บทที่ 1 เวลาและการแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์สากล

เวลาและการแบ่งยุคสมัยทางประวตั ศิ าสตร์สากล



ความสาคญั ของเวลาและยุคสมยั

• ทำให้เกิดควำมสะดวกในกำรศึกษำคน้ ควำ้ เก่ียวกบั
อดีต

• ทำให้เกิดควำมเขำ้ ใจเหตุกำรณ์ทำงประวตั ิศำสตร์
ตรงกนั

• ทำใหเ้ ห็นถึงลกั ษณะสำคญั ของเวลำแต่ละช่วง



การนับและการเทยี บศักราชของโลกตะวนั ตก

ศกั รำชสำกลท่ีนิยมใชก้ นั แพร่หลำยที่สุด คือ คริสต์ศักราช
• คริสตศ์ กั รำชท่ี 1 เริ่มนบั ในปี ที่พระเยซูถือกำเนิด
• ปี ก่อนพระเยซูถือกำเนิด เรียกวำ่ Before Christ ยอ่ B.C.
• ผเู้ ริ่มวิธีกำรนบั ค.ศ. คนแรก คือ ไดโอนิซิอสุ เอซิกอุ สุ
• ผเู้ ร่ิมนบั เวลำก่อนปี ถือกำเนิดของพระเยซู คือ บีด
• กำรใชค้ ริสตศ์ กั รำชไดร้ ับควำมนิยมในช่วงกำร
ขยำยอำนำจของลทั ธิจกั รวรรดินิยมในปลำย
คริสตศ์ ตวรรษที่ 19 เป็นตน้ มำ

การนบั และการเทยี บศักราชของโลกตะวนั ออก

การนับศักราชแบบจีน

• จีนมีระบบปฏิทินยอ้ นหลงั เกือบ 4,000 ปี มำแลว้
เป็นระบบจนั ทรคติ หรือยดึ พระจนั ทร์เป็นหลกั

• กำรนบั ช่วงสมยั ของจีนยดึ ตำมปี ที่
ครองรำชสมบตั ิของจกั รพรรดิ
ปัจจุบนั กำรนบั ช่วงเวลำดงั กล่ำว
จีนเลิกใชแ้ ลว้ แตญ่ ี่ป่ ุนยงั ใชอ้ ยู่

ภาพวาดชาวจนี โบราณอาศัยความรู้ทางดาราศาสตร์เข้า
มาช่วยในการคานวณวนั เวลาในรอบปี

การนับศักราชแบบอนิ เดยี พระเจำ้ กนิษกะ

• เป็นกำรนบั โดยอำศยั กำรข้ึนครองรำชสมบตั ิ
เป็ นสำคญั

• ในสมยั พระเจำ้ กนิษกะ ถือเป็นกำรเริ่มตน้
ศกั รำช กนิษกะ หรือศก ตอ่ มำเรียกวำ่ มหำ
ศกั รำช ซ่ึงเป็น ท่ียอมรับและใชก้ นั อยำ่ ง
แพร่หลำย

• ปัจจุบนั อินเดียใชค้ ริสตศ์ กั รำชตำมแบบสำกล

การนับศักราชแบบศาสนาอสิ ลาม

• เรียกวำ่ ฮิจเรำะห์ศกั รำช
• เร่ิมนบั เม่ือท่ำนนบีมุฮมั หมดั กระทำฮิจเรำะหจ์ ำกเมืองเมกกะไปเมืองเมดินะ
• ใชร้ ะบบจนั ทรคติเป็นเกณฑ์

ภาพเมืองเมกกะ ประเทศซาอดุ ิอาระเบีย



สมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์

ยคุ หินเก่า จติ รกรรมฝาผนังทถี่ า้ ลาโกซ์ ประเทศฝร่ังเศส
เป็ นหลกั ฐานทแ่ี สดงให้เห็นถงึ พฒั นาการของมนุษย์
• ชื่อยุคมำจำกกำรค้นพบเครื่ องมือท่ี ยุคหินเก่าท่รี ู้จกั สร้างสรรค์ผลงานศิลปะที่สวยงาม
มนุษยย์ คุ น้นั ใช้

• มนุษยย์ คุ หินเก่ำเป็นพวกเร่ร่อน ลำ่ สัตว์
อำศัยอยู่ตำมเพิงผำ มีผูน้ ำชนเผ่ำ อยู่
รวมกนั เป็นกลุ่ม

• มนุษยย์ คุ หินเก่ำมีพฒั นำกำรดำ้ นกำรใช้
สติปัญญำ มีภำษำพดู มีพิธีกำรฝังศพ

• มีกำรสร้ำงสรรคง์ ำนศิลปะ โดยกำรวำด
ภำพบนฝำผนงั และรู้จกั ใชไ้ ฟ

ยคุ หินใหม่

• ช่ือของยคุ ไดม้ ำจำกกำรคน้ พบเคร่ืองมือท่ีมีกำรทำให้มีควำม
เหมำะสม
ในกำรดำรงชีวิตมำกข้ึน

• มนุษยเ์ ขำ้ สู่สงั คมเกษตรกรรม รู้จกั เพำะปลูก และกำรเล้ียงสตั ว์
• มีกำรต้งั ถ่ินฐำนเป็นชุมชน และมีกำรจดั ระเบียบกำรปกครอง

เมืองชาทลั ฮูยุค ในประเทศตุรกี แหล่งชุมชนยุค ภาพวาดจินตนาการ การดารงชีวติ ของ
หินใหม่ขนาดใหญ่ มนุษย์ยุคหินใหม่

ยคุ โลหะ

• มนุษยร์ ู้จกั นำโลหะมำทำเคร่ืองมือเครื่องใช้ โลหะชนิดแรกๆ คือ ทองแดง ตะกวั่
ตอ่ มำรู้จกั ใชส้ ำริด และเหลก็

• มีชุมชนใหญร่ ะดบั เมือง มีกำรจดั ระเบียบกำรปกครอง
• แหลง่ อำรยธรรมเร่ิมแรกอยทู่ ่ีลุม่ แม่น้ำไนล์ ลุม่ แม่น้ำไทกริส-ยเู ฟรทีส ลุ่มแม่น้ำ

สินธุ และลุ่มแม่น้ำหวงเหอ

ภาพวาดมนุษย์ในยุคโลหะ ทร่ี ู้จักนาสาริดมาหลอมใช้ทาเคร่ืองมือ

สมยั ประวตั ศิ าสตร์

สมัยโบราณ

• เร่ิมจำกกำรประดิษฐต์ วั อกั ษร
ของชำวซูเมเรีย ถึงกำรล่มสลำย
ของจกั รวรรดิโรมนั ตะวนั ตก

• เป็นช่วงเวลำของกำรสร้ำงสม
อำรยธรรมท่ียง่ิ ใหญข่ องโลก
ตะวนั ตก ไดแ้ ก่ อำรยธรรม
เมโสโปเตเมีย อำรยธรรมอียปิ ต์
อำรยธรรมกรีก และอำรยธรรม’
โรมนั

จกั รพรรดโิ รมูลสั ออกสั ตุลสั ออกจากบัลลงั ก์

สมัยกลาง
• นบั จำกกำรสิ้นสุดของจกั รวรรดิโรมนั ตะวนั ตก ถึงกำรคน้ พบทวีปอเมริกำ

ของคริสโตเฟอร์ โคลมั บสั
• สมยั กลำงตอนตน้ มีช่ือเรียกอีกอยำ่ งหน่ึงวำ่ ยุคมืด

สภาพเมืองและการค้าในสมยั กลาง

สมัยกลาง
• กำรปกครองในระบอบฟิ วดลั รุ่งเรือง
• ในช่วงคริสตศ์ ตวรรษท่ี 11-13 เมืองและกำรคำ้ ฟ้ื นตวั ประชำกรเพม่ิ ข้นึ อยำ่ ง

รวดเร็ว มีกำรจดั ต้งั มหำวิทยำลยั ตำ่ งๆ ปลำยสมยั กลำงเร่ิมมีกำรฟ้ื นฟูศิลปวิทยำกำร
นำไปสู่กำรปฏิรูปศำสนำ

สภาพเมืองและการค้าในสมยั กลาง

มหาวิหารชาตร์ ในฝรั่งเศส ศิลปะกอทกิ เป็ นมหาวหิ ารท่มี ชี ื่อเสียงและสวยงามมากแห่งหน่ึงในสมัยกลาง

สมยั ใหม่

1. สมัยการสารวจทางทะเล
เกิดก่อนโคลัมบัสค้นพบทวีปอเมริ กำ นัก
เดินเรือของสเปนและโปรตุเกส ออกสำรวจ
เส้นทำงไปหมู่เกำะอินเดียตะวันออก และ
กลำยเป็ นประเทศที่ม่ังค่ัง ทำให้หลำยชำติต้ัง
บริษทั เดินเรือเพอื่ ทำกำรคำ้ เรียกวำ่ บริษทั อินเดีย
ตะวนั ออก ทำใหเ้ กิดกำรปฏิวตั ิกำรคำ้ ตำมมำ

อ่ตู ่อเรือของบริษัทดชั ต์อนิ เดยี ตะวันออก ในกรุงอมั สเตอร์ดมั

2. สมัยการปฏิวตั ิทางวทิ ยาศาสตร์ เกิด
กำรแสวงหำควำมรู้ใหม่โดยกำรทดลอง กำรสังเกต
กำรใชเ้ หตุผล ทำใหเ้ กิดสมยั แห่งกำรใชเ้ หตุผล หรือ
ยคุ แห่งกำรรู้แจง้ นกั ปรัชญำคนสำคญั เช่น วอลแตร์
มงเตสกีเยอ และชอง ชำก รูโซ

เซอร์ไอแซค นิวตัน
ผู้ค้นพบกฎความถ่วง

3. สมยั การปฏิวตั อิ ตุ สาหกรรม เป็นกำรนำเคร่ืองจกั รมำใชแ้ ทน
แรงงำนมนุษย์ ทำใหผ้ ลิตไดเ้ ป็นจำนวนมำก และเป็นมำตรฐำนเดียวกนั
ทำใหโ้ ลกตะวนั ตกมีควำมมง่ั คงั่ มีอำนำจ
นำไปสู่กำรเกิดสมยั จกั รวรรดินิยม

เครื่องจกั รท่ปี ระดษิ ฐ์ขนึ้ ในสมัยการปฏิวัติ
อุตสาหกรรม นาไปใช้ในโรงงานทอผ้าในยโุ รป

4. สมัยเสรีนิยม ชาตินิยม และประชาธิปไตย เป็นยคุ ของกำรใชเ้ หตุผล
ทำให้เกิดควำมคิดทำงกำรเมืองใหม่ๆ จนนำไปสู่กำรปฏิวตั ิฝรั่งเศส เกิดกำร
ปกครองแบบประชำธิปไตย ควำมคิดเร่ืองชำตินิยมนำไปสู่กำรรวมประเทศ
เช่น เยอรมนี และอิตำลี

การทลายคุกบาสตีย์ เป็ นเหตุการณ์สาคญั ทสี่ ุดในการ
ปฏวิ ตั ิฝร่ังเศส ค.ศ. 1789

5. สมยั จักรวรรดินิยมใหม่ เป็นผลสืบเน่ืองจำกกำรปฏิวตั ิอุตสำหกรรม
ยโุ รปและอเมริกำตำ่ งแสวงหำอำณำนิคม โดยแขง่ ขนั กนั เพ่อื ควำมยง่ิ ใหญข่ องชำติ

6. สมัยสงครามโลก เป็นช่วงเวลำที่โลกอยใู่ นภำวะสงครำมคร้ังใหญ่ รุนแรง
และนองเลือดท่ีสุด กำรสิ้นสุดสงครำมโลกคร้ังที่ 2 ถือเป็นกำรสิ้นสุดประวตั ิศำสตร์
ตะวนั ตกสมยั ใหม่

สมัยปัจจุบัน

1. สมยั สงครามเยน็ เป็นกำรแข่งขนั ทำงกำรเมืองของค่ำยประชำธิปไตยท่ีมี
สหรัฐอเมริกำเป็นผนู้ ำ กบั ค่ำยคอมมิวนิสตท์ ี่มีสหภำพโซเวยี ตเป็นผนู้ ำ ในขณะที่
องคก์ ำรสหประชำชำติไดพ้ ยำยำมไกล่เกล่ียใหเ้ กิดสันติภำพ

2. สมยั โลกาภิวตั น์ ควำมเจริญทำงดำ้ นกำรส่ือสำรคมนำคมทำใหโ้ ลก
แคบลง เหตกุ ำรณ์ที่เกิดข้ึนในทุกส่วนของโลกสำมำรถรับรู้กนั ไดอ้ ยำ่ งรวดเร็ว



การแบ่งยุคสมยั จีนตามแบบสากล

สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ จนี

ยุคหินเก่า มนุษยใ์ ชช้ ีวิตแบบเร่ร่อน เกบ็ ของป่ ำ ล่ำสตั ว์
ยุคหินกลาง ใชช้ ีวิตก่ึงเร่ร่อนก่ึงต้งั หลกั แหล่งถำวร
ยุคหินใหม่ ต้งั ชุมชน รู้จกั เพำะปลูก เล้ียงสตั ว์
ยุคโลหะ รู้จกั กำรใชท้ องแดง เหลก็ และสำริด

ชิ้นส่ วนโครงกระดูกมนุษย์
หยวนโหม่ว

สมยั ประวตั ศิ าสตร์จนี

สมยั โบราณหรือสมัยคลาสสิก เป็นช่วงของกำรสร้ำงอำรยธรรม

สมยั จักรวรรดิ เร่ิมต้งั แตส่ มยั รำชวงศฉ์ ิน เป็นช่วงที่จีนรวมกนั เป็น
จกั รวรรดิ ถึงสิ้นสุดสมยั รำชวงศช์ ิง

สมัยใหม่ เร่ิมในสมยั รำชวงศช์ ิง
จนถึงสิ้นสุดกำรปกครองระบอบสำธำรณรัฐ
จีนแพใ้ นสงครำมฝ่ิ น

ประวตั ิศาสตร์ร่วมสมัย เริ่มต้งั แต่
จีนเปล่ียนแปลงกำรปกครองเป็ น
ระบอบคอมมิวนิสต-์ ปัจจุบนั

ภาชนะสาริด 4 ขา สมัยราชวงศ์ชาง

การแบ่งยุคสมยั จีนตามแบบลทั ธมิ ากซ์

สมัยโบราณ มนุษยด์ ำรงชีวติ ตำมธรรมชำติ เป็นสงั คมยคุ เร่ิมแรก
สังคมทาส ต้งั แต่รำชวงศช์ ำงถึงรำชวงศโ์ จว เป็นสมยั ท่ีมีทำสในสงั คมจีน
สังคมศักดนิ า ต้งั แต่รำชวงศฉ์ ินถึงปลำยรำชวงศช์ ิง จีนมีกำรปกครอง
ระบอบจกั รพรรดิ มีชนช้นั ในสงั คมแบบศกั ดินำ

หลงั จำกน้นั เป็นสมยั กำรปฏิวตั ิ
ของชนช้นั กลำง นำโดย ดร.ซุน
ยตั เซ็น ภำยหลงั เปล่ียนแปลงเป็น
ระบอบคอมมิวนิสตถ์ ึงปัจจุบนั

คาร์ล มากซ์ ดร.ซุน ยตั เซ็น

การแบ่งยุคสมยั ของอนิ เดยี

สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์อินเดยี

ยุคหินเก่า พบเคร่ืองมือหิน ผคู้ นดำรงชีพดว้ ย
กำรเกบ็ ของป่ ำ ล่ำสตั ว์

ยุคหินกลาง ใชเ้ คร่ืองมือหินท่ีเลก็ ลง รู้จกั ประติมากรรมชายมีเครา สันนิษฐานว่าเป็ น
เขียนภำพบนผนงั ถ้ำ ชาวเมืองอารยธรรมล่มุ แม่นา้ สินธุ

ยคุ หินใหม่ เครื่องมือหินถูกขดั จนเป็ นใบมีด
ขนำดเลก็ รู้จกั ทำเคร่ืองป้ันดินเผำและเพำะปลูก

ยุคโลหะ รู้จกั ใชท้ องแดงและสำริด เป็ นยคุ
แห่งควำมรุ่งเรืองของอินเดียโบรำณ

สมัยประวัตศิ าสตร์อนิ เดีย

สมยั โบราณ เริ่มเมื่อมีกำรประดิษฐต์ วั อกั ษร ศำสนำพรำหมณ์-ฮินดู
และพระพทุ ธศำสนำถือกำเนิดข้ึน

สมยั กลาง อินเดียเกิดควำมแตกแยกภำยใน
ถกู มุสลิมรุกรำน

สมัยใหม่ เร่ิมเม่ือรำชวงศโ์ มกลุ ข้ึนมำมี
อำนำจถึงกำรไดร้ ับเอกรำชจำกองั กฤษ

ประวตั ิศาสตร์ร่วมสมยั เมื่ออินเดีย
ไดร้ ับเอกรำชถึงปัจจุบนั

อกั บาร์มหาราช จักรพรรดทิ ี่ยิง่ ใหญ่แห่ง
ราชวงศ์โมกุล

สถูปสาญจี สร้างขนึ้ ในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช แห่งราชวงศ์เมารยะ

ทชั มาฮัล สถาปัตยกรรมที่พระเจ้าชาห์ เจฮัน โปรดให้สร้างขนึ้ เพ่ือระลกึ ถึงพระนางมุมตัชพระมเหสี