รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การยกระดับคุณภาพชีวิตในการทำงานที่ต้องยกหรือเคลื่อนย้าย วัสดุหนักด้วยแรงกายตามหลักการยศาสตร์ (Ergonomics) สำหรับแรงงานกลุ่มต่าง ๆ

๑๑๕ ฉบับดังกลาว ทั้งนี้ถึงแมวาประเทศไทยยังไมไดใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาว แตก็มี ความพยายามที่จะพัฒนาแนวทางในเรื่องของการทํางานใหเกิดความปลอดภัย และรวบรวมขอมูล เพื่อที่จะเตรียมความพรอมในการใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาวในอนาคตตอไป ๓.๒) อนุสัญญาฉบับที่ 187 วาดวยกรอบงานสงเสริมความปลอดภัย และสุขภาพอนามัยในการทํางาน ค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) จัดเปนมาตรฐานระหวางประเทศ ฉบับพื้นฐานดานความปลอดภัยในการทํางาน มีสาระครอบคลุมในเรื่อง การมีนโยบายระดับชาติ ดานความปลอดภัยและอาชีวอนามัย เพื่อสรางเสริมความปลอดภัยและสุขภาพอนามัยของลูกจาง โดยกําหนดใหสอดคลองตามแนวปฏิบัติและสภาพการณภายในประเทศ ซึ่งประเทศไทยไดใหสัตยาบัน ตออนุสัญญาฉบับดังกลาวแลว เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2559 (ค.ศ. 2016) ๓.๓) อนุสัญญา ฉบับที่ 127 วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตให คนงานคนหนึ่งแบกหามไดค.ศ. 1967. Maximum Weight Convention, 1967 และขอแนะประกอบ อนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๘ ประเทศไทยใหสัตยาบันตออนุสัญญาฉบับดังกลาวเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ พ.ศ. 2511 (ค.ศ. 1968) ซึ่งเปนอนุสัญญาเกี่ยวกับความปลอดภัยในการทํางาน (น้ําหนักสูงสุด ในการยกของ) ๔) กฎหมายที่ประเทศไทยมีการประกาศและใชบังคับในปจจุบัน ๔.๑) พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ เมื่อวันที่ ๑๒ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๕๔๑ ไดมีประกาศปรับปรุงกฎหมายวาดวยการคุมครองแรงงานที่เรียกวา “พระราชบัญญัติคุมครอง พ.ศ. ๒๕๔๑” โดยกฎหมายฉบับนี้ไดมีการแกไขปรับปรุงจากกฎหมาย ฉบับเกาในหลาย ๆ เรื่อง โดยเฉพาะในเรื่องเกี่ยวกับการกําหนดน้ําหนักสําหรับการทํางานที่เปน ขอถกเถียงกัน สาระสําคัญของการจํากัดน้ําหนักที่เหมาะสมใหแรงงานงานยกหรือแบกหามไดนั้น ไดบัญญัติไวในพระราชบัญญัติคุมครอง พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยมาตรา ๓๗ ไดวางหลักการไววา หามมิให นายจางใหลูกจางทํางานยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักเกินอัตราน้ําหนักตามที่กําหนด ในกฎกระทรวง ซึ่งไดมีการกําหนด “กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ โดยใหนายจางใชลูกจางทํางานยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักไมเกิน อัตราน้ําหนักโดยเฉลี่ยตอลูกจางหนึ่งคน ดังตอไปนี้ (๑) ยี่สิบกิโลกรัมสําหรับลูกจางซึ่งเปนเด็กหญิงอายุตั้งแตสิบหาป แตยังไมถึงสิบแปดป (๒) ยี่สิบหากิโลกรัมสําหรับลูกจางซึ่งเปนเด็กชายอายุตั้งแต สิบหาปแตยังไมถึงสิบแปดป (๓) ยี่สิบหากิโลกรัมสําหรับลูกจางซึ่งเปนหญิง (๔) หาสิบหากิโลกรัมสําหรับลูกจางซึ่งเปนชาย ในกรณีของหนักเกินอัตราน้ําหนักที่กําหนดตามวรรคหนึ่ง ใหนายจางจัดใหมีและใหลูกจางใชเครื่องทุนแรงที่เหมาะสม และไมเปนอันตรายตอสุขภาพ และความปลอดภัยของลูกจาง”

๑๑๖ อีกทั้ง พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ หมวด ๓ การใชแรงงานหญิง มาตรา ๓๙ บัญญัติวา “หามมิใหนายจางใหลูกจางซึ่งเปนหญิงมีครรภทํางาน อยางหนึ่งอยางใด ดังตอไปนี้ (๓) งานยก แบก หาม ทูน ลาก หรือเข็นของหนักเกินสิบหา กิโลกรัม” โดยกฎกระทรวงกําหนดน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ (ลงนาม ณ วันที่ ๒๓ เมษายน ๒๕๔๗) มีผลบังคับใชตั้งแตวันที่ ๗ ธันวาคม ๒๕๔๗ จนถึง ปจจุบันนี้ ๔.๒) พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ซึ่งพระราชบัญญัติความปลอดภัยฯ ไดมีการตรากฎกระทรวงเปนการเฉพาะ เรื่องในหลายฉบับ โดยเฉพาะในเรื่องความปลอดภัยไดมีการบัญญัติไว ดังนี้ (๑) มาตรา ๑๔ ในกรณีที่นายจางใหลูกจางทํางานในสภาพ การทํางานหรือสภาพแวดลอมในการทํางานที่อาจทําใหลูกจางไดรับอันตรายตอชีวิต รางกาย จิตใจ หรือสุขภาพอนามัย ใหนายจางแจงใหลูกจางทราบถึงอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นจากการทํางาน และแจกคูมือ ปฏิบัติงานใหลูกจางทุกคนกอนที่ลูกจางจะเขาทํางาน เปลี่ยนงาน หรือเปลี่ยนสถานที่ทํางาน (๒) มาตรา ๑๖ ใหนายจางจัดใหผูบริหาร หัวหนางาน และลูกจางทุกคนไดรับการฝกอบรมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน เพื่อใหบริหารจัดการและดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ไดอยางปลอดภัย ในกรณีที่นายจางรับลูกจางเขาทํางาน เปลี่ยนงาน เปลี่ยน สถานที่ทํางาน หรือเปลี่ยนแปลงเครื่องจักรหรืออุปกรณซึ่งอาจทําใหลูกจางไดรับอันตรายตอชีวิต รางกาย จิตใจ หรือสุขภาพอนามัย ใหนายจางจัดใหมีการฝกอบรมลูกจางทุกคนกอนการเริ่มทํางาน การฝกอบรมตามวรรคหนึ่งและวรรคสอง ใหเปนไปตาม หลักเกณฑวิธีการ และเงื่อนไขที่อธิบดีประกาศกําหนด ๔.๓) ขอบังคับวาดวยความปลอดภัย กองความปลอดภัยแรงงาน กรมสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ไดจัดฝกอบรมลูกจางตามมาตรา ๑๖ ของพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ กําหนดใหนายจาง หัวหนางาน “ไดรับการฝกอบรม ความปลอดภัยฯ” ในกรณีที่นายจาง “รับลูกจางเขาทํางาน เปลี่ยนงาน เปลี่ยนสถานที่ทํางาน” หรือ “เปลี่ยนแปลงเครื่องจักรหรืออุปกรณ” ใหนายจางจัดใหมีการ “ฝกอบรมลูกจางทุกคนกอนการเริ่ม ทํางาน” ทั้งนี้ การฝกอบรมใหเปนไปตามกฎหมายกําหนด การฝกอบรม “ผูที่สามารถฝกอบรมใหลูกจางตามมาตรา 16” คือ นายจาง สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน หรือหนวยงานที่กรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานเปนผูอนุญาต และตองดําเนินการ ดังนี้ (๑) ใหลูกจางเขารับการฝกอบรม “เต็มเวลา” ตลอดหลักสูตร (๒) หองฝกอบรมตองมีผูเขารับการฝกอบรม “ไมเกิน 60 คน/หอง”

๑๑๗ (๓) มีการ “วัดผล” และ “ประเมินผล” ผูเขารับการฝกอบรม (๔) “ออกหลักฐานแสดงการผานการฝกอบรม” ใหแกผูผาน การฝกอบรม และใหนายจาง “เก็บหลักฐานการฝกอบรม” ไดแก ทะเบียน รายชื่อลูกจางซึ่งผาน การอบรม วัน เวลา และสถานที่อบรม พรอมลายมือชื่อของวิทยากรผูทําการอบรมไวในสถานประกอบ กิจการ หรือสถานที่ที่ลูกจางทํางาน “พรอมที่จะใหพนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได” การดําเนินการฝกอบรม (1) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัยระดับบริหาร มีระยะเวลาการฝกอบรม 12 ชั่วโมง ประกอบดวยการบริหารงานความปลอดภัยฯ 3 ชั่วโมงกฎหมาย ความปลอดภัยฯ 3 ชั่วโมง และระบบการจัดการดานความปลอดภัย 6 ชั่วโมง (๒) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัยระดับหัวหนางาน มีระยะเวลาการฝกอบรม 12 ชั่วโมง ประกอบดวยความรูเกี่ยวกับความปลอดภัย 3 ชั่วโมง กฎหมาย ความปลอดภัยฯ 3 ชั่วโมง การคนหาอันตรายจากการทํางาน 3 ชั่วโมง และการปองกันและควบคุม อันตรายตามความเสี่ยงที่เกี่ยวของของสถานประกอบกิจการ 3 ชั่วโมง (สําหรับลูกจางระดับหัวหนางาน ที่ผานการอบรมจากสถานประกอบกิจการเดิมแลวใหฝกอบรมเฉพาะขอนี้เทานั้น) (3) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัยระดับลูกจางทั่วไป และลูกจางเขาทํางานใหมมีระยะเวลาการฝกอบรม 6 ชั่วโมง ประกอบดวย ความรูเกี่ยวกับ ความปลอดภัย 1.5 ชั่วโมง กฎหมายความปลอดภัยฯ 1.5 ชั่วโมง และขอบังคับวาดวยความปลอดภัย 3 ชั่วโมง (สําหรับลูกจางที่ผานการอบรมจากสถานประกอบกิจการเดิมแลว ใหฝกอบรมเฉพาะขอนี้ เทานั้น) (4) หลักสูตรฝกอบรมดานความปลอดภัย ลูกจางเปลี่ยนงาน เปลี่ยนสถานที่ทํางาน หรือเปลี่ยนแปลงเครื่องจักรหรืออุปกรณซึ่งมีปจจัยเสี่ยงแตกตางไปจากเดิม มีระยะเวลาการฝกอบรม 3 ชั่วโมง ประกอบดวย ปจจัยเสี่ยงจากการทํางาน 1.5 ชั่วโมง และขอบังคับ วาดวยความปลอดภัย 1.5 ชั่วโมง ๔.๔) กฎกระทรวงการจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคลเพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ พ.ศ. 2565 ไดบัญญัติไวใน “ขอ ๙ (๓) จัดทําคูมือวาดวยความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางานของ หนวยงานที่รับผิดชอบ โดยรวมดําเนินการกับเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน ระดับเทคนิค ระดับเทคนิคขั้นสูง หรือระดับวิชาชีพ เพื่อเสนอคณะกรรมการความปลอดภัยหรือนายจาง แลวแตกรณี และทบทวนคูมือดังกลาวตามที่นายจางกําหนด โดยนายจางตองกําหนดใหมีการทบทวน อยางนอยทุกหกเดือน” ซึ่งคูมือวาดวยความปลอดภัยจะแทรกในเรื่องของความเสี่ยงที่เกิดขึ้น จากลักษณะงานตาง ๆ รวมทั้งในเรื่องของการยศาสตรและการลดการรักษาดวย อีกทั้งคูมือวาดวย ความปลอดภัยจะกําหนดหนาที่ของเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางานระดับวิชาชีพซึ่งเพิ่มขึ้นมา แตจะตองใหเจาหนาที่ความปลอดภัยระดับวิชาชีพใหความรูใหกับลูกจางในเรื่องของโรคจากการทํางาน ซึ่งถือวาเปนการปองกันความเสี่ยงไวกอนวามีแนวโนมโรคจากการทํางานที่เกิดขึ้นจากการยก และเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย มีอะไรบางจึงกําหนดไวเปนหนาที่หนึ่งของเจาหนาที่ความปลอดภัย

๑๑๘ ในการทํางานระดับวิชาชีพดวยดังนั้น กฎหมายตางๆเหลานี้ไมไดมีการบัญญัติกฎหมายเปนการเฉพาะเรื่อง แตจะแทรกเรื่องความปลอดภัยตาง ๆ เอาไวดวยเพื่อใหครอบคลุม ๕) แนวทางในการขับเคลื่อนเพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิต แรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ๕.๑) การบังคับใชกฎหมายอยางจริงจัง ในปจจุบันมีกฎหมาย บังคับใช ดังนี้ (๑) พระราชบัญญัติคุมครอง พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยมาตรา ๓๗ ไดวางหลักการไววา หามมิใหนายจางใหลูกจางทํางานยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักเกิน อัตราน้ําหนักตามที่กําหนดในกฎกระทรวง ซึ่งไดมีการกําหนด กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนัก ที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ (๒) พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ไดบัญญัติไวตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ (๓) กฎกระทรวงการจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัย ในการทํางาน บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคลเพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบ กิจการ พ.ศ. 2565 ทั้งนี้ ปจจุบันมีกฎหมายที่ใชบังคับเกี่ยวกับการดูแลสวัสดิภาพ ของแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ซึ่งกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานไดมี การเผยแพรประชาสัมพันธใหกับนายจางและลูกจางไดรับทราบมาโดยตลอด อีกทั้งกฎกระทรวง ที่ออกมาใชบังคับในแตละฉบับถึงแมวาจะออกมาใชบังคับเปนการเฉพาะเรื่อง แตไดมีการสอดแทรก การดูแลในเรื่องสวัสดิภาพและความปลอดภัยในการทํางานของลูกจาง รวมทั้งพระราชบัญญัติ ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ที่ไดบัญญัติไวตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ ยังเปนกลไกสําคัญที่กําหนดใหเจาหนาที่ความปลอดภัย (จป.) เปนเจาหนาที่ที่ตองมี ความรูในเรื่องของความปลอดภัยในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายเปนสําคัญ ดังนั้น จึงจําเปนตองมีการบังคับใชกฎหมายอยางจริงจัง เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพอยางแทจริง ๖) การสรางองคความรู ดังนี้ ๖.๑) การประเมินอันตรายดานสุขภาพ โดยการประเมินดานการยศาสตร จากการยกและเคลื่อนยายวัสดุโดยการใหความรูในเรื่องหลักการยศาสตร น้ําหนักที่ควรยกไดในแตละครั้ง เปนตน ๖.๒) สอนวิธีการยกและเคลื่อนยายวัสดุอยางถูกวิธีโดยใหความรู ในเรื่องทาทางการยกหรือเคลื่อนวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตอง วิธีการยกทั้งในแนวราบ และแนวดิ่ง ๗) การสงเสริม คือ กําหนดเปนขอแนะนําหรือแนวปฏิบัติเชน คูมือ วาดวยความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน โดยการสงเสริมการพัฒนา การกํากับ ดูแลตามกฎหมายรวมทั้งเครือขายทุกสถานประกอบกิจการจะเปนคนดูแลในเรื่องของ ความปลอดภัยดวยตัวเอง สวนพนักงานตรวจความปลอดภัยจะเปนแคคนที่คอยกํากับอยูขาง ๆ ใหคําแนะนําเทานั้น

๑๑๙ (๓.๓) ผูชวยศาสตราจารยนริศ เจริญพร อาจารยประจําคณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรหัวหนาโครงการวิจัยการศึกษาน้ําหนักยกที่ยอมรับไดสําหรับแรงงานไทย วิทยากรไดบรรยายและใหขอมูล๑๙ ดังนี้ ๑) จากรายงานการศึกษาวิจัยของสถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. ป พ.ศ. ๒๕๖๕ เปนการทบทวนกฎหมาย และการสํารวจเบื้องตนงานยกและเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ซึ่งการทําวิจัยดังกลาวเปนผลผูกพัน มาจากอนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ (ILO C 127/R 128) ซึ่งประเทศไทย ไดใหสัตยาบันไวแลว โดยจะมีคณะกรรมการผูเชี่ยวชาญเฉพาะดานประเมินผลวาไดมีการนําอนุสัญญา ที่ไดใหสัตยาบันแลว ไปดําเนินการใหสมบูรณแลวหรือยัง ซึ่งหากไมดําเนินการใหสมบูรณจะมีขอแนะ โดยที่ผานมาไดมีขอแนะอยูใน ๒ ประเด็น คือ เรื่องอายุและน้ําหนักที่ไมสัมพันธกันโดยเฉพาะแรงงานเด็ก และเรื่องประสิทธิภาพในการบังคับใชกฎหมายในประเทศไทยยังไมมีประสิทธิภาพมากเพียงพอ ซึ่งในป ค.ศ. ๒๐๒๖ ประเทศไทยจะตองมีการรายงานผลการดําเนินงานที่คณะกรรมการผูเชี่ยวชาญเฉพาะดาน ไดมีขอแนะในเรื่องดังกลาว วาไดมีการดําเนินการไปแลวหรือไม อยางไร รายงานการศึกษาวิจัยของสถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน เปนเรื่องของการศึกษาเกี่ยวกับน้ําหนักยกที่ยอมรับไดสําหรับเด็ก โดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตรไดมีการทดลองในเด็กประมาณ ๖๐ คน เปนเพศหญิง จํานวน ๓๐ คน และเพศชาย จํานวน ๓๐ คน ไดขอมูลออกมาแตขอมูลเหลานี้ยังไมไดถูกนํามาใชในงาน หรือนําไปใชในเรื่องของการปรับปรุงแกไขกฎหมายใด ๆ ประเทศไทยก็ยังคงใชกฎหมาย กฎกระทรวง ที่มีผลใชบังคับอยูในปจจุบัน ๒) งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัย เสี่ยงที่เกี่ยวของ (ระยะที่ 1) ๒.๑) กฎหมาย/มาตรฐาน/แนวปฏิบัติที่อยูของประเทศไทยปจจุบัน มีความเหมาะสมหรือไม ๒.๒) กฎหมายที่มีอยูยังไมสอดคลองกับ ILO C 127 (โดยเฉพาะมาตรา 2) ๒.๓) กฎหมายในอดีตไมสามารถวัดผลได วามีการดําเนินงานตาม อนุสัญญา C 127 (CEARC-ILO-Direct Request by ILO for C 127 in Thailand 2019) เพราะอะไร ๒.๔) ทําไมยังมีอัตราการบาดเจ็บจากงานยกและเคลื่อนยายสูง กฎหมายยังมีประสิทธิภาพหรือไม ๒.๕) แนวทางในการออกกฎหมาย/มาตรฐาน/คําแนะนํา ควรเปน อยางไร ๑๙คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๒๔ – ๒๙.

๑๒๐ ๒.๖) การควบคุมบังคับใชกฎหมายควรจะมีแนวทางอยางไร ใหมีประสิทธิภาพและเกิดการมีสวนรวมของทุกภาคสวน ๒.๗) การวัดผลและประสิทธิภาพของกฎหมายหลังการบังคับใช ๒.๘) การปรับปรุงกฎหมายเพื่อไดผลสัมฤทธิ์ตามเปาหมายในการลด การบาดเจ็บจากงานยกและเคลื่อนยายสิ่งของ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางาน ลักษณะกิจกรรมงานยกที่มีความหลากหลายในแตละอุตสาหกรรม ซึ่งไดมีการดําเนินการวิจัยโดยมีการสํารวจในสถานการณจริงดวยซึ่งสิ่งที่ไดพบเห็น คือ แรงงานที่ตองยก สิ่งของเกินกวาที่กฎหมายกําหนดและยกหลายครั้งในแตละวัน ซึ่งสถานประกอบกิจการที่ไดมีการสํารวจ ในสถานที่จริง อาทิ สวนของงานโรงพยาบาล งานเกษตร งานขนสงสินคาทางดานการประมง การกอสราง ซึ่งจะมีลักษณะงานยกคอนขางมาก ๓) รายงานการประจําปสํานักงานประกันสังคม ๓.๑) ผลสํารวจการประสบอันตรายที่เกิดขึ้นกับลูกจางที่ประสบ อันตรายหรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานสูงสุด 5 อันดับแรก ปพ.ศ. 2561 – 2565 ภาพที่ ๓.๑๐ แผนภูมิผลของการประสบอันตรายที่เกิดขึ้นกับลูกจางที่ประสบอันตรายหรือเจ็บปวย เนื่องจากการทํางานสูงสุด 5 อันดับแรก ป พ.ศ. 2561 – 256๕

๑๒๑ ๓.๒) ผลสํารวจโรค (illness) ที่เกิดขึ้นตามลักษณะหรือสภาพของงาน หรือเนื่องจากการทํางาน สูงสุด 5 อันดับแรก ป พ.ศ. 2561 – 2565 ภาพที่ ๓.๑๑ แผนภูมิโรคที่เกิดขึ้นตามลักษณะหรือสภาพของงานหรือเนื่องจากการทํางานสุดของ ๕ อันดับแรก ป พ.ศ. ๒๕๖๑ – ๒๕๖๕ ปจจุบันมีการบาดเจ็บแยกเปน ๒ สวน สวนแรกเรียกวาบาดเจ็บ แบบสะสม หรือคอยเปนคอยไป (Cumulative injuries) และสวนที่สองเรียกวาบาดเจ็บแบบฉับพลัน ทันที (Acute injury) คือ ยกแลวหลังหักหรือวากลามเนื้อฉีกแบบรุนแรง ซึ่งกลุมนี้สามารถวินิจฉัย ไดในทันทีวาบาดเจ็บเนื่องจากการทํางาน แตที่เปนปญหา คือ สวนแรกที่เรียกวาบาดเจ็บแบบสะสม ซึ่งอาการจะคอย ๆ สะสมเนื่องจากยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย อาจจะไมไดยกครั้งเดียว ในน้ําหนักที่มาก แตจะยกในน้ําหนักที่ไมมากแตยกบอย ๆ และยกทั้งวัน ทําใหเจ็บปวดระบบกลามเนื้อ แตไมมาก เมื่อสะสมมาเรื่อย ๆ นานวันก็ทําใหเกิดการเจ็บปวยได ในกรณีนี้อาจจะตองมีการวินิจฉัยโรค จากแพทยและมีการสืบคนวาเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานจริงหรือไม

๑๒๒ ๔) รายงานของ WHO/ILO 2016 การประมาณของจํานวนผูที่เจ็บปวย และบาดเจ็บ ชวงปค.ศ. 2000 – 2001 จากการสํารวจสัดสวนของผูบาดเจ็บจากปจจัยทางดานการยศาสตร ใน ๑๘๓ ประเทศ พบวา มีสูงถึงรอยละ ๑๓.๗ ของผูบาดเจ็บและเสียชีวิตจากการทํางานทั้งหมด Disease attributable to Occupational Ergonomics Factors 2016 Global estimate การสํารว จ ของ ILO/WHO ในป ค.ศ. ๒๐๑๖ การบาดเจ็บที่เกี่ยวของกับปจจัยทางดานการยศาสตรประมาณ ๑๒.๒๗ ลานคน เพิ่มขึ้นจากป ค.ศ. ๒๐๐๐ ซึ่งอยูที่ประมาณ ๑๐.๒๑ ลานคน อาการบาดเจ็บเกิดจาก ๔.๑) การยกและเคลื่อนยาย ๔.๒) การใชแรงทํางานที่สูงเกินไป ๔.๓) การใชแรงตอเนื่องเปนเวลานาน ๔.๔) การใชแรงซ้ํา ๆ ดวยทาทางที่ไมดี ๔.๕) อื่น ๆ ภาพที่ ๓.๑๒ การสํารวจสัดสวนของผูบาดเจ็บจากปจจัยทางดานการยศาสตร ใน ๑๘๓ ประเทศ

๑๒๓ ภาพที่ ๓.๑๓ การสํารวจของ ILO/WHO ในป ค.ศ. ๒๐๑๖ การบาดเจ็บที่เกี่ยวของกับปจจัยทางดานการยศาสตร เมื่อเปรียบเทียบกับประเทศที่พัฒนาแลวในที่นี้ขอยกตัวอยางของ ประเทศอังกฤษ ซึ่งประเทศจะอังกฤษมีระบบการเก็บขอมูลที่ดีและจะใหความสําคัญเกี่ยวกับการจัดเก็บ ขอมูลมาก เนื่องจากเปนตัวชี้วัดวาสามารถขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตไดจริงหรือไม ถาไมมีระบบการจัดเก็บ ขอมูลที่ดีก็ไมสามารถชี้วัดไดวาคุณภาพชีวิตหลังจากที่มีนโยบาย มียุทธศาสตรมีกฎหมายออกไปแลว จะวัดไดจริงหรือไม ดังนั้น การจัดเก็บขอมูลในเรื่องการเจ็บปวยจากการทํางานจึงเปนเรื่องที่สําคัญมาก ทั้งนี้เมื่อเปรียบเทียบขอมูลของประเทศอังกฤษที่มีประชากรมีทํางานประมาณ ๒๔ ลานคน และมีสถิติ ผูบาดเจ็บจากการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักอยูที่ประมาณ 60,000 คน แตเมื่อพิจารณา ขอมูลประชากรของประเทศไทยที่มีงานทําประมาณ ๓๙.๖๑ ลานคน แตมีสถิติผูบาดเจ็บจากการทํางาน ที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักเพียงหลักพันกวาคนเทานั้น เพราะฉะนั้นหากนํามาเปนตัวชี้วัดแสดงวา ประเทศไทยมีแรงงานที่มีคุณภาพชีวิตที่ดีมากกวาประเทศอังกฤษ ซึ่งขอเท็จจริงแลวไมไดเปนเชนนั้น เนื่องจากขอมูลของประเทศไทยไมสามารถที่จะนํามาเปนตัวชี้วัดคุณภาพชีวิตแรงงานได โดยการจัดเก็บ ขอมูลของประเทศไทยยังถือวามีการจัดเก็บขอมูลที่ยังไมชัดเจนขาดการจัดเก็บขอมูลที่ดี เนื่องจาก ยังไมไดมีการจัดเก็บขอมูลแบบแยกประเภทวาเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุ หนักดวยแรงกายหรือใชเครื่องจักร สาเหตุการเจ็บปวยมาจากทํางานในลักษณะใดหรือจากอะไร เปนตน จึงทําใหเกิดปญหาในเรื่องของการชี้วัดคุณภาพชีวิตของแรงงานที่ตองปฏิบัติงานยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย ๕) ปญหาหลัก ๆ ที่เกี่ยวของกับ Human Factors & Ergonomics มีดังนี้ ๕.๑) การบาดเจ็บของระบบกระดูกและกลามเนื้อ (Musculoskeletal Disorder) แบบฉับพลัน (Acute) และแบบเรื้อรัง (Chronic) ๕.๒) ความลาสะสม (Accumulative Fatigue /Whole Body Fatigue) Physical Fatigue และMental Fatigue ๕.๓) ความลมเหลวของมนุษย (Human Failure) (๑) ความผิดพลาดและคลาดเคลื่อนของมนุษย (Human Error) คือ (a) Skill-based error และ(b) Mistakes (2) การฝาฝนกฎ (Violations)

๑๒๔ (3) สถานการณ สิ่งกระตุน (situation/stimuli) ๕.๔) ความเครียดทางจิตใจ และซึมเศรา (Mental Stress & Depression & Auxiety) ๖)อนุสัญญาที่เกี่ยวของกับงานดานการยศาสตรและงานยกเคลื่อนยาย ดังนี้ ๖.๑) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๒๗ วาดวยน้ําหนักสูงสุดที่อนุญาตใหคนงาน คนหนึ่งแบกหามไดค.ศ. ๑๙๖๗ C 127 – Maximum Weight Convention, 1967 (No. 127) ๒๖ กุมภาพันธ ๒๕๑๒ และขอแนะ ฉบับที่ ๑๒๘ R128 - Maximum Weight Recommendation, 1967 (No. 128) ๖.๒) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๓๘ วาดวยอายุขั้นต่ํา ค.ศ. ๑๙๗๓ C 138 – Minimum Age Convention, 1973 (No. 138) ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๔๗ ๖.๓) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๕๕ วาอาชีวอนามัยและความปลอดภัย C 155 - Occupational Safety and Health Convention, 1981 (No. 155) ประเทศไทยไมไดให สัตยาบันในอนุสัญญานี้ (ปจจุบันมี ๗๘ ประเทศที่ใหสัตยาบัน) ๗)อนุสัญญาที่เกี่ยวของกับงานดานการยศาสตรโดยตรง ดังนี้ ๗.๑) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๕๙ วาดวยการฟนฟูดานการฝกอาชีพ และการจางงาน (บุคคลพิการ) ค.ศ. ๑๙๘๓ C 159 – Vocational Rehabilitation and Employment (Disabled Persons) Convention, 1983. ๑๑ ตุลาคม ๒๕๕๐ ๗.๒) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๘๒ วาดวยการหามและการดําเนินการ โดยทันที เพื่อขจัดรูปแบบที่เลวรายที่สุดของการใชแรงงานเด็ก ค.ศ. ๑๙๙๙ C 182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182) (Universal Convention) ๑๖ กุมภาพันธ ๒๕๔๔ ๗.๓) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๘๗ วาดวยกรอบเชิงสงเสริมการดําเนินงาน ความปลอดภัยและอาชีวอนามัย ค.ศ. ๒๐๐๖ C 187 – Promotional Framework for Occupational Safety and Health Convention, 2006. ๒๓ มีนาคม ๒๕๕๙ ๗.๔) อนุสัญญาฯ ฉบับที่ ๑๘๘ วาดวยการทํางานในภาคประมง ค.ศ. ๒๐๐๗ C 188 – Work in Fishing Convention, 2007 (No. 188) ๓๐ มกราคม ๒๕๖๒ ๘)การยศาสตรคืออะไร Ergonomics/Human Factors (Ref: IEA (International Ergonomics Association) www.iea.cc สหพันธการยศาสตรระหวางประเทศ) การยศาสตร หรือ ปจจัยมนุษย เปนสหวิทยการที่ศึกษาและทําความเขาใจเกี่ยวกับการปฏิสัมพันธ ของมนุษยกับองคประกอบตาง ๆ ในระบบ ผูทํางานดานการยศาสตรจะประยุกตใชทฤษฏี หลักการ ขอมูล และวิธีการตาง ๆ เพื่อออกแบบสิ่งตาง ๆ ใหมีความเหมาะสมทั้งในความเปนอยูที่ดีของมนุษย และประสิทธิภาพของระบบโดยรวม (Ergonomics (or human factors) HFE is the scientific discipline concerned with the understanding of interactions among humans and other elements of a system, and the profession that applies theory, principles, data and methods to design in order to optimize human well- being and overall system performance.)

๑๒๕ ๙)กฎหมาย/มาตรฐาน/แนวปฏิบัติ ของประเทศไทยที่เกี่ยวของกับการงาน ยกและเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ๙.๑) พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ๙.๒) กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ (พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑) ๙.๓) พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ๙.๔) แนวปฏิบัติการใชแรงงานที่ดี (Good Labour Practice: GLP) ๙.๕) ประกาศคณะกรรมการระดับชาติเพื่อขจัดการใชแรงงานเด็ก ในรูปแบบที่เลวราย เรื่อง ประเภทงานอันตรายสําหรับแรงงานเด็กในรูปแบบที่เลยรายของประเทศไทย (๒๖ มกราคม ๒๕๖๕) ๙.๖) มาตรฐานแหงชาติ : มตช. ๑๑๒๒๘ เลม ๑ – ๒๕๖๔ (Nac no. 11228 เลม 1-2564) การยศาสตร - การปฏิบัติงานดวยแรงกาย เลม ๑ การยก การวาง และการเคลื่อนยาย (Ergonomics - manual handling - Part 1: Lifting, lowering and carrying) ๑๐) บทสรุปของการพัฒนางานดานการยศาสตรเพื่อการออกแบบงาน อยางยั่งยืน ๑๐.๑) การพัฒนาอยางยั่งยืนควรเขาใจบริบทของทุกองคประกอบ SDGs ๑๐.๒) การพัฒนางานดานการยศาสตรของประเทศไทยควรใหมี ความสอดคลองกับ UN - SDGs โดยเฉพาะ SDGs ที่ 8 Decent Work and Economic Growth ๑๐.๓) การสรางระบบงานดานการยศาสตรของประเทศควรนําไปสู การดําเนินงานที่สอดคลองกับ ILO/IEA ๑๐.๔) สรางระบบที่สงเสริมใหเกิดความรวมมือ (Participation) ในระดับไตรภาคี (รัฐ – นายจาง – ลูกจาง) ๑๐.๕) การวัดผลสําเร็จดวยเปาหมายการลดการบาดเจ็บและเจ็บปวย จากการทํางาน การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น การมีความสุขการทํางานที่เพิ่มขึ้น

๑๒๖ (๓.๔) นางสาวสุดธิดา กรุงไกรวงศประธานคณะอนุกรรมการยกรางมาตรฐาน ในการบริหารจัดการและดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน เกี่ยวกับการยศาสตรและการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ไดบรรยายโดยสรุปสาระสําคัญได๒๐ ดังนี้ ๑)อ ง ค ก า ร แ ร ง ง า น ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ (International Labour Organization; ILO) ๑.๑) ป ค.ศ. ๒๐๒๗ หรือ พ.ศ. ๒๕๗๐ องคการแรงงานระหวางประเทศ จะกําหนดใหมีอนุสัญญาและขอแนะองคการแรงงานระหวางประเทศ เรื่อง ปจจัยมนุษย/การยศาสตร และการยกเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย (Human Factors/Ergonomics (HFE) and Manual Handling โดย IEA (International Ergonomics Association) ชวยในการจัดทําอนุสัญญาและขอแนะ ดังกลาว ๑.๒) เพื่อเปนการเตรียมการ ILO และ IEA รวมกันจัดทําเอกสารเรื่อง Principles and Guidelines for Human Factors / Ergonomics (HFE) Design and Management of Work System ซึ่งเผยแพรเมื่อป ค.ศ. ๒๐๒๑ ๒)องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization; ISO) ประกอบดวยคณะกรรมการวิชาการ (Technical Committee; TC) โดย TC ชุดที่ 159 มีหนาที่ในการจัดทําและพิจารณามาตรฐานดานการยศาสตร (ISO/TC 159 – Ergonomics) ซึ่ง TC 159 ประกอบดวยคณะทํางาน (Sub-committee; SC) จํานวน ๔ คณะ ดังนี้ ๒.๑) ISO/TC 159/SC 1 : General Ergonomics Principles มีหนาที่ จัดทําและพิจารณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับหลักการยศาสตรทั่วไป ๒.๒) ISO/TC 159/SC 3 : Anthropometry and Biomechanics มีหนาที่ จัดทําและพิจารณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับสัดสวนรางกายและชีวกลศาสตร ๒.๓) ISO/TC 159/SC 4 : Ergonomics of Human-system Interaction มีหนาที่จัดทําและพิจารณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับปฏิสัมพันธระหวางระบบและมนุษย ๒.๔) ISO/TC 159/SC 5 : Ergonomics of the Physical Environment มีหนาที่จัดทําและพิจารณามาตรฐานดานการยศาสตร เกี่ยวกับสิ่งแวดลอมดานกายภาพ ๓) มาตรฐาน ISO ที่เกี่ยวของกับการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย คือ ISO 11228 Ergonomics - Manual Handling ซึ่งแบงโดย ๓ สวนดังนี้ ๓.๑) ISO 11228-1:2003 Ergonomics - Manual handling –Part 1: Lifting & carrying ซึ่งตอมาไดมีการทบทวนและปรับปรุงเปน ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling – Part 1: Lifting Lowering & carrying สวนที่ 1 เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการยก การวาง และการเคลื่อนยาย ๒๐คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๓๐ – ๔๐.

๑๒๗ ๓.๒) ISO 11228-2:2007 Ergonomics - Manual handling –Part 2: Pushing & pulling สวนที่ 2 เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการผลักและการลาก ๓.๓) ISO 11228-3:2007 Ergonomics - Manual handling - Part 3: Handling of low loads at high frequency เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการเคลื่อนยายวัสดุที่มีน้ําหนักนอย ดวยความถี่สูง ทั้งนี้ สํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม (สมอ.) ไดนํามาตรฐาน ISO 11228-1: 2021 Ergonomics -- Manual handling – Part 1: Lifting Lowering & carrying ไปออกเปนประกาศคณะกรรมการกําหนดมาตรฐานดานการตรวจสอบและรับรอง ฉบับที่ ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๖๕) ซึ่งออกตามความในพระราชบัญญัติมาตรฐานแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยไดจัดทําเปน มาตรฐานการตรวจและรับรองแหงชาติ มตช. 11228 เลม 1-2564 เรื่อง การยศาสตร – การปฏิบัติงานดวยแรงกาย เลม ๑ การยก การวาง และการเคลื่อนยายโดยนําไปประกาศในราชกิจจานุเบกษา เลม ๑๓๙ ตอนพิเศษ ๖๑ ง วันที่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๖๕ ๔)สมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย เพื่อคํานวณคาน้ําหนัก ที่เหมาะสมของวัสดุในการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ๔.๑) หนวยงานที่คิดสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย หนวยงานแรก คือ NIOSH (National Institute for Occupational Safety & Health) ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อป ค.ศ. ๑๙๘๑ ตอมาเมื่อป ค.ศ. ๑๙๙๑ NIOSH ไดทบทวนและปรับปรุงสมการการยกดังกลาว ซึ่งรูจักกันโดยทั่วไปวา NIOSH Lifting Equation ดังนี้ RWL = LC x HM x VM x DM x AM x FM x CM ๔.๒) ตอมา เมื่อป ค.ศ. ๒๐๐๓ ISO ดําเนินการจัดทํามาตรฐาน การยศาสตรเกี่ยวกับการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย โดยไดนําสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุ ดวยแรงกาย NIOSH Lifting Equation มาจัดทําเปนมาตรฐาน ISO 11228-1 : 2003 Ergonomics – Manual Handling –Part 1: Lifting & carrying โดยมีสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายดังนี้ RML =mref x hM x vM x dM x αM x fM x cM ๔.๓) เมื่อป ค.ศ. ๒๐๒๑ ISO ไดทบทวนและปรับปรุงมาตรฐาน ฉบับดังกลาว และออกเปน ISO 11228-1 : 2021 Ergonomics – Manual Handling – Part 1: Lifting, lowering & carrying โดยมีสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ดังนี้ RML =mref x hM x vM x dM x αM x fM x cM x [oM x pM x ƐM] ๕)สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. ไดจัดทํามาตรฐานและคูมือการยกและเคลื่อนยายวัสดุ ดวยแรงกาย จํานวน ๒ เลม ดังนี้ ๕.๑) มาตรฐานการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร เมื่อป พ.ศ. ๒๕๖๑ ๕.๒) คูมือการปรับปรุงการปฏิบัติงานยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ตามหลักการยศาสตรเมื่อป พ.ศ. ๒๕๖๒

๑๒๘ ๖)ตามหลักเกณฑการจัดทํามาตรฐาน ของ สสปท. จะตองมีการทบทวน มาตรฐานทุก 5 ป ดังนั้น มาตรฐานการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร ซึ่งจัดทําเมื่อป พ.ศ. ๒๕๖๑ ครบกําหนด ๕ ป ในปนี้ คือ ป พ.ศ. ๒๕๖๖ จึงมีแนวคิดจะทบทวน และปรับปรุงมาตรฐานการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตรฉบับดังกลาว ใหมีเนื้อหาเหมาะสมยิ่งขึ้น และจะมีนําสมการการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายจาก NIOSH Lifting Equation และ ISO 11228-1 : 2021 Ergonomics – Manual Handling – Part 1: Lifting, lowering & carrying มาประยุกต ๗)สสปท. ไดมีการจัดทํารางมาตรฐานการยกและเคลื่อนยายวัสดุ ดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร ฉบับปรับปรุงป พ.ศ. ๒๕๖๖ โดยมีสาระสําคัญสรุป๒๑ ดังนี้ ๗.1) บทนํา ๗.2) ขอบขาย จะนําขอบขายตามมาตรฐาน ISO 11228-1 มาบรรจุ ในสวนนี้ ๗.3) คํานิยาม จะกลาวถึงความหมายคําวา (1) การยศาสตร (2) อาการผิดปกติของระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก (Musculoskeletal Disorders; MSDs) (3) นายจาง (4) ผูปฏิบัติงาน (5) สถานีงาน (6) การยกวัสดุ (7) การเคลื่อนยายวัสดุ ๗.4) ขอกําหนด (๑) วัสดุที่จะยกและเคลื่อนยายดวยแรงกาย จะกลาวถึง 1) น้ําหนักสูงสุดของวัสดุ 2) มีรูปรางมาตรฐาน 3) ขนาดความกวางและความสูงที่เหมาะสม 4) ไมมี การยายหรือถายเทจุดศูนยถวง 5) มีความเปนสมมาตร 6) มีที่จับ ทั้งนี้ ในเรื่องน้ําหนักของวัสดุ ตามมาตรฐานฯ ฉบับป พ.ศ. ๒๕๖๑ ระบุไวดังนี้“ควรมีการพิจารณาวัสดุที่จะยกและเคลื่อนยายวา จะไมเปนสาเหตุกอใหเกิดการประสบอันตรายเนื่องจากการทํางาน โดยเฉพาะอยางยิ่งการบาดเจ็บ ที่ระบบกลามเนื้อและกระดูก ดังนี้ 1) น้ําหนักของวัสดุ ถาเปนไปได ควรมีน้ําหนักไมเกิน 23 กิโลกรัม เพื่อลดความเสี่ยงตอการบาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและกระดูก” ในรางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง จะระบุน้ําหนักวัสดุ ใหสอดคลองกับ ISO 11228-1 : 2021 Ergonomics – Manual Handling –Part 1: Lifting, lowering & carrying ดังนี้ “วัสดุที่จะยกและเคลื่อนยายดวยแรงกายตองไมเปนสาเหตุ ที่กอใหเกิดการประสบอันตรายเนื่องจากการทํางาน โดยเฉพาะอยางยิ่งอาการผิดปกติของระบบ กลามเนื้อและโครงสรางกระดูก ดังนั้น วัสดุควรมีคุณลักษณะ ดังตอไปนี้ ๒๑กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), รางมาตรฐานการยกและเคลื่อนยายดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร, พิมพครั้งที่ ๑ (กรุงเทพฯ: สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวงแรงงาน ๒๕๖๖), ๑ – ๑๙.

๑๒๙ ๒) ในกรณีที่ผูปฏิบัติงาน 1 คนยกและเคลื่อนยายวัสดุ 1 ชิ้น วัสดุควรมีน้ําหนักสูงสุดไมเกินคาตอไปนี้ ก. 25 กิโลกรัม สําหรับผูปฏิบัติงานเพศชาย อายุระหวาง 20 - 45 ป ข. 20 กิโลกรัม สําหรับผูปฏิบัติงานเพศชาย อายุนอยกวา 20 ป หรือมากกวา 45 ป ค. 20 กิโลกรัม สําหรับผูปฏิบัติงานเพศหญิง อายุระหวาง 20 - 45 ป ง. 15 กิโลกรัม สําหรับผูปฏิบัติงานเพศหญิง อายุนอยกวา 20 ป หรือมากกวา 45 ป คาน้ําหนักของวัสดุที่ผูปฏิบัติงานควรยกจริง สามารถ คํานวณไดตามสมการคํานวณคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุในภาคผนวก” (๒) สถานีงาน จะกลาวถึง 1) มีพื้นที่ปฏิบัติงานอยางเพียงพอ 2) ไมมีสิ่งกีดขวาง 3) ระดับของวัสดุที่ตําแหนงที่ตนทางและปลายทางอยูใกลเคียงกัน 4) ระดับวัสดุ อยูระหวางระดับกําปนและขอศอก (๓) สภาพแวดลอมของบริเวณที่ปฏิบัติงาน จะกลาวถึง 1) มีระดับแสงสวางเพียงพอ 2) มีระดับอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธที่เหมาะสม 3) มีพื้นแหง และเปนผิวหยาบ เปนทางเรียบ ไมขรุขระ เปนพื้นระดับเดียว และไมลาดเอียงขึ้นหรือลง 4) จัดเก็บ สิ่งของและอุปกรณตาง ๆ ใหเรียบรอย ไมวางเกะกะกีดขวางการเคลื่อนยาย (๔) นายจาง จะกลาวถึงนายจางซึ่งมีบทบาทสําคัญในเรื่อง 1) การออกแบบงาน ไดแก ก. การใชระบบลําเลียงอัตโนมัติ ข. การใชรถเข็น ค. การใชเครื่องทุนแรงที่เหมาะสม 2) การวางแผนและจัดการงาน ไดแก ก. การจัดตาราง การทํางาน ความถี่ของการยก และวิธีการปฏิบัติงานที่เหมาะสม ข. ใหยกวัสดุที่มีน้ําหนักมากสลับกับ วัสดุที่มีน้ําหนักนอย ค.มีการสับเปลี่ยนหมุนเวียนการปฏิบัติงาน ง. ใหยกและเคลื่อนยายวัสดุที่มีน้ําหนักมาก ในชวงเชา และน้ําหนักนอยในชวงบาย จ. มีสถานที่หยุดพักและเวลาหยุดพักอยางเหมาะสม ฉ.มีการจัด ฝกอบรมเกี่ยวกับการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย 3) การจัดหาอุปกรณคุมครองความปลอดภัยสวนบุคคล ไดแก ก. รองเทาและถุงมือนิรภัย ข. อื่น ๆ เชน เพื่อปองกันสารเคมี สารระเหย เปนตน 4) การปรับปรุงแกไข ไดแก ก. เนนการปรับปรุง เชิงวิศวกรรมเปนอันดับแรก และเชิงการจัดการเปนอันดับรอง ข. ปรับปรุงปจจัยงานที่มีผลกระทบ มากที่สุดกอน (๕) ผูปฏิบัติงาน จะกลาวถึง 1) ควรยกโดยหันหนาและลําตัว เขาหาวัสดุ 2) ควรยกดวยจังหวะที่เปนธรรมชาติ ไมออกแรงกระชาก เหวี่ยง หรือโยนวัสดุ 3) ควรยก โดยใชแรงกลามเนื้อขาเปนหลัก 4) ควรยกและวางโดยใหวัสดุอยูตรงหนาและใกลชิดลําตัวมากที่สุด

๑๓๐ 5) หากไมสามารถยกและเคลื่อนยายเพียงคนเดียวได ควรเรียกเพื่อนชวย หรือใชอุปกรณชวยยก และเคลื่อนยาย 6) ควรบริหารรางกายในชวงหยุดพัก ๗.5) วิธีการยกวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร (1) การวางแผนและเตรียมความพรอม 1) การวางแผน จะกลาวถึง ก. ควรประเมินน้ําหนักของวัสดุ วาสามารถยกตามลําพังเพียงคนเดียวไดหรือไม ข. ไมควรยกวัสดุหลาย ๆ ชิ้นพรอมกันในแตละครั้ง ค. ควรพิจารณาปริมาณงานและระยะเวลาในการทํางาน ง. ควรสํารวจบริเวณทํางานและสภาพแวดลอม เพื่อกําหนดวิธีการปฏิบัติงานที่เหมาะสม 2) การเตรียมความพรอม จะกลาวถึง ก. ควรมีสุขภาพ สมบูรณ ไมมีอาการบาดเจ็บที่บริเวณหลังสวนลาง ข. ควรสวมใสเครื่องแตงกายที่รัดกุม ค. ควรสวมใส รองเทานิรภัยและถุงมือนิรภัยที่เหมาะสม ง. ควรจัดเตรียมอุปกรณชวยยก (ถามี) ใหพรอม (2) การยกวัสดุดวยแรงกายโดยผูปฏิบัติงาน 1 คน 1) จังหวะเริ่มตนการยกวัสดุจะกลาวถึง ก. กอนเริ่มตน การยก ควรยืนชิดวัสดุ วางตําแหนงเทาใหถูกตองและอยางมั่นคง ข. ถาตําแหนงที่มือจับวัสดุอยูต่ํากวา ระดับกําปนขณะยืนตรงและหอยแขนแนบขางลําตัว ควรงอหัวเขา ยอขาลงไปหาวัสดุ และพยายาม เหยียดหลังใหตั้งตรง 2) จังหวะยกวัสดุ จะกลาวถึง ก. ควรจับวัสดุใหมั่นคง ข. ควรใหแขนทั้งสองขางชิดลําตัว ไมกางแขนออก และใหวัสดุที่จะยกอยูชิดลําตัวใหมากที่สุด ค. ควรเหยียดหัวเขาทั้งสองขางเพื่อยกลําตัวและวัสดุขึ้นอยางชา ๆ โดยใชแรงกลามเนื้อขาเปนหลัก 3) จังหวะสิ้นสุดการยกวัสดุ จะกลาวถึง ก. ควรใหตําแหนง ของศีรษะอยูในแนวตรงกับแนวกระดูกสันหลัง ไมกมศีรษะ/คอ ข. ควรงอขอศอกเพื่อยกระดับของวัสดุขึ้น โดยใหขอบลางของวัสดุอยูประมาณระดับสะโพก (3) การยกวัสดุดวยแรงกายโดยผูปฏิบัติงาน 2 คน จะกลาวถึง 1) ควรยกวัสดุขึ้นพรอมกัน และควรใชความเร็วในการยกวัสดุเทากัน การวางวัสดุลงก็ควรปฏิบัติ ในลักษณะเดียวกับการยกวัสดุขึ้น 2) ถาวัสดุมีความหนักที่ดานหัวและดานทายไมเทากันและตองยกวัสดุ นั้นหลายครั้ง ควรใหทั้งสองคนสลับดานกันยกในแตละครั้ง 3) ถาวัสดุมีขนาดใหญมาก ควรใชสายรัดที่มี ความแข็งแรงรัดรอบ ๆ วัสดุใหมั่นคง ทั้งสองคนควรยกวัสดุโดยจับยึดที่สายรัดหรือสวมคลองสายรัด และยกวัสดุขึ้น ๗.6) วิธีการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร (1) การวางแผนและเตรียมความพรอม จะกลาวถึง 1) การวางแผน จะกลาวถึง ก. ควรประเมินน้ําหนักของวัสดุ วาสามารถเคลื่อนยายตามลําพังเพียงคนเดียวไดหรือไม ข. ถาการเคลื่อนยายมีระยะทางไกล ควรพิจารณาเคลื่อนยายวัสดุมีน้ําหนักเบาในแตละครั้ง ค. ควรพิจารณาปริมาณงานและระยะเวลา ในการทํางาน ง. ควรสํารวจเสนทางและสภาพแวดลอมเพื่อกําหนดวิธีการปฏิบัติงานที่เหมาะสม

๑๓๑ 2) การเตรียมความพรอม จะกลาวถึง ก. ควรมีสุขภาพ สมบูรณ ไมมีอาการบาดเจ็บที่บริเวณหลังสวนลาง ข. ควรสวมใสเครื่องแตงกายที่รัดกุม ค. ควรสวมใส รองเทานิรภัยและถุงมือนิรภัย ง. ควรจัดเตรียมอุปกรณชวยเคลื่อนยาย (ถามี) ใหพรอม (2) การเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายโดยผูปฏิบัติงาน 1 คน จะกลาวถึง 1) ควรเริ่มการเคลื่อนยายวัสดุหลังจากที่การยกวัสดุขึ้นจากตําแหนงตนทางเสร็จสิ้นสมบูรณแลว 2) ขณะเคลื่อนยายวัสดุ ควรถือวัสดุทางดานหนาของลําตัว (ถาถือดวยมือทั้งสองขาง) หรือถือวัสดุ ทางดานขางของลําตัว (ถาถือดวยมือขางเดียว) 3) ความสูงของวัสดุตองไมบดบังสายตา สามารถมองเห็น เสนทางเคลื่อนยายไดอยางชัดเจน 4) ควรเคลื่อนยายวัสดุดวยความเร็วของการเดินที่เปนปกติ 5) ควรเริ่มการวางวัสดุลง เมื่อเสร็จสิ้นการเคลื่อนยายวัสดุแลว (3) การเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายโดยผูปฏิบัติงาน 2 คน จะกลาวถึง 1) การเคลื่อนยายวัสดุที่มีขนาดใหญโดยผูปฏิบัติงาน 2 คน ตองกระทําอยางชา ๆ และดวยความระมัดระวัง 2) ถาวัสดุมีน้ําหนักมากและตองเคลื่อนยายเปนระยะทางไกล ควรหยุดพัก เปนชวง ๆ ระหวางการเคลื่อนยาย วางวัสดุลง และยืนพักเหนื่อย กอนจะเริ่มดําเนินการเคลื่อนยายตอไป 3) ควรหลีกเลี่ยงการเคลื่อนยายวัสดุที่มีขนาดใหญขึ้น-ลงบันได ควรใชอุปกรณเคลื่อนยาย ๗.๗) ภาคผนวก สมการคํานวณคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุ และคาดัชนีงานยก (๑) ผ.1 สมการคํานวณคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุ ๑)คาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุ (๑) NIOSH Lifting Equation กํ า ห น ด ค า RWL (Recommended Weight Limit) RWL = LC x HM x VM x DM x AM x FM x CM (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา RML (Recommended Mass Limit) RML = mref x hM x vM x dM x αM x fM x cM x [oM x pM x ƐM] (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา RWL โดยประยุกตจาก NIOSH และ ISO 11228-1 RWL = L x HM x VM x DM x AM x FM x CM × OM × PM × EM ๒)คาน้ําหนักสูงสุด (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนด คา LC คงที่ ๒๓ กิโลกรัม (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา mref ตามตาราง (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา L ตามมาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021

๑๓๒ ตารางที่ ๓.๓ ตารางคาน้ําหนักสูงสุดที่ใชในสมการคํานวณคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุ เพศของผูปฏิบัติงาน อายุของผูปฏิบัติงาน คาน้ําหนักสูงสุด ชาย ระหวาง 20 - 45 ป 25 กิโลกรัม นอยกวา 20 ป หรือมากกวา 45 ป 20 กิโลกรัม หญิง ระหวาง 20 - 45 ป 20 กิโลกรัม นอยกวา 20 ป หรือมากกวา 45 ป 15 กิโลกรัม ภาพที่ ๓.๑๔ ภาพแสดงทาทางของผูปฏิบัติงานขณะยกวัสดุ และการวัดระยะหางในแนวราบ (H) ระยะสูงในแนวดิ่ง (V) และมุมบิดของลําตัว (A) ๓)คาตัวคูณในแนวราบ วัดระยะจากแนวกึ่งกลางลําตัว ถึงตําแหนงที่มือจับ/ยกวัสดุ (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนดคา HM = 25 ÷ H โดย H คือ คาระยะหางในแนวราบ มีหนวยเปนเซนติเมตร (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา hM = 0.25 ÷ h โดย h คือ ระยะหางในแนวราบ มีหนวยเปนเมตร (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา HM = 25 ÷ H (เหมือนของ NIOSH) โดย H คือ คาระยะหางในแนวราบ มีหนวยเปนเซนติเมตร

๑๓๓ ๔)คาตัวคูณระยะสูงในแนวดิ่ง วัดระยะจากพื้นถึงตําแหนงที่ มือจับ/ยกวัสดุ (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนดคา VM = 1 – (0.0030 × |V – 75|) โดย V คือ คาระยะสูงในแนวดิ่ง มีหนวยเปนเซนติเมตร (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา vM = 1 - 0.3 x I 0.75 - v I โดย v คือ ระยะสูงในแนวดิ่ง มีหนวยเปนเมตร (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา VM = 1 – (0.0030 × |V – 75|) (เหมือนของ NIOSH) โดย V คือ คาระยะสูงในแนวดิ่ง มีหนวยเปนเซนติเมตร ๕)คาตัวคูณระยะยกในแนวดิ่ง เปนผลตางระหวางคาระยะ สูงในแนวดิ่งที่ตําแหนงเริ่มตนและที่ตําแหนงปลายทาง โดยใหคาระยะสูงในแนวดิ่งที่มากกวาเปนตัวตั้ง และคาระยะสูงในแนวดิ่งที่นอยกวาเปนตัวลบ (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนดคา DM = 0.82 + (4.5 ÷ D) โดย D คือ คาระยะยกในแนวดิ่ง มีหนวยเปนเซนติเมตร (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา dM = 0.82 + (0.045 / d) โดย d คือ ระยะยกในแนวดิ่ง มีหนวยเปนเมตร (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา DM = 0.82 + (4.5 ÷ D) (เหมือนของ NIOSH) โดย D คือ คาระยะยกในแนวดิ่ง มีหนวยเปนเซนติเมตร ๖)คาตัวคูณบิดลําตัว (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนดคา AM = 1 – (0.0032 × A) โดย A คือ มุมบิดของลําตัว (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา αM = 1 – 0.0032 x α โดย α คือ มุมบิดของลําตัว (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา AM = 1 – (0.0032 × A) (เหมือนของ NIOSH) โดย A คือ มุมบิดของลําตัว ๗)คาตัวคูณความถี่ของการยก จะพิจารณาจากความถี่ของ การยกวัสดุระยะเวลาในการปฏิบัติงานยกอยางตอเนื่อง และระยะสูงในแนวดิ่งที่ตําแหนงเริ่มตนการยก (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนดคา FM โดยดูจาก ตาราง (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา fM โดยดู จากตาราง (เหมือนของ NIOSH) (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา FM โดยดู จากตาราง (เหมือนของ NIOSH)

๑๓๔ ตารางที่ ๓.๔ ตารางคาตัวคูณความถี่ของการยกวัสดุ (V = ระยะสูงในแนวดิ่งที่ตําแหนงเริ่มตนการยก) ความถี่ (จํานวนครั้ง ที่ยกตอนาที) ระยะเวลาในการปฏิบัติงานยกอยางตอเนื่อง ระยะสั้น (ไมเกิน 1 ชั่วโมง) ระยะปานกลาง (1 ถึง 2 ชั่วโมง) ระยะนาน (2 ถึง 8 ชั่วโมง) V < 75 ซม. V ≥ 75 ซม. V < 75 ซม. V ≥ 75 ซม. V < 75 ซม. V ≥ 75 ซม. ≤ 0.2 1.00 1.00 0.95 0.95 0.85 0.85 0.5 0.97 0.97 0.92 0.92 0.81 0.81 1 0.94 0.94 0.88 0.88 0.75 0.75 2 0.91 0.91 0.84 0.84 0.65 0.65 3 0.88 0.88 0.79 0.79 0.55 0.55 4 0.84 0.84 0.72 0.72 0.45 0.45 5 0.80 0.80 0.60 0.60 0.35 0.35 6 0.75 0.75 0.50 0.50 0.27 0.27 7 0.70 0.70 0.42 0.42 0.22 0.22 8 0.60 0.60 0.35 0.35 0.18 0.18 9 0.52 0.52 0.30 0.30 0.00 0.15 10 0.45 0.45 0.26 0.26 0.00 0.13 11 0.41 0.41 0.00 0.23 0.00 0.00 12 0.37 0.37 0.00 0.21 0.00 0.00 13 0.00 0.34 0.00 0.00 0.00 0.00 14 0.00 0.31 0.00 0.00 0.00 0.00 15 0.00 0.28 0.00 0.00 0.00 0.00 > 15 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 ๘) คาตัวคูณลักษณะการจับ/ยกวัสดุจะพิจารณาจากการประเมิน ความเหมาะสมของการจับ/ยกวัสดุ ซึ่งจะเปนผลการประเมินเชิงคุณภาพ และคาระยะสูงในแนวดิ่ง ของวัสดุ (๑) NIOSH Lifting Equation กําหนดคา CM โดยดูจาก ตาราง (๒) มาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 กําหนดคา cM โดยดู จากตาราง (เหมือนของ NIOSH) (๓) รางมาตรฐานฯ ฉบับปรับปรุง กําหนดคา CM โดยดูจาก ตาราง (เหมือนของ NIOSH)

๑๓๕ ตารางที่ ๓.๕ ตารางคาตัวคูณลักษณะการจับ/ยกวัสดุ ผลการประเมินความเหมาะสม ของการจับ/ยกวัสดุ ระยะสูงในแนวดิ่ง V < 75 ซม. V ≥ 75 ซม. ดี 1.00 1.00 พอใชได 0.95 1.00 ไมดี 0.90 0.90 ๙)ตัวคูณการยกวัสดุดวยมือขางเดียว (OM) คือ ตัวคูณ ปจจัยงานที่ลดทอนคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุเนื่องจากยกวัสดุดวยมือขางเดียว โดยกําหนดคา OM ตามมาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 ดังนี้ (๑) OM = 1.00 ถาผูปฏิบัติงานยกวัสดุดวยมือทั้ง 2 ขาง (๒) OM = 0.60 ถ า ผู ป ฏิ บั ติ ง า น ย ก วั ส ดุ ด ว ย มื อ ขางเดียว ๑๐)ตัวคูณผูรวมปฏิบัติงานยกวัสดุ (PM) คือ ตัวคูณปจจัยงาน ที่ลดทอนคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุสําหรับผูปฏิบัติงานแตละคน เนื่องจากมีผูรวมปฏิบัติงานยกวัสดุ1 ชิ้นตั้งแต 2 คนขึ้นไป โดยกําหนดคา PM ตามมาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 ดังนี้ (๑) PM = 1.00 ถามีผูปฏิบัติงานยกวัสดุ 1 คนตอวัสดุ 1 ชิ้น (๒) PM = 0.85 ถามีผูปฏิบัติงานยกวัสดุตั้งแต 2 คนขึ้นไป ตอวัสดุ 1 ชิ้น ๑๑)ตัวคูณการขยายระยะเวลาปฏิบัติงาน (EM) คือ ตัวคูณ ปจจัยงานที่ลดทอนคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุสําหรับผูปฏิบัติงาน เนื่องจากผูปฏิบัติงานตองยกวัสดุ นานกวาระยะเวลาปฏิบัติงานมาตรฐาน โดยที่กะทํางานมีระยะเวลายาวนานกวา 8 ชั่วโมง โดยกําหนดคา EM ตามมาตรฐาน ISO 11228-1 : 2021 ดังนี้ ตารางที่ ๓.๖ ตารางคาตัวคูณการขยายระยะเวลาปฏิบัติงาน จํานวนชั่วโมงการยกวัสดุตอ 1 กะ คาตัวคูณการขยายระยะเวลาปฏิบัติงาน ไมเกิน 8 ชั่วโมง 1.00 นานกวา 8 ชั่วโมง แตไมเกิน 9 ชั่วโมง 0.97 นานกวา 9 ชั่วโมง แตไมเกิน 10 ชั่วโมง 0.93 นานกวา 10 ชั่วโมง แตไมเกิน 11 ชั่วโมง 0.89 นานกวา 11 ชั่วโมง แตไมเกิน 12 ชั่วโมง 0.85

๑๓๖ (๑) ผ.1 สมการคํานวณคาดัชนีงานยก ดัชนีงานยก (Lifting Index) คือ ดัชนีชวยระบุความเสี่ยงดานการยศาสตรของงานยกวัสดุดวยแรงกาย สามารถ คํานวณไดจากคาน้ําหนักของวัสดุที่ผูปฏิบัติงานตองยกจริง และคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุซึ่งคํานวณ จากสมการคํานวณคาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุ โดยพิจารณาปจจัยงานตาง ๆ ของสภาพการปฏิบัติ งานจริง ดังนี้LI = (M ÷ N) ÷ RWL - โดยที่ LI คือ ดัชนีงานยก (Lifting Index) - M คือ คาน้ําหนักของวัสดุที่ผูปฏิบัติงานตองยกจริง มีหนวยเปนกิโลกรัม - N คือ จํานวนผูปฏิบัติงานยกวัสดุ 1 ชิ้น - RWL คือ คาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุ มีหนวยเปน กิโลกรัม จากคาดัชนีงานยก จะแสดงผลการประเมินระดับ ความเสี่ยงดานการยศาสตรของงานยกวัสดุดวยแรงกาย และแนวทางปฏิบัติที่แนะนํา ดังตาราง ตารางที่ ๓.๗ ตารางคาดัชนีงานยก ระดับความเสี่ยง และแนวทางปฏิบัติที่แนะนํา คา LI ระดับความเสี่ยง แนวทางปฏิบัติที่แนะนํา ไมเกิน 1.00 ยอมรับได - มากกวา 1.00 แตไมเกิน 1.50 ต่ํา - ตองดําเนินการเฝาระวัง ถาเปนงานยกที่มีความถี่ต่ํา แตมีน้ําหนักวัสดุมาก หรือเปนงานยกที่มีทาทาง การปฏิบัติงานในลักษณะสถิต - ควรออกแบบงานยกหรือสถานีงานใหม โดยพิจารณาปจจัย งานตาง ๆ และจัดมาตรการเพื่อลดคา LI ใหไมเกิน 1.00 มากกวา 1.50 แตไมเกิน 2.00 ปานกลาง - ตองปรับปรุงงานยกและสถานที่ทํางานตามลําดับความเรงดวน เพื่อลดคา LI - วิเคราะหผลการปรับปรุงเพื่อประเมินประสิทธิผล มากกวา 2.00 แตไมเกิน 3.00 สูง - ตองปรับปรุงงานยกนั้นอยางเรงดวนเพื่อลดคา LI - ตองจัดใหมีลําดับของการปรับปรุงงานที่เรงดวนกวา การปรับปรุงงานยกอื่น ๆ มากกวา 3.00 สูงมาก - ตองปรับปรุงงานยกนั้นทันที เพื่อลดคา LI ทั้งนี้ สสปท. กําลังดําเนินการจัดทําแอปพลิเคชั่นเพื่อคํานวณสมการคํานวณ คาน้ําหนักที่แนะนําของวัสดุและคาดัชนีงานยก

๑๓๗ (๓.๕) นายกัณฐวุฒิ บุญมีผูอํานวยการสํานักวิจัยและพัฒนา สถาบันสงเสริม ความปลอดภัย อาชีวอนามัยและ สภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) วิทยากรไดบรรยาย และใหขอมูล๒๒ ดังนี้ ๑) สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. ซึ่งจัดตั้งขึ้นตามมาตรา ๕๒ ของพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ มีผลใชบังคับตั้งแตวันที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๕๔ โดยบัญญัติใหกระทรวงแรงงานจัดตั้ง สสปท. ภายใน ๑ ปนับแตวันที่พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ มีผลบังคับใช ซึ่งมีหนาที่และอํานาจ ดังนี้ (๑) สงเสริมและแกไขปญหาเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๒) พัฒนาและสนับสนุนการจัดทํามาตรฐานเพื่อสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๓) ดําเนินการ สงเสริม สนับสนุน และรวมดําเนินงานกับหนวยงาน ดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๔) จัดใหมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๕) พัฒนาและสรางองคความรูและนวัตกรรมเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๖) ใหบริการทางวิชาการและถายทอดเทคโนโลยีเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานตามความจําเปนในการใชงาน รวมทั้งการผลิต สื่อการเรียนรูดังกลาวเพื่อเผยแพรประชาสัมพันธ ๒) งานจัดทํามาตรฐาน/คูมือ/แนวปฏิบัติดานการยศาสตรมีดังนี้ (๑) การปฏิบัติงานคอมพิวเตอรตามหลักการยศาสตร (๒) การยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตร (๓) การประเมินความเสี่ยงทาทางการปฏิบัติงานตามหลักการยศาสตร ๓) งานสงเสริมการนําไปปฏิบัติ สสปท. ไดมีการจัดทําโครงการประเมิน การนํามาตรฐานการประเมินความเสี่ยงดานการยศาสตรไปใชงาน สถานีงานคอมพิวเตอรในสํานักงาน เมื่อป พ.ศ. ๒๕๖๕ ซึ่งไดปฏิบัติตามมาตรฐาน ISO 11226 โดยไดมีการประเมินจากบริษัท ทีโอเอ เพนท (ประเทศไทย) จํากัด โรงงานสําโรง เมื่อดําเนินการเสร็จไดมีการจัดทําเปนรายงานการประเมินทาทาง การปฏิบัติงานเพื่อเผยแพร ๔) งานจัดฝกอบรม สสปท. ใหบริการจัดฝกอบรมภายในสถานประกอบ กิจการโดยผูมีประสบการณและเชี่ยวชาญเฉพาะดาน โดย สสปท. ไดมีจัดหลักสูตรตาง ๆ ไว เพื่อใหผูที่ ๒๒คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๔๑ – ๔๖.

๑๓๘ สนใจสามารถเขาไปคนหาได อาทิ หลักสูตรฝกอบรมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน (In-House OSH Training Course) หรือหลักสูตรการปองกันปญหาออฟฟศซินโดรม สําหรับผูปฏิบัติงานคอมพิวเตอร เปนตน ๕) งานพัฒนางานวิจัย/นวัตกรรม สสปท. ไดมีการทําวิจัย และพัฒนา งานวิจัยที่เกี่ยวของกับอัตราน้ําหนักที่ลูกจางควรยกได และหลักการยศาตร โดยที่ผานไดมีงานวิจัย ที่เกี่ยวของ ดังนี้ (๑) การศึกษาปจจัยเสี่ยงดานการยศาสตรกับอาการไมสบายทางระบบ กระดูกและกลามเนื้อ กรณีศึกษากลุมผูทําเครื่องเบญจรงค หมูบานดอนไกดี จังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งวัตถุประสงคเพื่อศึกษาปจจัยเสี่ยงดานการยศาสตรที่กอใหเกิด WMSDs และหาความสัมพันธระหวาง ปจจัยเสี่ยงของการเกิด WMSDs กับอาการไมสบายทางระบบกระดูกและกลามเนื้อในสวนตาง ๆ วัสดุและวิธีวิจัยทําการศึกษาในกลุมผูทําเครื่องเบญจรงคงานลงสี และเขียนลาย จํานวน ๒๗ คน สัมภาษณถึงอาการไมสบายทางระบบกระดูกและกลามเนื้อในสวนตาง ๆ ใน ๗ วัน และ ๑๒ เดือนที่ผานมา และศึกษาปจจัยเสี่ยงตาง ๆ ของการเกิด WMSDs ไดแก ปจจัยเสี่ยง สวนบุคคล ปจจัยเสี่ยงทางจิตสังคม ทําการทดสอบโดยการสัมภาษณผูเขารวมวิจัย และปจจัยเสี่ยง ทางกายภาพ โดยจะไดรับการทดสอบในสถานีงานของตนเอง โดยใชสถิติเชิงพรรณนา และทดสอบ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของสเปยรแมน จากการศึกษา พบวา อาการไมสบายทางระบบกระดูกและ กลามเนื้อใน ๗ วัน ๓ ลําดับแรก ไดแก ไหลซาย (48.15%) หลังสวนลาง (44.44%) และขอมือขวา (40.74%) และภายใน ๑๒ เดือนที่ผานมา ๓ ลําดับแรก ไดแก หลังสวนลาง (44.44%) ไหลซาย (37.04%) เขาซายและขวา (25.93%) ปจจัยเสี่ยงของการเกิด WMSDs ๓ ดาน ไดแก ปจจัยเสี่ยงสวน บุคคล ไดแก สัดสวนรางกาย แรงบีบมือของมือขางถนัดเพศชาย 21.47 ± 4.85 Kg/BW เพศหญิง 34.19 ± 3.95 Kg/BW และทาทางในการทํางานของระยางคสวนบนพบความเสี่ยงระดับปานกลาง (4.85 ± 9.07) ปจจัยเสี่ยงทางกายภาพ ไดแก ขนาดของโตะและเกาอี้ และปจจัยเสี่ยงดานจิตสังคม ไดแก ระยะเวลาทํางานตอวัน 8.32 ± 1.40 ระยะเวลาพัก 1.46 ± 0.72 ระยะเวลานั่งทํางานตอวัน 5.82 ± 2.79 และระดับความเครียด (6.82 ± 5.53) และพบความสัมพันธเชิงลบระหวางแรงบีบมือของแขนขาง ถนัดกับอาการไมสบายทางระบบกระดูกและกลามเนื้อของไหล (r=-0.422) มือและขอมือ (r=-0.343) พบความสัมพันธเชิงลบระหวางความลึกของเบาะนั่ง (Seat depth) กับอาการไมสบายทางระบบกระดูก และกลามเนื้อบริเวณเขา (r=-0.640) พบความสัมพันธระหวางความสูงของโตะ (Table height) กับอาการไมสบายทางระบบกระดูกและกลามเนื้อบริเวณหลังสวนลาง (r=0.477) สรุปผลการศึกษาจากผลการศึกษาครั้งนี้พบวา อาการไมสบาย ทางระบบกระดูกและกลามเนื้อในกลุมผูทําเครื่องเบญจรงค หมูบานดอนไกดี จังหวัดสมุทรสาคร พบมาก ในบริเวณไหล หลังสวนลาง มือและขอมือ และเขา ปจจัยเสี่ยงดานการยศาสตรที่กอใหเกิดอาการ บาดเจ็บทางระบบกระดูกและกลามเนื้อ ไดแก ปจจัยเสี่ยงสวนบุคคล ดานกายภาพ และดานจิตสังคม โดยพบวาแรงบีบมือของแขนขางถนัด และขนาดของสถานีงานมีแนวโนมเปนปจจัยเสี่ยงที่กอใหเกิด อาการไมสบายทางระบบกระดูกและกลามเนื้อ

๑๓๙ (๒) งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานได และปจจัยที่เกี่ยวของ การศึกษานี้มีวัตถุประสงคเพื่อทบทวนกฎหมายไทยที่เกี่ยวของกับ น้ําหนักยกที่เหมาะสมและเปรียบเทียบกับกฎหมายประเทศตาง ๆ รวมถึงอนุสัญญาและขอเสนอแนะ ขององคการแรงงานระหวางประเทศ หรือ ILO เพื่อนํามาวิเคราะหเสนอแนะในการปรับปรุงกฎหมายไทย ที่เกี่ยวของกับน้ําหนักยกที่เหมาะสมตอไป และสํารวจลักษณะงานยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ที่เกิดขึ้นในสถานประกอบกิจการ ๕ ประเภท ไดแก อุตสาหกรรมการผลิต อุตสาหกรรมขนสง อุตสาหกรรมบริการ อุตสาหกรรมกอสราง และอุตสาหกรรมเกษตร-ประมง ประเภทละหนึ่งแหง รวมทั้งสิ้น จํานวน ๕ แหง โดยการศึกษานี้ทําการทบทวนกฎหมายขององคการแรงงานระหวางประเทศ หรือ ILO ประเทศไทย และประเทศตาง ๆ ผลการศึกษา พบวา กฎหมายของประเทศไทยเปรียบเทียบกับ อนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ และกฎหมายของประเทศตาง ๆ ดังนี้ ๑)กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ - หญิง ๑๕ - 18 ป ≤ 20 กก. - ชาย 15-18 ป ≤ 25 กก. - หญิง ≤ 25 กก. - ชาย ≤ 55 กก. ๒) ILO C127/R128 (ค.ศ. 1967) - ชาย ≤ ๕๕ กก. ตองมีการประเมินความพรอมของรางกาย และพิจารณาปจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เชน ระยะเวลา สภาพแวดลอม ลักษณะวัตถุ บรรจุภัณฑ และอื่น ๆ รวมดวย ๓)อังกฤษ (ค.ศ. 1992) - หญิง 3 - 16 กก. - ชาย 5 - 25 กก. ตองมีการประเมินความเสี่ยงและพิจารณาปจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เชน ความถี่และทาทางในการยก ๔) เยอรมนี (ค.ศ. 2017) - หญิง ≤ 10 กก. - ชาย ≤ 20 กก. - ความถี่ ≤ 50 ครั้ง/วัน ตองมีการประเมินความเสี่ยงและพิจารณาปจจัยเสี่ยง จากทาทางและสภาพแวดลอมในการทํางาน ๕) ญี่ปุน ๕.๑) ความถี่ไมตอเนื่อง - ชาย- หญิง < 16 ป ≤ 15 กก.

๑๔๐ -ชาย 16 - 18 ป ≤ 30 กก. - หญิง 16 - 18 ป ≤ 25 กก. - ชาย > 18 ป ไมกําหนด - หญิง > 18 ป ≤ 30 กก. ๕.๒) ความถี่ตอเนื่อง - ชาย- หญิง < 16 ป ≤ 10 กก. -ชาย 16 - 18 ป ≤ 20 กก. - หญิง 16 - 18 ป ≤ 15 กก. - ชาย > 18 ป ไมกําหนด - หญิง > 18 ป ≤ 20 กก. พิจารณาความถี่ในการยก ๖)สหรัฐอเมริกา (ค.ศ. 1970) ≤ 23 กก. อางอิงจาก NIOSH Lifting Equation และพิจารณาจากปจจัย ๖ ดาน ระยะหางวัตถุ ความสูงวัตถุ ระยะทางการเคลื่อนที่ วัตถุ ทาทางไมสมมาตรจากการหมุนตัว ความถี่ การจับยึดวัตถุ ๗) รัฐ OHIO สหรัฐอเมริกา/ACGIH (ค.ศ. 2008) ≤ 32 กก. พิจารณาปจจัยเสี่ยงรวมดวย ไดแก สัดสวนรางกาย ความถี่ ความสูงและระยะหางวัตถุ การหมุนลําตัว ไมเกิน 90 องศา ดังนั้น น้ําหนักแนะนําอางอิงจากนอยที่สุดถึงมากที่สุด คือ 3 - 55 กก. (หญิง 3 - 30 กก. / ชาย 5 - 55 กก.) จากการสํารวจงานยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย ในสถานประกอบกิจการ 5 ประเภท พบวา ลักษณะงานของสถานประกอบกิจการ ประเภทอุตสาหกรรม การผลิต ในสถานประกอบกิจการผลิตอาหารและขนม ยกและเคลื่อนยายวัตถุดิบ อุตสาหกรรมกอสราง มีลักษณะงานที่เกี่ยวของกับการยกปูน อุตสาหกรรมขนสงมีลักษณะงานยกลังโฟม ตะกรา และกลองขึ้น รถบรรทุก อุตสาหกรรมเกษตร-ประมง ยกและเคลื่อนยายผัก ผลไม และกระสอบขาวสาร อุตสาหกรรม บริการ (โรงพยาบาล) ลักษณะงานซักอบผา การเคลื่อนยายผูปวย และงานโภชนาการ โดยทําการสํารวจ พบวา ๑) อัตราน้ําหนักยกในกลุมตัวอยาง มากที่สุด คือ โดยสวนใหญ ยกวัตถุที่หนัก 1 10 20 และ 15 กิโลกรัมตามลําดับ และน้ําหนักยกสูงสุด พบวาอยูที่ 60 กิโลกรัม ๒) ระดับของความรูสึกของปฏิบัติงานในการออกแรง เคลื่อนยายวัตถุ สวนใหญอยูที่ ระดับ 6 รอยละ 24 ซึ่งหมายถึงเริ่มสงผลตอการทํางานของกลามเนื้อ ที่สงผลตอความลาสะสม ๓) ขนาดของวัตถุและสิ่งของที่ยกมากที่สุด ไดแกวัตถุขนาดเล็ก ขนาดกวาง/ยาว/สูงไมเกินความกวางของไหล รอยละ 54 ซึ่งอยูในระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได ๔) รูปทรงของวัตถุ ความสมมาตร และความมั่นคง มากที่สุด ไดแก วัตถุมีความสมมาตรดวยน้ําหนักและรูปทรง มีมือจับอยูตรงกลาง รอยละ 35 ซึ่งเหมาะสม และมีความเสี่ยงอยูในระดับยอมรับได

๑๔๑ ๕) ความถี่ในการยก มากที่สุด ไดแก ไมแนนอน ไมสามารถ ระบุได รอยละ 51 เนื่องจาก จะตองทําตามรายละเอียดของงานที่ถูกกําหนดขึ้นในแตละวัน ซึ่งแตกตางกัน ในแตละวัน ๖) ระยะหางวัตถุในการยก มากที่สุด ไดแก มืออยูชิดลําตัว (ระยะหางอยูระหวาง 20 - 25 เซนติเมตร) รอยละ 34 มีความเสี่ยงอยูในระดับยอมรับได ๗) ความสูงวัตถุและมือในขณะยก โดยสวนใหญจะยกวัตถุที่มือ อยูในระดับต่ํากวาความสูงของไหล รอยละ 45 มีความเสี่ยงอยูในระดับยอมรับได ๘) การบิดหมุนรางกายและการเอียงขางของลําตัว มากที่สุด คือ การบิด/หมุนอยางเดียว รอยละ 48 มีความเสี่ยงอยูในระดับต่ํา ๙) พื้นที่การปฏิบัติงาน มากที่สุด คือ พื้นที่เพียงพอ ไมสงผลตอ ทาทางในการทํางาน รอยละ 80 มีความเสี่ยงอยูในระดับยอมรับได ๑๐) ลักษณะอากาศในพื้นที่ปฏิบัติงาน มากที่สุด คือ ทํางานในที่รม รอยละ 74 มีความเสี่ยงอยูในระดับยอมรับได ๖) ตางประเทศโดย The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) ไดพัฒนาแอปพลิเคชันสําหรับประเมินน้ําหนักยกแนะนําขึ้น ชื่อ “NLE Calc” โดยมีการทํางาน ดังนี้ (๑) ฟงกชันของแอปพลิเคชัน “NLE Calc” ๑) คํานวณสัมประสิทธิ์ของสมการ NIOSH Lifting Equation โดยการกรอกคาเขาไปในแอปพลิเคชัน ๒) คํานวณคา RWL หรือน้ําหนักยกแนะนํา ๓) สามารถคํานวณงานแบบ Multiple Tasks ได ๔) แอปพลิเคชันสามารถประเมินความเสี่ยงโดยคํานวณคา Lifting Index และการแปลผลได (๒) ขอจํากัดของแอปพลิเคชัน “NLE Calc”ผูใชงานตองดําเนินการวัดมุม จากภายนอก แลวนําคามาใสในแอปพลิเคชัน ๗) ในระยะแรก สสปท. อยูระหวางดําเนินการจัดศึกษาและจัดทํา แอปพลิเคชันประเมินความเสี่ยงการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย เวอรชั่น ๑ โดยไดขอรับ การสนับสนุนงบประมาณจากกองทุนเงินทดแทน พ.ศ. ๒๕๖๕ – ๒๕๖๘ ซึ่งฟงกชันของแอปพลิเคชัน ประเมินความเสี่ยงการยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย มีดังนี้ (๑) คํานวณสัมประสิทธิ์ของสมการ NIOSH Lifting Equation โดยการนํา รูปถายเขาสูแอปพลิเคชันและผูใชงานเปนผูกําหนดจุดอางอิง หลังจากนั้นแอปพลิเคชันจะวัดคา โดยอัตโนมัติ (๒) คํานวณคา RWL หรือน้ําหนักยกแนะนํา (๓) แอปพลิเคชันสามารถประเมินความเสี่ยงโดยคํานวณคา Lifting Index และการแปลผลได

๑๔๒ ดังนั้น ผูประกอบการ หรือลูกจางไมตองมีความกังวลเมื่อ สสปท. จัดทํา แอปพลิเคชันประเมินความเสี่ยงการยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายเสร็จเรียบรอยแลว จะเปดให ผูประกอบการ และลูกจาง หรือหนวยงานที่เกี่ยวของสามารถดาวโหลดมาใชได โดย สสปท. จะมีการพัฒนา แอปพลิเคชันดังกลาว เพื่อใหมีความเหมาะสม มีความทันสมัย และงายตอการใชงายในระยะตอไป ภาพที่ ๑.๑๕ การสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา วันพฤหัสบดีที่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๖ ณ หองบอลรูม ๑ ชั้น ๓ โรงแรมดิเอมเมอรัลดถนนรัชดาภิเษก กรุงเทพมหานคร

๑๔๓ ๓.๓.๒ ขั้นตอนที่ ๒ การวิเคราะหขอมูล การวิเคราะหขอมูล เมื่อไดขอมูลที่เกี่ยวของครบถวนแลว จะนําขอมูลทั้งขอมูลที่เปน ขอเท็จจริง และขอมูลทางวิชาการมาดําเนินการวิเคราะห (Document Research) โดยอาศัย องคความรูแบบสหวิชาการ เพื่อใหทราบถึงสภาพปญหา และบริบทที่เกี่ยวของทั้งหมดอยางเปนระบบ สอดคลองกัน เพื่อสรุปประเด็นนําไปสูการนําเสนอแนวทางการบริหารจัดการ และการใชประโยชน โดยใชการประชุมระดมสมอง เพื่อจัดทําขอสรุปและนําเสนอประเด็นที่นาสนใจในแนวทางการยกระดับ คุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายสําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ

บทที่ ๔ ผลการพิจารณาศึกษา เนื่องจากปญหาคุณภาพชีวิตของแรงงานจากการบาดเจ็บและเจ็บปวยของระบบกลามเนื้อ และโครงสรางกระดูกที่เกี่ยวของกับการทํางาน สวนหนึ่งเปนผลมาจากการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายที่เกินความสามารถของรางกาย โดยเฉพาะการขนยายสิ่งของที่มีน้ําหนักมากหรือตองใช แรงมาก ซึ่งงานยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย เปนงานที่พบในสถานประกอบกิจการเกือบทุกแหง ไมวาจะในโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก ขนาดกลาง หรือขนาดใหญ ในสํานักงาน ในศูนยกระจายสินคา หรือในสถานที่ใหบริการตาง ๆ แกลูกคา เปนงานซึ่งปฏิบัติเปนประจําในโกดังสินคา สวนการผลิต และสวนอื่น ๆ ของสถานประกอบกิจการ ในหลาย ๆ กรณีวัตถุที่ตองยกหรือเคลื่อนยายอาจมีน้ําหนักมาก มีขนาดใหญ หรือมีรูปรางที่ไมเปนมาตรฐาน ซึ่งลูกจางตองยกและเคลื่อนยายวัสดุเปนประจํา หรือหลาย ชั่วโมง ตลอดชวงเวลาที่ทํางาน ดังนั้น ลูกจางที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายจึงมี ความเสี่ยงสูงที่จะเกิดการบาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและกระดูก เชน อาการปวดเมื่อยหลังสวนลาง อาการปวดเมื่อย ไหลและแขน อาการปวดเมื่อยขาและหัวเขา เปนตน โดยเริ่มแรกลูกจางจะมีอาการ ปวดเมื่อยรางกาย ซึ่งอาการเหลานี้อาจสะสมและเพิ่มระดับอาการมากขึ้น มีผลกระทบตอสมรรถภาพ ในการทํางานของลูกจาง และเกิดการบาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและกระดูก อาการบาดเจ็บนี้อาจจะ กลายเปนการบาดเจ็บถาวรและมีผลทําใหลูกจางไมสามารถยกและเคลื่อนยาย หรือปฏิบัติงานที่ใช แรงกายอื่น ๆ ได และมีผลกระทบตอคุณภาพชีวิตของลูกจาง สาเหตุหลักของการบาดเจ็บของระบบ กลามเนื้อและกระดูกเนื่องจากการยกและเคลื่อนยายวัตถุหนักดวยแรงกาย ซึ่งเปนปญหาสําคัญประการ หนึ่งของแรงงานไทย เพราะแรงงานไทยสวนใหญไมอยากทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายดวยเหตุผลและทัศนคติตาง ๆ ที่แตกตางกัน อีกทั้งเพราะเปนการใชแรงงานที่หนักจนเกินไป เมื่อเทียบกับการใชแรงงานประเภทอื่น เปนงานที่ตอเนื่อง และอันตรายตอสุขภาพจนเกินไป ดังนั้น คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา จึงไดใหความสําคัญตอการพิจารณาศึกษาเกี่ยวกับ ประเด็นการยกระดับคุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ตามหลักการยศาสตร (Ergonomics) สําหรับแรงงานกลุมตาง ๆ เพื่อเปนแนวทางในการยกระดับ คุณภาพชีวิตในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย และเปนการคุมครองแรงงาน ในมิติการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร(Ergonomics) โดยถือวา เปนเรื่องที่สําคัญของทุกภาคสวนที่เกี่ยวของควรใหความสนใจ เพื่อพัฒนาระบบการทํางานและยกระดับ การคุมครองแรงงานไปสูเปาหมายการทํางานที่มีคุณคา (Decent Work) ซึ่งในตางประเทศไดตระหนัก ถึงปญหาดังกลาวมากยิ่งขึ้น และจากขอมูลแรงงานที่มีการบาดเจ็บจากการทํางานที่ตองยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย มีจํานวนเพิ่มขึ้นในทุก ๆ ป อยางมีนัยยะสําคัญ ทั้งนี้ เพื่อนําไปสู การเสนอแนวทางการแกไขปญหาที่เกิดขึ้นในปจจุบันตอรัฐบาล รวมทั้งการเตรียมความพรอม ทั้งหลักกฎหมายและวิธีการปฏิบัติใหสอดคลองกับรางอนุสัญญาแรงงานระหวางประเทศ (ILO Convention) 0วาดวยการยศาสตรและการยก0เคลื่อนยายวัสดุดวย0แรงกายในสถานที่ทํางาน 0ซึ่งขณะนี้ ILO อยูระหวางการดําเนินการจัดทํารางอนุสัญญา โดยมีเปาหมายที่จะนําเสนอเขาที่ประชุมใหญองคการ

๑๔๖ แรงงานระหวางประเทศภายในป พ.ศ. ๒๕๗๐ เพื่อเสนอใหชาติสมาชิกไดพิจารณาใหสัตยาบันเขาเปน ภาคีอนุสัญญาฉบับดังกลาว หากประเทศไทยไมรับสัตยาบันอนุสัญญา อาจสรางความเสียหาย ตอเศรษฐกิจมวลรวมของประเทศได นอกจากนี้การไมนํามาตรฐาน ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling - Part 1: Lifting, lowering and carrying มาสูการปฏิบัติ อาจจะมีการหยิบยก ประเด็นดังกลาวมาเปนเหตุกีดกันทางการคาหรือโจมตีเพื่อสรางความเสียหายตอประเทศไดดวยเชนกัน ในการนี้ จากการศึกษาคนควาและรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับการกําหนดหลักเกณฑน้ําหนักที่ควร จะยกไดหรือน้ําหนักที่เหมาะสมสําหรับแรงงานที่ตองทํางานดวยการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายของกลุมตาง ๆ วิธีการ ทาทางการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายตามหลัก การยศาสตร เพื่อจัดทําขอเสนอแนะและเสนอแนวทางการแกไขปญหาใหกับหนวยงานที่เกี่ยวของในการ ยกระดับคุณภาพชีวิต ปองกัน และลดการประสบอันตรายหรือเจ็บปวยอันเนื่องมาจากการทํางานที่ตอง ยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายของแรงงานในกลุมตาง ๆ ในสถานประกอบการ ดังนี้ ๔.๑ ขอคนพบจากการศึกษา ๔.๑.๑ ขอมูลจากรายงานสถานการณการประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางาน ป พ.ศ. ๒๕๖๑ – ๒๕๖๕ โดยสํานักงานกองทุนเงินทดแทน๑ พบวา โรคที่เกิดขึ้นตามลักษณะ หรือสภาพของงานหรือเนื่องจากการทํางานสูงที่สุดของ ป พ.ศ. ๒๕๖๑ – ๒๕๖๕ คือ โรคระบบ กลามเนื้อและโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงานที่จําเพาะ หรือมีปจจัยเสี่ยงสูงในสิ่งแวดลอมการทํางาน ซึ่งโรคดังกลาวสามารถปองกันไดภายใตการใหความรู และสรางความตระหนักใหกับนายจางและลูกจาง เพื่อการบริหารจัดการปองกันการเกิดโรคระบบ กลามเนื้อและโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงานที่จําเพาะ หรือมีปจจัยเสี่ยงสูงในสิ่งแวดลอมการทํางานภายในสถานประกอบกิจการ นําไปสูการลดลงของอัตรา การประสบอันตรายหรือเจ็บปวยจากการทํางานในภาพรวมระดับประเทศ ตลอดจนคาใชจายในการ รักษาพยาบาลและการชดเชยรายไดตามหลักการประกันสังคมและเงินทดแทน ดวยการดําเนินการ จัดการปญหาเชิงรุก รวมทั้ง พบวาผลของการประสบอันตรายที่มีจํานวนการประสบอันตราย หรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานสูงสุด 5 อันดับแรก ป พ.ศ. 2561 – 2565 ซึ่งสะทอนใหเห็นถึง ปญหาการเจ็บปวยของแรงงานที่เกิดขึ้นจากการทํางานลักษณะดังกลาว ที่ควรไดรับการศึกษาและแกไข ปญหาที่เกิดขึ้น ๑ กระทรวงแรงงาน, สํานักงานประกันสังคม, สํานักงานกองทุนเงินทดแทน, สถานการณการประสบ อันตรายหรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางาน ป ๒๕๖๑ – ๒๕๖๕ (กรุงเทพฯ: กลุมกําหนดอัตราเงินสมทบกองทุน เงินทดแทน สํานักงานกองทุนเงินทดแทน สํานักงานประกันสังคม กระทรวงแรงงาน ๒๕๖๖), ๑๖.

๑๔๗ ๔.๑.๒ ปญหาการยศาสตร ที่พบมากในสถานประกอบการนี้กอใหเกิดผลกระทบตอ สุขภาพอนามัยของผูปฏิบัติงานในสถานประกอบการมี ๔ ประเภทใหญ๒ คือ ๑) การประสบอันตรายจากการยกหรือเคลื่อนยายของหนัก ๒) การประสบอันตรายจากทาทางการทํางาน ๓) อาการเจ็บปวยจากการเคลื่อนยายของหนัก ๔) อาการเจ็บปวยจากทาทางการทํางาน ๔.๑.๓ การทํางานที่มีการใชแรงกายในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย การบาดเจ็บของระบบกระดูกและกลามเนื้อที่เกิดจากการทํางานเคลื่อนยายวัสดุพบวา มีสาเหตุ มาจากปจจัยเสี่ยงหลายประการที่สําคัญ ไดแก ๑) การใชแรงจากรางกายที่สูงเนื่องจากวัสดุที่เคลื่อนยายมีน้ําหนักมาก(forceful exertion) ๒) การใชทาทางในการเคลื่อนยายที่ไมเหมาะสม (awkward posture) ๓) การทํางานซ้ํา ๆ ตอเนื่องเปนเวลานาน (repetitive motion) ๔) การกดทับของวัตถุ (contact stress) ๕) การทํางานในทาหนึ่งทาใดเปนเวลานาน (static posture) ๔.๑.๔ ปจจุบันมีการแยกอาการบาดเจ็บ ออกเปน ๒ สวน ๑) สวนแรกเรียกวาบาดเจ็บแบบสะสม หรือคอยเปนคอยไป (Cumulative injuries) ๒) สวนที่สองเรียกวาบาดเจ็บแบบฉับพลันทันที (Acute injury) คือ ยกแลวหลังหัก หรือวากลามเนื้อฉีกแบบรุนแรง ซึ่งกลุมนี้สามารถวินิจฉัยไดในทันทีวาบาดเจ็บเนื่องจากการทํางาน ทั้งนี้กลุมที่เปนปญหา คือ สวนแรกที่เรียกวาบาดเจ็บแบบสะสม หรือคอยเปนคอยไป (Cumulative injuries) ซึ่งอาการจะคอย ๆ สะสมเนื่องจากยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย อาจจะไมไดยกครั้งเดียวในน้ําหนักที่มาก แตจะยกในน้ําหนักที่ไมมากแตยกบอย ๆ และยกทั้งวัน ทําให เจ็บปวดระบบกลามเนื้อแตไมมาก เมื่อสะสมมาเรื่อย ๆ นานวันก็ทําใหเกิดการเจ็บปวยได ในกรณีนี้ อาจจะตองมีการวินิจฉัยโรคจากแพทยและมีการสืบคนวาเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานจริงหรือไม๓ ๔.๑.๕ การที่จะลดจํานวนการบาดเจ็บจากการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย จําเปนที่จะตองลดหรือกําจัดปจจัยเสี่ยงตาง ๆ ที่ไดกลาวถึงขางตนนั้น อาจสงผลรายตอสุขภาพ ในระยะยาวได เรื่องนี้จึงเปนเรื่องที่รัฐบาลและนายจางควรใสใจในเรื่องการยกระดับคุณภาพชีวิต ของแรงงานซึ่งควรกําหนดน้ําหนักที่เหมาะสมสําหรับการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ของแรงงานกลุมตาง ๆ การยกวัสดุหนักดวยแรงจากรางกายเปนงานที่มีความเสี่ยงตอการบาดเจ็บ ของระบบกระดูกและกลามเนื้อในสวนตาง ๆ ของรางกายไมวาจะเปน มือ ขอมือ แขน ไหล โดยเฉพาะ ๒ กิตติ อินทรานนท, การยศาสตร = Ergonomics, (กรุงเทพ, สํานักพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2553), 30.๓ คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), 25 – 27.

๑๔๘ อยางยิ่งหลังสวนลาง จากการศึกษาจํานวนมาก พบวา การยกดวยแรงกายสงผลตอการบาดเจ็บของ หลังสวนลางไดงายและมีความเกี่ยวของกันอยางชัดเจน แมวาน้ําหนักจะไมไดมากนักแตหากทําการ ยกในทาที่ไมถูกตองซ้ํา ๆ ตอเนื่องก็สามารถสงผลตอการบาดเจ็บของหลังไดมากเชนกัน ๔.๑.๖ การจัดเก็บขอมูลหรือสถิติของการประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางาน ของประเทศไทย เมื่อเปรียบเทียบกับประเทศที่พัฒนาแลว อาทิ ประเทศอังกฤษซึ่งมีระบบการเก็บ ขอมูลที่ดีและใหความสําคัญเกี่ยวกับการจัดเก็บขอมูลการประสบอันตรายหรือเจ็บปวยอันเนื่องมาจาก การทํางานมาก เนื่องจากเปนตัวชี้วัดวาสามารถขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตของแรงงานในประเทศไดจริง หรือไม ถาไมมีระบบการจัดเก็บขอมูลที่ดีก็ไมสามารถชี้วัดไดวาคุณภาพชีวิตหลังจากที่มีนโยบาย มียุทธศาสตรมีกฎหมายออกไปแลวจะวัดไดจริงหรือไม ดังนั้น การจัดเก็บขอมูลในเรื่องการประสบ อันตรายหรือเจ็บปวยอันเนื่องมาจากการทํางานจึงเปนเรื่องที่สําคัญมาก รวมทั้งนําไปสูการพัฒนา และเชื่อมโยงในลักษณะ Big Data นําไปวิเคราะหแลวสรางมูลคาและนวัตกรรมตาง ๆ ได ทั้งนี้ เมื่อนําขอมูลประชากรของประเทศอังกฤษที่มีคนทํางานประมาณ ๒๔ ลานคน จะมีขอมูลสถิติผูบาดเจ็บจากการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักอยูที่ประมาณ 60,000 คน เปรียบเทียบกับขอมูลประชากรของประเทศไทยที่มีคนทํางานประมาณ ๓๙.๖๑ ลานคน จะมีขอมูล รายงานสถานการณการประสบอันตรายหรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางาน ป พ.ศ. 2561 – 2565 ของสํานักงานกองทุนเงินทดแทน สํานักงานประกันสังคม เพียง ๔,๗๖๐ คนเทานั้น เพราะฉะนั้น หากนําขอมูลดังกลาวมาเปนตัวชี้วัดคุณภาพชีวิตของแรงงานในประเทศ แสดงวาแรงงานในประเทศไทยมีคุณภาพชีวิตที่ดีมากกวาแรงงานของประเทศอังกฤษ ซึ่งขอเท็จจริงแลว เมื่อพิจารณาจากขอมูลสถิติผูบาดเจ็บจากการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักของประเทศไทยนั้น ไมสามารถที่จะนํามาใชเปนตัวชี้วัดคุณภาพชีวิตแรงงานในประเทศได โดยปญหามาจากการจัดเก็บขอมูล ของประเทศไทยยังไมมีความชัดเจน ขาดการจัดเก็บขอมูลที่ดี และไมไดมีการจัดเก็บขอมูล แบบแยกประเภทวาแรงงานที่เจ็บปวยเนื่องมาจากการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวย แรงกายหรือใชเครื่องจักรกันแน และสาเหตุการเจ็บปวยมาจากทํางานในลักษณะใดหรือเกิดจากอะไร เปนตน จึงทําใหเกิดปญหาในเรื่องการชี้วัดคุณภาพชีวิตของแรงงานในประเทศที่ตองทํางานยก หรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย๔ ๔.๑.๗ ขอมูลการตรวจสุขภาพประจําปฟรี๑๔ รายการ ของสํานักงานประกันสังคม ตามหลักเกณฑและอัตราแนบทายประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทนกรณีประสบ อันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ โดยรายการตรวจสุขภาพ ที่เหมาะสมในปจจุบันเปนไปตามตารางแนบทายของประกาศคณะกรรมการการแพทยซึ่งกําหนด รายการตรวจที่เหมาะสมสําหรับประชาชนอายุ ๑๕ – ๘๐ ปขึ้นไปไว๑๔ รายการ๕ อีกทั้ง ขอมูลจาก ๔ อางแลวตามเชิงอรรถที่ ๔. ๕ กระทรวงแรงงาน, สํานักงานประกันสังคม, ประกาศคณะกรรมการการแพทยตามพระราชบัญญัติ ประกันสังคม เรื่อง หลักเกณฑ และอัตราคาสงเสริมสุขภาพและปองกันโรคสําหรับประโยชนทดแทน ในกรณี

๑๔๙ สํานักงานประกันสังคม ณ เดือนกรกฎาคม ๒๕๖๕๖ มีจํานวนผูประกันตนตามมาตรา ๓๓ และ มาตรา ๓๙ ประมาณ ๑๓,๓๔๓,๐๐๐ คน สํานักงานประกันสังคมไดจายคาตรวจสุขภาพตามรายการ ใหกับโรงพยาบาลที่ใหบริการแกผูประกันตนที่มีสิทธิตรวจสุขภาพตามหลักเกณฑที่กําหนดโดยใช งบประมาณของกองทุนประกันสังคมในปพ.ศ. ๒๕๖๕ มีผูประกันตนเขารับการตรวจสุขภาพ จํานวน ๔๐๘,๐๖๓ คน คิดเปนรอยละ ๓ ของผูประกันตนตามมาตรา ๓๓ และมาตรา ๓๙ และมีรายการตรวจ รวม ๑,๓๖๘,๑๓๐ รายการ โดยใชงบประมาณ ๑๔๑,๖๒๕,๔๐๕ บาท ซึ่งจะเห็นวาในรายการ ตรวจสุขภาพดังกลาวไมไดมีการตรวจโรคหรืออาการเจ็บปวยจากระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก ของผูประกันตนแตประการใด ทั้งนี้ การตรวจสุขภาพประจําปฟรี๑๔ รายการดังกลาวขางตน เปนโครงการของ สํานักงานประกันสังคมที่ใชเงินงบประมาณคาใชจายจากเงินกองทุนประกันสังคม ดังนั้น โปรแกรม การตรวจสุขภาพจึงอยูในเงื่อนไขที่วา เปนการตรวจสุขภาพทั่วไปที่ไมไดเกิดจากการทํางาน ซึ่งหากเปน การตรวจสุขภาพเพื่อตรวจหาอาการเจ็บปวยทางรางกายที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานนั้น จะตองใชเงิน คาใชจายจากกองทุนเงินทดแทน ดวยเหตุนี้โครงการตรวจสุขภาพประจําป ๑๔ รายการดังกลาวขางตน จึงไมครอบคลุมถึงการตรวจโรคหรืออาการเจ็บปวยจากระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้น เนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงานที่จําเพาะหรือมีปจจัยเสี่ยงสูงในสิ่งแวดลอมการทํางาน ๔.๑.๘ กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง พ.ศ. ๒๕๖๓๗ ตามขอ ๒ (๑) (๒) (๓) (๔) และ (๕) ไดกําหนดไววา “ขอ ๒ ในกฎกระทรวงนี้ ……………………………………………………..ฯลฯ........................................................ ……………………………………………………..ฯลฯ........................................................ (๑) สารเคมีอันตรายตามที่อธิบดีประกาศกําหนด (๒) จุลชีวันเปนพิษที่อาจเปนเชื้อไวรัส แบคทีเรีย รา หรือสารชีวภาพอื่น (๓) กัมมันตภาพรังสี (๔) ความรอน ความเย็น ความสั่นสะเทือน ความกดดันบรรยากาศ แสง หรือเสียง (๕) สภาพแวดลอมอื่นที่อาจเปนอันตรายตอสุขภาพของลูกจาง เชน ฝุนฝาย ฝุนไมไอควัน จากการเผาไหม” อีกทั้ง ตามขอ ๓ (๑) ไดกําหนดไววา “ขอ ๓ ใหนายจางจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง ตามระยะเวลา ดังตอไปนี้ ประสบอันตรายหรือเจ็บปวยอันมิใชเนื่องจากการทํางาน (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒. (เอกสารอัดสําเนา: สํานักงานประกันสังคม, กระทรวงแรงงาน), ๑ – ๔. ๖ กระทรวงแรงงาน, สํานักงานประกันสังคม, คลังความรู, สืบคนเมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๖๖. https://www.sso.go.th/wpr/.๗ กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานการตรวจสุขภาพลูกจางซึ่งทํางานเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยง ๒๕๖๓, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลมที่ ๑๓๗ ตอนที่ ๘๐ ก (๕ ตุลาคม ๒๕๖๓): ๓๐.

๑๕๐ (๑) การตรวจสุขภาพลูกจางครั้งแรกใหเสร็จสิ้นภายในสามสิบวันนับแตวันที่รับลูกจาง เขาทํางาน และจัดใหมีการตรวจสุขภาพลูกจางครั้งตอไปอยางนอยปละหนึ่งครั้ง” ซึ่งจะเห็นวาไมไดมีการกําหนดใหมีการตรวจโรคหรืออาการเจ็บปวยจากระบบกลามเนื้อ และโครงสรางกระดูกที่เกิดขึ้นเนื่องจากการทํางานหรือสาเหตุจากลักษณะงานที่จําเพาะหรือมีปจจัยสูง ในสิ่งแวดลอมการทํางานไวอยางชัดเจน ๔.๒ ระบบกฎหมายและมาตรฐานสากลเกี่ยวกับการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ๔.๒.๑ ประเทศไทยไดใหสัตยาบันในอนุสัญญา ฉบับที่ ๑๒๗ ขององคการแรงงานระหวาง ประเทศ (International Labour Organization: ILO) แลว ซึ่งจากการดําเนินงานตามอนุสัญญา เพื่อคุมครองสุขภาพและความปลอดภัยของผูปฏิบัติงานที่เกี่ยวของกับการยกและเคลื่อนยายสิ่งของ เมื่อปพ.ศ. ๒๕๔๑ ประเทศไทยไดมีการออกกฎกระทรวงวาดวยการกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางให ลูกจางทํางานได ในการ ยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักไมเกิน ๕๕ กิโลกรัมสําหรับ คนงานชาย และไมเกิน ๒๕ กิโลกรัมสําหรับคนงานหญิง และเด็กชายที่มีอายุ๑๕ – ๑๗ ป สวนเด็กหญิง ที่มีอายุ ๑๕ – ๑๗ ป ไมเกิน ๒๐ กิโลกรัม โดยกฎกระทรวงฉบับนี้ออกตามความในพระราชบัญญัติ คุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑๘ นอกจากนี้ยังมีการออกคําชี้แจงเพิ่มเติมเกี่ยวกับกฎกระทรวงฉบับดังกลาว โดยรายละเอียดที่ใหเพิ่มเติมในคําชี้แจงฉบับนี้จะเกี่ยวกับแนวทางดําเนินงานสําหรับนายจางที่ควรปฏิบัติ เพื่อปองกันอันตรายตอสุขภาพและความปลอดภัยในกรณีเมื่อตองปฏิบัติงานที่มีน้ําหนักเกินที่กําหนด และแนวทางสงเสริมความปลอดภัยในการทํางานแมวาการทํางานเกี่ยวกับการยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักจะมีอัตราไมเกินกําหนดก็ตาม๙ เนื่องจากการกฎกระทรวงฉบับนี้มีความเกี่ยวของกับอนุสัญญาองคการระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗๑๐ ซึ่งมีเจตนาที่จะปองกันอันตรายและการบาดเจ็บจากงานเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ซึ่งเปนสาเหตุสําคัญที่นําไปสูอาการผิดปกติที่ระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก (Musculoskeletal Disorders; MSDs) แมวาอาการบาดเจ็บและเจ็บปวยทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกจากการ ทํางานจะมีสาเหตุจากสภาพการทํางานที่ไมเหมาะสมหลายดาน แตสาเหตุสําคัญที่สงผลตอการบาดเจ็บ และเจ็บปวยดังกลาวมาจากการใชแรงของรางกายในการทํางานที่มากเกินไป โดยเฉพาะงานที่เกี่ยวกับ การยกและเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกายที่มีน้ําหนักมาก จึงมักมีคําถามเสมอวาการกําหนดน้ําหนัก ๘ พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน ๒๕๔๑, มาตรา ๓๗, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม ๑๑๕ ตอนที่ ๘ ก (๒๐ กุมภาพันธ ๒๕๔๑): ๑. ๙ กระทรวงแรงงาน, คําชี้แจงกระทรวงแรงงาน เรื่อง กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางให ลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗, (เอกสารอัดสําเนา: กระทรวงแรงงาน ๒๕๔๘), 1 – 2.๑๐กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), สํานักวิจัยและพัฒนา, งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัย ที่เกี่ยวของ, (กรุงเทพฯ: สํานักวิจัยและพัฒนา สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวงแรงงาน ๒๕๖๕), ๑ – ๓.

๑๕๑ สูงสุดในการ ยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก และเข็นของหนักในการทํางานเพียงมิติเดียวตามกฎกระทรวง ที่ยังมีผลบังคับใชในปจจุบันนี้เพียงพอตอการคุมครองแรงงานไทยใหปลอดภัยจากอาการบาดเจ็บ และเจ็บปวยดังกลาวหรือไมอยางไร เนื่องจากในมิติดานน้ําหนักที่กําหนดในกฎกระทรวงนั้นเปนเพียง หนึ่งในหลาย ๆ ปจจัยที่สงผลตอการบาดเจ็บทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูก แตความเปนจริง ยังมีอีกหลายปจจัยที่มีความสําคัญที่สงผลใหเกิดการบาดเจ็บทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกได แมวาจะทําการยกและเคลื่อนยายของที่มีน้ําหนักเบา ไดแก ทาทางในการทํางาน ความถี่ ระยะเวลา ลักษณะสิ่งของ สภาพพื้นที่ อุณหภูมิ และสภาพแวดลอมในการทํางาน หรือแมกระทั้งความแข็งแรงของ รางกายและประสบการณในการทํางาน ทั้งหมดนี้ลวนแลวแตเปนปจจัยที่สงผลตอการบาดเจ็บ และเจ็บปวยไดทั้งสิ้น ๔.๒.๒ พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔๑๑ ใชบังคับควบคูกันเพื่อยกระดับการคุมครองแรงงานดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานของแรงงานแยกออกมาจากพระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ซึ่งเปนกฎหมายทั่วไป เพื่อกําหนดรายละเอียดเกี่ยวกับการคุมครองแรงงานใหมีคุณภาพที่ดี ในมิติดานชีวิต รางกาย จิตใจ และสุขภาพอนามัยเปนการเฉพาะ ใหสอดคลองตามเจตนารมณของ มาตรฐานสากลตามที่กําหนดไวในอนุสัญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) รวมทั้ง กําหนดใหสถานประกอบการแตละแหงจะตองมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน (หรือที่เรียกวา จป.) บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคล เพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ นอกจากนั้นมีการจัดตั้งสถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. ขึ้นตามกฎหมายดังกลาว โดยอยูภายใตการกํากับดูแลของรัฐมนตรีวาการ กระทรวงแรงงาน มีอํานาจหนาที่ในการสงเสริมและแกไขปญหาเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน และที่สําคัญ คือ การพัฒนาและสนับสนุนการจัดทํามาตรฐาน เพื่อสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ตลอดจนการจัดใหมี การศึกษา ฝกอบรม ใหความรูเกี่ยวกับเรื่องดังกลาวตอภาคสวนที่เกี่ยวของ อยางไรก็ตาม ในประเด็น การคุมครองแรงงานดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานเกี่ยวกับการยก และเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ยังไมไดมีการกําหนดกฎเกณฑเพื่อคุมครองประเด็นดังกลาวใหมี สภาพบังคับอยางเปนรูปธรรม ๔.๒.๓ กระบวนการผลิตและระบบการทํางานของแรงงานในตางประเทศ มีความกาวหนา มากขึ้นตามความกาวหนาทางดานเทคโนโลยี โดยมีการเครื่องมือ เครื่องจักร อุปกรณที่ทันสมัย เชน Exoskeletons มาชวยทุนแรงตอการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายเพิ่มมากขึ้น อาทิHand Lift ซึ่งมีทั้งแฮนดพาเลต (Hand Pallet Truck) ที่เหมาะแกการเคลื่อนยายวัสดุหนักจาก จุดหนึ่งไปอีกจุดหนึ่งแบบยกไดไมสูงมาก มีทั้งแบบใชแรงคนลากและแบบไฟฟา หรือแฮนดลิฟตยกสูง (Hand Stacker) หรือโตะยกสูง (Lift Table) เหมาะสําหรับการใชงานในแนวดิ่งที่ไมสูงมาก ๑๑พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน ๒๕๕๔, ราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา เลม ๑๒๘ ตอนที่ ๔ ก (๑๗ มกราคม ๒๕๕๔): ๕.

๑๕๒ และลิฟตกระเชา (Movable Lift Platform) เหมาะสําหรับการใชงานในแนวดิ่งที่คอนขางสูง เปนตน อีกทั้งยังมีรอกไฟฟาที่นิยมนํามาใชในการเคลื่อนยายสิ่งของหนักแทนแรงกาย หรือแมแตเครื่องทุนแรง พื้นฐาน อาทิ Trolley หรือที่เรียกกันทั่วไปวารถลากอเนกประสงคก็สามารถนํามาชวยเคลื่อนยาย วัสดุหนักหลายชั้นในเวลาเดียวกันได นอกจากนี้ยังมีวัสดุอุปกรณเครื่องมือทุนแรงตาง ๆอีกหลายประเภท ที่ถูกนํามาปรับใชแทนแรงงานคนในปจจุบัน และหากมีการนํามาใชอยางถูกวิธี มีคูมือแนะนํา การปฏิบัติงานดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร และใชระบบเทคโนโลยีที่ถูกตองก็จะเปนการ คุมครองแรงงานในมิติดานชีวิต รางกาย จิตใจ และสุขภาพอนามัยของแรงงานไดอยางมีประสิทธิภาพ มากขึ้น ๔.๒.๔ การนํามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling – Part 1: Lifting Lowering & carrying สวนที่ 1 เปนมาตรฐานเกี่ยวกับการยก การวาง และการเคลื่อนยาย มาปรับใชในประเทศไทย ซึ่งกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานยังไมได มีการออกกฎหมายลําดับรองหรือกฎกระทรวงรองรับ เพื่อใหมีสภาพบังคับโดยตรงตอการประกอบกิจการ และการทํางานในประเทศไทยเหมือนเชนการคุมครองการทํางานลักษณะอื่น๑๒ เชน การคุมครองแรงงาน ซึ่งทํางานในที่อับอากาศ ที่มีการออกกฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และ ดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานเกี่ยวกับที่อับอากาศ พ.ศ. ๒๕๖๒ เปนตน อยางไรก็ตาม เนื่องจากมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228-1: 2021 สําหรับ การทํางานที่ใชแรงกายในการเคลื่อนยายสิ่งของ สวนที่ ๑ วาดวยเรื่อง การยก การวาง และการขนยาย ประเทศไทยมิไดนํามาปรับใชโดยประกาศเปนกฎกระทรวงใหมีสภาพบังคับโดยตรง ซึ่งก็เปนที่เขาใจ ไดวา การปรับเปลี่ยนระบบการทํางานในระดับมหาภาคทั้งประเทศโดยการออกกฎหมายลําดับรองใหมี สภาพบังคับทั้งหมด ยอมเปนเรื่องสําคัญที่กระทบตอผูประกอบการทั้งระบบของประเทศซึ่งมีความพรอม ในการบริหารจัดการที่แตกตางกัน ดังนั้น เพื่อเปนการเตรียมความพรอมใหกับผูประกอบการ จึงควรให มีการจัดทํามาตรฐานการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตรดวยสมการคํานวณ น้ําหนักตามมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling - Part 1: Lifting, lowering and carrying เพื่อเปนแนวทางใหสถานประกอบการสมัครใจที่จะดําเนินการ กอนที่จะมีกฎหมายออกมาใชบังคับ รวมทั้งมีการจัดทําแอปพลิเคชันเพื่อชวยในการคํานวณน้ําหนัก มีการนําระบบเทคโนโลยีเครื่องทุนแรงที่ทันสมัยมาปรับใชกับการยกและเคลื่อนยายวัสดุการจัดทําคูมือ ใหคําแนะนําหรือการใหความสําคัญตอการยกและเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตอง ตามหลักการยศาสตร ๑๒คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของคณะอนุกรรมาธิการ ดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๖/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ มีนาคม ๒๕๖๖ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม ๒๕๖๖), ๖.

๑๕๓ ดังนั้น จะเห็นไดวาการคุมครองแรงงานในมิติการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ที่ถูกตองตามหลักการยศาสตรนั้น เปนเรื่องสําคัญที่ทุกภาคสวนที่เกี่ยวของในปจจุบันควรหันมา ใหความสําคัญเพื่อพัฒนาระบบการทํางานและยกระดับการคุมครองแรงงานไปสูเปาหมายดังกลาว ซึ่งใน ตางประเทศไดตระหนักถึงปญหานี้มากยิ่งขึ้น และจากขอมูลแรงงานที่มีการบาดเจ็บจากการทํางาน ที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย มีจํานวนเพิ่มขึ้นในทุก ๆ ป อยางมีนัยยะสําคัญ ดังนั้น จึงเปนที่มาของการศึกษาวาหากมีการพิจารณาในประเด็นการกําหนดน้ําหนักสําหรับการทํางานดังกลาว ใหเหมาะสมตามสภาพที่แรงงานไทยรับได โดยอาศัยชองทางการแกไขปรับปรุงกฎหมายหรือปรับปรุง กฎกระทรวงที่เกี่ยวของก็นาจะเปนเหตุจูงใจใหแรงงานไทยเขาไปทํางาน รวมทั้งเพื่อเปนการยกระดับ คุณภาพชีวิตของแรงงานไทย ลดอัตราเขารับการรักษาพยาบาลเนื่องจากมีอาการบาดเจ็บจากการยก หรือเคลื่อนยายวัตถุหนัก และลดคาใชจายในการรักษาจากกองทุนเงินทดแทน ซึ่งสงผลดีตอ ผูประกอบกิจการหากเบิกคารักษาพยาบาลจากกองทุนเงินทดแทนนอยลง รัฐจะมีสวนลดใหกับ ผูประกอบกิจการในการสงเงินเขากองทุนเงินทดแทนดวยเชนกัน ๔.๓ ขอมูลจากภาคสวนที่เกี่ยวของ ๔.๓.๑ ผลจากการเชิญผูเชี่ยวชาญและหนวยงานที่เกี่ยวของมาใหขอมูล จากการเชิญผูเชี่ยวชาญและหนวยงานที่เกี่ยวของมาใหขอมูล คณะอนุกรรมาธิการไดมี ขอสังเกตและขอเสนอแนะ12 ๑๓ ดังนี้ ๑) ผลักดันใหกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานเรงออกกฎกระทรวงกําหนดมาตรฐาน ในการบริหารจัดการและดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน เกี่ยวกับหลักการยศาสตรและการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายใหมีผลใชบังคับโดยเร็ว ซึ่งจะไดสอดคลอง กับอนุสัญญา ILO เรื่อง Human Factors/Ergonomics and Manual Handling at the Workplace ที่ประกาศในอีก ๕ ปขางหนา และถือวาเปนการเตรียมความพรอมที่ประเทศไทยจะใหสัตยาบันตอ อนุสัญญาดังกลาวดวย ๒) สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. มีหนาที่สงเสริมและสนับสนุนกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานในการจัดทํา กฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการและดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน เกี่ยวกับหลักการยศาสตรและการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย โดยการ ปรับปรุงมาตรฐานการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตรซึ่งมีเนื้อหาการคํานวณ น้ําหนักดวยสมการตามมาตรฐาน ISO 11228-1: 2021 Ergonomics - Manual handling - Part 1: Lifting, lowering and carrying รวมทั้งการจัดทําแอปพลิเคชันคํานวณ เพื่อเปนการทดลองระบบ การใชงานกอนมีการประกาศใชรางกฎกระทรวงฉบับดังกลาว ๑๓คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของคณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๔/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ กุมภาพันธ ๒๕๖๖ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการ สังคม ๒๕๖๖), ๑๒ – ๑๓.

๑๕๔ ๓) สงเสริมใหสถานประกอบกิจการจัดทําคูมือปฏิบัติงานในการทํางานที่ตองยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ๔) มีบทกําหนดโทษ โดยเจาพนักงานตรวจความปลอดภัย ตามพระราชบัญญัติ ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๔๕ มีหนาที่และอํานาจในการ ตรวจสอบสถานประกอบกิจการวามีคูมือประกอบการปฏิบัติงานตามที่บัญญัติในกฎหมายจริงหรือไม ๕) มีการจัดฝกอบรมใหลูกจางทราบถึงเรื่องความปลอดภัย วิธีการ และทาทางการยก ที่ถูกตองในการทํางานที่ตองเคลื่อนยายของหนักดวยแรงกาย ๖) การจัดทํารางกฎกระทรวงฉบับดังกลาวของกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงาน อาจจะตองใชเวลาระยะเวลานานกวาจะมีการประกาศบังคับใชเปนกฎหมาย อาจจะตองมีการจัดทํา ขอเสนอแนะใน ๒ แนวทาง ดังนี้ (๑) มาตรการจูงใจ เปนการจูงใจใหสถานประกอบกิจการปฏิบัติตามกฎหมายที่ได มีการบังคับใชอยูในปจจุบัน และปฏิบัติตามมาตรฐานและคูมือของสถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. ที่ไดมีการจัดทําไวแลว โดยมี รางวัลมอบใหกับสถานประกอบกิจการเพื่อเปนแรงจูงใจ เชน รางวัล GLP เปนตน (๒) มาตรการชี้แนะ เปนการชี้แนะแนวทางในการจัดทําคูมือการปฏิบัติงาน และการจัดฝกอบรมการเคลื่อนยายของหนักดวยแรงกาย หากไมปฏิบัติตามอาจมีโทษตามกฎหมาย ที่มีผลบังคับใช เปนตน ๗) ประเด็นขอกังวลใจเกี่ยวกับรางกฎกระทรวงกําหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการ และดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน เกี่ยวกับ หลักการยศาสตรและการเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย พ.ศ. .... หากมีผลบังคับใชแลวความพรอมของ เจาพนักงานความปลอดภัยจะมีเพียงพอหรือไม อีกทั้งบทกําหนดโทษจะมีความเขมขนมากหรือไม อยางไร ซึ่งจะตองมีการพิจารณาอยางรอบคอบดวยเชนกัน ๘) ประเด็นสํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม (สมอ.) เปนมาตรฐาน หรือขอตอรองตามมาตรฐานที่ไดมีการกําหนดไว หากมีการจําหนายสินคา แตถามีการนํามากําหนด มาตรฐานในหนวยงานของรัฐ โดยเฉพาะสํานักงานประกันสังคมอาจสงผลกระทบตอการเบิกจายเงิน ในกองทุนเงินทดแทนได ดังนั้น จึงจําเปนตองมีการพิจารณาอยางรอบคอบดวยเชนกัน อีกทั้ง ประกาศคณะกรรมการกําหนดมาตรฐานดานการตรวจสอบและรับรอง ฉบับที่ ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๖๕) ออกตามความในพระราชบัญญัติมาตรฐานแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๕๑ การยศาสตร – การปฏิบัติงานดวยแรงกาย เลม ๑ การยก การวาง และการขนยาย มีการระบุ๑๔ ดังนี้ ๑๔คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, บันทึกการประชุมของคณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน ครั้งที่ ๖/๒๕๖๖ วันพฤหัสบดีที่ ๒ มีนาคม ๒๕๖๖ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม ๒๕๖๖), ๖ – ๗.

๑๕๕ (๑) ขีดจํากัดสําหรับการยก การวาง และการเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย โดยคํานึงถึงความเขมขน (Intensity) ความถี่ และระยะเวลาในการปฏิบัติงาน เพื่อกําหนด และคําแนะนําดวยตัวแปรเพื่อประเมินความเสี่ยงตอสุขภาพสําหรับประชากรวัยทํางาน (๒) ขีดจํากัดที่แนะนําสําหรับการยก การวาง และการเคลื่อนยายดวยแรงกาย โดยคํานึงถึงปริมาณงาน ความถี่ และระยะเวลาของงาน ไดรับการออกแบบมาเพื่อใหขอกําหนด และขอแนะนําเกี่ยวกับการประเมินตัวแปรงานตาง ๆ เพื่อใหสามารถประเมินความเสี่ยงดานสุขภาพ สําหรับประชากรวัยทํางาน (๓) ใชกับการยก การวาง และการเคลื่อนยายวัตถุที่หนักตั้งแต ๓ กิโลกรัมขึ้นไป และ ความเร็วในการเดินปานกลาง เชน ๐.๕ ถึง ๑.๐ เมตร/วินาทีบนพื้นผิวในแนวราบ (๔) ใชกับเวลาทํางาน ๘ ชั่วโมง แตครอบคลุมเวลาทํางานที่ยาวนานสูงสุด ๑๒ ชั่วโมง นอกจากนี้ยังกลาวถึงการวิเคราะหงานยก งานวาง และงานเคลื่อนยายรวมกัน ใน ๑ กะตอวัน (๕) ไมครอบคลุมถึงการจับถือวัสดุ (โดยไมเดิน) การผลักดันและลากดึง (ใชISO 11228-2 Ergonomics - Manual handling – Part 2: Pushing and pulling) หรือการปฏิบัติงาน ดวยแรงกายขณะนั่ง (๖) ไมครอบคลุมถึงการยกและการเคลื่อนยายคนหรือสัตว (๗) ไมรวมถึงการยกและการเคลื่อนยายวัสดุดวยอุปกรณเครื่องทุนแรง และสตรี มีครรภ หรือผูทุพพลภาพ ๙) กรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานขณะนี้อยูระหวางการยกรางกฎกระทรวงกําหนด มาตรฐานในการบริหารจัดการ และดําเนินการดานความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอม ในการทํางานเกี่ยวกับการยศาสตรสําหรับการยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย พ.ศ. ..... ซึ่งคาดวา ยังคงตองมีการปรับปรุงหรือแกไขอีกหลายสวน และตองผานกระบวนการการพิจารณาอีกหลายขั้นตอน จึงไมนาจะมีผลบังคับใชในระยะเวลาอันใกลนี้ ดังนั้น สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) สสปท. ซึ่งจัดตั้งขึ้นตามมาตรา ๕๒ ของพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ มีผลใชบังคับตั้งแตวันที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๕๔ โดยบัญญัติใหกระทรวงแรงงานจัดตั้ง สสปท. ภายใน ๑ ปนับแตวันที่พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ มีผลบังคับใช ซึ่งมีหนาที่และอํานาจ ดังนี้ (๑) สงเสริมและแกไขปญหาเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ สภาพแวดลอมในการทํางาน (๒) พัฒนาและสนับสนุนการจัดทํามาตรฐานเพื่อสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๓) ดําเนินการ สงเสริม สนับสนุน และรวมดําเนินงานกับหนวยงานดาน ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๔) จัดใหมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และ สภาพแวดลอมในการทํางาน

๑๕๖ (๕) พัฒนาและสรางองคความรูและนวัตกรรมเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (๖) ใหบริการทางวิชาการและถายทอดเทคโนโลยีเกี่ยวกับความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางานตามความจําเปนในการใชงาน รวมทั้งการผลิตสื่อ การเรียนรูดังกลาวเพื่อเผยแพรประชาสัมพันธ ควรดําเนินการตามหนาที่และอํานาจขางตน อาทิ การปรับปรุงมาตรฐานการยก และเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกายตามหลักการยศาสตรใหมีเนื้อหาการคํานวณน้ําหนักดวยสมการ ตามมาตรฐาน ISO 11228 -1: 2021 และคูมือ การจัดทําแอปพลิเคชันคํานวณน้ําหนักที่ควรยกได ในแตละครั้ง และการจัดฝกอบรมเจาหนาที่ในการใชแอปพลิเคชัน เปนตน ๔.๓.๒ ผลจากการเดินทางศึกษาดูงาน จากการเดินทางศึกษาดูงานคณะอนุกรรมาธิการไดมีขอสังเกตและขอเสนอแนะ๑๕ ดังนี้ ๑) บริษัท โตโยตา มอเตอรประเทศไทย จํากัด (โรงงานเกตเวย) นิคมอุตสาหกรรม เกตเวยซิตี้ (๑) การกําหนดเวลาการทํางานและเวลาพักของพนักงานในไลนการผลิต เวลา การทํางาน ๘ ชั่วโมง (โดยทํางาน ๑.๕๐ ชั่วโมง พัก ๑๐ นาที) (๒) ประเด็นเรื่องการยศาสตรการประเมินความเสี่ยง ลักษณะทาทาง ความถี่ หากยังมีความเสี่ยงในไลนผลิตจะแกปญหาโดยการเวียนพนักงานทุกๆ ๒ ชั่วโมง ทั้งนี้ปญหาน้ําหนักที่ยก เปนสวนหนึ่งในเรื่องการยศาสตรซึ่งตองประกอบกับลักษณะทาทาง วิธีการ และประเด็นความถี่ (ซึ่งไมใชเรื่องเวลา) หรือความรุนแรงสูงตองปรับลดลง (๓) บริษัทฯ ไมมีการจัดเก็บสถิติเกี่ยวกับขอมูลเรื่องการบาดเจ็บจากการทํางานของ พนักงานหรือการลดอาการบาดเจ็บกลามเนื้อของพนักงาน กอนและภายหลังการนําระบบอุปกรณ มาสนับสนุนการทํางาน (๔) คูมือการปฏิบัติงานฯ ตามกฎหมายวาดวยความปลอดภัยฯ ซึ่งกําหนดใหนายจาง จัดทําคูมือการปฏิบัติงานฯ รวมถึงรายละเอียดคูมือไดกําหนดเรื่องการยศาสตรหรือประเด็นในการ กําหนดน้ําหนักยกไวหรือไมนั้น บริษัทฯ ใหขอมูลวากอนการทํางานมีการอบรมพนักงานกอนทุกครั้ง คูมือการปฏิบัติงานมุงเนนไปที่มาตรฐานเรื่องความปลอดภัยเปนหลัก โดยการอบรมใหความรูพนักงาน เพื่อใหสามารถทํางานหมุนเวียนกันได๓ งาน บริษัทฯ มีมาตรฐานในการทํางาน เพื่อใหคนทํางานมี ความปลอดภัย และใหไดคุณภาพที่ดีในการทํางาน รวมทั้งเงื่อนไขเรื่องเวลาที่ทําใหเกิดผลผลิตขึ้นมา ซึ่งจะถูกนําไปกําหนดในคูมือการปฏิบัติงานฯ ลักษณะ Key Point ในการปฏิบัติงานแตละเรื่อง ยกตัวอยางเชนการยกของหนักจะมีการกําหนดวิธีการในการยกดวยสิ่งใดบาง ซึ่งจะถูกกําหนด ในกระบวนการแตละขั้นตอน รวมทั้งเมื่อมีการเปลี่ยนการผลิต ๑๕คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, คณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน, สรุปผล การเดินทางศึกษาดูงานของคณะอนุกรรมาธิการดานการสวัสดิการและคุมครองแรงงาน วันพฤหัสบดีที่ ๓ กันยายน ๒๕๖๓ (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม ๒๕๖๓) ๑ – ๑๑.

๑๕๗ (๕) ประเด็นมาตรฐานดานความปลอดภัยนั้น บริษัทฯ ใชระบบการจัดการตาม มาตรฐานของประเทศญี่ปุน โดยใชทั้งเชิงระบบ ISO และ OHSAS ปจจุบันอยูระหวางการยื่นขอ ISO 45001 หากมาตรฐานใดมีมาตรฐานที่ดีกวาของประเทศไทยก็จะใชมาตรฐานนั้น หากมาตรฐานใดใช ตามกฎหมายไทยหรือเทียบเคียงไดก็ใชมาตรฐานนั้น ๒) บริษัท สยาม เด็นโซแมนูแฟคเจอริ่ง จํากัด (๑) ประเด็นแนวคิดเพื่อจูงใจใหสถานประกอบการหรือนายจางอื่น ๆ หันมาลงทุน หรือใหความสนใจดานการยศาสตรมากขึ้น เพื่อลดระยะเวลาและเพิ่มผลผลิต หรือแนวทางการนําเสนอ ของบประมาณที่ใชลงทุนดานการยศาสตรดังเชนที่บริษัทฯ ดําเนินการมาแลวนั้น บริษัทฯ ใหขอมูลวา การนําเสนองบประมาณในการลงทุนดานการยศาตรเพื่อปรับปรุงสภาพการทํางานของพนักงานใหดีขึ้นนั้น ดําเนินการโดยใหขอมูลเปรียบเทียบและนําเสนอผลที่ไดรับวา หากดําเนินการจะไดผลลัพธอยางไร และดําเนินการแลวสามารถลดความเสี่ยง หรือลดตนทุนดานใดบาง ยกตัวอยาง กิจกรรมการปรับยาย หนางานและนําระบบรางเลื่อนชิ้นงานมาใชลงทุนนอยมาก เมื่อเทียบกับโครงการอื่น ๆ แตไดรับ ผลพลอยไดกลับมา ที่พนักงานมีความปลอดภัยและลดการเมื่อยลาและทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ มากขึ้น ในสวนสถิติหรือขอมูลกรณีที่ปรับปรุงหนางานแลวปญหาการบาดเจ็บ หรือเจ็บปวยจากการ ทํางานลดลงจากเดิมมากนอยเพียงใด บริษัทฯ ยังไมมีการเก็บขอมูลสวนนี้ซึ่งบริษัทฯ และบริษัท โตโยตา มอเตอรฯ มีสิ่งที่คลายกันคือ การใหความสําคัญตอคุณภาพชีวิตของพนักงาน และมุงเนน ความปลอดภัยเปนหลัก คุณภาพงานและผลผลิตที่ดีจะตามมา บริษัทฯ เชื่อในความสามารถ ของพนักงาน ซึ่งบริษัทฯ มีแนวคิดวา“ความเสี่ยงเล็กนอย ๓๐๐ กรณีจะทําใหเกิดความเสี่ยงระดับกลาง ๒๙ กรณีและจะสงผลตอความเสียหายที่รุนแรง ๑ กรณี” (๒) ประเด็นเกี่ยวกับมาตรฐานการยกเคลื่อนยายตามที่กลาวมา บริษัทฯ ไมไดมีการ กําหนดหรือแบงแยก maximum load ไวเนื่องจากชิ้นงานสวนใหญมีขนาดเล็ก น้ําหนักไมเกิน ๑๐ กิโลกรัม และใชการเลื่อนชิ้นงานเปนหลัก ผลิตภัณฑของบริษัท สยาม เด็นโซฯ เปนชิ้นสวนขนาด ไมใหญมาก ดังเชนบริษัท โตโยตา มอเตอรฯ โดยชิ้นงานที่หนักที่สุด ไมเกิน ๓ กิโลกรัม รวมน้ําหนัก กลองบรรจุประมาณ ๑ กิโลกรัม และ Part งานขนาดใหญสุด ไมเกิน ๓๐ เซนติเมตรขึ้นไป จะไมใช คนสงมือโดยตรง แตจะใชพาเลตและสไลดชิ้นงานแทน ซึ่งเปนแนวทางที่บริษัทฯ ดําเนินการแกไขปญหา หากมีความถี่ในการยก ซึ่งการพิจารณาประเมินเรื่องความเสี่ยงของการทํางานในแตละวันมาจากเงื่อนไข ในการทํางาน และหากมีความเสี่ยงมากจะถูกนํามาพิจารณาแกไขปญหาในลําดับตนที่เพื่อปรับปรุงแกไข ทั้งนี้ไมไดประเมินความเสี่ยงดานการยศาสตรเปนการเฉพาะ แตจะประเมินความเสี่ยงในภาพรวม ทั้งระบบ เปนกระบวนงาน ขั้นตอนในประเภทงานนั้น ๆ เปนหลัก (๓) ประเด็นคูมือการปฏิบัติงานฯ หรือเงื่อนไขการทํางานหรือคูมือการปฏิบัติงาน ในแตละสวนนั้น ไดกําหนดไวOperation Manual โดยจะมีการตรวจเช็ควาวิธีการทํางานในแตละ ขั้นตอน มีความเสี่ยงในการทํางานมากนอยเพียงใด เพื่อปรับปรุงกระบวนงานใหดีขึ้นตอไป ทั้งนี้คูมือ การปฏิบัติงานฯ มีการปรับปรุงมาโดยตลอดเมื่อมีการปรับปรุงแกไขเรื่องใดตองออกคูมือการปฏิบัติงานใหม ใหกับพนักงานรับทราบทุกครั้ง ซึ่งคูมือฯ มี๒ ฉบับ คือ ๑) คูมือการปฏิบัติงานพื้นฐาน เพื่อความปลอดภัยสําหรับพนักงานใหม (คูมือฉบับพักพา) และ ๒) คูมือการปฏิบัติงานในไลนการผลิต ซึ่งปรับปรุงทุกปตั้งแตกอตั้งบริษัทฯ มาแลวกวา ๑๘ ครั้ง บริษัทฯ ดําเนินกิจกรรม ไคเซ็น (Kaizen)

๑๕๘ เพื่อการพัฒนาจากพนักงานผูปฏิบัติโดยใน ๑ ปพนักงานตองสงหัวขอการพัฒนาหรือปรับปรุงแกไข อยางนอย ๒ หัวขอ /คน/ปซึ่งนําระบบของโตโยตาฯ มาใชงาน เรียกวา “ฮิยาริ-ฮัตโตะ (Hiyari-Hatto)” เพื่อตรวจสอบความเสี่ยงหนางานของพนักงาน โดยในชั้นแรกเมื่อเริ่มกอตั้งบริษัทฯ มีนโยบาย ใหพนักงานคิดหัวขอเรื่องในการพัฒนาปรับปรุง ๑ คน /๑ หัวขอ /เดือน ซึ่งบริษัทฯ กอตั้งมาแลว ๑๗ ป ประเด็นปญหาตางๆ ไดมีการพัฒนาปรับปรุงมาเรื่อยๆ จนปจจุบันสภาพปญหาไดลดลง จึงใหพนักงาน สงหัวขอการปรับปรุงเหลืออยางนอย ๑ คน/ ๒ เรื่อง /ปและมีรางวัลเล็กนอยเปนสิ่งจูงใจและ เพื่อสงเสริมพนักงานมีสวนรวมในการแกไขปญหา ในสวนการวัด KPI จะวัดวามีการสงหัวขอหรือไม และเมื่อสงแลวมีการดําเนินการแกไขหรือไม ซึ่งจะมีการจัดแบงระดับความอันตราย เชน Rank A อาจเกิดความรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต Rank B อาจกอใหเกิดการหยุดงาน หรือ Rank C อาจกอใหเกิด อันตรายเล็กนอย ซึ่งจะจัดเรียงลําดับความสําคัญในการแกไขตอไป (๔) การดําเนินการเรื่องของความปลอดภัย เมื่อบริษัทฯ พบเหตุที่ตองปรับปรุงแกไข ปญหาความเสี่ยงในพื้นที่หนางานจะเริ่มจากพนักงาน หัวหนางาน เขารวมดําเนินการรวมกับผูบริหาร ของบริษัทฯ จะลงพื้นที่หนางานเพื่อพูดคุยและรับทราบปญหาในแตละรอบ ซึ่งมีสภาพปญหาที่แตกตางกัน โดยลงพื้นที่หนางานรวมกับผูบริหาร จป.วิชาชีพ และพนักงาน จากนั้นจะนําเสนอหัวขอเรื่อง โดยพนักงานขึ้นมาตามสายงาน ซึ่งกิจกรรมปนี้พยายามมุงเนนหัวขอการปรับปรุงแกไขหรือพัฒนา ดวยตัวของพนักงานเองใหมากขึ้น รวมกับหัวหนางาน โดยกิจกรรมนี้และบริษัทฯ ไดรับขอเสนอในการ ปรับปรุงแกไขประมาณ ๘๐,๐๐๐ รายการ ดังนั้น จากขอมูลของทั้งสองบริษัทฯ (บริษัท สยาม เด็นโซฯ และ ณ บริษัท โตโยตา มอเตอรฯ) พบวา ทั้งสองบริษัทฯ มิไดมีการกําหนดเรื่องน้ําหนักยกไวในคูมือการปฏิบัติงานเปนการ เฉพาะ น้ําหนักยกเปนองคประกอบสวนหนึ่งในงานดานความปลอดภัยและการบริหารความเสี่ยง ในโรงงาน ประกอบขอกําหนดและวิธีปฏิบัติดานอื่น ๆ รวมดวย มีการปรับปรุงคูมือในการปฏิบัติงาน โดยสะทอนปญหาทางปฏิบัติจากผูปฏิบัติงานมาเปนแนวทางในการปรับปรุงแกไขฯ ๔.๓.๓ ผลการจากการสัมมนา จากการจัดสัมมนาของคณะกรรมาธิการ ผูเขารวมสัมมนาไดใหขอเสนอแนะ๑๖ ดังนี้ ๑) ฝายนายจาง เห็นดวยกับมาตรการระยะที่หนึ่ง คือ “ระบบสมัครใจหรือระบบ เชิญชวน” ซึ่งเปนที่ทราบกันวาผูประกอบกิจการยอมมีความพรอมที่แตกตางกัน จึงควรใหผูประกอบ กิจการไดมีการเตรียมความพรอมเพื่อรองรับการเขาสูมาตรการระยะที่สอง คือ “มาตรการภาคบังคับ” การออกกฎกระทรวงมาบังคับใชเปนกฎหมาย โดย สสปท. เปนหนวยงานที่จะกําหนดมาตรฐานในการ ยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร เพื่อใหเกิดมาตรฐานเดียวกัน ทั่วไป และใหสถานประกอบกิจการนําไปเปนตนแบบในการจัดทําคูมือการปฏิบัติงานที่ชัดเจน รวมทั้ง สสปท. จะจัดทํามาตรฐานการทํางานเกี่ยวกับการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายโดยอาศัย ๑๖คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), ๔๖ – ๔๘.

๑๕๙ ระบบแอปพลิเคชัน (Application) ที่ผูประกอบกิจการสามารถดาวนโหลดและนําไปปรับใชกับการ ทํางานไดโดยสะดวก อีกทั้ง การสรางแรงจูงใจใหสถานประกอบกิจการโดยการมอบรางวัล อาทิ รางวัล Good Practice หรือหากผูประกอบการหรือสถานประกอบกิจการสามารถลดอัตราการเขารับการ รักษาพยาบาลของลูกจางในกรณีอาการบาดเจ็บทางระบบกลามเนื้อและโครงสรางกระดูกได หรือ สามารถลดการเบิกจายเงินจากกองทุนเงินทดแทนสําหรับเหตุดังกลาวนอยลง สํานักงานประกันสังคม จะมีการพิจารณาลดอัตราการสงเงินสมทบลง ตั้งแตรอยละ ๑๐ – ๕๐ ของอัตราเงินสมทบปที่ผานมา เปนตน ๒) ฝายลูกจาง เห็นดวยกับออกกฎกระทรวงที่จะมาบังคับใชในอนาคต โดยเห็นวา หนวยงานที่เกี่ยวของควรเรงดําเนินการเพื่อรองรับมาตรฐานดังกลาวใหมีสภาพบังคับตามกฎหมาย โดยผลของการออกกฎกระทรวงลักษณะนี้ จะทําใหการบริหารจัดการและระบบการคุมครองการทํางาน ของแรงงานเกี่ยวกับการเคลื่อนยายวัสดุหนักที่ถูกตองตามหลักการยศาสตรมีมาตรฐานเดียวกันทั้งระบบ ซึ่งจะเกิดผลดีตอระบบการแรงงานไทยในภาพรวม กลาวคือ ผูประกอบการไดรับประโยชน จากกระบวนการผลิตสินคาที่มีคุณภาพ ลูกจางมีการเจ็บปวยจากการทํางานนอยลงทําใหสามารถทํางาน ไดเต็มตามศักยภาพ ไมตองสูญเสียทรัพยากรทั้งทางดานแรงงานและทรัพยสินไปกับการดูแลรักษา อาการเจ็บปวยของลูกจาง สวนฝายลูกจางก็จะไดรับประโยชนจากระบบการทํางานที่มีมาตรฐาน เนื่องจากมาตรฐานเชิงปองกันยอมชวยลดการเจ็บปวยของลูกจางจากการทํางานทั้งในระยะสั้น และระยะยาวได มีความสามารถทํางานอยางเต็มกําลังและศักยภาพที่มีอยู เกิดรายไดที่มั่นคงและไมตอง สูญเสียทรัพยสินไปกับคาใชจายในรักษาอาการเจ็บปวยโดยไมจําเปน สวนภาครัฐก็ไดรับประโยชน จากระบบเศรษฐกิจที่มั่นคงอันเกิดจากวงจรการผลิตที่มีคุณภาพและมั่นคงที่คุมครองทั้งฝายนายจาง และฝายลูกจางอยางมีดุลยภาพ และไดรับประโยชนจากกรณีที่ประชาชนในประเทศซึ่งสวนใหญ อยูในวัยแรงงานมีคุณภาพชีวิตและสุขภาพรางกายที่แข็งแรง ยอมเปนกําลังสําคัญในการพัฒนา ระบบเศรษฐกิจของประเทศในภาพรวมตอไป นอกจากนี้หากมีการนําอุปกรณเครื่องทุนแรงหรือเครื่องจักรที่ชวยในการยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายสําหรับผูใชแรงงานจะเปนการดี เพราะการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายของผูใชแรงงานไมไดเปนการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักเพียงครั้งเดียว แตเปนการยกหรือ เคลื่อนยายวัสดุหนักแบบเดิม ๆ ซ้ํา ๆ กันในทุก ๆ วัน ซึ่งในหนึ่งวันอาจจะมีการยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักหลาย ๆ ครั้ง จึงอาจทําใหเกิดอุบัติเหตุและสงผลกระทบกอใหเกิดความไมปลอดภัยตอผูที่ ปฏิบัติงานยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายไดทั้งนี้ ยังมีความกังวลหากผูประกอบกิจการไดมี การนําอุปกรณเครื่องทุนแรงหรือเครื่องจักรมาชวยในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก อาจจะสงผลเสีย ทําใหเกิดการตกงานถามีเครื่องจักรมาทดแทนแรงงานคนที่ยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักได ๓) ภาครัฐ เห็นดวยกับมาตรการทั้ง ๒ ระยะ คือ มาตรการระยะที่หนึ่ง คือ “ระบบสมัครใจ หรือระบบเชิญชวน” และมาตรการระยะที่สอง คือ “มาตรการภาคบังคับ” ทั้งนี้ หนวยงานที่เกี่ยวของ หากจะกําหนดมาตรฐานในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตองตามหลักการยศาสตร หรือจัดทําแอปพลิเคชัน (Application) จะตองคํานึงถึงสภาพแวดลอมตาง ๆ ของสถานประกอบกิจการดวย ซึ่งสถานประกอบกิจการแตละแหงมีความแตกตางกัน อาทิ อากาศหนาว เชน กิจการแชแข็ง ซึ่งสงผล

๑๖๐ ทําใหมวลกายของแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักมีความแตกตางกันจากสภาพแวดลอมที่ปกติ อีกทั้ง คาประสบการณในการทํางานของแรงงาน เชน แรงงานที่ทํางานมานาน กับแรงงานพึ่งเริ่มทํางาน ก็จะมีผลทําใหการคํานวณมีความแตกตางดวยเชนกัน เปนตน ทั้งนี้ ในกรณีอุปกรณเครื่องทุนแรงหรือเครื่องจักรที่ชวยในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก มีราคาคอนขางสูงมาก ผูประกอบกิจการบางรายอาจไมคํานึงถึงความจําเปนดังกลาว เนื่องจากจะสงผล ตอตนทุนในการผลิตสินคาดวยเชนกัน ดังนั้น เห็นวาหากสามารถเสนอแนวทางการลดหยอนภาษี การนําเขาเกี่ยวกับอุปกรณเครื่องทุนแรงหรือเครื่องจักรที่ชวยในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักได จะสงผลทําใหอุปกรณเครื่องทุนแรงหรือเครื่องจักรที่ชวยในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักมีราคาถูกลงได หรือหนวยงานที่เกี่ยวของ อาทิ สสปท. ควรมีการศึกษา วิจัย และพัฒนา เพื่อสรางเครื่องทุนแรงหรือ เครื่องชวงยกและเคลื่อนยายวัสดุหนัก โดยผลิตเพื่อใหผูประกอบกิจการซื้อในราคาที่ถูกกวาเครื่องที่ซื้อ โดยนําเขามาจากตางประเทศ ก็อาจจะทําใหผูประกอบกิจการหันมาใหความสนใจที่จะนําอุปกรณเครื่อง ทุนแรงหรือเครื่องจักรที่ชวยในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักสําหรับแรงงานไดเชนกัน ๔.๔ ผลการพิจารณาศึกษาและวิเคราะหขอมูล ๔.๔.๑ สภาพปญหา ปญหาคุณภาพชีวิตของแรงงานจากการบาดเจ็บและเจ็บปวยของระบบกลามเนื้อ และโครงสรางกระดูกที่เกี่ยวของกับการทํางาน สวนหนึ่งเปนผลมาจากการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายที่เกินความสามารถของรางกาย โดยเฉพาะการขนสงของที่มีน้ําหนักมากหรือตองใชแรงมาก ซึ่งงานยกและเคลื่อนยายวัสดุดวยแรงกาย เปนงานที่พบในสถานประกอบกิจการเกือบทุกแหง ทั้งในโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก ขนาดกลาง หรือขนาดใหญ ในสํานักงาน ในศูนยกระจายสินคา หรือในสถานที่ใหบริการตาง ๆ แกลูกคา เปนงานซึ่งปฏิบัติเปนประจําในโกดังสินคา สวนการผลิต และสวนอื่น ๆ ของสถานประกอบกิจการ ในหลาย ๆ กรณีวัตถุที่ตองยกหรือเคลื่อนยายอาจมีน้ําหนักมาก มีขนาดใหญ หรือมีรูปรางที่ไมเปนมาตรฐาน ซึ่งลูกจางตองยกและเคลื่อนยายวัสดุเปนประจํา หรือหลายชั่วโมง ตลอดกะทํางาน ดังนั้น ลูกจางที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัตถุหนักดวยแรงกายจึงมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดการ บาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและกระดูก เชน อาการปวดเมื่อยหลังสวนลาง อาการปวดเมื่อยไหลและแขน อาการปวดเมื่อยขาและหัวเขา เปนตน โดยเริ่มแรกลูกจางจะมีอาการปวดเมื่อยรางกาย ซึ่งอาการเหลานี้ อาจสะสมและเพิ่มระดับอาการมากขึ้น มีผลกระทบตอสมรรถภาพในการทํางานของลูกจาง และเกิดการ บาดเจ็บที่ระบบกลามเนื้อและกระดูก อาการบาดเจ็บนี้อาจจะกลายเปนการบาดเจ็บถาวรและมีผลทําให ลูกจางไมสามารถยกและเคลื่อนยาย หรือปฏิบัติงานที่ใชแรงกายอื่น ๆ ได และมีผลกระทบตอคุณภาพ ของชีวิตลูกจาง สาเหตุหลักของการบาดเจ็บของระบบกลามเนื้อและกระดูกเนื่องจากการยกและ เคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ซึ่งเปนปญหาสําคัญประการหนึ่งของแรงงานไทย เพราะแรงงานไทย สวนใหญไมตองการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายดวยเหตุผลและทัศนคติตาง ๆ ที่แตกตางกัน

๑๖๑ อยางไรก็ตาม จากการประเมินไดวิเคราะหวา ปญหาดังกลาวยอมสงผลกระทบตอแรงงาน ประเภทที่ตองใชแรงงานทางกายภาพในการยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักในระบบแรงงานของ ประเทศไทยอยางหลีกเลี่ยงไมได จึงวิเคราะหไดวาจะตองมีขอมูลที่บงชี้และวิเคราะหถึงที่มาของสภาพ ปญหาและบริบทที่เกี่ยวของกับการทํางานในลักษณะดังกลาวในปจจุบันอยางมีเหตุมีผล รวมทั้ง มีขอคิดเห็นหรือขอเสนอแนะเบื้องตนเพื่อแกไขปญหาดังกลาวที่ถูกตองตามหลักวิชาการที่สอดคลองกับ มาตรฐานสากล ซึ่งนําไปสูการปรับปรุงหรือเปนขอมูลสวนหนึ่งในการจัดทําขอเสนอแนะตอไป ๔.๔.๒ ที่มาของปญหา การวิเคราะหที่จะนําไปสูการแกไขปญหาที่ถูกตอง จะตองรูถึงตนเหตุอันเปนที่มาของ ปญหาที่แทจริง ดังนั้น จึงไดมีการศึกษาวิเคราะหถึงสภาพปญหานี้ มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศกับการดําเนินงานของประเทศไทย องคการแรงงาน ระหวางประเทศ๑๗ ซึ่งเปนหนวยในที่มีการดําเนินการในลักษณะไตรภาคี (รัฐบาล – นายจาง – ลูกจาง) ภาคใตสหประชาชาติ ตลอดชวงกวา ๑๐๐ ปที่ผานมา ประเทศสมาชิกซึ่งปจจุบันมี ๑๘๗ ประเทศ ไดรวมกันจัดทํามาตรฐานแรงงานระหวางประเทศขึ้น เพื่อสงเสริมคุณภาพชีวิตและความปลอดภัยภายใต สิทธิขั้นพื้นและความเทาเทียมที่ทุกคนควรไดรับ มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศที่กําหนดขึ้น เปนตราสารทางกฎหมาย (legal instrument) ในรูปแบบของอนุสัญญา (convention) พิธีสาร (protocol) หรือขอแนะ (recommendation) ซึ่งปจจุบันมีมากถึง ๑๙๐ ฉบับ แบงเปน ๓ สวน คือ ๑) อนุสัญญาหลัก ๒) อนุสัญญาธรรมาภิบาล ๓) อนุสัญญาเชิงวิชาการ สําหรับตราสารที่มีความเกี่ยวของโดยตรง คือ อนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ วาดวยน้ําหนักยกสูงสุด ขอบเขตของอนุสัญญาฉบับนี้จะเกี่ยวของกับการทํางาน ยก วาง และขนยาย โดยใหประเทศสมาชิกพิจารณาเรื่องน้ําหนักที่ยกและขนยายสิ่งของ ตองไมมากจนสงผลเสีย ตอสุขภาพของคนงานหรือผูปฏิบัติจากรายละเอียดในอนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ เห็นไดวาเจตนารมณที่สําคัญของอนุสัญญาฉบับนี้คือปองกันผลกระทบตอสุขภาพ หรืออันตรายตอการบาดเจ็บตอผูปฏิบัติงาน หากทบททวนเนื้อสําคัญของอนุสัญญาฉบับนี้ใหดีจะ พบวา ไมไดตองการใหเพียงมีการกําหนดน้ําหนักยกสูงสุด แตนายจางตองมีความเขาใจวางานใดเปนงานที่มี ความเสี่ยงจะสงผลกระทบตอสุขภาพ ซึ่งจะตองไมมอบหมายงานยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ดวยแรงกายที่จะสงผลตอสุขภาพของคนงานไมวาจะเปนคนงานชาย หญิง หรือเด็กที่มีอายุต่ํากวา ๑๘ ป รวมถึงการปองกันอุบัติเหตุที่อาจจะเกิดขึ้นจากการยกและเคลื่อนยายสิ่งของที่มีน้ําหนักมากดวยเชนกัน ๑๗กระทรวงแรงงาน, สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน), งานวิจัยการศึกษาอัตราน้ําหนักที่ลูกจางสามารถทํางานไดและปจจัยที่เกี่ยวของ (กรุงเทพฯ: สถาบันสงเสริมความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน (องคการมหาชน) กระทรวง แรงงาน ๒๕๖๕), ๑๔, ๑๖ – ๒๑.

๑๖๒ ปจจุบันมีประเทศที่ใหสัตยาฉบับนี้เพียง ๒๙ ประเทศ จากทั้งหมด ๑๘๗ ประเทศสมาชิก หลายประเทศ โดยเฉพาะประเทศที่พัฒนาแลวสวนใหญจะไมไดใหสัตยาบันในอนุสัญญาฉบับนี้เนื่องจาก ใหเหตุผลสองประการ คือ ๑) การกําหนดน้ําหนักยกสูงสุดไมไดยืนยันวาคนงานหรือผูปฏิบัติงานจะมีความปลอดภัย เมื่อทํางานยกและเคลื่อนยายสิ่งของที่มีน้ําหนักตามที่กําหนดหรือนอยกวา แตควรจะพิจารณา ปจจัยเสี่ยงที่สําคัญดานอื่น ๆ ซึ่งสงผลกระทบตอสุขภาพและอุบัติเหตุขณะทําการยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกายดวยเชนกัน เชน ความถี่ในการยก ทาทางในการยก ระยะเวลาในการทํางาน ยกหรือเคลื่อนยาย ลักษณะของวัตถุที่ยก การจับยึด ขนาด ความสามารถของผูปฏิบัติงาน รวมถึง สภาพแวดลอมในการทํางาน (พื้นที่ลื่น ทางลาดเอียง แสงสวางและสภาพการมองเห็น อุณหภูมิ เปนตน) ๒) การปองกันผลกระทบตอสุขภาพ การบาดเจ็บ และอุบัติเหตุจากงานยก ควรจะมีการ ประเมินความเสี่ยงและตองไมมอบหมายงานยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายที่มีความเสี่ยงสูง ใหกับคนงาน ซึ่งประเทศที่พัฒนาแลว เชน ประเทศอังกฤษ สหรัฐอเมริกา เยอรมัน เปนตน มีขอกําหนด เหลานี้อยูแลวทั้งกฎหมายและคําแนะนําตามกฎหมาย ๔.๔.๓ กฎหมายที่เกี่ยวของกับงานยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนัก ประเทศไทยไดใหสัตยาบันในอนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ และไดมีการกําหนดน้ําหนักยกสูงสุดไวชัดเจนและครอบคลุมทุกชวงอายุ เปนที่นาสังเกตวากลุมประเทศ ที่พัฒนาแลว เชน อังกฤษ สหรัฐอเมริกา และเยอรมนี นั้น กําหนดใหนายจางตองมีการประเมินอันตราย และปจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวของเสมอ และขอแนะนําที่กําหนดไวเกี่ยวกับน้ําหนักยกสูงสุดมีเกณฑที่ต่ํากวา คาน้ําหนักยกสูงสุดตามกฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ ทั้งสิ้น นอกจากนี้ยังพบวา มีการกําหนดใหตองประเมินความเสี่ยงทุกครั้งที่มีการมอบหมายงานยก ซึ่งสอดคลองกับอนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ ที่กําหนดใหการดําเนินงานของ นายจางตองมั่นใจวาจะไมมอบงานที่มีความเสี่ยงสูงตอการบาดเจ็บใหกับคนงานหรือลูกจาง ทั้งนี้ หากพิจารณาทบทวนเจตนารมณและรายละเอียดของอนุสัญญาฉบับนี้ รวมทั้งขอแนะที่เกี่ยวของ และการดําเนินงานของประเทศอื่น ๆ โดยเฉพาะประเทศที่พัฒนาแลวจะเห็นวา ประเทศไทยยังมิได ดําเนินการที่เกี่ยวของกับอนุสัญญาฉบับนี้รวมถึงขอแนะที่เกี่ยวของกับอนุสัญญาฉบับนี้ดังนี้ ๑) กฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจางทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ ที่ออก ภายใตพระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ยังไมครอบคลุมใจความสําคัญในมาตรา ๓ ของอนุสัญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ ที่กําหนดมิใหมอบหมายงานที่มีความเสี่ยง ใหกับลูกจาง การกําหนดน้ําหนักยกสูงสุดไวเพียงอยางเดียวไมสามารถยืนยันไดวาคนงานจะไมไดรับ ผลกระทบตอสุขภาพเมื่อตองยกและเคลื่อนยายสิ่งของดวยแรงกาย ๒) ไมมีขอกําหนดหรือแนวปฏิบัติที่ชัดเจนในกฎหมาย ในการประเมินสุขภาพ ความสามารถทางรางกายของบุคคลที่จะไดรับมอบหมายใหทํางานยกและเคลื่อนยายสิ่งของ รวมถึง การตรวจติดตามสุขภาพที่เกี่ยวของ เพื่อใหมั่นใจวางานที่มอบหมายจะไมสงผลกระทบตอสุขภาพ ในระยะยาว

๑๖๓ ๓) เนื้อหาในการฝกอบรมและคูมือการปฏิบัติงานยกและเคลื่อนยายสิ่งของควรเปน ขอกําหนดที่นายจางจะตองมีการดําเนินการอยางเหมาะสมตามขอแนะที่เกี่ยวกับอนุสัญญาฉบับนี้ แมวา ประเทศไทยจะกําหนดใหมีกฎหมายในการฝกอบรมพนักงานในเรื่องเกี่ยวกับการยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย แตก็ยังมิไดมีขอกําหนดใหมีการจัดทําระบบควบคุมหรือกระบวนการควบคุม ติดตามผลการฝกอบรมไปใชปฏิบัติใหเกิดผลไดจริงอยางมีประสิทธิภาพ ๔) ในขอแนะ ฉบับที่ ๑๒๘ ขององคการแรงงานระหวางประเทศ ยังแนะนําใหหนวยงาน ที่เกี่ยวของมีการศึกษาวิจัยทางดานการยศาสตร (ergonomics) โดยเฉพาะการคนหาความสัมพันธ ระหวางโรคหรือกลุมอาการบาดเจ็บที่เกิดจากการทํางานยกหรือเคลื่อนยายวัตถุหนักดวยแรงกาย เพื่อให เกิดความชัดเจนวาการทํางานยกและเครื่องยายมิไดสงผลตอการบาดเจ็บ ภาครัฐควรมีแนวทางในการ ดําเนินงานทั้งดานการวิจัยและการจัดเก็บขอมูลที่ถูกตองและครบถวน เชน สถิติการบาดเจ็บ การรักษาพยาบาล และความเสี่ยงของงานยกและเคลื่อนยายที่เกี่ยวชอง เปนตน ขอมูลเหลานี้จะนําไปสู ความเขาใจในสถานการณการบาดเจ็บจากงานยกและเคลื่อนยายสิ่งของ สามารถใชในการวางแผน การดําเนินงานของภาครัฐอันจะนําไปสูการลดอัตราการบาดเจ็บที่มาจากงานยกและเคลื่อนยายลงได ๕) ในขอแนะ ฉบับที่ ๑๒๘ ขององคการแรงงานระหวางประเทศ ยังแนะนําใหการ พิจารณาน้ําหนักยกสูงสุดที่อนุญาตใหทําได ควรจะพิจารณาคุณลักษณะทางสรีระรางกาย สภาพแวดลอม และสภาพการณอื่น ๆ ที่จะสงผลตอสุขภาพและความปลอดภัยของคนงานดวยเชนกัน ซึ่งยังไมมีขอกําหนดนี้ในกฎหมายของประเทศไทย หรือหากไมสามารถดําเนินการไดควรมีคําอธิบาย เหตุผล ๖) รายละเอียดในอนุสัญญาแรงงานระหวางประเทศ ฉบับที่ ๑๒๗ และขอแนะ ฉบับที่ ๑๒๘ ขององคการแรงงานระหวางประเทศ มิไดกําหนดชัดวาน้ําหนักสูงสุดควรจะเปนเทาใด เพียงมีคําแนะนําในบางมาตราที่กําหนดวา หากตองทํางานยกและขนยายที่น้ําหนักมากกวา ๕๕ กิโลกรัม นายจางควรจะหาวิธีการลดน้ําหนักที่ตองยกและขนยายลงใหเร็วที่สุด สวนน้ําหนักที่ปลอดภัยนั้น ควรจะมีการศึกษาวิจัยทางดานวิทยาศาสตร ซึ่งรวมถึงหลักการทางดานการยศาสตร (ergonomics) ในการยกและขนยาย ดังนั้น ตัวเลข ๕๕ กิโลกรัมจึงไมควรจะนํามาใชในการกําหนดน้ําหนักยก และขนยายสูงสุด โดยไมมีเหตุผลทางวิทยาศาสตรอางอิง ๗) ประเด็นอายุคนงานที่เปนผูเยาว อนุสัญญาฉบับนี้ใหหลีกเลี่ยงการมอบหมายงานยก และขนยายสิ่งของดวยแรงกายกับผูเยาวที่มีอายุต่ํากวา ๑๖ ป เพราะอาจเปนไปไดวาเด็กที่มีอายุ ต่ํากวา ๑๖ ป มีพัฒนาการรางกายยังไมมากและงานยกอาจสงผลเสียตอสุขภาพหากตองทํางานยกและ ขนยายเปนประจํา จึงมีคําแนะนําใหหลีกเลี่ยง ขณะที่กฎหมายประเทศไทยอนุญาตใหเด็กที่มีอายุ ต่ํากวา ๑๖ ป สามารถทํางานยกและขนยายไดที่น้ําหนักไมเกิน ๒๕ และ ๒๐ กิโลกรัม สําหรับเด็กชาย และหญิงตามลําดับ ๘) กรณีของคนงานหญิงที่มีครรภ ในอนุสัญญาฉบับนี้ไดกําหนดชัดเจนวาไมควรจะ มอบหมายงานยกและขนยายสิ่งของดวยแรงกายใหกับคนงานหญิงที่มีครรภ ขณะที่กฎหมายของ ประเทศไทยยังไมมีขอหามหรือขอกําหนดชัดเจน มีเพียงขอกําหนดในพระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ หมวด ๓ การใชแรงงานหญิง มาตรา ๓๙ สาม (๓) มิใหคนงานหญิงที่มีครรภทํางานยก แบก หาม ทูน ลาก หรือเข็นของหนัก ดวยแรงกายเกินกวา ๑๕ กิโลกรัม

๑๖๔ ๙) การติดตามและประเมินผลการบังคับใชกฎหมาย เปนอีกประเด็นสําคัญที่ภาครัฐยังไม สามารถดําเนินการได ยังไมพบรายงานผลการดําเนินงานแตอยางไร และยังคงเปนประเด็นคําถามจาก องคการแรงงานระหวางประเทศเกี่ยวกับการตรวจแรงงานและผลจากการบังคับใชกฎหมายที่เกี่ยวของ ๔.๔.๔ แนวทางในการขับเคลื่อนเพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยก หรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย๑๘ ๑) การบังคับใชกฎหมายอยางจริงจัง ในปจจุบันมีกฎหมายบังคับใช ดังนี้ (๑) พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยมาตรา ๓๗ ไดวางหลักการไว วา หามมิใหนายจางใหลูกจางทํางานยก แบก หาม หาบ ทูน ลาก หรือเข็นของหนักเกินอัตราน้ําหนัก ตามที่กําหนดในกฎกระทรวง ซึ่งไดมีการกําหนดกฎกระทรวงกําหนดอัตราน้ําหนักที่นายจางใหลูกจาง ทํางานได พ.ศ. ๒๕๔๗ (๒) พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ไดบัญญัติไวตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ (๓) กฎกระทรวงการจัดใหมีเจาหนาที่ความปลอดภัยในการทํางาน บุคลากร หนวยงาน หรือคณะบุคคลเพื่อดําเนินการดานความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ พ.ศ. 2565 ทั้งนี้ ปจจุบันมีกฎหมายที่ใชบังคับเกี่ยวกับการดูแลสวัสดิภาพของแรงงานที่ตอง ยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกาย ซึ่งกรมสวัสดิการและคุมครองแรงงานไดมีการเผยแพร ประชาสัมพันธใหกับนายจางและลูกจางไดรับทราบมาโดยตลอด อีกทั้งกฎกระทรวงที่ออกมาใชบังคับ ในแตละฉบับถึงแมวาจะออกมาใชบังคับเปนการเฉพาะเรื่อง แตไดมีการสอดแทรกการดูแลในเรื่อง สวัสดิภาพและความปลอดภัยในการทํางานของลูกจาง รวมทั้งพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ที่ไดบัญญัติไวตามมาตรา ๑๔ และ มาตรา ๑๖ ยังเปนกลไกสําคัญที่กําหนดใหเจาหนาที่ความปลอดภัย (จป.) เปนเจาหนาที่ที่ตองมีความรู ในเรื่องของความปลอดภัยในการทํางานที่ตองยกหรือเคลื่อนยายวัสดุหนักดวยแรงกายเปนสําคัญ ดังนั้น จึงจําเปนตองมีการบังคับใชกฎหมายอยางจริงจัง เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพอยางแทจริง ๒) การสรางองคความรู ดังนี้ (๑) การประเมินอันตรายดานสุขภาพ โดยการประเมินดานการยศาสตรจากการยก และเคลื่อนยายวัสดุโดยการใหความรูในเรื่องหลักการยศาสตร น้ําหนักที่ควรยกไดในแตละครั้ง เปนตน (๒) สอนวิธีการยกและเคลื่อนยายวัสดุอยางถูกวิธีโดยใหความรูในเรื่องทาทางการยก หรือเคลื่อนวัสดุหนักดวยแรงกายที่ถูกตอง วิธีการยกทั้งในแนวราบ และแนวดิ่ง ๓) การสงเสริม คือ กําหนดเปนขอแนะนําหรือแนวปฏิบัติเชน คูมือวาดวย ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอมในการทํางาน โดยการสงเสริมการพัฒนาการกํากับ ๑๘คณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา, สรุปผลการสัมมนาของคณะกรรมาธิการการแรงงาน วุฒิสภา เรื่อง กฎหมาย มาตรฐานและแนวปฏิบัติที่ดี เพื่อคุมครองและยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงานที่ตองยกหรือเคลื่อนยาย วัสดุหนักดวยแรงกาย, (เอกสารอัดสําเนา: กลุมงานคณะกรรมาธิการการแรงงานและสวัสดิการสังคม 256๖), 2๒ – 2 ๓.