การเพาะเลี้ยงเนื้อ นื้ เยื่อ ยื่ tissue culture จัดจัทำ โดย เอกวัฒวัน์ มาลัยทิพย์ 6/8 เลขที่ 32 เสนอ ครู กายทิพย์ แจ่มจ่จันจัทร์ สอนม.6 รายวิชวิา การดำ รงชีวิชีตวิและครอบครัวรั 3 (ง 33120) ภาคเรัยรันที่ 1 โรงเรียรีนส่วส่นบุญโญปถัมภ์ ลำ พูน
รายงานเล่มนี้จัดทำ ขึ้นเพื่อเป็นส่วน หนึ่งของวิชา การดำ รงชีวิตและครอบครัวรั 3 (ง 33120) ชั้นชั้มัธยมศึกษาปีที่ 6 เพื่อให้ได้ ศึกษาหาความรู้ใรู้นเรื่อรื่งการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็นประโยชน์กับ การเรียรีนรวมถึงการถ่ายทอดองค์ความรู้ ทักษะและประสบการณ์ที่ได้จากการทำ งาน การแลก เปลี่ยนเรียรีนรู้แรู้ละการศึกษาทดสอบ ประยุกต์และพัฒนาเทคโนโลยีจนได้เทคนิควิธี ที่มีประสิทธิภาพเหมาะสมแก่ผู้ที่สนใจนำ เทคโนโลยี การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ไปใช้เพื่อ พัฒนาอาชีพการเกษตรหากมีข้อ แนะนำ หรือรื ข้อผิดพลาดประการใดผู้ จัดทำ ขอน้อมรับรั ไว้ และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย ผู้จัดทำ เอกวัฒน์ มาลัยทิพย์ ม.6/8 เลขมี่ 32 คำ นำ ก
เรื่อรื่ง หน้า ความเป็นมา 1 ความหมาย 2 ความสำ คัญ 3 พืชที่นิยมนำ มาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 5 การเตรียรีมอาหารเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 7 ขั้นขั้ตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 9 ข้อดีของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช 13 ประโยชน์ของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 15 โรคและแมลงศัตรูที่ติดมากับต้นพืช 16 ห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช 17 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อในเชิงพาณิชย์ 18 พืชใกล้สูญพันธุ์ 19 รูปภาพ 20 บรรณานุกรม 23 สารบัญ บั ข
ความเป็น ป็ มา การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อยื่เป็นความ เจริญริก้าวหน้าในด้านการเกษตรเกี่ยวกับ พืชพืที่มีกมีารพัฒพันาเทคนิคในการขยาย พันพัธุ์แธุ์บบใหม่ ที่ทำ ให้ไห้ด้พืชพืต้นใหม่จำม่จำ นวนมาก อย่าย่งรวดเร็ว ร็ในเวลาอันจำ กัด โดยมีคุมีณคุภาพดีเหมือมืนเดิมปราศจากเชื้อชื้ ที่มารบกวนและทำ ลายการเจริญริเติบโต ของพืชพื 1
ความหมาย การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อยื่หมายถึง การนำ เอาส่วส่นใดส่วส่นหนึ่งของพืชพื ไม่ว่ม่าว่จะ เป็นอวัยวัวะเนื้อเยื่อยื่เซลล์ หรือรืเซลล์ไม่มีม่ มี ผนัง มาเลี้ยงในอาหารเลี้ยงในสภาพ ปลอดเชื้อชื้จุลินทรีย์รี ย์และอยู่ใยู่นสภาพ ควบคุมคุอุณหภูมิภูมิแสงและความชื้นชื้เพื่อพื่ ให้ เซลล์พืชพืที่นำ มาเพาะเลี้ยงนั้นนั้ 2
การเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่เป็น ป็ วิธีวิขธียาย พันพัธุ์พืธุ์ชพืแบบไม่ใม่ช้เช้พศวิธีวิหธีนึ่งนึ่ที่มี ประสิทสิธิภธิาพสูงสูสามารถผลิตพืชพื ได้จำด้จำนวน มากในเวลาอันรวดเร็ว ร็ ต้นพืชพืมีคมีวาม สม่ำ เสมอสมบูรณ์แณ์ข็ง ข็ แรงตรงตามพันพัธุ์ และสะอาดปราศจากโรคแมลงศัตรูพืรูชพื ปัจจุบันบัมีกมีารนำ มาใช้เช้พื่อพื่ขยายพันพัธุ์พืธุ์ชพื ใน เชิงชิการค้าอย่าย่งกว้าว้งขวางและส่งส่เสริมริเป็น ป็ อาชีพชีเริ่มริ่จากนำ มาใช้กัช้ กับกล้วยไม้จม้นกลาย เป็น ป็ พืชพือุตสาหกรรมที่สำ คัญของประเทต่อ มาจึงจึได้มีด้กมีารนำ มาใช้ขช้ยายพันพัธุ์พืธุ์ชพือื่นๆใน เชิงชิการค้า เช่นช่กล้วย หน่อน่ ไม้ฝม้รั่งรั่ สับสั ปะรด ไผ่ เยอบีร่บีาร่หน้าน้วัววัเบญจมาศ กระเจียจีว กุหกุลาบ สตรอว์เว์บอร์รี่ร์ รี่ เป็น ป็ ต้น ความสำ คัญ 3
รวมถึงได้นำด้นำมาใช้เช้พื่อพื่การผลิต ขยายพันพัธุ์ปธุ์ลอดโรค ซึ่งซึ่มีสมีาเหตุจตุากเชื้อชื้ ไวรัสรั ไฟโตพลาสม่าม่และเชื้อชื้แบคทีเรียรีที่ มักมัติดมากับหัวหัพันพัธุ์หธุ์รือรืท่อนพันพัธุ์ก่ธุ์ ก่อให้ เกิดความเสียสีหายทางเศรษฐกิจอย่าย่ง มหาศาล 4
ไม้ยืม้นยืต้น เช่นช่ยูคาลิปตัส ไผ่สัผ่กสั เป็น ป็ ต้น พืชพืผักผัเช่นช่ขิงขิหน่อน่ ไม้ฝม้รั่งรั่และปูเล่ เป็น ป็ ต้น ไม้ผม้ล เช่นช่กล้วย สับสั ปะรด สตรอว์ เบอร์รี่ร์แ รี่ ละส้มส้เป็น ป็ ต้น ไม้ดม้อกไม้ปม้ระดับดัเช่นช่หน้าน้วัววั เบญจมาศกล้วยไม้ว่ม้าว่นสี่ทิ สี่ ทิศเยอบีร่บีาร่ เฮลิโคเนียนีและ ฟิโฟิลเดนดรอน เป็น ป็ ต้น พืชพืกินแมลง เช่นช่หยาดน้ำ ค้าง กาบหอยแครง และหม้อม้ข้าข้วหม้อม้แกง ลิง เป็น ป็ ต้น การเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื้อยื้นิยนิมใช้กัช้ กับพืชพื ที่มีปัมี ปัญหาในเรื่อรื่งของการขยายพันพัธุ์ หรือรื พืชพืที่มีปัมี ปัญหา พืช พื ที่นิยมนำ มาเพาะ เลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่ 5
ตัวอย่า ย่ ง รูป รู ภาพ 6
การเตรียรีมอาหารเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่มีวิมีธีวิ ธี การทำ 5 ขั้นขั้ตอน ดังดันี้ 1. ชั่งชั่สารเคมี : หากใช้ปช้ริมริาณน้อน้ย ต้องชั่งชั่ด้วด้ยเครื่อรื่งชั่งชั่อย่าย่งละเอียด 2. สารเคมีที่มี ที่ใช้ปช้ริมริาณมากชั่งชั่ด้วด้ย เครื่อรื่งชั่งชั่อย่าย่งหยาบ 3. ผสมสารเคมีด้มีวด้ยเครื่อรื่ง สารละลายร่วร่มกับแท่งคนไฟฟ้าฟ้ 4. วัดวัความเป็น ป็ กรด – ด่าด่ง (ph.) 5.6-5.7 5. หลอมอาหารบนเตาแก๊ส 6.กรอกอาหารในภาชนะที่ทนความ ร้อร้น การเตรีย รี มอาหาร เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่ 7
7. นำ อาหารวุ้นวุ้เข้าข้หม้อม้นึ่งนึ่ความดันดั ไอ เพื่อพื่นึ่งนึ่ฆ่าฆ่เชื้อชื้ที่อุณหภูมิภูมิ121 องศา เซลเซียซีสความดันดั 15 ปอนด์ต่ด์ ต่อตาราง นิ้วนิ้ 15 - 20 นาที 8. สต็อกอาหารวุ้นวุ้ที่ผ่าผ่นการนึ่งนึ่ฆ่าฆ่ เชื้อชื้แล้ว เก็บไว้ปว้ระมาณ 1 สัปสัดาห์ ก่อนนำ มาใช้ 8
9 การเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่มีวิมีธีวิกธีารทำ 5 ขั้นขั้ ตอน ดังดันี้ 1. การเตรียรีมอาหาร คือ การเตรียรีม อาหาร คือ การนำ ธาตุอตุาหารหลักที่พืชพื ต้องการในการเจริญริเติบโต และธาตุอตุาหาร รองมาผสมกับวุ้นวุ้ฮอร์โร์มนพืชพืวิตวิามินมิและ น้ำ ตาล ในอัตราส่วส่นที่เหมาะสม แล้วนำ ไป ฆ่าฆ่เชื้อชื้ ใส่ลส่งในขวดอาหารเลี้ยง บางครั้งรั้ อาจหยดสีลสีงไป เพื่อพื่ ให้สห้วยงามและสังสัเกต ได้ชัด้ดชัเจน ธาตุอตุาหารที่พืชพืต้องการ • ธาตุอตุาหารหลัก ได้แด้ก่ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัสรั โปรตัสเซียซีม แคลเซียซีม แมกนี เซี่ย ซี่ มและกำ มะถัน ขั้น ขั้ ตอนการเพาะ เลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่
• ธาตุอตุาหารรอง ได้แด้ก่ ธาตุอตุาหารที่ จำ เป็น ป็ น้อน้ย เช่นช่เหล็ก แมงกานีสนีสังสักะสี ทองแดง 2. การฟอกฆ่าฆ่เชื้อชื้ส่วส่นเนื้อนื้เยื่อยื่คือ เป็น ป็ วิธีวิกธีารใช้สช้ารเคมีหมีรือรืวิธีวิกธีารต่าง ๆ ที่ ทำ ให้ชิ้ห้นชิ้ส่วส่นของพืชพืที่นำ มาเลี้ยงในอาหาร เลี้ยง ปราศจากเชื้อชื้จุลินทรีย์รีต่ย์ ต่าง ๆ 3. การนำ เนื้อนื้เยื่อยื่ลงขวดเลี้ยง เป็น ป็ การนำ เอาชิ้นชิ้ส่วส่นของพืชพืที่ฟอกฆ่าฆ่เชื้อชื้ แล้ว วางลงบนอาหารเลี้ยงที่ปลอดเชื้อชื้ โดยใช้เช้ครื่อรื่งมือมืและปฏิบัติบั ติการในห้อห้งหรือรื ตู้ย้ตู้าย้ยเนื้อนื้เยื่อยื่ โดยเฉพาะ 10
4. การนำ ขวดเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่ ไปเลี้ยง เป็น ป็ การนำ เอาขวดอาหารเลี้ยงที่มีชิ้มีนชิ้ส่วส่น ของเนื้อนื้เยื่อยื่ ไปเลี้ยงไว้บว้นเครื่อรื่งเขย่าย่เพื่อพื่ ให้อห้ากาศได้คด้ลุกลุเคล้าลงไปในอาหาร ทำ ให้ แร่ธร่าตุ,ตุฮอร์โร์มนและสารอาหารต่าง ๆ ช่วช่ย กระตุ้นตุ้ให้เห้นื้อนื้เยื่อยื่ที่นำ มาเลี้ยงบนอาหารนั้นนั้ เกิดต้นอ่อนของพืชพืจำ นวนมาก 5. การย้าย้ยเนื้อนื้เยื่อยื่ออกจากขวด เมื่อมื่กลุ่มลุ่ของต้นอ่อนเกิดขึ้นขึ้ ให้แห้ยกต้น อ่อนออกจากกัน เพื่อพื่นำ ไปเลี้ยงบนอาหาร เลี้ยงใหม่ จนต้นอ่อนแข็ง ข็ แรงดีแดีล้ว จึงจึนำ ต้นอ่อนที่สมบูรณ์อณ์อกจากขวด ปลูกลูใน แปลงเลี้ยงต่อไป 11
12 รูป รู ภาพตัวอย่า ย่ ง ขั้น ขั้ ตอน
1. เพิ่มพิ่ ปริมริาณได้จำด้จำนวนมากใน ระยะเวลาสั้นสั้ต้นที่ได้มีด้ลัมี ลักษณะทาง พันพัธุกรรมเหมือมืนต้นแม่พัม่นพัธุ์ขธุ์ยายพันพัธุ์ พืชพืจำ นวนมากในเวลาที่กำ หนด ได้ต้ด้ ต้นพืชพื ที่สม่ำ เสมอเหมือมืนต้นเดิมดิต้นที่ได้จด้ะ สะอาดปราศจากศัตรูพืรูชพื โดยเฉพาะโรคที่ มีสมีาเหตุจตุากเชื้อชื้ ไวรัสรัไฟโตพลาสม่าม่และ แบคทีเรียรี 13 ข้อ ข้ ดีข ดี องการเพาะ เลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่ พืช พื
2. ต้นพืชพืที่ได้คด้วามสม่ำ เสมอ เก็บ เกี่ยวผลผลิตได้พด้ร้อร้มกัน เหมาะกับการ ผลิตพืชพืเชิงชิการค้า 3. เพื่อพื่ผลิตพันพัธุ์พืธุ์ชพืปลอดโรค ได้ ต้นพืชพืปลอดเชื้อชื้ ไวรัสรัและปลอดเชื้อชื้ แบคทีเรียรี 4. เพื่อพื่อนุรันุกรัษ์และเก็บรักรัษาพันพัธุ์ พืชพื ปรับรั ปรุงรุพันพัธุ์พืธุ์ชพืและเป็น ป็ การสร้าร้ง พันพัธุ์พืธุ์ชพื ใหม่ๆม่เพื่อพื่การผลิตยาหรือรืผลิต สารทุติทุติยภูมิภูสมิกัดตัวยาหรือรืส่วส่นผสมของ ยารักรัษาโรคจากพืชพืและเพื่อพื่ศึกษาทาง ชีวชีเคมีสมีรีรรีวิทวิยาและพันพัธุศาสตร์ 5.เพื่อพื่การผลิตต้นพันพัธุ์พืธุ์ชพื ปริมริาณมากในเวลาอันรวดเร็ว ร็ 14
1. เพื่อพื่การผลิตพืชพืที่ปราศจากโรค 2. เพื่อพื่การปรับรั ปรุงรุพันพัธุ์พืธุ์ชพื 3. เพื่อพื่การผลิตพืชพืพันพัธุ์ต้ธุ์ ต้านทาน 4. เพื่อพื่การผลิตพืชพืพันพัธุ์ทธุ์นทาน 5. เพื่อพื่การผลิตยาหรือรืสารเคมีจมีาก พืชพื 6. เพื่อพื่การเก็บรักรัษาพันพัธุ์พืธุ์ชพืมิใมิห้ สูญสูพันพัธุ์ 7. เพื่อพื่การผลิตต้นพันพัธุ์พืธุ์ชพื ปริมริาณมากในเวลาอันรวดเร็ว ร็ 15 ประโยชน์ของการ เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่
กล้วย โรคตายพราย โรคเหี่ย หี่ ว ด้วด้งงวง หนอนกอ อ้อย โรคใบขาวและกอตะไคร้อ้ร้ อ้ย หนอนกออ้อย มันมัสำ ปะหลัง โรคใบด่าด่ง โรคพุ่มพุ่แจ้มัจ้นมัสำ ปะหลัง รากเน่าน่หัวหัเน่าน่เพลี้ยแป้งป้ คริสริต์มาส รากเน่าน่ โคนเน่าน่แมลงหวี่ข วี่ าว โรคและแมลงศัตรู ที่สำ คัญที่ติดมากับ ต้นพืช พื 16
ีัั 1. ห้อห้งเตรียรีมอาหารสังสัเคราะห์ (LABORATORY OR PREPARATION ROOM) 2. ห้อห้งย้าย้ยเนื้อนื้เยื่อยื่หรือรืห้อห้งถ่าย เนื้อนื้เยื่อยื่พืชพื (CLEAN ROOM OR TRANSFER ROOM) 3. ห้อห้งเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่พืชพื (CULTURE ROOM) ห้อ ห้ งปฏิบัติ บั ติการเพาะ เลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่ พืช พื 17
พืชพืเศรษฐกิจ พืชพืกินแมลง ไม้ดม้อกไม้ปม้ระดับดั ไม้น้ำม้ น้ำ ีัั เช่นช่หน่อน่ ไม้ฝม้รั่งรั่กล้วย สับสั ปะรด อ้อย ฯลฯ เช่นช่หม้อม้ข้าข้วหม้อม้แกงลิง กาบหอย แครง ฯลฯ เช่นช่กล้วยไม้ หน้าน้วัววัเบญจมาศ บอน สีอสีะโกรนีมนีา ฟิโฟิลเดนดรอน ฯลฯ เช่นช่อนูเนูบียบีส ชบาน้ำ อเมซอน ฯลฯ การเพาะเลี้ยง เนื้อเยื่อ ยื่ พืช พื ในเชิงชิพาณิชณิย์ 18
ีัั คือ ขนุนนุไพศาลทักษิณ ซึ่งซึ่มี เหลืออยู่เยู่พียพีงต้นเดียดีวในพระราชวังวั ไพศาลทักษิณ ตามโครงการพระ ราชดำ ริขริองพระบาทสมเด็จ ด็ พระเจ้าจ้อยู่หัยู่วหัและสมเด็จ ด็ พระนางเจ้าจ้ พระบรมราชินีชินนีาถ เพื่อพื่เก็บพันพัธุ์ไธุ์ว้ เผยแพร่ต่ร่ ต่อไปโดยมองให้ CENTRAL LAB ที่มหาวิทวิยาลัย เกษตรศาสตร์บร์างเขน กองทัพบก และสวนจิตจิรลดา เป็น ป็ ผู้รัผู้ บรัผิดผิชอบ โครงการร่วร่มกัน เป็น ป็ ต้น พืช พื ใกล้สูญสู พัน พั ธุ์ 19
รูป รู ภาพการการ เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่ 20
รูป รู ภาพการการ เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ยื่ 21
การเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่ - TruePlookpanya https://www.trueplookpanya.co m › learning › detail การเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่ - ศูนย์วิย์ทวิย์ บริกริารเพื่อพื่ส่งส่เสริมริการเกษตร https://esc.doae.go.th › uploads › 2018/12 4 ขั้นขั้ตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อนื้เยื่อยื่ - YouTube https://www.youtube.com › watch บรรณานุกรม 22
ขอบคุณ คุ ที่เข้า ข้ มาศึกษา Thank you for coming to study