ทวีปแอฟริกา

แNมiน่leา้ Rไiนveลr ์ EEStgohyuiptohtp,iSUau,gdSaanunddaa,n แCมoน่ ng้าoคRอivงeโrกแม่ ้นาซา ีอ ์ร

แมน่ ้าไนลม์ ีความยาวทงั้ สิน้ 6,695 กโิ ลเมตร "เป็นแมน่ ้าท่ี มคี วามยาวรวม 4,700 กม. เปน็ แมน่ ้าทีย่ าวท่ีสุดเป็นอันดับ
ยาวท่ีสดุ ในโลก" เกดิ จากการรวมตัวของแม่น้าสาคัญ 2 สาย 2 ของทวปี แอฟรกิ าและถือเป็นแมน่ ้าทีย่ าวทส่ี ุดเปน็ อนั ดับ 8
ของโลกและ "เปน็ แม่นา้ ทม่ี ีความลึกทีส่ ุดในโลก ในจุดท่ลี กึ
• แมน่ า้ บลไู นล์ จากประเทศเอธโิ อเปยี สุดลึกถงึ 228.6 เมตร" ไหลลงมหาสมุทรแอตแลนติก
• แม่น้าไวท์ไนล์ จากบริเวณแอฟรกิ าตะวันออก
มารวมตวั กันในประเทศซดู าน ไหลลงทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนียน
ทศิ ทางการไหลของแมน่ า้ ไหลจากทศิ ใตข้ นึ้ ทิศเหนอื

แมน่ N้าigไeนr เRจiอveรr์ NMSiiaegrleirraiNaiLgeeorne Zแaมmน่ b้าeแzซi Rมiบveีซrี NZZiaammmbbiabibaiawAeBnoMgtosolwzaaamnabique

ตน้ น้าอยทู่ ี่ประเทศเซยี รร์ าลโี อน ไหลผ่านประเทศมาลี เปน็ แม่น้าทย่ี าวเป็นอนั ดบั 4 ของทวปี แอฟรกิ า แมน่ า้ มี
ไนเจอร์ไนจีเรยี ลงสู่อ่าวกินี มหาสมุทรแอตแลนติก ความยาว 3,540 กม. ไหลลงมหาสมทุ รอนิ เดยี
ทอดตวั ยาวเป็นแนวกวา่ 4,180 กม.

แLมi่นmา้ pลopมิ oโRปivโeปr SMZBioomotuzsbtwahamabAnbwafieqr,,uicea, แมO่นr้าaอngอe เRรiนveจr์ LSNoaesumottihbhAioafrica

มตี น้ นา้ อยูใ่ กลเ้ มอื งโจฮันเนสเบิร์ก แควน้ เกาเต็งของประเทศ ต้นน้าอยทู่ ่ีเทอื กเขาดราเคนส์เบริ ก์ ประเทศเลโซโท ไหลไปทางทิศ
ตะวันตกเป็นเสน้ เขตแดนประเทศแอฟริกาใต้กบั เลโซโท และประเทศ
แอฟริกาใต้ ไหลไปทางทิศเหนือและตะวันออกเฉยี งเหนือ แอฟรกิ าใต้กับนามิเบียช่วงกอ่ นไหลลงสูม่ หาสมุทรแอตแลนตกิ

ตรงเส้นเขตแดนสว่ นหน่ึงกบั ประเทศบอตสวานาและเป็นเสน้ เขตแดน

ทัง้ หมดของประเทศซิมบบั เว จากนนั้ ไหลวกไปทางทศิ ตะวนั ออก

เฉียงใต้ ผ่านตอนใตข้ องประเทศโมซมั บกิ ไหลลงสูม่ หาสมุทร

อนิ เดยี

ทะเลสLาaบkวeกิ Vตicอtoเrรiียa KTaneandnyzUaa,gnaian,da ทะเลLสaาkบe แTทanนgกaันnyยiกิkาa BTZauamnruzbnaiandiia, ,DaRnCdongo,

เป็นแหล่งน้าจืดทส่ี าคญั และมีขนาดใหญ่ทีส่ ดุ ของทวีปแอฟรกิ า เป็นแหล่งนา้ จดื ทส่ี าคญั เป็นอนั ดับท่ี 2 และลกึ ทส่ี ดุ ในทวีป
อยู่ในเขต 3 ประเทศได้แก่ เคนยา แทนซาเนีย และยูกันดา แอฟรกิ า จุดท่ีมีความลกึ ที่สุดลกึ กวา่ 1,470 เมตร เกิดจาก
การทรุดตวั ของแผน่ เปลือกโลกและภูเขาไฟระเบิด

ทะเลLสaาkบe มMาaลlawาวiี MmTaaonlzazawamnib,iiaq,uaend ทะเลLสakาeบcชhาaดd Ccnhiagamedreirnaoiogner

เปน็ ทะเลสาบน้าจืดขนาดใหญ่แห่งหนึ่งในทวปี แอฟริกา มีขนาด เปน็ ทะเลสาบน้าจดื ตนื้ ๆ และเปน็ แหลง่ ทอ่ี ยขู่ องนกอีกหลายชนิด
ใหญ่เปน็ อนั ดบั 3 รองจากทะเลสาบวิกตอเรียและแทนกันยกิ า ซึ่งในช่วงเวลาท่ีนา้ ขึน้ สงู ในฤดฝู น ทะเลสาบจะครอบคลุมพ้นื ที่กว่า
น้าในทะเลสาบแห่งนไี้ ด้ชอ่ื ว่ามีความใสมากทีส่ ดุ แหง่ หนง่ึ ของโลก 20,800 ตารางกโิ ลเมตร แต่บางช่วงเวลาขนาดพ้ืนทนี่ า้ อาจจะ
สามารถมองลงไปได้ลกึ ถงึ 3 เมตร เหลอื เพียง 10,000 ตารางกิโลเมตร ส่วนทล่ี กึ ทส่ี ุดของทะเลสาบ
มีความลึกเพียง 8 เมตร

ลุ่มแมน่ ้าไนล์

ทรัพยากรดิน เขตทรี่ าบกินี
ลุม่ แมน่ า้ ไนเจอร์

ล่มุ แมน่ า้ คองโก

พื้นดินของทวปี แอฟริกาคอ่ นข้างขาดความอุดมสมบรู ณ์ สง่ ผลใหท้ าการเพาะปลูกได้ ลมุ่ แม่น้าแซมบซี ี
น้อย ยกเวน้ บางพืน้ ที่ทีม่ แี หลง่ น้าและมแี ม่น้าไหลผา่ น ดินจะคอ่ นข้างมีความอดุ มสมบูรณ์
เหมาะแกก่ ารเพาะปลูก อนั ไดแ้ ก่ แผนทจ่ี าก
MAPWIRE
1. บริเวณลมุ่ แมน่ า้ ไนล์ แมน่ ้าไนเจอร์ แม่นา้ คองโก และแมน่ ้าแซมบซี ี
2. พ้นื ทด่ี า้ นตะวันออกในเขตที่ราบกนิ ี

ทรัพยากรป่าไม้ ป่าดบิ ชน้ื
ปา่ เขตอบอ่นุ

ทวีปแอฟริกามพี ้นื ทป่ี ่าไม้ประมาณ 1 ใน 5 ของพ้นื ที่ทวปี มไี มส้ าคญั แผนทจี่ าก
เชน่ มะฮอกกานีแอฟรกิ นั โอชีบี ไอโรโก เป็นตน้ โดยมีพ้นื ทป่ี า่ ไม้ท่สี าคัญ MAPWIRE
ได้แก่

1. บรเิ วณรอบอ่าวกนิ ตี อ่ เนอื่ งมาถึงที่ราบคองโกซ่งึ ปา่ บริเวณทร่ี าบลุ่มแมน่ ้า
คองโก เป็นปา่ ดิบชน้ื ที่มอี ุดมสมบูรณ์มาก

2. บรเิ วณภาคตะวนั ตกในเขตประเทศแองโกลาและกาบอง ซึง่ เปน็
ป่าไม้ในเขตอบอุน่

ทรัพยากรสัตว์ป่า เขตทงุ่ หญ้าสะวนั นา แผนท่จี าก
MAPWIRE
ทวีปแอฟรกิ ามสี ตั ว์ปา่ ท่ีอดุ มสมบรู ณท์ ี่สดุ ในโลก มีสัตว์ป่าหลากหลายสาย
พนั ธ์เุ ป็นจานวนมาก โดยแหลง่ ทมี่ ีสตั ว์ปา่ ชกุ ชุมอย่ถู ดั จากทะเลทรายสะฮาราลงมา
มที ุ่งหญ้าท่ีเหมาะสมในการดารงชพี ของสตั ว์ คอื ท่งุ หญ้าสะวันนาและทุ่งหญ้าส
เตปป์ มีสตั วป์ า่ ที่สาคญั เชน่ สิงโต มา้ ลาย ช้าง ยีราฟ เสอื ซีตาห์
ฮิปโปโปเตมสั ควายปา่ นกชนิดต่าง ๆ เป็นต้น

Big Five

ช้างแอฟริกา ชตี าร์ สิงโต ยีราฟ แรดขาว

ทรัพยากรแร่
และแร่พลังงาน

ทวปี แอฟรกิ ามแี ร่หลายชนิดแตม่ ีการนามาใช้
ประโยชน์น้อย และยังขาดการสารวจและบกุ เบกิ
ทาให้การทาแรจ่ ากดั อยูเ่ ฉพาะบางบริเวณเทา่ นั้น
โดยแร่และแหลง่ แร่ทส่ี าคญั ของทวีปแอฟรกิ า เชน่

กอ้ นเพชรดบิ สีนา้ เงนิ เข้ม นา้ หนกั 29.6 กะรตั ซึ่งขดุ พบ
ทเ่ี หมืองคลู ลแิ นนในแอฟรกิ าใต้ เมื่อปี 2557

เพชร

ประโยชน์ : อุตสาหกรรมอญั มณแี ละเครอ่ื งประดบั
แหล่งท่ีพบ : สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ นามิเบยี บอตสวานา
ซิมบบั เว โมซมั บกิ และกนี ี

ทองคา้
ประโยชน์ : อุตสาหกรรมอญั มณีและเครอ่ื งประดับ

แหลง่ ทีพ่ บ : สาธารณรฐั แอฟริกาใต้ ซิมบบั เว กานา ผลติ ทองคา

เหล็ก ได้มากกวา่ คร่งึ หนึง่ ของโลก แหลง่ สาคัญอยทู่ ่ีวติ วอเตอร์สแรนดใ์ น
สาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้

ประโยชน์ : อตุ สาหกรรมทุกประเภท

แหล่งท่พี บ : สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ กานา มอรเิ ตเนีย

กนี ี

ยูเรเนียม ก๊าซธรรมชาติ

ประโยชน์ : เปน็ เชอื้ เพลงิ ผลิตไฟฟา้ ใช้ในอาวธุ นวิ เคลียร์ ประโยชน์ : เป็นเชื้อเพลงิ
แหล่งทีพ่ บ : สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ กานา มอรเิ ตเนยี กนี ี แหลง่ ที่พบ : แอลจเี รีย กาบอง

น้ามันดิบ ถ่านหิน

ประโยชน์ : เปน็ เชื้อเพลิง ประโยชน์ : เปน็ เช้ือเพลงิ
แหล่งท่พี บ : ในเขตทะเลทรายสะฮารา ได้แก่ ลเิ บีย แหล่งท่พี บ : สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ มาดากสั การ์
แอลจเี รยี อยี ิปต์ ไนจเี รีย คองโก แองโกลา

Population

ประชากร

ขอบ ุคณ ้ขอ ูมลจาก
สา ันกพิมอักษรเจ ิรญทัศ ์น

INDIGENOUS PEOPLES IN AFRICA

นกั เรยี นคดิ ว่าความหลากหลายทางสังคม
และวัฒนธรรม ท้าให้การอยู่ร่วมกันของ
ประชากรในทวีปแอฟริกามีปญั หาหรือไม่

การตง้ั ถ่ินฐานและ
การกระจายของประชากร

map of african american population from north africa map , source:ewallmaps.com

บริเวณทะเลทรายและปา่ ดบิ ชน้ื จะมปี ระชากรอาศยั อยู่กรุงไคโร ประเทศอียิปต์
เบาบาง ยกเว้นบรเิ วณทมี่ ีแหล่งนา้ ใตด้ ินในทะเลทราย้ัตงอ ู่ยบนที่ราบ ุ่ลม ิรมฝั่งแ ่ม ้นาไนล์
(โอเอซิส) จะมีประชากรอาศยั อยจู่ านวนมาก
เนื่องจากมีความอุดมสมบูรณ์ ปรมิ าณน้าเพียงพอต่อเทือกเขาทิเบสตี
การบริโภค เทือกเขากลางทะเลทรายสะฮารา

บรเิ วณท่มี ีประชากรต้งั ถิ่นฐานหนาแน่นมากทสี่ ดุ
ในทวีป คอื บริเวณทร่ี าบลมุ่ น้า เชน่ ทร่ี าบ
ล่มุ แมน่ า้ ไนล์ ทร่ี าบลมุ่ แมน่ า้ ไนเจอร์

กลมุ่ ประชากร

ทวีปทวปี แอฟริกามีประชากรประมาณ 1,388,971,733 ลา้ นคน (ณ วันที่
7 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2564 จาก www.worldometers.info) เป็นทวีปท่ี
มีจานวนประชากรมากเปน็ ลาดับที่ 2 ของโลกรองจากทวีปเอเชีย ประชากร
แอฟริกาสามารถแบ่งออกเปน็ 2 กลุม่ คอื

ินกรอย ์ด ขากรรไกรยื่น กระโหลก *ข้อมูลจาก www.worldometers.info/world-population
ศรี ษะค่อนข้างยาว ผมดา
หรือน้าตาลเปน็ ผมหยกิ นยั นต์ าดาโต ริมฝปี ากหนา อยูบ่ รเิ วณตอนใต้ของทะเลทรายสะ
หรอื ขมวดตดิ หนังศีรษะ จมูกหนาและกว้าง ผิวดา ฮาราถึงตอนใตข้ องทวปี

ศรี ษะ, ผม นัยน์ตา, จมูก ปาก, ผวิ ถน่ิ อาศัย

คอเคซอย กระโหลกศีรษะยาว นัยน์ตาดา รมิ ฝีปากบาง อพยพมาจากทวีปยุโรป อาศยั อยู่
ผมสดี าหรอื สีนา้ ตาล สนั จมกู โดง่ ผวิ สีน้าตาล บรเิ วณทะเลทรายจนถึงชายฝง่ั
ค่อนข้างขาวหรือผิว ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนยี นและตอนใต้
ของทวีป
ขาว

เติมเตม็ บันตู
ความรู้
ชนเผา่ ท่ีใหญ่ทส่ี ุดในทวปี มีรปู รา่ งสงู ใหญ่อาศยั อยู่
นกิ รอยด์ แอฟริกาตะวนั ออก แอฟริกากลาง และแอฟรกิ าใต้ เช่น
เผ่าวาตซู ี เผ่ามาไซ เผาซลู ู
ชนพื้นเมอื งเดิมของแอฟรกิ าหรอื ที่เรยี กว่า
ซดู านนกิ โกร
"แอฟรกิ นั นิโกร"
มรี ปู รา่ งสงู ใหญอ่ าศัยอยู่ในแอฟรกิ าตะวันตก ชายฝัง่ อ่าว
กีนี

ปิกม่ี บชุ แมน และฮอตเทนทอต

ปกิ มี่ มีรูปร่างเตย้ี ท่ีสุด อาศัยอยูบ่ รเิ วณปา่ ดิบลุม่ แม่น้า
คองโก บชุ แมนและฮอตเทนทอต มีรูปร่างเล็ก อาศยั อยู่
ในเขตทะเลทรายคาลาฮารี

เตมิ เต็ม ชนผิวขาวด่งั เดิม
ความรู้
ชนผวิ ขาวด้งั เดมิ ไดแ้ ก่ ชาวอาหรบั และเบอร์เบอร์
คอเคซอย สว่ นใหญ่อาศัยอยทู่ างตอนเหนอื ของทวปี บริเวณชายฝ่งั
เมดเิ ตอรเ์ รเนยี น เชน่ อียิปต์ โมร็อกโก
เป็นกลุ่มทอ่ี พยพมาจากทวีปยโุ รปตั้งแต่
สมยั โบราณ และมาในช่วงของ ชาวผวิ ขาวจากยโุ รป
การล่าอาณานิคมของชาตติ ะวนั ตก
ชาวผิวขาวจากยุโรป เป็นชาวผิวขาวท่ีอพยพเข้ามา
ส่วนใหญ่ตั้งถ่นิ ฐานอยทู่ างตอนเหนอื และตอนใต้ของทวปี

ขอบ ุคณข้อ ูมลบาง ่สวนจาก ลแักลษณะวัฒะทนางธสรรงั มคม
สา ันกพิมอักษรเจริญ ัทศน์ Social and culture
THE GIZA PYRAMID COMPLEX

อารยธรรมยคุ เริ่มแรกของมนุษย์

อารยธรรม

"อยี ปิ ต์"

อารยธรรมที่มีความยง่ิ ใหญ่อีกแหง่ หนึง่ ของโลก ซง่ึ เกิดขึ้นใน
แถบทร่ี าบลุ่มแม่นา้ ไนลข์ องทวีปแอฟรกิ า เมอ่ื ประมาณ

อารยธรรมอียิปต์ 5,000 ปีเศษมาแลว้ สง่ิ ทีแ่ สดงถึงอารยธรรมของชาวอียิปต์
โบราณ เชน่

อาณาจักรอียิปต์โบราณตัง้ อยู่ลุ่ม เทพเจ้าอยี ิปตโ์ บราณ ไฮโรกลฟิ (Hieroglyph) การทามมั มี่
แม่นา้ ไนล์ ทางเหนอื ของทวปี เป็นเทพและเทพีซ่ึงไดร้ ับการบูชา เป็นอกั ษรภาพอยา่ งหนง่ึ ของอียิปต์ การรกั ษาศพไมใ่ ห้เน่าเปื่อย
มีผปู้ กครอง เรียกวา่ “ฟาโรห์” ไมเ่ พียงแคม่ นษุ ยแ์ ตย่ ังทาให้
ในศาสนาอยี ปิ ตโ์ บราณ โบราณ กับสัตว์ด้วย เชน่ แมว จระเข้

พรี ะมิดแห่งกีซา่

พีระมดิ เมนคูเร 65.5 ม. พีระมดิ คาเฟร 144 ม. พีระมดิ คฟู ู 147 ม. ปาปริ สั ปฏิทิน
ปจั จุบันสูง 62 ม. 136 ม. 137 ม. กระดาษชนิดหนง่ึ ซ่ึงเรม่ิ ใช้กันมาแลว้ ตั้งแต่ ชาวอียิปตโ์ บราณรจู้ ักการทาปฏทิ ินโดยยึด
ประมาณ 3000 ปกี อ่ นคริสตกาล ในสมยั หลักสรุ ยิ คติ กล่าวคือ 1 ปมี ี 12 เดอื น
การสร้างพีระมิด โบราณกระดาษชนดิ นที้ าจากตน้ กกชนดิ หนงึ่ (เดอื นละ 30 วัน) และ มวี ันพิเศษอีก 5
วนั สดุ ท้ายถูกกาหนดเพือ่ การเฉลิมฉลอง
เพือ่ บรรจพุ ระศพของฟาโรห์และบคุ คลสาคญั

ตัวอย่างมรดกจากอยี ิปต์โบราณ

สฟงิ ซ์ หอ้ งเก็บพระศพ วหิ ารอาบชู มิ เบล
ฟาโรห์ทตุ องั คอ์ ามนุ

มหาวิหารคาร์นัค วิหารฟาโรห์ หบุ เขากษตั ริย์
แฮตเชปซุต

ลักษณะทางสงั คม

สังคมแบบด่ังเดมิ สังคมแบบตะวันตก

ชาวแอฟริกันผิวดาดั่งเดิมอาศัยกระจายอยู่ทั่วไป ชาวแอฟรกิ นั ผวิ ดาและเชอ้ื สายอืน่ ในเขตเมอื ง การดารงชวี ติ
ประมาณ 3,000 เผ่า มีลักษณะสงั คมท่ยี ึดถือจารตี แตกตา่ งจากสังคมแบบด่ังเดิม เช่น ตั้งถิ่นฐานเป็นหลัก
ประเพณีดั่งเดมิ มีการนับถือภูตผปี ีศาจ พ่อมด หมอ แหล่ง ประกอบอาชพี หลากหลายมีโอกาสได้รับการศึกษา
ผี ดารงชวี ิตด้วยการหาของป่า ล่าสัตว์ มีการเลยี้ ง มคี วามเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี มฐี านะทางเศรษฐกจิ
สัตวแ์ บบเร่ร่อน ทดี่ ีข้นึ

เผ่ามาไซในประเทศเคนยา

ความหลากหลายทางวัฒนธรรม

กลมุ่ วัฒนธรรมชนเผ่า กลมุ่ วฒั นธรรมอาหรับ กลุม่ วฒั นธรรมตะวนั ตก

มกี ารแต่งกาย ภาษาพูด ลทั ธิ มีการนับถือศาสนาอิสลามเผยแผ่ เร่ิมต้นจากการแสวงหาอาณานิคม
ความเชอ่ื การดารงชวี ิต และแหล่ง มาจากทวีปเอเชีย โดยเขา้ มาทาง ของชาติตะวันตกในคริสต์ศตวรรษ
ทีอ่ ยูเ่ ปน็ เอกลกั ษณป์ ระจาเผ่า ภาคเหนอื ของทวีปแอฟรกิ า ที่ 19

มี ก า ร นั บ ถื อ ผี แ ล ะ สิ่ ง ลี้ ลั บ ท่ี ใช้ภาษาอารบิก ส่วนมากมักอยู่ เ กิ ด ก า ร นั บ ถื อ ค ริ ส ต์ ศ า ส น า
แตกต่างกันมแี หล่งที่อยู่กระจายอยู่ ทางตอนบนของทวีป เช่น อียิปต์ การปกครองระบอบประชาธิปไตย
ทั่วทั้งทวีปแอฟริกา ลิเบีย โมรอ็ กโก การใช้ภาษาอังกฤษ ฝร่ังเศส
และโปรตุเกสเปน็ ภาษาราชการ

ภทถาอ้ น่ิษงา ภาษา

มีภาษาพดู อย่ไู มน่ อ้ ยกวา่ 2,000 ภาษา ส่วนใหญ่
เป็นภาษาของชนพนื้ เมือง บางสว่ นไมม่ ีภาษาเขยี น

ภาษาราชการ

ไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากการตกเป็นอาณานิคมของชาตมิ หาอานาจ เช่น ฝรั่งเศส
องั กฤษ โปรตุเกส สเปน เปน็ ต้น รวมไปถึงภาษาอาหรับท่รี บั มาจาก
การตกเปน็ ส่วนหน่ึงของจักรวรรดอิ อตโตมนั โดยประเทศในแอฟริกาจะ
ใช้ภาษาราชการตามประเทศท่เี คยเข้ามาปกปกครอง

ศาสนา

ศาสนาครสิ ต์ มีผ้นู ับถือรอ้ ยละ ศาสนาอสิ ลาม มีผู้นบั ถือรอ้ ยละ
48.6 อย่บู ริเวณใตท้ ะเลทรายสะ 41.6 อยู่บริเวณภาคเหนอื ทง้ั หมด
ฮาราลงมาถึงภาคใตข้ องทวปี และตามแนวชายฝั่งมหาสมทุ ร
ความเช่อื ดงั่ เดมิ เป็นความเชือ่ อินเดีย
เหนอื ธรรมชาติ มผี ู้นบั ถอื ร้อยละ
8.6 เปน็ กล่มุ ชนเผ่าต่าง ๆ ท่ี ศาสนาและลัทธอิ ื่น ๆ เชน่
กระจายอยู่ท่ัวทั้งทวปี พระพุทธศาสนา ศาสนาพราหมณ์-
ฮนิ ดู มผี ู้นบั ถือรอ้ ยละ 1.2 เปน็ กลุ่ม
ทอ่ี พยพเข้ามาใหม่ เช่น ชาวอนิ เดีย

การเปลยี่ นแปลงทางสังคม
และวัฒนธรรม

การกลายเป็นเมือง การรองรบั ผู้อพยพย้ายถ่ิน

มีการบกุ เบิกพ้นื ท่ีจากการขยายตวั ทางเศรษฐกิจ มกี ารสร้าง ปญั หาความยากจนและปญั หาภัยแล้งเปน็ อปุ สรรคใน
เสน้ ทางคมนาคมท่สี ะดวกข้ึน มีการพัฒนาเชงิ พ้นื ที่ สงั คมใน กาพฒั นาของทวีปแอฟริกา ทาให้ประชากรในหลาย
ทวปี แอฟริกาจึงเปลยี่ นแปลงไปสูส่ ังคมเมืองมากข้ึน ประเทศต้องอพยพย้ายถ่นิ เขา้ สูเ่ มอื ง กลายเป็นปญั หา
กับเมอื งใหญ่ตา่ ง ๆ

เมืองเคปทาว ์น ประเทศแอฟ ิรกาใ ้ต ปญั หาภยั แลง้ ขาดแคลนแหลง่ นา้ กนิ นา้ ใช้

ขอบคุณข้อมูลจาก
สานักพมิ อกั ษรเจรญิ ทศั น์

ลกั ษณะทางเศรษฐกจิ
Economy
การปลูกกาแฟ

ทวปี แอฟริกามขี นาดพ้ืนท่ีกว้างใหญ่ และมีทรพั ยากร
แร่ธาตุท่ีสาคัญต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมอยู่มากมาย
แต่ทาไมยังเกิดปัญหายากจนและปัญหาการพัฒนา
คณุ ภาพชีวติ ของประชากร

ลักษณะท่วั ไปทางเศรษฐกจิ
ของทวปี แอฟริกา

ประเทศในทวีปแอฟริกาส่วนใหญ่จัดอยู่ในกลุ่มประเทศกาลัง
พัฒนาและมฐี านะยากจน มีความแตกตา่ งระหว่างประเทศกลุ่ม
รา่ รวยกับประเทศกลุ่มยากจนอย่างเด่นชดั

อปุ สรรคส้าคัญในการพฒั นา
เศรษฐกจิ ของทวปี แอฟริกา

1. ประสบปัญหาความแหง้ แล้ง
2. ความขัดแยง้ ทางการเมอื ง
3. ประชากรขาดการศกึ ษา
4. ขาดแคลนเงนิ ทนุ และเทคโนโลยี

ประชากรร้อยละ 60 ของทวปี แอฟริกาอยู่ใน
ภาคเกษตรกรรมซึ่งส่วนใหญ่เป็นการทาเกษตรเพื่อ
ยังชีพ พชื ที่สาคัญ เชน่ ขา้ วสาลี กาแฟ ปาล์ม
นา้ มนั ยางพารา ขา้ วโพด ออ้ ย ยาสบู เป็นต้น

แหลง่ เพาะปลกู สาคัญ

ทีร่ าบตอนเหนอื ของทวีปรมิ ทะเลเมดเิ ตอร์เรเนยี น ทรี่ าบชายฝ่ังรอบอ่าวกีนี ที่ราบคองโก
รอบทะเลสาบนา้ จดื ชายฝง่ั S/E ทีส่ งู เอธิโอเปีย

สาหรบั การเพาะปลูกเปน็ ไรข่ นาดใหญท่ ากันมากในประเทศโมรอ็ กโก ตูนเี ซยี กานา โมซมั บกิ
และสาธารณรัฐแอฟริกาใต้

นอกจากนย้ี ังมีการทาไรเลื่อนลอยกระจายอย่ทู ว่ั ไป เพอ่ื การยงั ชพี ด้วยสภาพพืน้ ท่ีเพาะปลกู มีจากัด
จงึ ทาให้ไมส่ ามารถผลติ พชื มาเล้ยี งประชากรไดอ้ ยา่ งเพยี งพอ

ตวั อยา่ งพชื เศรษฐกิจ การปลกู ผลไม้สกลุ สม้

การปลกู ปาลม์ นา้ มัน การปลกู พชื ผลไม้ตระกูลส้ม ไดแ้ ก่
ส้ม องนุ่ และมะนาว บริเวณที่พบ
เป็นพชื เศรษฐกจิ ของทวปี
แอฟริกาเนอื่ งจากเป็นวตั ถุดิบ ไดแ้ ก่ แถบชายฝัง่ ประเทศ
หลกั ในการผลติ นา้ มนั ไบโอ แอฟรกิ าใต้ โมรอ็ กโก แอลจเี รยี

ดเี ซล พนื ท่ีท่ีปลกู มาก คือ และตูนิเซีย
ภมู ิภาคแอฟริกาตะวนั ตก

การปลูกกาแฟ การปลูกโกโก้

เป็นพชื เศรษฐกจิ มีผลผลติ แหลง่ เพาะปลูก คอื ภมู ภิ าค
จ้านวนมากและมคี ณุ ภาพดี แอฟริกาตะวนั ตก รอบ ๆ อา่ ว
แหลง่ ปลูกกาแฟขนึ ชอ่ื ได้แก่ กนิ ี ในประเทศโกตดิววั ร์ กานา
บริเวณทส่ี ูงเอธโิ อเปียและท่ี และเซเนกลั ประเทศที่ปลกู และ
ส่งออกมากที่สดุ คือ โกตดิวัวร์
ราบสงู เคนยา
และกานา

สว่ นใหญเ่ ป็นการเลย้ี งสัตว์แบบเรร่ อ่ นแตก่ ็มกี ารเล้ยี งแบบฟาร์ม
ปศุสตั ว์ ซึ่งมกั ทากันในบริเวณทุ่งหญ้าเขตอบอุ่นสัตว์เลี้ยงทสี่ าคัญ
ของทวีปแอฟรกิ า เชน่ วัว ไก่ แพะ แกะ อฐู เป็นตน้

แหลง่ เลีย้ งสัตวท์ ี่สาคัญ

บริเวณทุ่งหญ้าเขตอบอุ่นในสาธารณรัฐแอฟริกาใต้และเขตท่ีสูง
ทางตะวันออกในประเทศซดู าน แทนซาเนีย เคนยา เอธิโอเปยี
เปน็ ต้น

การทา้ ประมง

การทาประมงนา้ เคม็ ในทวีปแอฟรกิ าเกดิ ขึ้นอย่างแพรห่ ลายโดย
ส่วนใหญ่ยังใช้เรือขนาดเล็ก และเทคโนโลยีในการจบั สัตว์น้ายัง
ไมท่ นั สมยั ขณะท่ีประมงนา้ จืดมีการจบั สัตวน์ า้ เพอื่ บรโิ ภคใน
ชวี ติ ประจาวนั เป็นส่วนใหญ่

บรเิ วณทีม่ กี ารทาประมงนา้ เคม็ มาก เชน่ นา่ นนา้ ในเขต
ทะเลเมดเิ ตอรเ์ รเนียน ชายฝ่ังด้านตะวันออกของอ่าวกนิ ี เปน็ ต้น
ซ่งึ บริเวณที่เรยี กวา่ “อะกะลสั แบงก”์ เปน็ แหล่งทม่ี ีปลาชกุ ชมุ
อยา่ งมาก

การท้าปา่ ไม้ ทวปี แอฟริกามปี ่าไม้ขนาดใหญ่สมบูรณ์ ทาใหม้ ี
การทาปา่ ไม้อยา่ ง แพร่หลายโดยเฉพาะในประเทศที่
เศรษฐกจิ ไม่ดีจะมกี ารทาป่าไม้กันมาก โดยตัดเป็นไม้ซุง
และไม้แผน่ แปรรูป ส่งออก ซง่ึ กอ่ ให้เกิดปัญหา
ส่ิงแวดลอ้ มตามมา

ประเทศทมี่ ีการทาป่าไมม้ าก เชน่ ประเทศแกมเบยี
ไนเจอร์ สาธารณรัฐแอฟรกิ ากลาง คองโก แคเมอรูน
เปน็ ตน้

การทา้ เหมืองแร่

การทาเหมอื งแรใ่ นทวีปแอฟริกายังคงใชแ้ รงงานคนเป็นหลกั เน่ืองจากมีต้นทุนค่าแรงถกู แต่ใน
ประเทศแอฟรกิ าใตม้ กี ารทาเหมืองแรท่ ่เี จรญิ ก้าวหน้าทส่ี ุดในทวีป มีการใช้เทคโนโลยีสมยั ใหม่

แรแ่ ละแหล่งแร่ท่สี าคญั ของทวปี แอฟรกิ า

- ทองคา เพชร ในสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ นามิเบีย บอตสวานา ซิมบับเว โมซมั บิก และกานา
- นา้ มนั ดิบและแกส๊ ธรรมชาติ ในประเทศไนจเี รีย แอลจเี รยี อยี ปิ ต์ ซูดาน ชาด ลิเบยี เปน็ ต้น

อตุ สาหกรรม

ในทวปี แอฟรกิ าถือวา่ ยังไมเ่ จริญก้าวหน้า สว่ นมากเปน็ อตุ สาหกรรมขนาดเลก็ เนือ่ งจากขาด
ปจั จัยความไม่สะดวกเรอ่ื งสาธารณปู โภคพ้ืนฐานทจ่ี าเปน็ ตอ่ การลงทนุ ด้านอุตสาหกรรม การขาด
แรงงานทีม่ ที ักษะ และการลงทุนดา้ นเทคโนโลยี

ประเทศท่ีมอี ตุ สาหกรรมขนาดใหญ่ เช่น แอฟรกิ าใต้ โมรอ็ กโก แองโกลา อยี ิปต์
โดยอุตสาหรกรรมท่ีสรา้ งรายไดม้ าก ได้แก่ ปโิ ตรเคมี ส่งิ ทอ เครอื่ งประดบั และอัญมณี

อตุ สาหกรรมอาหารแปรรปู

การเกษตรเปน็ พนื้ ฐานของเศรษฐกจิ ในภมู ภิ าคแอฟริกาตะวนั ตก มีการทา
อตุ สาหกรรมอาหารแปรรูปสินค้าทางการเกษตร ส่วนบรเิ วณภูมภิ าคแอฟริกาใตม้ ี
สินค้าแปรรูปจากทะเล ประเทศนามิเบียสง่ ออกเน้ือกระป๋องและผลิตภัณฑจ์ ากนม

อุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียว

ซาฟารี แปลวา่ การท่องเทย่ี ว นา้ ตกวกิ ตอเรยี
การเดนิ ทางล่าสตั ว์ โบราณสถานในอยี ปิ ต์ อยรู่ ะหว่างแซมเบยี
ซาฟารีในประเทศ และซิมบบั เว
แอฟริกาใตแ้ ละ ทะเลสาบสีชมพูใน
แทนซาเนีย เซเนกัล

พาณิชยกรรม

สินค้าส่งออกที่สร้างรายได้อย่างมากให้ทวีป
แอฟริกา ไดแ้ ก่ ทรัพยากรธรรมชาติและผลผลิตทางการ
เกษตร เชน่ ปโิ ตรเลยี ม อัญมณี ปาล์มน้ามัน กาแฟ
เป็นตน้ โดยมตี ลาดส่งออกท่ีสาคัญ คือ ประเทศในยโุ รป
สหรฐั อเมริกา ประเทศอาหรับในตะวนั ออกกลาง จีน
ญี่ปนุ่ และประเทศในอเมริกาใต้

สินค้านาเข้าท่ีสาคัญของทวีปแอฟริกา เช่น ขา้ ว
ธัญพืช อาหารสาเร็จรปู เครื่องนุ่งหม่ อุปกรณ์และ
เครอ่ื งใช้ไฟฟา้ เป็นตน้

การคมนาคมขนสง่

การคมนาคมขนสง่ ทางบก

- ทางถนน มีเสน้ ทางถนนทดี่ ีเฉพาะในเขตเมืองหลวงหรอื เมืองที่มีความสาคญั ทาง
เศรษฐกิจ เช่น ในประเทศโมร็อกโก แอลจีเรีย อยี ิปต์ บริเวณชายฝั่งแอฟริกา
ตะวันตก ซงึ่ เป็นพนื้ ทเ่ี ศรษฐกจิ ทางตอนใตใ้ นสาธารณรัฐแอฟรกิ าใต้ เป็นต้น
สว่ นถนนเช่ือมระหว่างเมืองมีมาตรฐานตา่ และมีปญั หาเรือ่ งความปลอดภัยในการ
เดินทาง

- ทางรถไฟ เสน้ ทางรถไฟยงั มีน้อยและยังมีปัญหาในเรอื่ งมาตรฐาน แต่ใน
ปจั จบุ ันประเทศจนี ได้เข้าไปสรา้ งและพฒั นาระบบรถไฟในหลายๆ ประเทศ โดย
ประเทศทีม่ ีเส้นทางรถไฟสาคญั หลายสาย เช่น สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ ซิมบบั เว
แทนซาเนยี จีบตู ี เอธโิ อเปีย เคนยา แองโกลา เปน็ ตน้

การคมนาคมขนส่งทางนา้ อยี ิปต์
โมรอ็ กโก
เส้นทางน้าสาคัญของทวีปกค็ อื เสน้ ทางจากทะเลแดง ผ่านคลอง
สเุ อซ ออกสูท่ ะเลเมดเิ ตอร์เรเนียน มีเมอื งทา่ ท่สี าคัญทางการค้า ไดเ้ เก่ เมอื งทา่ เคนยา
แทนเจยี ร์และคาซาบลงั กาในโมรอ็ กโก เมอื งทา่ อะเล็กซานเดรีย ซาอิด และสุเอซ
ในอียิปต์ เมืองทา่ เคปทาวน์ เดอรบ์ ัน และเอลซิ าเบทในสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ กานา
เมอื งท่าโมมมาซาในเคนยา เมอื งท่าทีมาและทาโคราดิในกานา เมอื งทา่ พอร์ตหลุยส์
ในมอริเซยี เมืองทา่ เหล่านี้เปน็ ศนู ยก์ ลางกระจายสินค้าเข้าสูภ่ มู ภิ าคและประเทศ
ใกล้เคยี ง หรืออาจเปน็ จุดแวะพักเรอื ทจ่ี ะเดินทางไปทวปี อ่นื

สาหรับแมน่ ้าสายสาคัญท่ใี ชใ้ นการขนสง่ สินค้า เดนิ ทาง และ
ท่องเท่ยี ว เช่น แม่นา้ ไนล์ แมน่ ้าไนเจอร์ แมน่ ้าคองโก

มอริเซยี ส

แอฟรกิ าใต้

การคมนาคมขนส่งทางอากาศ อียิปต์
เอธโิ อเปีย
ปจั จบุ ันการเดินทางทางอากาศของประชากรแอฟริกนั มีการขยายตัวมากข้ึน
เนื่องจากค่าโดยสารถกู ลง และมีการแข่งขันกนั ของสายการบินหลายสาย แต่ยังมี
ท่าอากาศยานนานาชาติที่มีขนาดใหญ่และไดม้ าตรฐานน้อย ทา่ อากาศยานทสี่ าคัญ
ของทวีปแอฟรกิ า เช่น
- ทา่ อากาศยานไคโรของประเทศอยี ิปต์
- ทา่ อากาศยานแอดดสิ อาบาบาของเอธโิ อเปยี
- ท่าอากาศยานโออารแ์ ทมโบของแอฟริกาใต้

แอฟริกาใต้

แนวภทัยาพงิบกัาตริแจลัดะการ

Disaster management

ภัยพบิ ตั ิท่สี า้ คญั

ภัยแลง้ และการขยายตัวของทะเลทราย
สาเหตุ

เกิดจากอุณหภูมิท่ีสูงข้ึน ทาให้เกิดความแห้งแล้ง
ในพ้ืนที่บริเวณกว้าง พ้ืนดินขาดความชุ่มช้ืน
เนื่องจากนา้ ระเหยออกไปเป็นจานวนมาก

ภยั แลง้ และการขยายตัวของทะเลทราย 2. การขาดแคลนอาหาร ประชากรได้รบั ความอดอยาก
เด็กจานวนมากประสบกบั ภาวะขาดสารอาหาร ประชากร
ผลกระทบ ลม้ ตายจานวนมาก

1. การขาดแคลนนา้ น้าสาหรบั อุปโภค บรโิ ภค 4. การอพยพยา้ ยถ่ิน ประชากรย้ายถนิ่ เข้าส่เู มืองจานวนมาก
ไมเ่ พยี งพอ นา้ จากแหลง่ น้าธรรมชาตมิ ีปริมาณ เกดิ ปญั หาความแออัดในเขตเมือง เกดิ การลกั ลอบเขา้
ลดลง พนื้ ที่ทางการเกษตรได้รบั ความเสียหาย ประเทศท่ีเจรญิ แลว้ ในทวปี อื่น ๆ

3. สัตว์ปา่ ลม้ ตาย ระบบนิเวศทางธรรมชาติ
เสียหาย จานวนสัตวป์ ่าลดลง สตั วป์ ่าหลายชนดิ
เสี่ยงตอ่ การสูญพนั ธ์ุ

ไฟปา่

สาเหตุ ผลกระทบ

1. สภาพภมู ิอากาศทแ่ี หง้ แล้งจดั 1. เกดิ ความเสยี หายตอ่ ทรพั ยากรธรรมชาติและสตั ว์ป่า
2. การเสียดสขี องก่งิ ไม้ 2. เกิดความเสยี หายต่อชวี ิต ทรัพยส์ นิ และแหลง่ ทอ่ี ยู่อาศัยของมนษุ ย์
3. การเผาป่าเพื่อกาจัดวชั พืช 3. ทาลายระบบนเิ วศ
4. การขาดการจัดการไฟป่าอย่างมปี ระสิทธิภาพ 4. สง่ ผลต่อการเปลย่ี นแปลงของสภาพภมู อิ ากาศ

อทุ กภยั ผลกระทบ

สาเหตุ 1. เกดิ ความเสยี หายตอ่ ชีวิต ทรัพย์สนิ และแหลง่ ทีอ่ ยู่

1. เกดิ จากฝนทต่ี กหนกั ตดิ ต่อกนั เป็นเวลานาน อาศยั ของมนษุ ย์
2. อทิ ธพิ ลจากฝนฟา้ คะนองและพายุหมนุ เขตรอ้ น 2. เกดิ ปญั หาโคลนถล่ม
3. การตัดไมท้ าลายป่า 3. เกดิ ความเสยี หายต่อทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสตั ว์ป่า
4. การสร้างทอ่ี ยู่อาศยั และสิง่ ก่อสร้างขวางทางนา้
5. ระบบการระบายน้าทไ่ี ม่ไดม้ าตรฐาน 4. ทาลายระบบนิเวศ