ผลิตภัณฑ์เสื่อจากต้นกกต้นไหลชุมชนตลาดแค-1

ผลิตภัณฑ์เสื่อจากต้นกกต้นไหล
ชุมชนตลาดแค

ประวัติ เทศบาลตำบลตลาดแค แต่เดิมมีฐานะเป็น

ความเป็นมา สุขาภิบาลตลาดแค โดย จัดตั้งตามประกาศ

กระทรวหาดไทย เมื่อวันที่ 3 มิถุนายน 2514

ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 88 หน้า 1791
ลงวันที่ 3 มิถุนายน 2514 ต่อมาได้ยกฐานะ

ขึ้นเป็น "เทศบาลตำบลตลาดแค" ตามพระราช

บัญญัตเปลี่ยนแปลง ฐานะสุขภิบาลเป็นเทศบาล

พ.ศ 2542 โดย นายชัยรัตน์ กิตติหิรัญวัตน์

เป็นนายกเทศมนตรีคนแรกจนถึงปัจจุบัน

คำนำ

E-Book เรื่อง ผลิตภัณฑ์เสื่อจากต้นกกต้นไหลชุมชนตลาดแค เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่ง
จัดทำขึ้นเพื่อเป็นคู่มือในการศึกษาหาความรู้และเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจ รวมทั้งเป็นการ

อนุรักษ์และเผยแพร่ภูมิปัญญาด้านการทอเสื่อไหลของปราชญ์ชาว้าน ณ ชุมชนเทศบาลตลาดแค

E-Book เล่มนี้มีเนื้อหาประกอบ ดังนี้ ประวัติความเป็นมาของชุมชน ประวัติความเป็นมาของ

การทอเสื่อ อุปกร วิธีการทำ เป็นต้น

ทั้งนี้ ทางคณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่ว่า E-Book เล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจศึกษา

และทางคณะผู้จัดทำขอขอบคุณอาจารย์ผู้สอนปราชญ์ชาวบ้านทุกท่านและชุมชนที่ได้ถ่ายทอด

ความรู้และกรุณาให้ทาเราได้เก็บข้อมูลเพื่อทำสื่อและเผยแพร่ ขอขอบพรคุณในการช่วยสนัสนุนจน

ทำให้E-Book เล่มนี้สำเร็จ ณ โอกาสนี้ด้วย




คณะผู้จัดทำ

สารบัญ

ความเป็นมาของจากทอเสื่อ..................................................1-2
อุปกรณ์ในการทอเสื่อ....................................................................3
วิธีการทอเสื่อ...............................................................................4-6
บรรยากาศการลงพื้นที่.............................................................8-9

ประวัติความเป็นมาของการทอเสื่อ

เสื่อกกหรือที่คนอีสานเรียกว่า “สาด” เป็นเครื่องใช้ในครัวเรือนของ
คนในภาคอีสานตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันเสื่อกกเป็นหัตถกรรมพื้นบ้านที่ได้จาก
การนำต้นกกมาทอให้เป็นผืนยาวๆ แล้วเย็บต่อกันเป็นผืนเสื่อใช้สำหรับปูนั่งปูนอน
ปูรับแขกแม้กระทั่งติดตัวไปเที่ยวการทอเสื่อกก เกิดขึ้นประมาณ 60 ปีแล้ว
ส่วนใหญ่ทอเสื่อเพื่อใช้สอยในครัวเรือนสำหรับแลกเปลี่ยนกับสิ่งของเครื่องใช้
ภายในครัวเรือกันเองในหมู่บ้านและหมู่บ้านใกล้เคียงการทอเสื่อกกเป็น
ภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น

ประวัติความเป็นมาของการทอเสื่อ

ที่นำเอาต้นกกมาแปรสภาพให้เป็นเส้น ย้อมสี แล้วสานทอให้เป็นแผ่นผืน
เพื่อนำมาใช้ปูรองนั่งหรือนอน หรือทำธุรกรรมต่าง ๆ ต้นกกเป็นพืช

ธรรมชาติที่ขึ้นอยู่ทั่วทุกภูมิภาค และภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่นที่นำต้น

กกมาแปรสภาก็มีลักษณะคล้ายกัน หรือได้อิทธิพลทางความคิดที่ถูก

ถ่ายทอดต่อกันมา ทำให้เสื่อกกถูกจัดได้ว่าเป็นปัจจัยจำเป็นอย่างหนึ่งต่อ

การดำรงชีวิตของผู้คนในอดีต

อุปกรณ์ในการทอเสื่อ
1.เส้นกก

2.เส้นเอ็น หรือ เชือกในร่อน เชือกปอปั่น
ขนาดเล็กหลอดด้าย
3.สีย้อมกก
4.มีดจักกก ต้องเป็นมีดปลายแหลมขนาดเล็ก
5.กระสวยสอดด้าย
6.อุปกรณ์ในการย้อมสี เช่น เตา ปี๊บ
7.อุปกรณ์ในการทอเสื่อ เช่น ฟืม ไม้พุ่งกก
8.กี่ หรือโฮงทอเสื่อ

วิธีการทอเสื่อ

ตัดต้นกกสด
คัดเลือกต้นกกที่มีขนาดเท่ากันไว้ด้วยกัน
นำต้นกกที่คัดแล้วมาสอยเป็นเส้นเล็กโดยใช้มีด

แหลมปลายคม
นำเส้นกกที่สอยแล้วมาผึ่งแดดให้แห้ง
พอตากเสร็จแล้วก็มัดเป็นมัดๆรอการย้อมสี

ขั้นตอนที่ 2 การย้อมสี

เลือกซื้อสีสำหรับย้อมกกสีต่างๆ ที่มีสีสันสวยงาม
เช่น สีแดง สีชมพู สีเหลือง สีม่วง สีเขียว เป็นต้น
ก่อไฟโดยไฟที่ใช้ต้องสม่ำเสมอ
นำปี๊บใส่น้ำพอประมาณท่วมเส้นกกนำมาตั้งบนเตา
รอให้น้ำเดือด พอน้ำเดือดก็นำสีที่เลือกมาเทลง
นำเส้นกกที่คัดเลือกแล้วลงย้อมจนเพียวพอที่จะใช้
ในการทอ
นำเส้นกกที่ย้อมสีแล้วลงล้างในน้ำเปล่าแล้วนำไปตาก
แดดจนแห้ง พอแห้งแล้วก็นำมามัดรวมกัน

ขั้นตอนที่ 3 วิธีการทอเสื่อ

กางโฮงสำหรับทอเสื่อ
นำเชือกไนลอนสำหรับทอเสื่อมาโยงใส่ฟืมจนเสร็จ
ฟืมที่ใช้ต้องมีขนาดเท่ากับเส้นกกและฟืมแต่ละฟืมก็อาจจะใช้ทอ
ลายไม่เหมือนกัน
นำเส้นกกที่ย้อมสีตากจนแห้งนำมาทอเสื่อ
เลือกสีและลายที่จะทอ จากนั้นก็เริ่มทอจนได้เป็นแผ่นผืน
พอทอเสร็จก็ตัด แล้วนำไปตากแดดเพื่อให้สีติดทนนาน
หลังจากนั้นนำไปเก็บไว้ในที่ร่ม

บรรยากาศในการลงพื้นที่

บรรยากาศในการลงพื้นที่

อ้างอิง

ข้อมูลการทอเสื่อไหล (ลงพื้นที่).เก็บข้อมูลจาก เทศบาลตำบลตลาดแค ตำบลธารปราสาท
อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา
ประวัติความเป็นมาของการทอเสื่อไหล (ออนไลน์).http://is.udru.ac.th/
(3 กันยายน 2560)
วิธีการทอเสื่อ
https://esan108.com/ (2561)

ขอขอบคุณ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์วนิดา นเรธรณ์
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช)
เทศบาลตำบลตลาดแค ตำบลธารปราสาท
อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา
ขอบคุณปราชญ์ชาวบ้าน