ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก

ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก

มหาเวสสั นดรชาดก

มหาเวสสันดรชาดกนักทาน
สู่โพธิญาณอันยิ่งใหญ่

ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดกพระเวสสันดรยอดนักทาน สู่โพธิอันยิ่งใหญ่
คณะผู้
จัดทำ

๑.นายจารุวัฒน์ จันทร์กระจ่าง เลขที่ ๗
๒.นายวฤทธิเปรม วงศ์อุด เลขที่ ๒๓
๓.นางสาวธัญพร คำงาม เลขที่ ๒๖
๔.นางสาวอรวรรณ พรเพชรประชา เลขที่ ๒๙
๕.นางสาวภัทธิชา บัวไข เลขที่ ๓๐
๖.นางสาวธัญวรัตม์ ปาระพิมพ์ เลขที่ ๓๑
๗.นางสาวปทิตตา เทียมทอง เลขที่ ๓๒
๘.นางสาวพิมดาว โฆษ์สงวน เลขที่ ๓๓
๙.นางสาวญาณิศา โคตรปัญญา เลขที่ ๓๔
๑๐.นางสาวเจนจิรา โพธิ์อุไร เลขที่ ๓๖

รายวิชา ภาษาไทย(ท๓๑๑๐๒) ภาคเรียนที่ ๒ ปีการศึกษา ๒๕๖๔

คำนำ

หนังสือ E - BOOK เล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของวิชาภาษาไทย
เพื่อศึกษาความรู้ในเรื่องมหาเวสสันดรชาดกและเพื่อเป็นประโยชน์กับการเรียน
คณะผู้จัดทำหวังว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ให้กับผู้อ่านหรือนักเรียน นักศึกษา
ที่กำลังหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่ หากมีข้อแนะนำหรือผิดพลาดประการใด
คณะผู้จัดทำขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

คณะผู้จัดทำ

สารบัญ ๑-๒
๓
ที่มาของเรื่อง ๔
แนะนำตัวละคร ๕
รูปแบบการแต่งคำประพันธ์ ๖ - ๑๘
ภูมิหลัง ๑๙ - ๒๐
เรื่องย่อกัณฑ์ ๑ - กัณฑ์ ๑๓ ๒๑ - ๒๒
คุณค่าด้านเนื้อหา ๒๓ - ๒๕
๒๖ - ๒๗
คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ๒๘
คุณค่าด้านอื่นๆ
แนวคิดสำคัญ
ถามมาตอบไป

๑

ที่มาของเรื่อง

"เวสสันดรชาดก" พระพุทธองค์ทรงยกขึ้นแสดง
แก่พุทธบริษัทเมื่อครั้งที่เสด็จไปโปรดพระ
ประยุรญาติเป็นครั้งแรก ณ วัดนโครธารามเมือง
กบิลพัสดุ์

ใจความของเวสสันดรชาดก ได้ทรงยกจริยา
พระเวสสันดรขึ้นสอนพระประยุรญาติ ทรง
ประกาศถึงน้ำพระทัย อันยิ่งใหญ่ของพระ
เวสสันดร แม้เมื่อประสบทุกข์ก็ไม่ทรงนย่อท้อถอย
ทรงเปลี่ยนทุกข์ให้เป็นสุขได้อย่างอัศจรรย์เป็นการ
เสวยพระชาติที่ยิ่งใหญ่เรียกโดยทั่วไปว่า
"มหาชาติ"

๒

มหาชาติ

พระโพธิสัตว์ในกำเนิดพระเวสสันดรได้สร้างแบบของมนุษย์ผู้ก้าวถึง
ขั้นสูงสุดแห่งการดำเนินในทางวิวัฒนาการ อันนำไปสู่ความเต็มเปี่ ยม
ทางจริยธรรมและความรู้เหมาะแก่การข้ามพ้นโอฆะห้วงสุดท้าย ซึ่งจะ
แยกออกเสียได้จากการเกิดเป็นเทวดา เพราะเหตุนี้กำเนิดสุดท้ายจึง
ได้นามว่า “มหาชาติ” การที่เรียก มหาเวสสันดรชาดกว่า “มหาชาติ”

การเทศน์มหาชาติ เทศน์มหาชาติ คือ เทศนาเวสสันดรชาดก เป็น
บุญพิธีที่นิยมจัดให้มีกันมาแต่โบราณ ส่วนมากจัดให้มีในวัดเป็นหน้าที่
ของชาวบ้านและวัดนั้น ๆ จะตกลงร่วมกันจัด ปกตินิยมให้มีหลังฤดู
ทอดกฐิน การฟังเทศน์มหาชาตินอกจากจะได้ประโยชน์ในปัจจุบันคือ
การได้ร่วมทำบุญตามขนบธรรมเนียมประเพณีโบราณของชาวพุทธ
แล้วได้สืบต่ออายุพระพุทธศาสนา

๓

ตัวละคร

พระเวสสันดร พระนางมัทรี พระชาลี - พระกัณหา

ชูชก เท้าสักกเทวราช (พระอินทร์)

๔

รูปแบบการแต่งคำประพันธ์

มหาเวสสันดรชาดกเป็นมหาชาติกลอนเทศน์ มีลักษณะคำประพันธ์เป็นร่ายยาวที่มีคาถาบาลีนำ



ร่ายยาว บทหนึ่งไม่จำกัดจำนวนวรรค แต่ที่นิยมคือตั้งแต่ ๕ วรรคขึ้นไป และแต่ละวรรค
ก็ไม่จำกัดจำนวนคำเช่นกัน แต่ไม่ควรน้อยกว่า ๕ คำ ซึ่งคำสุดท้ายของวรรคหน้าจะส่งสัมผัส
ไปวรรคหลังคำใดก้ได้ แต่เว้นคำสุดท้ายของวรรคอาจจบลงด้วย “คำสร้อย” (คำสร้อย เช่น ฉะนี้
ดังนี้ นั้นเกิด นั้นแล แล้วแล ด้วยประการฉะนี้ เป็นต้น)

๔๕

ภูมิหลัง

กัณฑ์ที่ ๑ ทศพร กัณฑ์ที่ ๗ มหาพน
กัณฑ์ที่ ๒ หิมพานต์ กัณฑ์ที่ ๘ กุมาร
กัณฑ์ที่ ๓ ทานกัณฑ์ กัณฑ์ที่ ๙ มัทรี
กัณฑ์ที่ ๔ วนประเวศน์ กัณฑ์ที่ ๑๐ สักรบรรพ
กัณฑ์ที่ ๕ ชูชก กัณฑ์ที่ ๑๑ มหาราช
กัณฑ์ที่ ๖ จุลพน กัณฑ์ที่ ๑๒ ฉกษัตริย์
กัณฑ์ที่ ๑๓ นครกัณฑ์

๖

๑. กัณฑ์ทศพร

อดีตชาติของพระนางผุสดีเป็นมเหสีของพระอินทร์

เมื่อจะสิ้นพระชนมายุ พระอินทร์จึงอนุญาตให้นางขอพรได้ ๑๐ ประการ

พรที่นางขอมีดังนี้
1. เป็นอัครเหสีของพระราชแห่งกรุงสีพี6. มีพระครรภ์แบนราบในเวลาทรงครรภ์
7. มีพระถันงดงาม ไม่หย่อนคล้อย
2. มีดวงเนตรคมงาม
8. เส้นพระเกศาดำขลับอยู่เสมอ
3. มีคิ้วดำงาม
9. มีผิวพรรณงาม
4. มีพระนามว่าผุสดี
10. มีโอกาสช่วยนักโทษที่ต้องอาญา
5. มีโอรสที่มีชื่อเสียง
ประหารชีวิตได้

ต่อมาพระนางผุสด็จติลงมาเกิดในโลกมนุษย์ ได้อภิเษกกับพระเจ้ากรุง
สญชัย และเป็นพระมารดาของพระเวสสันตร

๗

๒ กัณฑ์หิมพานต์

พระนางผุสดีประสูติพระเวสสันตร" พระเวสสันตรทรงบริจาคทาน
ตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ต่อมาได้อภิเษกกับพระนางมัทรี มีพระโอรส
พระนามว่า ชาลี และพระธิดาพระนามว่ากัณหา ในขณะนั้น
เมืองกลิงคราษฎร์เกิดความแห้งแล้ง เจ้าเมืองจึงให้พราหมณ์มาทูล
ขอช้างปัจจัยนาด ซึ่งเป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองของกรุงสีพืจากพระเวส
สันตร พระเวสสันตรพระราชทานให้ ทำให้ชาวเมืองไม่พอใจมาร้อง
ทุกข์ พระเจ้ากรุงสญชัยจึงให้เนรเทศพระเวสสันตรออกจากเมือง

๘

๓ กัณฑ์ทานกัณฑ์

พระนางผุสดีทูลขออภัยโทษให้แก่พระเวสสันตรแต่ไม่สำเร็จ
ก่อนออกจากเมืองพระเวสสันดรทรงบำเพ็ญมหาทาน เรียกว่า
"สัตตสตกมหาทาน” คือ การทำทานครั้งยิ่งใหญ่ ได้แก่
การบริจาคสิ่งของ ๗ อย่าง อย่างละ ๗๐๐ ได้แก่ ช้าง ม้า รถ
นางกษัตริย์ โคนม ทาสหญิง และทาสชายให้แก่ชาวเมือง
ระหว่างทางมีคนมาขอม้าและราชรถ พระองค์ก็พระราชทานให้
ในที่สุดจึงต้องทรงอุ้มพระโอรสและพระธิดาเสด็จไปด้วยพระบาท

๙

๔.กัณฑ์วนประเวศ

พระเวสสันดร พระนางมัทรี ชาลี และกัณหา เสด็จถึงเมืองเจตราช
กษัตริย์ผู้ครองนครทูลอัญเชิญให้มาครองเมือง แต่พระเวสสันดรปฏิเสธ
กษัตริย์เจตราชจึงส่งทั้งสี่พระองค์ไปยังเขาวงกตแล้วรับสั่งให้พรานเจต
บุตรคอยดูแลหน้าด่าน ไม่ให้ใครเข้าไปรบกวนได้ พระอินทร์สั่งให้พระวิษณุ
กรรมลงมาเนรมิตศาลาให้กับพระเวสสันดร พระนางมัทรี
และสองกุมาร พระเวสสันดรถือเพศเป็นดาบส ส่วนพระนางมัทรีถือเพศเป็น
ดาบสินี

๑๐

๕.กัณฑ์ชูชก

พราหมณ์ชูชกเป็นขอทาน นำเงินที่ได้ไปฝากเพื่อนไว้ แต่เพื่อนนำเงินไปใช้จน
หมด เมื่อชูชกมาทวงคืนก็ไม่มีให้จึงยกลูกสาวชื่อนางอมิตตดาให้แทน นาง
ปรนนิบัติรับใช้ชูชกอย่างดี จนพราหมณ์ในหมู่บ้านต่างชื่นชมนาง และตำหนิ
ภรรยาของตน ภรรยาพราหมณ์เหล่านั้นจึงไปตำหนินาง นางอมิตตาเสียใจจึงให้ชู
ชกไปขอกัณหาชาลีจากพระเวสสันดรให้มาเป็นทาสรับใช้ ชูชกเดินทางไปเขาวงกต
พบพรานเจตบุตร และได้อ้างว่าเป็นราชทูตของพระเจ้ากรุงสญชัย ถือพระราชสาร
มาเพื่อทูลเชิญให้พระเวสสันดรเสด็จกลับเมือง พรานเจตบุตรก็หลงเชื่อชูชก

๑๑

๖.กัณฑ์จุลพน

พรานเจตบุตรต้อนรับชูชกด้วยอาหารอย่างดีพร้อมทั้งจัดเตรียม
เสบียงให้ และพรรณนาเส้นทางไปเขาวงกตให้ชูชกฟังอย่างละเอียด ชูชก
เดินทางไปยังเขาวงกตก็ได้เจอกับพระอัจจุตฤาษี ที่เป็นฤาษีอยู่ที่เขาวงกต
นั้น

๑๒

๗.กัณฑ์มหาพน





เมื่อชูชกเดินทางไปตามทางที่เจตบุตรบอกก็พบท่านอจุตฤาษีที่อาศรม
ไต่ถามทุกข์สุขตามธรรมเนียมของผู้แรกพบและก็ได้เริ่มถามที่อยู่ของพระ
เวสสันดรโดยขอให้ช่วยบอกทางที่จะไป อจุตฤาษีไม่พอใจที่ชูชกชะรอยจะ
มาขอสองกุมารไปเป็นทาสหรือไม่ก็ขอพระนางมัทรี ไม่ได้มาดีอย่าง
แน่นอน ชูชกจึงแก้ตัวทันทีโดย เอาความดีเข้าต่อรอง อจุตฤาษีก็ใจอ่อน
หลงเชื่อ จึงให้ชูชกค้างอยู่ที่อาศรมคืนหนึ่ง ตอนรุ่งเช้าก็จัดให้ชูชกกินผล
ไม้ เผือกมัน แล้วบอกทางไปอาศรมพระเวสสันดรอย่างละเอียด พรรณนา
ถึงภูเขา ป่าไม้ ฝูงสัตว์ต่างๆ ชูชกจดจำคำแนะนำของอจุตฤาษีจนเป็นที่
พอใจแล้ว
ก็นมัสการลาไป

๑๓

๘.กัณฑ์กุมาร

เป็นกัณฑ์ที่พระเวสสันดรทรงให้ทานสองโอรสแก่เฒ่าชูชก พระนางมัทรี
ฝันร้ายเหมือนบอกเหตุแห่งการพลัดพราก รุ่งเช้าเมื่อนางมัทรีเข้าป่าหา

อาหารแล้ว ชูชกจึงเข้าเฝ้าทูลขอสองกุมาร สองกุมารจึงพากันลงไป
ซ่อนตัวอยู่ที่สระ พระเวสสันดรจึงลงเสด็จติดตามสองกุมาร แล้วจึง
มอบให้แก่ชูชก ครั้นชูชกได้สองกุมารแล้ว ก็เอาเถาวัลย์ผูกข้อมือสอง
กุมารไป เมื่ออิดเอื้อน ร้องไห้ ไม่ด่วนไปตามประสงค์ของแก แกก็ตีด่า
ตามประสาคนสันดานทราม ถึงกับดาลใจพระเวสสันดร ให้พลุ่ง ด้วย
โทสะเกิดโทมนัส น้อยพระทัย คิดจะประหารชูชก เอาพระโอรสคืนมาเสีย

แต่ก็กลับหักพระทัยด้วยขันติ ไว้ได้ ปล่อยให้ชูชก
พาสองกุมารไปตามปรารถนา

๑๔

๙.กัณฑ์มัทรี





เป็นกัณฑ์ที่พระนางมัทรีทรงได้ตัดความห่วงหาอาลัยในสายเลือด
อนุโมทนาทานโอรสทั้งสองแก่ชูชก พระนางมัทรีเดินเข้าไปหาผลไม้ในป่า
ลึก จนคล้อยเย็นจึงเดินทางกลับอาศรม แต่มีเทวดาแปลงกายเป็นเสือ
นอนขวางทาง จนค่ำเมื่อกลับถึงอาศรมไม่พบโอรส พระเวสสันดรได้กล่าว
ว่านางนอกใจ จึงออกเที่ยวหาโอรสและกลับมาสิ้นสติต่อเบื้องพระพักตร์
พระองค์ทรงตกพระทัยลืมตนว่าเป็นดาบสจึงทรงเข้าอุ้มพระนางมัทรีและ
ทรงกันแสง เมื่อพระนางมัทรีฟื้ นจึงถวายบังคมประทานโทษ พระ
เวสสันดรจึงบอกความจริงว่าได้ประทานโอรสแก่ชูชกแล้ว หากชีวิตไม่สิ้น
คงจะได้พบ นางจึงได้ทรงอนุโมทนา

๑๕

๑๐.กัณฑ์สักกบรรพ

พระอินทร์เเปลงเป็นพราหมฌ์มาขอ
พระนางมัทรี เพราะเกรงว่าพระ
เวสสันดร จะพระราชทานนางเเก่ผู้
อื่น เมื่อพระอินทร์ได้รับเเล้วก็ถวาย
คืนเพื่อให้ปรนนิบัติระเวสสันดรเเละ
ประทานพร ๘ ประการ เเก่พระ
เวสสันดร

๑๖

๑๑.กัณฑ์มหาราช

เทพยดาดลบันดาลให้ชูชกเดินหลงทางมา
ถึงกรุงสีพี พระเจ้ากรุงสญชัยทรงทราบ
จึงไถ่ตัวสองกุมารคืนเเละจัดอาหาร
มากมายชูชกกินอาหารมากจนถึงเเก่ความ
ตาย ชาลีทูลขอให้ไปรับพระบิดาเเละ
พระมารดากลับ พระเจ้ากรุงสญชัยจึงจัด
ขบวนเสด็จไปรับพระเวสสันดร

๑๗

๑๒.กัณฑ์ฉกษัตริย์

พระเจ้ากรุงสญชัยเดินทางถึงเข
ทวงกต เมื่อพระเจ้ากรุงสญชัย
พระนางผุสดี พระเวสสันดร พระ
นางมัทรี พระชาลีเเละพระกัณหา
พบกันต่างก็ร่ำไห้จนหมดสติ
พระอินทร์จึงทรงบันดาลให้ฝน
โบกขรพรรษตกลงมา กษัตริย์ทั้ง
๖พระองค์จึงทรงฟื้ นขึ้น

๑๘

๑๓.กัณฑ์นครกัณฑ์

พระเวสสันดรทรงลาผนวช เสด็จ
กลับไปครองกรุงสีพีด้วยทศพิธราช
ธรรม เเละทรงบริจาคทานจนพระะ
ชนม์ได้ ๑๒๐ พรรษาจึงสวรรนคต ไป
อุบัติเป็นท้าวสันดุสิต

๑๙

คุณค่า

ด้านเนื้ อหา

ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก

๒๐

พระเวสสันดรยกกัณหาชาลีให้กลับชูชก
ต่อจากนั้นพระอินทร์แปลงกายลงมาขอนางมัทรีและพระเวสสันดรจึงยกให้

จุดวิกฤต

นางอมิตตาบอกให้ชูชกไปขอกัณหาและชาลี

จากพระเวสสันดรมารับใช้ตน ผูกปมครั้งที่๓ พระอินทร์เห็นความดีของพระเวสสันดร

นางมัทรีและกัณหาชาลี คลายปมครั้งที่๑ จึงคืนนางมัทรีและให้พรแก่พระเวสสันดร

ขอตามพระเวสสันดรไปป่าหิมพานต์ ผูกปมครั้งที่๒ พระเจ้าสญชัยนั้นได้ไถ่ตัวสองกุมารจากเฒ่าชูชก

พระเวสสันดรบริจาคช้างเผือก ผูกปมครั้งที่๑ คลายปมครั้งที่๒ และได้เลี้ยงข้าวชูชกจนท้องแตกตาย
และถูกขับไล่ออกจากเมือง คลายปมครั้งที่๓
พระราชบิดาและชาวเมืองเชิญ
พระเวสสันดรกลับเมือง

บอกว่าใครในชาตินี้เกิดเป็นใครในชาติ

พุทธเจ้าปรารภเรื่องเทศนา ของพระพุทธเจ้า(ประชุมชาดก)

การนำเรื่อง ปิดเรื่อง

๒๑

คุณค่า

ด้านวรรณศิ ลป์

ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก

๒๒

การปรุ งแต่งเสี ยง

การเล่นเสียงสัมผัส การเล่นเสียงวรรณยุกต์
สัมผัสพยัญชนะ เรียงเสียงวรรณยุกต์
สัมผัสสระ
ไม่มีเรียงเสียงวรรณยุกต์

สัมผัสนอก เป็นสัมผัสบังคับในบทประพันธ์
ส่งและรับสัมผัสกันนอกวรรคอกไป

สัมผัสใน สัมผัสในไม่เป็นสัมผัสบังคับ กวีคิดเติมเข้าไปเพื่อความ
ไพรเราะของบทประพันธ์เป็นสัมผัสภายในวรรค

๒๓

คุณค่า

ด้านอื่นๆ

ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก

๒๔

คุณค่าด้านสั งคม

สะท้อนค่านิยมในสังคมไทย สะท้อนธรรมชาติของ สะท้อนความเชื่อใน
เกี่ยวกับสถาบันครอบครัว มนุษย์ที่เกิดจากพฤติกรรม สังคมไทย

ธรรมชาติของมนุษย์

ความเชื่อใน ผีสาง ในเรื่องพระเวสสันดรมีปรากฎ เช่น ผีกระสือ ผีป่า นางไม้
สังคมไทย เทวดา เชื่อว่าเทวดาจะคอยช่วยเหลือคนดีที่ตกทุกข์ได้ยาก
ลางสังหรณ์ เชื่อเรื่องความฝันและลางบอกเหตุต่างๆ

๒๕

คุณค่าด้านวัฒนธรรมประเพณี

อาหารไทย ประเพณี

ผลิตผลดิบ นำมาเป็นอาหารอย่างอื่น การบายศรีสู่ขวัญเป็นพิธีจากลัทธิ
ได้แก่ ถั่ว น้ำตาล ข้าวฟ่าง พราหมณ์แต่ประชาชนชาวไทยนิยมทำ
ในที่นี้ด้วยความเชื่อว่ามีบุคคลใดได้รับ
ของปรุงแต่งสำเร็จ ข้าวตอก งาตัด ความลำบากหรือตกใจขวัญจะหนีไป
แดกงา ขนมเทียน ฉะนั้นจึงต้องบายศรีสู่ขวัญกลับมา

ปรากฎในร่ายยาวมหาเวสสันดร
ได้กล่าวถึงอาหารไทย

๒๖

แนวคิดสำคัญของกัณฑ์ทั้ง ๑๓

๑.ความรักของแม่ที่มีต่อลูกนั้นยิ่งใหญ่นัก ด้วยความรักที่พระนางมัทรีมีต่อกัณหาและชาลีนางทุ่มเทกำลัง
กาย สติปัญญาที่นางมีเพื่อที่จะค้นหาจนหมดสิ้น ทั้งสิ้นเรี่ยวแรงและเสียงที่เรียกร้องหาลูก

๒.ผู้ที่จะปรารถนาสิ่งต่างๆ อันยิ่งใหญ่จะต้องทำด้วยความอดทนและเสียสละอันยิ่งใหญ่ พระเวสสันดรทรง
ปรารถนาโพธิญาณต้องทรงบำเพ็ญทานบารมีซึ่งถือเป็นทานอันสูงส่ง พระองค์จำต้องตัดความอาลัยที่มี
ต่อกัณหาชาลีและพระนางมัทรีลง แม้ว่าในพระทัยของพระองค์นั้นจะเจ็บปวดและเป็นห่วงลูก จึงต้อง
อดทนแสร้งทำเป็นตัดพ้อคร่ำครวญต่อพระนางมัทรี

๓.ความซื่อสัตย์ของสามีภรรยาทำให้ชีวิตครอบครัวมีความสุข พระนางมัทรีมีความจงรักภักดีต่อพระเวสสันดรมาก
พระเวสสันดรแสร้งกล่าวบริภาษว่าพระนางลอบคบชายอื่ นทำให้พระนางน้อยพระทัยแต่ก็ไม่ถือโกรธและยังได้ชี้แจง
สาเหตุที่กลับมาช้า

๒๗

๔.ผู้มีปัญญาย่อมแก้ไขเหตุการณ์เฉพาะหน้าได้ดี พระเวสสันดรทรงมีปฏิภาณไหวพริบแก้ปัญหาเฉพาะหน้า

ได้ดีมาก เมื่อทรงเห็นว่าพระนางมัทรีมีความโศกเศร้าลูกทั้งสองที่หายไปจึงคิดเบี่ยงเบนความคิดและ

อารมณ์ทุกข์โศกนั้นด้วยการทำเป็นตัดพ้อและหึงหวงนางที่กลับมาถึงอาศรมในเวลาค่ำ ถ้อยคำที่ตัดพ้อ

และตำหนิพระนางว่า มีมารยาแกล้งทำเป็นไม่อยากจากพระกุมาร ครั้นไปแล้วเที่ยวอ้อยอิ่งแสวงหาความ

สุขอยู่ในป่า เมื่อได้ฟังคำบริภาษของพระเวสสันดร ความทุกข์โศกของนางก็ลดหายไปทันที ดังที่กวี

บรรยายว่า “ที่ความโศกก็เสื่อมสว่างสงบจิตเพราะเจ็บใจ” นับว่าพระเวสสันดรทรงมีสติปัญญาไหวพริบดี รู้

วิธีที่จะดับทุกข์ของพระนางมัทรีและสามารถทำได้สำเร็จงดงามเมื่อนางสร่างโศกแล้ว

๕. การบริจาคบุตรทานบารมีเป็นสิ่งที่ยากจะกระทำได้ พระเวสสันดรได้บำเพ็ญบุตรทานบารมีเป็นสิ่งที่ยาก

ที่จะกระทำได้แต่พระองค์มีน้ำพระทัยอันแน่วแน่ที่จะกระทำ พระนางมัทรีเมื่อทราบว่าพระเวสสันดรได้

บำเพ็ญทานดังกล่าวนางก็

อนุโมทนาด้วย

๒๘

คำถามท้ายเรื่อง

1) คาถาพัน คืออะไร
ตอบ บทประพันธ์เรื่องมหาเวสสันดรชาดกที่แต่งเป็นคาถาภาษาบาลีล้วน ๆ พันบท เรียกการเทศน์มหา
เวสสันดรชาดกที่เป็นคาถาล้วน ๆ อย่างนี้ว่า เทศน์คาถาพัน

2) เทพเจ้าที่มี่บทบาทช่วยเหลือพระโพธิสัตว์ในทุกเรื่องคือใคร
ตอบ พระอินทร์

3) ขณะที่พระนางมัทรีจะกลับป่านั้น เทวดาได้ลงมาขัดขวางและจำแลงแปลงกายเป็นอะไรบ้าง
ตอบ เสือโคร่ง , ราชสีห์และเสือเหลือง

4) เหตุใดพระเวสสันดร จึงไม่บอกพระนางมัทรีให้ทราบตั้งแต่แรกว่าได้ทานบุตรทั้ง
สองให้แก่ชูชกไปแล้ว
ตอบ กลัวพระนางทำใจไม่ได้

๒๙

มหาเวสสั นดรชาดกเป็นวรรณคดีที่ได้รับการยกย่องอย่างเเพร่หลายในท้องถิ่น
ต่างๆ ผู้ที่ศึกษาจะได้รับอรรถรสของวรรณศิลป์ ข้อคิดจากชาดก เเละความรู้เกี่ยว

กับท้องถิ่นสอดเเทรกอยู่ในวรรณคดีสำนวนต่างๆ