รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การยกระดับคุณภาพชีวิตในการทำงานที่ต้องยกหรือเคลื่อนย้าย วัสดุหนักด้วยแรงกายตามหลักการยศาสตร์ (Ergonomics) สำหรับแรงงานกลุ่มต่าง ๆ

๑๕ นอกจากนั้น แมวากฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางาน เกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง พ.ศ. ๒๕๖๓๒๕ ตามขอ ๒ (๑) (๒) (๓) (๔) และ (๕) ไดกําหนดไววา “ขอ ๒ ในกฎกระทรวงนี้ ……………………………………………………..ฯลฯ........................................................ ……………………………………………………..ฯลฯ........................................................ (๑) สารเคมีอันตรายตามที่อธิบดีประกาศกําหนด (๒) จุลชีวันเปนพิษที่อาจเปนเชื้อไวรัส แบคทีเรีย รา หรือสารชีวภาพอื่น (๓) กัมมันตภาพรังสี (๔) ความรอน ความเย็น ความสั่นสะเทือน ความกดดันบรรยากาศ แสง หรือเสียง (๕) สภาพแวดลอมอื่นที่อาจเปนอันตรายตอสุขภาพของลูกจาง เชน ฝุนฝาย ฝุนไมไอควัน จากการเผาไหม” อีกทั้ง ตามขอ ๓ (๑) ไดกําหนดไววา “ขอ ๓ ใหนายจางจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง ตามระยะเวลา ดังตอไปนี้ (๑) การตรวจสุขภาพลูกจางครั้งแรกใหเสร็จสิ้นภายในสามสิบวันนับแตวันที่รับลูกจาง เขาทํางาน และจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางครั้งตอไปอยางนอยปละหนึ่งครั้ง” ซึ่งจะเห็นวาไมไดมีการกําหนดใหมีการตรวจโรคหรืออาการเจ็บปวยจากระบบกลามเนื้อ และโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงานที่จําเพาะหรือมีปจจัยสูง ในสิ่งแวดลอมการทํางานไวอยางชัดเจน ในการนี้ จากปญหาดังกลาวประเทศไทยไดใหสัตยาบันในอนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๗ ของอ20งคการแรงงานระหวางประเทศ 20(International Labour Organization; ILO) แลว ซึ่งจากการ ดําเนินงานตามอนุสัญญาเพื่อคุมครองสุขภาพและความปลอดภัยของผูปฏิบัติงานที่เกี่ยวของกับการยก และเคลื่อนยายสิ่งของ เมื่อปพ.ศ. ๒๕๔๑ ประเทศไทยไดมีการออกกฎกระทรวงวาดวยการกําหนด อัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได ในการ ยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักไมเกิน ๕๕ กิโลกรัม สําหรับคนงานชาย และไมเกิน ๒๕ กิโลกรัมสําหรับคนงานหญิงและเด็กชายที่มีอายุ๑๕ – ๑๗ ป สวนเด็กหญิงที่มีอายุ ๑๕ – ๑๗ ป ไมเกิน ๒๐ กิโลกรัม โดยกฎกระทรวงฉบับนี้ออกตามความใน พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑๒๖ นอกจากนี้ยังมีการออกคําชี้แจงเพิ่มเติมเกี่ยวกับ กฎกระทรวงฉบับดังกลาว โดยรายละเอียดที่ใหเพิ่มเติมในคําชี้แจงฉบับนี้จะเกี่ยวกับแนวทางดําเนินงาน สําหรับนายจางที่ควรปฏิบัติเพื่อปองกันอันตรายตอสุขภาพและความปลอดภัยในกรณีเมื่อตองปฏิบัติงาน ๒๕กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง ๒๕๖๓, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลมที่ ๑๓๗ ตอนที่ ๘๐ ก (๕ ตุลาคม ๒๕๖๓): ๓๐.๒๖อางแลวตามเชิงอรรถที่ ๘.

๑๖ ที่มีน้ําหนักเกินที่กําหนดและแนวทางสงเสริมความปลอดภัยในการทํางานแมวาการทํางานเกี่ยวกับ การยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักจะมีอัตราไมเกินกําหนดก็ตาม๒๗ เนื่องจากการกฎกระทรวงฉบับนี้มีความเกี่ยวของกับอนุสัญญาองคการระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗๒๘ ซึ่งมีเจตนาที่จะปองกันอันตรายและการบาดเจ็บจากงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ซึ่งเปนสาเหตุสําคัญที่นําไปสูอาการผิดปกติที่ระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก (Musculoskeletal Disorders; MSDs) แมวาอาการบาดเจ็บและเจ็บปวยทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกจากการ ทํางานจะมีสาเหตุจากสภาพการทํางานที่ไมเหมาะสมหลายดาน แตสาเหตุสําคัญที่สงผลตอการบาดเจ็บ และเจ็บปวยดังกลาวมาจากการใชแรงของรางกายในการทํางานที่มากเกินไป โดยเฉพาะงานที่เกี่ยวกับ การยกและเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายที่มีน้ําหนักมาก จึงมักมีคําถามเสมอวาการกําหนดน้ําหนัก สูงสุดในการ ยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก และเข็นของหนักในการทํางานเพียงมิติเดียวตามกฎกระทรวง ที่ยังมีผลบังคับใชในปจจุบันนี้เพียงพอตอการคุมครองแรงงานไทยใหปลอดภัยจากอาการบาดเจ็บและ เจ็บปวยดังกลาวหรือไมอยางไร เนื่องจากในมิติดานน้ําหนักที่กําหนดในกฎกระทรวงนั้นเปนเพียงหนึ่ง ในหลาย ๆ ปจจัยที่สงผลตอการบาดเจ็บทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก แตความเปนจริง ยังมีอีกหลายปจจัยที่มีความสําคัญที่สงผลใหเกิดการบาดเจ็บทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกได แมวาจะทําการยกและเคลื่อนยายของที่มีน้ําหนักเบา ไดแก ทาทางในการทํางาน ความถี่ ระยะเวลา ลักษณะสิ่งของสภาพพื้นที่ อุณหภูมิ และสภาพแวดลอมในการทํางาน หรือแมกระทั้งความแข็งแรง รางกายและประสบการณในการทํางาน ทั้งหมดนี้ลวนแลวแตเปนปจจัยที่สงผลตอการบาดเจ็บและ เจ็บปวยไดทั้งสิ้น ทั้งนี้ในกระบวนการผลิตและระบบการทํางานของแรงงานในประเทศมีความกาวหนา มากขึ้นตามความกาวหนาทางดานเทคโนโลยี โดยมีการเครื่องมือ เครื่องจักร อุปกรณที่ทันสมัย หรือหุนยนตมาชวยทุนแรงตอการทํางานที่ตองเคลื่อนยกหรือยายวัสดุหนักดวยแรงกายเพิ่มมากขึ้น เชน 19Hand Lift ซึ่งมีทั้งแฮนดพาเลต (Hand Pallet Truck) ที่เหมาะแกการเคลื่อนยายวัสดุหนักจากจุดหนึ่ง ไปอีกจุดหนึ่งแบบยกไดไมสูงมาก มีทั้งแบบใชแรงคนลากและแบบไฟฟา หรือ19แฮนดลิฟตยกสูง (Hand Stacker) หรือโ 19ตะยกสูง (Lift Table) เหมาะสําหรับการใชงานในแนวดิ่งที่ไมสูงมาก และ19ลิฟตกระเชา (Movable Lift Platform) เหมาะสําหรับการใชงานในแนวดิ่งที่คอนขางสูง เปนตน อีกทั้งยังมี19รอกไฟฟา ที่นิยมนํามาใชในการเคลื่อนยายสิ่งของหนักแทนแรงกาย19 หรือแมแตเครื่องทุนแรงพื้นฐาน อาทิ 19Trolley หรือที่เรียกกันทั่วไปวารถลากอเนกประสงคก็สามารถนํามาชวยเคลื่อนยายวัสดุหนักหลายชั้น ในเวลาเดียวกันได นอกจากนี้ยังมีวัสดุอุปกรณเครื่องมือทุนแรงตาง ๆ อีกหลายประเภทที่มิไดยกตัวอยาง ถึงที่ถูกนํามาปรับใชแทนแรงงานคนในปจจุบัน และหากมีการนํามาใชอยางถูกวิธี มีคูมือแนะนําการ ๒๗กระทรวงแรงงาน, คําชี้แจงกระทรวงแรงงาน เรื่อง กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางให ลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗, (เอกสารอัดสําเนา: กระทรวงแรงงาน ๒๕๔๘), 1 – 2. ๒๘กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), สํานักวิจัยและพัฒนา, งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัย ที่เกี่ยวของ, (กรุงเทพฯ: สํานักวิจัยและพัฒนา สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวงแรงงาน ๒๕๖๕), ๑ – ๓.

๑๗ ปฏิบัติงานดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร และใชระบบเทคโนโลยีหรือแอปพลิเคชั่นที่ถูกตอง ก็จะเปนการคุมครองแรงงานในมิติ19ดานชีวิต รางกาย จิตใจ และสุขภาพอนามัยของแรงงานไดอยางมี ประสิทธิภาพมากขึ้น อีกทั้งหากจะนํามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling – Part 1: Lifting Lowering & carrying เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการยก การวาง และการ เคลื่อนยายมาปรับใชในประเทศไทย ซึ่งกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานยังไมไดมีการออกกฎหมาย ลําดับรองหรือกฎกระทรวงรองรับ เพื่อใหมีสภาพบังคับโดยตรงตอการประกอบกิจการและการทํางาน ในประเทศไทยเหมือนเชนการคุมครองการทํางานลักษณะอื่น๒๙ เชน การคุมครองแรงงานซึ่งทํางานในที่ อับอากาศ ที่มีการออกกฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และ ดําเนินการดาน ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานเกี่ยวกับที่อับอากาศ พ.ศ. ๒๕๖๒ เปนตน อยางไรก็ตาม เนื่องจากมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228-1: 2021 สําหรับการทํางานที่ใชแรงกาย ในการเคลื่อนยายสิ่งของ สวนที่ ๑ วาดวยเรื่อง การยก การวาง และการขนยาย ประเทศไทยมิไดนํามา ปรับใชโดยประกาศเปนกฎกระทรวงใหมีสภาพบังคับโดยตรง ซึ่งก็เปนที่เขาใจไดวา การปรับเปลี่ยน ระบบการทํางานในระดับมหาภาคทั้งประเทศโดยการออกกฎหมายลําดับรองใหมีสภาพบังคับทั้งหมด ยอมเปนเรื่องสําคัญที่กระทบตอผูประกอบการทั้งระบบของประเทศซึ่งมีความพรอมในการบริหาร จัดการที่แตกตางกัน ในสภาพความเปนจริง การนําระบบเทคโนโลยีหรือแอปพลิเคชันเปนเครื่องทุนแรง ที่ทันสมัยมาปรับใชกับการทํางาน การจัดทําคูมือใหคําแนะนํา หรือการใหความสําคัญตอการยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร หรือการนํามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228-1: 2021 วาดวยเรื่อง การยก การวางและการขนยาย ไปปรับใชกับการประกอบกิจการ จึงขึ้นอยูกับความพรอมและความรับผิดชอบของผูประกอบการแตละราย นําไปสูความกระจัดกระจาย ของมาตรฐานในการคุมครองแรงงานซึ่งอาจกลาวไดวายังไมมีมาตรฐานเดียวกัน การตรวจสอบ ควบคุม หรือการใหความคุมครองแรงงานโดยภาครัฐที่จะอาศัยอางอิงมาตรฐานระหวางประเทศยังไมสามารถ ดําเนินการไดอยางสมบูรณ เนื่องมาตรฐานดังกลาวมีลักษณะเปนมาตรฐานเชิงแนะนําเทานั้น ดังนั้น จะเห็นไดวาการคุมครองแรงงานในมิติการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร(Ergonomics) โดยถือวาเปนเรื่องที่สําคัญของทุกภาคสวนที่เกี่ยวของ ควรใหความสนใจ เพื่อพัฒนาระบบการทํางานและยกระดับการคุมครองแรงงานไปสูเปาหมาย การทํางานที่มีคุณคา (Decent Work) ซึ่งในตางประเทศไดตระหนักถึงปญหาดังกลาวอยางมาก และจากขอมูลแรงงานที่มีการบาดเจ็บจากการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย มีตัวเลขเพิ่มขึ้นในทุก ๆ ป อยางมีนัยยะสําคัญ ทั้งนี้ คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา จึงไดให ความสําคัญตอการพิจารณาศึกษาเกี่ยวกับประเด็นการยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร (Ergonomics) สําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ เพื่อนําไปสูการเสนอแนวทางแกไขปญหาที่เกิดขึ้นในปจจุบันตอรัฐบาล รวมทั้งการเตรียมความพรอม ๒๙คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของคณะอนุกรรมาธิการ ดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๖/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ มีนาคม ๒๕๖๖ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม ๒๕๖๖), ๖.

๑๘ ทั้งหลักกฎหมายและวิธีการปฏิบัติใหสอดคลองกับรางอนุสัญญาแรงงานระหวางประเทศ (ILO; International Labour Organization) วาดวยการยศาสตรและการยกเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ในสถานที่ทํางาน และมาตรฐาน ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling - Part 1: Lifting, lowering and carrying ๑.๒ วัตถุประสงคของการศึกษา ๑.๒.๑ เพื่อศึกษาคนควาและรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับการกําหนดหลักเกณฑน้ําหนักที่ควรจะยกได หรือน้ําหนักที่เหมาะสมสําหรับแรงงานที่ตองทํางานดวยการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงงานกาย ของกลุมตาง ๆ ๑.๒.๒ เพื่อศึกษาคนควาและรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับกําหนดหลักเกณฑ วิธีการ ทาทางการยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายตามหลักการยศาสตรเพื่อปองกันและลดการประสบอันตรายหรือ เจ็บปวยอันเนื่องจากการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายในสถานประกอบการ ๑.๒.๓. เพื่อจัดทําขอเสนอแนะและเสนอแนวทางการแกไขปญหาใหกับหนวยงานที่เกี่ยวของ ในการยกระดับคุณภาพชีวิตของแรงงานในกลุมตาง ๆ ที่ทํางานยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ๑.๓ ขอบเขตการพิจารณาศึกษา การจัดทํารายการพิจารณาศึกษานี้ ไดศึกษาขอมูลในขอบเขตทฤษฎีและหลักวิชาการที่เกี่ยวของ กับความปลอดภัยในการทํางานที่ยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ศึกษากฎหมาย ที่เกี่ยวของกับการคุมครองแรงงานและความปลอดภัยในการทํางานในประเด็นที่เกี่ยวของกับการกําหนด อัตราน้ําหนักที่เหมาะสมของวัตถุหนักที่ใหลูกจางสามารถทํางานโดยยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือ เข็นได และทาทางการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร รวมทั้ง วัสดุที่มีน้ําหนักตั้งแต ๓ กิโลกรัมขึ้นไป ถือวาเปนวัสดุหนักซึ่งสอดคลองกับมาตรฐานระหวางประเทศ ISO (International Organization for Standardization) เพื่อประกอบการศึกษาและจัดทําขอเสนอแนะ ในสวนที่เกี่ยวของภายในขอบเขตดังกลาว ๑.๔ วิธีการศึกษา ๑.๔.๑ ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับกฎหมาย แนวคิดทฤษฎีและงานศึกษาวิจัยที่เกี่ยวของทั้งในประเทศ และตางประเทศ ๑.๔.๒ ประชุมรับฟงความคิดเห็นและรับทราบขอมูล ขอเท็จจริง และขอเสนอแนะ จากบุคคล และหนวยงานที่เกี่ยวของกับประเด็นศึกษาทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ๑.๔.๓ ลงพื้นที่ศึกษาดูงานที่เกี่ยวของกับประเด็นศึกษา/จัดสัมมนาเพื่อระดมความคิดเห็น ๑.๔.๔ ศึกษาการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงงานกายและจัดการตามแบบอยาง มาตรฐานสากล

๑๙ ๑.๕ นิยามศัพทเฉพาะ ๑.๕.๑ “การยศาสตร” หรือ “เออรโกโนมิกส” เปนศัพทที่บัญญัติมาจากคําภาษาอังกฤษคือ “Ergonomics” ซึ่งมีรากศัพทมาจากคําภาษากรีกคือ “ergon” ที่หมายถึงงาน (work) และอีกคําหนึ่ง “nomos” ที่แปลวา กฎตามธรรมชาติ (natural laws) เมื่อนํามารวมกันจึงกลายเปนคําวา “ergonomics” หรือ “laws of work” ที่แปลไดวา กฎของงาน ซึ่งเปนศาสตรหรือวิชาการที่เปนการ ปรับเปลี่ยนสภาพงานใหเหมาะสมกับผูปฏิบัติงาน หรือเปนการปรับปรุงสภาพการทํางานอยางเปน ระบบ๓๐ ๑)สมาคมการยศาสตรนานาชาติ (International Ergonomics Association; IEA) ไดให คําจํากัดความของการยศาสตรไวคือ “การยศาสตร หมายถึง ศาสตรแขนงหนึ่งที่ศึกษาความสัมพันธ ระหวางคน และสวนตาง ๆ ของระบบ และความเชี่ยวชาญในการประยุกตใชทฤษฎี หลักการ ขอมูล และวิธีการในการออกแบบเพื่อทําใหมนุษยมีความเปนอยูที่ดีที่สุด และระบบไดทํางานอยาง มีประสิทธิภาพสูงสุด” ๒)สํานักงานบริหารความปลอดภัยและอาชีวอนามัย ประเทศสหรัฐอเมริกา (Occupational Safety and Health Administration; OSHA) ไดอธิบายวา การยศาสตร เปนการหา วิธีการที่จะปรับงานใหเหมาะกับคน (Put the right job to the right man) โดยมีหลักการ คือ การปองกันการทํางานที่ไมปลอดภัยหรือไมเหมาะสม เพื่อปองกันการปวดเมื่อยหรือความเมื่อยลา ของระบบกระดูกและกลามเนื้อ โดยการออกแบบสถานที่ทํางาน สิ่งแวดลอม สภาพการทํางาน กระบวนการผลิต เครื่องมืออุปกรณตางๆ รวมทั้งการฝกอบรม เพื่อใหผูปฏิบัติงานทํางานไดอยาง สุขสบาย ไมมีอาการปวดเมื่อยหรือเมื่อยลาตางๆ ดังกลาว ๓) องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization; ILO) ไดให คําจํากัดความของการยศาสตรคือ “การประยุกตใชวิชาการทางดานชีววิทยาของมนุษยและ วิศวกรรมศาสตรใหเขากับคนงาน และสิ่งแวดลอมในการทํางานเพื่อใหคนงานเกิดความพึงพอใจในการ ทํางาน และใหไดผลิตผลสูงสุด” ๔) สมาคมการยศาสตรระหวางประเทศ (International Ergonomics Association (IEA), 2007) ไดใหความหมายของคําวา “การยศาสตร” ไวคือ “การยศาสตร (หรือปจจัยมนุษย) เปนการประยุกตหลักการที่เกี่ยวของกับศาสตรของการติดตอสื่อสารที่เกี่ยวของกับวัตถุตาง ๆ ระบบ และสิ่งแวดลอมสําหรับมนุษยเพื่อใชในการทํางานประจํา “Ergonomics (or human factors) is the application of scientific information concerning objects, systems and environment for human use. ๕) สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) หรือ สสปท. ไดใหคํานิยาม “การยศาสตรไวในมาตรฐานดานการยศาสตรของ สสปท. หมายถึง สหวิทยาการที่เกี่ยวของกับการศึกษาขอมูลของมนุษย เชน เพศ สัดสวนรางกาย ความสามารถ ขีดจํากัดเชิงกายภาพและจิตภาพ ความคาดหวัง เปนตน และการศึกษาความสัมพันธระหวางมนุษยและ ๓๐สุดาว เลิศวิสุทธิไพบูลย, เอกสารการสอนชุดวิชา 54134 การยศาสตรและจิตวิทยาอุตสาหกรรม, หนวยที่ ๑ ความรูเกี่ยวกับการยศาสตรและจิตวิทยาอุตสาหกรรม, (กรุงเทพ: มหาวิทยาลัยสุโขทัย, ๒๕๖๓), ๖.

๒๐ องคประกอบตาง ๆ ของระบบงานที่มนุษยมีสวนรวมดวยในขณะนั้น โดยจะนํามาประยุกตใชในการ ออกแบบและสรางระบบงานใหเหมาะสมกับการปฏิบัติงานของมนุษยใหมากที่สุด เพื่อชวยเพิ่ม ความปลอดภัย ลดปญหาสุขภาพ ลดการบาดเจ็บ เพิ่มความพึงพอใจ และเพิ่มประสิทธิภาพในการ ปฏิบัติงานของมนุษย” จากนิยามขางตน มีคําสําคัญที่เกี่ยวของคือคําวา “การยศาสตร (Ergonomics)” และ “ปจจัยมนุษย (Human Factors)” ทั้งสองคํานี้มีความเกี่ยวของเชื่อมโยงกัน โดยการยศาสตรเปนการ ประยุกตศาสตรในหลากหลายวิชารวมทั้งปจจัยมนุษยในการออกแบบหรือปรับปรุงสภาพการทํางาน ใหเหมาะสมกับคนทํางาน สวนปจจัยมนุษยเปนการศึกษาขีดความสามารถ ขอจํากัด และพฤติกรรม ทางรางกาย จิตใจ และการรับรูของมนุษย ซึ่งศาสตรนี้สามารถนําไปใชประโยชนไดอยางกวางขวาง แตเมื่อนํามาใชในขอบเขตการศึกษาเรื่องงาน ปจจัยมนุษยจะเนนการศึกษาพฤติกรรมทางรางกายและ จิตใจและขอจํากัดของมนุษยเมื่อเกี่ยวของกับสภาพแวดลอมในการทํางาน ดังนั้น จึงอาจพบวามีการใช ทั้งสองคํานี้ควบคูกันเพราะมีความเกี่ยวของเชื่อมโยงกันดังกลาว ๑.๕.๒ วัสดุหนัก หมายถึง วัสดุที่มีมวลน้ําหนักตั้งแต ๓ กิโลกรัมขึ้นไป ๑.๕.๓ แรงกลุมตาง ๆ หมายถึง กลุมแรงงานที่แยกตามเพศและอายุ ดังนี้ ๑.๕.๓.๑ แรงงานเพศชาย อายุระหวาง 20 – 45 ป ๑.๕.๓.๒ แรงงานเพศชาย อายุนอยกวา 20 ป หรือมากกวา 45 ป ๑.๕.๓.๓ แรงงานเพศหญิง อายุระหวาง 20 – 45 ป ๑.๕.๓.๔ แรงงานเพศหญิง อายุนอยกวา 20 ป หรือมากกวา 45 ป ๑.๕.๔ การยกหรือการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย หมายถึง การยกหรือเคลื่อนยายวัสดุที่มี มวลน้ําหนักตั้งแต ๓ กิโลกรัมขึ้นไป และความเร็วในการเดินปานกลาง เชน ๐.๕เมตร/วินาที ถึง ๑.๐ เมตร/วินาที บนพื้นผิวแนวราบ ใชกับเวลาทํางาน ๘ ชั่วโมง แตครอบคลุมเวลาทํางานที่ยาวนาน สูงสุด ๑๒ ชั่วโมง ไมรวมถึงการยกและการเคลื่อนยายวัสดุดวยอุปกรณเครื่องทุนแรง และสตรีมีครรภ หรือผูทุพพลภาพ ๑.๖ ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ ๑.๖.๑ ทําใหทราบถึงหลักการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายที่แรงงานควรจะยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกายไดหรือน้ําหนักที่เหมาะสมสําหรับแรงงานในกลุมตาง ๆ ที่สามารถนําไปใชไดตาม ความเหมาะสม ๑.๖.๒ มีขอมูลเกี่ยวกับการลดอัตราการบาดเจ็บจากการยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ที่ผิดวิธีการลดอัตราเขารับการรักษาพยาบาลเนื่องจากมีอาการบาดเจ็บจากการยกและเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย และลดคาใชจายในการรักษาจากกองทุนเงินทดแทน ๑.๖.๓ มีขอเสนอแนะใหกับหนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อนําไปพัฒนา ปรับปรุง และแกไขปญหา ใหแรงงานไทยในกลุมตาง ๆ ที่ทํางานยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายใหมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

บทที่ ๒ เอกสารและงานวิชาการที่เกี่ยวของ การยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายเปนกิจกรรมที่พบเห็นกันอยูทั่วไปในชีวิตประจําวัน และในการทํางาน โดยสิ่งของที่ตองมีการยกและเคลื่อนยายมีลักษณะแตกตางกัน มีขนาด น้ําหนัก รูปทรง ที่ไมเหมือนกัน ทําใหวิธีหรือรูปแบบการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายของแตละบุคคล มีความแตกตางกัน การยกหรือเคลื่อนยายวัสดุที่มีขนาดใหญและน้ําหนักมากเกินกวาความสามารถ ของรางกาย เปนสาเหตุสําคัญอันหนึ่งที่นําไปสูอาการผิดปกติที่ระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก (Musculoskeletal Disorders; MSDs) แมวาปจจุบันจะมีกฎหมายที่เกี่ยวกับการกําหนดน้ําหนัก ยกสูงสุดที่นายจางใหลูกจางทําไดแลวก็ตาม แตก็ยังคงพบวากิจกรรมการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายมีความเกี่ยวของกับการบาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกสูง การศึกษา ในบทนี้ประกอบดวยหลักกฎหมายและทฤษฎีที่เกี่ยวของ ดังนี้ ๒.๑ กฎหมายที่เกี่ยวของในการคุมครองแรงงานและความปลอดภัยในการทํางาน สืบเนื่องจากประเทศไทยเปนสมาชิกของอ18งคการแรงงานระหวางประเทศ18 (International Labour Organization: ILO)๑ การกลาวถึงกฎหมายที่เกี่ยวของกับการคุมครองแรงงานและ ความปลอดภัยในการทํางานภายในประเทศจะตองมีความสอดคลองกับอนุสัญญาที่เกี่ยวของดวย ซึ่งอนุสัญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ (Convention) อนุสัญญาที่เกี่ยวกับความปลอดภัย ในการประกอบอาชีพและพลานามัย๒ มีดังนี้ ๒.๑.๑ อนุสัญญา ฉบับที่ 155 วาดวยความปลอดภัยและสุขภาพอนามัยในการทํางาน ค.ศ. 1981 (พ.ศ. 2524) อนุสัญญา ฉบับที่ 155 วาดวยความปลอดภัยและสุขภาพอนามัยในการทํางาน ค.ศ. 1981 (พ.ศ. 2524) ซึ่งเปนอนุสัญญาที่สําคัญโดยใหความสําคัญเกี่ยวกับเรื่องความปลอดภัย ในการประกอบอาชีพ ซึ่งปจจุบันในหลาย ๆ ประเทศไดใหความสําคัญเกี่ยวกับเรื่องความปลอดภัย ในการประกอบอาชีพ และมีความพยายามที่จะผลักดันใหรับสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาว ทั้งนี้ ถึงแมวาประเทศไทยยังไมไดใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาว แตก็มีความพยายามที่จะพัฒนา ๑ กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัยที่เกี่ยวของ (กรุงเทพฯ: สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวง แรงงาน ๒๕๖๕), ๑๔, ๑๖ – ๒๑. ๒ คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๑๙.

๒๒ แนวทางในเรื่องของการทํางานใหเกิดความปลอดภัย และรวบรวมขอมูล เพื่อที่จะเตรียมความพรอม ในการใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาวในอนาคตตอไป ๒.๑.๒ อนุสัญญา ฉบับที่ 187 วาดวยกรอบงานสงเสริมความปลอดภัยและสุขภาพอนามัย ในการทํางาน ค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) อนุสัญญา ฉบับที่ 187 วาดวยกรอบงานสงเสริมความปลอดภัยและสุขภาพอนามัย ในการทํางาน ค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) จัดเปนมาตรฐานระหวางประเทศฉบับพื้นฐาน ดานความปลอดภัยในการทํางาน มีสาระครอบคลุมในเรื่อง การมีนโยบายระดับชาติดานความปลอดภัย และอาชีวอนามัย เพื่อสรางเสริมความปลอดภัยและสุขภาพอนามัยของลูกจาง โดยกําหนดใหสอดคลอง ตามแนวปฏิบัติและสภาพการณภายในประเทศ ซึ่งประเทศไทยไดใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาว แลว เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2559 (ค.ศ. 2016) ๒.๑.๓ อนุสัญญา ฉบับที่ 127 วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหคนงานคนหนึ่งแบกหามได ค.ศ. 1967. Maximum Weight Convention, 1967 และขอแนะประกอบอนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๘ อนุสัญญา ฉบับที่ 127 วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหคนงานคนหนึ่งแบกหามได ค.ศ. 1967. Maximum Weight Convention, 1967 และขอแนะประกอบอนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๘ ประเทศไทยใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาวเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ พ.ศ. 2511 (ค.ศ. 1968) ซึ่งเปนอนุสัญญาเกี่ยวกับความปลอดภัยในการทํางาน (น้ําหนักสูงสุดในการยกของ) ดังนั้น กอนที่จะกลาวถึงหลักการที่เปนตัวบทกฎหมาย จึงขอกลาวถึงหลักการที่เปน มาตรฐานสากลตามอนุสัญญาของอ18งคการแรงงานระหวางประเทศในสวนที่เกี่ยวของกอนเพื่อเชื่อมโยง ใหเห็นภาพที่ชัดเจนกอนกลาวถึงขอมูลกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ 18 ๒.๑.๔18 มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ๓ อ18งคการแรงงานระหวางประเทศ18 (ILO) เปนหนวงงานเฉพาะดาน เปนหนวยงานที่อยู ภายใตองคการสหประชาชาติ (United Nations: UN) เปนองคการในรูปแบบไตรภาคี ซึ่งเปนองคการ ที่รวมผูแทนของรัฐบาล นายจาง และลูกจาง (tri-parties) ไวในคณะกรรมการบริหารขององคการนี้ ปจจุบันมีการรับรองอนุสัญญา (Conventions) ไวรวมทั้งสิ้นประมาณ ๑๙๐ ฉบับ ทั้งนี้ มาตรฐาน แรงงานระหวางประเทศ (International labour standards) เปนหลักอางอิงระดับสากลที่สะทอนถึง ระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมนั้น ๆ ตองดําเนินไปภายใตหลักการพื้นฐานที่สําคัญวาดวยสิทธิ และหนาที่ของนายจางและแรงงาน รวมถึงวัตถุประสงคเชิงนโยบาย พื้นที่ในการปฏิบัติการหรือใหการ ชี้นําดานวิธีการและขั้นตอนที่จะนําไปปฏิบัติ มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศไดสรางขึ้นมาเพื่อสงเสริม การทํางานที่มีคุณคาสําหรับแรงงานทุกสัญชาติในโลก มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ จะปรากฏในสองรูปแบบ คือ ๓ อางแลวเชิงอรรถที่ ๑.

๒๓ ๒.๑.๔.๑ อนุสัญญาและพิธีสาร (Conventions และ Protocols) คือ สนธิสัญญาระหวาง ประเทศที่มีผลผูกพันทางกฎหมายซึ่งประเทศสมาชิกที่ใหสัตยาบันจะตองนําไปปฏิบัติ อนุสัญญา (Convention) มักใชในกรณีการจัดทําความตกลงพหุภาคี สวนพิธีสาร (Protocol) มักใชในกรณีที่เปน การแกไขเพิ่มเติมความตกลงเดิมที่มีอยูแลว ๒.๑.๔.๒ ขอแนะ (Recommendations) คือ แนวปฏิบัติที่ไมมีขอผูกพันทางกฎหมาย และไมจําเปนตองใหสัตยาบัน แนวทางปฏิบัตินี้จะมีผลบังคับใชเมื่อที่ประชุมแรงงานระหวางประเทศ ใหการรับรอง นับตั้งแตป พ.ศ. ๒๔๖๒ (ค.ศ. ๑๙๑๙) จนถึงปจจุบัน องคการแรงงานระหวางประเทศ ไดมีการรับรองอนุสัญญา (Conventions) ไวรวมทั้งสิ้นประมาณ ๑๙๐ ฉบับ โดยอนุสัญญาเหลานี้ เปนขอกําหนดใหประเทศสมาชิกปฏิบัติตามในเรื่องการทํางาน เรื่อง สิทธิมนุษยชนของผูใชแรงงาน รวมทั้งเรื่องสุขภาพและความปลอดภัยในการทํางาน การประกันสังคมและสวัสดิการสังคมที่มั่นคง อนุสัญญาทั้งหมดแบงออกเปน ๓ กลุม คือ อนุสัญญาหลัก (Fundamental Convention) อนุสัญญา ธรรมาภิบาล (Governance Convention) และอนุสัญญาเชิงวิชาการ (Technical Convention) อยางไรก็ตาม ILO ไมไดบังคับใหประเทศสมาชิกตองปฏิบัติตามอนุสัญญาหรือขอแนะทั้งหมด แตไดขอใหประเทศสมาชิกปฏิบัติตามอนุสัญญาหลักและพิธีสารที่เกี่ยวของซึ่งมีทั้งสิ้น จํานวน ๑๑ ฉบับ (เปนอนุสัญญา จํานวน ๑๐ ฉบับและพิธีสารที่เกี่ยวอนุสัญญา ฉบับที่ ๒๙ จํานวน ๑ ฉบับ) ปจจุบัน ประเทศไทยไดใหสัตยาบันในอนุสัญญาและพิธีสารแลว จํานวน ๒๐ ฉบับ เปนอนุสัญญาหลักและพิธีสาร ที่เกี่ยวของ จํานวน ๘ ฉบับ (เปนอนุสัญญา จํานวน ๗ ฉบับ และพิธีสาร จํานวน ๑ ฉบับ) อนุสัญญา ธรรมมาภิบาล จํานวน ๑ ฉบับ และอนุสัญญาเชิงวิชาการ จํานวน ๑๒ ฉบับ สําหรับอนุสัญญาที่ประเทศไทยไดใหสัตยาบันไวและมีความเกี่ยวของกับงานยก และเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงคนหรือแรงกาย ทั้งในสวนที่มีความเกี่ยวของโดยตรงและอนุสัญญาที่มี ความเชื่อมโยง ในปค.ศ. ๑๙๖๗ หรือ พ.ศ. ๒๕๑๐ ที่ประชุมใหญองคการแรงงานระหวางประเทศไดมี การรับรองอนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๗ วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหคนงานหนึ่งคนทําการเคลื่อนยาย หรือขนสงวัตถุสิ่งของดวยแรงกาย (C127 - Maximum Weight Convention, 1967) อนุสัญญาฉบับนี้ มีเจตนารมณเพื่อปองกันอันตรายตอสุขภาพและการบาดเจ็บของคนงานจากการทํางานที่เกี่ยวของกับ การเคลื่อนยายหรือการขนสงสิ่งของดวยแรงงานคนเพียง ๑ คน โดยกําหนดใหประเทศสมาชิก มีการพิจารณากําหนดน้ําหนักสูงสุดที่เกี่ยวของกับงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงคนเพียง ๑ คน แยกตาม เพศและวัยใหเหมาะสม โดยมีใจความสําคัญปรากฏในอนุสัญญาฉบับนี้คือ ๑) ในการขนสงสิ่งของที่ตองใชแรงงาน จะตองไมบังคับหรืออนุญาตใหคนงานทํางาน ขนยายสิ่งของที่มีน้ําหนักอันอาจเปนอันตรายตอสุขภาพหรือความปลอดภัยของคนงานนั้น ๒) กอนที่คนงานแตละคนจะไดรับมอบหมายใหทําการขนสงสิ่งของที่ตองใชแรงคนที่ไมใช สิ่งของที่มีน้ําหนักเบา จะตองไดรับการฝกอบรมหรือไดรับคําแนะนําเกี่ยวกับการทํางานอยางเพียงพอ เพื่อความปลอดภัยตอสุขภาพและปองกันการเกิดอุบัติเหตุ ๓) ควรมีการใชอุปกรณที่เหมาะในการขนสงสิ่งของใหมากที่สุดเทาที่จะทําไดเพื่อจํากัด หรืออํานวยความสะดวกในการขนสงสิ่งของดวยแรงคน

๒๔ ๔) การมอบหมายงานที่เกี่ยวกับการขนสงสิ่งของดวยแรงกายในผูหญิงและคนงานผูเยาว (Young Worker) จะตองถูกจํากัด กรณีที่มีการจางคนงานหญิงและคนงานผูเยาวทํางานขนยายสิ่งของ ดวยแรงกาย น้ําหนักสูงสุดจะตองนอยกวาคนงานชายที่เปนผูใหญคนหนึ่งทํางาน นอกจากอนุสัญญาฉบับนี้แลวที่ประชุมองคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) ยังไดจัดทํา ขอแนะองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๘ วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหคนงานหนึ่งคน ทําการเคลื่อนยายหรือขนสงวัตถุสิ่งของดวยแรงกาย (R128 - Maximum Weight Recommendation, 1967) ขึ้นมาพรอมกัน เพื่อเปนแนวทางเบื้องตนในการดําเนินงานใหกับประเทศสมาชิกที่ใหสัตยาบัน ในอนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๒๗ สําหรับขอแนะฉบับนี้มีสาระสําคัญพอสรุปไดดังนี้ ๑) จะตองไมมีการจางงานหรืออนุญาตใหคนงานทํางานที่เกี่ยวของกับการเคลื่อนยาย หรือขนสงวัตถุสิ่งของดวยแรงกายที่มีน้ําหนักมากที่สงกระทบตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงาน (มาตรา ๓/R128) และจะตองพิจารณาองคประกอบอื่น ๆ ที่เกี่ยวของที่เปนไปไดวาจะสงผลตอสุขภาพ และความปลอดภัยของคนงาน (มาตรา ๔/R128) ๒) คนงานทุกคนที่ไดรับการมอบหมายทําการเคลื่อนยายหรือขนสงสิ่งของดวยแรงกาย เปนประจํา (regular manual transport of Loads) รวมถึงงานประจําที่นาน ๆ ทําครั้ง จะตองไดรับ การฝกอบรมหรือคําแนะนําขั้นตอนการปฏิบัติงานอยางเพียงพอที่จะเกิดความปลอดภัยตอสุขภาพและ ปองกันการเกิดอุบัติเหตุ ๓) การฝกอบรมหรือการใหคําแนะนําขั้นตอนการปฏิบัติควรจะรวมถึง วิธีการยกการวาง การขนยาย การจัดเรียงวางชอน สิ่งของประเภท ดวยบุคคลหรือหนวยงานที่มีคุณสมบัติเหมาะสม ๔) ควรจะมีการตรวจสอบติดตามผลเพื่อใหมั่นใจวาการฝกอบรมและขั้นตอนการ ปฏิบัติงานไดมีการนําไปปฏิบัติจริงอยางถูกตอง ๕) คนงานทุกคนที่ไดรับการมอบหมายงานใหทําการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายเปน ครั้งคราว (occasionally) ควรจะไดรับคําแนะนําขั้นตอนการปฏิบัติดังกลาวเพื่อใหเกิดความปลอดภัย ๖) ควรมีการตรวจประเมินสุขภาพความพรอมรางกายอยางเหมาะสมเพียงพอใหมากที่สุด กอนที่จะมอบหมายงานที่เกี่ยวกับการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย และมีการตรวจติดตามเปนระยะ ตามความจําเปน ๗) กฎหมายหรือขอบังคับที่เกี่ยวของในการตรวจประเมินสุขภาพความพรอมรางกาย ควรจะทําโดยหนวยงานที่มีอํานาจ และออกใบรับรองผลการตรวจที่เกี่ยวกับความพรอมรางกายในการ ปฏิบัติงานเทานั้น ไมควรระบุขอมูลทางการแพทย ๘) ควรใชอุปกรณทางเทคนิคที่ชวยจํากัดหรืออํานวยความสะดวกในการเคลื่อนยาย สิ่งของดวยแรงกายใหมากที่สุดเทาที่จะทําได ๙) บรรจุภัณฑของสิ่งของที่จะทําการเคลื่อนยายดวยแรงกายควรมีขนาดกะทัดรัดและ ทําดวยวัสดุที่เหมาะสม ใหกระชับแนนหนาและเหมาะสม และควรติดตั้งอุปกรณสําหรับจับถือ ที่เหมาะสมมากที่สุดเทาที่เปนไปได ซึ่งการออกแบบอุปกรณเหลานั้นตองไมทําใหเกิดความเสี่ยงตอการ บาดเจ็บที่อาจจะมาจากขอบที่คม มีสวนยืนหรือพื้นผิวหยาบ ๑๐) การพิจารณาน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหทําควรจะพิจารณาคุณลักษณะทางสรีระ รางกาย สภาพแวดลอม และสภาพการณอื่น ๆ ที่จะสงผลตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงาน

๒๕ ๑๑) เมื่อไรก็ตามที่น้ําหนักสูงสุดของสิ่งของที่อนุญาตใหคนงานชายที่เปนผูใหญ ตองเคลื่อนยายมากกวา ๕๕ กิโลกรัม ดวยแรงกายเพียงคนเดียวได บุคคลที่เกี่ยวของในการดูแล แตตอง รีบหาวิธีการในการลดน้ําหนักการขนยายดังกลาวใหเร็วที่สุดเทาที่จะทําไดเพื่อไมใหมีการเคลื่อนยาย สิ่งของเกินเกณฑดังกลาว ๑๒) คนงานหญิงที่ไดรับการวาจางใหทํางานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายควรจะทําการ งานในระดับที่เบากวาน้ําหนักมากสุดที่อนุญาตใหคนงานชายที่เปนผูใหญทําได ๑๓) คนงานหญิงไมควรไดรับการวาจางใหทํางานเคลื่อนยายสิ่งของที่มีน้ําหนักมาก เปนงานประจําเทาที่จะเปนไปได ๑๔) เมื่อมีความจําเปนที่จะตองมอบหมายงานประจําที่เกี่ยวกับการเคลื่อนยายสิ่งของ ดวยแรงกาย ใหคนงานหญิงที่เปนผูใหญควรจะตองพิจารณาการลดระยะเวลาการทํางาน และหามไมให มอบหมายงานที่มีลักษณะเฉพาะที่มีความยากและตองใชแรงหรือพลังงานมาก จนสงผลตอความลา (arduous job) ในการเคลื่อนยายสิ่งของ และไมมอบหมายงานเคลื่อนยายสิ่งของใหคนงานหญิงที่มีครรภ ๑๕) เมื่อมีคนงานผูเยาว (ตามนิยามสหประชาชาติ ๑๕ – ๒๔ ป) ไดรับวาจางใหทํางาน เกี่ยวกับการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย น้ําหนักสูงสุดของสิ่งของควรจะตองกวาระดับน้ําหนักที่อนุญาต ใหคนงานผูใหญทําไดในเพศเดียวกัน ๑๖) ถาเปนไปไดคนงานผูเยาวไมควรไดรับการมอบหมายงานประจําที่เกี่ยวกับ การเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ๑๗) หากพบวามีการมอบหมายงานใหผูเยาวที่มีอายุนอยกวา ๑๖ ป ทํางานที่เกี่ยวกับการ เคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ควรมีมาตรการดําเนินการอยางใหเร็วที่สุดเทาที่จะทําไดเพื่อกําหนด ระดับอายุใหเปนไปตามเกณฑ (มีความเกี่ยวของกับ C138 มาตรา ๓ วรรค ๓) ๑๘) เมื่อมีความจําเปนที่จะตองมอบหมายงานประจําที่เกี่ยวกับการเคลื่อนยายสิ่งของ ดวยแรงกายใหคนงานผูเยาวควรจะตองพิจารณาการลดระยะเวลาการทํางานและหามไมใหมอบหมาย งานที่มีลักษณะเฉพาะที่มีความยากและตองใชแรงหรือพลังงานมากจนสงผลตอความลา (arduous job) ในการเคลื่อนยายสิ่งของ ๑๙) ควรเพิ่มอายุขั้นต่ําของคนงานผูเยาวที่ตองทํางานเกี่ยวกับการเคลื่อนยายสิ่งของดวย แรงกายเปนประจํา อยางนอยตองมีอายุ ๑๘ ป ๒๐) ผูมีอํานาจที่เกี่ยวของควรดําเนินการอยางเต็มที่เพื่อใหมั่นใจวาการใชแรงของรางกาย ในการทํางานตลอดทั้งวันหรือตลอดกะทํางานที่ไดมอบหมายใหทํางานเกี่ยวกับการเคลื่อนยายสิ่งของ ดวยแรงกายจะไมนําไปสูผลเสียตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงาน ควรพิจารณาขอคิดเห็น ทางการแพทยที่มีตอสภาพการทํางานที่เกี่ยวของกับการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ๒๑) ควรมีการจัดเตรียมอุปกรณและเครื่องมือที่เหมาะสมจําเปนตอการปองกันสุขภาพ และความปลอดภัยของคนงานที่ไดรับการวาจางใหปฏิบัติงานที่เกี่ยวของกับการเคลื่อนยายสิ่งของ ดวยแรงกาย และมีมาตรการที่ทําใหมั่นใจวาคนงานมีการใชอุปกรณเหลานั้น ๒๒) การฝกอบรมหรือการใหคําแนะนําขั้นตอนการปฏิบัติงานและการตรวจประเมิน ทางการแพทยที่ดําเนินการตามขอแนะนี้ตองไมผลักภาระคาใชจายใหกับคนงาน

๒๖ ๒๓) หนวยงานที่มีอํานาจควรสงเสริมใหเกิดงานวิจัยทางดานวิทยาศาสตรรวมถึง การศึกษาทางการยศาสตร (ergonomic studies) ที่เกี่ยวของกับการทํางานเคลื่อนยายสิ่งของดวย แรงกายดวยวัตถุประสงคที่สําคัญกอนสิ่งอื่นใดคือ ก. การคนหาความสัมพันธระหวางโรคหรือกลุมอาการที่เกิดจากการทํางาน ที่เกี่ยวของกับการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ข. การหาวิธีการเพื่อลดระดับอันตรายตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงาน ที่ไดรับการวาจางใหปฏิบัติงานที่เกี่ยวของกับการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ๒๔) เมื่อมีการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายที่เกี่ยวของกับการผลักและการลากเกิดขึ้น จนนําไปสูความลาของรางกาย หนวยงานที่มีอํานาจอาจจะพิจารณาการประยุกตคําแนะนําหรือ บทบัญญัติที่ใหไวในเอกสารขอแนะฉบับนี้ตามความเหมาะสม ๒๕) รัฐสมาชิกควรจะดําเนินการเพื่อใหเกิดผลตามบทบัญญัติในขอแนะนี้อันไดแก การออกกฎหมาย การออกขอกําหนด หรือวิธีการอื่น ๆ ที่สอดคลองกันแนวปฏิบัติและบริบทของ ประเทศโดยดําเนินการปรึกษาหารือรวมกับองคกรผูแทนทั้งนายจางและลูกจางอยางทั่วถึง ๒๖) รัฐสมาชิกอาจจะอนุญาตใหมีการยกเวนการดําเนินการตามบทบัญญัติบางประการ ในขอแนะนี้ หลังจากที่ไดหารือรวมกันระหวางหนวยบริการตรวจสอบของรัฐและองคกรผูแทน ทั้งนายจางและลูกจางที่มาจากคนสวนใหญ เมื่อมีการยกเวนการปฏิบัติในขอใด ในหมวดหมูใด ควรมี การแสดงเหตุผลที่เกี่ยวของกับการยกเวนนั้น ๒๗) รัฐสมาชิกควรจัดใหมีบุคคลหรือกลุมบุคคลที่มีหนาที่ในการปฏิบัติตามขอกําหนดหรือ บทบัญญัติของขอแนะนําฉบับนี้ ตลอดจนกําหนดอํานาจหนาที่รับผิดชอบในการกํากับดูแลการนํา ขอกําหนดเหลานี้ไปใชตามแนวทางปฏิบัติของประเทศ ขอแนะองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๘ เปนขอแนะเกี่ยวกับการดําเนินงาน ตามอนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๗ ซึ่งอธิบายถึงแนวปฏิบัติในการฝกอบรม คูมือในการทํางาน การตรวจ ประเมินทางการแพทย การใชอุปกรณชวยในการทํางานยกและเคลื่อนยายสิ่งของ ลักษณะของวัตถุ บรรจุภัณฑ การออกแบบอุปกรณชวยจับยึด รวมถึงการพิจารณากําหนดน้ําหนักสูงสุดจะตองดู ความสามารถทางสรีระของรางกายและสภาพแวดลอมในการทํางาน โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อสิ่งของ มีน้ําหนักมากกวา ๕๕ กิโลกรัม ในการทํางานของคนงานชายที่เปนผูใหญ (adult male worker) เพื่อให เกิดความปลอดภัยตอคนงาน สําหรับคนงานหญิง คนงานผูเยาว ที่ตองพิจารณาน้ําหนักสูงสุดที่นอยกวา การทํางานของคนงานชายและตองไมเปนอันตรายตอสุขภาพ รวมทั้งตองไมใหคนงานหญิงที่ตั้งครรภ ทํางานเกี่ยวกับการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ประเทศไทยไดใหสัตยาบันในการดําเนินงานตามอนุสัญญานี้เมื่อวันที่ ๒๖ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๑๒ และไดมีการออกกฎกระทรวงแรงงานวาดวยกําหนดอัตราน้ําหนักยกที่นายจางใหลูกจาง ทํางานไดใน ป พ.ศ. ๒๕๔๗ โดยอาศัยอํานวยตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๓๗ แหงพระราชบัญญัติ คุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ นอกจากนั้นยังมีอนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๘๔ (C184 - Safety and Health in Agriculture Convention, 2001) เปนอนุสัญญาเกี่ยวกับสุขภาพและ ความปลอดภัยในงานเกษตรกรรม โดยมีมาตราที่เกี่ยวกับงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายตองไดรับ

๒๗ การพิจารณาตรวจสอบ และประเมินความเสี่ยงกอนที่จะใหคนงานทํางาน ซึ่งตองมั่นใจวาลักษณะงาน ที่มอบหมายใหทํานั้นไมสงผลอันตรายตอสุขภาพและความปลอดภัย ประเทศไทยเปนหนึ่งใน ๒๙ ประเทศที่ไดใหสัตยาบันในอนุสัญญาองคการแรงงานระหวาง ประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหคนงานหนึ่งคนทําการเคลื่อนยายหรือขนสงวัตถุ สิ่งของดวยแรงกาย (C127 - Maximum Weight Convention, 1967) เมื่อวันที่ ๒๖ กุมภาพันธ ๒๕๑๒ (ค.ศ. ๑๙๖๙) สองปหลังจากที่ประชุมใหญองคการแรงงานระหวางประเทศใหการรับรองอนุสัญญา ฉบับนี้สําหรับการดําเนินงานตามอนุสัญญาฉบับนี้เกิดขึ้นและเห็นไดชัดเมื่อประกาศใชพระราชบัญญัติ คุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ในหมวดที่ ๒ และหมวดที่ ๓ นอกจากพระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ แลวยังมีกฎหมายและมาตรฐานอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ ไดแก พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ๒๕๕๔ แมจะไมไดกลาวถึงโดยตรงแตก็มีบทบัญญัติ หลายขอที่กําหนดใหนายจางตองทําการตรวจ ประเมินความเสี่ยง ประเมินอันตราย ลักษณะการทํางาน ที่จะสงผลตอสุขภาพของลูกจาง รวมถึงมาตรฐานแหงชาติ โดยสํานักงานมาตรฐานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ไดมีการนํามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228 สวนที่ ๑ วาดวยเรื่อง การยก การวาง และการขนยาย (ISO 11228 : 2021 Part 1) มาประกาศในราชกิจานุเบกษา เมื่อวันที่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๖๕ ในลักษณะของมาตรฐานแนะนํา ไมมีบทกําหนดโทษแตประการใด มาตรฐานฉบับนี้ มีเนื้อหาระบุไวดังนี้๔ ๑) ขีดจํากัดสําหรับการยก การวาง และการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย โดยคํานึงถึง ความเขมขน (Intensity) ความถี่และระยะเวลาในการปฏิบัติงาน เพื่อกําหนดและคําแนะนําดวยตัวแปร เพื่อประเมินความเสี่ยงตอสุขภาพสําหรับประชากรวัยทํางาน ๒) ขีดจํากัดที่แนะนําสําหรับการยกการวาง และการเคลื่อนยายดวยแรงกาย โดยคํานึงถึง ปริมาณงาน ความถี่ และระยะเวลาของงาน ไดรับการออกแบบมาเพื่อใหขอกําหนดและขอแนะนํา เกี่ยวกับการประเมินตัวแปรงานตางๆ เพื่อใหสามารถประเมินความเสี่ยงดานสุขภาพสําหรับประชากร วัยทํางาน ๓) ใชกับการยก การวาง และการเคลื่อนยายวัตถุที่หนักตั้งแต ๓ กิโลกรัมขึ้นไป และความเร็วในการเดินปานกลาง เชน ๐.๕ ถึง ๑.๐ เมตร/วินาทีบนพื้นผิวในแนวราบ ๔) ใชกับเวลาทํางาน ๘ ชั่วโมง แตครอบคลุมเวลาทํางานที่ยาวนานสูงสุด ๑๒ ชั่วโมง นอกจากนี้ยังกลาวถึงการวิเคราะหงานยก งานวาง และงานเคลื่อนยายรวมกัน ใน ๑ กะตอวัน ๕) ไมครอบคลุมถึงการจับถือวัสดุ(โดยไมเดิน) การผลักดันและลากดึง (ใชISO 11228-2 Ergonomics - Manual handling – Part 2: Pushing and pulling) หรือการปฏิบัติงานดวยแรงกาย ขณะนั่ง ๖) ไมครอบคลุมถึงการยกและการเคลื่อนยายคนหรือสัตว ๔ คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของ คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๖/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ มีนาคม ๒๕๖๖ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม ๒๕๖๖), ๖.

๒๘ ๗) ไมรวมถึงการยกและการเคลื่อนยายวัสดุดวยอุปกรณเครื่องทุนแรง และสตรีมีครรภ หรือผูทุพพลภาพ ทั้งนี้ องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization; ISO) ประกอบดวยคณะกรรมการวิชาการ (Technical Committee; TC) โดย TC ชุดที่ 159 มีหนาที่ในการจัดทําและพิจาณามาตรฐานดานการยศาสตร (ISO/TC 159 – Ergonomics) ซึ่ง TC 159 ประกอบดวยคณะทํางาน (Sub-committee; SC) จํานวน ๔ คณะ๕ ดังนี้ ๑) ISO/TC 159/SC 1 : General Ergonomics Principles มีหนาที่จัดทําและพิจาณา มาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับหลักการยศาสตรทั่วไป ๒) ISO/TC 159/SC 3 : Anthropometry and Biomechanics มีหนาที่จัดทําและ พิจาณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับสัดสวนรางกายและชีวกลศาสตร ๓) ISO/TC 159/SC 4 : Ergonomics of Human-system Interaction มีหนาที่จัดทํา และพิจาณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับปฏิสัมพันธระหวางระบบและมนุษย ๔) ISO/TC 159/SC 5 : Ergonomics of the Physical Environment มีหนาที่จัดทํา และพิจาณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับสิ่งแวดลอมดานกายภาพ ๒.๑.๕ กฎหมายในประเทศที่เกี่ยวของ ๒.๑.๕.๑ พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑๖ เปนกฎหมายที่ใชในการคุมครองลูกจางใหไดรับสิทธิและผลตอบแทนที่เปนธรรม จากการจางงาน และยังชวยดูแลคุมครองแรงงานดานความปลอดภัย รวมถึงการชวยเหลือแรงงาน ที่ไดรับผลกระทบจากการจางงานทั้งในดานสุขภาพและสวัสดิการตาง ๆ ใหมีความเหมาะสมและ เปนธรรม โดยไดประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๔๑ และมีผลบังคับ เมื่อพนกําหนด ๑๘๐ วันนับแตวันประกาศในราชกิจจานุเบกษา พระราชบัญญัติฉบับนี้บังคับใชกับ ผูประกอบกิจการที่มีการจางแรงงาน แตมิไดบังคับใชกับราชการสวนกลาง ราชการสวนภูมิภาค และ ราชการสวนทองถิ่น รัฐวิสาหกิจตามกฎหมายวาดวยแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ พระราชบัญญัติฉบับนี้ แบงเนื้อหาออกเปน ๘ หมวด สําหรับบทบัญญัติที่เกี่ยวของกับอันตรายหรือความปลอดภัยในการยกและ เคลื่อนยายสิ่งของจะอยูในหมวด ๒ หมวด ๓ และหมวด ๔ ดังนี้ ๑) หมวด ๒ การใชแรงงานทั่วไป มาตรา ๓๗ หามมิใหนายจางใหลูกจางทํางาน ยก แบก หาม ทูน ลาก หรือเข็น ของหนักเกินอัตราน้ําหนักตามที่กําหนดในกฎกระทรวง ๒) หมวด ๓ การใชแรงงานหญิง มาตรา ๓๘ วรรคสาม หามมิใหนายจางให ลูกจางซึ่งเปนหญิงมีครรภทํางานยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือ เข็นของหนักเกิน ๑๕ กิโลกรัม ๕ คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๓๐.๖ พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน ๒๕๔๑, มาตรา ๓๗, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม ๑๑๕ ตอนที่ ๘ ก (๒๐ กุมภาพันธ ๒๕๔๑): ๑.

๒๙ ๓) หมวด ๔ การใชแรงานเด็ก มาตรา ๔๙ หามมิใหลูกจางซึ่งเปนเด็กอายุต่ํากวา ๑๘ ป ทํางานที่เปนอันตราย แมวาในพระราชบัญญัติฉบับนี้จะไมไดกําหนดเรื่องงานยกไว แตไดมี กฎกระทรวงวาดวยอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานไดพ.ศ. ๒๕๔๗๗ ที่เกี่ยวของกําหนดใหเด็กที่ มีอายุระหวาง ๑๕ - ต่ํากวา ๑๘ ป ทํางาน ยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักไมเกินอัตรา น้ําหนักโดยเฉลี่ยตอลูกจางหนึ่งคน ๒๐ กิโลกรัม และ ๒๕ กิโลกรัม สําหรับเด็กหญิงและชายตามลําดับ นอกจากกฎกระทรวงวาดวยอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ แลว ตอมาภายหลังไดมีการออกคําชี้แจงกระทรวงแรงงาน เรื่อง กฎกระทรวงกําหนดอัตรา น้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗๘ โดยรายละเอียดของคําชี้แจงไดมีการแนะนําใหมี การใชอุปกรณหรือเครื่องจักรมาชวยในการทํางานกรณีที่มีน้ําหนักเกินกวาที่กําหนดไวในกฎกระทรวง เพื่อลดการใชกําลังแรงคน มีการใหคําแนะนําใหนายจางควรลดความถี่และระยะเวลาในการปฏิบัติงาน ซึ่งตองเคลื่อนยายของหนัก ใหมีการจัดการเวลาพักเพื่อผอนคลายความเมื่อยลา ใหมีการสับเปลี่ยน หมุนเวียนงาน การดูแลปรับปรุงสภาพแวดลอมในการทํางานใหเหมาะสม และไมเปนอันตรายตอสุขภาพ เชน แสงสวาง พื้นผิวของสถานที่ทํางานเพื่อปองกันการลื่นลมหรือหกลม มีพื้นที่ปฏิบัติงานที่เพียงพอ เพื่อใหสามารถเคลื่อนไหวไดอยางปลอดภัยดวยอิริยาบถทาทางที่ดีเหมาะสมตอการเคลื่อนยายของหนัก ใหมีการจัดใหลูกจางออกกําลังกายหรือบริหารรางกายอยางสม่ําเสมอเพื่อทําใหกลามเนื้อแข็งแรงและ เพิ่มความยืดหยุนของกลามเนื้อ พรอมทั้งใหความรูและสงเสริมใหลูกจางปฏิบัติงานดวยการเคลื่อนไหว และการใชทาทางการทํางานที่ถูกตองและเหมาะสม รวมถึงอัตราน้ําหนักฯ ที่กําหนดไวพระราชบัญญัติ คุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ และในกฎกระทรวงดังกลาว ๒.๑.๕.๒ พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการ ทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔๙ เดิมทีงานดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน มีกําหนดไวในหมวด ๘ แหงพระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ซึ่งตอมาเมื่อการดําเนินงาน ดานความปลอดภัยภัยมีความสําคัญมากและมีรายละเอียดในการดําเนินงานมากขึ้น ตลอดจน มีบทบัญญัติบางประการที่เกี่ยวกับการจํากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล จึงมีการตราพระราชบัญญัติ ฉบับนี้แยกออกมาจากพระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ แบงเปน ๘ หมวด พอสรุปไดดังนี้ ๗ กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได ๒๕๔๗, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลมที่ ๑๒๑ ตอนที่ ๓๕ ก (๑๐ มิถุนายน ๒๕๔๗): ๑๖.๘ กระทรวงแรงงาน. คําชี้แจงกระทรวงแรงงาน เรื่อง กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางให ลูกจางทํางานได๒๕๔๗ (เอกสารอัดสําเนา: กระทรวงแรงงาน ๒๕๔๘): ๑ – ๒.๙ พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ๒๕๕๔, ราชกิจจา นุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม ๑๒๘ ตอนที่ ๔ ก (๑๗ มกราคม ๒๕๕๔): ๕.

๓๐ ๑) หมวด ๑ กําหนดใหนายจางมีหนาที่จัดการและดูแลสถานประกอบกิจการ และลูกจางใหมีสภาพการทํางานและสภาพแวดลอมในการทํางานที่ปลอดภัยและถูกสุขลักษณะ รวมทั้ง สงเสริมสนับสนุนการปฏิบัติงานของลูกจางมิใหลูกจางไดรับอันตรายตอชีวิต รางกาย จิตใจ และสุขภาพ อนามัย โดยกําหนดใหลูกจางมีหนาที่ใหความรวมมือกับนายจาง ๒) หมวด ๒ เกี่ยวของกับการกําหนดหนาที่ของนายจางและลูกจางไว ดังนี้ (๑) นายจางมีหนาที่ในการจัดทํารายงานผลการตรวจวัด ตรวจสอบทดสอบ รับรองประเมินความเสี่ยง โดยบุคคลหรือนิติบุคคลที่ขึ้นทะเบียนตอสํานักความปลอดภัย กรมสวัสดิการ และคุมครองแรงงาน (๒) นายจางตองจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน เพื่อดําเนินการ ดานความปลอดภัยตามหลักเกณฑ วิธีการ และเงื่อนไขที่กําหนดในกฎกระทรวง (๓) นายจางตองจัดฝกอบรมความรูดานความปลอดภัยใหกับลูกจางเปนอยาง ดีโดยเฉพาะพนักงานใหม หรือเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงงานใหม สําหรับผูอบรมหรือใหคําปรึกษา ตองเปนบุคคลหรือนิติบุคคลที่ขึ้นทะเบียนตอกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานดวยเชนกัน ตามกฎกระทรวงฯ (๔) นายจางจะตองจัดหาอุปกรณคุมครองความปลอดภัยสวนบุคคล ที่เหมาะสม และติดประกาศสัญลักษณเตือนอันตรายและเครื่องหมายที่เกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๕) ลูกจางระดับปฏิบัติงานมีหนาที่ตองดูแลสภาพแวดลอมในการทํางาน ตามมาตรฐานที่กําหนดในกฎกระทรวง และถาพบขอบกพรองหรือการชํารุดเสียหายที่ไมสามารถแกไข ไดดวยตนเองใหแจงตอเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน หัวหนางาน หรือผูบริหาร เพื่อใหแจง ตอนายจาง (๖) ลูกจางระดับหัวหนางานตองดําเนินการปองกันอันตรายภายในขอบเขตที่ รับผิดขอบหรือที่ไดรับมอบหมาย กรณีที่ไมอาจดําเนินการได ใหแจงผูบริหารหรือนายจาง (๗) กําหนดทั้งผูรับเหมาชั้นตน และผูรับเหมาชวงตองดูแลความปลอดภัย รวมกัน ๓) หมวด ๓ เกี่ยวกับการจัดตั้งคณะกรรมการความปลอดภัยและหนาที่ ๔) หมวด ๔ เกี่ยวของกับหนาที่ของนายจาง ดังนี้ (๑) ใหนายจางกํากับดูแลการดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ซึ่งนายจางตองจัดทําการประเมินอันตราย ศึกษาผลกระทบที่จะมีตอ ลูกจาง ทําแผนการดําเนินงานและแผนควบคุมดูแลลูกจาง เพื่อใหเกิดความปลอดภัย รวมทั้งสงแผน ดังกลาวใหอธิบดีหรือผูซึ่งอธิบดีมอบหมาย โดยตองมีผูชํานาญการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานใหการรับรอง ซึ่งผูชํานาญการตองไดรับใบอนุญาตจากอธิบดีฯ (๒) รายงานเหตุการณเมื่อลูกจางประสบอันตรายจากการทํางาน กรณีที่มี การเสียชีวิต หรือเกิดเหตุรายแรง เชน เพลิงไหม การระเบิด สารเคมีรั่วไหล อื่น ๆ ตองแจงทันทีที่ทราบ และตองรายงานสาเหตุพรอมเสนอแนวทางแกไขและวิธีการปองกัน ภายใน ๗ วัน นับจากวันเกิดเหตุ

๓๑ (๓) กรณีที่ประสบอันตรายหรือเจ็บปวยตามกฎหมายวาดวยเงินทดแทน ใหนายจางแจงตอประกันสังคมแลวสําเนาหนังสือแจงตอพนักงานตรวจความปลอดภัยภายใน ๗ วัน เมื่อพนักงานงานตรวจความปลอดภัยไดรับแจงแลว ใหดําเนินการตรวจสอบและหามาตรการปองกัน โดยเร็ว ๕) หมวด ๕ เปนเรื่องเกี่ยวกับอํานาจหนาที่ของพนักงานตรวจความปลอดภัย ทั้งในเวลาทําการหรือเมื่อเกิดอุบัติเหตุ สามารถเก็บตัวอยาง ถายภาพ ใชเครื่องมือวัดตาง ๆ เพื่อการ วิเคราะหเกี่ยวกับความปลอดภัย รวมทั้งเรียกบุคคลที่เกี่ยวของมาชี้แจง หรือใหสงเอกสารหลักฐาน ที่เกี่ยวของได และยังสามารถสั่งใหหยุดการกระทําที่ไมปลอดภัย เพื่อแกไขปรับปรุงได ระยะเวลาไมเกิน ๓๐ วัน ถายังไมแกไขก็ขยายเวลาการสั่งหยุดดังกลาวไดอีก ๒ ครั้ง ครั้งละ ไมเกิน ๓๐ วัน อยางไรก็ตาม กอนดําเนินการสั่งหยุดตองมีคําเตือนเปนหนังสือใหนายจางปฏิบัติแกไขความไมปลอดภัยนั้นกอน ๖) หมวด ๖ เปนเรื่องเกี่ยวกับการจัดตั้งกองทุนความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ สภาพแวดลอมในการทํางาน การบริหารกองทุน สําหรับที่มาของเงินกองทุนอาจมาจาก เงินทุนประเดิมที่ รัฐบาลจัดสรรให เงินที่จัดสรรมาจากกฎหมายวาดวยเงินทดแทน เงินคาปรับผูกระทําผิด เงินอุดหนุนจาก รัฐบาล และเงินหรือทรัพยสินที่มีผูบริจาคให รวมทั้งผลประโยชน คาธรรมเนียมใบอนุญาต ดอกผล และ รายไดอื่น ๆ ๗) หมวด ๗ เปนเรื่องเกี่ยวกับการจัดตั้งสถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ซึ่งมีหนาที่ในการสงเสริมและแกปญหาเกี่ยวกับ ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ดวยการจัดทํามาตรฐาน รวมดําเนินงาน กับหนวยงานที่เกี่ยวของ การศึกษาวิจัยที่นําไปสูการพัฒนาและสงเสริมความปลอดภัยฯ โดยดวยหนวยนี้ ไดจัดตั้งขึ้นอยางเปนทางการเมื่อวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๕๘ ซึ่งเปนวันที่พระราชกฤษฎีกาจัดตั้ง สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) พ.ศ. ๒๕๕๘ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ๘) หมวด ๘ เปนบทกําหนดโทษกับบุคคลหรือนิติบุคคล ที่เกี่ยวของกับ พระราชบัญญัติฉบับนี้ ไดแก นายจาง ลูกจาง ผูขัดขวางการดําเนินงานนายจาง ผูรับเหมาชั้นตน ผูรับเหมาชวงทุกระดับ พนักงานตรวจความปลอดภัย ผูขัดขวางพนักงานตรวจความปลอดภัย ตลอดจน ผูใหบริการและรับรองผลการตรวจวัด ตรวจสอบ ทดสอบ รับรองประเมินความเสี่ยง ผูชํานาญการ ดานความปลอดภัยที่ดําเนินการโดยไมไดรับอนุญาตจากกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงาน สําหรับ อัตราโทษมีความแตกตางกันไป ซึ่งสูงสุดของอัตราโทษตามพระราชบัญญัติฉบับนี้ อยูที่โทษจําคุกไมเกิน หนึ่งป หรือปรับไมเกินสี่แสนบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

๓๒ ๒.๑.๕.๓ กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับ ปจจัยเสี่ยง พ.ศ. ๒๕๖๓ กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับ ปจจัยเสี่ยง พ.ศ. ๒๕๖๓๑๐ ไดบัญญัติไวใน “ขอ ๒ ในกฎกระทรวงนี้ “การตรวจสุขภาพ” หมายความวา การตรวจรางกายและสภาวะทางจิตใจ ตามวิธีทางการแพทยเพื่อใหทราบถึงความเหมาะสมของสภาวะสุขภาพของลูกจาง หรือผลกระทบตอ สุขภาพของลูกจาง อันอาจเกิดจากการทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง “งานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง” หมายความวา งานที่ลูกจางทําเกี่ยวกับ (1) สารเคมีอันตรายตามที่อธิบดีประกาศกําหนด (2) จุลชีวันเปนพิษที่อาจเปนเชื้อไวรัส แบคทีเรีย รา หรือสารชีวภาพอื่น (3) กัมมันตภาพรังสี (4) ความรอน ความเย็น ความสั่นสะเทือน ความกดดันบรรยากาศ แสง หรือเสียง (5) สภาพแวดลอมอื่นที่อาจเปนอันตรายตอสุขภาพของลูกจาง เชน ฝุนฝาย ฝุนไม ไอควันจากการเผาไหม “แพทย” หมายความวา ผูประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมายวาดวยวิชาชีพ เวชกรรม ขอ ๓ ใหนายจางจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง ตามระยะเวลา ดังตอไปนี้ (1) การตรวจสุขภาพลูกจางครั้งแรกใหเสร็จสิ้นภายในสามสิบวันนับแตวันที่ รับลูกจางเขาทํางาน และจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางครั้งตอไปอยางนอยปละหนึ่งครั้ง (2) ในกรณีที่ลักษณะหรือสภาพของงานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยงที่มีความจําเปนตอง ตรวจสุขภาพ ตามระยะเวลาอื่นตามผลการตรวจสุขภาพ ใหนายจางจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจาง ตามระยะเวลานั้น (3) ในกรณีที่นายจางเปลี่ยนงานที่มีปจจัยเสี่ยงของลูกจางแตกตางไปจากเดิม ใหนายจางจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางทุกครั้งใหเสร็จสิ้นภายในสามสิบวันนับแตวันที่เปลี่ยนงาน การตรวจสุขภาพตามวรรคหนึ่ง ใหกระทําโดยแพทยซึ่งไดรับวุฒิบัตรหรือ หนังสืออนุมัติสาขาเวชศาสตรปองกัน แขนงอาชีวเวชศาสตร หรือผานการอบรมดานอาชีวเวชศาสตร ตามหลักสูตรที่กระทรวงสาธารณสุขรับรอง” ทั้งนี้หากพิจารณาดูแลวไมไดมีการกําหนดใหมีการตรวจโรคหรืออาการเจ็บปวย จากระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงาน ที่จําเพาะหรือมีปจจัยสูงในสิ่งแวดลอมการทํางานไวอยางชัดเจน ๑๐กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง ๒๕๖๓, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลมที่ ๑๓๗ ตอนที่ ๘๐ ก (๕ ตุลาคม ๒๕๖๓): ๓๐.

๓๓ ๒.๑.๕.๔ กฎกระทรวงการจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคลเพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ พ.ศ. 256๕ กฎกระทรวงการจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคลเพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ พ.ศ. 2565๑๑ ไดบัญญัติไวใน “ขอ ๙ (๓) จัดทําคูมือวาดวยความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการ ทํางานของ หนวยงานที่รับผิดชอบ โดยรวมดําเนินการกับเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน ระดับเทคนิค ระดับเทคนิคขั้นสูง หรือระดับวิชาชีพ เพื่อเสนอคณะกรรมการความปลอดภัยหรือนายจาง แลวแตกรณี และทบทวนคูมือดังกลาวตามที่นายจางกําหนด โดยนายจางตองกําหนดใหมีการทบทวน อยางนอยทุกหกเดือน” ซึ่งคูมือวาดวยความปลอดภัยจะแทรกในเรื่องของความเสี่ยงที่เกิดขึ้น จากลักษณะงานตาง ๆ รวมทั้งในเรื่องของการยศาสตรและการลดอัตราการรักษาพยาบาลอีกดวย อีกทั้ง คูมือวาดวยความปลอดภัยจะกําหนดหนาที่ของเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางานระดับวิชาชีพ ซึ่งเพิ่มขึ้นมา แตจะตองใหเจาหนาที่ความปลอดภัยระดับวิชาชีพใหความรูใหกับลูกจางในเรื่องของ โรคจากการทํางานซึ่งถือวาเปนการปองกันความเสี่ยงไวกอนวามีแนวโนมโรคจากการทํางานที่เกิดขึ้น จากการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย มีอะไรบางจึงกําหนดไวเปนหนาที่หนึ่งของเจาหนาที่ ความปลอดภัยในการทํางานระดับวิชาชีพดวย ดังนั้น กฎหมายตาง ๆ เหลานี้ไมไดมีการบัญญัติกฎหมาย เปนการเฉพาะเรื่อง แตจะแทรกเรื่องความปลอดภัยตาง ๆ เอาไวดวยเพื่อใหครอบคลุม๑๒ ๒.๑.๕.๕ ขอบังคับวาดวยความปลอดภัย ตามมาตรา ๑๖ ของพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔๑๓ กําหนดใหนายจาง หัวหนางาน “ไดรับการฝกอบรม ความปลอดภัยฯ” ในกรณีที่นายจาง “รับลูกจางเขาทํางาน เปลี่ยนงาน เปลี่ยนสถานที่ทํางาน” หรือ “เปลี่ยนแปลงเครื่องจักรหรืออุปกรณ” ใหนายจางจัดใหมีการ “ฝกอบรมลูกจางทุกคนกอนการเริ่ม ทํางาน” ทั้งนี้ การฝกอบรมใหเปนไปตามกฎหมายกําหนด๑๔ การฝกอบรม “ผูที่สามารถฝกอบรมใหลูกจางตามมาตรา 16” คือ นายจาง สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน หรือหนวยงานที่กรม สวัสดิการและคุมครองแรงงานเปนผูอนุญาต และตองดําเนินการ ดังนี้ ๑) ใหลูกจางเขารับการฝกอบรม “เต็มเวลา” ตลอดหลักสูตร ๒) หองฝกอบรมตองมีผูเขารับการฝกอบรม “ไมเกิน 60 คน/หอง” ๑๑กฎกระทรวงการจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคล เพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ 2565, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤฎีกา เลมที่ ๑๓๙ ตอนที่ ๓๙ ก (๑๗ มิถุนายน ๒๕๖๕): ๙. ๑๒คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๒๐ – ๒๒.๑๓อางแลวตามเชิงอรรถที่ ๙.๑๔อางแลวตามเชิงอรรถที่ ๑๒.

๓๔ ๓) มีการ “วัดผล” และ “ประเมินผล” ผูเขารับการฝกอบรม ๔) “ออกหลักฐานแสดงการผานการฝกอบรม” ใหแกผูผานการฝกอบรม และ ใหนายจาง “เก็บหลักฐานการฝกอบรม” ไดแก ทะเบียน รายชื่อลูกจางซึ่งผานการอบรม วัน เวลา และ สถานที่อบรม พรอมลายมือชื่อของวิทยากรผูทําการอบรมไวในสถานประกอบกิจการ หรือสถานที่ ที่ลูกจางทํางาน “พรอมที่จะใหพนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได” การดําเนินการฝกอบรม 1) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัยระดับบริหาร มีระยะเวลาการฝกอบรม 12 ชั่วโมง ประกอบดวย (๑) การบริหารงานความปลอดภัยฯ 3 ชั่วโมง (๒) กฎหมายความปลอดภัยฯ 3 ชั่วโมง (๓) ระบบการจัดการดานความปลอดภัย 6 ชั่วโมง ๒) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัยระดับหัวหนางาน มีระยะเวลา การฝกอบรม 12 ชั่วโมง ประกอบดวย (๑) ความรูเกี่ยวกับความปลอดภัย 3 ชั่วโมง (๒) กฎหมายความปลอดภัยฯ 3 ชั่วโมง (๓) การคนหาอันตรายจากการทํางาน 3 ชั่วโมง (๔) การปองกันและควบคุมอันตรายตามความเสี่ยงที่เกี่ยวของของ สถานประกอบกิจการ 3 ชั่วโมง (สําหรับลูกจางระดับหัวหนางานที่ผานการอบรมจากสถานประกอบ กิจการเดิมแลวใหฝกอบรมเฉพาะขอนี้เทานั้น) 3) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัยระดับลูกจางทั่วไปและลูกจาง เขาทํางานใหมมีระยะเวลาการฝกอบรม 6 ชั่วโมง ประกอบดวย (๑) ความรูเกี่ยวกับความปลอดภัย 1.5 ชั่วโมง (๒) กฎหมายความปลอดภัยฯ 1.5 ชั่วโมง (๓) ขอบังคับวาดวยความปลอดภัย 3 ชั่วโมง (สําหรับลูกจางที่ผานการอบรม จากสถานประกอบกิจการเดิมแลว ใหฝกอบรมเฉพาะขอนี้เทานั้น) 4) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัย ลูกจางเปลี่ยนงาน เปลี่ยนสถานที่ ทํางาน หรือเปลี่ยนแปลงเครื่องจักรหรืออุปกรณซึ่งมีปจจัยเสี่ยงแตกตางไปจากเดิม มีระยะเวลา การฝกอบรม 3 ชั่วโมง ประกอบดวย (๑) ปจจัยเสี่ยงจากการทํางาน 1.5 ชั่วโมง (๒) ขอบังคับวาดวยความปลอดภัย 1.5 ชั่วโมง

๓๕ ๒.๑.๕.๖ ประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทน ในกรณีประสบ อันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทน ในกรณีประสบ อันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒๑๕ เปนการแกไขเพิ่มเติม หลักเกณฑและอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทนในกรณีประสบอันตราย หรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน เพื่อเพิ่มสิทธิประโยชนใหแกผูประกันตน โดยอาศัยอํานาจ ตามความในมาตรา ๑๕ (๒) และมาตรา ๖๓ แหงพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. ๒๕๓๓ ซึ่งแกไข เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติประกันสังคม (ฉบับที่ ๔) พ.ศ. ๒๕๕๘ คณะกรรมการการแพทยโดยความ เห็นชอบของคณะกรรมการประกันสังคม ไดบัญญัติไวใน “ขอ ๒ ผูประกันตนมีสิทธิไดรับบริการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค ในสถานพยาบาลที่สํานักงานประกันสังคมกําหนด ตามหลักเกณฑและอัตราที่คณะกรรมการการแพทย กําหนดโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการประกันสังคมแนบทายประกาศนี้ รวมถึงการฉีดวัคซีน ตามสถานการณการระบาดของโรคที่คณะกรรมการการแพทยกําหนดขึ้นในแตละป เงินคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคตามวรรคหนึ่งสํานักงานประกันสังคมจะ จายใหแกสถานพยาบาลที่สํานักงานประกันสังคมกําหนดตามหลักเกณฑและอัตราแนบทายประกาศนี้” ๑๕กระทรวงแรงงาน, สํานักงานประกันสังคม, ประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติ ประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทน ในกรณี ประสบอันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒. (เอกสารอัดสําเนา: สํานักงานประกันสังคม, กระทรวงแรงงาน), ๑ – ๔.

๓๖ ตารางที่ ๒.๑ หลักเกณฑและอัตราแนบทายประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทน ในกรณีประสบอันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ตารางการตรวจรางกายและทางหองปฏิบัติการตามแนวทางการตรวจสุขภาพที่จําเปนและเหมาะสม สําหรับประชาชน อายุ ๑๕ - ๘ ปขึ้นไป สําหรับผูประกันตน รายการ อายุ ความถี่ อัตราคาบริการ (บาท/ครั้ง) การตรวจรางกายตามระบบ ๑. การคัดกรองการไดยิน Finger Rub Test อายุ ๑๕ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป สถานพยาบาล ตองจัดใหบริการ ทุกรายการโดยไม คิดคาใชจาย ๒. การตรวจเตานมโดยแพทยหรือบุคลากร สาธารณสุข อายุ ๓๐ – ๓๙ ป ตรวจทุก ๓ ป อายุ ๔๐ – ๕๔ ป ตรวจทุกป อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตรวจตามความ เหมาะสมหรือ มีความเสี่ยง ๓. การตรวจตาโดยความดูแลของจักษุแพทย อายุ ๔๐ - ๕๔ ป ตรวจ ๑ ครั้ง อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตรวจทุก ๑ – ๒ ป ๔. การตรวจสายตาดวย Snellen eye Chart อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป การตรวจทางหองปฏิบัติการ ๑. ความสมบูรณของเม็ดเลือด CBC อายุ ๑๘ – ๕๔ ป ตรวจ ๑ ครั้ง ๘๐ อายุ ๕๕ – ๗๐ ป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป ๘๐ ๒. ปสสาวะ UA อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป ๕๐ การตรวจสารเคมีในเลือด ๑. น้ําตาลในเลือด FBS อายุ ๓๕ – ๕๔ ป ตรวจทุก ๓ ป ๔๐ อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป ๔๐ ๒. การทํางานของไต Cr อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป ๔๕ ๓. ไขมันในเสนเลือดชนิด Total & HDL cholesterol อายุ ๒๐ ปขึ้นไป ตรวจทุก ๕ ป ๒๐๐ การตรวจอื่น ๆ ๑. เชื้อไวรัสตับอักเสบ HBsAg ผูเกิดกอน พ.ศ. ๒๕๓๕ ตรวจ ๑ ครั้ง ๑๓๐ ๒. มะเร็งปากมดลูก Pap Smear อายุ ๓๐ – ๕๔ ป ตรวจทุก ๓ ป ๕๐ อายุ ๕๕ ปขึ้นไป ตามความเหมาะสม หรือมีความเสี่ยง ๕๐ ๓. มะเร็งปากมดลูก VIA อายุ ๓๐ – ๕๔ ป ตรวจทุก ๕ ป ๕๐ อายุ ๕๕ ปขึ้นไป แนะนําใหตรวจ Pap smear ๕๐ ๔. เลือดในอุจจาระ FOBT อายุ ๕๐ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง/ป ๓๐ ๕. Chest X-ray อายุ ๑๕ ปขึ้นไป ตรวจ ๑ ครั้ง ๒๐๐

๓๗ จากขอมูลการตรวจสุขภาพประจําปฟรี๑๔ รายการ ของสํานักงาน ประกันสังคม ตามหลักเกณฑและอัตราแนบทายประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติ ประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทน กรณีประสบอันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ณ เดือนกรกฎาคม ๒๕๖๕๑๖ มีจํานวนผูประกันตนตามมาตรา ๓๓ และมาตรา ๓๙ ประมาณ ๑๓,๓๔๓,๐๐๐ คน สํานักงานประกันสังคมไดจายคาตรวจสุขภาพตามรายการใหกับโรงพยาบาล ที่ใหบริการแกผูประกันตนที่มีสิทธิการตรวจสุขภาพตามหลักเกณฑที่กําหนดโดยใชงบประมาณของ กองทุนประกันสังคม ใน พ.ศ. ๒๕๖๕ มีผูประกันตนเขารับการตรวจสุขภาพ จํานวน ๔๐๘,๐๖๓ คน คิดเปนรอยละ ๓ รายการตรวจ รวม ๑,๓๖๘,๑๓๐ รายการ โดยใชงบประมาณ ๑๔๑,๖๒๕,๔๐๕ บาท ซึ่งจะเห็นวาในรายการตรวจสุขภาพดังกลาวไมไดมีการตรวจโรคหรืออาการเจ็บปวยจากระบบกลามเนื้อ และโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงานที่จําเพาะหรือมีปจจัย เสี่ยงสูงในสิ่งแวดลอมการทํางานของผูประกันตนแตประการใด ๒.๑.๖ กฎหมายในตางประเทศที่เกี่ยวของกับการทํางานที่ยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกาย๑๗ ๒.๑.๖.๑ สหราชอาณาจักร สหราชอาณาจักรมีการดําเนินงานเกี่ยวกับอาชีวอนามัยและความปลอดภัยที่อยู ภายใตพระราชบัญญัติสุขภาพและความปลอดภัยในการทํางาน (the Health and Safety at Work etc. Act 1974) หรือที่ใชคําเรียกสั้น ๆ วา HSWA, the HSW Act, the 1974 Act หรือ HASAWA. ซึ่งถือวาเปนกฎหมายหลักในการดําเนินงานเพื่อดูแลสุขภาพและความปลอดภัยของผูปฏิบัติงาน โดยยึด หลักการสําคัญที่วา คนงานทุกคนมีสิทธิที่จะทํางานในสถานที่ที่มีการควบคุมความเสี่ยงตอสุขภาพและ ความปลอดภัยอยางเหมาะสม ไมทําใหไดรับบาดเจ็บหรือเจ็บปวยจากการทํางาน นายจางตองมีหนาที่ รับผิดชอบดานสุขภาพและความปลอดภัยของลูกจาง ขณะเดียวกันก็มีการบริหารจัดการใหลูกจางตองมี สวนรวมในการปองกันอยางเหมาะสม พระราชบัญญัติฉบับนี้มีการกําหนดใหจัดตั้งหนวยงานสองหนวยงานในการ ควบคุมบังคับใชกฎหมายและบริหารงานเพื่อเปนไปตามกฎหมาย คือ คณะกรรมาธิการดาน ความปลอดภัยและสุขภาพ (the Health and Safety Commission: HSC และคณะกรรมการบริหาร ระดับสูงดานความปลอดภัยและสุขภาพ (the Health and Safety Executive: HSE) โดยที่ HSC ทําหนาดูแลการดําเนินการในดานนโยบายใหเปนไปตามกฎหมายที่กําหนดรวมถึงการปรับปรุงและ เสนอกฎหมายที่เกี่ยวของเปรียบเหมือนกับกระทรวงแรงงานของประเทศไทย โดยมี HSE เปนหนวยงาน ๑๖กระทรวงแรงงาน, สํานักงานประกันสังคม, คลังความรู, สืบคนเมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๖๖. https://www.sso.go.th/wpr/.๑๗กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัยที่เกี่ยวของ (กรุงเทพฯ: สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวง แรงงาน ๒๕๖๕), ๒๘ – ๓๔, ๓๖, ๔๐ – ๔๑.

๓๘ ที่ดําเนินการตาง ๆ ในการสงเสริมและปองกันปญหาดานสุขภาพและความปลอดภัยในการทํางาน แมวาพระราชบัญญัติฉบับนี้ไมไดมีเนื้อหาที่กลาวถึงเรื่องการยกเคลื่อนยายโดยตรงแตก็มีการออก กฎหมายอื่น ๆ ภายใตพระราชบัญญัติฉบับนี้ เพื่อใชในการบริหารจัดการดานสุขภาพและความปลอดภัย ในการทํางาน The Manual Handling Operations Regulations 1992 หรือกฎหมาย วาดวยการปฏิบัติงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงคนหรือแรงกาย เปนกฎหมายที่ใชอยูในปจจุบัน หลังจาก ที่ประกาศใชกฎหมายฉบับนี้อยางเปนทางการ ไดมีการยกเลิกกฎหมายเดิม ในป ค.ศ. ๑๙๕๙ ซึ่งเปน กฎหมายเกี่ยวของกับการทํางานยกสิ่งของหนักในภาคเกษตรกรรมตั้งแต ป ค.ศ. ๑๙๕๙ หรือที่เรียกวา “The Agriculture (Lifting of Heavy Weights) Regulations 1959” ทั้งฉ บับแ ละมีการยกเลิก บางสวนของกฎหมาย The Construction (General Provisions) Regulations 1961 กฎหมายฉบับนี้ เกี่ยวของกับงานยกโดยตรง ซึ่งไมเพียงแตการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงคนแตยังรวมถึงการเคลื่อนยาย คนและสัตวกฎหมายเกี่ยวกับการปฏิบัติงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายฉบับนี้ ครอบคลุมงาน ยก วาง ผลัก ลาก แบก หรือเคลื่อนยายอื่น ๆ ดวยมือหรือแรงจากรางกาย กฎหมายนี้ไมใชบังคับกับบุคคล ที่เกี่ยวของการเดินเรือทะเล ทั้งนายจาง นายเรือ หรือลูกเรือ (หมายเหตุ มีการออกกฎหมายลักษณะ ที่บังคับใชสําหรับการทํางานในเรือเดินทะเลและประมงแยกออกมา) กฎหมายวาดวยการปฏิบัติงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงคนหรือแรงกายนี้ มีการกําหนดหนาที่ของนายจางที่ตองดําเนินการ คือ จะตองไมใหลูกจางทํางานเคลื่อนยายสิ่งของ ดวยแรงกายที่มีความเสี่ยงตอการบาดเจ็บ ไมวาจะสถานการณใด โดยใชวิธีการที่เปนไปไดในทางปฏิบัติ อยางมีเหตุมีผล (reasonably practicable) ทั้งในดานการลงทุน เวลา ความยุงยาก ใหสมดุลกับระดับ ความเสี่ยงที่ตองเผชิญอยู โดยกําหนดใหนายจางมีการดําเนินการ ดังนี้ ๑) ทําการประเมินความเสี่ยงอยางเหมาะสมและเพียงพอ ตามปจจัยเสี่ยง ที่กําหนดไวในตารางแนบทาย (Schedule 1) ของกฎหมายฉบับนี้ ๒) ทําการควบคุมและลดความเสี่ยง ใหอยูในระดับที่ต่ําที่สุดที่จะสามารถทําได ในทางปฏิบัติอยางมีเหตุผล (reasonably practicable) ๓) ดําเนินงานอื่น ๆ เชน การแสดงน้ําหนักสิ่งของ หรือ การแสดงตําแหนง ที่สิ่งของนั้นมีน้ําหนักมากเมื่อมีรูปรางไมสมดุล (จุดศูนยกลางของน้ําหนักไมไดอยูตรงกลางสิ่งของนั้น) เปนตน กฎหมายฉบับนี้กําหนดใหนายจางตองมีการประเมินปจจัยเสี่ยงตอการบาดเจ็บ เนื่องในการปฏิบัติงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย กฎหมายนี้โดยแบงกลุมของปจจัยเสี่ยงเปน ๕ กลุม ดวยกัน คือ ๑) ลักษณะงาน (task) ๒) สิ่งของ (load) ๓)สภาพแวดลอม (working environment) ๔) ความสามารถของคน (individual capability) และ ๕) ปจจัยอื่น ๆ ไดแก อุปกรณคุมครองความ ปลอดภัยสวนบุคคล ชุดทํางานที่สวมใส สงผลตอทาทางการทํางานเคลื่อนยายหรือไม เปนตน นายจางตองมีการทบทวนการประเมินความเสี่ยงเมื่อมีขอสงสัยวาผล การประเมินนั้นอาจจะไมถูกตองหรือไมสามารถใชไดแลวหรือมีการเปลี่ยนแปลงการดําเนินการ เคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายเกิดขึ้นอยางชัดเจน กฎหมายกําหนดใหมีการทบทวนผลประเมินเมื่อมี ขอสงสัยวาผลการประเมินอาจจะไมถูกตองเมื่อเวลาผานไป หรือเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงลักษณะ

๓๙ การทํางานเคลื่อนยายสิ่งของ สําหรับหนาที่ของลูกจางในกฎหมายฉบับนี้ กําหนดใหลูกจางตองปฏิบัติ ตามคําแนะนําที่เปนผลมาจากการดําเนินการของนายจาง การดําเนินการตามขั้นตอนเพื่อควบคุมและ ลดความเสี่ยงตอการบาดเจ็บใหอยูระดับต่ําที่สุดใหสามารถปฏิบัติไดจริงอยางสมเหตุสมผล ในการดําเนินการตามกฎหมายฉบับนี้ HSE: Health and Safety Executive ซึ่งหนวยงานภายใตกํากับของคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวของกับงานดานสุขภาพและความปลอดภัย (HSC: Health and Safety Commission) ไดมีการจัดทําคําแนะนําที่ใชในการดําเนินงานตามกฎหมายฉบับนี้ ประเด็นที่นาสนใจคือคําแนะนําที่จัดทําขึ้นมีการเชื่อมโยงมาตราตาง ๆ ที่เปนรายละเอียดของกฎหมาย ไวอยางครบถวน ทําใหผูที่จะปฏิบัติตามกฎหมายมีรายละเอียดและแนวทางในการดําเนินงานที่ชัดเจน อนึ่ง มีขอสังเกตวากฎหมายฉบับนี้ใหอํานาจกับรัฐมนตรีกระทรวงกลาโหม เพื่อยกเวนการดําเนินการ ตามกฎหมายฉบับนี้กับกําลังพลของกระทรวงกลาโหม โดยความเห็นชอบของรัฐมนตรีกระทรวงกลาโหม ใหเปนไปเพื่อความมั่นคงของประเทศ นอกจากนั้นยังมีการออกกฎหมายเกี่ยวกับการปฏิบัติงานเคลื่อนยายสิ่งของดวย แรงกายที่ออกโดยกระทรวงสิ่งแวดลอม ขนสง และภูมิภาค ของสหราชอาณาจักร (Department of the Environment, Transport and the Regions) เพิ่มเติมเพื่อบังคับในอุตสาหกรรมเดินเรือทะเล และเดินเรือประมง ที่มีงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายอยูมาก กฎหมายดังกลาวคือ The Merchant Shipping and Fishing Vessels (Manual Handling Operations) Regulations 1998 มีการเพิ่มเติม นิยามแตเนื้อหาหลักของกฎหมายฉบับนี้ยังคงคลายคลึงกับ The Manual Handling Operations Regulations 1992 แตมีการประกาศแยกกัน ทั้งนี้นาจะใหสอดคลองกับขอกําหนดของสหภาพยุโรป วาดวยการเดินเรือทางทะเล (EU Directive) สิ่งที่แตกตางอีกอยางหนึ่งคือกฎหมายนี้มีการกลาวถึง บทลงโทษคาปรับที่ชัดเจน ซึ่งไมมีอยูใน The Manual Handling Operations Regulations 1992 กฎหมายฉบับนี้มีบทกําหนดโทษตอการละเลยไมปฏิบัติตามทั้งในสวนของนายจางและลูกจาง โดยสามารถปรับนายจางไดสูงสุดไมเกิน ๕,๐๐๐ ปอนดและปรับลูกจางสูงสุดไมเกิน ๕๐๐ ปอนด สําหรับการกําหนดน้ําหนักยกสูงสุดที่อนุญาตใหคนงานหนึ่งคนยกไดนั้น ไมไดระบุไวในกฎหมายโดยตรง แตมีการจัดทําคําแนะนําเพิ่มเติมใน Guidance on Regulations: Manual Handling Operations Regulations 1992 โดยกําหนดคาน้ําหนักยกสูงสุดแตกตางกัน ขึ้นอยูกับความสูงและระยะหางของมือขณะทําการยก สําหรับคนงานชายน้ําหนักยกสูงสุดที่แนะนําอยูที่ ๒๕ กิโลกรัม ในระดับความสูงมือที่นัคเคิล (kunckel height) เปนความสูงที่วัดจากพื้นถึงนัคเคิล ถึงความสูงขอศอก (elbow height) และระยะหางของมือไมเกินความยาวของแขนสวนหนา โดยประมาณ น้ําหนักยกสูงสุดที่แนะนําใหยกจะลดลงเมื่อความสูงมือขณะยกอยูต่ํากวาหรือสูงกวานี้ และมีระยะหางของมือมากขึ้นสําหรับเพศหญิงน้ําหนักยกสูงสุดที่แนะนําอยูที่ ๑๖ กิโลกรัม และลดลง เมื่อตําแหนงของมืออยูสูงหรือต่ําไปหรือหางจากลําตัวมากขึ้น กรณีที่มีการขนยาย (carrying) รวมดวย เมื่อสิ่งของอยูชิดรางกายโดยไมกีดขวางการมองเห็น ขณะยกมือไมไดอยูต่ํากวาความสูงนัคเคิล หรือสูงกวาขอศอก โดยอนุญาตใหยกไดไมเกินระยะทาง ๑๐ เมตร ถาสิ่งของวางอยูบนไหลอยางมั่นคง ขณะขนยาย (เชน การแบกกระสอบบนไหลจากรถบรรทุก) ระยะทางในการขนยายอนุญาตใหไมเกิน ๒๐ เมตร

๔๐ สําหรับการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายที่สูงกวาที่กลาวไวในขางตน แนะนํา ใหทําการประเมินความเสี่ยงดวยวิธีการที่เรียกกวา MAC (The Manual Handling Assessment Charts) สวนงานที่เกี่ยวกับการผลัก (pushing) และลาก (pulling) ใหประเมินความเสี่ยงดวยวิธีการ ที่เรียกวา RAPP (Risk assessment of pushing and pulling too) การประเมินความเสี่ยงในงานผลัก ลากขึ้นอยูกับปจจัยหลายอยาง ไดแก น้ําหนักบรรทุกบนรถเข็นหรืออุปกรณที่มีลอเข็นลากไดซึ่งแบงเปน สามขนาด คือ เล็ก กลาง และใหญ ซึ่งน้ําหนักบรรทุกบนรถเข็นอาจจะมากกวา ๑,๕๐๐ กิโลกรัม สําหรับ ขนาดใหญ ทาทางการทํางาน ลักษณะงาน การจับยึด ระยะทาง สภาพของอุปกรณ สภาพพื้น สิ่งกีดขวางระหวางเสนทาง และปจจัยอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ เชน แสง อุณหภูมิ สภาพอากาศ ลม ฝุนละออง ความมั่นคงของวัตถุ เปนตน นอกจากกฎหมายดังกลาวขางตนอังกฤษยังมีกฎหมายดานการบริหารจัดการ สุขภาพและความปลอดภัยในที่ทํางาน (The Management of Health and Safety at Work Regulations 1999) กฎหมายฉบับนี้เกี่ยวกับการบริหารความปลอดภัยและการเคารพในสิทธิ ของลูกจาง โดยนายจางจะตองดําเนินการประเมินความเสี่ยงในกิจกรรมตาง ๆ ที่จะสงผลตอสุขภาพและ ความปลอดภัยในการทํางาน แจงขอมูลใหลูกจางไดรับรู รวมถึงการดําเนินงานเพื่อการควบคุมและ ลดความเสี่ยง เพื่อใหเกิดความปลอดภัยตอลูกจางใหมากที่สุด นอกจากนี้ยังตองมีการบริหารจัดการที่มี ประสิทธิภาพตั้งแตการวางแผนการจัดการองคกร การควบคุม การเฝาระวัง และการทบทวน มาตรการตาง ๆ ในการบริหารจัดการดวยวิธีการที่ครอบคลุมทั้งการปองกัน (prevention) และ การปกปอง (protection) ลูกจาง เมื่อนายจางมีการวาจางลูกจางตั้งแต ๕ คนขึ้นไป การดําเนินการตาง ๆ ตองมีการบันทึกไว รวมถึงดําเนินการจัดการเฝาระวังทางดานสุขภาพและความปลอดภัยใหกับลูกจาง ดวย นอกจากนี้ยังเกี่ยวของการจางงานบุคคลที่มีอายุต่ํากวา ๑๘ ป (young person) ตองเปนงานที่ไมมี ความเสี่ยงตอสุขภาพและความปลอดภัย ๒.๑.๖.๒ สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี มีการจัดทําระเบียบกระทรวง (Ordinance) เกี่ยวกับงานยกและเคลื่อนยายของดวยแรงกาย โดยกระทรวงแรงงานและกิจการสังคมแหงสหพันธรัฐ (Federal Ministry of Labour and Social Affairs: Bundesministerium für Arbeit und Soziales, BMAS) ซึ่งไมไดระบุน้ําหนักยกสูงสุดไวในกฎหมาย แตจะมีการกําหนดใหนายจางมีการประเมินสภาพ การทํางาน และใชมาตรการควบคุมความเสี่ยงที่เหมาะสม โดยวิธีการประเมินความเสี่ยงไดจัดทํา ในรูปแบบคําแนะนําโดยหลายองคกรไดแก Federal Institute for Occupational Safety and Health (สถาบันดานความปลอดภัยและอาชีวอนามัยแหงสหพันธรัฐ ภายใตการกํากับดูแลของ BMAS) และ Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance (สถาบันดานความปลอดภัยและอาชีวอนามัยขององคกรประกันอุบัติเหตุสังคมแหงเยอรมนี) เปนตน สําหรับน้ําหนักยกสูงสุดไดระบุเปนคําแนะนําไวโดย BMAS ในป ค.ศ. ๑๙๘๑ โดยมีคาน้ําหนักแยกตาม เพศ อายุ และความถี่ในการยกซึ่งแบงเปนสองกลุม คือ การยกเปนครั้งคราว (นอยกวา ๒ ครั้ง/ชั่วโมง) และการยกบอยครั้ง (๒ ครั้ง/ชั่วโมงหรือมากกวา)

๔๑ ๑)คําแนะนําสําหรับการยกน้ําหนักเปนครั้งคราว (นอยกวา ๒ ครั้ง/ชั่วโมง) ๑.๑) น้ําหนักสูงสุดสําหรับผูหญิง (๑) อายุ๑๕ ถึง ๑๘ ปยกได๑๕ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๙ ถึง ๔๕ ปยกได๑๕ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๔๕ ปยกได๑๕ กิโลกรัม ๑.๒) น้ําหนักสูงสุดสําหรับผูชาย (๑) อายุ๑๕ ถึง ๑๘ ปยกได๓๕ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๙ ถึง ๔๕ ปยกได๕๕ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๔๕ ปยกได๔๕ กิโลกรัม ๒)คําแนะนําสําหรับการยกน้ําหนักบอยครั้ง (๒ ครั้งตอชั่วโมง หรือมากกวา) ๒.๑) น้ําหนักสูงสุดสําหรับผูหญิง (๑) อายุ๑๕ ถึง ๑๘ ปยกได๑๐ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๙ ถึง ๔๕ ปยกได๑๐ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๔๕ ปยกได๑๐ กิโลกรัม ๒.๒) น้ําหนักสูงสุดสําหรับผูชาย (๑) อายุ๑๕ ถึง ๑๘ ปยกได๒๐ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๙ ถึง ๔๕ ปยกได๓๐ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๔๕ ปยกได๒๕ กิโลกรัม นอกจากนี้ในระเบียบกระทรวงวาดวยขอกําหนดดานสุขภาพและความปลอดภัย สําหรับการเคลื่อนยายของดวยแรงกาย ในการทํางาน (Ordinance on Health and Safety Requirements for the Manual Handling of Loads at Work, 1996 last amended on 2017) ยังไดระบุถึงหนาที่ที่นายจางตองดําเนินการ ดังนี้ ๑) นายจางตองใชมาตรการขององคกรที่หรือวิธีการที่เหมาะสม โดยเฉพาะอยาง ยิ่งการใชอุปกรณทางกล เพื่อหลีกเลี่ยงความจําเปนในการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ซึ่งมีความเสี่ยง ตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงาน โดยเฉพาะกระดูกสันหลังสวนลาง ๒) ในกรณีที่ไมสามารถหลีกเสี่ยงการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายได นายจาง ตองประเมินสภาพของงานโดยคํานึงถึงคุณลักษณะที่อาจกอใหเกิดความเสี่ยงตอสุขภาพและ ความปลอดภัยของคนงาน โดยเฉพาะอยางยิ่งกับกระดูกสันหลังสวนลาง คุณลักษณะที่วานี้ ไดแก น้ําหนักหรือแรงที่ใชลักษณะงานที่ตองทํา และสถานที่ทํางานและสภาพแวดลอมในการทํางาน จากผล การประเมินที่ไดนายจางตองใชมาตรการที่เหมาะสมเพื่อลดความเสี่ยงตอสุขภาพและความปลอดภัย ของพนักงานใหมากที่สุด ๓) ในการสอนหรืออบรมพนักงาน นายจางจะตองคํานึงถึงคุณลักษณะที่อาจ กอใหเกิดความเสี่ยงตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงานตามที่ระบุไวขางตน และความสามารถทาง กายภาพของคนงาน โดยตองใหคําแนะนําที่ชัดเจนเทาที่เปนไปไดแกพนักงาน เกี่ยวกับการเคลื่อนยาย ของดวยแรงกายที่เหมาะสมและความเสี่ยงที่ผูปฏิบัติงานจะไดรับ โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อปฏิบัติงานอยาง ไมถูกตอง

๔๒ สถาบันเพื่อความปลอดภัยและอาชีวอนามัยแหงสหพันธรัฐเยอรมนี (Bundesanstalt für Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin (BAuA): Federal Institute for Occupational Safety and Health) ไดแนะนําใหทําการคัดกรองและลดความเสี่ยงตอการบาดเจ็บในงานที่เกี่ยวของ กับการยก การถือ และการแบกดวยแรงกาย สําหรับวิธีการคัดกรองเบื้องตนสามารถพิจารณาไดจาก คําถาม ดังนี้ ๑) กิจกรรมระหวางวันทํางานรวมถึงการยก ถือ หรือการแบกน้ําหนักที่มากกวา ๓ กิโลกรัม ในรูปแบบใด ๆ หรือไม? ถาใช สามารถถามคําถามประเมินตอดวยคําถามในขอ ๒) - ๗) ๒) การยก ถือ หรือการแบกเกิดขึ้นมากกวา ๕๐ ครั้งตอวันทํางานหรือไม ๓) (สิ่งของ) น้ําหนักมากหรือไม? เชน ผูหญิงมากกวา ๑๐ กิโลกรัม สําหรับ ผูหญิง หรือมากกวา ๒๐ กิโลกรัม สําหรับผูชาย ๔) มีการยก ถือ หรือการแบก ดวยทาทางของรางกายที่ไมเหมาะสมหรือไม (เชนการกมตัว การบิดแขนขาอยางรุนแรง เปนตน) ๕) มีสภาพแวดลอมที่ไมเอื้ออํานวยระหวางการปฏิบัติงานหรือไม เชน พื้นที่แคบ สภาพภูมิอากาศ (ความรอน ความเย็น) ความยุงยากในการจับและถือ (พื้นผิวที่ลื่นหรือแหลมคม) ๖) พนักงานประสบกับงานที่ตองใชกําลัง/ความเครียดสูงหรือไม ๗) พนักงานถูกจัดใหอยูในประเภทที่จําเปนตองไดรับการปกปองเปนพิเศษ หรือไม (เชน อายุนอย สตรีมีครรภ เปนตน) หากคําตอบของคําถามในขอ ๒) - ๗) “ใช” ตั้งแตหนึ่งขอขึ้นไป ควรลดความ เสี่ยงตอการบาดเจ็บดวยมาตรการอยางงายกอน เชน การลดน้ําหนัก ความถี่และระยะเวลาของการ ปฏิบัติงานการหลีกเสี่ยงทาทางของรางกาย และสภาพแวดลอมในการทํางานที่ไมเหมาะสม หากไมสามารถลดความเสี่ยงดวยมาตรการอยางงายได ตองมีการวิเคราะหดวยขั้นตอนที่ละเอียดกวานี้ (เชน การจําแนกลักษณะงาน และการประเมินความเสี่ยง) สถาบันวิจัยดานความปลอดภัยและอาชีวอนามัยขององคกรประกันอุบัติเหตุสังคม แหงเยอรมนี (Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung-IFA: Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance) ไดให คําแนะนําเกี่ยวกับการประเมินภาระงานทางกายที่อาจมีความเสี่ยงตอการบาดเจ็บไวในเอกสารขอมูล ขององคกรประกันอุบัติเหตุสังคมแหงเยอรมนี ใหมีการประเมินความเสี่ยงดังนี้ ๑) มุมของขอตอตาง ๆ ของรางกายซึ่งระดับความเสี่ยงจําแนกดวยสีเขียว เหลือง และแดง เปนความเสี่ยงจากนอยไปมากตามลําดับโดยที่ สีเขียว = เปนกลาง/ยอมรับได: สีเหลือง = ปานกลาง/ยอมรับไดแบบมีเงื่อนไข และ: สีแดง = ไมสามารถยอมรับได ๒) แรง (นิวตัน: N) ที่กระทํากับมือและโมเมนต (นิวตันเมตร: Nm) ที่กระทําตอ หมอนรองกระดูกตําแหนง L5/S1 ซึ่งรายละเอียดในการประเมินจะใชวิธีเดียวกับในมาตรฐาน ISO 11228: Part 1 และ Part 2

๔๓ ๒.๑.๖.๓ สหรัฐอเมริกา สหรัฐอเมริกามีการจัดทําพระราชบัญญัติ (Act) เกี่ยวกับสุขภาพและความปลอดภัย ของพนักงานซึ่งรวมถึงงานยกและเคลื่อนยายของดวยแรงกาย โดย Occupational Safety and Health Administration (OSHA) ซึ่งเปนหนวยงานที่กํากับดูแลกฎหมายดานความปลอดภัยของ United States Department of Labor โดยตัวกฎหมายไมไดระบุน้ําหนักยกสูงสุดไว แตจะมีการ กําหนดใหนายจางตองรักษาสถานที่ทํางานใหปราศจากอันตรายรายแรงที่เปนที่รับรูได พระราชบัญญัตินี้ จะเปดกวางสําหรับการตีความ ซึ่งทั้งหมดขึ้นอยูกับรัฐบาลและการดําเนินการของหนวยงาน OSHA ทั้งนี้ ในระดับของแตละรัฐ (States) จะมีสํานักงานแรงงานของแตละรัฐ (State Labor Offices) ที่มี รายละเอียดกฎหมายแตกตางกันออกไปในแตละรัฐ ซึ่งในบางรัฐอาจจะมีกฎหมายที่เฉพาะเจาะจงหรือ เขมงวดมากกวาระดับรัฐบาล เชน Washington State มีกฎหมายที่ระบุน้ําหนักสูงสุดในการยกและ เคลื่อนยายของดวยแรงกายในลูกจางที่มีการตั้งครรภไวที่ ๑๗ ปอนด (ประมาณ ๗.๗ กิโลกรัม) เชนเดียวกันกับ OHIO State จํากัดน้ําหนักยกสูงสุดไมเกิน ๓๒ กิโลกรัม น้ําหนักจะปรับลดตามปจจัย เสี่ยงที่ตองพิจารณา ไดแก สัดสวนรางกาย/ความถี่ไมเกิน ๑ ครั้ง/นาที ความสูงและระยะหางวัตถุ/ การหมุนลําตัวไมเกิน ๙๐ องศา สําหรับการประเมินและปองกันความเสี่ยงจากงานยกและเคลื่อนยายของดวย แรงกายไดจัดทําในรูปแบบคําแนะนําโดยหลายองคกร ทั้งจากรัฐบาลโดย OSHA และ National Institute of Occupational Health (NIOSH) ซึ่งเปนหนวยงานวิจัยและปองกันดานความปลอดภัย ของรัฐบาลจาก State Labor Offices ของแตละรัฐ และจากองคกรวิจัยอื่น ๆ เชน ACGIH (prior name: American Conference of Governmental Industrial Hygienists) ทั้งนี้สําหรับการพิจารณา น้ําหนักยกสูงสุดที่จะกอใหเกิดความเสี่ยงไดระบุเปนคําแนะนําไวโดยคํานึงถึงปจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ดวย ไดแก NIOSH Lifting Equation และ Lifting Threshold Limit Values (TLV) เปนตน โดย NIOSH Lifting Equation เปนสมการยกที่แนะนํากําหนดน้ําหนักสูงสุดเริ่มตนไวที่ ๕๑ ปอนด(ประมาณ ๒๓ กิโลกรัม) เปนคําแนะนําที่ใชกันอยางกวางขวางในประเทศสหรัฐอเมริกาและประเทศอื่น ๆ ทั่วโลก ในป 2007 NIOSH ไดรวมกับ Cal/OSHA ในการจัดทําคําแนะนําทางดาน การยศาสตรเกี่ยวกับงานเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย (Ergonomic Guidelines for Manual Material Handling) คําแนะนํานี้ไมไดเปนขอบังคับตามกฎหมาย แตเปนคูมือแนะนําใหสถานประกอบการใช ในการประเมินอันตรายและเสนอแนวทางเบื้องตนในการควบคุมและลดความเสี่ยงที่สงผลตออันตราย จากงานเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ดวยการกําจัดลักษณะงานเคลื่อนยายที่เปนอันตรายมาก เชน การยกของจากพื้น ควรใชอุปกรณหรือเทคโนโลยีชวยในการยกและเคลื่อนยาย ตลอดจนการออกแบบ กระบวนการผลิตการไหลของผลิตภัณฑเพื่อลดการเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย แนะนําใหพิจารณา ลดปจจัยเสี่ยงจากการทํางานดวยทําทางที่ไมเหมาะสม ความถี่ น้ําหนักหรือแรงที่ใช การกดทับ จากเหลี่ยมคมของวัสดุโดยเฉพาะการจัดยึด และการใชแรงในลักษณะสถิติ เอกสารคําแนะนําทางดานการยศาสตรเกี่ยวกับงานเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ที่กลาวขางตน ไดแนะนําใหใชแบบตรวจสอบอยางงาย เพิ่มเริ่มตนการประเมินและคนหาอันตราย ที่เกี่ยวของกับงานเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย เชน NIOSH Manual Material Handling Checklist, NIOSH Hazard Evaluation Checklist for Lifting, Pushing, or Pulling, The Awareness

๔๔ Worksheet: Looking for Clues, และ Ergonomics Checklist - Material Handling ซึ่งขีดจํากัดของ น้ําหนักยกในแบบตรวจสอบเหลานี้อยูที่ไมเกิน ๕๐ ปอนด กรณีที่ปญหาของงานยกและเคลื่อนยาย มีความซับซอนอาจจะใชเครื่องมือชวยในการประเมินอันตรายที่มีลักษณะเฉพาะ เชน NIOSH Lifting Equation, American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) Threshold Limit Values (TLVs) for Manual Lifting, University of Michigan 3 D Static Strength Prediction Program, Ohio State University Lumbar Motion Monitor, ห รื อ Snook's Psychophysical Tables โดยแนวทางการดําเนินงานเพื่อปองกันและลดปญหาการบาดเจ็บจากงานเคลื่อนยายสิ่งของดวย แรงกายแบงเปน ๔ ขั้นตอน คือ ๑) ขั้นตอนที่ ๑ : การคนหาอันตราย ๒) ขั้นตอนที ๒ : การจัดลําดับความสําคัญของอันตรายและการปรับปรุงแกไข ๓) ขั้นตอนที่ ๓ : การปรับปรุงแกไขเพื่อกําจัดหรือลดระดับอันตราย ๔) ขั้นตอนที่ ๔ : การติดตามและประเมินผลหลังการปรับปรุงแกไข สถาบันอาชีวอนามัยและความปลอดภัย ประเทศสหรัฐอเมริกา (National Institute for Occupational Safety and Health; NISOH)๑๘ ไดใหความสําคัญและติดตามการเพิ่มขึ้น ของปญหาการบาดเจ็บหลังที่เกี่ยวเนื่องกับการทํางาน และไดตีพิมพขอแนะนําเกี่ยวกับแนวทางการ ฝกปฏิบัติวิธีการยกที่ถูกตอง (Work Practices Guide for Manual Lifting; WPG) ขึ้นในป ค.ศ. 1981 รายละเอียดใน WPG นั้น ไดระบุเกี่ยวกับการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของกับการยก เพื่อแนะนํา การยกที่เหมาะสมสําหรับงานที่ทําการยกดวยมือทั้งสองขางที่เทากัน และมีขอแนะนําสําหรับการควบคุม สิ่งคุกคาม (Hazards) ที่อาจเปนสาเหตุของการบาดเจ็บบริเวณหลังสวนลาง (Low Back Pain) จากการ ยกดวยมือ ซึ่งในการควบคุมสิ่งคุกคามดังกลาว NIOSH จะแนะนําใหปฏิบัติการภายใตคาจํากัดสําหรับ การปฏิบัติงาน (Action Limit; AL) ที่ไดมาจากการคํานวณหาขีดจํากัดของระดับน้ําหนักที่แนะนํา (Recommended Weight Limit; RWL) โดยใชสมการยก NIOSH แนะนําใหมีมาตรการการจัดการ ทันทีหากคา RWL ดังกลาวเกินคาแนะนํา เพื่อเปนการลดความเสี่ยงตอการบาดเจ็บหลังสวนลาง ของผูปฏิบัติงานยกดวยมือ เครื่องมือที่ควรใชประกอบการประเมินความเสี่ยงของงานยกตามสมการ ของ NIOSH ซึ่งองคการ NIOSH ไดแนะนําวาน้ําหนักสูงสุดที่สามารถยกของไดอยางปลอดภัย คือ ๕๑ ปอนด หรือ ๒๓ กิโลกรัม ๒.๑.๖.๔ ญี่ปุน ญี่ปุนมีการออกกฎหมายเกี่ยวกับงานยกโดยใชแรงกาย (manual material handling) ภายใตการออกกฎหมายของกระทรวงแรงงานและสวัสดิการ (Ministry of Health Labor and Welfare) โดยกําหนดเปนกฎหมายแรงงาน (Labor Standards Act) ตั้งแตปค.ศ. ๑๙๕๔ และ ไดมีการปรับปรุงอยางตอเนื่อง ปจจุบันมีการกําหนดน้ําหนักสําหรับงานยกตามชวงอายุ ๓ ชวง คือ อายุต่ํากวา ๑๖ ป อายุระหวาง ๑๖ – ๑๘ ป และอายุมากกวา ๑๘ ป มีการแบงลักษณะการทํางานเปน ๑๘คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๑๘.

๔๕ ๒ ลักษณะ คือ งานยกที่ทําไมตอเนื่อง (Intermittent work) และงานที่ทําตอเนื่อง (Continuous work) นอกจากนี้ยังมีการกําหนดน้ําหนัก เพื่อเปนแนวปฏิบัติ (Guideline) สําหรับปองกันการปวดหลัง สวนลาง (low back pain) จากการทํางานสําหรับวัยทํางานที่มีอายุมากกวา ๑๘ ป ๑) น้ําหนักสําหรับงานยกงานไมตอเนื่อง Intermittent work (kg) ๑.๑) เพศชาย (๑) อายุนอยกวา ๑๖ ปยกได ๑๕ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๖-๑๘ ปยกได ๓๐ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๑๘ ปยกไดไมเกินรอยละ ๔๐ ของน้ําหนักตัว (๔) แนวปฏิบัติเพื่อปองกันโรคปวดหลังสวนลางอายุมากกวา ๑๘ ปยกได ไมเกินรอยละ ๔๐ ของน้ําหนักตัว ๑.๒) เพศหญิง (๑) อายุนอยกวา ๑๖ ปยกได ๑๒ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๖-๑๘ ป(ยกเวนหญิงมีครรภ) ยกได ๒๕ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๑๘ ปยกได ๓๐ กิโลกรัม (๔) แนวปฏิบัติเพื่อปองกันโรคปวดหลังสวนลางอายุมากกวา ๑๘ ป ไมเกินรอยละ ๖๐ ของน้ําหนักที่ผูชายยกได ๒) งานตอเนื่อง Continuous work (kg) ๒.๑) เพศชาย (๑) อายุนอยกวา ๑๖ ปยกได ๑๐ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๖-๑๘ ปยกได ๒๐ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๑๘ ปยกได ๕๕ กิโลกรัม (๔) แนวปฏิบัติเพื่อปองกันโรคปวดหลังสวนลางอายุมากกวา ๑๘ ปยกได ไมเกินรอยละ ๔๐ ของน้ําหนักตัว ๒.๒) เพศหญิง (๑) อายุนอยกวา ๑๖ ปยกได ๘ กิโลกรัม (๒) อายุ ๑๖-๑๘ ป(ยกเวนหญิงมีครรภ) ยกได ๑๕ กิโลกรัม (๓) อายุมากกวา ๑๘ ปยกได ๒๐ กิโลกรัม (๔) แนวปฏิบัติเพื่อปองกันโรคปวดหลังสวนลางอายุมากกวา ๑๘ ป ไมเกินรอยละ ๖๐ ของน้ําหนักที่ผูชายยกได ทั้งนี้ กฎหมายเกี่ยวกับน้ําหนักยกสําหรับเด็กที่มีอายุต่ํากวา ๑๘ ป เปนกฎหมาย ที่เริ่มใชในป ค.ศ. ๑๙๕๔ และมีการทบทวนครั้งสุดทายเมื่อ ปค.ศ. ๒๐๑๖ สวนกฎหมายเกี่ยวกับ น้ําหนักยกสําหรับผูหญิงเริ่มใชใน ปค.ศ. ๑๙๘๖ และมีการทบทวนครั้งสุดทายเมื่อ ปค.ศ. ๒๐๑๗

๔๖ ๒.๒ แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของกับความปลอดภัยในการทํางาน ๒.๒.๑ คุณภาพชีวิตในการทํางานตามหลักการของ Richard E. Walton Richard E. Walton ไดแบงออกองคประกอบสําคัญเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตในการทํางานไว ๘ ประการ ดังนี้๑๙ ๒.๒.๑.๑ คาตอบแทนที่เปนธรรมและเพียงพอ (Adequate and Fair Compensation) การที่ผูปฏิบัติงานไดรับคาจาง เงินเดือน คาตอบแทน และผลประโยชนอื่น ๆ อยางเพียงพอกับการมีชีวิต อยูไดตามมาตรฐานที่ยอมรับกันโดยทั่วไป และตองเปนธรรม เมื่อเปรียบเทียบกับงานหรือองคการอื่น ๆ ในประเภทเดียวกันดวย ๒.๒.๑.๒ สิ่งแวดลอมที่ถูกลักษณะและปลอดภัย (Safe and Healthy Environment) ผูปฏิบัติงานไมควรจะอยูในสภาพแวดลอมทางดานรางกายและสิ่งแวดลอมของการทํางานที่ไมเหมาะสม ซึ่งจะกอใหเกิดสุขภาพไมดี โดยสิ่งแวดลอมทั้งทางกายภาพและทางดานจิตใจ นั่นคือ สภาพการทํางาน ตองไมมีลักษณะที่ตองเสี่ยงภัยจนเกินไป และจะตองชวยใหผูปฏิบัติงานรูสึกสะดวกสบาย และไมเปน อันตรายตอสุขภาพอนามัย ๒.๒.๑.๓ เปดโอกาสใหผูปฏิบัติงานไดพัฒนาความรูความสามารถไดเปนอยางดี (Development of Human Capacities) งานที่ปฏิบัติอยูนั้นจะตองเปดโอกาสใหผูปฏิบัติงานไดใช และพัฒนาทักษะความรูอยางแทจริง และรวมถึงการมีโอกาสไดทํางานที่ตนยอมรับวาสําคัญ และมีความหมาย การพัฒนาขีดความสามารถของบุคคลในการทํางานนี้ เปนกรใหความสําคัญเกี่ยวกับ การศึกษา อบรม การพัฒนาการทํางานและอาชีพของบุคคล เปนสิ่งที่บงบอกถึงคุณภาพชีวิต ซึ่งจะทําให บุคคลสามารถทําหนาที่ไดโดยใชศักยภาพที่มีอยูอยางเต็มที่ มีความเชื่อมั่นในตนเอง ๒.๒.๑.๔ ลักษณะงานที่สงเสริมความเจริญเติบโตและความมั่นคงใหแกผูปฏิบัติงาน (growth and security) นอกจากงานจะชวยเพิ่มพูนความรูความสามารถของตนเองใหไดรับความรู และทักษะใหม ๆ แลวยังชวยใหผูปฏิบัติงานไดมีโอกาสกาวหนา และมีความมั่นคงในอาชีพ มีแนวทาง หรือโอกาสในการเลื่อนตําแหนงหนาที่ที่สูงขึ้น ตลอดจนเปนที่ยอมรับทั้งของเพื่อนรวมงานและสมาชิก ในครอบครัวของตน ๒.๒.๑.๕ ลักษณะงานมีสวนสงเสริมดานบูรณาการทางสังคมของผูปฏิบัติงาน (social integration) การทํางานรวมกันเปนการที่ผูปฏิบัติงานเห็นวาตนเองมีคุณคา สามารถปฏิบัติงานใหสําเร็จ ลุลวงได มีการยอมรับและรวมมือทํางานดวยดี และงานนั้นชวยใหผูปฏิบัติงานไดมีโอกาส สรางสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น ๆ รวมถึงโอกาสที่เทาเทียมกันในความกาวหนาที่ตั้งอยูบนฐาน ของระบบคุณธรรม ๑๙กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), คุณภาพชีวิตในการทํางาน Quality of work Life, (๗ กุมภาพันธ ๒๕๖๒): สืบคนเมื่อวันที่ ๕ มกราคม ๒๕๖๖, https://www.tosh.or.th/index.php/blog/item/475-quality-of-working-life.

๔๗ ๒.๒.๑.๖ ลักษณะงานที่ตั้งอยูบนฐานของกฎหมายหรือกระบวนการยุติธรรม (Constitutionalism) หมายถึง การบริหารจัดการที่ใหเจาหนาที่/พนักงาน ไดรับสิทธิในการปฏิบัติตาม ขอบเขตที่ไดรับมอบหมายและแสดงออกในสิทธิซึ่งกันและกัน หรือเปนการกําหนดแนวทางในการทํางาน รวมกัน ซึ่งวัฒนธรรมในองคการหรือหนวยงานจะสงเสริมใหเกิดการเคารพสิทธิสวนบุคคลมี ความเปนธรรมในการพิจารณาใหผลตอบแทนและรางวัล รวมทั้งโอกาสที่แตละคนจะไดแสดงความ คิดเห็นอยางเปดเผย มีเสรีภาพในการพูด มีความเสมอภาค ๒.๒.๑.๗ ความสมดุลระหวางชีวิตกับการทํางานโดยสวนรวม (the total life space) เปนเรื่องของการเปดโอกาสใหผูปฏิบัติงานไดใชชีวิตในการทํางานและชีวิตสวนตัวนอกองคกรอยางสมดุล นั่นคือตองไมปลอยใหผูปฏิบัติงานไดรับความกดดันจากการปฏิบัติงานมากเกินไป สามารถทําไดดวยการ กําหนดชั่วโมงการทํางานที่เหมาะสม เพื่อหลีกเลี่ยงการที่ตองคร่ําเครงอยูกับงานจนไมมีเวลาพักผอน หรือไดใชชีวิตสวนตัวอยางเพียงพอ ๒.๒.๑.๘ ลักษณะงานมีสวนเกี่ยวของและสัมพันธกับสังคมโดยตรง (social relevance) กิจกรรมการทํางานที่ดําเนินไปในลักษณะที่ไดรับผิดชอบตอสังคม ซึ่งนับเปนเรื่องที่สําคัญประการหนึ่งที่ ผูปฏิบัติงานจะรูสึกและยอมรับวาองคกรที่ตนปฏิบัติงานอยูนั้น มีความรับผิดชอบตอสังคมในดานตาง ๆ ทั้งในดานผลผลิต การจํากัดของเสีย การรักษาสภาพแวดลอม การปฏิบัติเกี่ยวกับการจางงาน และ เทคนิคดานการตลาด ซึ่งมีขอสรุปวา หนึ่งในองคประกอบของการทํางานที่จะทําใหแรงงานมีคุณภาพชีวิตที่ดีคือ การมีสิ่งแวดลอมในการทํางานที่ถูกลักษณะและปลอดภัย (Safe and Healthy Environment) ผูทํางานตองไมอยูในสภาพการทํางานตองเสี่ยงภัยจนเกินไป และจะตองชวยใหผูปฏิบัติงานรูสึก สะดวกสบาย และไมเปนอันตรายตอสุขภาพอนามัยดวย ๒.๒.๒ แนวคิดดานมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228 สําหรับการทํางานที่ใชแรงกาย ในการเคลื่อนยายสิ่งของ การยกและเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายหรือแรงคน ถือวาเปนกิจกรรมหนึ่งที่อาจนําไปสู การบาดเจ็บหรือเกิดอาการผิดปกติที่ระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก (Musculoskeletal Disorders: MSDs) โดยเฉพาะเมื่อตองยกและเคลื่อนยายของที่มีน้ําหนักมากเกิดกวาความสามารถ ของรางกาย เพื่อใหคําแนะนําเกี่ยวกับขีดจํากัดน้ําหนักยกสํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม ไดนํามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228๒๐ สวนที่ ๑ วาดวยเรื่องการยก การวาง และการขนยาย (ISO 11228: 2021 Part 1) มาประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๖๕๒๑ ในลักษณะของมาตรฐานเชิงแนะนําเกี่ยวกับขีดจํากัดที่แนะนําสําหรับน้ําหนักในงานยก งานวาง ๒๐กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัยที่เกี่ยวของ (กรุงเทพฯ: สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวง แรงงาน ๒๕๖๕), ๔๖ – ๕๐. ๒๑ประกาศคณะกรรมการกําหนดมาตรฐานดานการตรวจสอบและรับรอง ฉบับที่ ๑๑ (๒๕๖๕), ราชกิจจานุเษกษา ฉบับกฤษฎีกา เลมที่ ๑๓๙ ตอนพิเศษ ๖๑ ง (๑๖ มีนาคม ๒๕๖๕): ๔๗.

๔๘ และการขนยายวัสดุดวยแรงกาย โดยการพิจารณาขีดจํากัดของน้ําหนักที่แนะนํา (Recommendation Mass Limit: RML) ควรคํานึงถึงปจจัยเสี่ยงตาง ๆ ที่เกี่ยวของในการทํางาน ไดแก ระยะหางของวัตถุ ความสูงของวัตถุ ระยะทางการเคลื่อนยาย ความถี่ในการทํางาน การจับยึดขึ้นงาน การบิดเอี้ยวลําตัว ขณะยก การยกดวยมือเดียว การยกหลายคน และระยะเวลาทํางานที่มากกวา ๘ ชั่วโมงตอวัน มาตรฐาน ISO 11228 Ergonomics - Manual Handling แบงโดย ๓ สวน๒๒ ดังนี้ ๑) ISO 11228-1:2003 Ergonomics - Manual handling – Part 1: Lifting & carrying ซึ่งตอมาไดมีการทบทวนและปรับปรุงเปน ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling – Part 1: Lifting Lowering & carrying สวนที่ 1 เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการยก การวาง และการ เคลื่อนยาย ๒) ISO 11228-2:2007 Ergonomics - Manual handling –Part 2: Pushing & pulling สวนที่ 2 เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการผลักและการลาก ๓) ISO 11228-3:2007 Ergonomics - Manual handling - Part 3: Handling of low loads at high frequency เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการเคลื่อนยายวัสดุที่มีน้ําหนักนอยดวยความถี่สูง มาตรฐานแหงชาติฉบับนี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาในลักษณะที่เรียกวามาตรฐาน ฉีกปก เนื้อหาทั้งหมดนํามาจากมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228: 2021 สวนที่ ๑ ซึ่งเปนหนึ่ง ในกลุมมาตรฐานทางดานการยศาสตร (ergonomics) โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหขอมูลกับผูออกแบบ (designers) นายจาง (employer) ลูกจาง (employee) และบุคคลอื่น ๆ ที่เกี่ยวของกับการออกแบบ งานออกแบบวิธีการทํางาน ออกแบบผลิตภัณฑ ที่จะไมสงผลใหเกิดกิจกรรมการยกและเคลื่อนยาย สิ่งของที่เกินกวาความสามารถของคน อันเปนเปาหมายสําคัญที่จะนําไปสูคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น (human well-being) และมีระบบการทํางานที่มีประสิทธิภาพ (overall system performance) มาตรฐานฉบับ นี้ใชพิจารณาในกรณีที่งานยก งานวาง และงานขนยาย เกี่ยวของกับสิ่งของที่มีน้ําหนักมากกวา ๓ กิโลกรัม (กรณีที่น้ําหนักนอยกวา ๓ กิโลกรัม จะพิจารณาตรวจสอบและประเมินอันตรายที่ใหไวใน ISO 11228 Part 3 แทน) มาตรฐานฉบับนี้มีหลักการพิจารณาในการหาขีดจํากัดน้ําหนักยกและเคลื่อนยายโดยเทียบกับ มวลอางอิง (reference mass: Mref) มวลอางอิงมิใชน้ําหนักสูงสุดที่คนยกได แตเปนขีดจํากัดของ น้ําหนักยกที่จะสามารถปองกันไมใหเกิดการบาดเจ็บไดในสัดสวนที่สูง มวลอางอิงพิจารณาจากกลุม ประชากรที่มีความแตกตางกันในเรื่อง อายุ เพศ และประสบการณทํางาน คาของมวลอางอิงต่ําสุดอยูที่ ๕ กิโลกรัม ในกรณีที่เปนกลุมประชากรเด็กและผูสูงอายุที่ไมไดมีประสบการณทํางานเกี่ยวกับงานยกและ เคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย และคามวลอางอิงสูงสุดอยูที่ ๒๕ กิโลกรัม ในกรณีของแรงงานวัยผูใหญ (adult working population) เพศชายอายุมากกวา ๒๐ ป และนอยกวา ๔๕ ป คาของมวลอางอิง เหลานี้มีจุดเริ่มตนมาจากงานวิจัยจํานวนมากที่เกี่ยวกับสมการงานยกของ NISOH (NIOSH Lifting Equation) ซึ่งพิจารณามวลอางอิงที่ ๒๓ กิโลกรัม ซึ่งพบวาการทํางานยกที่มีน้ําหนักไมเกิน ๒๓ กิโลกรัม ๒๒คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๓๐.

๔๙ ในสภาพการทํางานอุดมคติ (ปจจัยเสี่ยงนอย) จะสามารถปองกันการบาดเจ็บในกลุมคนงานเพศชายที่มี สุขภาพดีไดถึงรอยละ ๙๙ และกลุมคนงานเพศหญิงที่มีสุขภาพดีไดถึงรอยละ ๗๕ ภายใตเกณฑ ความปลอดภัย ๔ ดาน คือ ๑) ชีวกลศาสตร ๒) สรีระวิทยา ๓) จิตฟสิกส และ ๔) ระบาดวิทยา ขีดจํากัดของน้ําหนักยกที่แนะนํา (Recommendation Mass Limit: RML) มีหนวยเปน กิโลกรัมหรือปอนด เปนน้ําหนักยกที่มีความปลอดภัยสูงเมื่อตองยกดวยแรงคน คาขีดจํากัดของน้ําหนัก ยกที่แนะนําจะลดลงตามปจจัยเสี่ยงตาง ๆ สําหรับรายละเอียดใน มตช. ๑๑๒๒๘ เลม ๑-๒๕๖๔ จะคํานวณจากสมการที่มีปจจัยเสี่ยงเปนตัวคูณดังแสดงในสมการ RML ที่ใหไวดานลาง โดยมีมวลอางอิง (Mref) เปนคาเริ่มตน และตัวคูณ (multiplier) จากปจจัยเสี่ยงตาง ๆ ๙ ปจจัย ไดแก ระยะหางของวัตถุ ความสูงของวัตถุระยะทางการเคลื่อนยาย ความถี่ในการทํางาน การจับยึดขึ้นงาน การบิดเอี้ยวลําตัว ขณะยก การยกดวยมือเดียว การยกหลายคน และระยะเวลาทํางานที่มากกวา ๘ ชั่วโมงตอวัน คาของตัวคูณ ปจจัยเสี่ยงจะมีคานอยกวาหรือเทากับ ๑ เมื่อตัวคูณปจจัยเสียงมีคาเปน ๑ หมายความวาตัวคูณที่มาจาก ปจจัยนั้นมีลักษณะที่เหมาะสมตอการทํางานยก ซึ่งเปนลักษณะที่มีคาความเสี่ยงต่ําสามารถปองกันหรือ ลดการบาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกไดสูง เมื่อมาทบทวนกฎหมายในประเทศไทยที่เกี่ยวของกับน้ําหนักยกที่เหมาะสมและ เปรียบเทียบกับกฎหมายในประเทศตาง ๆ รวมถึงอนุสัญญาและขอเสนอแนะขององคการแรงงาน ระหวางประเทศหรือ ILO โดยใชน้ําหนักแนะนําอางอิงจากนอยที่สุดถึงมากที่สุด ๓ - ๕๕ กิโลกรัม แยกเปนหญิง ๓ - ๓๐ กิโลกรัม ชาย ๕ – ๕๕ กิโลกรัม ซึ่งไดมีการเทียบเคียงกฎหมายในประเทศตาง ๆ และหนวยงานที่เกี่ยวของ ดังนี้๒๓ ๑)สําหรับกรณีประเทศไทยมีกฎหมายที่กําหนดอัตราน้ําหนักที่ควรยกไดคือ (๑) หญิง อายุ๑๕ - ๑๘ ป≤ ๒๐ กิโลกรัม (๒) ชาย อายุ๑๕ – ๑๘ ป≤ ๒๕ กิโลกรัม (๓) หญิง ≤ ๒๕ กิโลกรัม (๔) ชาย ≤ ๕๕ กิโลกรัม ๒)สหราชอาณาจักรมีกฎหมายที่กําหนดอัตราน้ําหนักที่ควรยกไดคือ (๑) หญิง ๓ – ๑๖ กิโลกรัม (๒) ชาย ๕ – ๒๕ กิโลกรัม ประเมินความเสี่ยงและพิจารณาปจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เชน ความถี่และทาทางในการยก ๓)สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนีมีกฎหมายที่กําหนดอัตราน้ําหนักที่ควรยกไดคือ (๑) หญิง ≤ ๑๐ กิโลกรัม (๒) ชาย ≤ ๒๐ กิโลกรัม (๓) ความถี่ ≤ ๕๐ ครั้ง/วัน ประเมินความเสี่ยง/ความถี่ ๒๓คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของ คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๔/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ กุมภาพันธ ๒๕๖๖ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม ๒๕๖๖), ๘ – ๙.

๕๐ ๔)สหรัฐอเมริกา (ค.ศ. 1970) ≤ 23 กก. อางอิงจาก NIOSH Lifting Equation และ พิจารณาจากปจจัย ๖ ดาน ระยะหางวัตถุ ความสูงวัตถุ ระยะทางการเคลื่อนที่วัตถุ ทาทางไมสมมาตร จากการหมุนตัว ความถี่ การจับยึดวัตถุ ๕) รัฐ OHIO สหรัฐอเมริกา/ACGIH (ค.ศ. 2008) ≤ 32 กก. พิจารณาปจจัยเสี่ยงรวม ดวย ไดแก สัดสวนรางกาย ความถี่ ความสูงและระยะหางวัตถุ การหมุนลําตัวไมเกิน 90 องศา ดังนั้น น้ําหนักแนะนําอางอิงจากนอยที่สุดถึงมากที่สุด คือ 3 - 55 กก. (หญิง 3 - 30 กก. / ชาย 5 - 55 กก.) ๖) ญี่ปุน มีกฎหมายที่กําหนดอัตราน้ําหนักที่ควรยกได (๑) ความถี่ไมตอเนื่อง ชาย/หญิง ๑๕ – ๓๐ กิโลกรัม (๒) ความถี่ตอเนื่อง ชาย/หญิง ๑๐ – ๒๐ กิโลกรัม พิจารณาความถี่ในการยก ๗)องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) C127/R128 (ค.ศ. 1967) ไดกําหนดอัตรา น้ําหนักที่ควรไดยก คือ ชาย ≤ ๕๕ กิโลกรัม โดยประเมินความเสี่ยง/พิจารณาปจจัยอื่น ๆ เชน ระยะเวลา สภาพแวดลอม ลักษณะวัตถุ บรรจุภัณฑ และอื่น ๆ รวมดวย อายุกับน้ําหนักยก เปนที่ทราบกันดีกวาความแข็งแรงของรางกายของคนแตละวัยมีความ แตกตางกันมีผลตอการทํางานที่ตองใชแรงจากรางกาย ไมวาจะเปน การยก การวาง การขนยาย การผลัก และการลากหากผูที่มีความสามารถทางกายหรือความแข็งแรงของกลามเนื้อนอยยอมสงทําใหมี ความเสี่ยงตอการบาดเจ็บทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกที่สูงขึ้น เปนเหตุใหปจจุบันหลาย ๆ ประเทศมีการแบงกลุมอายุของผูปฏิบัติงานยกและเคลื่อนยายตามความเสี่ยงที่จะสงผลตอการบาดเจ็บ จากขอมูลขององคการแรงงานระหวางประเทศ หรือหนวยงานดานความปลอดภัยและอาชีวอนามัย ของสหภาพยุโรปมีการกําหนดขีดจํากัดของน้ําหนักยกแยกตามเพศแลว มีแนวทางในการควบคุมดูแล ผูปฏิบัติงานแยกตามกลุมอายุซึ่งพอจะแบงไดเปน ๕ ชวง คือ ๑) เด็กที่มีอายุต่ํากวา ๑๕ ป (หรือ ๑๖ ปในบางประเทศ) ๒) เด็กที่เริ่มเขาสูการทํางาน (working children) ที่มีอายุระหวาง ๑๕ –ต่ํากวา ๑๘ ป ๓) คนงานผูเยาว (young worker) คือ อายุ ๑๘ – ๒๔ ปขึ้นไป ๔) คนงานผูใหญ (experienced worker or professional worker) คือ อายุ ๒๕ – ๔๕ ป ๕) คนงานผูใหญ ชวง ๔๕ - ๖๐ ป เปนวัยที่เริ่มมีความแข็งแรงของเนื้อลดลง ๖) คนงานสูงวัย (older worker) ๖๐ ป เปนตนไป บางที่ก็อยู ๕๕ ปขึ้นไป อยางไรก็ตามจากขอมูลของหลาย ๆ หนวยงานพบวาแรงงานผูเยาว (young worker) ที่มี อายุนอยกวา ๒๕ ป นั้นมีสถิติการบาดเจ็บจากการทํางานไดสูง เชน รายงานขององคการระหวาง ประเทศและสหภาพยุโรป พบวาคนงานที่มีอายุระหวาง ๑๘ – ๒๔ ป มีอัตราการบาดเจ็บจากการทํางาน ที่คอนขางสูง ทั้งนี้ใหเหตุผลวาอาจจะเปนเพราะขาดประสบการณหรือความชํานาญในงานที่ทํา ทําให องคการแรงงานระหวางประเทศไดใหความสําคัญกับแรงงานที่มีอายุระหวาง ๑๘ – ๒๔ ป เปนพิเศษ แยกจากกลุมแรงงานวัยผูใหญที่มีอายุ ๒๕ ปขึ้นไป

๕๑ ๒.๒.๓ แนวคิด Sustainable Development Goal 8: SDG8 เปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน องคกร UNITED NATIONS ไดกําหนด Sustainable Development Goal 8: SDG8๒๔ เปนเปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน เปาหมายที่ ๘ งานดีและเศรษฐกิจที่เติบโต สงเสริม การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ตอเนื่องครอบคลุม และยั่งยืน การจางงานเต็มที่และมีผลิตภาพ และการมีงานทําที่มีคุณคาสําหรับทุกคน (Promote sustained, inclusive and sustainable economic growth, full and productive employment and decent work for all) มีเปาประสงค ที่ครอบคลุมหลายประเด็น “โดยเปาประสงคภายใต เปาหมายที่ ๘ มีดังนี้ 8.1 ทําใหการเติบโตทางเศรษฐกิจตอหัวประชากรมีความยั่งยืนตามบริบทของประเทศ โดยเฉพาะอยางยิ่งใหผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศของประเทศพัฒนานอยที่สุดมีการขยายตัวอยางนอย รอยละ 7 ตอป 8.2 บรรลุการมีผลิตภาพทาง เศรษฐกิจในระดับที่สูงขึ้นผานการทําใหหลากหลาย การยกระดับเทคโนโลยีและนวัตกรรม รวมถึงการมุงเนนในภาคสวนที่มีมูลคาเพิ่มสูงและใชแรงงาน เขมขน 8.3 สงเสริมนโยบายที่มุงเนนการพัฒนาที่สนับสนุนกิจกรรมที่มีผลิตภาพ การสรางงาน ที่สมควรความเปนผูประกอบการ ความสรางสรรคและนวัตกรรมและสงเสริมการเกิด และการเติบโต ของวิสาหกิจรายยอยขนาดเล็กและขนาดกลาง ซึ่งรวมถึงผานทางการเขาถึงบริการทางการเงิน 8.4 พัฒนาความมีประสิทธิภาพในการใช ทรัพยากรของโลกในการบริโภคและการผลิต และพยายามที่จะตัดความเชื่อมโยงระหวางการเติบโตทางเศรษฐกิจและการทําใหสิ่งแวดลอมเสื่อมโทรม ซึ่งเปนไปตามกรอบการดําเนินงาน 10 ป ของแผนการทํางานเพื่อการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน โดยมี ประเทศที่พัฒนาแลวเปนผูนําในการดําเนินการไปจนถึง ป พ.ศ. 2573 8.5 บรรลุการจางงานเต็มที่และมีผลิตภาพ และการมีงานที่สมควรสําหรับหญิงและชาย ทุกคน รวมถึงเยาวชนและผูมีภาวะทุพพลภาพ และใหมีการจายที่เทาเทียมสําหรับงานที่มีคุณคา เทาเทียมกัน 8.6 ลดสัดสวนของเยาวชนที่ไมมีงานทํา ที่ไมมีการศึกษา และที่ไมไดรับการฝกอบรม ภายใน ป พ.ศ. 2563 8.7 ดําเนินมาตรการโดยทันทีและมีประสิทธิภาพเพื่อขจัดแรงงานที่ถูกบังคับ ยุติความเปนทาสสมัยใหมและการคามนุษย และยับยั้งและกําจัดการใชแรงงานเด็กในรูปแบบ ที่เลวรายที่สุด ซึ่งรวมถึงการเกณฑและการใชทหารเด็ก และยุติการใชแรงงานเด็กในทุกรูปแบบ ในปพ.ศ. 2568 8.8 ปกปองสิทธิแรงงาน และสงเสริมสภาพแวดลอมในการทํางานที่ปลอดภัย และมั่นคง สําหรับผูทํางานทุกคนรวมถึงผูทํางานตางดาว โดยเฉพาะหญิงตางดาวและผูที่ทํางานเสี่ยงอันตราย 8.9 ใน พ.ศ. ป 2030 วางแผนและดําเนินนโยบายเพื่อสงเสริมการทองเที่ยวอยางยั่งยืน ที่สรางงานและสงเสริมวัฒนธรรมทองถิ่นและผลิตภัณฑ ๒๔สหประชาชาติ, สหประชาชาติในประเทศไทย, เปาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน, สืบคนเมื่อวันที่ ๕ กันยายน ๒๕๖๖, https://thailand.un.org/th/sdgs/8.

๕๒ 8.10 เสริมความแข็งแกรงของสถาบันทางการเงินภายในประเทศเพื่อสงเสริมและขยาย การเขาถึงการธนาคารการประกันและบริการทางการเงินแกทุกคน ๘.๑๐.๑ เพิ่มเติมความชวยเหลือเพื่อการคา (Aid for Trade) สําหรับประเทศ กําลังพัฒนาโดยเฉพาะอยางยิ่งในประเทศพัฒนานอยที่สุด รวมถึงผานชองทางของกรอบการทํางาน แบบบูรณาการสําหรับความชวยเหลือทางวิชาการที่เกี่ยวของกับการคาแกประเทศพัฒนานอยที่สุด ๘.๑๐.๒ พัฒนาและทําใหเกิดการดําเนินงานของยุทธศาสตรโลกสําหรับการจางงาน ในเยาวชนและดําเนินงานตามขอตกลงเรื่องงานของโลกขององคการแรงงานระหวางประเทศภายใน ป พ.ศ. ๒๕๖๓ ๒.๒.๔ แผนยุทธศาสตรชาติระยะ 20 ป (พ.ศ. 2561 – ๒580) ประเทศไทยไดมีการกําหนดแผนยุทธศาสตรชาติ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2561 – ๒580) ใหสอดคลองกับ SDG8 ดานแรงงานดวยเชนกัน โดยกระทรวงแรงงานไดมีการกําหนดนโยบายตามแผน ยุทธศาสตรชาติ๒๕ ดังนี้ ๑) แผนระดับที่ ๑ (๑) ยุทธศาสตรชาติดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม “การลดความ เหลื่อมล้ํา สรางความเปนธรรมทุกมิติ” โดยในขอ 4.14 เพิ่มผลิตภาพและคุมครองแรงงานไทย ใหเปนแรงงานฝมือที่มีคุณภาพและความริเริ่มสรางสรรคมีความปลอดภัยในการทํางาน (๒) ยุทธศาสตรชาติดานการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพทรัพยากรมนุษย สังคมไทยมีสภาพแวดลอมที่เอื้อและสนับสนุนตอการพัฒนาคนตลอดชวงชีวิต ๒) แผนระดับที่ ๒ (๑) แผนแมบทภายใตยุทธศาสตรชาติ - ประเด็นที่ 4 : อุตสาหกรรมและบริการแหงอนาคต - ประเด็นที่ 11 : การพัฒนาศักยภาพคนตลอดชวงชีวิต - ประเด็นที่ 13 : การเสริมสรางใหคนไทยมีสุขภาวะที่ดี - ประเด็นที่ 15 : ความเสมอภาคและหลักประกันทางสังคม ๒๕คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๑๗ – ๑๘.

๕๓ ๒.๒.๕ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๖๖ - ๒๕๗๐) เมื่อพิจารณาแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๖๖ – ๒๕๗๐) ๒๖ กําหนดยุทธศาสตรดานการพัฒนาและเสริมสรางศักยภาพมนุษย ในหมุดหมายที่ ๑๒ ประเทศไทยมีกําลังคนสมรรถนะสูง มุงเรียนรูอยางตอเนื่อง คือ การพลิกโฉมแรงงานและ สถานประกอบการ โดยสงเสริมการมีงานทํา และการจางงาน ยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงาน ซึ่งไดให ความสําคัญตอการยกระดับการดูแลคุณภาพแรงงานใหดีมากขึ้นกวาเดิม ซึ่งมุงเนนผลลัพธใหคนทํางาน ในประเทศมีคุณภาพชีวิตที่ดีและมีความสุข ในขณะเดียวกันคุณภาพชีวิตในการทํางาน (Quality of Work Life) มีความสําคัญอยางยิ่งในการทํางานปจจุบัน เพราะคนเปนทรัพยากรที่สําคัญ เปนตนทุน ทางสังคมที่มีคุณคา ในปจจุบันคนสวนใหญตองเขาสูระบบการทํางาน ตองทํางานเพื่อใหชีวิตดํารงอยูได และตอบสนองความตองการพื้นฐาน เมื่อคนตองทํางานในที่ทํางานเปนสวนใหญ จึงควรมีสภาวะ ที่เหมาะสม ทําใหเกิดความสุขทั้งรางกายและจิตใจ มีความรูสึกมั่นคงทั้งสุขภาวะทางกาย สุขภาวะ ทางอารมณ สุขภาวะทางจิตวิญญาณ และสุขภาวะทางสังคม๒๗ ดังนั้น สภาพแวดลอมและบรรยากาศในสถานที่ทํางานตองมีความเหมาะสมและเอื้อตอ การทํางาน คือ ทําใหผูปฏิบัติงานมีรูสึกที่ดีตองาน มีความมั่นคง ทําใหเกิดความสุข โดยจะสงผลดีทั้ง ตัวบุคคลและองคกร เชน ชวยเพิ่มผลผลิตขององคการ เนื่องจากการจัดการคุณภาพชีวิตในองคการทําให องคการมีนโยบายและการวางแผนดานคุณภาพชีวิต มีการจัดกลยุทธการพัฒนาคุณภาพชีวิตการทํางาน ดานตาง ๆ ทั้งในดานลักษณะงาน บุคลากร และสภาพแวดลอมที่ดีซึ่งสงผลโดยตรงและออม ตอการดําเนินงาน สงผลใหผลิตภาพขององคการเพิ่มขึ้นชวยเพิ่มขวัญและกําลังใจของผูปฏิบัติงาน เนื่องจากการมีคุณภาพชีวิตการทํางานที่ดีทําใหพนักงานมีความพึงพอใจในงานกอใหเกิดเปนแรงจูงใจ ในการปฏิบัติงาน ทั้งยังสงผลตอความผูกพันและจงรักภักดีตอองคการชวยปรับปรุงศักยภาพ ของผูปฏิบัติงาน การพัฒนาคุณภาพชีวิตการทํางานดวยการเปดโอกาสใหผูปฏิบัติงานเพิ่มพูนทักษะ ความสามารถของตนเอง ไมวาจะโดยการศึกษา ฝกอบรมหรือการพัฒนาตางเปนการเพิ่มศักยภาพ ของผูปฏิบัติงานใหสูงขึ้น อีกทั้ง ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๖๖ – ๒๕๗๐) กระทรวงแรงงานมีความเกี่ยวของตามหมุดหมายที่ ๙ : ประเทศไทยมีความยากจนขามรุนลดลง และมีความคุมครองทางสังคมที่เพียงพอ เหมาะสม และหมุดหมายที่ 12 : ประเทศไทยมีกําลังคน สมรรถนะสูง มุงเรียนรูอยางตอเนื่องตอบโจทยการพัฒนาแหงอนาคต โดยไดมีการกําหนดแผนระดับที่ ๓ ระเบียบวาระแหงชาติ “แรงงานปลอดภัยและสุขภาพอนามัยดี” ระยะที่ 2 (พ.ศ. 2560 – 2569) ๒๖กระทรวงแรงงาน, สํานักงานปลัดกระทรวงแรงงาน, กองยุทธศาสตรและแผนงาน, นโยบายกระทรวง แรงงาน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๖ “MOL พลิกโฉมตลาดแรงงานไทย” (เอกสารอัดสําเนา: กองยุทธศาสตรและแผนงาน สํานักงานปลัดกระทรวงแรงงงาน กระทรวงแรงงาน ๒๕๖๕), ๑ – ๖.๒๗กระทรวงแรงงาน. กรมสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, กองสวัสดิการแรงงาน, คุณภาพชีวิตในการ ทํางาน (Quality of work life) (กรุงเทพฯ: กองสวัสดิการแรงงาน กรมสวัสดิการและคุมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน ๒๕๔๗), ๑๘.

๕๔ ในรางแผนแมบทความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานแหงชาติ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2566 – ๒570)๒๘ ดังนี้ ๑) ยุทธศาสตรที่ 1 การสรางการรับรูและพัฒนาองคความรูเพื่อขับเคลื่อนใหแรงงาน ปลอดภัยและสุขภาพอนามัยดี ๒) ยุทธศาสตรที่ 2 การพัฒนากลการบริหารจัดการดานความปลอดภัยและอาชีวอนามัย ๓) ยุทธศาสตรที่ 3 การพัฒนาความรวมมือของภาคีเครือขายเพื่อขับเคลื่อนใหแรงงาน ปลอดภัยและสุขภาพอนามัยดี ๒.๒.๖ องคประกอบและคุณลักษณะที่สําคัญของ Big Data Big Data คือ ขอมูลขนาดใหญมหาศาลที่เกี่ยวของกับองคกร ทุกเรื่อง ทุกแงมุม ทุกรูปแบบ ที่มาจากภายในและภายนอกองคกร ทั้งแบบขอมูลที่มีโครงสรางและไมมีโครงสราง ซึ่งทั้งหมดเปนเพียงขอมูลดิบที่รอการนํามาประมวลและวิเคราะห เพื่อนําผลที่ไดมาสรางมูลคาใหกับ ทางธุรกิจหรือองคกร ขอมูลในทุกวันนี้มีหลากหลายจะรูไดยังไงวา “ขอมูลรูปแบบไหนเปน Big Data” ซึ่งสามารถรูไดจากคุณลักษณะที่สําคัญของ Big Data ซึ่งจะประกอบดวยคุณลักษณะ 5V ไดแก๒๙ ๑)Volume (ปริมาณ) ขึ้นชื่อวา Big Data แนนอนวาจําเปนตองเปนขอมูลที่มี “ปริมาณ มหาศาล” เพราะในการกําหนดคุณคาของขอมูล ปริมาณถือเปนบทบาทที่สําคัญมาก ขอมูลใดสามารถ ถือเปน Big Data ไดจริงหรือไมนั้น จะขึ้นอยูกับปริมาณขอมูล ยิ่งขอมูลเยอะ โอกาสที่จะได insight จากขอมูล Big Data นั้นก็ยิ่งเยอะตาม ซึ่งโดยปกติแลวขอมูลที่เปน Big Data จะเริ่มตนกันที่หลัก Terabytes ไปจนถึง Petabytes ๒)Velocity (ความเร็ว) หมายถึง “ความเร็วในการสะสมขอมูล” ในกรณีของ Big Data ขอมูลจะไหลเขาจากแหลงตาง ๆ เชน เครื่องจักร โซเชียลมีเดีย หรือโทรศัพทมือถือ อยางรวดเร็ว ในปริมาณที่สูงและตอเนื่อง ยิ่งขอมูลถูกสรางขึ้นและประมวลผลไดเร็วมากเทาไหร ก็ยิ่งตอบสนอง ความตองการไดเร็วขึ้น และมีขอมูลที่สดใหมตลอดเวลา ๓)Variety (ความหลากหลาย) หมายถึง ธรรมชาติของขอมูลแบบ Big Data ที่มี หลากหลาย เชน ขอความ รูปภาพ เสียง วิดีโอ โดยรูปแบบของขอมูล Big Data จะไดแก ขอมูลที่มี โครงสราง (Structured data) ขอมูลกึ่งโครงสราง (Semi- Structured data) ขอมูลไมมีโครงสราง (Unstructured data) นอกจากความหลากหลายของรูปแบบขอมูลแลว คุณลักษณะความหลากหลาย ของ Big Data ยังรวมไปถึง ความหลากหลายของแหลงขอมูลที่มาจากทั้งในและนอกองคกรอีกดวย ๔)Veracity (ความถูกตอง) เปน V ตัวที่ ๔ ที่หมายถึง “ความถูกตองและนาเชื่อถือ ของขอมูล” ซึ่งเพิ่มมาจาก 3V เมื่อหลายปกอน เนื่องจากเมื่อมีขอมูลมาขึ้นเลยทําใหทราบวา ขอมูล ที่เยอะ หลากหลาย และรวดเร็ว หากไมมีความถูกตองก็อาจนําไปใชงานไดไมเต็มที่ และอาจจะได ขอมูลเชิงลึกที่ไมเปนความจริง ขอมูลบางครั้งก็อาจยุงเหยิงและใชงานยาก เพราะขอมูลจํานวนมาก ๒๘อางแลวเชิงอรรถที่ ๒๑. ๒๙สถาบันนวัตกรรมและธรรมภิบาลขอมูล, หนังสือออนไลน, Data Innovation and Governance Institute, DIGI., เจาะลึก 5V คุณลักษณะที่สําคัญของ Big Data ที่ควรรู, สืบคนเมื่อวันที่ ๒๕ พฤศจิกายน ๒๕๖๖, https://digi.data.go.th/blog/big-data-5v/.

๕๕ ที่ขาดความจริงหรือครบถวนอาจสงผลเสียได เชน ในดานการแพทย หากขอมูลเกี่ยวกับยาที่ผูปวย กําลังรับประทานไมครบถวน ชีวิตของผูปวยอาจตกอยูในอันตรายได เพราะฉะนั้น Big Data จึงควรมี คุณลักษณะของความถูกตองอยูดวย ๕)Value หลังจากพิจารณาทั้ง 4V ที่แลว ยังมี V อีกหนึ่งตัวที่เปนคุณลักษณะ Big Data ที่สําคัญที่สุดใน 5V นั่นก็คือ Value หรือ “คุณคาของขอมูล” การมีขอมูลจํานวนมากแตไมมีคานั้นไมดี ตอบริษัท เวนแตคุณจะเปลี่ยนเปนสิ่งที่มีประโยชน ขอมูลในตัวมันเองไมมีประโยชนหรือมีความสําคัญ แตหากเรานํามาแปลงหรือวิเคราะหขอมูลเพื่อนําขอมูลเชิงลึก insight ออกมาจากขอมูล ขอมูล Big Data ก็จะสรางมูลคามหาศาลใหกับองคกรของคุณได องคประกอบของ Big data หลังจากที่เราไดรูจัก 5V ที่เปนคุณลักษณะสําคัญของ Big Data ไปแลว กอนที่จะเริ่มทํางานกับ Big Data เราจําเปนตองรูจักองคประกอบของ Big Data Ecosystem ซึ่งองคประกอบเหลานี้ไดแก ๑) แหลงขอมูล (Data Source) องคประกอบแรกที่สําคัญของ Big Data นั่นก็คือ แหลงขอมูล (Data Source) ซึ่งแหลงขอมูลของ Big Data นั้นอาจจะมาจากหลากหลายแหลง เชน โปรแกรม ขอมูลธุรกรรม (transaction) อุปกรณตาง ๆ หรืออุปกรณ IOT ทําใหมีความยากในการ จัดการขอมูลเนื่องจากแตละแหลงมีโครงสรางขอมูลที่ตางกัน ๒)การนําเขาขอมูล (Ingestion) การสงผานขอมูลเปนขั้นตอนแรกของ Big Data Ecosystem ในการดึงขอมูลดิบ โดยขอมูลดิบนั้นจะมากจากทั้ง แหลงขอมูลภายใน (internal sources), ฐานขอมูลเชิงสัมพันธ (relational databases) ฐานขอมูลที่ไมใชเชิงสัมพันธ (non-relational databases) และแหลงอื่น ๆ อีกมากมาย ซึ่งการนําเขาขอมูลจะมีหลัก ๆ 2 ประเภท คือ ๒.๑) Batch เปนการรวบรวมและสงผานกลุมขอมูล Big Data ขนาดใหญไปดวยกัน โดยการใชงานจะตองถูกกระตุนโดยเงื่อนไข เชน ตั้งเวลาไว หรือ เรียกใชเฉพาะกิจ ๒.๒) Streaming เปนการไหลของขอมูลแบบตอเนื่อง ซึ่งจําเปนอยางมากสําหรับ การวิเคราะหขอมูลแบบเรียลไทมโดยในชวงของการสงผานขอมูลจากแหลงขอมูลไปยังแหลงเก็บขอมูล อาจจะใชกระบวนการไดหลากหลาย เชน ETL ซึ่งยอมาจาก Extract, transform and load หรือ อธิบายงาย ๆ ก็คือ ดึงขอมูล แปลงขอมูล และนําขอมูลเขาสูแหลงเก็บขอมูลปลายทางนั่นเอง ๓) แหลงเก็บขอมูล (Storage) การเก็บขอมูลขนาดใหญ หรือ Big Data ในปจจุบันมักจะ เก็บไวใน Data Warehouse หรือ Data Lake ซึ่งอาจจะนํามาพักไวเพื่อใหพรอมนําไปใชงานตอในการ วิเคราะห หรือเก็บขอมูลในอดีตก็ไดโดย Data Warehouse จะเปนการเก็บขอมูล Big Data แบบดั้งเดิมที่เก็บไดเฉพาะขอมูลที่มีโครงสรางชัดเจน หรือกึ่งโครงสรางจากหลายแหลง สวน Data Lake จะยืดหยุนกวา และเก็บขอมูลไดทั้งขอมูลที่มีโครงสรางชัดเจนและขอมูลที่ไมมีโครงสรางแนนอน ซึ่งการ เลือกใชก็ขึ้นอยูกับเงื่อนไขหรือความตองการในการนํา Big Data ไปใชงานขององคกร ๔)การวิเคราะห (Analysis) เมื่อมีขอมูลดิบในแหลงขอมูลแลว เราจะสามารถนําขอมูล Big Data มาจัดเตรียมและทําความสะอาด (Data Cleansing) เพื่อเขาสูกระบวนการวิเคราะหขอมูลได โดยกระบวนการวิเคราะหขอมูลมักจะไดแก ๔.๑) สถิติเชิงพรรณา หรือ Descriptive Analytics เชน คาเฉลี่ย ผลรวม

๕๖ ๔.๒) ความสัมพันธของตัวแปร หรือ Diagnostics Analytics เชน ความสัมพันธ Correlation ๔.๓) การพยากรณหรือทํานายอนาคต หรือ Predictive Analytics เชน Machine Learning ๔.๔) การวิเคราะหแบบใหคําแนะนํา หรือ Prescriptive analytics เชน Optimization ซึ่งการวิเคราะหจะขึ้นอยูกับชนิดและบริบทของขอมูล Big Data นั้น รวมถึงสิ่งที่องคกร อยากรูเกี่ยวกับขอมูล ๕)การนําผลลัพธไปใช (Consumption) การนําผลลัพธไปใชถือเปนองคประกอบสําคัญ ของ Big Data ซึ่งการนําขอมูล Big Data จากการวิเคราะหไปใชอาจอยูในรูปแบบ Data Visualization เชน ตาราง กราฟ Dashboard ที่สวยงาม หรืออาจจะเปน insight ที่ตอบคําถามทางธุรกิจ หรือสงผลตอ การตัดสินใจขององคกรได สรุป Big Data เปนขอมูลขนาดใหญมหาศาล ที่สามารถนําผลที่ไดมาสรางมูลคาใหกับทาง ธุรกิจหรือองคกรได ซึ่ง Big Data จะมีคุณลักษณะสําคัญคือ 5V ไดแก Volume, Velocity, Variety, Veracity และ Value โดยการทํางานกับ Big Data จะมีองคประกอบที่เริ่มตั้งแตการนําเขาขอมูล จากแหลงขอมูล Big Data หลายแหลงไปยังแหลงเก็บขอมูล และเมื่อเรามีขอมูลในแหลงเก็บขอมูลแลว เราสามารถนําขอมูลเหลานั้นไปวิเคราะหแลวสรางมูลคาและนวัตกรรมตาง ๆ จากขอมูล Big Data ได ๒.๒.๗ สมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย สมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายเพื่อคํานวณคาน้ําหนักที่เหมาะสมของวัสดุ ในการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย๓๐ ดังนี้ ๑) หนวยงานที่คิดสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย หนวยงานแรก คือ NIOSH (National Institute for Occupational Safety & Health) ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อป ค.ศ. ๑๙๘๑ ตอมาเมื่อป ค.ศ. ๑๙๙๑ NIOSH ไดทบทวนและปรับปรุงสมการการยกดังกลาว ซึ่งรูจักกัน โดยทั่วไปวา NIOSH Lifting Equation ดังนี้ RWL = LC x HM x VM x DM x AM x FM x CM ๒)ตอมา เมื่อป ค.ศ. ๒๐๐๓ ISO ดําเนินการจัดทํามาตรฐานการยศาสตรเกี่ยวกับการยก และเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย โดยไดนําสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย NIOSH Lifting Equation มาจัดทําเปนมาตรฐาน ISO 11228-1 : 2003 Ergonomics – Manual Handling – Part 1: Lifting & carrying โดยมีสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ดังนี้ RML =mref x hM x vM x dM x αM x fM x cM ๓๐คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย(เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๓๑.

๕๗ ๓) เมื่อป ค.ศ. ๒๐๒๑ ISO ไดทบทวนและปรับปรุงมาตรฐานฉบับดังกลาว และออกเปน ISO 11228-1 : 2021 Ergonomics – Manual Handling – Part 1: Lifting, lowering & carrying โดยมีสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ดังนี้ RML =mref x hM x vM x dM x αM x fM x cM x [oM x pM x ƐM] ๒.๒.๘ ทฤษฎีที่เกี่ยวของกับหลักการยศาสตร (Ergonomics) สําหรับการทํางานที่ตอง เคลื่อนยายของหนัก ในการทํางานใด ๆ บนโลกใบนี้ สิ่งสําคัญที่เราควรจะตระหนักถึงนั่นก็คือ สภาพงานที่มี ความเหมาะสมตอสภาพรางกายของผูทํางาน เพราะการทํางานในแตละวันนั้น ควรจะตระหนักถึงสภาพ รางกายดวยซึ่งเปนสิ่งที่ตองอยูติดตัวเราไปจนเกษียณ หากเกิดปญหาขึ้นกับสภาพรางกายในขณะทํางาน อาจจะทําใหเกิดความชํารุด หรือทรุดโทรมตามรางกาย และอาจจะสงผลอยางยาวนาน ซึ่งเปนสิ่งที่ ไมสมควรเกิดขึ้น ดังนั้น การรับรูถึงวิธีการเรียนรูและปรับเปลี่ยนสภาพงานใหเหมาะกับผูที่ทํางาน และศาสตรที่จะทําใหเราเขาใจในเรื่องนี้อยางมาก นั่นก็คือ “การยศาสตร” นั่นเอง การยศาสตรหรือปจจัยมนุษย หมายความวา สหวิทยาการที่เกี่ยวของกับการศึกษาขอมูล ของมนุษย เชน เพศ สัดสวนรางกาย ความสามารถ ขีดจํากัดเชิงกายภาพและจิตภาพ ความคาดหวัง การศึกษาความสัมพันธระหวางมนุษยและองคประกอบของระบบงานที่มนุษยมีสวนรวม เปนตน โดยนํามาประยุกตใชในการออกแบบและสรางระบบงานใหเหมาะสมกับการปฏิบัติงานของมนุษย เพื่อใหเกิดความปลอดภัยในการทํางาน ลดปญหาสุขภาพ ลดการบาดเจ็บ เพิ่มความพึงพอใจ และเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของมนุษย การยศาสตร เปนเรื่องของความเกี่ยวของระหวางคนกับเครื่องจักรและเครื่องมือ อุปกรณ เครื่องอํานวยความสะดวกในการทํางานที่มีองคประกอบทั้งลักษณะทาทางในการทํางานและขนาด รูปรางของคนงาน ลักษณะทาทางการทํางาน ในการทํางานโดยทั่วไปนั้นรางกายของคนที่ทํางานจําเปน จะตองอยูในลักษณะทาทางที่มั่นคงและสบายไมขัดหรือฝนไปในทางที่ไมปกติ โดยเฉพาะขณะที่มี การออกแรง ดังนั้น หากมีการคํานึงถึงการรักษาทาทางของการเคลื่อนไหวในการทํางานใหมีมาตรฐาน ที่ดีไดก็จะชวยลดการเกิดอุบัติเหตุและอันตรายจากการทํางานลงได ในสภาพปจจุบันประเทศไทยผูใชแรงงานเปนทรัพยากรที่มีคามากที่สุดทําอยางไร ใหแรงงานมีสุขภาพที่ดี ไมเจ็บปวยจากการทํางานซึ่งหมายถึง ประสิทธิภาพของวัยแรงงาน สามารถ ขยายระยะเวลาการทํางานออกไปไดควรดูแลแรงงานตลอดทุกชวงวัยเชนเดียวกับตางประเทศ ดังนั้น ในกฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานไดพ.ศ. ๒๕๔๗ เพื่อกําหนดอัตราน้ําหนัก สูงสุดสําหรับการยกครั้งเดียวของแรงงานในกลุมตาง ๆ อาจจะตองมีการพิจารณาทบทวนศึกษาแกไข ใหเหมาะสมยิ่งขึ้น ซึ่งในปจจุบันโรงงานอุตสาหกรรมหลาย ๆ แหงมีการพัฒนานําเอาเทคโนโลยี นวัตกรรมใหม ๆ มาใชงานเปนจํานวนมากเพื่อลดภาระการทํางานของคนที่ตองออกแรงในการยก ลาก เข็น และดึง โดยเฉพาะในเรื่องการยศาสตร(Ergonomics) เปนการศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบ ซึ่งกันและกันระหวางมนุษยและสภาพแวดลอมทั้งดานกายภาพและพฤติกรรม ปญหาดานการยศาสตร

๕๘ มักมีหลายปจจัย รวมถึงปญหาจากทาทางการปฏิบัติงาน เมื่อไดรับการแกไขหรือปรับปรุงลักษณะ สภาพการปฏิบัติงานใหเหมาะสมกับตัวผูปฏิบัติงานแลว ก็จะสงผลลัพธที่ดีตอสุขภาพของพนักงาน ประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานก็ดีดวยเชนกัน ความสําคัญของการใชการยศาสตรก็คือ การออกแบบ จัดสภาพแวดลอมในการปฏิบัติงานเพื่อใหเกิดความเหมาะสมระหวางผูปฏิบัติงานกับอุปกรณ ทางเทคโนโลยีโดยนักการยศาสตรจะดําเนินการวิเคราะหงาน ความตองการของผูใชงาน อุปกรณที่ใช ทั้งในดานขนาด รูปทรงที่เหมาะสมกับตําแหนงงานนั้น ๆ ซึ่งการยศาสตรในสถานที่ปฏิบัติงานนั้น เปนสิ่งที่จําเปนอยางยิ่งดานความปลอดภัยในการทํางานของพนักงานทั้งระยะสั้นและระยะยาว อีกทั้ง ยังชวยเสริมสรางวัฒนธรรมดานความปลอดภัยมากยิ่งขึ้น พนักงานที่มีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดีนั้น เปนทรัพยากรที่สําคัญยิ่งทั้งขององคกร การใชการยศาสตรนอกจากชวยเสริมสรางวัฒนธรรมองคกร ดานความปลอดภัยและสุขภาพที่ดีแลว ยังชวยใหเกิดประสิทธิภาพการปฏิบัติงาน และพนักงาน มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นจึงสามารถชวยใหองคกรสามารถลดตนทุนไดอันเนื่องมาจากการปรับปรุง ดานความปลอดภัย ซึ่งในสวนนี้เปนการชวยลดคาใชจายที่เกิดขึ้นที่มาจากการจายเปนคาชดเชย หรือคารักษาพยาบาลใหกับพนักงาน ปญหาการยศาสตรที่พบมากในสถานประกอบการ จากการ รวบรวมสถิติการประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางาน สํานักงานกองทุนเงินทดแทน สํานักงานกองทุนประกันสังคม กระทรวงแรงงาน พบวาปญหาดานการยศาสตรนี้กอใหเกิดผลกระทบ ตอสุขภาพอนามัยของผูปฏิบัติงานในสถานประกอบการมี ๔ ประเภทใหญ๓๑ ดังนี้ ๑) การประสบอันตรายจากการยกหรือเคลื่อนยายของหนัก ๒) การประสบอันตรายจากทาทางการทํางาน ๓) อาการเจ็บปวยจากการเคลื่อนยายของหนัก ๔) อาการเจ็บปวยจากทาทางการทํางาน การเตรียมความพรอมสําหรับคนที่อยูในวัยทํางานไมใหมีความเสี่ยงในการทํางาน ซึ่งจะทําใหสงผลตอการดํารงชีวิตสูงมาก การทํางานที่มีการใชแรงกายในการยกเคลื่อนยายสิ่งของ การบาดเจ็บของระบบกระดูกและกลามเนื้อที่เกิดจากการทํางานเคลื่อนยายวัสดุพบวามีสาเหตุมาจาก ปจจัยเสี่ยงหลายประการที่สําคัญ๓๒ ดังนี้ ๑) การใชแรงจากรางกายที่สูงเนื่องจากวัสดุที่เคลื่อนยายมีน้ําหนักมาก (forceful exertion) ๒) การใชทาทางในการเคลื่อนยายที่ไมเหมาะสม (awkward posture) ๓) การทํางานซ้ํา ๆ ตอเนื่องเปนเวลานาน (repetitive motion) ๔) การกดทับของวัตถุ (contact stress) ๕) การทํางานในทาหนึ่งทาใดเปนเวลานาน (static posture) ๓๑ดลพร กุลศานตและประกอบ สุรวัฒนาวรรณ, การศึกษาปญหาการยศาสตรของพนักงาน ที่ปฏิบัติงานภายในหองสะอาดสําหรับโรงงานอิเล็กทรอนิกส, (วิทยานิพนธ, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, ๒๕๕๐), ๕ – ๖.๓๒กิตติ อินทรานนท, การยศาสตร = Ergonomics, (กรุงเทพ, สํานักพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, ๒๕๕๓), ๒๕.

๕๙ การที่จะลดจํานวนการบาดเจ็บจากการเคลื่อนยายวัสดุจําเปนที่จะตองลดหรือกําจัดปจจัย เสี่ยงตาง ๆ ดังกลาวขางตนนั้นอาจสงผลรายตอสุขภาพในระยะยาวได เรื่องนี้จึงเปนเรื่องที่รัฐบาล และนายจางควรใสใจในเรื่องการยกระดับคุณภาพชีวิตของแรงงานดวยการกําหนดน้ําหนักสูงสุดที่ควร จะยกไดหรือน้ําหนักที่เหมาะสมสําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ การยกของดวยแรงจากรางกายเปนงานที่มี ความเสี่ยงตอการบาดเจ็บของระบบกระดูกและกลามเนื้อในสวนตาง ๆ ของรางกายไมวาจะเปนมือ ขอมือ แขน ไหล โดยเฉพาะอยางยิ่ง หลังสวนลาง จากการศึกษาจํานวนมากพบวาการยกดวยแรงกาย สงผลตอการบาดเจ็บของหลังสวนลางไดงายและมีความเกี่ยวของกันอยางชัดเจน แมวาน้ําหนักจะไมได มากนักแตหากทําการยกในทาที่ไมถูกตองซ้ํา ๆ ตอเนื่องก็สามารถสงผลตอการบาดเจ็บของหลังไดมาก เชนกัน สรุป การยศาสตรจึงเปนศาสตรที่มีความสําคัญอยางมากตอการออกแบบหรือสรางความ ปลอดภัยภายในที่ทํางานทั้งหลายในประเทศเพราะการออกแบบหรือสรางความปลอดภัยภายในสถานที่ รวมไปถึงวัสดุอุปกรณมากมาย จะชวยทําใหผูปฏิบัติงานทั้งหลายไดมีสุขภาพอนามัยที่ดี ไมประสบปญหา ทางสุขภาพที่ไมดีอันเปนผลมาจากความไมปลอดภัยหรือการออกแบบที่ไมดีนั่นเอง ดังนั้น การยศาสตร จึงเปนศาสตรที่มีประโยชนอยางมากตอการทํางานของพวกเรา ซึ่งจะชวยทําใหการทํางานในอนาคต ภายภาคหนา ดําเนินไปดวยการตระหนักและคํานึงถึงถึงสุขภาพของผูปฏิบัติงานที่มากขึ้นกวาเดิม ซึ่งนอกจากจะชวยทําใหสุขภาพอนามัยของผูทํางานเปนไปไดดวยดีแลว ยังชวยทําใหการทํางานภายใน ที่ทํางานไดดําเนินไปอยางดีเยี่ยม แถมยังชวยลดจํานวนความเจ็บปวยหรือสูญเสีย รวมไปถึงคาใชจาย ที่จะตองจายในกรณีที่เกิดเรื่องไมดีภายในที่ทํางานดวยนั่นเอง

บทที่ ๓ วิธีการพิจารณาศึกษา การจัดทํารายงานพิจารณาศึกษา เรื่อง การยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยก หรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร (Ergonomics) สําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ เปนการศึกษาเชิงเอกสารและนําเสนอขอมูลขอคิดเห็นของผูเกี่ยวของ โดยใชการประชุมกลุม (Focus Group) และการวิเคราะหเนื้อหาจากการประชุม (Content Analysis) โดยเปนการศึกษาขอมูล เชิงคุณภาพ ดวยการวิเคราะหเนื้อหาจากขอมูลที่ไดจากแหลงตาง ๆ รวมกันระหวางคณะกรรมาธิการ การแรงงาน คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน และคณะทํางานเพื่อพิจารณา ศึกษาการยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายสําหรับ แรงงานกลุมตาง ๆ เพื่อจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายเสนอไปยังหนวยงานที่เกี่ยวของ ทั้งนี้ เพื่อให บรรลุวัตถุประสงคของการพิจารณาศึกษา คณะอนุกรรมาธิการการไดกําหนดการพิจารณาศึกษา ดังนี้ ๓.๑ คณะกรรมาธิการการแรงงานและบุคคลที่เกี่ยวของ คณะกรรมาธิการที่ใชในการพิจารณาศึกษา ไดแก คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา และบุคคลที่เกี่ยวของ ไดแก เลขานุการประจําคณะกรรมาธิการ ๓.๒ คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงานและบุคคลที่เกี่ยวของ คณะอนุกรรมาธิการที่ใชในการพิจารณาศึกษา ไดแก คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและ คุมครองแรงงานและบุคคลที่เกี่ยวของ ไดแก อนุกรรมาธิการ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ และคณะทํางานเพื่อพิจารณาศึกษาการยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกายสําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ ๓.๓ การเก็บรวบรวมขอมูล การศึกษาครั้งนี้เปนการศึกษาโดยใชขอมูลทุติยภูมิจากการศึกษา คนควาขอมูลในสวนที่เกี่ยวของ ระหวางเดือนมกราคม ๒๕๖๓ – พฤศจิกายน ๒๕๖๖ โดยสามารถจําแนกการดําเนินการออกเปน ๒ ขั้นตอน คือ ๓.๓.๑ ขั้นตอนที่ ๑ การเก็บรวบรวมขอมูล เปนการรวบรวมขอมูลจากแหลงตาง ๆ โดยใชการหารือเพื่อแลกเปลี่ยนขอมูลรวมกัน ระหวางคณะกรรมาธิการ คณะอนุกรรมาธิการ คณะทํางาน การเชิญบุคคลหรือหนวยงานที่เกี่ยวของ เขารวมประชุม การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของ การเดินทางไปรวมประชุมหารือรวมกับหนวยงาน ที่เกี่ยวของ และการจัดสัมมนาเพื่อรับฟงความคิดเห็น เพื่อแลกเปลี่ยนขอมูลที่เกี่ยวของกับสภาพปญหา และแนวทางการยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย

๖๒ ตามหลักการยศาสตร (Ergonomics) สําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ โดยใชการสนทนากลุม (Focus Group) การบันทึกการประชุม สรุปผลการเดินทาง และสรุปผลการสัมมนาฯ เพื่อสรุปประเด็น ในการประชุมแตละครั้ง โดยเปดโอกาสใหสมาชิกที่อยูในกลุมรวมกันแสดงความคิดเห็นรวมกัน ดังนี้ ๑)การจัดประชุมของคณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน รวมกับคณะทํางานเพื่อพิจารณาศึกษาการยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยก หรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายสําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ ไดพิจารณาศึกษา เรื่อง “การยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ตามหลักการยศาสตร (Ergonomics) สําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ” โดยมีการจัดประชุมไป จํานวน ๑๖ ครั้ง ดังนี้ (๑) ครั้งที่ ๑/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๙ มกราคม ๒๕๖๓ (๒) ครั้งที่ ๒/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๑๐ มกราคม ๒๕๖๓ (๓) ครั้งที่ ๑๑/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๔ มิถุนายน ๒๕๖๓ (๔) ครั้งที่ ๑๓/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๒๕ มิถุนายน ๒๕๖๓ (๕) ครั้งที่ ๑๗/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๑๓ สิงหาคม ๒๕๖๓ (๖) ครั้งที่ ๓/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒๖ มกราคม ๒๕๖๖ (๗) ครั้งที่ ๔/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ กุมภาพันธ ๒๕๖๖ (๘) ครั้งที่ ๕/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๑๖ กุมภาพันธ ๒๕๖๖ (๙) ครั้งที่ ๖/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ มีนาคม ๒๕๖๖ (๑๐) ครั้งที่ ๗/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๑ มิถุนายน ๒๕๖๖ (๑๑) ครั้งที่ ๘/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๖ กรกฎาคม ๒๕๖๖ (๑๒) ครั้งที่ ๙/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๑๐ สิงหาคม ๒๕๖๖ (๑๓) ครั้งที่ ๑๐/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๑๗ สิงหาคม ๒๕๖๖ (๑๔) ครั้งที่ ๑๑/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๖๖ (๑๕) ครั้งที่ ๑๓/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๑๒ ตุลาคม ๒๕๖๖ (๑๖) ครั้งที่ ๑๔/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๖ ๒)การเชิญผูแทนหนวยงานที่เกี่ยวของมาใหขอมูล คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ไดเชิญผูแทนหนวยงาน ที่เกี่ยวของมาใหขอมูล ขอเท็จจริง เพื่อประกอบการพิจารณา ดังนี้ (๑) นางสาวสุดธิดา กรุงไกรวงศกรรมการผูทรงคุณวุฒิสถาบันสงเสริม ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) หรือ “สสปท.” ไดให ขอมูลที่เกี่ยวของกับประเด็นการกําหนดน้ําหนักสูงสุดที่ควรจะยกไดตามความในมาตรา ๓๗ พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ประกอบกฎกระทรวงกําหนดอัตรานาหนักที่นายจาง

๖๓ ใหลูกจางทํางานไดพ.ศ. ๒๕๔๗ และอนุสัญญา ILO ที่เกี่ยวของ ยกตัวอยางเชน กลุมแรงงานยกของ ในสนามบินตางประเทศ๑ ดังนี้ (๑.๑) หลักการยศาสตรซึ่งคําวา “หลักการยศาสตร” (ราชบัณฑิตสถาน) เปนผูกําหนด โดยในหนังสือสารานุกรมไทยสําหรับเยาวชนไทย โดยพระประสงคในพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัว รัชกาลที่ ๙ เลมที่ ๓๒ เรื่องที่ ๗ การยศาสตรเปนศัพทบัญญัติมาจากคาภาษาอังกฤษวา “Ergonomics” ซึ่งมีรากศัพทมาจากคําภาษากรีก ประกอบรวมกัน ๓ คํา คือ “ergon” หมายถึง “งาน” (work) “nomoi” หมายถึง “กฎ” (law) “ikos” หมายถึง “ศาสตรหรือระบบความรู” (ics) “Ergonomics” จึงหมายถึง ศาสตรหรือระบบความรูที่ศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธระหวางกฎกับงาน สวนคําวา “การย” (การยะ) ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหความหมายวา หนาที่กิจธุระ งาน ดังนั้น “การยศาสตร” จึงมีความหมายวา ระบบความรูเกี่ยวกับงาน (๑.๒) หนังสือ ERGONOMICS ขององคการแรงงานระหวางประเทศ การยศาสตร เปนเรื่องการศึกษาสภาพการทํางานที่มีความสัมพันธระหวางผูปฏิบัติงานและสิ่งแวดลอมการทํางาน เปนการพิจารณาวาสถานที่ทํางาน ไดมีการออกแบบหรือปรับปรุงใหมีความเหมาะสมกับผูปฏิบัติงาน อยางไร เพื่อปองกันปญหาตาง ๆ ที่อาจมีผลกระทบตอความปลอดภัยและสุขภาพอนามัย ของผูปฏิบัติงาน และสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการทํางานไดดวย หรืออาจกลาวไดวา เพื่อทําใหงาน ที่ตองปฏิบัติมีความเหมาะสมกับผูปฏิบัติงาน แทนที่จะบังคับใหผูปฏิบัติงานตองทนฝนปฏิบัติงานนั้น ๆ ซึ่งตนไดเขียนบทความเรื่อง Ergonomics หรือการยศาสตรหมายถึงอะไร โดยตําราตางประเทศจะให ความหมายแตกตางจากสารานุกรม โดยทั่วไปมาจากคาวา Ergon = งาน Nomos = กฎตามธรรมชาติ Ergonomics = กฎหรือระเบียบของงาน (Laws of Work) การยศาสตร(Ergonomics) เปนวิชาที่ศึกษา ความสัมพันธระหวางคนกับงานที่ปฏิบัติเพื่อนําไปออกแบบ หรือปรับปรุงลักษณะงาน และสภาพการ ทํางานใหเหมาะกับตัวผูปฏิบัติงานไดอยางมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย มีสุขภาพอนามัยดีทั้งรางกายและ จิตใจ ดังนั้น การยศาสตรจึงเปนความพยายามหาวิธีที่จะปรับงานใหเหมาะกับผูปฏิบัติงานมากกวา ปรับผูปฏิบัติงานใหเหมาะกับงาน ตัวอยางอิริยาบถทาทางการทํางาน & การจับเครื่องมือ ความสูงของขอศอก กดขอศอก (Elbow Rule) สําหรับงานปกติ: ใหระดับพื้นผิวของสิ่งของอยูประมาณขอศอกหรือต่ํากวา เล็กนอย สําหรับงานประณีต : ใหยกระดับพื้นผิวของสิ่งของสูงกวาระดับงานปกติและสําหรับงานที่ตอง ออกแรง : ใหลดระดับพื้นผิวของสิ่งของต่ํากวาระดับงานปกติซึ่งตองจัดใหเหมาะสมกับคนที่ทํางาน เปนหลัก หรือรัศมีวงแขน โดยสวนใหญเปนการจัดเครื่องมือ อุปกรณเชน คีม สวาน เพื่อปรับใหมีความ เหมาะสมกับความสูงของคนทํางานในพื้นที่ของโรงงานหรือสถานประกอบการ มีคําถามวานักกีฬา ยกน้ําหนักจึงสามารถยกไดน้ําหนักมาก เนื่องจากมีเทคนิคและลักษณะทาทางการยกหลัง อยูในแนวตรง ๑ คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของคณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๑๑/๒๕๖๓ วันพฤหัสบดีที่ ๔ มิถุนายน ๒๕๖๓ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการ สังคม ๒๕๖๓), ๓ – ๑๓.

๖๔ และคําถามตอมาการใชBack Support ในสถานประกอบการสามารถชวยไดหรือไม ซึ่งจาก ผลการศึกษาทางวิชาการ พบวาการใชBack Support ไมไดชวยมากนัก และอาจไมเหมาะกับการ สวมใสในเมืองรอน เนื่องจากหลักหลักการยศาสตรตองใหหลังอยูในแนวตรง ดังนั้น การผลิตกลอง กระดาษจึงตองมีชองใหนิ้วมือสอดเขาไปในชองเพื่อจับยกกลองได สสปท. ไดจัดทํามาตรฐานและคูมือการยศาสตร ดังนี้ ๑) การปฏิบัติงานคอมพิวเตอร ไดแก มาตรฐานการปฏิบัติงานคอมพิวเตอร ตามหลักการยศาสตร (มปอ. ๓๐๑ : ๒๕๖๑) และคูมือการปรับปรุงการปฏิบัติงานคอมพิวเตอร ตามหลักการยศาสตร ๒) การยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ไดแก มาตรฐานการยก และเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร (มปอ. ๓๐๒ : ๒๕๖๑) และคูมือการปรับปรุง การปฏิบัติงานยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร ที่ผานมากรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานไดรับทราบปญหาดังกลาว โดยสถาบันความปลอดภัยในการทํางาน ไดจัดทําโครงการพัฒนาความปลอดภัยและอาชีวอนามัย ใน SMEs ไดมีการจัดฝกอบรมใหความรูเรื่องการปรับปรุงสภาพการทํางานใหแก SMEs ที่เขารวม โครงการ จากการติดตามผลพบวา SMEs ที่เขารวมโครงการฯ สามารถนําความรูไปปรับปรุงสภาพ การทํางานได ซึ่งรวมถึงเรื่องการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย เชน โครงการ ปพ.ศ. ๒๕๔๙ พบวา มีการปรับปรุงดวยการจัดซื้อรถเข็นชวยในการขนยาย โครงการ ปพ.ศ. ๒๕๕๐ พบวา มีการปรับปรุงดวยจัดทํารถเข็นถังน้ําดื่ม เปนตน นอกจากนั้น ยังมีการจัดทําโครงการสิ่งประดิษฐคิดคน ดานความปลอดภัยซึ่งเปนตัวอยางได เปนการสงเสริมสถานประกอบกิจการใหสงผลงานการปรับปรุง สถานที่ทํางานใหมีความปลอดภัย และผูปฏิบัติงานมีสุขภาพอนามัยดี โดยมีการใหรางวัลผลงาน Best Practice Award และ Good Practice Award ตัวอยางผลงานเกี่ยวกับการยกและเคลื่อนยาย วัสดุดวยแรงกายที่ไดรับรางวัล เชน ปพ.ศ. ๒๕๕๑ ผลงาน “รถยกลังบรรจุผลิตภัณฑ” เปนการ ออกแบบรถเข็นเปนการเฉพาะ เพื่อยกและเข็นลัง ปพ.ศ. ๒๕๕๓ ผลงาน “เครื่องเมตตานารี” เปนการ จัดทําที่เรียงกลองลง Pallet ซึ่งเปาหมายสูงสุด คือ ลดอาการปวดเมื่อยจากการทํางาน จากการดําเนิน โครงการปรับปรุงสภาพการทํางานที่ผูปฏิบัติงานมีอาการปวดเมื่อยกลามเนื้อเนื่องจากการทํางาน พบวา ผลจากการปรับปรุงสภาพการทํางาน ยอกจากสามารถลดอาการปวดเมื่อยกลามเนื้อเนื่องจากการทํางานแลว ยังทําใหผลผลิตเพิ่มมากขึ้นดวย ความแตกตางระหวาง ปญหาความปลอดภัย และปญหาการยศาสตรคือ ปญหา ความปลอดภัย มักจะเกิดขึ้นอยางเฉียบพลัน มักจะมีผลกระทบตอสวนของรางกาย เชน นิ้ว มือ เทา แขน ขา ศีรษะ เปนตน แตปญหาการยศาสตรมักจะเกิดขึ้นในระยะยาว (เปนปญหาสะสม) มักจะมี ผลกระทบตอระบบกลามเนื้อและกระดูก เชน หลังสวนลาง คอ ไหลขอมือ เขา กลามเนื้อตางๆ เปนตน ประโยชนที่ไดรับจากการนําการยศาสตรไปประยุกตใชคือ ๑) เพิ่มความปลอดภัย ของพนักงานและมีสุขภาพอนามัยดี ๒) เพิ่มความกระตือรือรนในการทํางาน ๓) เพิ่มคุณภาพของงานที่ทํา ๔) เพิ่มประสิทธิภาพและผลผลิต