บทที่ 2 การสร้างองค์ความรู้ใหม่ทางประวัติศาสตร์สากล

การสร้างองคค์ วามร้ใู หมท่ างประวตั ิศาสตร์สากล

ความสาคัญและประโยชน์ของวิธกี ารทางประวตั ิศาสตร์

ประวัติศาสตร์ไม่ใชว่ ิชาท่หี ยดุ น่ิงหรือตายตวั แตเ่ ปน็ วิชาท่ีตอ้ งมีการศกึ ษา
ค้นคว้าใหม่ๆอยู่เสมอ เพ่ืออธบิ ายเหตุการณห์ รือปัญหาทเ่ี กิดข้ึน

ประวัติศาสตร์จงึ เปน็ วชิ าทีต่ อ้ งศกึ ษาให้สอดคล้องกบั เวลาท่ีเปลย่ี นไป เพื่อ
จะสามารถอธบิ ายเหตกุ ารณไ์ ด้ เหมือนกบั การใชว้ ธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์
ศกึ ษาปรากฏการณท์ ่ีเกิดข้ึน

สิง่ ทส่ี ืบค้นเกี่ยวกับอดีตจงึ จะนับไดว้ า่ เปน็ ความรู้ ไม่ใชข่ า่ วลือหรอื เรื่องเล่า
ต่อๆ กนั มา ซึ่งไมค่ านงึ ถงึ เรือ่ งความคลาดเคลือ่ นจากขอ้ เท็จจริงนัก

ขนั้ ตอนของวิธีการทางประวัตศิ าสตร์

การกาหนดหัวเร่ืองทจี่ ะศึกษา

เร่ิมจากความสงสยั กาหนดประเด็น กาหนดหวั เร่ืองอาจ
อยากรู้ หรือไม่พอใจ ควรกาหนดกว้างๆ เกีย่ วกบั เหตกุ ารณ์
คาอธบิ ายที่มแี ตเ่ ดิม ในตอนแรก แลว้ บคุ คลสาคญั ในชว่ ง
กาหนดให้แคบลง เวลาใดเวลาหน่งึ ที่
เพอ่ื ความชัดเจน ผู้ศกึ ษาเห็นวา่ สาคญั

ในภายหลงั และเหมาะสม

การรวบรวมหลกั ฐาน

รวบรวมหลักฐาน หลกั ฐานมีทงั้ ที่ หลักฐานแบง่ หลกั ฐานชัน้ รอง
เก่ยี วกับหัวขอ้ เปน็ ลายลักษณ์ ออกเปน็ หลักฐาน ช่วยให้เขา้ ใจ
ท่จี ะศึกษา อักษร และไม่เปน็ หลักฐานชนั้ ต้น
ลายลกั ษณ์อกั ษร ช้นั ตน้ และ ได้งา่ ยขน้ึ
หลกั ฐานชน้ั รอง

การประเมนิ คุณคา่ ของหลกั ฐาน

การวพิ ากษ์วิธภี ายนอก
เป็นขั้นตอนพจิ ารณาเรมิ่ แรก ว่าหลกั ฐานทไี่ ดม้ าน้นั เปน็ ของจริงหรอื ของปลอม หรือ

หลกั ฐานท่ีกลา่ วกนั ว่าบคุ คลน้นั เขยี นหรือทาขึ้น แท้จริงแล้วเปน็ เช่นนน้ั หรือไม่

การวพิ ากษ์วธิ ภี ายใน
เป็นการประเมนิ คุณค่าหลกั ฐานวา่ ให้ขอ้ มลู อะไรแกผ่ คู้ ้นควา้ บา้ ง ข้อมลู น้นั ๆมคี วาม

นา่ เช่ือถอื มากน้อยเพยี งใด เปน็ การตรวจสอบองค์ประกอบของหลกั ฐานเก่ยี วกับเวลา
สถานทแี่ ละบคุ คล

การวเิ คราะห์ สังเคราะห์และจดั หมวดหมู่ข้อมลู

ผู้ศึกษาต้องวิเคราะหข์ อ้ มูลในหลักฐานนนั้

ให้ขอ้ มูลทางประวัติศาสตรอ์ ะไรบา้ ง
ข้อมูลนน้ั มคี วามสมบูรณ์เพียงใด
ข้อมลู นนั้ มจี ดุ หมายเบ้ืองตน้ อยา่ งไร

จากนั้นนาขอ้ มูลท้งั หลายมาจดั หมวดหมู่

ผู้ศกึ ษาควรมีความรอบคอบ รอบรู้และวางตัวเป็นกลางในการศึกษา
ข้อมูล

การเรียบเรียงหรอื การนาเสนอ

เพื่อนาเสนอเหตุการณท์ างประวตั ิศาสตร์ท่ศี กึ ษา

ควรใช้ศิลปะในการใชภ้ าษาเพื่ออธิบายเหตุการณ์
อย่างมรี ะบบ

มีการโตแ้ ยง้ หรอื สนบั สนุนผลการศึกษาแตเ่ ดิมโดยมี
ข้อมูลสนับสนนุ อยา่ งมนี ้าหนักและเปน็ กลาง

สรุปผลการศึกษาว่าสามารถใหค้ าตอบตอ่ ข้อสงสัย
ไดเ้ พยี งใด

หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรส์ ากล

ประเภทและแหล่งรวบรวมหลักฐานทางประวตั ิศาสตร์

หลกั ฐานชัน้ ตน้ หรอื หลกั ฐานปฐมภูมิ
• เกดิ ขน้ึ ในชว่ งทต่ี ้องการจะศกึ ษา และเขียนข้นึ โดยบุคคลทอี่ ยรู่ ่วมในเหตกุ ารณ์
• มที ง้ั ทีเ่ ปน็ ลายลกั ษณ์อักษร และที่ไมเ่ ป็นลายลกั ษณอ์ ักษร
• หลกั ฐานชนั้ ต้นที่เป็นลายลักษณ์อกั ษร เปน็ หลักฐานที่ไดร้ ับความเชอื่ ถอื มาก

หลักฐานช้นั รองหรือหลักฐานทตุ ยิ ภมู ิ

• เปน็ หลักฐานที่ทาขน้ึ ภายหลงั จากเหตุการณ์
• หลักฐานช้นั รองมที ง้ั ที่เปน็ ลายลักษณ์อกั ษร และไมเ่ ป็นลายลักษณ์อกั ษร
• การระบุว่าหลักฐานท่ีมีอยู่เป็นหลักฐานชั้นต้นหรือชั้นรองนั้น ให้คานึงว่าหลักฐานน้ันผลิต

ขึ้นหรือมอี ยู่ร่วมสมัยกับเหตกุ ารณ์ทีต่ อ้ งการศกึ ษาหรอื ไม่ และไมม่ ีการเรยี บเรยี งข้นึ มาใหม่

หลกั ฐานทางประวตั ิศาสตรส์ ากล

ตัวอย่างหลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรส์ ากล

๑. สมัยโบราณ

เฮโรโดตุส (Herodotus) ผูไ้ ดร้ บั การยกยอ่ งว่าเปน็ “บดิ า
แหง่ ประวัตศิ าสตร์” ในโลกตะวนั ตกได้เขยี นผลงานทีส่ าคญั
คือ สงครามเปอรเ์ ซียหรอื ประวตั ิศาสตรส์ งครามเปอรเ์ ซีย
(The Persian Wars หรอื History of Persian Wars)
ผแู้ ปล คือ นายชานาญ อนิ ทุโศภณ พมิ พ์ ๒ เลม่ จบ ผแู้ ปล
เปน็ ภาษาไทยช่อื วา่ ตานานของเฮโรโดตัส

๒. สมยั กลาง

๑. ประวตั ิศาสตรข์ องพวกแฟรงก์ เขยี นโดย
บาทหลวงเกรเกอรแี หง่ เมอื งตูร์ อธบิ ายความ
เปลย่ี นแปลงของพวกแฟรงก์ จากการเปน็ อนารย
ชนมาเปน็ การตัง้ อาณาจักรใหเ้ ปน็ เอกภาพ
๒. แมกนา คารต์ า เป็นกฎบตั รเพ่อื จากดั พระ
ราชอานาจของกษตั ริย์ อกี ท้งั เป็นการประกนั
สิทธิและเสรีภาพของประชาชนไมใ่ ห้ถูก
เจา้ หนา้ ท่รี ัฐรงั แก

๓. สมัยใหม่

๑. คาประกาศอิสรภาพของสหรฐั อเมรกิ า เป็นหลกั ฐานทาง
ประวัตศิ าสตร์ที่สาคญั มาก เพราะเปน็ การประกาศสทิ ธิพื้นฐาน
ของมนุษยชน

๒. รัฐธรรมนูญแหง่ สหรฐั อเมรกิ า มคี วามสาคัญต่อรูปแบบ
การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยในประเทศตา่ งๆ

๓. ประวัติศาสตรค์ วามเสือ่ มและการสิน้ สดุ ของจกั รวรรดิ
โรมัน โดย เอ็ดวารด์ กิบบอน ไดส้ รปุ ปจั จัยสาคัญทท่ี าให้
จกั รวรรดโิ รมันเสอ่ื มและสนิ้ สุด คอื การขยายตวั ของคริสต์
ศาสนา

๔. สมยั ปจั จุบัน

๑. อารยธรรมและทนุ นยิ ม คริสต์ศตวรรษที่ ๑๕-๑๘ โดย
เฟอร์นานด์ โบรเดล ชาวฝรงั่ เศส เหน็ วา่ วิธีการเขียน
ประวัตศิ าสตร์ท่ีดี คอื ความพยายามเขา้ ใจสังคมในภาพรวม
และระบบความสมั พันธ์ตอ่ กัน
๒. ศึกษาประวัติศาสตร์ โดย อาร์โนลด์ ทอยน์บี ชาว
อังกฤษ เป็นการศึกษาความรุ่งเรือง และความเส่ือมโทรม
ของสังคมในอดีตจานวนมาก
๓. หลักฐานเก่ยี วกบั ยุคจักรวรรดินยิ ม มอี ยใู่ นหนังสือ
ประวัติศาสตรส์ ากลสมยั ใหม่ หรือในหนังสือประวตั ิศาสตร์
อารยธรรมโลกสมยั ใหม่

ตัวอยา่ งการศกึ ษาโดยใชว้ ธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์

สมมตวิ ่าสนใจศึกษาเรื่องราวของบุคคลสาคัญในประวัตศิ าสตร์

๑ การกาหนดหัวเร่อื งทจี่ ะศกึ ษา จักรพรรดินโปเลียนท่ี ๑ อาจตงั้ หวั ขอ้ ในการคน้ ควา้ วา่ “บทบาท
ของจกั รพรรดนิ โปเลยี นท่ี ๑ เพื่อชาตหิ รอื เพื่อวงศต์ ระกลู ”

๒ การรวบรวมหลกั ฐาน หลักฐานช้ันตน้ และหลกั ฐานชน้ั รองหลายชิน้ อาจสืบคน้ ได้จาก
อนิ เทอรเ์ นต็ นอกเหนอื จากห้องสมุดของสถานศึกษาตา่ งๆ

๓ การประเมนิ คณุ คา่ ของหลกั ฐาน เปน็ การประเมินคุณคา่ ของหลกั ฐานท่ีได้รวบรวมมาวา่
มคี วามน่าเช่ือถือมากนอ้ ยเพยี งใด

๔ การวเิ คราะห์ สังเคราะห์ ต้องสารวจข้อมลู ในมอื ที่คัดเลอื กไว้แล้ววา่ เนือ้ ความเปน็
และจดั หมวดหมู่ข้อมลู อย่างไร ไปในทศิ ทางเดยี วกนั หรือขัดแยง้ กัน อาจจดั ข้อมลู
เป็นกลมุ่ หรอื หวั ข้อหรอื ประเดน็

๕ การเรียบเรยี งหรือการนาเสนอ ข้ันนจ้ี ะเปน็ การตอบโจทยท์ ่ีต้งั ไวแ้ ตแ่ รก

ขน้ั ตอนของวิธกี ารทางประวัตศิ าสตร์

https://www.youtube.com/watch?v=IaH6mYhVr5c