กาพท์เห่เรือ บทชมปลา

ฑั๊ฝู๊อู๊หู๋งุ๊ต๊ฅุ๊หู่พืฉ่อุ๊ฉึยืฏุฐื๋ฐั๋ฐื่ฐื๋ฐื๋ญั๋ฆุ์ฐื๋ฐุ๊ฐุ๊ญุ์ฆุ๊ญุ๊ฉุ่งื๋ฃุ๋ญุ๋ฅุ่ฐู่ฐุ๋ยื๋วู่ฅุ์ศุ๊ฅุ๋ยู่ฆุ๋ยู่ฌุ่ฮู่ยื๋ญุ๋ฐั๋ยู๋ฐื๋ยู่ยุ์ฐื๋ฐู่ฐุ๋ยู่ฐื๋ญู่ฐู่ฆุ๋ศุ๋ฐู่ยํ่ศู่ยู่รุ๋ฏุ๋ญุ์ญุ๊ศุ๋ยู่ฆุ๋ยู่ญุ๋ฆุ๋ฆุ๋ยื๋งู๊ฃุ่รั๋วู่ศู่ณู่ฐุ่ฆุ่รุ่ศุ่ญุ๋ฅุ์หู่ฮื๋ศู๋ญุ๋รํ๊ฐู่ฆู่ฌุ์ศุ๋ฏื๋ฐื๋ณืฉึ๊สืย์ริ๋ณื๋ ÷ : ๕2-

:!ฆื๋ ญื่:!ฐํ๊* ละ ช้า
วะ
เห่ 1เห่1 มูล
สวะ

เห่

1 aปะ :i ล a a.#น→aาบ ท เ ห่

-

* คฐึ .ตmฐ•ช ะม

± ..
พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร :ฐํ่ญื๋ .. lf

T.az#:*.t.. →

* า ฒอsยณ☆ ฏo€←-

-0-0-00

*

← →

๋ืฏืฉ๊ึฉีต็อ๊ึซืศ

สำรบญั หนำ้

- ถอดควำมกำพยเ์ ห่เรอื 1 – 11
โคลง บทท่ี 1 - 2 1
คำอธิบำยเพม่ิ เตมิ บทท่ี 1 - 2 2
บทท่ี 3 3 - 5 3
คำอธิบำยเพ่มิ เติม บทท่ี 3 – 5
บทท่ี 6 – 8 4-5
คำอธิบำยเพ่มิ เติม บทท่ี 6 – 8 6
บทท่ี 9 – 11 7
คำอธิบำยเพ่มิ เตมิ บทท่ี 9 – 11 8
บทท่ี 12 – 14 9
คำอธิบำยเพม่ิ เติม บทท่ี 12 – 14 10
- คณุ คำ่ ทำงวรรณคดี : คณุ ค่ำทำงเนือ้ หำ 11
- คณุ ค่ำทำงวรรณคดี : คณุ คำ่ ทำงวรรณศิลป์ 12
- คณุ ค่ำทำงวรรณคดี : คณุ คำ่ ทำงสงั คม 13
- ควำมนำ่ สนใจของบทชมปลำ
14 - 16
17 - 19

I ^ฒื๊ ""

กำพยเ์ หเ่ รอื 1

i.

ei

โคลง .

s'

บน% i บทเห่ชมปลา
* ไำ
#=

พิศพรรณปลาว่ายเคลา้ คลึงกัน
ถวลิ สุดาดวงจนั ทร์ แจ่มหนา้
มตั สยายอ่ มพวั พัน พิศวาส
ควร ฤ พรากน้องช้า ชวดเคล้าคลึงชม

ถอดควำม : มองพนั ธุป์ ลำท่กี ำลงั ว่ำยวนเวียนอยใู่ นนำ้ ทำใหค้ ดิ ถึงนอ้ งอนั เป็นท่ีรกั
ย่ิงเวลำเหน็ ปลำว่ำยอย่ดู ว้ ยกนั ก็ทำใหร้ ูส้ กึ วำ่ ทำไมพ่ีกบั นอ้ งถึงตอ้ งพรำกจำกกนั

กำพย์ คิดถึงเจา้ เศร้าอารมณ์
พศิ พรรณปลาว่ายเคล้า สมสาใจไม่พามา

มตั สยายงั รู้ชม

ถอดควำม : มองดปู ลำท่ีวำ่ ยนำ้ แลว้ คิดถึงนอ้ ง ทำใหพ้ ่รี ูส้ กึ เศรำ้ ท่ีไม่ไดพ้ ำนอ้ งมำดว้ ย

นวลจันทรเ์ ปน็ นวลจรงิ เจ้างามพริง้ ยง่ิ นวลปลา
คางเบอื นเบือนหนา้ มา ไมง่ ามเท่าเจ้าเบอื นชาย

่ืศ์ฏึศืซู่ศูห้ึญูศ๊ํซ๋ืศูก์ิดืฬืณ

ถอดควำม : ปลำนวลจนั ทรม์ ีสีนวลมำกแต่นอ้ งมีผิวพรรณท่ีนวลผ่องย่งิ กว่ำปลำ
ปลำคำงเบือนหนั เบือนหนำ้ มำก็ยงั ไม่งำมเท่ำนอ้ งหนั หนำ้ มำมองพ่ี

คำอธิบำยเพ่ิมเตมิ

ปลำนวลจนั ทร์
เป็นปลำนำ้ จืดชนิดหนง่ึ ในวงศป์ ลำตะเพียน มีรูปรำ่ งลำตวั เรยี วยำวทรงกระบอก หวั โต ปำกและตำ
เลก็ เกลด็ เลก็ มีหวั และลำตวั สีเงินอมเหลืองทอง หรอื สีชมพู ครบี หลงั ยกสงู ครีบหำงเวำ้ ลกึ ครบี
กน้ เล็ก มีขนำดประมำณ 46 เซนติเมตร พบใหญ่สดุ 69 เซนตเิ มตร นำ้ หนกั 5 กิโลกรมั

ปลำคำงเบือน
เป็นปลำนำ้ จืดชนดิ หนง่ึ ในวงศป์ ลำเนือ้ อ่อน มีลกั ษณะส่วนหวั แบนขำ้ งมำกเชน่ เดียวกบั ลำตวั
รูปรำ่ งเพรยี วยำว ดำ้ นทำ้ ยเลก็ หวั และจะงอยปำกงอนขนึ้ ดำ้ นบน ปำกกวำ้ งมำก คำงเชิดขนึ้ จงึ ได้
ช่ือว่ำ "คำงเบือน" มีฟันแหลมคมบนขำกรรไกร ตำโตอย่ตู อนกลำงของหวั ใกลม้ มุ ปำกมีหนวด 1 คู่
ยำวจนถงึ ครบี อก ครบี หลงั เล็กมำก ครบี อกใหญ่ปลำยแหลม ครบี ทอ้ งเล็ก ครบี หำงเลก็ เวำ้ ตืน้ ตวั
มีสีเงินวำวหรอื เหลือบสีเขียวอ่อน ดำ้ นทอ้ งสีจำง ครบี กน้ และครบี หำงมีขอบสีคลำ้ มีขนำด
ประมำณ 35-40 เซนตเิ มตร พบใหญ่สดุ ถึง 80 เซนติเมตร

I ^ฒื๊ ""

กำพยเ์ หเ่ รอื 1

i.

ei

.

s'

บน% i บทเห่ชมปลา
* ไำ
#=
เพียนทองงามด่งั ทอง ไม่เหมอื นนอ้ งห่มตาดพราย

กระแหแหห่างชาย ดัง่ สายสวาทคลาดจากสม

ถอดควำม : ปลำตะเพียนทองท่ีมีสีงำมด่งั ทองแตไ่ มง่ ำมเทำ่ นอ้ งเม่ือหม่ ตำด
ปลำกระแหตวั เมียท่ีว่ำยห่ำงจำกตวั ผเู้ ปรยี บดงั พ่ที ่ีตอ้ งห่ำงจำกนอ้ ง

แก้มช้าชา้ ใครต้อง อนั แก้มน้องชา้ เพราะชม
ปลาทุกทกุ ขอ์ กกรม เหมือนทุกข์พ่ีท่จี ากนาง

ถอดควำม : ปลำแกม้ ชำ้ ชำ้ เพรำะเหตใุ ด แต่แกม้ นอ้ งท่ีชำ้ นนั้ เพรำะถกู เชยชม
ปลำทกุ ช่ือเหมือนทกุ ขร์ ะทมใจ เหมือนพ่ีท่ีตอ้ งห่ำงจำกนอ้ ง

น้าเงินคอื เงนิ ยวง ขาวพรายช่วงสีส้าอาง
ไมเ่ ทียบเปรยี บโฉมนาง งามเรอื งเรอ่ื เนื้อสองสี

ถอดควำม : ปลำนำ้ เงินซง่ึ มีสีเหมือนเงินยวง(ขำวเงิน) ก็สวยไมเ่ ท่ำผิว 2 สีของนอ้ ง

่ืศ์ฏึศืซู่ศูห้ึญูศ๊ํซ๋ืศูก์ิดืฬืณ

คำอธิบำยเพ่มิ เตมิ

ปลำตะเพยี นทอง
เป็นปลำนำ้ จืดในวงศป์ ลำตะเพียน มีเกล็ดตำมลำตวั แวววำวสีเหลืองทองเหลือบแดงหรอื สม้ ครบี
หำงเป็นสีสม้ หรอื สีแดงสด มีขนำดโตเตม็ ท่ีประมำณไมเ่ กิน 30 เซนตเิ มตร

ตำด
ผำ้ ทอชนิดหนง่ึ ทอดว้ ยไหมควบกบั เงินแลง่ หรอื ทองแลง่

ปลำแกม้ ชำ้
เป็นปลำนำ้ จืดในวงศป์ ลำตะเพียน มีรูปรำ่ งปอ้ มกลม ดำ้ นขำ้ งแบน หวั เลก็ ปำกค่อนขำ้ งเล็กและอยู่
ปลำยสดุ สีตำมบรเิ วณลำตวั และหวั จะเป็นสีขำวเงิน หลงั สีนำ้ ตำลอ่อน ฝำปิดเหงือกมีสีแดงหรอื สี
สม้ เหมือนรอยชำ้ อนั เป็นท่ีมำของช่ือ ขนำดเม่ือโตเต็มท่ีประมำณ 25 เซนติเมตร

ปลำคำ้ วดำ
หรอื ปลำเคำ้ ดำเป็นปลำนำ้ จืด อย่ใู นวงศป์ ลำเนือ้ ออ่ น จดั เป็นปลำท่ีอย่ใู นอนั ดบั ปลำหนงั ลำตวั ท่ี
อยคู่ ่อนไปทำงหำงมีลกั ษณะแบนขำ้ งมำก พนื้ ลำตวั สีเทำถึงดำสนิท สว่ นหวั มีขนำดใหญ่และแบน
ปำกกวำ้ ง ปลำคำ้ วดำมีช่ือเรยี กอ่ืน ๆ อีก เช่น "ปลำอีทกุ " หรอื "ปลำทกุ " ในภำษำอีสำน

ปลำนำ้ เงิน
เป็นปลำท่ีลำตวั เรยี วยำวและแบน ไม่มีเกล็ด พนื้ ลำตวั สีขำวเงิน ส่วนหลงั มีสีดำอมเขียว รูปรำ่ ง
คลำ้ ยปลำเนือ้ ออ่ นหวั แบนสน้ั ตำเลก็ ปำกคอ่ นขำ้ งกวำ้ ง มีฟันแหลมคมอยบู่ นขำกรรไกรทง้ั 2ขำ้ ง
ครบี หใู หญ่ปลำยมน ครบี ทอ้ งมีขนำดเลก็ ครบี กน้ เป็นแผงยำว ไม่มีครบี หลงั โดยมนั มีนสิ ยั ดรุ ำ้ ย
กำ้ วรำ้ วและ จะกบดำนอย่ใู กลร้ ะดบั พนื้

I ^ฒื๊ ""

กำพยเ์ หเ่ รอื i. 1
ei

.

s'

บน% i บทเห่ชมปลา
D)
*÷
#•
=

ปลากรายว่ายเคยี งคู่ เคล้ากันอย่ดู งู ามดี

แต่นางห่างเหนิ พ่ี เห็นปลาเคลา้ เศรา้ ใจจร

ถอดควำม : ปลำกรำยมนั วำ่ ยมำเป็นค่แู ลว้ ก็เคลำ้ กนั ไปกนั มำดดู ีงำมมำก
แต่ตอนนีพ้ ่ไี ม่ไดอ้ ย่กู บั นอ้ งทำใหเ้ วลำเห็นปลำมนั เคลำ้ กนั แบบนีก้ ็ทำใหเ้ ศรำ้ ใจไปดว้ ย

หางไก่วา่ ยแหวกว่าย หางไก่คลา้ ยไม่มีหงอน
คดิ อนงค์องคเ์ อวอร ผมประบ่าอ่าเอี่ยมไร

ถอดควำม : ปลำหำงไก่น่นั ไม่มีหงอนพอมองแลว้ ทำใหค้ ดิ ถงึ เอว
และผมประบำ่ ของนำงผเู้ ป็นท่ีรกั

ปลาสร้อยลอยล่องชล ว่ายเวยี นปนกันไป
เหมือนสรอ้ ยทรงทรามวัย ไมเ่ หน็ เจา้ เศร้าบ่วาย

ถอดควำม : ปลำสรอ้ ยท่ีลอยเหมือนเหน็ สรอ้ ยท่ีคนรกั ใส่
แตไ่ ม่ไดเ้ ห็นหนำ้ คนรกั เลยทำใหร้ ูส้ กึ เศรำ้

ู่ห่ฑ็ณ๋ืศืซู่ศูน้ึญูศ๊ํซ๋ืฅูก์ิดืฬืณ

คำอธิบำยเพ่มิ เตมิ

ปลำกรำย
เป็นปลำนำ้ จืดท่ีรูปรำ่ งคลำ้ ยปลำฉลำกโดยมีทอ้ งท่ีแบนลำตวั ดำ้ นขำ้ งแบนมำก หลงั สว่ นตน้ สงู ชนั
และค่อย ๆ ลำดลงไปยงั สว่ นหำงคลำ้ ยมีด พนื้ ท่ีลำตวั สีเทำเงนิ ลำตวั ส่วนบนสีคลำ้ กวำ่ ดำ้ นลำ่ ง
เกลด็ ละเอียด หวั มีขนำดเล็กปลำยหวั แหลมมน ปำกกวำ้ งสน้ั ทู่ นยั นต์ ำเล็ก มีฟันแหลมคมบน
ขำกรรไกรทงั้ 2 ขำ้ ง ครบี หลงั มีขนำดเลก็ และมีสว่ นปลำยมนคลำ้ ยขนนก (และท่ีสำคญั เอำมำทำ
ทอดมนั อรอ่ ยมำก)

ปลำหำงไก่
มีลกั ษณะเป็นปลำทะเลท่ีมีขนำดเล็กมำก ท่ีเขำ้ มำอำศยั อยใู่ นนำ้ จืด มองดผู ิวเผนิ เหมือนลกู ปลำ

ปลำสรอ้ ย
มีลกั ษณะลำตวั ยำวเพรยี ว แบนขำ้ ง ปำกมีขนำดเล็ก ก่งึ กลำงของรมิ ฝีปำกล่ำงมีป่มุ กระดกู ย่ืน
ออกมำ ซง่ึ เป็นลกั ษณะเด่นของปลำในสกลุ นี้

I ^ฒื๊ ""

กำพยเ์ หเ่ รอื i. 1
ei

.

s'

บน% i บทเห่ชมปลา
D)
*÷
#•
เนื้อออ่ นออ่ นแตช่ ่อื เน้อื นอ้ งฤๅอ่อนท้งั กาย
=

ใครต้องข้องจติ ชาย ไม่วายนกึ ตรกึ ตรงึ ทรวง

ถอดควำม : ปลำเนือ้ ออ่ นอ่อนเพียงแต่ช่ือของมนั ตำ่ งจำกเนือ้ ของนอ้ งท่ีมีควำมอ่อนน่มุ ไปทงั้ กำย
ทำใหช้ ำยใดท่ีไดส้ มั ผสั ก็อดใจไมน่ กึ ถึงนอ้ งไมไ่ ด้

ปลาเสอื เหลอื ทตี่ า เลอื่ มแหลมกวา่ ปลาท้ังปวง
เหมอื นตาสุดาดวง ดแู หลมล้าขา้ เพราะคม

ถอดควำม : ตำของปลำเสือท่ีมีควำมแหลมคมกวำ่ ปลำทกุ ชนดิ
เหมือนดวงตำของนอ้ งท่ีมีควำมแหลมคม

แมลงภูค่ ู่เคยี งวา่ ย เหน็ คล้ายคลา้ ยน่าเชยชม
คดิ ความยามเม่ือสม สนิทเคล้าเจ้าเอวบาง

ถอดควำม : ปลำแมลงภ่ทู ่ีวำ่ ยเคียงคกู่ นั มนั ทำใหน้ กึ ถงึ ยำมท่ีเรำสองคนไดเ้ คียงเคลำ้ กนั

ู่ห่ฑ็ณ๋ืศืซู่ศูน้ึญูศ๊ํซ๋ืฅูก์ิดืฬืณ

คำอธิบำยเพ่มิ เตมิ

ปลำเนือ้ ออ่ น
เป็นปลำนำ้ จืดท่ีอย่ใู นวงศป์ ลำเนือ้ อ่อน ไมม่ ีเกลด็ รูปรำ่ งดำ้ นขำ้ งแบนมำก ลำตวั ยำวเรยี ว ท่อน
หำงโคง้ งอเล็กนอ้ ย แต่ตอนหวั กวำ้ ง มีหนวด 4 เสน้ ไม่มีครบี หลงั สว่ นครบี ไขมนั ก็ไม่มีเช่นกนั ครบี
กน้ ยำวมีกำ้ นครบี อ่อนประมำณ 80 กำ้ น กินกงุ้ หนอน แมลงและจลุ ินทรยี ข์ นำดเลก็ เป็นอำหำร
ขนำดใหญ่ท่ีสดุ เคยมีผพู้ บมีควำมยำวถึง 60 ซ.ม. มีชกุ ชมุ ตลอดลำนำ้ เจำ้ พระยำ ปำกนำ้ โพ แม่
นำ้ ป่ำสกั ในแมน่ ำ้ โขงพบชกุ ชมุ จบั ไดม้ ำกในฤดนู ำ้ ลดช่วงเดือนมกรำคมถึงมีนำคม และภำคใตพ้ บ
ในแมน่ ำ้ ตำปี ใกลบ้ ำ้ นดอน มกั ชอบอย่ใู นบรเิ วณนำ้ ลกึ ๆ

ปลำเสือ เป็นปลำนำ้ จืดท่ีมีทรวดทรงปอ้ มสนั้ ลำตวั แบนขำ้ ง แนวสนั หลงั โคง้ นนู ทอ้ งแบนเรยี บ
ลำตวั มีสีเหลืองนวลแกมชมพู มีแถบสีดำพำดเฉียงกบั ลำตวั 6 แถบ กินแมลงนำ้ ลกู กงุ้ ลกู ปลำเป็น
อำหำร ขนำดใหญ่ท่ีสดุ เท่ำท่ีพบมีควำมยำวถงึ 40 ซ.ม. ในอดีตเคยพบชกุ ชมุ ในบรเิ วณแม่นำ้
เจำ้ พระยำ ตงั้ แตจ่ งั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยำ ถงึ ปำกนำ้ โพ เลยไปถงึ บงึ บอระเพด็ ปัจจบุ นั พบไดน้ อ้ ย
แตก่ ็ยงั มีใหพ้ บเหน็ ไดใ้ นแมน่ ำ้ โขง หนองคำย นครพนม และอบุ ลรำชธำนี ปลำเสือ
ปลำแมลงภู่
หรอื ชะโดแมลงภู่ เป็นปลำนำ้ จืดท่ีอย่วู งศป์ ลำชอ่ น
และเป็นปลำท่ีมีขนำดใหญ่ท่ีสดุ ในวงศน์ ี้
ตวั สีนำ้ ตำลมีลำยพำดตำมยำว มนั มีขนำดโตไดถ้ ึง 1 เมตร

I ^ฒื๊ ""

กำพยเ์ หเ่ รอื i. 1
ei

.

s'

บน% i บทเห่ชมปลา
* ไำ
#=

หวีเกศเพศช่ือปลา คิดสุดาอา่ องคน์ างี

หวเี กลา้ เจ้าสระสาง เส้นเกศสรวยรวยกลน่ิ หอม

ถอดควำม : มองเห็นปลำหวีเกศก็ทำใหน้ กึ ถึงเม่ือนอ้ งหวีสำงผมเสน้ ผมสลวยและมีกล่ินหอม

ชะแวงแฝงฝัง่ แนบ ชะวาดแอบแปบปนปลอม
เหมือนพ่ีแอบแนบถนอม จอมสวาทนาฏบังอร

ถอดควำม : ฝงู ปลำชะแวง ท่ีวำ่ ยตำมรมิ ฝ่ัง และยงั มีปลำชะวำด
และ ปลำแปบปนดว้ ย ก็เหมือนตอนท่ีพ่ไี ดแ้ อบชดิ ใกลด้ แู ลถนอมนำงอนั เป็นท่ีรกั

พิศดูหมู่มจั ฉา ว่ายแหวกมาในสาคร
คะนงึ นชุ สุดสายสมร มาด้วยพจ่ี ะดีใจ

ถอดควำม : พอดหู มปู่ ลำท่ีว่ำยไปมำในนำ้ ก็ทำใหค้ ิดถงึ นำงอนั เป็นท่ีรกั
หำกไดม้ ำดว้ ยกนั ผปู้ ระพนั ธค์ งดีใจ

่ืศ์ฏึศืซู่ศูห้ึญูศ๊ํซ๋ืศูก์ิดืฬืณ

คำอธิบำยเพ่มิ เตมิ

ปลำหวีเกศ
เป็นปลำในวงศเ์ ดียวกบั พวกปลำสงั กะวำด มีหนวดยำวแบนเป็นเอกลกั ษณ์ เคยมีรำยงำนพบเพยี ง
แห่ง เดียวในลมุ่ แม่นำ้ เจำ้ พระยำเทำ่ นน้ั ในปัจจบุ นั ท่ีเจำ้ พระยำมีกำรเปล่ียนแปลงมำกมำย
เหลือเกิน ทำใหไ้ ม่พบปลำชนิดนีก้ วำ่ 40 ปีแลว้

ปลำชะวำด
เป็นปลำนำ้ จืดท่ีไม่มีเกล็ดขนำดเลก็ ลำตวั คอ่ นขำ้ งกลมและยำว หวั ค่อนขำ้ งเล็ก ปำกทมู่ ีหนวด 4
คู่ ครบี หลงั ปลำยยำวเป็นกระโดงสงู ครบี หมู ีกำ้ นเด่ียวแขง็ และแหลมคมขำ้ งละอนั ครบี ไขมนั ใหญ่
และยำว แพนครบี หำงอนั บนมีปลำยยำวเรยี วเป็นรยำงค์ ลำตวั ส่วนบนมีสีเทำอมฟำ้ ดำ้ นหลงั เขม้
และสีจะค่อนจำงลงถึงบรเิ วณทอ้ งจะเปล่ียนเป็นสีครมี หรอื สีขำว

ปลำแปบ หรอื ปลำทอ้ งพลุ
เป็นช่ือสำมญั ของปลำนำ้ จืดขนำดเล็กถึงขนำดกลำง ในวงศป์ ลำตะเพียน ในวงศย์ ่อย Cultrinae มี
ลกั ษณะและพฤติกรรมคลำ้ ยกบั ปลำซวิ แต่มีขนำดใหญ่กว่ำ มีลกั ษณะเดน่ รว่ มกนั คือ มีลำตวั
แบนขำ้ งมำก สนั ทอ้ งคม ไม่มีหนวด ขนำดยำวเต็มท่ีไม่เกิน 10 เซนติเมตร

* *

คณุ คำ่ ทำงวรรณคดี #↑

คณุ คำ่ ดำ้ นเนือ้ หำ

เพยี นทองงามดั่งทอง ไมเ่ หมอื นนอ้ งห่มตาดพราย
กระแหแหห่างชาย ดงั่ สายสวาทคลาดจากสม

จำกบทมีเนือ้ หำท่ีใหค้ วำมรูเ้ ก่ียวกบั ลกั ษณะของปลำตะเพียนทองท่ีมีสีทองสวำ่ ง และกล่ำวถงึ
กำรแตง่ กำยของหญิงสำวสมยั ก่อนท่ีนิยมห่มสไบแลว้ ทบั ดว้ ยผำ้ สะพกั ตำด

หางไก่ว่ายแหวกว่าย หางไก่คล้ายไม่มีหงอน
คดิ อนงค์องค์เอวอร ผมประบ่าอา่ เอยี่ มไร

จำกบทมีเนือ้ หำท่ีใหค้ วำมรูเ้ ก่ียวกบั ลกั ษณะของปลำหำงไก่ ท่ีคลำ้ ยกบั หำงไก่ท่ีไม่มีหงอน
และกล่ำวถึงค่ำนิยมท่ีหญิงสำวสมยั ก่อนท่ีไวผ้ มประบ่ำ

ปลาเสอื เหลอื ทีต่ า เลือ่ มแหลมกว่าปลาท้ังปวง
เหมือนตาสดุ าดวง ดแู หลมล้าข้าเพราคม

จำกบทมีเนือ้ หำท่ีใหค้ วำมรูเ้ ก่ียวกบั ลกั ษณะของปลำเสือท่ีมีตำแหลมคมกว่ำปลำชนดิ อ่ืนๆ

ศ๋ื

¥*คณุ ¥คำ่ ทำงว*รรณครดี *

คณุ คำ่ ทำงวรรณศิลป์

เพยี นทองงามดงั่ ทอง ไมเ่ หมอื นนอ้ งหม่ ตาดพราย
กระแหแหห่างชาย ด่ังสายสวาทคลาดจากสม

จำกบทมีกำรใชอ้ ปุ มำโวหำรในช่วงตน้ ดงั ท่ีว่ำเพียนทองงำมด่งั ทอง จำกนน้ั ในบำทถดั มำนน้ั มีกำร
เล่นเสียงพยญั ชนะและสมั ผสั ในก่อนจะส่งไปยงั บทถดั ไป

หางไกว่ า่ ยแหวกวา่ ย หางไกค่ ลา้ ยไม่มีหงอน
คิดอนงค์องค์เอวอร ผมประบ่าอา่ เอีย่ มไร

จำกบทมีกำรเรม่ิ ตน้ ดว้ ยกำรเลน่ เสียงพยญั ชนะซำ้ ใน วรรคท่ี 2 มีกำรนำคำท่ีใชใ้ นวรรคแรกมำเลน่
ซำ้ จำกนนั้ เล่นเสียงพยญั ชนะอีกครงั้ ในวรรคท่ี 3 และจบดว้ ยกำรเลน่ สมั ผสั ในใน วรรคท่ี 4เช่นเดมิ

ปลาเสือเหลอื ที่ตา เล่อื มแหลมกว่าปลาทั้งปวง
เหมอื นตาสุดาดวง ดูแหลมลา้ ข้าเพราคม

จำกบทมีกำรใชส้ มั ผสั ในท่ีโดดเดน่ กวำ่ บทก่อนหนำ้ ท่ียกตวั อยำ่ งมำเน่ืองดว้ ยบทก่อนหนำ้ เนน้ กำร
เล่นเสียงพยญั ชนะโดยในบทนีน้ อกจำกจะมีสมั ผสั ในทกุ วรรคแลว้ ยงั แทรกอปุ มำโวหำรในกำร
เทียบดวงตำของนำงอนั เป็นท่ีรกั กบั ตำท่ีแหลมคมของปลำเสือดว้ ย

④* *

คณุ คำ่ ทำงวรรณคดี #↑

คณุ คำ่ ทำงสงั คม : คณุ คำ่ ดำ้ นควำมงำม

ผวิ งำมเทำ่ กบั ผิวสองสี

น้าเงินคอื เงนิ ยวง ขาวพรายช่วงสสี า้ อาง
ไม่เทยี บเปรียบโฉมนาง งามเรืองเร่ือเนือ้ สองสี

แต่เดมิ คนกรุงศรอี ยธุ ยำนนั้ มีควำมเช่ือวำ่ ผิวสีเขม้ นนั้ ถือวำ่ สวยแตห่ ลงั จำกคำ้ ขำยกบั ตะวนั ตกนน้ั ก็
ไดม้ ีกำรรบั เอำวฒั นธรรมว่ำควำมขำวเป็นอดุ มคตทิ ำงควำมงำมจงึ ทำใหส้ ีผิวท่ีแสดงถึงควำม
สงู ส่งนนั้ จงึ กลำยเป็นสีขำว บทประพนั ธท์ ่ีกล่ำวมำ ก็แสดงใหเ้ หน็ เหมือนกบั ว่ำผิวท่ีไดร้ บั ควำมนิยม
หรอื ถกู จรติ ชนชน้ั สงู นนั้ คือผวิ สองสีอนั จะอนโุ ลมไดว้ ่ำอำจจะเป็นสีคลำ้ นดิ หน่อยท่ีเกิดจำกแดด
และสีขำวจำกสว่ นเนือ้ ท่ีไมถ่ กู ตำกแดด อำจจะกลำ่ วไดว้ ำ่ ลกั ษณะท่ีผวิ สองสเี ป็นควำมงำมเช่นนีก้ ็
ไม่ไดจ้ ำงไป ดงั เชน่ ในบทเพลงโออ้ มั พวำ ของสนุ ทรำภรณท์ ่ีวำ่

ขำวนิดเหลืองหนอ่ ย ผวิ พลอย ส-อำงค์
แตไ่ ม่บอบบำง ทกุ ยำมงำมอย่ำง จบั ตำ
มำอมั พวำ หำกหำนำรี สมด่งั ท่ีหวงั มำ
แม่บำ้ นแม่เรอื น
เพ่อื นครองววิ ำห์ อมั พวำสมบรู ณ์

ศ๋ื

ตำอ่อนหวำน เล่ือมแหลมกว่าปลาทงั้ ปวง
ดูแหลมลา้ ข้าเพราะคม
ปลาเสอื เหลอื ทต่ี า
เหมอื นตาสุดาดวง

บทประพนั ธท์ ่ีกล่ำวมำแสดงใหเ้ หน็ ว่ำดวงตำท่ีแหลมและคมนนั้ ไดร้ บั ควำมนยิ มในสมยั ก่อนต่ำง
จำกสมยั ปัจจบุ นั ท่ีในบำงครงั้ ดวงตำต่ีและเลก็ ไดร้ บั ควำมนยิ มมำกกว่ำ

ผมงำม

หางไกว่ ่ายแหวกวา่ ย หางไก่คล้ายไมม่ หี งอน
คิดอนงคอ์ งค์เอวอร ผมประบ่าอา่ เอย่ี มไร

ในสมยั อยธุ ยำตอนตน้ นนั้ ท่ีมีกำรติดต่อคำ้ ขำยกบั ชำวจีนจงึ ทำใหท้ งั้ ชำยและหญิงก็นิยมไวผ้ มยำว
แตห่ ลงั จำกชำวยโุ รปเขำ้ มำก็นยิ มไวผ้ มสน้ั ตำมฝร่งั กนั มำกขนึ้ ผมยำวจงึ กลำยเป็นเสมีอนของ
ฟ่มุ เฟือย ยำกในกำรดแู ลรกั ษำ และยงั เป็นเคร่อื งมือบ่งบอกควำมเป็นไพรค่ วำมเป็นเจำ้ อีกดว้ ย

บทประพนั ธท์ ่ีกล่ำวมำนน้ั แสดงถึงว่ำ หญิงผทู้ ่ีผปู้ ระพนั ธก์ ล่ำวถึงนน้ั คงจะเป็นชนชนั้ สงู หำใช่ไพร่
ธรรมดำสำมญั ไม่ ยงั สำมำรถพอกล่ำวไดว้ ำ่ ทรงผมหำงไก่นนั้ ไดร้ บั ควำมนิยมในหมชู่ นชนั้ สงู

คณุ คำ่ ทำงสงั คม : คณุ คำ่ ดำ้ นธรรมชำติ เเละ ภมู ิศำสตร์

จำกประวตั ิของกำร แต่งบทประพนั ธค์ ือกำรเสดจ็ ไปสกั กำระรอยพระพทุ ธบำทท่ีจงั หวดั สระบรุ ี โดย
ขอ้ สนั นษิ ฐำนไวก้ ่อนว่ำตำมจดหมำยเหตลุ ำลแู บรท์ ่ีไดก้ ลำ่ วไวว้ ำ่ ทำ่ เรอื สำหรบั เรอื รบและเรอื ใหญ่
นนั้ ไปตง้ั ไวท้ ่ีวดั พนญั เชงิ เป็นหลกั ขอ้ สนั นษิ ฐำนต่อไดว้ ำ่ กำรเดนิ ทำงครง้ั นีเ้ รม่ิ ตน้ จำก

วดั พนญั เชิงขนึ้ เหนือตำมแนวแม่นำ้ ป่ำสกั ไปยงั จงั หวดั สระบรุ ตี ำมแผนท่ีดำ้ นล่ำง

ล่องตำมแมน่ ำ้ ไป
2 อำ้ งองิ จำกควำมเรว็ ของเรอื สพุ รรณหงส์ คือควำมเรว็ จำกกำรท่ีคำนวณกำรเสด็จเลียบพระนคร
ทำงชลมำรคเม่ือครง้ั รชั กำลท่ี 10 ครองรำชยค์ วำมเรว็ อย่ทู ่ี 4 กิโลเมตรตอ่ ช่วั โมง
ภำพควำมเรว็ ของเรอื ไมต่ ำ่ งกนั มำกแสดงใหเ้ ห็นวำ่ ระยะทำงตำมภำพดำ้ นบน 52 58 กิโลเมตร จงึ
ไดว้ ำ่ หกั เรม่ิ เสดจ็ จำกวดั พนญั เชงิ วรวหิ ำรไปวดั พระพทุ ธบำทจะใชเ้ วลำทง้ั สิน้ 13 ช่วั โมงและยงั
ตอ้ งเดนิ เทำ้ ตอ่ จำกแมน่ ำ้ ไปอีกเพรำะวดั พระพทุ ธบำทนน้ั ไม่ติดแม่นำ้ จงึ แสดงใหเ้ หน็ ว่ำกำร
เดนิ ทำงคมนำคมในสมยั ก่อนนนั้ มีแต่ควำมยำกลำบำก

เรอ่ื งควำมอดุ มสมบรู ณ์
จำกขำ้ งตน้ แมว้ ำ่ กำรเดนิ ทำงจะยำกลำบำกแต่ก็แสดงใหเ้ หน็ ว่ำแมน่ ำ้ ป่ำสกั นน้ั มีควำมอดุ ม
สมบรู ณเ์ ป็นอย่ำงมำกดงั เช่นในบทประพนั ธไ์ ดก้ ล่ำวถึงว่ำพบเจอปลำถึง 15 ชนดิ ดงั นี้
ปลำกระแห ปลำกรำย ปลำแกม้ ชำ้ ปลำคำงเบือน ปลำชะแวง ปลำทกุ ปลำนวลจนั ทร์ ปลำนำ้ เงนิ
ปลำแปบ ปลำตะเพยี นทอง ปลำแมลงภ(ู่ ปลำชะโด) ปลำสรอ้ ย ปลำเสือ ปลำหวีเกศ
และปลำหำงไก่

ควำมนำ่ สนใจของเหช่ มปลำ

ความเหน็ ทม่ี ีตอ่ บทประพันธข์ อง กัญญาวีร์ เรอื งอุไรฤกษ์ เลขท่ี 2 : ส่วนตวั ช่ืนชอบในเร่อื งของ
กำรเลือกใชค้ ำท่ีตรงไปตรงมำ ไมจ่ ำเป็นตอ้ งตีควำมมำกทำใหเ้ วลำอ่ำนเขำ้ ใจไดง้ ำ่ ย และกำรท่ีใช้
คำท่ีไมย่ ำกทำใหค้ นในยคุ ปัจจบุ นั ท่ีไม่มีควำมรูใ้ นคำศพั ทโ์ บรำณก็สำมำรถเขำ้ ใจเนือ้ เรอ่ื งไดอ้ ยำ่ ง
ครำวๆ อำจมีบำงวรรคท่ีอำจตอ้ งตีควำมแตก่ ็มีไมม่ ำกนะและไม่ยำกท่ีจะตีควำมนะ

ความเห็นที่มตี ่อบทประพนั ธ์ของ กนั ต์กนิตฐา พุทธฉัตรวงศ์ เลขที่ 3 : กำพยเ์ ห่ชมปลำเป็น
รำลกึ ถึงคนรกั โดยมีกำรเปรยี บเทียบปลำท่ีเห็นกบั ลกั ษณะของหญิงสำว และแสดงถงึ ค่ำนิยมดำ้ น
กำรแตง่ กำยในสมยั ก่อน

ความคดิ เหน็ ที่มีตอ่ บทประพนั ธ์ของ กริ ณา อารยชาตสิ กลุ เลขที่ 5 : ผปู้ ระพนั ธส์ ำมำรถแตง่ บท
ประพนั ธท์ ำใหผ้ อู้ ่ำนรูส้ กึ คลอ้ ยตำมในควำมรูส้ กึ ท่คี ิดถงึ คนรกั ท่ีตอ้ งจำกมำ อีกทง้ั ยงั ทำใหเ้ ขำ้ ใจถงึ
ลกั ษณะของสงั คมผำ่ นบทประพนั ธ์ บทประพนั ธน์ ีม้ ีกำรใชภ้ ำษำท่ีงำ่ ยตอ่ กำรถอดควำม ทำให้
สำมำรถถอดควำมจำกบทควำมไดต้ ง้ั แตเ่ รม่ิ อ่ำนครง้ั แรก

ความคดิ เห็นทม่ี ีต่อบทประพนั ธ์ของ จกั ราวุธ อ้านาจผา่ นศกึ เลขท่ี 7 : บทประพนั ธเ์ หป่ ลำส่วน
ใหญ่เต็มไปดว้ ยกำรเปรยี บเปรยปลำเป็นส่งิ ต่ำง ๆ แลว้ ก็พดู ถงึ นำงท่ีเป็นท่ีรกั ท่ีผแู้ ตง่ จะไมไ่ ดเ้ จอ
ตลอดกำรเดนิ ทำง บทประพนั ธน์ ีห้ ำกแปล บำงส่วนอำจทำใหร้ ูส้ กึ แปลกเม่ือใช้ บรรทดั ฐำนใน
ปัจจบุ นั ไปตดั สิน แตห่ ำกมองในดำ้ นประวตั ิศำสตร์ บทประพนั ธน์ ีช้ ว่ ยใหม้ องเห็นสภำพแวดลอ้ ม
ของประเทศไทยในอดีตไดด้ ี

ความเหน็ ทีม่ ีตอ่ บทประพนั ธ์ของ จริ โรจน์ ชวนะสนุ ทรพจน์ เลขท่ี 9 : ผปู้ ระพนั ธม์ ีจนิ ตนำกำรท่ี
สงู มำก สำมำรถนำลกั ษณะและช่ือของปลำ มำเล่นคำ หรอื เปรยี บเทียบกบั นำงอนั เป็นท่ีรกั ได้
ทง้ั หมด โดยไมห่ ลดุ ธีมเลยสกั ครงั้ เรยี กไดว้ ำ่ น่ำจะกลบั บำ้ นไปหำเมียเถอะ ถำ้ จะเศรำ้ ขนำดนี้

ความเห็นต่อบทประพันธ์ของ ณพทิต นวชติ เลขที่ 15 :รูส้ กึ ว่ำถำ้ เปรยี บคนรกั กบั ปลำคงโดน
ตำหนิไปอีกนำน

ความเหน็ ทม่ี ตี ่อบทประพนั ธ์ของ คณธัช ศุนะนันทน์ เลขที่ 21 : บทประพนั ธน์ ีไ้ ม่เพียงแต่ให้
ควำมจรรโลงแตก่ ็ยงั แสดงใหเ้ ห็นถึงค่ำนยิ มของคนในสมยั นน้ั ท่ีมีต่อควำมงำมเช่นเรอ่ื งผิว2สีและ
ยงั แสดงลกั ษณะท่ีน่ำสนใจอีกอยำ่ งหนง่ึ นนั้ คือกำรโยงลกั ษณะบำงประกำรของปลำกบั คนท่ีเป็นท่ี
รกั หรอื ใชม้ นั เพ่อื แสดงออกถึงควำมรูส้ กึ นน้ั ๆ เชน่ กำรใชก้ ำรเคลำ้ กนั ของปลำเพ่อื โยงไปบอกเลำ่
ควำมรูส้ กึ ของผปู้ ระพนั ธใ์ นขณะนนั้ กำรอำ่ นบทประพนั ธช์ ดุ นีเ้ ป็นเหมือนกบั กำรทอ่ งไปในโลกยคุ
นนั้ ผ่ำนมมุ มองของผปู้ ระพนั ธ์

ความเหน็ ทม่ี ตี อ่ บทประพันธข์ อง พราว เภกะนันทน์ เลขท่ี 25 : บทประพนั ธเ์ ห่ชมปลำแสดง
ใหเ้ ห็นถงึ ควำมคิดถึงของกวีท่ีมีต่อนำงอนั เป็นท่ีรกั ท่ีมำกเสียจนไม่วำ่ จะเห็นส่ิงใดก็พลนั ทำใหน้ กึ
ถึงอย่เู สมอ ไมเ่ วน้ แมแ้ ต่ปลำท่ีกำลงั วำ่ ยอย่ใู นนำ้ โดยปลำแตล่ ะชนิด กวีสำมำรถเช่ือมโยงลกั ษณะ
ของปลำเหลำ่ นนั้ กบั ลกั ษณะหรอื พฤติกรรมของคนรกั ได้ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ควำมฉลำดและ
ควำมสำมำรถในกำรเช่ือมโยงของกวี สำหรบั ควำมเหน็ สว่ นตวั เม่ือไดอ้ ่ำน รูส้ กึ ว่ำกวีเปรยี บเทียบได้
เกินจรงิ ไปในบำงจดุ แตก่ ็เขำ้ ใจไดว้ ำ่ เป็นควำมตงั้ ใจกลำ่ วใหเ้ กินจรงิ แต่อยำ่ งไรก็ตำม ภำษำท่ีกวี
ใชใ้ นกำรแต่งนน้ั เป็นภำษำท่ีคอ่ นขำ้ งเขำ้ ใจงำ่ ย จึงทำใหส้ ำมำรถเขำ้ ใจไดต้ ง้ั แต่กำรอ่ำนในรอบแรก
เพรำะไม่จำเป็นตอ้ งถอดควำมใหซ้ บั ซอ้ นมำกจนเกินไป

ความเห็นทมี่ ตี อ่ บทประพันธ์ของ วิภาพร เจรญิ เลศิ ศักด์ิ เลขท่ี 34 : บทประพนั ธเ์ หป่ ลำส่วน
ใหญ่เตม็ ไปดว้ ยกำรเปรยี บเปรยเพ่อื คะนงึ หำนำงท่ีเป็นท่ีรกั บำงบทดผู ิดแปลกไปบำ้ งอำจจะเพรำะ
ยคุ สมยั ท่ีเปล่ียนไปต่อมมุ มองเรอ่ื งควำมสวยงำม แต่ก็ยงั เป็นบทประพนั ธท์ ่ีน่ำศกึ ษำเพ่อื ทำควำมรู้
จกั กบั ปลำบำงชนดิ ในอดีตท่ีไมพ่ บในแม่นำ้ เจำ้ พระยำอีกแลว้ ถือวำ่ เป็นส่งิ จรรโลงใจท่ีบนั ทกึ
ประวตั ศิ ำสตรข์ องแมน่ ำ้

ความเห็นตอ่ บทประพนั ธข์ อง นาย วิศรุต ชโู ชติ เลขที่ 35 : เป็นบทประพนั ธท์ ่ีสะทอ้ นควำมเป็น
ไทยไดอ้ ยำ่ งดี เเละสะทอ้ นสภำพภมู ิศำสตร์ ธรรมชำติ เเละกำรเป็นอยไู่ ดอ้ ย่ำงดีเย่ียมไมเ่ เพก้ นั
รวมถงึ กำรเเสดงควำมรกั ผเู้ ขียนไดเ้ เสดงใหเ้ ห็นว่ำกำรท่ีเรำจะพรรณนำถึงคนท่ีเรำรกั นนั้ ไม่
จำเป็นตอ้ งอำศยั บรรยำกำศฝนตกพรำๆในยำมเย็น หรอื เวลำทงุ่ ดอกหญำ้ ขจี เเตไ่ ม่ว่ำปลำ หรอื
นกนอ้ ย ก็สำมำรถบรรยำยถึงคนรกั ไดเ้ ชน่ กนั

ความเห็นต่อบทประพนั ธ์ของ ศุภฤกษ์ กอธงชัย เลขท่ี 37 : กำรดำเนนิ เร่อื งของผปู้ ระพนั ธน์ น้ั มี
ควำมคลำ้ ยคลงึ กบั นริ ำศ โดยใชร้ สวรรณคดีนำรปี รำโมทยด์ ำเนินเป็นหลกั อย่ำงไพเรำะ ผปู้ ระพนั ธ์
นอกจำกจะเรยี งฉนั ทลกั ษณอ์ ย่ำงถกู ตอ้ งแลว้ ยงั สำมำรถควบคมุ วรรณยกุ ตแ์ ละคำใหส้ อดคลอ้ งกบั
กำรเหเ่ พ่อื ใชใ้ นกระบวนเรอื ไดอ้ ย่ำงดีอีกดว้ ย

T.az#:*.t.. →

อำ้ งองิ

-

- https://talaadthai.com/product/11-3-39-small-scale-mud-carp \☒☒
- https://kingkarnk288.wordpress.com
*
- https://www.zoothailand.org/animal_view.php?detail_id=41&c_id=59

- http://www.oocities.org/suratfish/fishpic.html

- https://fishingthai.com/common-sheatfish-phalacronotus-apogon/ ☒\☒
- http://beerorgust.blogspot.com/p/blog-page_7473.html

- www.nicaonline.com/web/index.php

- http://bangkrod.blogspot.com/2012/02/blog-post_23.html

-0--0-0-0

-

←

⑤☒ง5 →→

←

ึอ๋ิร๋ืงืศ

ผจู้ ดั ทำ

1. นำงสำว กญั ญำวีร์ เรอื งอไุ รฤกษ์ เลขท่ี 2 ควำมรบั ผดิ ชอบ : รวมเล่ม วำดภำพประกอบ
2. นำงสำว กนั ตก์ นติ ฐำ พทุ ธฉตั รวงศ์ เลขท่ี 3 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู คณุ คำ่ ทำงดำ้ นเนือ้ หำ
3. นำงสำว กิรณำ อำรยชำตสิ กลุ เลขท่ี 5 ควำมรบั ผดิ ชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 9 และ 10
4. นำย จกั รำวธุ อำนำจผ่ำนศกึ เลขท่ี 7 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 3 และ 4
5. นำย จริ โรจน์ ชวนะสนุ ทรพจน์ เลขท่ี 9 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 13 และ 14
6. นำย ณพทติ นวชิต เลขท่ี 15 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 7 และ 8
7. นำย คณธชั ศนุ ะนนั ทน์ เลขท่ี 21 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 5 และ 6
8. นำงสำว พรำว เภกะนนั ทน์ เลขท่ี 25 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 1 และ 2
9. นำงสำววิภำพร เจรญิ เลศิ ศกั ดิ์ เลขท่ี 34ควำมรบั ผดิ ชอบ : หำขอ้ มลู บทประพนั ธบ์ ทท่ี 11และ12
10. นำย วศิ รุต ชโู ชติ เลขท่ี 35 ควำมรบั ผดิ ชอบ : หำขอ้ มลู คณุ คำ่ ทำงสงั คม
11. นำย ศภุ ฤกษ์ กอธงชยั เลขท่ี 37 ควำมรบั ผิดชอบ : หำขอ้ มลู คณุ คำ่ ทำงวรรณศลิ ป์ เขียนคำนำ

ศื๊ญํ๋ศู๋สู๊รุ๊ฐื๋ญู่ญฺญุ๋ฐุ๊ญุ๊ฐื๋

"

!!""

ะ ÷ญhะื่าำะnฒญ€ืู๋่ะ

ฒื๊

④