การงานม3

หนังสอื เรียน รายวิชาพน้ื ฐาน​

กาเรทงคาโนนอโลาชยีพี มแ.ล3ะ

ช้ันมัธยมศึกษาป​ ท่ี 3
กลมุ สาระการเรยี นรศู ลิ ปะ
ตามหลักสูตรแกนก​ ลางการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551

ผู้เรยี บเรยี ง
ผศ. ดร.สุภาวดี ช่วงโชติ
รศ.จริยา เดชกุญชร
สายใจ เจริญร่นื

ผตู้ รวจ
เรวดี บุญแยม้
นราธิศร์ พานิชสมสมบตั ิ
ธนยิ สหพงศ์

บรรณาธิการ
อัญญารัตน์ วบิ รู ณ์ชาติ

หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพ้ืนฐาน

การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3

ชนั้ มธั ยมศึกษาปท ่ี 3
กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551

สงวนลิขสิทธ์ติ ามกฎหมาย
หามละเมดิ ทำ ซ้ำ ดัดแปลง เผยแพร
สว นหน่ึงสวนใด เวน แตจะไดรับอนญุ าต

ผูเ้ รียบเรยี ง
ผศ. ดร.สภุ าวดี ชว งโชติ
รศ.จริยา เดชกญุ ชร
สายใจ เจริญร่นื

ผตู้ รวจ
เรวด ี บญุ แยม
นราธศิ ร์ พานชิ สมสมบตั ิ
ธนิย สหพงศ์

บรรณาธิการ
อัญญารตั น วบิ รู ณช าติ

ISBN 978-616-8047-20-0

บรษิ ทั ​กรพฒั นายิ่ง​จาํ กัด
เลขท่ี 23/34–35 ชนั้ 3 หอ้ ง 3B
ถนนตรีมิตร แขวงตลาดน้อย เขตสมั พันธวงศ์
กรงุ เทพฯ 10100

คํานํา

หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพน้ื ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3 เลม น้ี จดั ทำขน้ึ ตามหลกั สตู ร
แกนกลางการศึกษาข้นั พืน้ ฐานฐานพุทธศกั ราช 2551 สำหรับนักเรียนช้นั มัธยมศึกษาปท่ี 3 โดย
มีเปาหมายใหนักเรียนและครูใชเปนสื่อในการจัดการเรียนรูเพ่ือพัฒนานักเรียนใหมีคุณภาพตาม
มาตรฐานที่กำหนดไวในหลักสูตร มสี มรรถนะสำคญั ดา นการส่อื สาร การคิดการแกปญ หา การใช
ทักษะชีวิต และการใชเทคโนโลยี ตลอดจนพัฒนานักเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค และ
ทำ ประโยชนใ หส งั คม เพอ่ื ใหส ามารถดำ รงชวี ติ อยรู ว มกบั ผอู น่ื ในสงั คมไทยและสงั คมโลกไดอ ยา ง
มคี วามสุข

หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพนื้ ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยเี ลม น้ี ยดึ แนวคดิ การจดั การเรยี น
รูที่เนนผูเรียนเปนสำคัญใชหลักการสงเสริมใหนักเรียนมีความรูความเขาใจธรรมชาติของการงาน
อาชพี และเทคโนโลยี และสามารถนำ ความรไู ปประยกุ ตใ ชใ นชวี ติ ประจำ วนั ไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ
และยั่งยืน โดยพัฒนานักเรียนแบบองครวมอยูบนพื้นฐานของการบูรณาการความคิดรวบยอด
ทเี่ นน ใหน กั เรยี นเรยี นรดู ว ยการปฏบิ ตั ิ (Active Learning) และเรยี นรโู ดยใชส มองเปน ฐาน (Brain-
Based Learning) เนนการเรียนรูใหตรงกับรูปแบบการเรียนรู (Learning Style) เนนทักษะท่ี
สรา งเสรมิ ความเขา ใจทค่ี งทนของนกั เรยี นซง่ึ เปน ผลลพั ธป ลายทางทต่ี อ งการใหเ กดิ ตามหลกั สตู รการ
จดั ทำ หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพน้ื ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยเี ลม น้ี คณะผจู ดั ทำซง่ึ เปน ผเู ชย่ี วชาญ
ในสาขาวิชาและการพัฒนาสื่อการเรียนรู ไดศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 อยางลึกซึ้ง ทั้งดานวิสัยทัศน หลักการ จุดมุงหมาย สมรรถนะสำคัญของ
นกั เรียน คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค มาตรฐานการเรียนรู ตวั ช้ีวดั ช้นั ป สาระการเรียนรแู กนกลาง
แนวทางการจัดการเรียนรู และการวัดและประเมินผลการเรียนรู แลวจึงนำองคความรูที่ไดมา
ออกแบบหนว ยการเรียนรู แตล ะหนว ยการเรยี นรูป ระกอบดว ยตัวช้วี ัดชั้นป ผังมโนทศั นส าระการ
เรยี นรู ประโยชนจากการเรียน คำถามชวนคดิ เนอ้ื หา นานานารู แหลง สืบคน ขอ มูล ผงั มโนทศั น
สรปุ เนอ้ื หา กจิ กรรมเสนอแนะ โครงงาน การประยกุ ตใ ชใ นชวี ติ ประจำวนั และคำถามทบทวน ซง่ึ องค
ประกอบเหลา นจ้ี ะชว ยสง เสรมิ ใหน กั เรยี นเกดิ ความเขา ใจทค่ี งทน และเกดิ การเรยี นรอู ยา งครบถว น
ตามหลักสตู ร

หวงั เปน อยา งยง่ิ วา หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพน้ื ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3 จะชว ย
สนบั สนนุ ใหนกั เรียนไดพ ฒั นาทกั ษะพ้นื ฐานในการทำ งาน การจดั การ การคดิ สรา งสรรคแ ละการ
ใชเทคโนโลยเี พือ่ เพ่ิมประสิทธภิ าพในการดำรงชีวติ บรรลุตามจุดมงุ หมายของหลกั สูตร

คณะผูจŒ ดั ทำ

คําช้แี จง

หนงั สอื เรยี น รายวชิ าพนื้ ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3 เลม นไ้ี ดอ อกแบบหนว ยการเรยี นรู
ใหแตละหนวยการเรยี นรปู ระกอบดว ย
1. ตัวชี้วัดชั้นป เปนเปาหมายในการพัฒนานักเรียนแตละชั้นป ซ่ึงสอดคลองกับมาตรฐานการ
เรยี นร ู มรี หัสของมาตรฐานการเรียนรแู ละตวั ช้วี ัดช้นั ปก าํ กบั ไวห ลังตวั ชวี้ ัดชั้นป เชน ง 1.1 ม. 3/1 (รหัส
แตละตัวมีความหมายดังน้ี ง คอื กลมุ สาระการเรยี นรู การงานอาชีพและเทคโนโลย ี 1.1 คอื สาระท ่ี 1
มาตรฐานการเรียนรขู อท ่ี 1 ม. 3/1 คือ ตวั ชวี้ ดั ช้ันมธั ยมศกึ ษาปท ่ี 3 ขอท ่ี 1)
2. สาระการเรียนรู้ เปนการนาํ เสนอขอบขายเนื้อหาทน่ี กั เรียนจะไดเรียนรใู นระดบั ช้ันน้นั ๆ
3. ประโยชน์จากการเรียน นําเสนอไวเพ่ือกระตุนใหนักเรียนนําความรู ทักษะจากการเรียนไป
ประยุกตใ ชในชวี ิตประจําวนั
4. คําถามชวนคดิ (คาํ ถามนํา–กจิ กรรมนาํ ) เปน คาํ ถามหรือสถานการณเ พ่อื กระตุนใหน ักเรยี น
เกิดความสงสัยและสนใจท่ีจะคนหาคาํ ตอบ
5. เน้ือหา เปนเนือ้ หาที่ตรงตามสาระ มาตรฐานการเรยี นรู ตวั ชว้ี ัดชัน้ ป  และสาระการเรยี นรแู กน
กลาง โดยแบง เนอื้ หาเปน ชวง ๆ แลว แทรกกจิ กรรมพัฒนาการเรยี นรูท่พี อเหมาะกับการเรียน รวมทัง้ มี
การนาํ เสนอดว ยภาพ ตาราง แผนภมู ิ และแผนทค่ี วามคดิ เพอ่ื เปนสอ่ื ใหนกั เรียนสรางความคิดรวบยอด
และเกิดความเขาใจที่คงทน
6. เรอ่ื งนา่ รู้ (ความรเู้ สรมิ /เกรด็ ความร)ู้ เปน ความรเู พอ่ื เพม่ิ พนู ใหน กั เรยี นมคี วามรกู วา งขวางขน้ึ
โดยคดั สรรเฉพาะเรอ่ื งทีน่ กั เรียนควรร ู
7. กจิ กรรมเรยี นร.ู้ ..สปู่ ฏบิ ตั ิ (กจิ กรรมพฒั นาการเรยี นร)ู้ เปน กจิ กรรมทก่ี าํ หนดไวเ มอ่ื จบเนอ้ื หา
แตละตอนหรอื แตละหวั ขอ เปน กจิ กรรมที่หลากหลาย ใชแ นวคดิ ทฤษฎตี า ง ๆ ท่ีสอดคลอ งกบั เนอ้ื หา
เหมาะสมกบั วัย และพฒั นาการดานตา ง ๆ ของนักเรียน สะดวกในการปฏบิ ตั ิ กระตนุ ใหนกั เรยี นไดค ดิ
และสง เสริมใหศึกษาคน ควา เพมิ่ เติม มีคาํ ถามเปน การตรวจสอบผลการเรียนรขู องนักเรียน ไดออกแบบ
กิจกรรมไวอยางหลากหลาย และมีมากเพียงพอที่จะพัฒนาใหนักเรียนเกิดการเรียนรูตามเปาหมายของ
หลกั สตู ร โดยครผู สู อน/นกั เรยี นสามารถนาํ กจิ กรรมดงั กลา วมาใชป ฏบิ ตั ใิ นชว งกจิ กรรมลดเวลาเรยี นเพม่ิ
เวลารไู ด
8. ผงั มโนทศั น์สรปุ เนอื้ หา ไดจดั ทาํ บทสรปุ เปนผังมโนทัศน (Concept Map) เพ่อื ใหน กั เรียนได
ใชเ ปนบทสรุปทบทวนความรู โดยวธิ กี ารจนิ ตภาพจากผงั มโนทัศนท ไี่ ดส รุปเนอื้ หาทีไ่ ดจัดทาํ ไว
9. แหล่งสืบค้นขอ้ มูล เปน แหลง การเรยี นรตู า ง ๆ ตามความเหมาะสม เชน เว็บไซต  หนงั สือ
สถานที่ หรือบุคคล เพือ่ ใหน ักเรียนศึกษาคนควา เพิม่ เตมิ ใหสอดคลอ งกบั เร่อื งทเี่ รียน
10. กจิ กรรมเสนอแนะ เปนกจิ กรรมบรู ณาการทักษะที่รวมหลักการและความคดิ รวบยอดในเรื่อง
ตา ง ๆ ที่นกั เรยี นไดเ รยี นรไู ปแลวมาประยุกตใชในการปฏบิ ัตกิ จิ กรรม

11. โครงงาน เปน ขอ เสนอแนะในการกาํ หนดใหน กั เรยี นปฏบิ ตั โิ ครงงาน โดยเสนอแนะหวั ขอ โครง
งานและแนวทางการปฏิบัติโครงงานท่ีสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดช้ันปของหนวยการ
เรยี นรูนน้ั เพ่ือพฒั นาทกั ษะการคดิ การวางแผน และการแกป ญ หาของนักเรยี น
12. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวัน เปนกิจกรรมท่ีเสนอแนะใหนักเรียนไดนําความรู ทักษะใน
การประยกุ ตความรูในหนว ยการเรยี นรนู นั้ ไปใชในชีวติ ประจาํ วนั
13. คาํ ถามทบทวน เปน คําถามท่ตี อ งการใหนกั เรียนไดส ะทอนความคดิ ในเน้ือหาทไ่ี ดศ กึ ษา โดย
เนน การนําหลักการต้ังคําถามสะทอ นคิด (RCA) มาจัดเรียงเปน คําถามตามเน้อื หาทนี่ ักเรยี นไดเรียนรู
14. ภาคผนวก เปน ความรเู สริมประกอบการศกึ ษาคน ควา สาํ หรับนกั เรียน
15. บรรณานุกรม เปน รายชอื่ หนังสือ เอกสาร หรือเวบ็ ไซตท ีใ่ ชค นควา อา งอิงประกอบ การเขยี น
16. คาํ อภธิ านศพั ท ์ เปน การนาํ คาํ สาํ คญั ทแ่ี ทรกอยตู ามเนอื้ หามาอธบิ ายใหค วามหมาย และจดั เรยี ง
ตามลําดับตวั อกั ษร เพ่อื ความสะดวกในการคน ควา

สารบญั

สาระที่ 1 การดำ�รงชีวิตและครอบครัว
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 1 ธรุ กจิ เบอื้ งต้น ..............................1
1. รูจ้ กั ธรุ กจิ .....................................................2
2. ประเภทและรูปแบบของธรุ กิจ...........................4
3. ทกั ษะการจัดการธุรกิจ....................................3
 ผังมโนทัศน์สรุปเน้ือหาหนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 1.......12
 กจิ กรรมเสนอแนะ.......................................14
 โครงงาน ...................................................14
 การประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจำ�วนั 1���������������������15
 คำ�ถามทบทวน1�������������������������������������������15

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 2 การจัดการธุรกจิ การทำ�เฟอร์นิเจอร์
แบบนอ็ คดาวน.์ ...........................16
1. งานอาชีพการทำ�เฟอรน์ เิ จอรแ์ บบนอ็ คดาวน1์ ������17
2. การจดั การธรุ กจิ การทำ�เฟอร์นิเจอร์แบบ
นอ็ คดาวน ์.................................................23
 ผังมโนทัศนส์ รุปหนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 2...............31
 กิจกรรมเสนอแนะ.......................................32
 โครงงาน..................................................32
 การประยุกต์ใช้ในชวี ิตประจำ�วัน3���������������������33
 คำ�ถามทบทวน3�������������������������������������������33

สารบัญ

หน่วยการเรียนรูท้ ่ี 3 การจดั การธุรกจิ ขายพันธพ์ุ ืช...........34
1. งานอาชีพขายพนั ธุพ์ ืช..................................35
2. การจัดการธรุ กจิ ขายพันธพุ์ ชื ..........................40
 ผังมโนทัศนส์ รุปหนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 3...............46
 กจิ กรรมเสนอแนะ.......................................47
 โครงงาน..................................................47
 การประยุกต์ใช้ในชวี ิตประจำ�วนั 4���������������������47
 คำ�ถามทบทวน4�������������������������������������������48

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 4 สำ�รับครวั ไทย4�����������������������������49
1. อาหารสำ�รบั สำ�หรับครอบครวั 0�������������������������50
2. การประกอบอาหารประเภทสำ�รับ5���������������������55
3. การจดั อาหารประเภทสำ�รบั 6����������������������������63
 ผังมโนทศั นส์ รุปเนอ้ื หาหน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 4.......67
 กิจกรรมเสนอแนะ.......................................68
 โครงงาน..................................................68
 การประยุกต์ใช้ในชวี ติ ประจำ�วนั 6���������������������69
 คำ�ถามทบทวน6�������������������������������������������69

สารบัญ

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 5 สร้างสรรค์งานผ้า.........................70
1. ความรู้เบอ้ื งตน้ เกีย่ วกับการตดั เย็บ...................71
2. การตัดเย็บเส้อื ผ้าและของใช้ที่ทำ�จากผา้ 7������������77
3. การจัดการเสอ้ื ผา้ อย่างมีประสทิ ธิภาพ...............82
 ผังมโนทัศน์สรุปหนว่ ยการเรียนรู้ที่ 5...............94
 กจิ กรรมเสนอแนะ.......................................96
 โครงงาน ...................................................96
 การประยกุ ตใ์ ช้...........................................97
 คำ�ถามทบทวน9�������������������������������������������97

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 6 บรรจภุ ณั ฑส์ ร้างสรรคไ์ ด้................98
1. ความรู้ท่วั ไปเก่ยี วกบั บรรจภุ ัณฑ.์ .....................99
2. การออกแบบบรรจุภัณฑ์.............................. 102
3. การประดษิ ฐบ์ รรจภุ ณั ฑ์.............................. 105
 ผงั มโนทศั นส์ รุปหนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 5............. 110
 กิจกรรมเสนอแนะ..................................... 111
 โครงงาน................................................ 111
 การประยกุ ต์ใช้ในชีวิตประจำ�วัน1������������������� 112
 คำ�ถามทบทวน1����������������������������������������� 113

สารบัญ

สาระท่ี 2 การออกแบบและเทคโนโลยี
หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 7 เทคโนโลยีมีระดบั ...................... 113
1. เทคโนโลยีระดบั พื้นบา้ นหรือ
ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิน่ ...................................... 114
2. เทคโนโลยีระดบั กลาง................................ 117
3. เทคโนโลยรี ะดบั สงู ................................... 119
4. เทคโนโลยกี บั การพัฒนาประเทศ.................. 124
 ผงั มโนทศั น์สรุปหนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 7............. 126
 กิจกรรมเสนอแนะ..................................... 127
 โครงงาน ................................................ 127
 การประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจำ�วนั 1������������������� 128
 คำ�ถามทบทวน1����������������������������������������� 128

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 8 สรา้ งเครอื่ งใช้ด้วยเทคโนโลย.ี ....... 129
1. การออกแบบเคร่อื งใช้................................ 130
2. การเขยี นภาพฉายและการจำ�ลองแบบ1������������ 132
3. อุปกรณแ์ ละระบบท่เี ก่ยี วขอ้ งกับการ
สรา้ งเครอ่ื งใช.้ ......................................... 135
4. การสรา้ งเคร่อื งใชต้ ามกระบวนการ
เทคโนโลย ี ............................................. 139
 ผงั มโนทัศนส์ รปุ หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 8............. 148
 กิจกรรมเสนอแนะ..................................... 150
 โครงงาน ................................................ 150
 การประยุกตใ์ ช้ในชีวติ ประจำ�วัน1������������������� 151
 คำ�ถามทบทวน1����������������������������������������� 151

สารบญั

สาระท่ี 4 การอาชพี
หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 9 เสน้ ทางสงู่ านอาชีพ..................... 152
1. การหางานหรอื ตำ�แหน่งวา่ ง1������������������������� 153
2. แนวทางเข้าสู่อาชพี ................................... 156
3. การประเมินทางเลอื กอาชีพ.......................... 163
 บทสรปุ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 9........................ 171
 การประยกุ ต์ใช้ในชีวติ ประจำ�วนั 1������������������� 173
 โครงงาน................................................ 173
 การประยุกต์ใชใ้ นชวี ติ ประจำ�วัน1������������������� 174
 คำ�ถามทบทวน1����������������������������������������� 174

 บรรณานกุ รม........................................... 175
 คำ�อภิธานศัพท์1���������������������������������������� 176

1หหนนว่วยยกกาารรเรเร�ยียนนรรูททู้ ี่ ี่

ธรุ กจิ เบ้อื งตน

ตวั ช้ว� ัดชน้ั ป และ

อภิปรายการทำงานโดยใชท ักษะการจัดการเพอื่ การประหยดั พลังงาน ทรพั ยากร
สิ่งแวดลอม (ง 1.1 ม. 3/3)

ผังมโนทศั นส าระการเรย� นรู

จ�ดมงุ หมายของธุรกจิ ประโยชนข องธรุ กิจ

กลยุทธใน รจู ักธรุ กจิ
การประกอบธรุ กิจ

ทกั ษะการจัดการธรุ กิจ ธุรกิจเบ้อื งตน ประเภท รูปแบบ
ของธุรกจิ ของธรุ กิจ
ทักษะการจัดการ ทกั ษะการจัดการ
ดา นระบบคน ดา นระบบงาน

ประเภทและรูปแบบของธรุ กิจ

ประโยชนจ ากการเรียน คาํ ถามชวนคิด

1. เขา ใจความหมาย จดุ มงุ หมาย และประโยชน 1. ธุรกิจมคี วามสำคัญตอ การดำรงชวี ติ
ของธรุ กิจ ของมนษุ ยอยา งไร

2. แยกประเภทและรูปแบบของธุรกิจได 2. ผูท่จี ะประสบความสำเร็จในการประกอบ
3. อธิบายทักษะท่ีจำเปนในการจัดการธุรกิจ ธรุ กจิ ควรมีคุณสมบัติดา นใดบาง

ได

คาํ ถามนาํ

2 หนงั สือเรยี น รายวิชาพนื้ ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3

1. รูจ กั ธรุ กิจ

ธรุ กจิ (Business) คอื กจิ กรรมตา ง ๆ ทดี่ ำเนนิ งานเกย่ี วกบั กระบวนการผลติ การจำหนา ย
และการบรกิ าร เพือ่ ใหต รงกับความตองการของผูบริโภค

1.1 จุดมุงหมายของธรุ กิจ

กำไร ความอยูร‹ อด

ความเจรญิ เติบโต

ความรบั ผิดชอบตอ‹ สงั คม

ผูประกอบการมจี ดุ หมายในการดำเนินธรุ กิจ ดงั นี้
1. กำไร (Profit) เปนจุดมุงหมายท่ีสำคัญของการดำเนินธุรกิจ ซ่ึงกำไรเปนผลตอบแทน
จากการลงทนุ ดว ยสนิ ทรพั ย แรงกาย ความรู ความสามารถ และเปน สงิ่ จงู ใจในการดำเนนิ กจิ กรรม
ตา ง ๆ
2. ความอยู‹รอด (Survival) เพ่ือทำหนาท่ีผลิตสินคาหรือบริการแกผูบริโภคและใหธุรกิจ
ประสบความสำเร็จ โดยผปู ระกอบการสามารถดำเนินธุรกิจตอ ไปเรอื่ ย ๆ
3. ความเจรญิ เตบิ โต (Growth) การดำเนนิ ธรุ กจิ ตอ งมคี วามเจรญิ เตบิ โต มกี ารขยายขนาด
ของกจิ การ มยี อดการผลิตหรือยอดขายเพมิ่ ขึ้น ตลอดจนมสี ินทรัพยเพมิ่ ข้ึน
4. ความรับผิดชอบต‹อสังคม (Social Responsibility) ผูประกอบการตองดำเนินธุรกิจ
ใหสอดคลองกับความรับผิดชอบของธุรกิจ คือ มีความซื่อสัตยตอผูบริโภค มีความยุติธรรมกับ
ทุกคนในสงั คม และอนุรกั ษส่งิ แวดลอม

1.2 ประโยชนข องธรุ กจิ

ธรุ กิจมีประโยชนต อ ประชาชน สังคม และประเทศชาติ ดงั น้ี
1. ผลิตสินคŒาหรือบริการเพื่อตอบสนองความตŒองการของมนุษย เนื่องจากมนุษยมี
ความตอ งการสนิ คา หรอื บริการท่แี ตกตางกนั ทั้งท่จี ำเปน ตอ การดำรงชวี ิตและอำนวยความสะดวก
สบายในการดำรงชวี ติ องคก รธรุ กจิ จงึ มหี นา ทใ่ี นการผลติ หรอื จดั มาบรกิ ารใหต รงกบั ความตอ งการ
ของผบู ริโภค

หนงั สือเรยี น รายวิชาพนื้ ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3 3
2. กระจายสินคŒาหรือบริการจากผŒูผลิตไปสู‹ผูŒบริโภค โดยมีการจัดจำหนายหรือบริการให
ทว่ั ถงึ ทง้ั ในประเทศและตา งประเทศ เพอ่ื ใหผ บู รโิ ภคไดเ ลอื กซอ้ื สนิ คา หรอื บรกิ ารตามความตอ งการ
ของตนเอง
3. ก‹อใหŒเกิดการจŒางงานและสรŒางรายไดŒในทŒองถิ่น กิจกรรมธุรกิจทั้งกระบวนการผลิต
การขนสง การจดั จำหนาย และการบริการ จะตอ งใชแรงงานในการดำเนนิ กจิ กรรมเหลานี้ ซ่งึ ทำให
เกิดการ จางงาน กอใหเ กดิ รายได ชว ยลดปญ หาการวา งงานและปญหาทางสงั คม
4. เกิดการพฒั นาเทคโนโลยดี าŒ นตา‹ ง ๆ เพื่อตอบสนองความตอ งการของผูบรโิ ภค ผผู ลิต
จึงจำเปนตองนำเทคโนโลยีมาใชในการปรับปรุงและพัฒนาสินคาหรือบริการอยูตลอดเวลา เชน
การใชเครอ่ื งจกั รท่สี ามารถผลิตสินคาไดใ นปรมิ าณทมี่ ากข้ึน
5. สรŒางรายไดŒใหŒกับรัฐ โดยรัฐจะมีรายไดจากการเก็บภาษีเงินไดบุคคลธรรมดาจาก
ผูประกอบอาชพี ตาง ๆ และภาษีเงินไดน ิตบิ คุ คลจากสถานประกอบการตาง ๆ ซงึ่ รฐั จะนำเงินภาษี
เหลานไ้ี ปพฒั นาประเทศหรือปรับปรุงสาธารณปู โภคดา นตา ง ๆ เชน การคมนาคม การไฟฟา
6. ช‹วยพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ ธุรกิจบางประเภทมีคุณภาพดีตรงกับความตองการ
ของผบู ริโภคท้งั ในประเทศและตา งประเทศ ทำใหสามารถสงสินคา ไปจำหนา ยในตา งประเทศ หาก
มีการสง ออกปริมาณมากก็จะนำรายไดเขา ประเทศจำนวนมากเชน กนั ซงึ่ จะสง ผลใหเ ศรษฐกจิ ของ
ประเทศดีขน้ึ

ตอบสนองความตŒองการข เกดิ การพฒั นาเทค ชว‹ ยพฒั นาเศรษฐกิจ
โนโลยี
องมนษุ ย
เ ิกดการ ŒจางงานและสรŒางรายไดŒ

กระจายส‹ูผŒูบริโภค สราŒ งรายไดŒกับรัฐ

กจิ กรรมเรยี นร…ู สปู ฎบิ ตั ิ

นักเรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ 4–5 ศกึ ษาคนควาประโยชนข องธรุ กจิ จากแหลง
การเรยี นรูตา ง ๆ แลวนำเสนอผลงานหนา ช้ันเรียน

4 หนังสอื เรียน รายวชิ าพน้ื ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3

2. ประเภทและรูปแบบของธุรกิจ

2.1 ประเภทของธุรกิจ

ธุรกจิ จำแนกตามลักษณะของการดำเนนิ งานออกเปน 3 ประเภท ดงั นี้
1. ธุรกิจอตุ สาหกรรม เปนธุรกจิ ท่ดี ำเนนิ การ
โดยแปรรปู วตั ถดุ บิ และปจ จยั การผลติ เปน สนิ คา ชนดิ
ตา ง ๆ ซงึ่ มที งั้ อตุ สาหกรรมขนาดใหญท ใี่ ชเ ครอ่ื งจกั ร
หรือเทคโนโลยี ในการผลติ สินคา อตุ สาหกรรมขนาด
กลางและขนาดยอมท่ีนำภูมิปญญาทองถิ่นมาผลิต
สินคา โดยผลิตในโรงงานขนาดเล็กหรือใชแรงงาน
ในครวั เรอื น

ธรุ กจิ พาณชิ ยกรรม

2. ธุรกิจพาณิชยกรรม เปนธุรกิจท่ีดำเนิน
การโดยการกระจายสินคาจากแหลงผลิตไปยัง
ผบู รโิ ภคอยา งทวั่ ถงึ ซง่ึ มลี กั ษณะเปน การคา สง และ
การคาปลกี เชน รา นสะดวกซื้อ หางสรรพสินคา

ธรุ กิจพาณชิ ยกรรม

3. ธุรกิจการบริการ เปนธุรกิจที่ดำเนินการ
เกย่ี วกบั การบรกิ ารในรปู แบบตา ง ๆ เพอื่ ตอบสนอง
ความตอ งการของผบู รโิ ภค เชน ธรุ กจิ การทอ งเทยี่ ว
การโรงแรม โรงพยาบาล รานซอมเคร่อื งใชไ ฟฟา

ธรุ กจิ พาณชิ ยกรรม

หนงั สือเรียน รายวิชาพน้ื ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3 5

รูปแบบธรุ กิจ ขŒอดี ขŒอเสีย

1. กิจการเจาของคนเดียว 1. เจาของกิจการมีอิสระ 1. หากเจาของขาดความรูใน
(Sole or SinglePropri- ในการดําเนินการตาง ๆ การดําเนินกิจการ จะมี
etorship เปนการประกอบ ไดเ ตม็ ท่ี โ อ ก า ส ป ร ะ ส บ กั บ ค ว า ม
ธุรกิจที่มีบุคคล คนเดียว 2. จัดตั้งและเลิกกิจการได ลมเหลวสงู
เปนเจาของกิจการและ สะดวก รกั ษาความลับของ 2. จัดหาเงินทุนขยายกิจการ
บรหิ ารจดั การธรุ กจิ ทกุ เรอ่ื ง กิจการไดด ี คอนขางยาก
ดวยตนเอง เชนแผงลอย 3. ไดรับรายไดหรือกําไรแต 3. ต อ ง รั บ ผิ ด ช อ บ ห นี้ สิ น
รา นขายของชำ รา นเสรมิ สวย เพยี งผเู ดยี ว ไมจ ำกัด
4. เสียภาษีแบบภาษีเงินได 4. อายกุ ารดำเนนิ กจิ การขนึ้ อยู
บคุ คลธรรมดา กับเจาของกจิ การ

2. หางหนุ สว น (Partnership) 1. ถาหุนสวนแตล ะคนมีความ 1. ถาผูถือหุนสวนบางคนที่ไม
เปนการประกอบกิจการ ชำนาญ ความสามารถ และ สจุ รติ หรอื ทำการโดยประมาท
ตง้ั แต 2 คนขน้ึ ไป แบง เปน มีประสบการณหลายดาน จะทําใหผูถือหุนสวนอื่น
2 ประเภท ไดแ ก จะทําใหการบริหารธุรกิจ เสียหายไปดวย
1) หางหุน สว นสามญั สำเร็จลุลว งได 2. มีความลา ชา ในการตดั สินใจ
(Ordinary Partner- 2. การจดั หาเงนิ ทนุ ทำไดง า ยกวา และอาจเกดิ ความขดั แยง กนั
ship) ผูเปนหุนสวนจะ แบบกิจการเจาของคนเดียว ไดงาย เน่ืองจากมีผูถือหุน
ตองชำระหนี้สินรวมกัน เพราะมีหุนสวนหลายคน หลายคน
โดยไมจํากัดจํานวน สถาบันทางการเงินจึงใหกู 3. มีหน้ีสินไมจํากัด หากไม
แบงเปนหางหุนสวน งายกวา สามารถชำระหน้ีของกิจการ
สามญั นิตบิ ุคคล (จด 3. จัดต้ังไดงายกวาการจัดต้ัง ไดหมด เจาหนี้สามารถ
ทะเบยี น) และหา งหนุ สว น บรษิ ทั จำกดั เพราะมขี อ จำกดั เรียกรองสินทรัพยสวนตัว
สามัญนิติบุคคล (ไม ทางกฎหมายนอย ของหุน สว นแตล ะคนได
จดทะเบียน) 4. ถอนทนุ คืนไดยาก เพราะมี
2) หา งหนุ สว นจำกดั ขอจํากัดตามขอตกลงใน
(Limited Partnership) สัญญาและกฎหมาย
ต อ ง จ ด ท ะ เ บี ย น เ ป น
นิติบุคคล แบงเปน
หางหุนสวนประเภท
จํากัดความรับผิดชอบ
และหา งหนุ สว นประเภท
ไมจ ำกดั ความรบั ผดิ ชอบ

6 หนงั สือเรียน รายวิชาพืน้ ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3

รูปแบบธรุ กิจ ขŒอดี ขอŒ เสยี
3. บรษิ ทั จำกดั (Corporation) 1. การจัดการมีประสิทธิภาพ 1. การจัดต้ังยุงยากและเสีย
เปนการประกอบกิจการท่ี เน่ืองจากบริษัทมักจะใช คาใชจายสูง เน่ืองจากมี
จดทะเบียนเปนนิติบุคคล ผูบริหารมืออาชีพและมี ขอจํากัดทางกฎหมายและ
มผี ถู อื หนุ ตง้ั แต 7 คนขน้ึ ไป ระบบการทำงานดีกวาธุรกิจ ห น ว ย ง า น ข อ ง รั ฐ ดู แ ล
แบงเปน 2 ประเภท ไดแ ก รปู แบบอ่ืน ๆ อยางเขมงวด
1) บริษัทเอกชนจํากัด มี 2. ผูถือหุนรับผิดชอบเฉพาะ 2. ไมสามารถปกปดความลับ
ผถู อื หนุ ไมเ กนิ 100 คน คาหุนที่ตนยังคางจายแก ของกิจการได เพราะตอง
2) บริษัทมหาชนจำกัด มี บริษัทเทาน้ัน ถาบริษัทมี เ ป ด เ ผ ย ข อ มู ล แ ก รั ฐ
ผถู อื หุนตง้ั แต 100 คน หนีส้ ินใด ๆ ผูถอื หนุ ไมตอง ตามทก่ี ฎหมายกำหนด
ขน้ึ ไป มลี กั ษณะดงั นี้ รับผดิ ชอบ 3. ถาฝายบริหารไมใชผูถือหุน
– ผูถือหุน 15 คนขึ้น 3. โอน ขาย หรอื ขยายกจิ การ อาจบริหารงานไมรอบคอบ
ไป ไดง า ย เนอ่ื งจากบรษิ ทั จำกดั และทำใหธุรกิจลม เหลว
– ไมมีการกําหนดทุน ดูนาเชื่อถือในกลุมของ 4. ผูถ อื หนุ ตอ งเสยี ภาษซี ำ้ ซอน
จดทะเบียนขั้นต่ำ บคุ คลและสถาบนั ทางการเงนิ ทั้งภาษีเงินไดนิติบุคคลและ
– มลู คาหุน เทา กันและ 4. มคี วามม่ันคงถงึ แมจะมีการ ภาษเี งินไดบุคคลธรรมดา
ตองชําระคาหุนคร้ัง เปลยี่ นแปลงเจา ของบรษิ ัท
เดียวเตม็ มูลคาหุน
– กรรมการมีจํานวน
ไมนอยกวา 5 คน
และไมน อ ยกวา กง่ึ หนง่ึ
ตอ งอยใู นประเทศไทย
4. สหกรณ (Cooperative) 1. กฎหมายใหการสนับสนุน 1. ส ม า ชิ ก ท่ี เ ป น ผู ผ ลิ ต ไ ม
เปนการประกอบกิจการท่ีมี ชวยเหลือ เชน ไดรับการ สามารถตง้ั ราคาขายผลผลติ
คณะบุคคลตั้งแต 10 คน ยกเวน ไมต อ งเสยี ภาษเี งนิ ได ของตนเองไดตามใจชอบ
ขน้ึ ไป ซง่ึ มอี าชพี ความตอ งการ สำหรบั ผบู ริโภค เพราะสหกรณเปน ผูก ำหนด
และความสนใจคลา ยคลงึ กนั 2. เปนการรวมสมาชิกเพื่อ 2. หากสมาชิกไมเขาใจหลัก
รวมกันจัดตั้งขึ้น แบงเปน ชว ยเหลอื ซึ่งกันและกัน และวธิ กี ารของสหกรณด พี อ
2 ประเภท ไดแก 3. คาใชจายในการดำเนินงาน สหกรณอ าจไมเ จรญิ เทา ทค่ี วร
1) สหกรณจ ำกดั สมาชกิ มี ของสหกรณถูกกวาธุรกิจ 3. สหกรณขาดแรงจูงใจ คือ
ความรับผิดชอบจํากัด ประเภทอ่ืน กำไรทน่ี อ ยกวา ธรุ กจิ ประเภท
ไมเกนิ จำนวนคาหุนทย่ี ัง 4. สมาชิกไดรับผลประโยชน อน่ื ๆ
ใชไ มค รบมลู คา หนุ ทต่ี นถอื โดยทั่วถึง ถาใครทำธุรกิจ 4. มีทุนจํากัดจึงมีผลตอการ
2) สหกรณไ มจ ำกดั สมาชกิ กบั สหกรณไ วม ากกจ็ ะไดร บั บริหารจัดการ
ทกุ คนมคี วามรบั ผดิ ชอบ ผลประโยชนสูงตามไปดว ย
รวมกันเพื่อหนี้ทั้งปวง
ของสหกรณโ ดยไมจ ำกดั

หนงั สอื เรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3 7

กิจกรรมเรียนร…ู สปู ฎบิ ัติ

นักเรียนแบงกลมุ กลุมละ 4–5 คน สำรวจธุรกจิ ในชมุ ชนใหม ากทีส่ ดุ แลว ระบวุ า
เปน ธรุ กิจประเภทใด มรี ปู แบบของธรุ กิจแบบใดบาง แลว นำเสนอผลงานหนา ชน้ั เรยี น

3. ทักษะการจัดการธรุ กิจ

การจัดการ คือ กระบวนการวางแผน การจัดองคกร การส่ังการ และการควบคุมธุรกิจใน
ดา นงบประมาณ วัสดุ อปุ กรณ บคุ ลากร และระบบสื่อสารใหสำเร็จตามวตั ถุประสงค
ทกั ษะการจดั การ คอื การจดั การระบบงานและ
จัดระบบคน เพื่อใหไดผลงานสำเร็จตามเปาหมาย
1 อยางมปี ระสิทธภิ าพ ซึง่ มีข้ันตอนดงั นี้
ทกกั าษรจะัดการ 1. การต้ังเปาหมาย คือ การกําหนดสิ่งที่
ตองการไดรับจากการทํางานไวลวงหนา โดย
เปา หมายทต่ี ัง้ ข้ึนจะตองเปน เปา หมายเดยี วกัน
2 2. การวเิ คราะหท รพั ยากร โดยทรพั ยากรทเ่ี ปน
ปจจัยสำคัญของการจัดการ มี 4 อยาง ซ่ึงนิยม
3 เรียกโดยยอวา 4 M ไดแ ก คน (Man) วสั ดุส่ิงของ
(Material) เงนิ (Money) และวธิ ีการ (Method)
3. การวางแผนและการกำหนดทรพั ยากร คอื
การกําหนดกิจกรรมไวลวงหนา เพ่ือใหบรรลุ
4 เปา หมายทตี่ ง้ั ไว ซง่ึ เปน หนา ทข่ี องผบู รหิ าร ผจู ดั การ
หรอื หัวหนางานท่ตี อ งตัดสนิ ใจ
5 4. การปฏบิ ตั ติ ามแผนและการปรับแผน คอื
การดำเนินงานตามแนวทางปฏิบัติงานที่กำหนดไว
ใหสำเร็จตามเปาหมาย อาจปรับวิธีการหรือเปลี่ยน
แผนทวี่ างไว เพอ่ื หลีกเลี่ยงปญ หาที่อาจเกดิ ขน้ึ
5. การประเมินผล คือ การตรวจสอบวา
ไดป ฏบิ ตั งิ านบรรลเุ ปา หมายทกี่ ำหนดไวห รอื ไม โดย
ประเมินผลเปนระยะ ๆ เพ่ือนำมาปรับปรุงในสวน
ทม่ี ขี อ บกพรอ งและตรวจสอบประสทิ ธภิ าพของการ
ทำงาน เมอื่ ทำงานเสร็จส้นิ แลว

8 หนงั สอื เรยี น รายวิชาพืน้ ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3
การจัดการดŒานระบบงาน เปนกระบวนการจัดบคุ คลและทรพั ยากร โดยกำหนดฝายตา ง ๆ

ที่จะรวมมือกันทำงาน ประกอบดวยการระบุงานท่ีทำและการประสานงานเพื่อใหบรรลุจุดมุงหมาย
รว มกัน

ผังการจัดองคกร คือ การแสดงขอบขายการแบงงาน ซ่ึงอธิบายเกี่ยวกับตำแหนงและช่ือ
ผปู ฏิบัตงิ านท่ีรับผิดชอบในการทำงาน ความสมั พันธใ นการบงั คบั บัญชา และสายการบงั คับบัญชา
เพื่อรายงานผลการปฏิบัตงิ าน

โครงสราŒ งองคก ร คอื การจดั แบง งาน ความรบั ผดิ ชอบ และอำนาจหนา ทต่ี า ง ๆ ใหเ ปน รปู ธรรม
รวมทงั้ การกำหนดรปู แบบการสอ่ื สารและการประสานงาน โดยรปู แบบโครงสรา งขององคก รมดี งั นี้

1. การจัดโครงสรŒางองคกรตามหนŒาท่ี เปนโครงสรางตามสายการบังคับบัญชาแบบดั้งเดิม
ซ่งึ ในแตล ะองคก รจะมีการแยกหนาที่ออกเปนฝา ยตา ง ๆ เชน ฝา ยบคุ คล ฝา ยการตลาด

2. การจัดโครงสรŒางองคกรตามเขตภูมิศาสตร เปนการกำหนดรูปแบบองคกรท่ีขยายตาม
พ้ืนทท่ี างภูมิศาสตร เชน ผูจดั การภาคกลาง ผูจดั การภาคเหนือ

3. การจัดโครงสรŒางองคกรแบบเนŒนผลิตภัณฑ เปนการกำหนดภาระหนาท่ีและโครงสราง
ขององคกร เชน ผจู ดั การผลิตภัณฑส ำหรบั เด็ก ผจู ัดการผลติ ภณั ฑส ำหรับผใู หญ

4. การจดั โครงสราŒ งแบบเครือขา‹ ย เปน โครงสรางท่กี ระจายหนาทส่ี ำคัญออกไปดว ยการตง้ั
เปนบริษัทใหมข้ึนมา โดยสำนักงานใหญทำหนาท่ีเปนศูนยกลางในการประสานงาน เชน บริษัทผู
จดั การดานการตลาด บริษัทผูออกแบบสนิ คา

หนงั สอื เรยี น รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3 9

3.2 ทักษะการจดั การดานระบบคน

การวางแผนทรพั ยากรมนษุ ย

การประเมินผล การสรรหาและ
การปฏบิ ตั ิงาน คัดเลอื กบคุ ลากร

การพฒั นาบคุ ลากร
มีแนวทางในการจดั การ ดังนี้
1. การวางแผนทรัพยากรมนุษย เปนการคาดการณความตองการและตอบสนองความ
ตองการบุคคลากรขององคกรอยางเปน ระบบ โดยองคก รจะตองทำแผนการจัดหา การใช และการ
รักษาทรพั ยากรมนษุ ยท่มี ีอยใู นองคก รใหเ กิดประโยชนสูงสดุ
2. การสรรหาและคัดเลอื กบุคลากร ประกอบดวยข้นั ตอนสำคัญ 4 ขั้นตอน ดังน้ี

1) การวางแผนสรรหา ไดแก การประมาณจํานวนบุคลากร การกําหนดคุณสมบัติ
ข้ันตำ่ และการกำหนดเปาหมายการสรรหา

2) การกําหนดกลยุทธการสรรหา ไดแก กําหนดคุณสมบัติของตําแหนง กําหนด
วธิ ีการติดตอ และใหขอมูลขาวสารแกผสู มคั ร เตรียมและกำหนดผทู ำการสรรหา

3) การดำเนินกิจกรรมการสรรหา ไดแก การประกาศ การโฆษณาและประชาสัมพันธ
การตดิ ตอ บคุ ลากรทต่ี อ งการ และการคดั เลอื กบคุ ลากรทมี่ คี ณุ สมบตั เิ หมาะสมตามจำนวนทต่ี อ งการ

4) การประเมินผลการสรรหา โดยติดตามและตรวจสอบการดำเนนิ การสรรหาวาเปนไป
ตามแผนและมปี ระสทิ ธภิ าพหรอื ไม นอกจากนคี้ วรประเมนิ คา ใชจ า ยและเวลาทใี่ ชส ำหรบั การสรรหา
วา คมุ คาหรอื ไม

3. การพัฒนาบุคลากร เปนการทำใหบุคลากรในองคกรมีความสมบูรณพรอมทั้งรางกาย
อารมณ จิตใจ สังคม สติปญญา และคุณธรรม ซ่ึงจะสงผลใหการทำงานมีประสิทธิภาพ กลยุทธ
ในการพัฒนาบคุ ลากร ไดแก

1) การพัฒนาดวยการศึกษาและการพัฒนาตนเอง ผูประกอบการใหการสนับสนุนการ
ศกึ ษา หรอื ใหท นุ ไปศกึ ษาดงู านทง้ั ในประเทศและตา งประเทศ เพอ่ื เพม่ิ พนู ความรแู ละทกั ษะในอาชพี
แลวนำมาประยุกตใชในการปฏิบัติหนาที่ของตนเอง สำหรับการพัฒนาตนเอง ไดแก การทดลอง
ปฏิบตั ิแบบลองผดิ ลองถูก การคิดสรางสรรคส นิ คาใหม และการพัฒนาผลติ ภัณฑ

10 หนงั สือเรียน รายวชิ าพน้ื ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3

2) การพัฒนาโดยการฝก อบรม ซ่ึงวิธกี ารอบรมบคุ ลากรมีหลายวิธี เชน
– การฝกอบรมปฐมนิเทศ (Orientation Training) โดยจัดกิจกรรมอบรมความรู
ขอ มลู องคก ร และวธิ ีการปฏบิ ัติงานใหแกพ นักงานเขาใหม
– การฝก อบรมโดยวธิ ฝี ก ปฏบิ ตั งิ านจรงิ (On The Job Training) เปน วธิ กี ารทน่ี ยิ ม
ใชก นั อยา งแพรห ลาย เนอื่ งจากผเู ขา รบั การอบรมสามารถนำความรู เทคนคิ และประสบการณจ าก
การฝกอบรมไปใชใ นการปฏบิ ัตงิ านอาชพี ของตนเองไดจรงิ
– การฝก อบรมทจ่ี ดั ใหม กี ารเรยี นรดู ว ยตนเอง (Programmed Instruction Training)
โดยใหศึกษาความรูท่ีเก่ียวของกับการปฏิบัติงานจากตำราและส่ืออิเล็กทรอนิกสตาง ๆ เพ่ือเพ่ิม
ประสทิ ธภิ าพในการทำงาน
4. การประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ าน เปน เครอื่ งมอื สำคญั ทผี่ ปู ระกอบการใชเ พอื่ สรา งขวญั และ
กำลงั ใจใหแ กผ ปู ฏบิ ตั งิ าน ซงึ่ จะนำไปสกู ารปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการทำงาน การพฒั นาบคุ ลากรให
มีคณุ ภาพย่ิงขนึ้ และการจายคา ตอบแทนตามความสามารถ
ทักษะพ้ืนฐานสำหรบั ผŒปู ระกอบการ ทักษะพ้นื ฐานทจ่ี ำเปน ในการบรหิ ารจดั การ มีดังนี้
1. ทกั ษะดŒานความคิด (Conceptual Skill) คอื ความสามารถในการจัดกระบวนการคดิ
หาเหตุผลอยางเปนระบบ มีความชำนาญในการวางแผน เม่ือพบปญหาหรือสถานการณท่ีมีความ
ซบั ซอ นกส็ ามารถพจิ ารณาปญ หา แลว หาวธิ กี ารแกป ญ หา โดยเลอื กวธิ กี ารทดี่ ที สี่ ดุ และตดั สนิ ใจได
ถูกตอ ง
2. ทักษะดŒานมนุษยสัมพันธ (Human Relation Skill) คือ ความสามารถในการติดตอ
ประสานกบั ผูอืน่ สรา งความรสู ึกเปน มติ ร และสรางสมั พนั ธภาพที่ดี
3. ทกั ษะดาŒ นเทคนคิ หรอื ความชำนาญในการปฏบิ ตั ิ (Technical Skill) คอื ความสามารถ
ในการใชอ ปุ กรณ เครอื่ งมือ และเทคนคิ ตาง ๆ สำหรับปฏิบัติงาน โดยเฉพาะงานชางทกุ ประเภท
ดาŒ นเทคนคิ หรือความชำนาญ
ทกั ษะดาŒ นความคิด ทกั ษะดาŒ นมนษุ ยสัมพันธ ัทกษะ ในการปฏบิ ตั ิ

กจิ กรรมเรียนร…ู สูป ฎิบัติ

นกั เรียนแบง กลุม กลมุ ละ 10 คน สมมตุ วิ าเปนองคก รธรุ กิจท่ผี ลิตสินคา หรอื
บรกิ าร 1 ชนิด แลว ใหแ ตล ะกลุม จัดทำระบบงานขององคกรตนเองและจัดทำรายงาน

หนงั สือเรียน รายวชิ าพื้นฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3 11

3.3 กลยทุ ธในการประกอบอาชีพ

1. คดิ วเิ คราะหอยางรอบคอบชัดเจน
2. ลงมอื ทำทันทที่ ่ีมโี อกาส
3. เลือโอกาสท่คี ุม คาเสมอ
4. จัดการดานการเงนิ อยา งเครง ครัด
5. จดั ทำแผนธรุ กิจท่เี หมาะสมทันสมยั
6. กำหนดเปาหมายการตลาด
7. พฒั นาสนิ คา หรอื บรกิ ารใหล ำ้ หนา คแู ขง หนง่ึ กา ว
8. สรางเครอื ขายธุรกิจ

นานา นา รู

ลักษณะทเ่ี ปนโอกาสทางธุรกจิ ไดแ ก
– ธรุ กจิ ที่มีขนาดใหญและกำลงั เตบิ โต – ธรุ กจิ ท่มี ีคุณคาตอลูกคา/ผบู รโิ ภค
– ธุรกิจทีม่ คี วามเสยี่ งนอยและใหกำไรทยี่ อมรบั ได – ธรุ กจิ ทขี่ น้ึ อยกู บั กระแสความตอ งการของตลาด
– ธุรกิจท่ีไดใชศกั ยภาพ (ทักษะ/ประสบการณ) ทม่ี อี ยแู ลว

แหลง สืบคนขอ มูล

1. หนังสือ เอกสาร ตำราเก่ียวกับหลักการจัดการ การบริหารการผลิต การจัดการ
การผลติ

2. เว็บไซต เชน www. google.com
3. เจาของกจิ การ ครสู อนวชิ าการจดั การ การบรหิ ารธุรกจิ เศรษฐศาสตรเบอ้ื งตน การ

บริหารการผลติ
4. หอ งสมดุ มหาวิทยาลยั ทเี่ ปด สอนสาขาการจดั การ บรหิ ารธุรกจิ

กิจกรรมเรยี นร…ู สปู ฎิบตั ิ

นกั เรยี นรวมกันระดมสมองเก่ียวกับกลยทุ ธใ นการประกอบธุรกิจ แลวสรุปผล

12 หนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ม. 3

ผงั มโนทศั นส รปุ เนอื้ หาหนวยการเร�ยนรูท ี่ 1

ธุรกิจเบอื้ งตน

เรียนรูเกย่ี วกับ กจิ กรรมตา ง ๆ ของมนษุ ยท ีเ่ กี่ยวขอ ง
ธรุ กิจ กบั กระบวนการผลติ การจาํ หนาย และ
หมายถึง การใหบริการใหตรงกับความตองการ
จุดมงุ หมาย
ของผบู รโิ ภค เพอื่ ใหไ ดร ายไดห รอื กาํ ไร
กาํ ไร เพื่อ ตอบแทน
ความอยูร อด
ความเจริญเติบโต ประโยชน
รบั ผิดชอบตอสงั คม
ไดแก
ประเภท
สนองความตองการของมนุษย
ธรุ กิจอตุ สาหกรรม ไดแ ก กระจายสินคา/บริการ
ธรุ กิจการพาณชิ ยกรรม กอ ใหเ กดิ การจา งงาน
พฒั นาเทคโนโลยีดานตา ง ๆ
ธุรกจิ การบรกิ าร สรางรายไดใ หรัฐ
พฒั นาเศรษฐกิจของประเทศ

รูปแบบ ขอ ดี ขอ เสยี

กิจการเจาของคนเดียว  - มีความคลอ งตัวในการบริหาร - มีอตั ราการลมเหลวสงู
- จดั ตง้ั และเลกิ กจิ การไดงา ยและสะดวก - หาเงนิ ทนุ ขยายกิจการไดค อนขางยาก
- รับรายได/กําไรเพียงคนเดียว - รบั ผิดชอบหน�ส้ นิ ไมจํากดั
- เสยี ภาษแี บบภาษเี งนิ ไดบุคคลธรรมดา - อายุกจิ การข้นึ อยกู ับเจาของ

- การบริหารลลุ ว งดวยดีถา หุน สว นทกุ คน - หุน สว นอ่ืนจะเสยี หายดว ยถาบางคน
มคี วามสามารถและประสบการณ ไมส ุจริต/ประมาทเลินเลอ
หา งหุนสวน  - หาเงนิ ทนุ งา ยกวา กจิ การเจา ของคนเดยี ว
- ตดั สินใจไดล า ชา และอาจขดั แยงกนั
- จัดตง้ั ไดงายกวาบรษิ ทั จํากัด - มีหน้�สนิ ไมจํากัด
- ถอนทุนคนื ยาก

บรษิ ทั จํากัด - การจดั การมีประสิทธิภาพ - จดั ตัง้ ยงุ ยากและเสยี คา ใชจ า ยสงู
 - รับผดิ ชอบเฉพาะหนุ สว นตนเทานัน้ - ไมส ามารถปกปดความลบั ของกจิ การ

- โอน/ขาย/ขยายกจิ การไดง า ย ไดทง้ั หมด
- มคี วามม�นั คงแมเ ปลยี่ นเจาของบรษิ ัท - ถาฝายบรหิ ารไมใชผ ูถ อื หุนอาจทําให

ธรุ กจิ ลมเหลวเพราะบรหิ ารไมรอบคอบ
- เสียภาษซี าํ ซอนทัง้ ภาษเี งนิ ไดนิตบิ คุ คล

และภาษีเงินไดบคุ คลธรรมดา

- ไดรบั ยกเวน ภาษีเงนิ ไดสาํ หรบั ผูบริโภค - ต้ังราคาขายเองไมไ ด
- เปน การรวมสมาชิกเพ่ือชวยเหลือกัน - หากสมาชกิ ไมเขาใจหลกั และวธิ ีการ
สหกรณ  - คา ใชจ า ยในการดาํ เนนิ งานถกู กวา ธรุ กจิ อน่ื อาจไมเ จรญิ เตบิ โต

- สมาชกิ ไดรับผลประโยชนทัว� ถึงตามท่ี - กาํ ไรนอ ยกวา ธรุ กจิ อนื่
ลงทุนไว - ทุนจํากัดมีผลตอ การบริหารจัดการ

หนังสือเรยี น รายวชิ าพื้นฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3 13

ธรุ กิจเบอ้ื งตน

เรียนรูเกย่ี วกับ

ระบบการจดั การของผจู ดั การที่ใช คอื การจัดการ ไดแ ก ขัน้ ตอน
ทั้งศาสตรและศิลปในการดําเนิน
กจิ กรรมข้นั ตอนตาง ๆ โดย ที่สําคัญใน ต้ังเปาหมาย
อาศยั ทรัพยากรทม่ี ีอยูใหส มั ฤทธิ ธุรกิจ ไดแก วเิ คราะหท รพั ยากร (คน, วัสดสุ ิ�งของ, เงนิ ,
ผลตามวัตถุประสงคส งู สุด วธิ ีการ)

วางแผนและกําหนดทรัพยากร
ปฏิบัติตามแผนและปรับแผน
ประเมินผล
การจัดการระบบงาน

หมายถงึ กลยุทธในการประกอบธรุ กจิ

การจัดองคก ร (บุคคล + ทรัพยากร) เพ่ือทํางานให ไดแ ก
บรรลจุ ดุ มุงหมายรวมกัน
เขาใจจดุ ออ น จดุ แข็งของตนเองและคแู ขง
โดยใช ใชกลยุทธในการจดั การการตลาด และสง
โครงสรางองคกร คือ การจดั แบงงาน ความรับผิดชอบ เสรมิ การขาย
และอํานาจหนา ทีต่ าง ๆ ใหเ ห็น และบรกิ ารเมอ่ื มโี อกาสทํากําไรในตลาด
มรี ูปแบบการจัด ดังน�้ เปนรปู ธรรม เลอื กโอกาสที่มผี ลไดมากกวา /คุมคา แลว
พฒั นากอน
ตามหนาท่ี คูแขง
ตามเขตภูมิศาสตร ควบคมุ งบประมาณอยา งคมุ คา ประหยดั
แบบเนน ผลิตภัณฑ และมี
แบบเครือขา ย ประสิทธิภาพ
กําหนดทิศทาง/เปาหมายในแผนธรุ กิจให
การจดั การระบบคน สอดคลอง
มแี ผลสํารองเพือ่ ปอ งกนั ปญ หา
มวีแานงวแทผางนดทังนร�้พั ยากรมนษุ ย กําหนดเปาหมายการตลาด
สรรหาและคดั เลือกบุคลากร พัฒนาสนิ คา/บรกิ ารใหลํา หนาคแู ขง หนึง�
พัฒนาบุคลากร กาว
ประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน สรางเครอื ขายธุรกจิ เพอ่ื รว มมอื ชวยเหลอื
และ
แลกเปลย่ี นความคดิ กนั

14 หนังสือเรยี น รายวชิ าพ้ืนฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3

กจิ กรรมเสนอแนะ

1. นกั เรียนแบง กลุม กลุม ละ 4–5 คน สมั ภาษณผูที่ประสบความสาํ เร็จในการประกอบ
อาชีพเก่ยี วกับวิธีการวิเคราะหความสามารถของตนเอง บันทกึ ความรู แลว สงตัวแทนนําเสนอผล
งานหนาชนั้ เรียน

2. ครูเชิญวิทยากรมาใหความรูเกี่ยวกับการประกอบธุรกิจตาง ๆ ท่ีใชทรัพยากรในชุมชน
อยา งมีประสทิ ธิภาพ บันทกึ ความรู แลวอภปิ รายรว มกนั เพอ่ื หาขอสรปุ

3. นักเรียนรวมกันจัดนิทรรศการเกี่ยวกับการประกอบธุรกิจท่ีเปนมิตรกับสิ่งแวดลอมใน
ชมุ ชนของตนเอง เพ่อื ใหผ ทู ่สี นใจไดศ กึ ษา

4. นักเรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ 4–5 คน รวบรวมขา วหรือบทความเกย่ี วกบั ธรุ กิจยอดนยิ ม
ของคนท่ัวโลก 1 เร่อื ง นาํ เสนอผลงานหนาช้ันเรียน แลวชวยกันคดั เลอื กขา วหรอื บทความไปติด
ท่ปี ายนเิ ทศ

5. นกั เรยี นรว มกนั จดั โตว าทญี ตั ติ ความรสู าํ คญั กวา ทกั ษะในการทาํ งาน แลว รว มกนั สรปุ ผล

โครงงาน

นักเรียนเลือกทําโครงงานจากเรื่องที่กําหนดใหเพียง 1 เร่ือง หรืออาจทําโครงงานอ่ืนตาม
ความสนใจ โดยเลือกเรื่องท่ีเก่ียวของกับเนื้อหาท่ีเรียน แลวเขียนโครงงานตามรูปแบบท่ีอาจารย
ท่ปี รึกษากําหนด (ซง่ึ อยางนอยควรมีหัวขอ ชื่อโครงงาน อาจารยท ่ีปรกึ ษา หลักการและเหตผุ ล
จดุ ประสงค วธิ กี ารดาํ เนนิ งาน และแผนการปฏบิ ตั งิ าน) แลว นาํ เสนออาจารยท ป่ี รกึ ษาเพอ่ื พจิ ารณา
อนมุ ัติกอนลงมือทํา
เรื่องท่ีกําหนดให

1. การวเิ คราะหค วามสามารถของตนเอง
2. การศกึ ษาผลตอบแทนและสวสั ดกิ ารในการประกอบธุรกิจ
3. กลยทุ ธในการประกอบธรุ กิจ
หมายเหตุ โครงงานทเ่ี ลอื กตามความสนใจ ควรไดร บั คาํ แนะนาํ และความเหน็ ชอบจากอาจารย
ท่ปี รึกษากอ นดําเนนิ การ และประเมินผลโดยอาจารยท่ีปรกึ ษา ผปู กครอง หรอื กลุมเพอื่ น ในดาน
กระบวนการทํางาน รวมท้ังนักเรียนควรมีการแลกเปล่ียนความคิดเห็นและสรุปผลกอนพิจารณา
เกบ็ รวบรวมไวใ นแฟมสะสมผลงาน

หนังสอื เรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน การงานอาชพี และเทคโนโลยี ม. 3 15

การประยกุ ตใชใ นชวี �ตประจําวัน

1. นกั เรียนสํารวจความสามารถของตนเองวาควรประกอบธรุ กิจประเภทใด ควรศึกษาตอ
ดา นใด เพราะเหตุใด แลวสรุปผล

2. นกั เรยี นนาํ ทกั ษะการจดั การมาบรหิ ารจดั การเกยี่ วกบั การใชท รพั ยากรของคนในครอบครวั
เพอ่ื ใหป ระหยดั พลังงานและรกั ษาสง่ิ แวดลอม

คําถามทบทวน

1. การประกอบธรุ กจิ มจี ุดมงุ หมายสาํ คญั คอื อะไร
2. ลักษณะใดบางท่แี สดงวาธุรกจิ นนั้ มคี วามรบั ผดิ ชอบตอ สงั คม
3. ยกตัวอยา งประโยชนของธรุ กิจ 5 ตัวอยาง
4. “บา นของมนสั ทาํ เครอ่ื งเบญจรงคจ าํ หนา ย” บา นของมนสั ทาํ ธรุ กจิ ประเภทใด เพราะอะไร
5. รปู แบบของธรุ กจิ ใดท่ีผูป ระกอบการมีอาํ นาจในการตดั สนิ ใจอยา งเดด็ ขาด
6. หา งหุน สวนมลี ักษณะการดาํ เนนิ การเหมือนกนั หรือแตกตา งกับบริษัทอยา งไร
7. หลักการสําคัญทส่ี ุดของทกั ษะการจดั การคืออะไร
8. จงอธบิ ายโครงสรางขององคกรแบบเครอื ขายมาพอสังเขป
9. การพฒั นาบุคลากรมีความสําคัญตอองคกรอยา งไร
10. การจะเปนผปู ระกอบการตองเตรียมความพรอ มในดา นใดบา ง