บทเรียนสำเร็จรูป เล่มที่ 2 ไตรสิกขา

บทเรียนสำเร็จรปู เลม่ ท่ี 2 ไตรสิกขำ

ก

คำนำ

บทเรียนสำเร็จรูปเล่มนี้ เป็นส่วนหนึ่งของเน้ือหำ หน่วยกำรเรียนรู้ท่ี 1
ศำสนำกับกำรดำรงชีวิต ซ่ึงมีทั้งหมด 4 เล่ม กำรศึกษำบทเรียนสำเร็จรูปน้ีให้
นักเรียนศึกษำหำควำมรู้ด้วยตนเอง โดยให้นักเรียนศึกษำทีละกรอบ จำกกรอบ
แรกไปถึงกรอบสุดท้ำยของแต่ละเล่ม นักเรียนไม่ต้องกังวลว่ำ จะตอบผิดหรือไม่
ถูกต้อง เพรำะถ้ำตอบผิดนักเรียนสำมำรถแก้ไขได้ทันทีจำกคำเฉลย หำกนักเรียน
ปฏิบตั ิตำมคำแนะนำจะเปน็ กำรสรำ้ งเสรมิ ระเบียบวินยั ในตนเองไดอ้ ย่ำงดี

ผู้ศึกษำพัฒนำบทเรียนสำเร็จรูปเล่มนี้ หวังเป็นอย่ำงย่ิงว่ำ จะเกิด
ประโยชน์อย่ำงสูงสุดที่จะทำให้ผู้ท่ีศึกษำบรรลุจุดมุ่งหมำยในเนื้อหำสำระ
เร่ือง หลักธรรมน่ำรู้ และเป็นผู้ที่มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของหลักสูตร
สำมำรถนำไปประยุกต์ใชใ้ นชีวิตประจำวนั ได้

……………………………………….

บทเรยี นสำเร็จรูป เลม่ ที่ 2 ไตรสกิ ขำ ข

สำรบัญ หน้ำ
ก
คำนำ ข
สำรบญั 1
คำชแ้ี จง 2
คำแนะนำสำหรบั ครผู ้สู อน 3
คำแนะนำสำหรับนักเรยี น 4
สำระสำคญั 4
จดุ ประสงคก์ ำรเรียนรู้ 5
แบบทดสอบกอ่ นเรียน 9
บทเรยี นสำเร็จรปู เร่อื ง ไตรสกิ ขำ 16
สรุปบทเรยี น 17
ใบกิจกรรม 18
แบบทดสอบหลังเรยี น 21
เฉลยแบบทดสอบกอ่ น – หลังเรยี น 22
บรรณำนุกรม

บทเรียนสำเรจ็ รูป เลม่ ที่ 2 ไตรสิกขำ

1

คำช้แี จง

1. บทเรียนสำเร็จรูป เรื่อง หลักธรรมน่ำรู้ กลมุ่ สำระกำรเรียนรู้ สังคม
ศึกษำศำสนำและวฒั นธรรม ช้นั ประถมศึกษำปที ี่ 6 จดั ทำขึ้นมีทง้ั หมด 4 เล่ม
ดังนี้

เล่มท่ี 1 เรอื่ ง พระรตั นตรยั
เลม่ ท่ี 2 เรอ่ื ง ไตรสิกขำ
เล่มที่ 3 เรอ่ื ง โอวำท 3
เล่มที่ 4 เรอื่ ง อริยสจั 4
2. บทเรยี นสำเร็จรปู เร่อื ง หลักธรรมนำ่ รู้ กลุ่มสำระกำรเรยี นรู้ สังคม
ศกึ ษำศำสนำและวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศกึ ษำปที ี่ 6 เล่มนี้ คอื เล่มที่ 2
เร่อื ง ไตรสกิ ขำ ประกอบด้วย แบบทดสอบก่อนเรยี น จำนวน 10 ขอ้ กรอบ
จำนวน 8 กรอบ สรุปบทเรียน และแบบทดสอบหลงั เรียน
3. กำรใช้บทเรียนสำเร็จรปู เร่ือง หลกั ธรรมนำ่ รู้ กลุ่มสำระกำรเรียนรู้
สังคมศึกษำศำสนำและวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษำปที ่ี 6 ชดุ นี้ คณุ ครตู อ้ งใช้
เทคนิควธิ กี ำรสอนตำมคู่มือกำรใช้บทเรยี นสำเรจ็ รูป เรือ่ ง หลักธรรมน่ำรู้
กลมุ่ สำระกำรเรียนรู้ สงั คมศึกษำศำสนำและวฒั นธรรม ชน้ั ประถมศึกษำปีที่ 6
จงึ จะทำใหน้ ักเรยี นมผี ลสมั ฤทธทิ์ ำงกำรเรียนสูงข้ึน
4. กำรใช้บทเรยี นสำเร็จรปู เร่ือง หลักธรรมนำ่ รู้ กลมุ่ สำระกำรเรียนรู้
สังคมศกึ ษำศำสนำและวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษำปที ่ี 6 นักเรยี นควรศกึ ษำและ
ฝึกตั้งแต่ เลม่ ท่ี 1 – เลม่ ที่ 4 เพอื่ จะไดท้ รำบถึงหลักธรรมต่ำง ๆ ในทำง
พระพุทธศำสนำ
5. นกั เรียนต้องศกึ ษำจำกกรอบที่ 1 เป็นต้นไปจนถงึ กรอบสุดทำ้ ยของแต่
ละเลม่ และตอบคำถำมตำมทีก่ ำหนดให้

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เล่มท่ี 2 ไตรสกิ ขำ 2

คำแนะนำสำหรับครูผสู้ อน

1. ครูช้แี จงวธิ ีกำรศึกษำบทเรยี นสำเรจ็ รูป
เรือ่ ง หลกั ธรรมน่ำรู้ กลมุ่ สำระกำรเรียนรู้ สังคม
ศกึ ษำศำสนำและวฒั นธรรม ช้ันประถมศึกษำปที ี่ 6
ให้นกั เรยี นเขำ้ ใจและพร้อมทีจ่ ะศึกษำ

2. ครแู จกบทเรยี นสำเร็จรปู ใหน้ ักเรยี นทุกคน
อำ่ นวิธกี ำรใชบ้ ทเรยี นจนเขำ้ ใจดีแลว้ จึงให้นักเรยี น
เริม่ ต้นศกึ ษำบทเรยี นได้

3. หลังจำกศึกษำบทเรยี นจบแตล่ ะเล่ม ให้
นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เล่มท่ี 2 ไตรสิกขำ 3

คำแนะนำสำหรับนกั เรียน

1. เปน็ บทเรียนสำเร็จรปู สำหรับใหน้ ักเรียนศกึ ษำดว้ ยตนเอง
2. บทเรยี นนเ้ี สนอเนอื้ หำเปน็ สว่ นย่อยๆ บรรจุในกรอบต่อเน่อื งกันไป
3. กอ่ นศึกษำเนอื้ หำในบทเรียน ใหน้ ักเรียนทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี น
4. ใหน้ กั เรียนอ่ำนและตอบคำถำมทลี ะกรอบ อยำ่ ข้ำมกรอบ
5. เมอ่ื ทำบทเรยี นเสร็จแตล่ ะกรอบ ให้ตรวจคำตอบในกรอบถดั ไป
6. ถำ้ นกั เรยี นตอบคำถำมถูกแสดงว่ำเขำ้ ใจดแี ลว้ ให้อำ่ นกรอบต่อไปได้
แตถ่ ้ำตอบผดิ ใหน้ กั เรียนยอ้ นกลบั ไปอำ่ นกรอบเดมิ เพือ่ ทำควำมเขำ้ ใจ
แล้วตอบคำถำมอีกครั้งจนตอบถูก แลว้ จงึ อ่ำนกรอบต่อไป
7. นกั เรียนตอ้ งมคี วำมซอื่ สัตย์ต่อตนเอง อยำ่ เปิดดคู ำตอบก่อนตอบ
คำถำมเป็นอันขำด เพรำะจะทำใหน้ ักเรยี นไม่เขำ้ ใจบทเรียนอย่ำงแท้จริง
8. เมอ่ื อำ่ นบทเรยี นสำเรจ็ รูปจบแลว้ ให้นกั เรยี นทำแบบทดสอบหลงั
เรยี น
9. นกั เรียนสำมำรถตรวจแบบทดสอบหลังเรยี นไดจ้ ำกเฉลย
แบบทดสอบหลงั เรยี น
10. ให้นักเรียนตั้งใจศกึ ษำบทเรียน ไม่ตอ้ งรบี รอ้ นหรือกงั วลวำ่ ชำ้ หรือ
เร็วกว่ำคนอืน่

บทเรียนสำเร็จรปู เลม่ ท่ี 2 ไตรสิกขำ

4

มำตรฐำนและตวั ชี้วัด

มำตรฐำนกำรเรียนรู้ ส .1.1 รู้และเขำ้ ใจประวตั ิ ควำมสำคญั ศำสดำ หลักธรรม
ของพระพุทธศำสนำหรอื ศำสนำท่ตี นเองนับถอื และศำสนำอ่ืน มีศรัทธำท่ีถกู ต้อง ยึด
มนั่ และปฏิบตั ติ ำมหลกั ธรรมเพ่ืออยู่รว่ มกันอย่ำงสันตสิ ขุ
ตัวช้ีวัดส 1.1 ป. 6/6 เห็นคุณคำ่ และสวดมนต์ แผเ่ มตตำ และบริหำรจติ เจริญปญั ญำ
มสี ติที่เปน็ พน้ื ฐำนของสมำธใิ นพระพทุ ธศำสนำ หรอื กำรพัฒนำจิตตำมแนวทำงของ
ศำสนำท่ีตนนบั ถือตำมที่กำหนด

สำระสำคญั

ไตรสกิ ขำ คือหลกั ธรรมกำรฝึกอบรม กำย วำจำ ใจ เพอื่ ให้เกดิ ศีล สมำธิ ปญั ญำ อนั
เป็นหลักในกำรพฒั นำตนเองและสงั คม เพ่ือให้เกิดควำมสงบสุข

จุดประสงคก์ ำรเรยี นรู้

1. อธิบำยควำมหมำยไตรสิกขำได้
2. ปฏบิ ัติตำมหลกั ไตรสิกขำไดเ้ หมำะสม
3. เหน็ คุณคำ่ และกำรช่ืนชมกำรทำควำมดขี องตนเองและผู้อ่นื

บทเรียนสำเรจ็ รปู เลม่ ท่ี 2 ไตรสกิ ขำ

5

แบบทดสอบก่อนเรยี น

คำชแี้ จง : ใหน้ กั เรยี นทำเครอื่ งหมำย  บนตัวอักษร ก ข ค หรือ ง ทีถ่ ูกต้องท่สี ุดเพยี ง
ข้อเดยี วลงในกระดำษคำตอบ

1. หลกั ธรรมท่ีเป็นหลักกำรศึกษำเพื่อพัฒนำคุณภำพชีวิตคอื ขอ้ ใด
ก. ไตรลักษณ์
ข. ไตรสิกขำ
ค. รัตนตรัย
ง. อิทธบิ ำท4

2. ขอ้ ใดมิใชห่ ลักธรรมในไตรสิกขำ
ก. ธรรม
ข. ศีล
ค. สมำธิ
ง. ปญั ญำ

3. ผ้ใู ดเปน็ ผ้ทู ีม่ ีพฤตกิ รรมทำงวำจำทีเ่ รียบรอ้ ย
ก. ซำร่ำพูดจำหยำบคำย
ข. โรเบิร์ตพดู ยุยงใหผ้ อู้ ื่นแตกคอกนั
ค. เอมีพดู แตเ่ รอ่ื งมีประโยชน์
ง. จัสตินพดู โกหก

บทเรยี นสำเรจ็ รูป เล่มท่ี 2 ไตรสกิ ขำ

6

4. หลกั ธรรมมรรคในข้อใดที่ตรงกับกำรศึกษำขนั้ ศีลในหลกั ธรรมไตรสกิ ขำ
ก. สมั มำวำยำมะ
ข. สัมมำกมั มันตะ
ค. สัมมำสติ
ง. สมั มำสมำธิ

5. กำรศกึ ษำข้นั ปัญญำมีอำนิสงค์ตำมขอ้ ใด
ก. เป็นคนมีเหตผุ ล
ข. สำมำรถแก้ปญั หำต่ำงๆไดด้ ี
ค. ผิดทงั้ ข้อ 1. และ 2.
ง. ถูกทง้ั ข้อ 1. และ 2.

6. กำรจะเป็นผ้มู ีสมรรถภำพทำงจิตและมีสขุ ภำพจิตดีต้องศึกษำข้นั ใด
ก. ขนั้ สมำธิ
ข. ขั้นศลี
ค. ข้ันปัญญำ
ง. ขนั้ กลำง

7. เหตใุ ดกำรพัฒนำชวี ติ ตำมหลกั ไตรสกิ ขำจงึ ตอ้ งพฒั นำให้ครบทง้ั 3 ข้อ
ก. เพรำะเป็นคำสอนของพระพุทธเจำ้
ข. เพรำะยำกแกก่ ำรศึกษำ
ค. เพรำะแต่ละขั้นทดแทนกนั ได้
ง. เพรำะแตล่ ะขนั้ มีควำมสมั พันธ์เก่ียวเนอื่ งกัน

บทเรียนสำเรจ็ รูป เล่มที่ 2 ไตรสิกขำ 7

8. จุดมุ่งหมำยสงู สดุ ของไตรสกิ ขำคอื อะไร
ก. ควำมสุข
ข. นิพพำน
ค. บรรลุโสดำบนั
ง. บรรลอุ นำคำมี

9. ขอ้ ใดมิใชก่ ำรดำเนินชีวิตใหส้ อดคลอ้ งกับหลกั ไตรสกิ ขำ
ก. ไตรต่ รองหำขอ้ บกพรอ่ งแต่ของคนอ่นื
ข. กำรรักษำระเบยี บกฏเกณฑ์
ค. ทำหนำ้ ทด่ี ้วยควำมตั้งใจไมว่ อกแวก
ง. ไตรต่ รองหำขอ้ บกพร่องเพื่อปรับปรงุ

10. ผู้ท่ีได้รับกำรศึกษำข้ันศีลจะได้รบั ผลอยำ่ งไร
ก. เปน็ คนที่มวี ินยั
ข. มสี ุขภำพทำงจิตดี
ค. สำมำรถแก้ไขปญั หำตำ่ งๆ ไดด้ ี
ง. ถกู ทุกข้อ

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เล่มท่ี 2 ไตรสกิ ขำ 8

นักเรยี นพร้อม วันน้คี รูจะพำนักเรยี นออกไปศึกษำ
ไหมคะ นอกสถำนท่ี ทวี่ ัดขำ้ งโรงเรยี นของ
เรำ เพือ่ จะได้ศึกษำ เรอื่ งไตรสกิ ขำ
พรอ้ มครับ จำกพระอำจำรย์ ใหน้ กั เรยี นเตรยี ม
สมุด ปำกกำให้พร้อม เพอื่ จดบันทกึ

ควำมรู้

พร้อมค่ะ

บทเรียนสำเรจ็ รูป เลม่ ที่ 2 ไตรสิกขำ

กรอบท่ี 1 9

เจริญพร คณะอำจำรย์และศษิ ย์ ก่อนท่ีเรำจะ
เขำ้ ส่บู ทเรียน เรื่อง ไตรสิกขำ เพอื่ ใหน้ กั เรียนมี
สมำธิในกำรเรียน ให้นกั เรียนทกุ คน นง่ั สมำธิ

5 นำที พร้อมฟัง บรรยำย

ศลี สมำธิ ปญั ญำ
ศลี สมำธิ ปญั ญำ
ศีล สมำธิ ปัญญำ

เสียงพระอำจำรย์
ฟังสบำยหูจงั เลย

ไตรสกิ ขำ คอื ศลี สมำธิ ปัญญำ เปน็ กระบวนกำรปฏิบตั ิ หรือ กระบวนกำรพัฒนำ ๓ ดำ้ น

คอื ศีล เป็นหลกั กำรพัฒนำระดบั ควำมสมั พันธ์กับส่ิงแวดล้อมทำงสงั คม สมำธิ เปน็ หลกั กำร
พัฒนำจิตใจให้มสี มรรถภำพและประสิทธิภำพในกำรคดิ พิจำรณำตดั สนิ ใจกระทำหรอื ไม่กระทำ
กำรใด ๆ ปัญญำ เป็นหลกั กำรพัฒนำควำมรู้ควำมเข้ำใจ รู้จักส่ิงท้งั หลำยตำมท่ีมนั เป็น และ
สำมำรถแยกแยะวเิ ครำะห์สบื หำสำเหตขุ องส่ิงท้ังหลำยได้ชัดแจ้ง ไตรสกิ ขำจึงเป็น
กระบวนกำรพัฒนำแบบบูรณำกำร

คำถาำมกรอบที่ 1 หลกั ธรรมที่เปน็ หลกั กำรศึกษำเพือ่ พัฒนำคุณภำพชีวิตคอื อะไร

บทเรียนสำเร็จรปู เลม่ ท่ี 2 ไตรสกิ ขำ กรอบท่ี 2 10

เฉลยกรอบท่ี 1 ไตรสิกขำ (ศลี สมำธิ ปัญญำ)

ทดสอบควำมรคู้ วำมเขำ้ ใจให้นักเรยี นตอบพร้อมกนั
ขอ้ ใดมิใช่หลักธรรมในไตรสิกขำ
ก. ธรรม
ข. ศลี
ค. สมำธิ
ง. ปัญญำ

ก. ธรรม ครบั ก. ธรรม คะ่

ศีล --- สมั มำทิฏฐิ (เหน็ ชอบ)
--- สมั มำสังกปั ปะ (ดำรชิ อบ)

สมำธิ --- สมั มำวำจำ (วำจำชอบ)
--- สมั มำกมั มันตะ (กระทำชอบ)
--- สัมมำอำชีวะ (อำชพี ชอบ)

ปญั ญำ --- สัมมำวำยำมะ (พยำยำมชอบ)
--- สมั มำสติ (ระลึกชอบ)
--- สัมมำสมำธิ (จิตม่ันชอบ)

คำถาำมกรอบท่ี 2 กำรจะเปน็ ผูม้ สี มรรถภำพทำงจติ และมสี ขุ ภำพจิตดีตอ้ งศึกษำข้ันใด

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เลม่ ที่ 2 ไตรสิกขำ กรอบท่ี 3 11

เฉลยกรอบท่ี 2 ขน้ั สมำธิ

1. ศลี หรือขบวนกำรระเบียบปฏบิ ัติ (วนิ ัย) เพื่อใหเ้ กิด
วำจำชอบ กำรกระทำชอบและกำรประกอบอำชีพชอบ
เปน็ แนวทำงและกรอบทีก่ ำกับกำรกระทำหรอื กำร
ประกอบกจิ กรรมตำ่ ง ๆ นั่นเอง
2. สมำธิ หรือขบวนกำรฝึกอบรมจติ สำนึกเพ่อื ให้เกิดควำม
เพยี รชอบ กำรระลึกชอบและมจี ิตสำนึกทีช่ อบ เป็น
ขบวนกำรเพื่อให้จติ มีกำรพฒั นำควำมสำนกึ เพอ่ื ควำม
สมดุลทั้งจิตและกำย เปน็ ขบวนกำรเกือ้ หนุนใหส้ ง่ิ ที่รบั เข้ำ
มำในชวี ิตดำเนนิ ไปดว้ ยประสิทธภิ ำพสงู สุด
3. ปญั ญำ หรอื ขบวนกำรทำงควำมรู้ เป็นวธิ ีกำรอบรม
ศกึ ษำเพอ่ื ใหเ้ กิดวิชำควำมรแู้ ละปัญญำ ซ่งึ จะยังผลให้เกิดมี
ทศั นะ ควำมเชื่อ ค่ำนิยมที่ถูกตอ้ ง มีควำมดำริตริตรองที่
ชอบ ปญั ญำเป็นตวั ควบคุมกำหนดกำรรบั ชนดิ ต่ำง ๆ เข้ำสู่
ชีวติ นนั่ คือ ขบวนกำร ไตรสิกขำ มีองคป์ ระกอบของมรรค
8 ประกำร

ขอ้ คดิ จำกหลวง
พอ่ ปรำโมทย์

คำถาำมกรอบท่ี 3 หลกั ธรรมขอ้ ใดทีย่ นื ยันว่ำพระพทุ ธศำสนำเปน็ ศำสตรแ์ ห่ง
กำรศึกษำ

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เลม่ ท่ี 2 ไตรสิกขำ กรอบที่ 4 12

เฉลยกรอบท่ี 3 ไตรสกิ ขำ

1. อธิศลี ศิกขำ กำรฝกึ ศึกษำในด้ำนควำมประพฤติ
ทำงกำย วำจำ และอำชีพ ให้มีชีวิตสุจริตและเกอื้ กลู

ไตรสกิ ขำ คอื
กำรศึกษำ ทง้ั ๓ มี
หัวขอ้ ตำมหลัก

ดงั น้ี

2. อธจิ ติ ตสกิ ขำ กำรฝึกศึกษำดำ้ นสมำธิ หรอื พัฒนำจิตใจให้เจริญได้ท่ี

3. อธิจติ ปญั ญำสกิ ขำ กำรฝึกศกึ ษำในปญั ญำสงู ข้ึน
ไป ให้รูค้ ิดเขำ้ ใจมองเหน็ ตำมเปน็ จริง
ไตรสิกขำนี้ เมื่อนำมำแสดงเป็นคำสอนใน
ภำคปฏิบตั ทิ วั่ ไป ได้ปรำกฏในหลักทีเ่ รียกว่ำ
โอวำทปำฏิโมกข์ ( พุทธโอวำทท่เี ปน็ หลักใหญ่)

คำถาำมกรอบที่ 4 พรำะเหตใุ ดจงึ กล่ำววำ่ พระเพุทธศำสนำเป็นศำสตร์แหง่ เหตุและผล

บทเรียนสำเร็จรูป เลม่ ที่ 2 ไตรสกิ ขำ กรอบที่ 5 13

เฉลยกรอบท่ี 4 เน้นวำ่ ทกุ สงิ่ เกิดและดับตำมเหตุปจั จยั

จำกทฟี่ ังพระอำจำรย์บรรยำย นกั เรียนรูห้ รอื ไม่
ว่ำ หลักไตรสกิ ขำ สำมำรถนำไปใช้ใน
ชวี ิตประจำวันได้อยำ่ งไร

พระอำจำรย์ได้จัดกจิ กรรมงำ่ ย ๆ โดยแบ่งนกั เรียน
ออกเปน็ สองทมี คือทมี A และทมี B ภำรกิจคือถือ
แก้วน้ำท่ีมนี ้ำเต็มแก้วเดนิ สลบั กันไปมำ ทลี ะคน
ตัวแทนทีม A ถอื ไปหำทมี B ตวั แทนทมี B ถอื
กลบั ไปหำทมี A จนครบทุกคน

เพรำะมสี ติ มี ทผัง้ ลนจกั ำเกรกียำนโรดททยี่ทำเดำกนนิจิ ำ้อกหยรกรำ่ มแงไลรมะไี มใ่ ห้นำ้ หก “ใครทน่ี ำ้ ไม่หก มี
สมำธคิ รบั ไม่ทำนำ้ หกคะ่ พระอำจำรย์ เทคนิคอะไรบ้ำง” พระ
อำจำรยถ์ ำมนกั เรยี น
เพรำะมีสติ
มีสมำธคิ ะ่

คำถาำมกรอบที่ 5 กำรดำเนินชวี ติ แบบเศรษฐกิจพอเพยี งตอ้ งยดึ แนวปฏิบตั ิ
ตน อย่ำงไร

บทเรียนสำเร็จรปู เล่มท่ี 2 ไตรสิกขำ กรอบที่ 6 14

เฉลยกรอบท่ี 5 ไม่ประมำท จิตไม่น่ิงบำ้ ง ไม่มีสมำธิ
ประหม่ำ ค่ะ
“แลว้ คนทที่ ำนำ้ หกล่ะ เป็น
เพรำะอะไร”

“แล้วนักเรียนคดิ ว่ำมี พระอำจำรย์ไดส้ รปุ กิจกรรมว่ำ กิจกรรมที่
กิจกรรมใน เรำถอื น้ำเกยี่ วขอ้ งกับเร่ืองไตรสกิ ขำ
อยำ่ งไรบำ้ ง
ชวี ติ ประจำวนั อะไรอีก ศีล คือกำรควบคุมร่ำงกำยของเรำในขณะ
บ้ำงท่เี รำต้องใช้ เดิน
ไตรสิกขำ” สมำธิ ขณะเดิน เรำตอ้ งมีสมำธิจดจ่ออยู่
กับมือทีถ่ ือแกว้ อยกู่ ับกำรเดินอยำ่ ง
ระมัดระวัง
ปัญญำ คือกำรที่เรำคดิ ว่ำจะทำยงั ไงไมใ่ ห้
น้ำหก ต้องถือดว้ ยท่ำไหน เดินยังไง

คำถาำมกรอบท่ี 6 "พระพุทธเจ้ำทรงสง่ พระสงฆส์ ำวกออกไปประกำศเผยแผ่พระ
ศำสนำ" ขอ้ ควำมนสี้ อดคล้องกบั ควำมสำคญั ของพระพุทธสำสนำ
ด้ำนใดมำกที่สดุ

บทเรียนสำเรจ็ รูป เล่มท่ี 2 ไตรสกิ ขำ กรอบท่ี 7 15

เฉลยกรอบท่ี 6 พระพุทธศำสนำเป็นศำสตร์แห่งกำรศกึ ษำ

นงั่ รถมำโรงเรยี นครบั กินข้ำวคะ่

ใชแ่ ลว้ ทกุ กิจกรรมในชวี ติ ประจำวันตอ้ งใชไ้ ตรสิกขำ
ทั้งนนั้ เลย โดยทั้งหมดน้ีเป็นคอนเซป็ ต์ในกำรดำเนนิ
ชีวติ ประจำวนั ของทุกคน ไมใ่ ชเ่ รอื่ งเข้ำใจยำก แค่เรำ
หยบิ มมุ นำเสนอให้มนั เข้ำไปอยใู่ นชวี ติ ประขำวนั ของ
นักเรยี น แคน่ ี้ก็เป็นเรื่องที่จบั ต้องได้ และเขำ้ ใจง่ำยแล้ว

สำหรับข้อสรุปของกจิ กรรมน้ีคือ สิ่งสำคัญไม่ใช่เดก็ เดินแล้ว
นำ้ ไมห่ ก แต่ส่ิงสำคัญคือ

“เด็กได้เรยี นรอู้ ะไรจำกกจิ กรรมนีม้ ำกกวำ่ ”

คำถาำมกรอบท่ี 7 ในระหวำ่ งควำมดีกบั ควำมเกง่ นน้ั พระพทุ ธศำสนำให้หลักกำรไว้ว่ำ
ควรจะตอ้ งสร้ำงควำมดกี อ่ น แล้วจึงคอ่ ยสร้ำงควำมเกง่ เรยี งลำดับ

กระบวนกำรศกึ ษำตำมหลักพระพุทธศำสนำได้ถูกตอ้ ง อยำ่ งไร

บทเรียนสำเร็จรูป เลม่ ที่ 2 ไตรสิกขำ กรอบที่ 8 16

เฉลยกรอบที่ 7 ศลี สมำธิ ปัญญำ

ไตรสิกขา 1. ศลี คอื ขอ้ ปฏิบตั สิ ำหรับควบคุมกำยและวำจำใจให้
ตง้ั อยใุ่ นควำมดงี ำมมีควำมสุจรติ ทำงกำย ทำงวำจำ
และอำชพี ศลี สำหรับคนท่ัวไปมี 5 ขอ้ เรยี กว่ำ ศลี 5
หรอื เบญจศลี

2. สมำธิ คือ ควำมมีใจตั้งม่นั กำรมีใจสงบ แนว่ แน่ ไม่
ฟุง้ ซำ่ น กำรมจี ิตกำหนดแนว่ แนอ่ ยุ่ในสง่ิ ใดสิ่งหนง่ึ
โดยเฉพำะ

3. ปัญญำ คือ ควำมรจู้ ักดีชั่ว คณุ โทษ ควำมรอบรใู้ น
สงิ่ ตำ่ ง ๆ ตำมควำมเป็นจริง

บทเรยี นสำเร็จรูป เล่มที่ 2 ไตรสิกขำ

17

ใบกจิ กรรม

คำชแ้ี จง : ใหน้ กั เรียนตอบคำถำมตำมทศั นคตขิ องตนเอง พอสงั เขป (10 คะแนน)

1. ศลี 5 และธรรม 5 มีประโยชนตอตนเอง ครอบครัว และสังคมอยำงไร
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

2. ฟงไมไดศัพทจับมำกระเดียด หมำยควำมวำอยำงไร มีวธิ กี ำรแกไขไดอยำงไร
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

3. อธบิ ำยวิธกี ำรฝกสมำธิตำมทีน่ ักเรียนเคยศกึ ษำมำพอเขำใจ
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
.................................................................................................................................

บทเรียนสำเร็จรปู เลม่ ที่ 2 ไตรสกิ ขำ

18

แบบทดสอบหลังเรยี น

คำชีแ้ จง : ใหน้ ักเรยี นทำเครอื่ งหมำย  บนตวั อักษร ก ข ค หรือ ง ที่ถูกตอ้ งทสี่ ดุ เพียง
ขอ้ เดียวลงในกระดำษคำตอบ

1. หลกั ธรรมที่เป็นหลกั กำรศึกษำเพอ่ื พฒั นำคุณภำพชวี ิตคอื ขอ้ ใด
ก. ไตรลกั ษณ์
ข. ไตรสกิ ขำ
ค. รตั นตรัย
ง. อิทธิบำท4

2. ข้อใดมิใช่หลักธรรมในไตรสิกขำ
ก. ธรรม
ข. ศีล
ค. สมำธิ
ง. ปัญญำ

3. ผู้ใดเป็นผทู้ มี่ ีพฤติกรรมทำงวำจำทีเ่ รียบรอ้ ย
ก. ซำรำ่ พูดจำหยำบคำย
ข. โรเบิร์ตพดู ยยุ งใหผ้ อู้ น่ื แตกคอกัน
ค. เอมพี ดู แต่เรอื่ งมปี ระโยชน์
ง. จัสตนิ พดู โกหก

บทเรยี นสำเรจ็ รูป เล่มท่ี 2 ไตรสกิ ขำ

19

4. หลกั ธรรมมรรคในขอ้ ใดท่ตี รงกับกำรศึกษำขนั้ ศีลในหลกั ธรรมไตรสกิ ขำ
ก. สมั มำวำยำมะ
ข. สัมมำกมั มันตะ
ค. สัมมำสติ
ง. สมั มำสมำธิ

5. กำรศกึ ษำข้นั ปัญญำมีอำนิสงค์ตำมขอ้ ใด
ก. เป็นคนมีเหตผุ ล
ข. สำมำรถแก้ปญั หำต่ำงๆไดด้ ี
ค. ผิดทงั้ ข้อ 1. และ 2.
ง. ถูกทง้ั ข้อ 1. และ 2.

6. กำรจะเป็นผ้มู ีสมรรถภำพทำงจิตและมีสขุ ภำพจิตดีต้องศึกษำข้นั ใด
ก. ขนั้ สมำธิ
ข. ขั้นศลี
ค. ข้ันปัญญำ
ง. ขนั้ กลำง

7. เหตใุ ดกำรพัฒนำชีวติ ตำมหลกั ไตรสกิ ขำจงึ ตอ้ งพฒั นำให้ครบทง้ั 3 ข้อ
ก. เพรำะเป็นคำสอนของพระพุทธเจำ้
ข. เพรำะยำกแกก่ ำรศึกษำ
ค. เพรำะแต่ละขั้นทดแทนกนั ได้
ง. เพรำะแตล่ ะขนั้ มีควำมสมั พันธ์เก่ียวเนอื่ งกัน

บทเรียนสำเรจ็ รูป เล่มท่ี 2 ไตรสกิ ขำ 20

8. จุดมุ่งหมำยสงู สุดของไตรสิกขำคอื อะไร
ก. ควำมสุข
ข. นิพพำน
ค. บรรลุโสดำบัน
ง. บรรลอุ นำคำมี

9. ขอ้ ใดมิใชก่ ำรดำเนนิ ชีวติ ใหส้ อดคล้องกับหลกั ไตรสกิ ขำ
ก. ไตรต่ รองหำขอ้ บกพรอ่ งแตข่ องคนอืน่
ข. กำรรักษำระเบียบกฏเกณฑ์
ค. ทำหนำ้ ที่ดว้ ยควำมตงั้ ใจไมว่ อกแวก
ง. ไตรต่ รองหำขอ้ บกพร่องเพื่อปรบั ปรงุ

10. ผู้ท่ีได้รับกำรศึกษำข้ันศีลจะได้รับผลอยำ่ งไร
ก. เปน็ คนท่ีมีวนิ ัย
ข. มสี ุขภำพทำงจิตดี
ค. สำมำรถแกไ้ ขปัญหำตำ่ งๆ ได้ดี
ง. ถกู ทุกข้อ

บทเรยี นสำเรจ็ รปู เลม่ ที่ 2 ไตรสกิ ขำ

21

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น-หลังเรยี น

ก่อนเรยี น หลังเรยี น
ขอ้ เฉลย ขอ้ เฉลย
1ข 1ข
2ก 2ก
3ค 3ค
4ข 4ข
5ง 5ง
6ก 6ก
7ก 7ก
8ข 8ข
9ก 9ก
10 ข 10 ข

บทเรียนสำเร็จรูป เล่มที่ 2 ไตรสกิ ขำ

22

บรรณำนกุ รม

กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร.(2553). หลักสตู รแกนกลำงกำรศกึ ษำขนั้ พ้ืนฐำน
พทุ ธศกั รำช 2551.พมิ พ์ครัง้ ท่ี 3. กรุงเทพฯ.โรงพมิ พ์ชุมนุม สหกรณ์กำรเกษตร
แห่งประเทศไทย.จำกดั .
______. (2553). แนวปฏบิ ตั ิกำรวัดและประเมินผลกำรเรียนรู้ตำมหลักสตู รแกนกลำง
กำรศึกษำข้นั พน้ื ฐำน พทุ ธศักรำช 2551. พมิ พ์ครงั้ ท่ี 2 กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์
ชุมนุมสหกรณ์กำรเกษตรแหง่ ประเทศไทย จำกัด.
_______. (2553). แนวทำงกำรจดั กิจกรรมพฒั นำผเู้ รียน.ตำมหลกั สูตรแกนกลำง
กำรศึกษำขัน้ พื้นฐำนพทุ ธศักรำช 2551. พิมพค์ ร้ังที่ 2 กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์
ชมุ นมุ สหกรณก์ ำรเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.
_______. (2551). คู่มอื กำรจดั กำรเรยี นรู้กลมุ่ สำระกำรเรียนร้สู ังคมศึกษำ ศำสนำและ
วัฒนธรรม.กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พค์ ุรุสภำลำดพร้ำว.
_______. (2553). กำรศึกษำหำเกณฑป์ กตขิ องระดับพัฒนำกำรทำงจริยธรรมและ
จริยธรรมไทย.กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์คุรสุ ภำลำดพร้ำว.
_______. (2551). กรอบควำมคดิ เพื่อสง่ เสริมและพฒั นำคุณธรรมจริยธรรมท่ีเน้นควำม
มรี ะเบยี บวินยั และควำมเป็นประชำธิปไตย. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์คุรุสภำ
ลำดพรำ้ ว.
ทศิ นำ แขมมณี.(2549). กำรพฒั นำคณุ ธรรมจรยิ ธรรมและคำ่ นยิ ม : จำกทฤษฎสี ู่
กำรปฏิบตั .ิ กรุงเทพฯ : เสรมิ สนิ พรีเพรส ซิสเท็ม.
พรสวรรค์ พงษ์ด.ี (2551). แนวทำงกำรจดั กำรเรียนรเู้ พอื่ สง่ เสริมคุณธรรม จรยิ ธรรม
และค่ำนยิ มทีพ่ งึ ประสงค์ ของผูบ้ ริหำร ครู และผูป้ กครองนกั เรียน ในโรงเรียน
สงั กดั สำนกั งำนเขตพ้ืนที่กำรศกึ ษำนครสวรรค์ เขต 3. วทิ ยำนิพนธ์ครุศำสตรม
หำบัณฑติ มหำวทิ ยำลัยรำชภฎั เทพสตร.ี