Dato Sri Amar Diraja

SMK DATO'

SRI AMAR

DIRAJA

BUKU SKRAP DIGITAL TENTANG
DATO' SRI AMAR DIRAJA

(TOKOH PEMPIMPIN JOHOR)

DISEDIAKAN OLEH :

NOR ADILLA BINTI MOHD HAMIDI

DATO' SRI AMAR
DIRAJA

MENTERI BESAR PERTAMA
JOHOR MODEN

BIODATA PESERTA

NAMA PESERTA :

NOR ADILLA BINTI MOHD HAMIDI

KELAS :

4 ARIF

ALAMAT E-MAIL :

[email protected]

NAMA SEKOLAH :

SMK DATO' SRI AMAR DIRAJA

ALAMAT SEKOLAH :

KAMPUNG DATO' SRI AMAR , JALAN TUNKU
BENDAHARA , 84000 , MUAR , JOHOR

PENDAHULUAN

Assalamualaikum dan selamat
sejahtera saya ucapkan kepada
pembaca buku skrap ini. Syukur
ke hadrat Illahi kerana limpah

kurnianya dapat juga saya
menyiapkan buku skrap ini dalam
masa yang ditetapkan. Saya juga

ingin mengucapkan setinggi -
tinggi penghargaan kepada
guru-guru yang telah banyak
membantu saya dalam
menyiapkan buku skrap ini.

Tidak lupa juga kepada
kawan - kawan saya yang banyak

membantu saya dengan
memberikan informasi dan

maklumat penting untuk
dimuatkan ke dalam helaian buku

skrap ini.

BIODATA DATO' SRI

AMAR DIRAJA

Dato' Abdul Rahman bin Dato' Wan
Andak yang bergelar Dato' Sri Amar
Diraja merupakan seorang pembesar
terkenal di negeri Johor.Beliau merupakan
Setiausaha Kerajaan Negeri Johor di
bawah pemerintahan Sultan Sir Abu Bakar
Temenggung Tun Daeng Ibrahim dan
Sultan Ibrahim ibni Almarhum Sultan Abu

Bakar.
Beliau dilahirkan pada tanggal 13 Jun
1859 di Teluk Belanga. Beliau dikenali
sebagai Penasihat Diraja Sultan Abu Bakar
dan Sultan Ibrahim. Beliau juga telah
berkahwin dan mempunyai 4 orang anak
yang bernama Rahmah Abdul Rahman ,
Henry Abdul Rahman , Mansor Abdul
Rahman dan Walter Abdul Rahman.

Beliau meninggal dunia pada 10
September 1930 pada usia 71 tahun dan
disemadikan di Brookwood Cemetery ,

Surrey , England .

PENDIDIKAN TOKOH

Beliau adalah anak Johor yang pertama
melanjutkan pelajaran di England pada
1870 sebelum memulakan kerjayanya
dalam Jabatan Perkhidmatan Awam Johor

(JCS) dan berakhir dengan jawatan
Setiausaha Kerajaan Negeri . Disebabkan
mempunyai pendidikan Inggeris , beliau
mempunyai hubungan yang rapat dengan
pegawai Inggeris dan pedagang asing di

Johor.

Kerjaya
Tokoh

Selepas tamat belajar di England, pada 19 Jun 1878
beliau mula berkhidmat dalam Perkhidmatan Kerajaan
Johor (Johore civil Service). Pada tahun 1883 beliau

dilantik menjadi Penolong Setiausaha dan Ketua
Penterjemah. Pada tahun 1884 beliau dinaikkan
pangkat menjadi setiausaha peribadi kepada Maharaja
Abu Bakar dan sekaligus sebagai Setiausaha Ehwal

Luar

Diantara tahun 1874 hingga 1895 Johor berada
dikemuncak kemajuan,kepesatan ekonomi dan
kemodenan, banyak perubahan yang berlaku dalam
pentadbiran kerajaan Johor. Maharaja Abu Bakar
mewujudkan Majlis Jumaah Diraja Johor, Jemaah
Menteri dan pertambahan jabatan-jabatan kerajaan
seperti Jabatan Penjara, Jabatan Kerja Awam, Jabatan
Tanah dan Ukur, Jabatan Laut,Jabatan Kesihatan dan

Pesuruhjaya Daerah

Kerjaya
Tokoh

Mereka yang menjawat terdiri daripada
kalangan kerabat Diraja, para pembesar dan
sahabat-sahabat baginda sendiri. Beberapa jawatan
bergelar telah dicipta dalam jabatan pentadbiran.
Dalam masa yang sama sekumpulan warga Eropah
yang menjadi sahabat kepada Maharaja Abu Bakar

juga dilantik sebgai penasihat peribadi.

Sir Frederick Weld dilantik menjadi Gabenor
Negeri-negeri Selat pada 1880 menggantikan Sir
Archibald Edward Harbord Anson (1877-1880).
Sikap Weld terlalu optimis dalam perancangan
untuk meletakkan seorang residen di Johor. Jika
Johor menerima seorang residen, secara automatik
Johor akan menyertai Negeri-Negeri Bersekutu.
Hal ini membuatkan Maharaja Abu Bakar perlu

mengambil langkah menyekat beliau.

Kerjaya

Tokoh

Peluang pertama Abdul Rahman Andak datang pada tahun 1885
apabila terpilih sebagai salah seorang penasihat senior untuk

perundingan dalam Perjanjian Anglo-Johor di London. Bersama
dengan Ungku Mohd Khalid bin Temenggong Tun Ibrahim dan

Dato’ Abdullah Bin Tahir, mereka mengiringi Maharaja Abu
Bakar belayar ke England pada 24 Mei 1885. Rombongan ini

berjaya menemui Queen Victoria.

Setelah beberapa bulan berbincang dan mencapai kata sepakat
berhubung isi-isi perjanjian, kedua dua pihak bersetuju untuk
menandatangani perjanjian setia yang baru bagi mengukuhkan
hubungan antara kerajaan Johor dan Kerajaan Inggeris. Anglo-

Johor Treaty ini ditandatangani pada 11 Disember 1885 di
Pejabat Tanah Jajahan di London. Maharaja Abu Bakar

menandatangani perjanjian tersebut bagi pihak kerajaan Johor
dan kerajaan Inggeris diwakili oleh Frederick Stanley.

Perjanjian ini disaksikan oleh Abdul Rahman dan Robert G W
Herbert

Kerjaya
Tokoh

Dengan perjanjian ini Maharaja Abu Bakar telah berjaya diiktiraf
sebagai pemerintah yang sah bagi negeri Johor dan jajahan

takluknya dengan bergelar Sultan Abu Bakar. Dalam perjanjian ini
juga baginda berjaya mengekalkan negeri Johor sebagai sebuah
negeri yang bebas dan berdaulat. Perjanjian ini berjaya

mengenepikan negeri Johor daripada dimasukkan ke dalam sistem
Residen dibawah pemerintahan Inggeris dibawah pemerintahan
Inggeris . Ini adalah kali pertama secara rasmi Abdul Rahman
berjaya menyekat Inggeris dan Weld dalam mencampuri urusan
pentadbiran negeri Johor

ATO SR
D
I
AM
SUMBANGAN A J
R A

DIRA

TUGAS UTAMA YANG DILAKUKAN OLEH CATO’ ABDUL RAHMAN
IALAH MENGAWAL HUBUNGAN YANG DIJALANKAN DI ANTARA
KERAJAAN JOHOR DENGAN PIHAK INGGERIS. TUGAS YANG
DILAKUKAN SEMEMANGNYA BERAT DAN BELIAU HARUS
MENENTUKAN AGAR HUBUNGAN BERJALAN DENGAN SEIMBANG.

DISEBABKAN KEADAAN ITU, INGGERIS TIDAK DAPAT MENGAMBIL
KESEMPATAN UNTUK MENGUASAI DAN MENJAJAH NEGERI JOHOR.
BELIAU MENJALANKAN TUGASNYA DENGAN BAIK SEHINGGA ADA DI
KALANGAN PEGAWAI INGGERIS YANG TIDAK MENYUKAINYA KERANA
SIKAPNYA YANG TEGAS TERHADAP MEREKA.

DALAM MENYELAMATKAN JOHOR DARI TERPERANGKAP DENGAN
MUSLIHAT PENJAJAH, DATO’ ABDUL RAHMAN SELAKU PENASIHAT
SULTAN BERTANGGUNGJAWAB MENASIHAT SULTAN ABU BAKAR
MENANDATANGANI TERITI PERSAHABATAN DENGAN INGGERIS PADA
1885, PERLEMBAGAAN NEGERI JOHOR 1895 DAN MENYEKAT
PERCUBAAN INGGERIS MELANTIK PENASIHAT AM INGGERIS.

SUMBANGAN

PADA 1888, DATO’ ABDUL RAHMAN ANDAK BERSAMA PUTERA
ABDULLAH MUNSYI, DATUK MUHAMMAD IBRAHIM MUNSYI
MEMBUKA LEMBARAN BARU MEMPERJUANGKAN KEDAULATAN
BAHASA MELAYU DENGAN MENGASASKAN PAKATAN BELAJAR-
MENGAJAR PENGETAHUAN BAHASA (PBMPB) DI JOHOR BAHRU.
WALAUPUN BERPENDIDIKAN INGGERIS, BELIAU MEWUJUDKAN
KESEDARAN UNTUK MEMPERJUANGKAN KEMAJUAN BAHASA
MELAYU SECARA BERKUMPULAN MELALUI PBMPB.

TUJUANNYA UNTUK MENGKAJI DAN MEMPELAJARI BAHASA MELAYU
AGAR PENGETAHUAN BAHASA MELAYU ITU LEBIH MUDAH
DISEBARKAN KEPADA ORANG MELAYU.

USAHA YANG UTAMA ORGANISASI INI (PBMPB) IALAH
MENTERJEMAHKAN ISTILAH ATAU PERKATAAN DARIPADA BAHASA
INGGERIS KE DALAM BAHASA MELAYU. BEBERAPA PERKATAAN
YANG DICIPTA KETIKA ITU DAN KEKAL HINGGA SEKARANG
ADALAH SEPERTI SETIAUSAHA, PEJABAT DAN KERJA RAYA.

PENDEKATAN YANG DIAMALKAN DATO’ ABDUL RAHMAN TERMASUK
USAHA MELAHIRKAN RAMAI BIJAK PANDAI MELAYU MELALUI
PENDIDIKAN MENYEBABKAN WUJUD ‘TAKTIK KOTOR’ UNTUK
MENYINGKIRKANNYA BAGI MENGELAKKAN PENGARUHNYA
BERKEMBANG.

SUMBANGAN

INGGERIS MENDAPATI SELAGI ADA DATO’ ABDUL RAHMAN ANDAK
MEREKA SUKAR MENGUASAI JOHOR. OLEH ITU, SULTAN IBRAHIM
DIPENGARUHI UNTUK MENAMATKAN PERKHIDMATAN BELIAU DAN
‘DISEMADIKAN’ DI ENGLAND PADA 1909.

GABENOR ANDERSON BERTINDAK MENYINGKIR DATO’ ABDUL
RAHMAN DENGAN PERSETUJUAN SULTAN IBRAHIM DAN
MENCADANGKAN DATO’ ABDUL RAHMAN DIBAYAR PENCEN 1000
POUNDS STERLING SETAHUN. KEADAAN INI MEMBOLEHKAN
INGGERIS BERTAPAK DI JOHOR PADA 1909 DAN MENGUASAI JOHOR
MULAI 1914.

SITUASI ITU MENYEBABKAN DATO’ ABDUL RAHMAN DIBUANG KE
LONDON DAN MENINGGAL DUNIA DI SANA, NAMUN JASANYA TETAP
DIKENANG SEBAGAI SEORANG DARIPADA TOKOH YANG MEMBAWA
PEMBAHARUAN DALAM PENDIDIKAN KHUSUSNYA PERJUANGAN
BAHASA MELAYU.

WALAUPUN TIDAK MEMBABITKAN SEBARANG PENENTANGAN ATAU
TUMPAH DARAH DALAM MEMPERJUANGKAN BANGSA, DATO’ ABDUL
RAHMAN TETAP DIKENANG DALAM USAHANYA MENGASASKAN
PBMPB.

ANTARA 1935 HINGGA 1947, PBMPB MENGHASILKAN 34 BUKU, 16
DARIPADANYA MENGENAI BAHASA YANG MELIPUTI PERKAMUSAN,
TATABAHASA, EJAAN DAN DAFTAR KATA, MANAKALA 18 LAGI
MENGENAI SEJARAH, KEBUDAYAAN DAN LAPORAN.
DALAM BIDANG PERISTILAHAN PULA, PBMPB MEMAINKAN FUNGSI
BESAR MENCIPTA BEBERAPA ISTILAH BARU SEPERTI PESURUHJAYA,
WARTA, JURUCAKAP, JADUAL WAKTU DAN TIMBALAN.

SUMBANGAN

DATO’ ABDUL RAHMAN DIANGGAP SEBAGAI PEMIMPIN
PERTUBUHAN TERKENAL DALAM MEMBERI NAFAS KEPADA
ORGANISASI ITU. NAMUN BEGITU PERTUBUHAN ITU TIDAK KEKAL
DAN PADA 1904 USAHA DIBUAT UNTUK MENGHIDUPKANNYA
KEMBALI.

ORGANISASI ITU SEMAKIN TIDAK BERMAYA SEHINGGALAH PADA
1934, BAGINDA SULTAN JOHOR BERSETUJU MEMBERI BANTUAN
RM2,000. NAMA PAKATAN BELAJAR MENGAJAR PENGETAHUAN
BAHASA DITUKAR KEPADA PAKATAN BAHASA MELAYU DAN
PERSURATAN BUKU-BUKU DIRAJA (PBMPB). GELARAN ‘DIRAJA’
DIANUGERAH OLEH SULTAN JOHOR, SULTAN IBRAHIM IBNI SULTAN
ABU BAKAR PADA 14 APRIL 1935.

SUMBANGAN AWAL ABDUL RAHMAN ITU DIAKUI BANYAK MEMBERI
KESAN DALAM PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU SEHINGGA
MEMBAWA KEPADA PENUBUHAN BALAI PUSTAKA PADA JUN 1956
SEBELUM DITUKAR NAMA KEPADA DEWAN BAHAWA PUSTAKA (DBP)
PADA SEPTEMBER 1956.

NILAI KEPIMPINAN YANG BOLEH

DICONTOHI OLEH GENERASI

SEKARANG

SEORANG YANG BERTANGGUNGJAWAB 1

Dalam menyelamatkan Johor dari terperangkap dengan muslihat penjajah Inggeris, Abdul
Rahman selaku Penasihat Sultan bertanggungjawab menasihat Sultan Abu Bakar
menandatangani teriti persahabatan dengan British dalam tahun 1885, Perlembagaan Negeri
Johor 1895 dan menyekat percubaan Inggeris melantik Penasihat Am Inggeris.

SEORANG YANG BIJAKSANA 2

Beliau telah mendapat pendidikan di England. Oleh itu, beliau mempunyai hubungan yang
rapat dengan pegawai British dan pedagang asing di Johor. Tambahan pula, Pakatan Belajar
Mengajar Pengetahuan Bahasa ditubuhkan Abdul Rahman bersama Muhammad Ibrahim
Munsyi dengan tujuan memperkasakan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi kerajaan Johor, ia
tidak sahaja selaku badan pengkaji dan pembelajaran agar pengetahuan baharu lebih mudah
disebarkan kepada orang Melayu.

SEORANG YANG ADIL 3

Tugas utama yang dilakukan oleh Datuk Seri Amar Diraja ini adalah
mengawal hubungan yang dijalankan di antara kerajaan Johor dengan
pihak British. Beliau harus menentukan agar hubungan berjalan dengan
seimbang serta adil. Dengan begitu, British tidak dapat mengambil
kesempatan untuk menguasai dan menjajah negeri Johor.

DATO’ SRI AMAR DIRAJA

PENUTUP

SeorangdaripadatokohbesarkelahiranJohorialahDatukSeriAmarDirajaAbdul
RahmanAndak,seorangberpendidikanInggerisdandianggapsebagaiantarapembesar
negeriyangsangatpintarhinggakanwujudusahamenyingkirkannyadaribumisendiri.

Dato’AbdulRahmanAndakadalahanakkepadaHajiAndakJamak.Beliauadalah
anak Johoryang pertama melanjutkan pelajaran diEngland pada 1870 sebelum
memulakankerjayanyadalam JabatanPerkhidmatanAwam Johor(JCS)danberakhir
denganjawatanSetiausahaKerajaanNegeri.

Disebabkan mempunyaipendidikan Inggeris,beliau mempunyaihubungan yang
rapatdenganpegawaiInggerisdanpedagangasingdiJohor.

TugasutamayangdilakukanolehCato’AbdulRahmanialahmengawalhubungan
yangdijalankandiantarakerajaanJohordenganpihakInggeris.Tugasyangdilakukan
sememangnya beratdan beliau harusmenentukan agarhubungan berjalan dengan
seimbang.

Disebabkan keadaan itu,Inggeris tidak dapatmengambilkesempatan untuk
menguasaidan menjajah negeriJohor.Beliau menjalankan tugasnya dengan baik
sehinggaadadikalanganpegawaiInggerisyangtidakmenyukainyakeranasikapnya
yangtegasterhadapmereka.

Dalam menyelamatkanJohordariterperangkapdenganmuslihatpenjajah,Dato’
AbdulRahmanselakuPenasihatSultanbertanggungjawabmenasihatSultanAbuBakar
menandatanganiteritipersahabatandenganInggerispada1885,PerlembagaanNegeri
Johor1895danmenyekatpercubaanInggerismelantikPenasihatAm Inggeris.

Pada1888,Dato’AbdulRahmanAndakbersamaputeraAbdullahMunsyi,Datuk
Muhammad Ibrahim Munsyimembuka lembaran baru memperjuangkan kedaulatan
BahasaMelayudenganmengasaskanPakatanBelajar-MengajarPengetahuanBahasa
(PBMPB)diJohorBahru.

Walaupun berpendidikan Inggeris, beliau mewujudkan kesedaran untuk
memperjuangkankemajuanbahasaMelayusecaraberkumpulanmelaluiPBMPB.

Tujuannya untukmengkajidan mempelajaribahasa Melayu agarpengetahuan
bahasaMelayuitulebihmudahdisebarkankepadaorangMelayu.

Usaha yang utama organisasiini(PBMPB)ialah menterjemahkan istilah atau
perkataandaripadabahasaInggeriskedalam bahasaMelayu.Beberapaperkataanyang
diciptaketikaitudankekalhinggasekarangadalahsepertiSetiausaha,PejabatdanKerja
Raya.

Pendekatan yang diamalkan Dato’AbdulRahman termasuk usaha melahirkan
ramaibijakpandaiMelayumelaluipendidikanmenyebabkanwujud‘taktikkotor’untuk
menyingkirkannyabagimengelakkanpengaruhnyaberkembang.

Inggeris mendapatiselagiada Dato’AbdulRahman Andak mereka sukar
menguasaiJohor.Olehitu,SultanIbrahim dipengaruhiuntukmenamatkanperkhidmatan
beliaudan‘disemadikan’diEnglandpada1909.

GabenorAndersonbertindakmenyingkirDato’AbdulRahmandenganpersetujuan
SultanIbrahim danmencadangkanDato’AbdulRahmandibayarpencen1000pounds
sterlingsetahun.KeadaaninimembolehkanInggerisbertapakdiJohorpada1909dan
menguasaiJohormulai1914.

SituasiitumenyebabkanDato’AbdulRahmandibuangkeLondondanmeninggal
duniadisana,namunjasanyatetapdikenangsebagaiseorangdaripadatokohyang
membawapembaharuandalam pendidikankhususnyaperjuanganbahasaMelayu.

Walaupuntidakmembabitkansebarangpenentanganatautumpahdarahdalam
memperjuangkan bangsa,Dato’AbdulRahman tetap dikenang dalam usahanya
mengasaskanPBMPB.

Antara 1935 hingga 1947,PBMPB menghasilkan 34 buku,16 daripadanya
mengenaibahasa yang meliputiperkamusan,tatabahasa,ejaan dan daftarkata,
manakala18lagimengenaiSejarah,KebudayaandanLaporan.

Dalam bidang peristilahan pula,PBMPB memainkan fungsibesarmencipta
beberapaistilahbarusepertiPesuruhjaya,Warta,Jurucakap,JadualWaktudanTimbalan.

Dato’AbdulRahman dianggap sebagaipemimpin pertubuhan terkenaldalam
memberinafaskepadaorganisasiitu.Namunbegitupertubuhanitutidakkekaldanpada
1904usahadibuatuntukmenghidupkannyakembali.

Organisasiitu semakin tidakbermayasehinggalah pada1934,bagindaSultan
Johor bersetuju memberi bantuan RM2,000. Nama Pakatan Belajar Mengajar
PengetahuanBahasaditukarkepadaPakatanBahasaMelayudanPersuratanBuku-buku
Diraja(PBMPB).Gelaran‘Diraja’dianugeraholehSultanJohor,SultanIbrahim IbniSultan
AbuBakarpada14April1935.

Sumbangan awalAbdulRahman itu diakuibanyak memberikesan dalam
perkembanganbahasaMelayusehinggamembawakepadapenubuhanBalaiPustaka
padaJun1956sebelum ditukarnamakepadaDewanBahawaPustaka(DBP)pada
September1956.

SesungguhnyaAllahitukekal,agamaAllahitukekaltetapimanusiaakanmati.
Pada tarikh 10 September1930 tokoh initelah berpindah ke kampung barzakh
menemuiPemiliknya.Beliau meninggaldunia diLondon setelah menjangkau usia
71tahun.Setiapmanusiaakanditanyaperanandansumbangannyauntuksumbangan
agamaAllahyangkekalitu.Dakwahsepanjanghayat.

Semogarohal-marhum AbdulRahmanAndakdisembarkeddisisiAllahSWTpada
kedudukanyangselayaknyadansemogaampunansertaredhaNyamemayungibeliau.
Amin.

SUMBER

RUJUKAN

1)
http://kesultananjohor.blogspot.com/2011/

04/datuk-seri-amar-diraja-abdul-
rahman.html?m=1

2)
https://wangsamahkota.wordpress.com/2
010/06/20/datuk-seri-amar-diraja-abdul-

rahman-andak-tokoh-perjuang-bahasa-
melayu/amp/

TERIMA KASIH

‫ ﺷﻜﺮا ﺟﺰﻳﻼ‬THANK
ありがとうございました YOU

謝謝你cảm ơn bạn ขอขอบคณุ
GRACIAS

grazie Je vous remercie

teşekkür ederim