TW Catalogue

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 101

102 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

บ่อ่ นอก, 2544 จุดุ จบของนัักล่่า, 2547
สื่่�อผสม แกะไม้้ เปลืือกหอย, 88 x 45 x 33 ซม. แกะไม้้ หอย หิินและเขี้ย�้ ว, 28 x 145 x 30 ซม.
สมบัตั ิิของศิิลปินิ สมบััติิของศิิลปินิ
(ซ้า้ ย) (ล่่าง)

Boh Nok, 2001 The End of the Hunter, 2004
Mixed media, Wood carving, Shell, 88 x 45 x 33 cm. Wood carving, Shell, Stone and Fang, 28 x 145 x 30 cm.
Courtesy of the Artist Courtesy of the Artist
(Left) (Below)

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 103

ป่่าร้อ้ ง, 2558 Crying Forest, 2015
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 235 X 426.2 ซม. Oil on canvas, 235 X 426.2 cm.
สมบััติิของอุทุ ััยพันั ธุ์์� จารุุวััฒนกิิตติิ Courtesy of Uthaiphan Charuwattanakitti

104 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 105

106 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 107

108 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

โลกาภิิวััตน์ ์ บริโิ ภคนิยิ ม
วััฒนธรรมร่ว่ มสมััย

GLOBALSATION, CONSUMERISM,
CONTEMPORARY CULTURE

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 109

บริโิ ภคนิิยมย่อ่ มไม่ร่ ู้้�อิ่่�ม, 2546
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 140 x 200 ซม.
สมบัตั ิิของกิิตติิภรณ์์ ชาลีีจัันทร์์

Endless Consumerism, 2003
Oil on canvas, 140 x 200 cm.
Courtesy of Kittiporn Jalichandra

110 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

ไล่่ตามบริโิ ภคนิิยม, 2547
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 90 x 120 ซม.
สมบััติิของทััชชะพงศ์์ ประเวศวรารัตั น์์

The Chase of Consumerism, 2004
Oil on canvas, 90 x 120 cm.
Courtesy of Tachapong Pravesvararat

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 111

ประชุมุ ครม., 2547
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 150 x 150 ซม.
สมบััติิของกิิตติิโชติิ หริติ วร

Cabinet Meeting, 2004
Oil on canvas, 150 x 150 cm.
Courtesy of Kittishote Haritaworn

112 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์

รื่่น� เริงิ ในงานเลี้้�ยง, 2549
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 90 x 120 ซม.
สมบััติิของทััชชะพงศ์์ ประเวศวรารัตั น์์

Celebrations, 2006
Oil on canvas, 90 x 120 cm.
Courtesy of Tachapong Pravesvararat

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 113

ผููกขาดตััดตอน 2, 2549
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 90 x 120 ซม.
สมบััติิของพงศ์์ชิติ เอครพานิิช

Monopolise and Atomise, 2006
Oil on canvas, 90 x 120 cm.
Courtesy of Pongchit Ekaraphanich

114 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์

ตััดมือื ตััดตีีน, 2549
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 90 x 120 ซม.
สมบัตั ิิของทััชชะพงศ์์ ประเวศวรารัตั น์์

Amputation, 2006
Oil on canvas, 90 x 120 cm.
Courtesy of Tachapong Pravesvararat

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 115

บ้า้ ยศถาบรรดาศัักดิ์์�, 2545
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 130 x 100 ซม.
สมบััติิของกิิตติิโชติิ หริติ วร

Status Infatuation, 2002
Oil on canvas, 130 x 100 cm.
Courtesy of Kittishote Haritaworn

116 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

หมาเห็็นขี้้�, 2547
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 90 x 70 ซม.
สมบััติิของศิิลปิิน

Dog Sees Shit, 2004
Oil on canvas, 90 x 70 cm.
Courtesy of the Artist

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 117

ตััวใครตััวมััน, 2548
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 185 x 155 ซม.
สมบัตั ิิของวโรภาส ปิิฏกานนท์์

Indifference, 2005
Oil on canvas, 185 x 155 cm.
Courtesy of Waropas Pitakanonda

118 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์

เทพีขี ี่่�ช้้าง, 2549
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 180 x 150 ซม.
สมบััติิของอััครวััฒน์์ ฉัันทแดนสุวุ รรณ

Queen Rides Elephant, 2006
Oil on canvas, 180 x 150 cm.
Courtesy of Akkarawat Chantadansuwan

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 119

120 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 121

122 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

ปรากฏการณ์แ์ ห่ง่ อุุดมการณ์ ์
ณ ปััจจุุบััน

THE IDEOLOGICAL PHENOMENA
OF THE PRESENT

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 123

ศิิลปินิ กัับกระดาษสา, 2564
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 90 x 120 ซม.
สมบััติิของศิิลปินิ

The Artist and Mulberry Paper, 2021
Oil on canvas, 90 x 120 cm.
Courtesy of the Artist

124 ทวีีี รัชชั นนีีีีกกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

ภาพสเกตช์์สีีน้ำำ�บนกระดาษสา, 2564
สีีน้ำำ�บนกระดาษสา, 44 × 720 ซม.
สมบัตั ิิของศิิลปินิ

Watercolour Sketch on Mulberry Paper, 2021
Watercolor on mulberry paper, 44 × 720 ซม.
Courtesy of the Artist

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 125

ชุดุ หน้้ากากสีี, 2564
สีีน้ำำ�มันั บนผ้า้ ใบ, 50 x 40 ซม. x 9 ชิ้้น�
สมบััติิของศิิลปินิ

Colourful Masks Series, 2021
Oil on canvas, 50 x 40 cm. x 9 pcs
Courtesy of the Artist

126 ทวีีี รัชชั นนีีีีกกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

ฟ้อ้ นแอ่่น, 2564
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 200 x 302 ซม.
สมบััติิของศิิลปินิ

Leaning Dance, 2021
Oil on canvas, 200 x 302 cm.
Courtesy of the Artist

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 127

กรงขังั , 2563
สีีน้ำำ�มันั บนผ้้าใบ, 119 x 90 ซม.
สมบััติิของพงศ์์ชิติ เอครพานิิช

Cage, 2020
Oil on canvas, 119 x 90 cm.
Courtesy of Pongchit Ekaraphanich

128 ทวีีี รัชชั นนีีีีกกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

คุกุ , 2565
สื่่�อผสม, 60 × 280 × 260 ซม.
สมบัตั ิิของศิิลปิิน

Prison, 2022
Mixed media, 60 × 280 × 260 cm.
Courtesy of the Artist

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 129

130 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 131

บทสั มภาษณ ์ เราเกิดิ แถวตลาดน้ำำ�อำำ�เภอดำำ�เนินิ สะดวก ราชบุรุ ีี ตอนเด็ก็ ๆ ชอบ
ทวี รัชนีกร ธรรมชาติิมาก เห็น็ ปูู กุ้้�ง ปลา วััว ควาย เต่่าก็็ชอบวาด วาดเสร็จ็
ก็็ขุุดดิินมาปั้�้นด้้วย พอโตขึ้้�นมาพ่่อก็็พาไปศาลเจ้้า ไปเห็็นรููปปั้�้น
ผศ.วุฒกิ ร คงคา เซีียนตามศาลเจ้้าก็็ประทัับใจมาก กลัับบ้า้ นมาปั้�้นตาม ตอนเด็็ก
จะชอบปั้�้นมากกว่า่ เพราะไม่ม่ ีีเครื่่อ� งเขีียน ปั้�้นเสร็จ็ ก็ต็ ากแดดทิ้้ง� ไป
132 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์ ยัังไม่่เข้้าโรงเรีียนเลยตอนนั้้�น บางทีีก็็ไปวััด ไปดููภาพวาดตาม
ฝาผนัังโบสถ์์ กลัับมาก็็วาดตาม พวกนางฟ้า้ หนุมุ าน ยักั ษ์์ หรือื
บางทีีก็็ดููหนัังตะลุุงแล้้วก็็กลัับมาวาด พ่่อพาไปดููหนัังตะลุุงก็็นั่่�ง
เรือื ไป ดููจบเราก็็หลัับมาในเรือื เลย หรือื บางครั้้ง� เคยนะ...ตอน
เด็ก็ ๆ อันั นี้เ�้ ป็น็ เรื่่อ� งจินิ ตนาการ เรานั่่ง� อยู่่�ริมิ น้ำำ� แล้ว้ เอาใบไม้โ้ ยน
ลงน้ำำ� ใบไม้ก้ ็ไ็ หลไปตามน้ำำ� เรารู้้�สึกึ สะเทือื นใจมาก เพราะใบไม้้
ต้้องห่า่ งจากต้้น มันั ต้้องห่า่ งจากแม่ข่ องมันั เพราะเรา เลยสงสาร
มาก ก็ว็ ิ่่ง� ไล่เ่ ขี่่ย� เพื่่อ� เอาใบไม้ก้ ลับั มาไปเก็บ็ ที่่เ� ดิมิ ใต้ต้ ้น้ เพื่่อ� ไม่ใ่ ห้้
ห่่างแม่ข่ องมันั อีีกต่่อไป...

พอเข้้าโรงเรีียนช่่วงประถมก็็ถููกครููตีีมาตลอด เพราะวาดรููปใส่่
สมุุดเรีียนเลอะเทอะไปหมด วาดทศกััณฐ์ไ์ ด้้ตั้้�งแต่่ ป.4 เพื่่�อนก็็
มามุงุ ดูกู ็ต็ กใจกันั ว่า่ วาดได้ย้ ังั ไง เราวาดตามปกสมุดุ เรีียนซึ่่�งเป็น็
ภาพวััดพระแก้้ว ลายไทยบ้า้ งอะไรบ้้าง ก็็วาดตาม บางทีีครููก็็ให้้
ไปวาดรููปบนกระดานสอนเพื่่อ� นๆ สมัยั นั้้น� ไม่ม่ ีีครููศิลิ ปะ ก็ว็ าดนก
วาดปลา ให้เ้ พื่่อ� นดูหู รือื วาดตาม เพื่่อ� นๆ ก็็ชอบกััน

พอ ม.1 ก็็มาเรีียนโรงเรีียนอััมพวัันวิิทยาลััย สมุุทรสงคราม ก็็ยััง
สอนเพื่่อ� นๆ บนกระดานอยู่่�บ้า้ ง เพราะบางทีีครููไม่อ่ ยู่่� ไม่ว่ ่่างต้้อง
ไปสอบและไม่ม่ ีีครููศิิลปะ ครููก็็มอบหน้า้ ที่่�ให้เ้ รา ก็็วาดผลไม้้ บ้า้ น
อะไรพวกนี้�้ เหมืือนติิวให้้เพื่่�อนๆ พอ ม.2 มีีครููวาดเขีียนมาจาก
เพาะช่า่ ง ชื่่อ� ครููสมศรีี ก็ม็ าสอนที่่โ� รงเรีียน มีีอยู่่�ครั้้ง� หนึ่่�ง ครููสมศรีี
สั่่�งงานให้ท้ ำำ� ส.ค.ส. เราก็็วาดผู้้�หญิงิ นอนพิงิ ผู้้�ชาย กัับพระจัันทร์์
และต้้นมะพร้า้ วเป็็นแบ็็กกราวนด์์ ก็็วาดสวยเลยนะ เพื่่�อนๆ มา
มุุงดูู ก็็ชมก็็ชอบกััน บอกว่่าวาดเก่่งกว่่าครููสมศรีีอีีก สัักพัักครูู
สมศรีีเดิินมา เราเห็็นก็็กลััว แต่่เพื่่�อนไม่่เห็็นไม่่ได้้มอง มััวแต่่มุุง
งานเราและก็ย็ ังั พูดู อยู่่�ต่่อไปอีีกว่า่ วาดเก่ง่ กว่า่ ครููอีีก เราก็ไ็ ม่รู่้้�จะ
ทำำ�ยัังไง พอครููมาถึึง จัับมืือเราแบ ตีีหลายทีีเลยด้้วยไม้้บรรทััด
ใหญ่ๆ่ จนเจ็็บ เราก็็ตกใจ ว่่าตีีทำำ�ไม ไม่ร่ ู้้�สาเหตุมุ าจนตลอดชีีวิิต
ก็็นึึกเอาเองมาตลอดว่่า คงเพราะเพื่่�อนพููดในตอนนั้้�นกัันว่่า
เราวาดเก่่งกว่่าครูู แกเลยโกรธเรา

จนกระทั่่�งอายุุ 82 เราไปเจอเพื่่อ� นในกลุ่่�มนี้้�แหละ เลยถามเพื่่อ� น
เพื่่�อนก็็ขำ�ำ และบอกว่่า เหตุุการณ์์ที่่�เราถููกตีีวัันนั้้�นน่่ะ มัันเกิิดขึ้้�น
เพราะว่่า ครููสมศรีีเค้้าไปกอด ไปพลอดรักั กัับครููชััยชาญ ที่่�โคน
ต้้นมะพร้า้ วในคืนื เดือื นหงายก่อ่ นที่่จ� ะส่ง่ งาน ส.ค.ส. แล้ว้ มีีเพื่่อ� น
อีีกคนหนึ่่�งไปแอบดูู แล้ว้ ดันั ทำำ�เสีียงดังั จนครููหันั มาเห็น็ เพื่่อ� นคนนั้้น�
มันั ก็ว็ ิ่่ง� หนีี ครููสมศรีีเลยนึกึ ว่า่ ไอ้ค้ นแอบดูนู ั้้น� เป็น็ เรา และกลับั มา

วาด ส.ค.ส. ส่่งเพื่่�อล้้อเลีียน เราเพิ่่�งรู้้�ก็็วัันนั้้�น เป็็นความบัังเอิิญ ปีี 2 ที่่�นี่่� แกให้ค้ ะแนนวาดเส้้นของเรา 100 เต็็ม ได้้เต็็มสองสาม
อย่า่ งมากที่่เ� ราวาดรููปนั้้น� ออกมาจากความคิดิ ฝันั แต่ด่ ันั เป็น็ เรื่่อ� ง ชิ้้น� เลยแหละ จน เปรื่่อ� ง เปลี่่ย� นสายสืบื รุ่่�นพี่่ท� ี่่อ� ยู่่�ปีี 3 ก็ม็ าขอดูงู าน
จริงิ ของครููสมศรีี ดูหู น้้าเรา เพราะเห็็นว่่าได้้คะแนนเต็็มจากครููทวีีและเป็น็ ที่่�ร่ำ��ลืือ
ว่่าคนนี้้�เก่่ง ก็็ได้้เป็็นเพื่่อ� นสนิิทกัับอาจารย์เ์ ปรื่่อ� งก็็ตอนนั้้�น
อีีกเรื่่อ� งหนึ่่�ง พอขึ้้�น ม.3 ครููสมศรีีลาออกไปแล้ว้ เราก็ไ็ ปวาดหน้า้
ครููผู้้�หญิิงอีีกคนหนึ่่�ง วาดบนปกสมุุด มัันคงเหมืือนมาก คืือวาด อาจารย์ท์ วีีเคยเรีียกเราไปพบ แล้ว้ เอาภาพงานศิลิ ปะจากหนังั สือื
สวยเลยนะ แต่่บนหน้้าครููเหมือื นจะมีีปาน เราก็็วาดปานติิดหน้้า ภาพผลงานของ Norman Rockwell และ Vincent van Gogh
ไปด้ว้ ย ครููมาเห็น็ ก็โ็ กรธมาก ก็ว็ ิ่่ง� ออกไปเลย ไปฟ้อ้ งครููใหญ่่ ว่า่ ให้ด้ ูแู ล้้วถามว่่างานใครดีีกว่่ากััน เราบอกว่่า ของร็อ็ กเวลล์์ดีีกว่่า
เราวาดหน้า้ ครููล้อ้ เลีียน ครููใหญ่ม่ าดูู ก็ย็ ิ้้ม� ๆ แต่ไ่ ม่ว่ ่า่ อะไร ก็บ็ อกเรา แต่อ่ าจารย์ท์ วีีบอกว่า่ แวน โกะห์ด์ ีีกว่า่ เป็น็ ศิลิ ปะมากกว่า่ เราเอง
ว่่าครููเขาไม่ช่ อบก็็อย่า่ ไปวาดหน้้าเขาอีีก ก็็ชอบร็อ็ กเวลล์์มากอยู่่�แล้้วด้้วยตอนนั้้�น ก็็ไม่เ่ ข้า้ ใจว่่าแวน โกะห์์
ดีีกว่่าตรงไหน ก็็บอกอาจารย์ท์ วีีไปแบบนั้้�น
พอจบ ม.3 เพื่่�อนๆ ก็็อยากเข้้าเรีียนต่่อเตรีียมนายร้อ้ ยนายเรือื
สมัยั นั้้น� เป็น็ อย่า่ งนั้้น� เราเองก็อ็ ยากแต่จ่ ะเรีียนวาดเขีียน และรู้้�จักั อาจารย์์ทวีีก็็พููดต่่อว่่า... “ตอนเด็็กๆ เนี่่�ย ลื้้�อเคยเห็็นผู้้�ใหญ่่กิิน
แต่่เพาะช่า่ ง เพราะครููสมศรีีนี่่แ� หละ ก็เ็ ลยมาสอบเพาะช่า่ ง ย้อ้ นไป พริกิ มั้้ย� ตอนอั๊๊�วเด็็ก เคยเห็็นผู้้�ใหญ่ก่ ิินพริกิ อย่า่ งอร่อ่ ยมาก ก็็ไม่่
ตอน ม.2 ครููสมศรีีเคยถามว่่า ใครเป็็นจิิตรกรที่่�เก่่งที่่�สุุดใน เข้้าใจว่่ากิินได้้ยัังไง แต่่ตอนนี้�้อั๊๊�วกิินพริกิ ได้้อย่่างอร่อ่ ยมาก
ประเทศไทย ไม่ม่ ีีใครตอบ เราตอบอยู่่�คนเดีียว เรายกมือื ตอบเลย เหมือื นกันั ตอนนี้ล�้ ื้้อ� ยังั เด็ก็ ยังั ชอบของหวานๆ อยู่่� ยังั ไม่เ่ ข้า้ ใจว่า่
ว่่า เหม เวชกร เก่่งที่่�สุดุ ครููสมศรีีนี่่�ปรบมือื ให้้เลย ความเผ็ด็ มันั อร่อ่ ยยังั ไง และนั่่น� แหละ โตขึ้้�นลื้้�อก็็จะรู้้�ว่่าอาหารมีี
หลายรส ไม่ใ่ ช่ร่ สหวานแบบเด็็กๆ อย่า่ งที่่�ลื้้�อชอบเพีียงอย่า่ งเดีียว”
เหม เวชกร นี่่�เราชอบมานานตั้้�งแต่่เด็็กแล้้ว นอกจากการวาดรููป
ปั้�้นรููป จากสิ่่�งรอบตััว ก็็มีีภาพประกอบจากเหมนี่่�แหละ ที่่�สร้า้ ง จากอาจารย์์ทวีี และเพื่่�อนอย่่างอาจารย์์เปรื่่อ� งที่่�ชี้้�ชวนให้้ดููงาน
แรงดลใจสำำ�คัญั จากการที่่พ� ี่่ช� ายของเราซึ่่�งเป็น็ ทหารเรือื เค้า้ เห็น็ ศิิลปะในแนวทางแบบอิิมเพรสชันั นิสิ ม์์ หรือื งานแนวอื่่�นๆ ซึ่่�งต่่าง
เราชอบวาดรููป ก็็เลยบอกว่่า เหม เวชกร นี่่�แหละเก่่งที่่�สุุดใน ออกไปจากงานเรีียนในเพาะช่า่ ง ทำำ�ให้เ้ ริ่่ม� รู้้�จักั ศิลิ ปากร และงาน
ประเทศไทย แกจะซื้้อ� หนัังสืือพวกเงาะป่า่ ขุนุ ช้า้ งขุนุ แผน ที่่�เหม ศิิลปกรรมแห่่งชาติิ ก็็ชวนไปดูกู ัันกัับอาจารย์์เปรื่่อ� ง ไปดูคู ราวนี้�้
วาดรููปประกอบมาให้เ้ ราดูู แล้้วพอเสาร์อ์ าทิิตย์์ เราจะไปนั่่ง� คอย เริ่่ม� ตื่่�นเต้้นแล้้ว ปีีนั้้�นอาจารย์์ทวีีได้้เหรีียญทอง งานหลายแบบ
เรือื ที่่ท� ่า่ วัดั เพื่่อ� รอรับั หนังั สือื พิมิ พ์์ ในนั้้น� จะมีีเรื่่อ� งขุนุ ศึกึ ก็จ็ ะอ่า่ น เราก็็ไม่เ่ คยเห็็นมาก่่อน
และดูภู าพประกอบของเหมจากเล่ม่ นี้้� ก็จ็ ะคอยลอกภาพตามเหม
มาตลอด ตอนนั้้�นรู้้�สึึกว่่าเปิิดโลกมาก มัันกว้้างกว่่าเพาะช่่างมาก ไปเห็็น
อนุสุ าวรีีย์ช์ ัยั สมรภูมู ิิ ที่่�เขาบอกกัันว่่าเนี่่�ย พวกศิิลปากรปั้�้นนะ ก็็
ก่่อนเข้้าเพาะช่่าง ตอน ม.3 ช่่วงเทอมแรก เราก็็เคยให้้พี่่�อีีกคน ตื่่�นเต้้นมาก ยิ่่ง� พอไปเที่่�ยวที่่�มหาวิิทยาลััยศิิลปากร เห็็นเขาเรีียน
หนึ่่�งพามาดูเู หมตััวจริงิ เพราะพี่่ค� นนี้�้รู้้�ว่่าเหมมีีสำำ�นัักงานอยู่่�ที่่�ตีีน เขาสอนปั้�้นงานชิ้้น� ใหญ่ๆ่ กัันก็็ยิ่่ง� ตื่่�นเต้้น ก็็คิิดเลยว่่า ใช่แ่ ล้้ว ที่่�นี่่�
สะพานพุทุ ธ เราก็็มานั่่ง� รอดูอู ยู่่�ใต้้สะพาน ก็็ได้้เห็น็ เหม แกใส่่เสื้้�อ แหละที่่�เราต้้องมาอยู่่� มาเรีียนต่่อที่่�นี่่�
กล้้ามนุ่่�งกางเกงขาสั้้�น เห็็นแค่่นั้้�นก็็ชื่่น� ใจแล้้ว
เด็็กเพาะช่่างเก่่งๆ แทบทุุกคนจะมาสอบเรีียนต่่อกัันที่่�ศิิลปากร
เพราะความมุ่่�งมั่่น� อยากเข้า้ เรีียนและรู้้�จักั แต่เ่ พาะช่า่ งเพีียงแห่ง่ เดีียว เราเองก็เ็ ป็น็ แบบนั้้น� ได้ย้ ินิ ชื่่อ� เสีียงอาจารย์ศ์ ิลิ ป์์ พีีระศรีี มาบ้า้ งแล้ว้
ทั้้�งๆ ที่่�น้้าแนะนำำ�ให้้รู้้�จัักโรงเรีียนช่่างศิิลปซึ่่�งเพิ่่�งเปิิดปีีแรกเพื่่�อ จากอาจารย์์เปรื่่อ� งพููดให้้ฟััง พวกเพาะช่่างก็็มาสอบกัันร่ว่ ม 20-
เตรีียมเข้า้ มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากรก็ไ็ ม่ส่ นใจด้ว้ ยซ้ำ�ำ ก็ม็ าสอบเพาะ 30 คนเข้้าไปแล้้ว อย่่างอาจารย์์มานิิตย์์ ภู่่�อารีีย์์, อาจารย์์
ช่า่ ง เค้้าให้ว้ าดเส้้นจากแบบ ซึ่่�งเป็น็ หุ่่�นปูนู ปลาสเตอร์ห์ น้้าพระก็็ ประพัันธ์์ ศรีีสุตุ า หรือื จากวิิทยาลััยช่่างศิิลป์์ก็็มา อย่่างอาจารย์์
วาดได้เ้ ลย โดยไม่เ่ คยฝึกึ วาดจากต้้นแบบลักั ษณะนี้ม้� าก่อ่ น และ ลาวััณย์์ อุปุ อิินทร์,์ อาจารย์ส์ ัันต์์ สารากรบริริ ักั ษ์์, อาจารย์เ์ สวก
เหมือื นเดิมิ เพื่่อ� นๆ ที่่ม� าสอบก็ม็ ารุุมดูรู ุุมชมอีีกว่า่ วาดดีีมาก วาด เทศน์์ธรรม, สาโรช จารักั ษ์์ ก็็มาสอบรุ่่�นเดีียวกััน
ได้้ยัังไง ทุุกคนต่่างบอกว่่า ไอ้้นี่่�เข้้าได้้แน่่ มัันเก่่ง แต่่ข้้อสอบ
ทฤษฎีีกลัับรู้้�สึึกแย่่ ทำำ�ไม่่ได้้เลย เพราะคำำ�ถามทำำ�นองว่่า เข้า้ ศิิลปากร ก็็ต้้องสอบปฏิิบัตั ิิเพนต์์ติ้้�ง กัับวาดเส้้น และอาจารย์์
สถาปัตั ยกรรมสมัยั ใหม่เ่ ป็น็ แบบไหนอะไรแบบนี้�้ ซึ่่�งเราไม่ร่ ู้้�จักั เลย ศิิลป์์ พีีระศรีี สอบเองด้้วย สอบสััมภาษณ์์วิิชาภาษาอัังกฤษและ
ความรู้้�ทั่่�วไปเกี่่�ยวกัับศิิลปะ และนั่่�นคืือครั้้ง� แรกที่่�ได้้ประจัันหน้้า
เข้้าเพาะช่่างได้้สบายๆ เรีียนไปสัักพัักก็็ได้้พบกัับครููอีีกคนหนึ่่�ง กัับอาจารย์์ศิิลป์์ อาจารย์์ศิิลป์์พููดไทยไม่่ชััด มีีล่่ามเป็็นอาจารย์์
คืืออาจารย์ท์ วีี นัันทขว้้าง ซึ่่�งจบจากศิิลปากรมาใหม่ๆ่ ตอนเรีียน เขีียน ยิ้้ม� ศิิริิ นั่่ง� อยู่่�ข้า้ งๆ อาจารย์ศ์ ิิลป์ถ์ ามไม่ย่ ากนะ อย่า่ งภาษา

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 133

อังั กฤษ แกก็ช็ ี้พ�้ ัดั ลม แล้ว้ ถามว่า่ นี่่ค� ือื อะไร หรือื คำำ�ถามทั่่ว� ไปเช่น่ ก็็คิิดเหมืือนอาจารย์์ศิิลป์์ ว่่าควรมีีศิิลปิินไปสอนศิิลปะให้้กัับ
รู้้�จัักศิิลปินิ คนไหนบ้า้ ง ตอนนี้เ�้ ราก็็ไม่ต่ อบ เหม เวชกร แล้้ว ก็็ตอบ นัักศึึกษาที่่�โคราชด้้วย
แวน โกะห์,์ Renoir ศิิลปินิ อิิมเพรสชันั นิิสม์อ์ ะไรแบบนี้้� ซึ่่�งเราก็็รู้้�
มาจากเพื่่�อนอย่่างอาจารย์์เปรื่่อ� งนี่่�แหละ แล้้วอาจารย์์ศิิลป์์ก็็ถาม แต่เ่ ราตอนนั้้น� ตอนเรีียนจบก็อ็ ยากเป็น็ ศิลิ ปินิ มาก ไม่เ่ คยมีีความคิดิ
ต่อ่ ว่า่ ศิลิ ปินิ โบราณๆ รู้้�จักั ใครบ้า้ ง เราก็ต็ อบอย่า่ ง Michelangelo, อยากรับั ราชการเป็น็ อาจารย์เ์ ลย แต่่ก็็ดัันยกมือื เสนอตััวว่่าจะไป
Leonardo da Vinci แบบนี้�้ อาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ็็พยักั หน้้า เราก็็สอบได้้ โคราชต่อ่ หน้า้ อาจารย์ศ์ ิลิ ป์์ ตอนนั้้น� ก็ย็ กมือื เล่น่ ๆ ไม่ค่ ิดิ จะไปโคราช
ติิดศิิลปากร แต่่ที่่�สอบไม่่ได้้ก็็เยอะนะ สมััยนั้้�นรับั แค่่ 30 คน จริงิ ๆ เลย พอยกมือื แบบนั้้น� ก็็สอนที่่�ศิิลปากรไม่ไ่ ด้้แล้้ว เพื่่อ� นๆ ก็็
เท่่านั้้�น ตกใจกััน ว่่าเรายกมือื ทำำ�ไม

มาเรีียนศิิลปากรปีี 1 ก็็ตื่่�นเต้้นมาก อาจารย์์เอาใจใส่่มาก อย่่าง จากนั้้�นก็็เหมืือนตกกระไดพลอยโจน เลยลองนั่่�งรถไฟไปโคราช
วิิชาคอมโพซิิชั่่�นอาจารย์์ศิิลป์์สอนเอง ให้้เวลา 3 ชั่่�วโมง ทำำ�ใน จะไปดููที่่�วิิทยาลััยเทคนิิคนี่่�แหละ นั่่�งรถไฟผ่่านป่่าผ่่านภูเู ขาแถว
ห้้องเรีียน ผ่่านไปสัักชั่่�วโมงแกก็็เดิินมาดูู มาช่่วยแก้้ช่่วยสอน ดงพญาเย็น็ ผีีเสื้้อ� บินิ เข้า้ มาในรถเต็ม็ เลย บางทีีก็เ็ ห็น็ หมูปู ่า่ วิ่่ง� อยู่่�
เขีียนให้ด้ ูเู ลย ทั้้ง� สัดั ส่ว่ นพื้้น� ฐาน สเปซอะไรต่า่ งๆ ก็ไ็ ด้ค้ วามรู้้�มาก ข้า้ งทาง คือื ทางผ่า่ นเป็น็ ป่า่ ทึึบเย็น็ ยะเยือื ก คือื บ้า้ นนอกดงดิบิ มาก
นั่่ง� รถไฟก็น็ านมาก มาถึงึ วิทิ ยาลัยั เทคนิคิ มีีตึกึ อยู่่�หลังั เดีียว นอกนั้้น�
หรือื อย่่างให้้ออกแบบกาน้ำำ�ชากัับถ้้วยและถาดในวิิชานี้้�นี่่�แหละ เป็็นป่่า เป็็นพื้้น� ที่่�โล่่ง แล้้วก็็มีีช็อ็ ปโทรมๆ ช็อ็ ปไม้้ โลหะ อะไรพวกนี้�้
ก็็ทำำ�กััน บางคนออกแบบที่่�จัับกาบางไป จัับเดี๋๋�ยวก็็หััก บางคน ถนนก็เ็ ป็น็ ดินิ ลื่่น� เลย ต้อ้ งถอดรองเท้า้ เดินิ คือื กันั ดาร ลำำ�บากมาก
ออกแบบพวยกาต่ำำ�มาก แกก็บ็ อกว่า่ แล้ว้ จะใส่น่ ้ำำ�ให้เ้ ต็็มกาได้ย้ ังั ไง
ใส่่ได้้นิิดเดีียว บางคนออกแบบกาเล็็กมาก แต่่ถ้้วยใหญ่เ่ กิินไปก็็ เราก็็คิิดว่่ายังั ไงก็็ไม่อ่ ยากมาอยู่่�ที่่�นี่่�แน่่ อยากเป็น็ ศิิลปิินมากกว่่า
ใส่น่ ้ำำ�ชาได้น้ ิดิ เดีียว ทำำ�ไมไม่ท่ ำำ�ให้ส้ มดุลุ กันั อาจารย์ศ์ ิลิ ป์บ์ อกต่อ่ ไม่่อยากมาสอนแล้้ว ก็็เลยกลัับกรุุงเทพฯ หนีีเลยคราวนี้�้ จน
อีีกว่า่ นี่่เ� ขาเรีียกว่า่ form follows function รููปทรงต้อ้ งสอดคล้อ้ ง อาจารย์์ศิิลป์์ถามหา เพื่่�อนๆ ก็็ถามว่่าหายไปไหน เขามารับั ตั้้�ง
กัับหน้้าที่่�ของมันั สองครั้้ง� แล้้ว รองผู้้�อำำ�นวยการมารับั มาถามว่่าจะไปได้้หรือื ยััง
เราก็็ไม่่อยากไปโคราช แต่่ยัังอยากไปเจอเพื่่�อนที่่�ศิิลปากร ก็็แอบไป
นอกจากนี้�้ เราเรีียนปั้�้นกับั อาจารย์ส์ นั่่น� ศิลิ ากรณ์์, อาจารย์แ์ สวง เจออาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ็็หนีี จนหนีีไม่ร่ อด อาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ็็เรีียกมา และ
สงฆ์์มั่่�งมีี หรือื บางทีีอาจารย์์ศิิลป์์ก็็ลงมาสอนเอง เรีียนเพนต์์กัับ บอกว่่า เธอทำำ�ฉัันเสีียผู้้�ใหญ่น่ ะ ฉัันรับั ปากแล้้ว เราก็็ซึมึ ไปเลย
อาจารย์เ์ ฟื้้� อ หริพิ ิทิ ัักษ์์, อาจารย์ท์ วีี นัันทขว้้าง ซึ่่�งกลัับมาสอนที่่� เราหนีีไปปีกี ว่่าๆ เลยนะ อาจารย์ศ์ ิิลป์ถ์ ามว่่าทำำ�ไมเธอไม่ไ่ ปสอน
ศิิลปากรแล้้ว เราเริ่่ม� ส่่งงานประกวดศิิลปกรรมแห่่งชาติิตั้้�งแต่่ปีี เราก็็ตอบว่่า ผมอยากเป็็นศิิลปินิ อาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ็็เอาข่า่ วสารของ
3 ก็็ส่่งเพนต์์ ก็็เริ่่ม� แสดง เริ่่ม� ขายงานได้้บ้า้ งแล้้ว แต่่เราจะขี้เ้� บื่่�อ อิิตาลีีให้ด้ ูู และบอกว่่า ฉัันก็็มีีชื่่อ� เสีียงในการเป็น็ ศิิลปินิ นะ แต่่ทำำ�ไม
เดี๋๋�ยวก็็เปลี่่�ยนไปเปลี่่�ยนมา เปลี่่�ยนสไตล์์เปลี่่�ยนเนื้้�อหาไปเรื่่อ� ย ฉัันเลืือกมาเป็น็ ครูู เพราะถ้้าเป็น็ ศิิลปินิ ฉัันก็็เป็น็ คนเดีียว แต่่พอ
ช่ว่ งปีี 3-4 เห็น็ ชาวนา ชาวบ้า้ น หรือื ขอทานนอนที่่�ตลาดเราก็็นั่่�ง มาสอน ฉัันสามารถสร้า้ งศิิลปิินได้้อีีกหลายคน 10 ปีีอาจจะมีี 5
วาดทั้้�งคืืน ก็็เศร้า้ ใจ เรารู้้�สึึกสะเทืือนใจกัับชีีวิิตชาวบ้า้ นที่่�ลำำ�บาก คน อีีก 50 ปีีอาจมีีเป็็นร้อ้ ย ก็็ดีีกว่่ามีีฉัันเป็็นศิิลปิินคนเดีียว ฉััน
เห็น็ ยายแก่่ๆ อุ้้�มหลานก็็สะเทืือนใจ ก็็มานั่่ง� ทำำ� woodcut เหมือื น ไม่่ชอบขี่่�รถสปอร์ต์ เท่่คนเดีียว ฉัันชอบขี่่�รถบััสและมีีคนอื่่�นไปด้้วย
เราสะเทือื นใจกับั ใบไม้ท้ ี่่ล� อยน้ำำ�ห่า่ งต้น้ ของมันั ในตอนเด็ก็ นั่่น� แหละ เพราะฉะนั้้น� เป็น็ ครููก็ม็ ีีคุณุ ค่า่ นะ เธอเองก็ร็ ักั ศิลิ ปะตั้้�งแต่่เด็ก็ ก็ท็ ำำ�สิิ
ทำำ�ให้้คนอื่่�นๆ อีีกหลายคนรักั ศิิลปะด้้วยเหมืือนเธอ เราฟัังแล้้วก็็
ช่่วงใกล้้เรีียนจบ อาจารย์์ศิิลป์์ อาจารย์์ชลููด จะไม่่บัังคัับ ใคร เออ อยากมาสอนแล้้ว
อยากทำำ�อะไรก็็ทำำ�เลย บางคนก็็ทำำ�งานนามธรรม บางคนก็็
เหมืือนจริงิ อย่่างเราก็็เริ่่ม� ทดลองนู่่�นนี่่�นั่่�น อย่่างแนวทาง แต่่ช่่วงก่่อนจะมาสอนที่่�โคราช ช่่วงหนีีอาจารย์์ศิิลป์์นั่่�นแหละ
นามธรรมสีีขาวก็็เริ่่ม� แถวๆ นี้�้ ตอนนั้้�นก็็อยากวาดรููปมาก ก็็ไม่่รู้้�จะทำำ�ไง ก็็ยืืมเงิินแม่่มาทำำ�งาน
วาดรููปเพื่่�อแสดง คิิดว่่าพอขายได้้จะเอาเงิินไปคืืนแม่่ ก็็ขายได้้
คราวนี้้� ช่ว่ งใกล้้จบนี่่�แหละ อาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ็็ถามในห้อ้ งเรีียนมาว่่า จริงิ ๆ นะ แต่่ไม่ค่ ืืนเงินิ แม่่ เอาเงินิ ไปเที่่�ยวเชีียงใหม่่ ขึ้้�นเครื่่อ� งบิิน
ใครอยากจะไปสอนศิิลปะที่่�โคราชบ้้าง เพราะมีีอาจารย์์วทััญญูู ไปเลย สมัยั นั้้�นค่่าเครื่่อ� งบิินก็็แพงนะ ไปถึึงก็็กิินเที่่�ยว มีีเรา มีี
ณ ถลาง ซึ่่�งจบสถาปัตั ย์จ์ ากจุฬุ าฯ และมาเป็น็ ลูกู ศิษิ ย์อ์ าจารย์ศ์ ิลิ ป์์ อิินสนธิ์์� วงศ์์สาม และเปรื่่อ� งไปด้้วยกััน เปรื่่อ� งเค้้าขายรููปไม่่ได้้
ด้ว้ ย จะไปเปิดิ วิทิ ยาลัยั เทคนิคิ ที่่โ� คราช สมัยั นั้้น� นักั เรีียนสถาปัตั ย์์ เราก็็เลี้�้ยง เงินิ หมดไม่ม่ ีีคืืนแม่่
ต้้องมาเรีียนประติิมากรรมด้้วยเพื่่�อให้้มีีรสนิิยมและซาบซึ้้�งใน
เรื่่อ� งศิิลปะ ปรัชั ญาของคนเรีียนสถาปััตย์์สมััยนั้้�นต้้องเข้้าใจงาน พี่่�ชายคนโตเราก็็โกรธมาก ก็็บอกแม่่ ว่่าอย่่าให้้เงิินทวีี ให้้แล้้วก็็
ประติมิ ากรรมด้ว้ ย ต้อ้ งรู้้�จักั ความงามของรููปทรง อาจารย์ว์ ทัญั ญูู จะขอไปเรื่่อ� ย ไม่ร่ ู้้�จัักโต ต้้องปล่่อยให้ล้ ำำ�บาก หาเงินิ เอง สมัยั นั้้�น

134 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์

อาชีีพศิิลปิินไม่่มีีเลยนะ ไม่่มีีแกเลอรีี ไม่่มีีอะไรทั้้�งสิ้้�น ศิิลปิินทั้้�ง ก็จ็ ะมีีวิธิ ีีรักั ษาความรู้้�ดั้้ง� เดิมิ เหล่า่ นี้โ้� ดยออกแบบให้ม้ ันั เกิดิ สิ่่ง� ใหม่่
หลายมักั เป็น็ อาจารย์ด์ ้้วยทั้้�งนั้้�น ให้้เกิิดการพัฒั นา เธอลองออกแบบดูสู ิิ ให้้มันั เกิิดฟัังก์์ชั่่น� ใหม่่

ช่ว่ งนั้้�นก็็ร่ว่ มกัับเพื่่อ� นๆ อย่า่ งอิินสนธิ์์,� อาจารย์ด์ ำำ�รง วงศ์์อุปุ ราช พอเราไปด่่านเกวีียนกัับอาจารย์ว์ ทััญญูกู ็็เลยนึึกถึึงอาจารย์ศ์ ิิลป์์
ก็็ทำำ�มักั กะสัันแกเลอรีี มีีเจ้้าของตึึกแถวที่่�ชอบศิิลปะเหมืือนกัันก็็ ตอนนั้้�นช่่างด่่านเกวีียนปั้�้นแต่่ไหปลาร้า้ โอ่่งน้ำำ� ครก แจกััน
ยกห้อ้ งให้ท้ ำำ� และเรากับั เพื่่อ� นๆ หลายๆ คนก็ร็ ่ว่ มกันั ทำำ�งานแสดง กระถางต้้นไม้้ ที่่�รองขาตู้้� อะไรพวกนี้�้ เราก็็อยากช่่วยชาวบ้้าน
ด้้วยกัันที่่�นี่่� ตอนนั้้�นมีีแกเลอรีีแสดงงานจำำ�พวกตลาดน้ำำ�ที่่�เน้้น ประกอบกัับตอนนั้้�นเพิ่่�งเปิิดแผนกศิิลปกรรมด้้วย ก็็เลยคิิดถึึง
ขายอย่่างเดีียว ก็็อยากจะทำำ�งานแสดงที่่�มัันเป็็นงานศิิลปะจริงิ ๆ อาชีีพเสริมิ ให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้�ด้้วย พอไปเรีียนรู้้�ที่่�ด่่านเกวีียนก็็
เพราะจำำ�คำำ�อาจารย์ศ์ ิลิ ป์ม์ า ว่า่ ประเทศไหนไม่ม่ ีีแกเลอรีี หอศิลิ ป์์ ออกแบบของใหม่เ่ ลย มีีเรากัับเพื่่อ� น วิิโรจน์์ ศรีีสุโุ ร ก็็มาทำำ�ด้้วย
ประเทศนั้้�นไม่เ่ จริญิ หรอก เรากัับเพื่่อ� นๆ เลยคุยุ กัันว่่าต้้องทำำ�นะ มาออกแบบ มาช่ว่ ยกันั จนเกิดิ ผลิติ ภัณั ฑ์ใ์ หม่ๆ่ มากมาย ด่า่ นเกวีียน
ก็็สำำ�เร็จ็ นะ มีีฝรั่่ง� มาดูู ก็็เริ่่ม� โด่่งดััง เพื่่อ� นเราอย่า่ ง ’รงค์์ วงษ์์สวรรค์์, คำำ�สิิงห์์ ศรีีนอก ก็็
มาเที่่ย� ว มาซื้้อ� มาชม ก็ก็ ลับั ไปเขีียนลงหนังั สือื สยามรัฐั ด่า่ นเกวีียน
คราวนี้�้ พอมาอยู่่�โคราชใหม่ๆ่ ปีแี รกคืือปีี 2504 ก็็มาสอน แต่่ก็็ยังั ก็เ็ ลยดังั ใหญ่่ ขายดีีมาก คนกรุุงเทพฯ แห่ม่ าซื้้อ� ก็ก็ ลายเป็น็ แหล่ง่
อยากวาดรููป บางทีีไม่ม่ ีีเวลาทำำ�เฟรมก็ว็ าดทับั ไปบนเฟรมเดิมิ ซ้ำ�ำ ทำำ�เงินิ ลูกู ศิิษย์เ์ ราก็็ไปอยู่่� ไปสร้า้ งอาชีีพกัันที่่�นั่่�นได้้เลย
เป็น็ สิบิ ครั้้ง� ไม่ไ่ ด้ค้ ิดิ แสดงหรือื จะขายให้ใ้ คร คือื วาดเพราะอยาก
จะวาดเท่า่ นั้้น� จริงิ ๆ ก็ว็ าดภาพนามธรรมสีีขาว สีีแดง นี่่แ� หละ แต่่ ช่ว่ งมาอยู่่�โคราชความอยากทำำ�แกเลอรีีก็็ยังั มีีอยู่่� เหมือื นกัับที่่�ทำำ�
ก็็อดที่่�จะวาดคนไม่่ได้้ ก็็ต้้องมีีเรื่่อ� ง ต้้องเล่่าเรื่่อ� ง เพราะคิิดว่่า มักั กะสััน ก็็มีีเพื่่อ� น ไพฑูรู ย์์ คงคา ก็็มาทำำ� SC Gallery เราก็็วาด
เรื่่อ� งคนมันั สื่่อ� สารได้้ แต่ต่ อนนั้้น� งานแนวนามธรรมก็ม็ าแรงจริงิ ๆ รููปด่่าฝรั่่ง� ฝรั่่ง� ก็็มาดูู ก็็บอกวาดอะไรกัันนี่่� ก็็ขายไม่ไ่ ด้้ แกเลอรีีก็็
ทุกุ คนก็ท็ ำำ�กันั หมด เราก็ท็ ำำ�ได้้ อย่า่ งลัทั ธิดิ ังั ๆ Abstract Express- ไปไม่ร่ อด ตอนนั้้น� ก็ช็ วนเพื่่อ� นๆ มาแสดงด้ว้ ย อย่า่ งอาจารย์ด์ ำำ�รง
sionism ก็็มาแล้้วด้้วย วงศ์์อุุปราช, อาจารย์์ประพัันธ์์ ศรีีสุุตา, ปรีีชา อรชุุนกะ พอเลิิก
แต่ค่ ำำ�ว่า่ แกเลอรีีมันั ก็อ็ ยู่่�ในหัวั ตลอดว่า่ ต้อ้ งทำำ� อยากทำำ� ก็เ็ ริ่่ม� ทำำ�
คราวนี้พ�้ อใกล้จ้ ะปีี 2510 ก็เ็ ริ่่ม� เห็น็ ฝรั่่ง� เข้า้ มา สงครามเวีียดนาม แกเลอรีีตอนก่อ่ นเกษีียณ ยิ่่ง� พอเกษีียณก็ย็ ิ่่ง� วาดรููปใหญ่เ่ ลย ขาย
เริ่่ม� เห็น็ ความฟอนเฟะ สอนๆ อยู่่�ก็ม็ ีีเครื่่อ� งบินิ บินิ ผ่า่ นหัวั ไปทิ้้ง� ระเบิดิ ก็ไ็ ม่ไ่ ด้้ จนเต็ม็ ล้น้ ก็เ็ ลยเตรีียมซื้้อ� ที่่เ� พื่่อ� ทำำ�หอศิลิ ป์์ แถวๆ ปีี 2546
รู้้�สึึกถึึงความไม่่ยุุติิธรรม คนผิิวขาวข้้ามโลกมาฆ่่าคนผิิวเหลืือง ก่อ่ นจะได้เ้ ป็น็ ศิลิ ปินิ แห่ง่ ชาติิ นั่่น� คือื เรื่่อ� งราวที่่อ� ยากจะทำำ�หอศิลิ ป์์
ถึึงที่่�บ้้าน ก็็วาดภาพสััตว์์สงครามบ้้างอะไรบ้้าง บางทีีก็็วาดฝรั่่ง� ของตััวเองขึ้้�นมา
กอดกัับผู้้�หญิงิ ไทย คืือทหารอเมริกิ ัันเข้า้ มาทำำ�ให้้วััฒนธรรมของ
ผู้้�หญิงิ ไทยเปลี่่ย� นไปหมด ผู้้�หญิงิ ดีีๆ ก็ข็ ายตัวั กันั เป็น็ เมีียเช่า่ เป็น็ แต่่ก่่อนหน้้านั้้�น ก่่อนที่่�เราจะทำำ�หอศิิลป์์ของตััวเองนานมาก เรา
โสเภณีี มีีบาร์์ มีีร้า้ นเหล้้าเต็็มโคราชไปหมดเหมืือนพััทยาเลย ก็็อยากให้โ้ คราชมีีหอศิิลป์์เป็็นส่่วนกลาง คืือไม่่ได้้จะโชว์์งานเรา
หรือื อย่า่ งคนถีีบสามล้อ้ ฝรั่่ง� มันั ก็ม็ านั่่ง� ก็ส็ นุกุ ก็เ็ อาตีีนถีีบสามล้อ้ อย่า่ งเดีียว ตอนนั้้�นเทศบาลโคราชจะยกที่่�ให้ท้ ำำ� แถวสวนหม่อ่ น
เหมือื นวัวั เหมือื นควาย มันั ดูหู มิ่่น� เหยีียดหยามมาก เราก็ร็ ู้้�สึกึ สะเทือื น เรากัับโต้้ง–ไกรศัักดิ์์� ชุณุ หะวััณ กัับอาจารย์เ์ หมี่่ย� ว–ศราวุธุ ดวง
ใจมาก ก็ว็ าดรููปออกมามากช่ว่ งนั้้น� วาดรููปที่่เ� กี่่ย� วกับั การเมคเลิฟิ จำำ�ปา ก็็ทำำ�ด้้วยกััน ไปขอเงินิ สภาพัฒั น์์ได้้มา 5 ล้้านมาปรับั ที่่� มีี
ของฝรั่่ง� กัับคนไทยเยอะมาก ผู้้�หญิงิ เป็น็ เหมือื นกัับสิินค้้าส่่งออก สถาปนิกิ คนไทยที่่อ� ยู่่�อเมริกิ ามาช่ว่ ยออกแบบ ก็อ็ อกแบบสวยเลย
ต้้องใช้้เงิินประมาณ 400 ล้้านมาสร้า้ ง ก็็ล่่ม พอเทศบาลเก่่าไป
อีีกเรื่่อ� งหนึ่่�งในตอนนั้้�น ในช่่วงปีี 2504 ที่่�มาอยู่่�โคราช อาจารย์์ เทศบาลใหม่่ไม่่เอาด้้วยก็็เลยเลิิก พอทำำ�ส่่วนกลางไม่่สำำ�เร็จ็ เรา
วทััญญููไปทำำ�กระเบื้้�องด่่านเกวีียน กระเบื้้�องดิินเผาหกเหลี่่�ยม เลยมุ่่�งมาทำำ�ของเราเองจนมาถึึงปัจั จุบุ ันั
อาจารย์์วทััญญููก็็พาเราไป ก็็คุุยกััน แกเป็็นสถาปนิิก ก็็อยากใช้้
วัสั ดุทุ ้้องถิ่่น� นำำ�มาปรับั ใช้้ พัฒั นาให้ก้ ลมกลืนื กัับสถาปัตั ย์ส์ มัยั ใหม่่ ที่่�นี้�้ถ้้าจะให้้เล่่าย้้อนไปถึึงการทำำ�งานศิิลปะในช่่วงปีี 2519-2520
แกก็็พาไปด่่านเกวีียน หาวิิธีีเอาความรู้้�ชาวบ้้านมาปรับั ปรุุง ช่ว่ งนั้้�นวาดรููปเกี่่�ยวกัับการเมือื ง หรือื เรื่่อ� งราวของผู้้�คนไม่ไ่ ด้้เลย
และก็ถ็ ูกู ตามจากทางการ เพ่ง่ เล็ง็ หรือื แม้แ้ ต่ถ่ ูกู ขู่่� เคยถูกู เจ้า้ หน้า้ ที่่�
ตรงนี้พ�้ อเราไปด่า่ นเกวีียนก็น็ ึกึ ถึงึ ว่า่ เราเองก็เ็ คยได้ร้ ับั การปลูกู ฝังั แอบเอาหมาตายผูกู ติดิ กับั รถ เราก็ไ็ ม่รู่้้� ก็ข็ ับั รถลากหมาตายไปเรื่่อ� ย
ความคิดิ แบบนี้ม้� าจากอาจารย์ศ์ ิลิ ป์์ คือื เราเคยไปเรีียนวิชิ าวาดเส้น้ คืือขู่่�ประมาณว่่าเดี๋๋�ยวจะตายแบบหมานะ
ต้้องไปวาดคนกำำ�ลัังปั้�้นหม้อ้ ที่่�เมือื งนนท์์ อาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ็็ไปด้้วย ก็็
บอกว่่า นี่่�นะเธอ ของท้้องถิ่่�นหรือื ภููมิิปััญญาชาวบ้้านเหล่่านี้�้พอ หรือื อีีกครั้้ง� เรากับั เพื่่อ� นเคยไปนั่่ง� ร้า้ นกาแฟ มีีตำำ�รวจนอกเครื่่อ� งแบบ
ในอนาคตนานๆ ไปก็จ็ ะหมดลงถ้า้ ไม่ม่ ีีใครสานต่อ่ อย่า่ งในอิติ าลีี เดิินเข้า้ มาเอาปืนื จ่่อหัวั เลย แล้้วบอกว่่า กูจู ะฆ่า่ เหมือื นหมาก็็ได้้
หรือื กระทั่่ง� จับั เราเข้า้ ห้อ้ งขังั เลยก็ม็ ีี ก็ไ็ ด้เ้ พื่่อ� นที่่เ� ป็น็ หมอเป็น็ ทหาร

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 135

ไปช่ว่ ยออกมา ที่่�ถูกู จัับไม่ใ่ ช่เ่ พราะวาดรููป แต่่เป็็นเพราะลูกู ศิิษย์์ อะไรน่ะ่ ช่ว่ งนี้เ�้ องก็เ็ ริ่่ม� กลับั มาวาดรููปอีีกครั้้ง� แต่ค่ ราวนี้ว้� าดภาพ
เราเป็น็ ฝ่า่ ยซ้า้ ยกัันหลายคน ภาพเขีียนเราก็็เลยต้้องเผาทิ้้�งหมด นามธรรมอย่า่ งเดีียวเลย ก็็พอขายได้้บ้้าง
ภาพเกี่่�ยวกัับทหารอเมริกิ ััน หรือื แม้้แต่่ภาพสะท้้อนชีีวิิตคนใน
ชนบทที่่�แร้น้ แค้้น ก็็จะถููกมองว่่าเป็็นภาพปลุุกระดมให้้คนเป็็น ช่ว่ งหลังั ปีี 2527 ก็เ็ ริ่่ม� ไม่อ่ ยากรับั งานออกแบบตกแต่ง่ แล้ว้ เก็บ็ เงินิ
คอมมิวิ นิิสต์์ทั้้�งหมด เราเลยต้้องเผาเอง เพราะรู้้�ว่่าโดนแน่่ หลาย จากการทำำ�งานแบบนี้�้ได้้มากพอที่่�จะซื้้อ� ที่่�ดิิน ก็็อยากทำำ�หอศิิลป์์
รููปที่่ร� อดจากการเผา เพราะเพื่่อ� นๆ อย่า่ งดำำ�รง หรือื ลูกู ศิษิ ย์อ์ ย่า่ ง ก็็อยากกลัับมาวาดรููปแล้้ว คราวนี้้�ก็็วาดไม่่หยุุดเลย ไม่่ใช่่แค่่
สนาม จัันทร์เ์ กาะ เอาไปก่่อน เอาไปแสดง แม้้แต่่ตึึกศิิลปกรรม นามธรรมแล้้ว อยากเล่่าเรื่่อ� งสะเทืือนใจหรือื สุขุ ใจต่่างๆ จากสิ่่�ง
ยังั โดนเพ่ง่ เล็็งว่่าเป็น็ แหล่่งปลุกุ ระดม รอบตััว ก็็มาหมดเลย

เคยแบบ มีีเจ้้าหน้้าที่่�นะ ขัับรถจี๊๊�ปมาที่่�บ้้าน มาสองสามคน ช่ว่ งใกล้้เกษีียณก็็ยิ่่ง� วาดมากขึ้้�น ทำำ�หอศิิลป์ช์ ่ว่ งปีี 2535-2536 ก็็
ขึ้้�นบ้้านเลย คืือบ้้านเราหนัังสืือจะเยอะมาก เราเคยเปิิดร้า้ น มีีสถานที่่ร� องรับั ติิดตั้้�งงาน ก็เ็ ลยวาดรููปใหญ่ๆ่ ได้ส้ นุกุ งานขนาด
หนัังสืือด้้วย สุทุ ธิชิ ัยั หยุ่่�น ยังั เคยมานั่่�งอ่่าน หรือื คำำ�สิิงห์์ ศรีีนอก 2-3 เมตร ก็ม็ าช่ว่ งนี้้� หลังั เกษีียณ ช่ว่ งปีี 2543 งานเราก็เ็ ต็ม็ บ้า้ นแล้ว้
ก็็มาที่่�ร้า้ นเรา บางทีีก็็เอาหนัังสืือมาวางไว้ใ้ ห้้ ไม่ต่ ้้องซื้้อ� ก็็ได้้ มานั่่�ง ก็ไ็ ม่เ่ คยขนไปแสดงที่่ก� รุุงเทพฯ แสดงแต่ใ่ นเทคโนฯ โคราชอยู่่�บ่อ่ ยๆ
อ่า่ นกันั เราชอบอ่า่ นหนังั สือื ก็เ็ พราะอาจารย์ศ์ ิลิ ป์น์ ี่่แ� หละจะบอกให้้ ทีีนี้�้ อาจารย์์เหมี่่�ยว–ศราวุุธ ดวงจำำ�ปา ซึ่่�งก็็สนิิทกัับเราอยู่่�แล้้ว
ไปเปิิดหนัังสืือศิิลปะดููในห้้องของแก ดีีกว่่ามานั่่�งคุุยกัันว่่างๆ มาเห็็นเข้้าก็็ชอบมาก ก็็บอกว่่างานดีีมาก ต้้องเอาไปแสดง
เสีียสมอง เราก็็ติิดนิิสััยชอบหนัังสืือมาตลอดจากตอนนั้้�น กรุุงเทพฯ แล้ว้ ก็ไ็ ปชวนอาจารย์ว์ ิโิ ชค มุกุ ดามณีี มาดูู ก็ช็ อบมาก
อาจารย์ว์ ิิโชคบอกว่่าเดี๋๋�ยวผมจััดนิทิ รรศการให้้ หาทุนุ หาสถานที่่�
ทีีนี้ต้� อนที่่�เจ้้าหน้า้ ที่่�มาบุกุ บ้า้ น ก็็มารื้้อ� หนังั สืือเรา และขนขึ้้�นรถจี๊๊ป� ทำำ�สูจู ิิบัตั ร หาอะไรต่่อมิอิ ะไรให้้ บอกเราว่่าขนงานไปอย่า่ งเดีียว
ไปสองคัันเลย เอาไปหมดบ้้านเลย เรามีีหนัังสืือทุุกประเภทนะ ไม่ต่ ้้องเลืือกงานเลย ขนไปเลย
นิิยายของ ’รงค์์ วงษ์์สวรรค์์, สุุวรรณีี สุุคนธา หนัังสืือสัังคม
การเมือื ง ศิิลปะ ปรัชั ญา หนัังสืือแปล มีีหมด แต่่พวกเจ้้าหน้้าที่่� ก็็แสดงเดี่่�ยวครั้้ง� แรก ที่่�หอศิิลป์์มหาวิิทยาลััยศิิลปากร อาจารย์์
มองว่่าหนัังสืือเราเป็็นหนัังสืือคอมมิวิ นิิสต์์ เราก็็บอกว่่า บางเล่่ม ชลูดู นิ่่ม� เสมอ ก็ม็ าเดินิ ดูู ก็ช็ อบมาก เซ็น็ หนังั สือื ให้เ้ ลยว่า่ วิเิ ศษมาก
มัันไม่่ใช่่นะ หนัังสืือศิิลปะ หรือื ปรัชั ญาเพลโต อะไรอย่่างนี้้� มััน อาจารย์์ชลููดจะติิดตามดููงานเราตลอด และชอบเพราะงานเรา
ไม่ใ่ ช่ห่ นังั สือื คอมมิวิ นิสิ ต์น์ ะ หัวั หน้า้ เจ้า้ หน้า้ ที่่ค� นนึงึ ในนั้้น� ก็ย็ ืดื อก จะเปลี่่ย� นไปเรื่่อ� ยๆ ทำำ�ได้ห้ ลายอย่า่ ง หลายสื่่อ� จากนั้้น� ก็แ็ สดงเดี่่ย� ว
พูดู เลยว่า่ ไม่ม่ ีีใครทราบได้ว้ ่า่ เป็น็ หนังั สือื อะไร นอกจากผู้้�เชี่่ย� วชาญ อีีกหลายครั้้ง� ก็็ได้้เป็น็ ศิิลปิินแห่ง่ ชาติิ
เท่า่ นั้้น� เราก็น็ ึกึ ไอ้ห้ ่า่ เอ๊ย๊ ย คือื จะเอาไปทั้้ง� หมดให้ไ้ ด้โ้ ดยไม่ร่ ู้้�ด้ว้ ยซ้ำ�ำ
ว่า่ คือื หนังั สือื อะไร แล้ว้ เอาไปหมดเลยโดยไม่เ่ อามาคืนื ด้ว้ ย ตอนนั้้น� เรื่่อ� งไอเดีียการทำำ�งาน บางทีีก็็ออกมาปุบุ ปับั สเกตช์เ์ ป็น็ ภาพร่า่ ง
ก็็เลยเลิิกวาดรููป เลิิกซื้้อ� หนังั สืือไปเลย ก็็ไม่อ่ ยากมีีปัญั หา เครีียด หยาบๆ แล้ว้ ก็ข็ ยายใหญ่ไ่ ด้เ้ ลย แต่บ่ างทีีก็ว็ าดรููปเล็ก็ เล่น่ ไปเรื่่อ� ย
ก็เ็ ลยทำำ�มาหากินิ รับั เหมางานออกแบบตกแต่ง่ ดีีกว่า่ ก็เ็ ลยมาถึงึ โดยไม่่คิิดขยายก็็มีี พอมาช่่วงหลัังที่่�เริ่่ม� ป่่วยก็็จะวาดเล็็กๆ ก่่อน
ยุคุ ของการสร้า้ งอาชีีพใหม่เ่ สริมิ กัับการเป็น็ อาจารย์์ แล้้วค่่อยขยาย

ทั้้�งบาร์์ คลัับ เธค อาบอบนวดหลายแห่่งในโคราช เราทำำ�ทั้้�งนั้้�น งานในยุุคนี้้�จนมาถึึงปััจจุุบัันก็็ยัังมีีแรงสะเทืือนใจไม่่ต่่างจากยุุค
ทั้้�งเขีียนแบบ ตกแต่่งภายใน ความรู้้�เรื่่อ� งการเป็็นนัักออกแบบก็็ หนุ่่�มๆ เหมือื นสมัยั ที่่�เห็น็ ทหารอเมริกิ ัันเข้า้ มาเมือื งไทย ยังั มีีสิ่่�งที่่�
มาจากอาจารย์์ศิิลป์์นี่่�แหละ เพราะเราต้้องเรีียนวิิชาทางด้้าน อยากด่า่ อยากพูดู อยากแสดงความรู้้�สึกึ จากเรื่่อ� งราวรอบตัวั ทั้้ง�
มัณั ฑนศิิลป์เ์ ป็น็ วิิชาโทไปด้้วย อาจารย์ศ์ ิิลป์ก์ ลััวลูกู ศิิษย์อ์ ดตาย เรื่่อ� งวิิกฤตต้้มยำ�ำ กุ้้�งปีี ’40 การครอบงำ��ของ IMF โลกแห่่งทุนุ กัับ
เลยต้้องให้้มีีความรู้้�ทางด้้านนี้�้ด้้วย ก็็ได้้มาทำำ�จริงิ ๆ ตอนนี้้� ก็็ดััง บริโิ ภคนิยิ ม รัฐั ธรรมนูญู ’40 นักั การเมือื งน้ำำ�เน่า่ หรือื ความเหลื่่อ� มล้ำำ�
ในโคราชเลย งานมาเยอะเลย ทำำ�ดึึกๆ ดื่่�นๆ บางทีีต้้องทำำ�ช่่วง ของชนชั้น�้ หรือื แม้แ้ ต่่เรื่่อ� งโรคระบาดโควิิด
เวลาหลัังบาร์์ หลัังอาบอบนวดปิิด ทำำ�จนสว่่าง
ถ้้าจะมีีความแตกต่่างก็็คืือ สมัยั ก่่อนเรื่่อ� งราวต่่างๆ คนไม่ค่ ่่อยรู้้�
ผลจากการเข้้าไปทำำ�งานในสถานที่่�แบบนี้�้บ่่อยเข้้า เพื่่�อนเราคน หรือื อาจนึกึ ไม่ถ่ ึงึ เราเห็น็ เราก็อ็ ึดึ อัดั อยากบอก อยากด่า่ อยากเล่า่
หนึ่่�งซึ่่�งรู้้�จัักกัับเจ้้าหน้้าที่่�ที่่�ตามดูเู รา ที่่�เคยสอดส่่องว่่าเรายัังเป็็น แต่ต่ อนนี้เ�้ รื่่อ� งราวรอบตัวั คนทั่่ว� ไปรู้้�มากขึ้้�น ข้อ้ มูลู ข่า่ วสารเปิดิ เผย
คอมมิิวนิิสต์์อยู่่�หรือื เปล่่า ก็็บอกว่่า เดี๋๋�ยวนี้�้เจ้้าหน้้าที่่�บอกว่่าทวีี ให้้เห็็นกัันได้้ทั่่�วไป จริงิ ๆ สมััยนี้�้ไม่่ต้้องวาดให้้คนรู้้�ก็็ได้้ คนรู้้�กััน
กลัับตััวกลัับใจเป็น็ คนดีีแล้้ว ไม่เ่ ป็น็ คอมมิวิ นิสิ ต์์แล้้ว อุดุ มการณ์์ หมดแล้้ว แต่่นั่่�นแหละ เราก็็ยัังอยากจะวาด คล้้ายๆ กัับว่่าสมััย
เปลี่่ย� นแล้ว้ เที่่ย� วสถานเริงิ รมย์ท์ ุกุ คืนื เจ้า้ หน้า้ ที่่ก� ็เ็ ลยเลิกิ ยุ่่�งเลิกิ ตาม ก่่อนคนไม่รู่้้�แต่่เรารู้้� เราก็็อยากบอกคนให้รู้้้� ก็็วาดออกมา แต่่ตอนนี้�้
ก็็เป็็นเรื่่อ� งตลกสำำ�หรับั เรามากเรื่่อ� งนี้้� คืือเค้้าไม่่รู้้�เลยว่่าเราทำำ� ไม่่ต้้องบอกแล้้ว เพราะใครๆ ก็็รู้้�เหมืือนเรารู้้� ก็็ไม่่ต้้องวาดก็็ได้้

136 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

แต่เ่ รายังั ต้อ้ งวาด เพราะนิสิ ัยั เรายังั ชอบติดิ ตามข่า่ วสารบ้า้ นเมือื ง
ตลอดเวลา เราเป็็นแบบนี้้�มาอยู่่�แล้้ว ด้้วยความที่่�รู้้�สึึกว่่าตััวเอง
เป็น็ มนุษุ ย์ส์ ังั คม ยังั อยู่่�ในสัังคม เห็น็ อะไรสะเทืือนใจหรือื สุขุ ใจ ก็อ็ ด
ที่่�จะวาดออกมาไม่ไ่ ด้้ จนบัดั นี้�้นี่่�แหละ ก็็ยังั เป็น็ แบบนี้้�อยู่่�

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 137

INTERVIEW: I was born around the floating market in Damnoen Saduak
TAWEE district, Ratchaburi. I used to enjoy nature and seeing the
RATCHANEEKORN crabs, shrimps, fishes, cows and buffaloes when I was
younger. I liked drawing turtles as well, and then sculpting
Asst. Prof. Wutigorn Kongka them out of mud. When I was a little older, my father
would take me to the shrine, and when I saw the sculptures
138 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์ of the saints, I was so impressed that I tried to sculpt them
when I got home. I liked making sculptures because I
didn’t have a lot of stationery at the time. After I finished
sculpting them, I would leave them dry. I hadn’t started
school yet. Sometimes, we would go to the temple to see
mural paintings, and then I would try to draw the angels,
Hanuman and devils when I came home. Other times, we
would go watch the shadow play and I would come back
to draw them. To watch the shadow play, you had to take
a boat. I would sleep on it on the way back. When I was
very little, I sat by the stream and threw a leaf which drifted
along the current. It made me sad to see the leaf drifting
away from the tree since I had wondered whether it was
separated from its mother because of me. I felt terrible,
so I chased after it, attempting to return the leaf to the tree
so that it wouldn’t be separated from its mother…

My teacher used to punish me for doodling on my textbooks
while I was in primary school. Since fourth grade, I had
been drawing the Ravana and my friends would gather
around me, amazed to see how I drew it. I modeled my
drawings after the image of the Grand Palace on the front
side of my textbook as well as traditional Thai patterns.
The teacher would occasionally ask me to draw on the
board in order to teach my classmates. Back then, there
were no art teachers. I drew birds and fishes for my friends.
They all enjoyed it.

In seventh grade, I moved to Amphawan Wittayalai School
in Samut Songkram province. When the teachers were
occupied with their exams and there were no art teachers
in our school, I was assigned to teach my friends how to
draw on the board. As an exercise for my buddies, I drew
fruits, houses and those kinds of things. In eighth grade,
we had an art teacher from Pohchang Academy (Pohchang)
called Miss Somsri. She once gave us an assignment to
create a New Year’s card and I created a picture of a
woman lying next to a man on a moonlit night with a
coconut tree in the backdrop. It was nice; even my friends

complimented me for it. They said that I drew better than I have always admired Hem Vejakorn since I was a child.
Miss Somsri. When I saw her walking towards me, I felt Apart from painting and sculpting from typical items
nervous. My friends didn’t realise it because they all had around, Hem Vejakorn’s illustrations were a source of
their attention on my drawing and they kept saying that inspiration for me. When my older brother, who was in the
mine was better than hers. I didn’t know what to do. When navy, saw that I was into drawing, he told me that Hem
she finally reached me, she grabbed my hand, spread it Vejakorn was the best in Thailand. He would buy books
apart, and hit it multiple times with a big ruler until I was like Ngo Pa and Khun Chang Khun Paen to show me
in pain. I was shocked and confused as to why she did it. Hem’s illustrations. During the weekends, I would wait at
I don’t know why she did that until today, but I guessed the temple for the boat to deliver the newspapers, since
she was upset that my friends believed I drew better than there would be Khun Suek with Hem’s illustrations. I tried
she did. to imitate his drawings since then.

I am now 82 years old, and when I went to see some of my Before going to Pohchang, during the first term of my
high school friends, I asked them about the certain incident. ninth grade, I asked a senior to introduce me to meet
They all laughed and told me that Miss Somsri was flirting Hem in person since he knew that Hem’s office was locat-
with another teacher called Mr. Chaichan at the time, and ed at the foot of the Saphan Phut bridge. I waited for Hem
they were standing together near the coconut tree the under the bridge, and when I spotted him, he dressed in
night before she asked us to draw the New Year’s cards. a vest and shorts. That was enough to lift my spirits.
One of our classmates saw the two teachers together; he
made a loud noise, got caught, and ran away. Miss Somsri I was determined to study art, and Pohchang Academy
mistook me for the person who bumped into them that was the only place I knew at the time. Despite the fact
night and felt like my drawing was to make fun of her. That that my uncle recommended the College of Fine Arts,
was how I finally understood the unfortunate coincidence which had just opened for students who wanted to study
of how the art sketch from my imagination turned out to at Silpakorn University, I took Pohchang’s admissions
be Miss Somsri’s reality. exam. I was required to draw the portrait of Buddha given
in the form of a plaster sculpture, and I could manage that
Miss Somsri had resigned from the school by the time I although I had never drawn anything like that before. As
was in ninth grade. But here is another story, I drew another always, my classmates would gather around me to com-
teacher’s profile and birthmark on the cover of my notebook. pliment how good my drawing was. They kept saying that
It must have been so realistic and true to detail that she I would definitely pass the exam. The theory exam, on the
got angry and dashed off to complain to the principal that other hand, really discouraged me. I couldn’t do any of it
I was mocking her when she saw it. The principal didn’t since the questions were about describing what modern
say much except grinning and telling me to stop drawing architecture looked like; I didn’t know anything about it.
her face since she didn’t like it.
After arriving to Pohchang and studying for a while, I met
When we were in ninth grade, all of my friends wanted to Ajarn Tawee Nantakwang, a teacher who had recently
join the military; that was how it was back then. I wanted graduated from Silpakorn University. He gave me a perfect
to study art, and the only school I knew was Pohchang 100 for a few of my drawings when I was in my second
Academy, Miss Somsri’s school, so I took Pohchang’s year. As someone who received full marks from Ajarn
admissions exam. When I was in eighth grade, Miss Tawee, I became known as a gifted student to the point
Somsri asked the class who was the best artist in Thailand. where Prueng, Plien and Saisueb, seniors in the third year,
No one responded, so I raised my hands and said, “Hem requested to see my work and a meeting. As a result of this,
Vejakorn.” She applauded. I became close with Ajarn Prueng.

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 139

Ajarn Tawee once asked to meet me and showed me a There was one interview for English class while the other
catalogue with photographs of Norman Rockwell and the general knowledge about art. That was the first time I
Vincent van Gogh’s works. He asked which one was better, got to meet him face to face.
and my answer was Rockwell. He, on the other hand, thought
otherwise, claiming that Van Gogh’s works were more Ajarn Silpa couldn’t speak Thai very well, so he had Ajarn
artistic. I did prefer Rockwell at the time, therefore I didn’t Kian Yimsiri, who sat beside him, stationed as his interpreter.
understand how Van Gogh was better. The questions weren’t difficult. For example, for English
class, he pointed to a fan and asked me what it was, then
He said in a heavy Chinese accent, “Have you ever seen he asked me which artists I knew for general-knowledge
adults eat chili when you were young? When I was small, questions. I no longer cited Hem Vejakorn but Van Gogh,
I saw them eating them pleasantly and wondered how Renoir and other Impressionist artists I had heard from my
they did it. But I can now enjoy eating chili as much as they friend, Ajarn Prueng. Then Ajarn Silpa asked if I knew any
did. You’re young and you enjoy only sweet tastes now. classical painters; my answer was Michelangelo and
You don’t know how to appreciate spices. When you become Leonardo da Vinci. He nodded, and that was how I got
older, you’ll realise that there’re many different flavours into Silpakorn whereas many got rejected. Back then, they
out there, not just the childish sweetness you’re used to.” only admitted 30 students per year.

Ajarn Tawee and my friend, Ajarn Prueng, introduced me During my first year, I was quite eager, and the professors
to Impressionist art and other genres that were very different were very attentive. For example, Ajarn Silpa himself
from what we produced in Pohchang. They introduced me taught our 3-hour composition lesson, and he would come
to Silpakorn, and Ajarn Prueng took me to the National Art check on us every hour, giving us suggestions and drawing
Exhibition where I was so excited about— it was the year examples for both basic composition and space. It had
that Ajarn Tawee received the gold medal, and I got to taught me a lot.
see many kinds of works I had never seen before.
We were assigned to design teapots, glasses and trays
It broadened my horizons, which were far greater than in the design class. Some of us made breakable and
Pohchang’s. I went to see the Victory Monument established fragile handles while others made low spouts, making it
by Silpakorn students. I was even more pleased when I too difficult to fill water. Some of us made tiny pots with
got to visit Silpakorn campus and saw how they form large cups, resulting in small amount of tea. “Why aren’t
large sculptures. “This is it— this is where I want to study these two things balanced?” Ajarn Silpa asked before
next.” I thought. explaining how ‘form follows function.’

Almost all of the talented students from Pohchang went to Aside from that, I took the sculpture classes with Ajarn
study at Silpakorn— I was one of them. I had heard of Sanan Silakorn, Ajarn Sawaeng Songmangmee, and
Ajarn Silpa Bhirasri from Ajarn Prueng several times before. sometimes Ajarn Silpa. I had joined the painting class
There were around 20-30 Pohchang students who took taught by Ajarn Fua Haripitak and Ajarn Tawee Nantakwang,
the admissions exam in the same year, including Ajarn who came back to teach at Silpakorn. I started submitting
Manit Phuari, Ajarn Praphan Srisouta, as well as the my paintings to the National Art Exhibition in my third
students from College of Fine Arts: Ajarn Lawan Upa-in, year, began to exhibit and sell some of my works.
Ajarn San Sarakornborirak, Ajarn Sawet Thettham and But I was easily bored; I kept switching my styles and
Sarot Jarak. subjects. During my third and fourth year, I saw farmers,
villagers and beggars around the market, and I began to
For the admissions exam, we had to take a painting and draw them all night. I felt sad and depressed with their
drawing exam supervised by Ajarn Silpa Bhirasri himself. struggles. It was saddening to see an old lady holding her
granddaughter, so I tried woodcutting with the same feeling

140 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่่งอุดุ มการณ์์

when I saw the leaf drifting apart from its origin when I want to go to Korat, but I still wanted to see my Silpakorn
was younger. friends, so I sneaked out to see them. Despite trying to
hide from Ajarn Silpa, he finally caught me and said
There weren’t any compulsory tasks for our final year. “You’re discrediting me, Thawee. I gave them my word
Ajarn Silpa and Ajarn Chalood let us do whatever we about you.” I was stupefied upon hearing that. I was running
wanted. Some of us made abstract paintings while some away for over a year. Ajarn Silpa asked me, “Why didn’t
realistic. I started experimenting, and it was around this you go and teach?” I said “I want to be an artist.” Then he
time that I started making abstract white paintings. showed me the news from Italy and said “I’m a well-known
artist over there, you know? But why did I chose to be a
When we were about to graduate, Ajarn Silpa asked if anyone teacher? Being an artist means I’d be alone. However, if
wanted to go teach art in Korat where Ajarn Watthanyu I teach, I’ll be able to help nurture many more artists.
Nathalang, who graduated from Faculty of Architecture, There could be 5 of them in 10 years; there could be
Chulalongkorn University and was Ajarn Silpa’s student, hundreds in 50 years. This is so much better than becom-
was starting a vocational college. Architectural students ing an artist on your own. I don’t want to ride in a fancy
were required to study sculpture at the time in order to sports car only for myself. I enjoy traveling on the bus with
strengthen their artistic taste and appreciation. They must other folks, so teaching is a meaningful work. You used to
understand sculpture and the beauty of forms. Both Ajarn enjoy art when you were younger, and you can make
Watthanyu and Ajarn Silpa agreed that an artist should be others enjoy it as well.” After listening to him, he convinced
hired to teach art for Korat students. me. I now wanted to teach.

I really wanted to become an artist after I graduated, so I Before taking my position in Korat, while I was running
never thought about becoming a government officer or a away from Ajarn Silpa, I really wanted to draw, but I didn’t
teacher. When Ajarn Silpa asked for volunteers, I casually know how. So I borrowed my mother’s money to exhibit
raised my hand because I didn’t think I was really going some of my works with the intention of repaying her after
to Korat. However, who would have thought that raising the sales. They did sell, but I didn’t give her the money
my hand meant that I could no longer teach at Silpakorn. back as I used it to pay for my flight to Chiang Mai. Flights
All of my classmates were surprised as to why I did it. were expensive back then. Inson Wongsam, Prueng, Plien,
Sai Sueb and I all went on vacation. I paid for Prueng’s trip
According to my thoughtless act, I boarded the train to because he couldn’t sell his paintings. In the end, I didn’t
Korat to visit this vocational college. The train passed have enough money to pay my mother back.
through the Dong Phaya Yen mountains where lots of
butterflies flew into our carriage. I saw wild hogs running When my older brother found out, he was outraged and
by the tracks; the train ran through a thick and cold forest advised my mother not to give me money since I would
area; it was extremely rural. After a long train journey, I keep asking for more. He told me that I should strive and
finally arrived to see one building stood in the middle of the fend for myself. There were no such things like an artist’s
forests and fields. It was surrounded by dilapidated career, a gallery, or anything back then. The artists were
wooden and metal shops. The roads were muddy, so you all teachers.
had to walk barefoot. It was arid and impoverished.
It was around the same time that Inson, Ajarn Damrong
That reaffirmed my previous feelings: I didn’t want to live Wong-Uparaj and I opened Makkasan Gallery. The owner
here. I would rather be an artist than teaching here, so I of the rowhouse liked art, so he gave me and my friends
returned to Bangkok— or, more accurately, ran away. the space to exhibit our works. There were only commercial
Ajarn Silpa finally asked my whereabouts, and my friends galleries that exhibited paintings of the floating market.
kept asking me where I was since the Deputy Director of We wanted a space to exhibit real art, and Ajarn Silpa’s
the Vocational College came to ask for me himself. I didn’t words stuck with us, “A country without art galleries or

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 141

museums is an undeveloped one.” My friends and I it. Give them a new function.”
decided to make that happen here so that foreigners can
also visit us. I thought about what Ajarn Silpa said when I was in Dan
Kwian with Ajarn Watthanyu. The craftsmen in Dan Kwian
When I first moved to Korat in 1961, I started teaching were only making clay pots for fermented fish, large earthen
whilst also painting for myself. Sometimes, I didn’t have jars, mortars, vases, plant pots and cabinet legs. I wanted
time to create the new canvas, so I would just paint on top to help them. Plus, the Fine Arts department had just
of the same one over 10 times. I didn’t think about exhibiting opened, so I thought about finding additional work that
or selling them to anyone; I just wanted to paint. I was could benefit the students. All of us, including my friend
making white and red abstract drawings, but I couldn’t Wiroj Srisuro, began developing new products from the
help myself creating works about people and their stories local knowledge we gathered from Dan Kwian, and we
because those really communicated. Everyone was making came up with several new products that helped Dan
a lot of abstract paintings at the time, including myself. Kwian’s popularity. My friends, Rong Wongsawan and
Abstract Expressionism was trendy too. Kamsing Srinok, also came, bought the products and
wrote about them in Siamrath. This sparked Dan Kwian’s
Around the year 1967, there was an influx of Farangs from visibility to public. A flock of people from Bangkok came
the Vietnam War. Things were becoming rotten. I saw to buy the products, and it began to generate income and
bomber planes flying over me while I was teaching, and job opportunities for my students.
I really felt injustice. White men flying across the world to
kill yellow-skinned people in my hometown. I started Even when I was in Korat, I still desired to open a gallery
drawing animals, war-stricken landscapes and sometimes like the one in Makkasan. My friend, Paitoon Kongka,
scenes depicting Farangs lying with Thai women. The joined me at SC gallery. I made works that were radical
arrival of American soldiers really transformed the culture and offensive for Farangs who visited the exhibition. They
of Thai women; all those good women turned to prostitutions, were unpleasantly shocked. We didn’t sell many, and the
becoming rental wives and whores. Just like Pattaya, bars gallery couldn’t survive. I invited my friends to exhibit their
started opening across Korat. Those Farangs thought it pieces, including Ajarn Damrong Wonguparach, Ajarn
was funny to kick rickshaw drivers around like cows and Praphan Srisuta and Preecha Arachunga. Although the
buffaloes. It was so degrading and traumatising that I gallery was coming to an end, I couldn’t stop thinking
started making a lot of works about it. For example, I about the word ‘gallery’. I really wanted to open one before
made a lot of paintings of Farangs lying with Thai women I retired. After retirement, I made lots of drawings that I
as if they were export goods. couldn’t sell. There were so many of them. I had to start
saving in order to buy the land to build an art gallery in
In 1961, Ajarn Watthanyu was working on Dan Kwian tiles, the year 2003. That was before I was named ‘National
the hexagon clay tiles. He took me to see them, and we Artist’. That was how I came to open my own gallery.
started talking. He was an architect who used local mate-
rials and integrated them into modern architecture. He Before starting my own gallery, I wanted Korat to have a
took me to Dan Kwian so that we could try and find ways public gallery to exhibit the works of other artists. The
of working with local knowledge. Korat municipality contributed Tong Kraisak Choonhawan,
Ajarn Miaw Sarawut Duangjampa and I a space around
When I was in Dan Kwian, I thought about what Ajarn Suan Mhon. We received a 5-million baht grant from the
Silpa taught me. In the drawing class, Ajarn Silpa took us National Economic and Social Development Council to
to Nonthaburi to draw people making clay pots. He said, develop the land. There was this Thai architect based in
“Look, this local knowledge will disappear in the future if the U.S. who oversaw the beautiful 400-million baht design.
it isn’t passed on. In Italy, there’re many ways of conserving However, the project failed when the new municipality
this knowledge through innovative design. You should try came into power because they weren’t agree with it.

142 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

When the public gallery didn’t work, I was then, determined took everything without even knowing what kind of books
to start my own gallery and have been running it until the they are.” They took everything away and never returned
present day. it. After that incident, I stopped drawing and buying books
because I didn’t want any trouble. It was stressful. For this
If I were to talk about my works from 1976-1977, they reason, I started working as a contractor for interior design
were almost never political or people-led. The authorities and focusing on building my career as a teacher instead.
had me under surveillance and even harassed me.
They once tied a dead dog to my car; I didn’t know, so I I designed all of Korat’s bars, clubs, discotheques and
drove while the carcass was dragging behind me. I was parlours. I sketched and designed the interior. All of my
forewarned that I might end up like that dog. design skills came from Ajarn Silpa because interior design
was my minor. Ajarn Silpa didn’t want his students to
There was a time that my friends and I were sitting in a become starving artists, therefore he thought that this kind
coffee shop in front of Thao Suranari Monument; Three of knowledge was necessary. It was in Korat that I got to
undercover cops approached us and pointed their guns to practise this skill and became more well-known. A lot of
our heads, saying “I can kill you like I killed those dogs.” projects flooded in. I worked overnight, sometimes during
They even arrested and detained us. Fortunately, my the late hours after bars and massage parlours. I worked
friends, who were doctors and army officers, managed to until morning.
get us out. We were jailed not because we painted, but
because many of our students were leftists. All of my Working for these places had its advantages. One of my
pieces, including those depicting American soldiers and friends knew one of the officers who was spying on me.
arid, rural life, had to be burned since they were considered He informed me that the officer thought that I had already
Communist propaganda. I burned them myself since I converted from communism, and that I am now a ‘good’
knew that I would get in trouble if I didn’t. Many of them, person who enjoyed my nights out. I thought it was hilarious
however, survived because my friend, Damrong, and my that they had no idea what I was up to. It was around this
student, Sanam Jankoh, took them to exhibit. Officials period that I started painting again. I made abstract works
even viewed the Fine Arts department as the place of and sold a few of them.
provocation.
After 1984, I was no longer interested in interior design. I
A few officers once drove their Jeeps to my house in was able to save enough money to resume my gallery
which it was filled with books. I once converted it into a project. I wanted to paint all the time— not only abstract
bookshop where Suthichai Yoon and Kamsing Srinok paintings but also paintings that depicted sad and joyous
would come to swap books and read together. I like reading stories about what was going on around me.
because Ajarn Silpa encouraged me to read art books at
his office and discuss them with him. I have always enjoyed Before my retirement, I had painted so many pieces. I
reading since then. opened my gallery around 1992-1994, and that allowed
me to create bigger paintings, about 2-3 meters. After
When the officers arrived to my house, they tore and loaded retirement, around the year 2000, my house was packed
all of my books into two of their Jeeps. All of them. I had with my paintings. They were never exhibited in Bangkok,
all kinds of books, including Rong Wongsawan’s novels only in College of Fine Arts in Korat. Ajarn Miaw Sarawut
and Suwannee Sukhontha’s, as well as political science, Duangjampa, a close friend of mine, saw these paintings
art, philosophy and translated books. Those officers and really liked them. He thought that they were good
considered all of them ‘Communist books’. I objected that enough to be exhibited in Bangkok. He invited Ajarn
some weren’t: art books or Plato’s philosophy, but then Vichoke Mukdamanee to see them and he, too, liked
one of the officers said, “No one knows what kind of them. Ajarn Vichoke said that he would organise an
books they are except experts.” I thought, “These bastards exhibition for me— managing fundraising, searching for

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 143

a space, publishing the catalogue and so on. All I had to
do was having all of the works shipped to the exhibition.

\My first solo exhibition took place at Silpakorn University.
Ajarn Chalood Nimsamer visited the exhibition and enjoyed
it. He signed and wrote, “Wonderful.” He was always
interested in my works because they changed all the time,
and I was versatile. After numerous solo exhibitions, I was
named ‘Thailand’s National Artist’.

My idea, sometimes popped up quite quickly. I would do
a rough sketch and magnify it. Sometimes, I just sketched
without thinking about how I was going to enlarge it.
However, when my condition hasn’t been so well lately, I
would start small and then make them larger.

My later pieces carry just as much emotional weight as
my earlier works. Exactly like the time American forces
came to Thailand, there were major phenomena that
I wished to condemn, criticise, analyse and express
my feelings— Tom Yum Kung currency crisis in 1997,
IMF’s dominance, consumerism, the 1997 Constitution,
melodramatic politicians, socioeconomic inequality and
even the pandemic.

If there is a difference, it is people’s perception. They didn’t
know or weren’t aware of things back then, which annoyed
me. I wanted to tell, criticise and explain things to them.
However, the public is now more informed. News and
information are becoming more accessible. In reality, you
don’t need to make a painting to inform people about issues
they are already aware of. Even though people are better
informed nowadays, I still feel compelled to tell them what
they aren’t aware of. I feel compelled to share since it has
become a habit of mine to keep up with current events in
our country. I have always been a social animal who can’t
stop painting for whatever moves him. I still am.

144 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 145

146 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 147

จินตนาการ ทวีี รัชั นีีกรในวััย 88 ปีี
สะท้อนสั งคม
จิตรกรรม ยังั คงน้ำำ�เสีียงแจ่ม่ ใส มีีพลังั เจือื ความกระตือื รือื ร้น้ ย้อ้ นเวลากลับั ไป
ของทวี รัชนีกร คงไม่ม่ ีีใครคาดคิิดว่่าเด็็กชายช่า่ งฝันั จากจัังหวััดราชบุรุ ีี หลายสิิบปีี
ให้้หลัังจะกลายมาเป็็นศิิลปิินแห่่งชาติิ ครููใหญ่่ศิิลปะภาคอีีสาน
กิิตติิภรณ์ ์ชาลีีจัั นทร์ ์ และอีีกหลายคำำ�เคารพ จะมีีใครรู้้�บ้้างว่่าตััวตนที่่�แท้้จริงิ ที่่�อยู่่�
ภายในตำำ�แหน่่งทางสัังคมเหล่่านี้�้ เด็็กชายทวีียัังคงเต็็มไปด้้วย
148 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์ จิินตนาการอัันบรรเจิิด ไม่่รู้้�จบ ผสมผสานประสบการณ์์ชีีวิิตอััน
โชกโชน หลากเรื่่อ� งราวสะเทืือนใจไม่่ว่่าจะในมิิติิที่่�ใกล้้ตััว หรือื
เรื่่อ� งราวสะท้้อนภาพรวมความเป็็นไปในกระแสสัังคม ก็็ล้้วนถูกู
ศิิลปิินนำำ�มาปรุุงเป็็นงานศิิลปะอัันโอชะ

หลัักฐานเรื่่อ� งเล่่าที่่�ยัังคมชััดในความทรงจำำ� ทำำ�ให้้เราได้้รับั รู้้�
ความช่่างจิินตนาการของศิิลปิินตั้้�งแต่่วััยเด็็ก อัันเป็็นคุณุ สมบััติิ
แสนพิเิ ศษที่่ย� ังั อยู่่�กับั ศิลิ ปินิ ผู้้�เฒ่า่ เด็ก็ ชายทวีีมักั จะเข้า้ ไปเที่่ย� วเล่น่
ในป่า่ ในลำำ�ธาร ไม่ไ่ กลจากบ้า้ นนักั เขามองเห็น็ ใบไม้ร้ ่ว่ งโรยจาก
ต้้นไม้้ ไหลรินิ ไปตามลำำ�น้ำำ� เด็็กชายไล่่ตามใบไม้้เหล่่านั้้�น เก็็บ
พวกมันั เท่า่ ที่่จ� ะทำำ�ได้้ ตอนนั้้น� เองมีีผู้้�ใหญ่เ่ ห็น็ พฤติกิ รรมประหลาด
ชวนหวาดเสีียวว่่าเด็็กน้้อยจะตกลงไปในน้ำำ� ก็็เอ่่ยถามว่่า เฮ่่ย
ไอ้้หนูู เอ็็งทำำ�อะไร เด็็กน้้อยตอบกลัับไปว่่า ผมสงสารใบไม้เ้ หล่่านี้�้
ครับั พวกเขาต้อ้ งจากแม่ไ่ ป ผมเลยพาเขากลับั ไปหาแม่่ อาจารย์ท์ วีี
เงีียบไปครู่่�หนึ่่�ง แล้ว้ เล่า่ ต่อ่ ไปว่า่ ผู้้�ชายคนนั้้น� หันั หน้า้ มามอง
ท่่าน แล้้วกล่่าวประโยคทิ้้�งท้้ายก่่อนจากไปว่่า ไอ้้นี่่�... ท่่าจะบ้้า
อาจารย์จ์ บประโยคพร้อ้ มหัวั เราะเสีียงดังั การเดินิ ทางเข้า้ ไปยังั
โลกของทวีี รัชั นีีกร ได้้เริ่่ม� ต้้นขึ้้�นแล้้ว

ผมขอเริ่่ม� ทริปิ ของเราด้ว้ ยงานชิ้้น� ประวัตั ิศิ าสตร์ท์ี่่ป� ัจั จุบุ ันั นี้ต�้ ิดิ ตั้้ง�
อยู่่�ในห้อ้ งทำำ�งานของอาจารย์ศ์ ิลิ ป์์ พีีระศรีี ซึ่่�งหากใครพอมีีความรักั
หรือื ความรู้้ใ� นงานศิลิ ปะยุคุ สมัยั ใหม่ใ่ นประเทศไทย ย่อ่ มทราบดีีว่า่
เป็น็ ห้อ้ งเล็ก็ ๆ ที่่ร� วบรวมเอางานศิลิ ปะอันั ทรงคุณุ ค่า่ ยิ่่ง� ไว้ห้ ลายชิ้้น�
และทุกุ ชิ้้น� ล้ว้ นผ่า่ นการคัดั เลือื กจากอาจารย์ศ์ ิลิ ป์โ์ ดยตรง ผลงาน
ของอาจารย์์ทวีีชิ้้�นนั้้�นคืือ ต้้นไม้้ (2503) จิิตรกรรมสีีน้ำำ�มัันบน
ผ้้าใบที่่�มีีการตััดกัันอย่่างชััดเจนของสีีดำำ�และสีีขาว รููปร่า่ งและ
แสงเงาในงานสร้า้ งความรู้้�สึกึ เคลื่่อ� นไหว เสมือื นสิ่่ง� มีีชีีวิติ นัดั กันั มา
ร่า่ ยรำ��กลางแสงจัันทร์์ สร้า้ งบรรยากาศกึ่่�งฝัันกึ่่�งจริงิ ทั้้�งยัังให้้
ความรู้้�สึกึ โดยรวมของตัวั งานเอนเอีียงไปทางงานภาพพิมิ พ์์ นับั เป็น็
ผลงานในแนวทิิวทััศน์์ที่่�ค่่อนข้้างฉีีกขนบจากงานกลุ่่�มเดีียวกััน
ของยุคุ นั้้น� ไปไกล ถือื เป็น็ การบอกถึงึ ตัวั ตนอันั ไม่อ่ ยู่่�ในความสามัญั
หรือื ยึึดติิดในรููปแบบความงามตามสมััยนิิยม งานชิ้้�นนี้้�ถืือเป็็น
ผลงานนำำ�ร่อ่ งพาพวกเราเข้า้ ไปสู่่�โลกเคล้า้ จริงิ เคล้า้ ฝันั ของศิลิ ปินิ
ได้้เป็น็ อย่า่ งดีี

ผลงานกลุ่่�มถััดมา เป็น็ งานแนวนามธรรมซึ่่�งหลายท่่านอาจจะไม่่
คุ้้�นตา งานในกลุ่่�มนี้้�เรีียกได้้ว่่าเป็น็ งานที่่�ศิิลปินิ ทดลองออกจาก
สนามที่่�ตััวเองคุ้้�นชิิน เพื่่�อค้้นหาวิิธีีการ หรือื ความเข้้าใจ หรือื

สาระใหม่่ๆ งานนามธรรมของทวีี รัชั นีีกร มีีความแตกต่่างจาก ได้ว้ ่า่ ในการที่่จ� ะทำำ�ความเข้า้ ใจงานของทวีี รัชั นีีกร ได้อ้ ย่า่ งครบมิติ ิิ
งานในรููปแบบปกติิอย่า่ งเห็น็ ได้้ชัดั ศิิลปินิ พยายามที่่�จะใช้ส้ ีี และ ชื่่อ� ของผลงานมีีความสำำ�คัญั ในการสื่่อ� ความหมาย หากผู้้�ชมไม่ไ่ ด้้
เส้้นให้น้ ้อ้ ยที่่�สุดุ เพื่่อ� ที่่�จะขับั เน้น้ ให้เ้ ห็น็ ถึึงพลวััตระหว่่างเส้้นและ รับั รู้้�ชื่่�อผลงานมาก่่อน ก็็อาจเข้้าถึึงความหมายแรกที่่�ศิิลปิิน
ที่่�ว่่าง (องค์์ประกอบสีีขาว, 2507) แต่่ถึึงอย่่างไร ศิิลปิินก็็ยัังอด พยายามจะสื่่�อออกมาได้้ยาก เนื่่�องจากโดนความงามและ
ไม่่ได้้ที่่�จะใส่่รูู ปทรงที่่�หวนทำำ�ให้้เรานึึกถึึงสิ่่�งมีีชีีวิิตบางอย่่างได้้ แนวทางของงานศิิลปะเข้้ามาบดบัังความหมายดั้้�งเดิิม เหมืือน
(เด็็กสาวบริสิ ุทุ ธิ์,�์ 2507) งานสองชิ้้น� ที่่�หลงเหลืือมาในยุคุ นี้ท้� ำำ�ให้้ เช่น่ งานสองชิ้้น� นี้้�
เราได้้เห็น็ ถึึงความไม่ต่ ิิดอยู่่�ในกรอบของศิิลปินิ แต่่ไม่ม่ ีีใครล่่วงรู้้�
ว่า่ อีีกไม่ก่ ี่่ป� ีตี ่อ่ มา ได้เ้ กิดิ เหตุกุ ารณ์์สำำ�คัญั อันั ส่ง่ ผลให้ผ้ ลงานของ สำำ�หรับั คอศิิลปะแล้้วชื่่�อของทวีี รัชั นีีกร ย่่อมหมายถึึงงานที่่�มีี
ทวีี รัชั นีีกร หักั เลี้�้ยวไปยังั ทิิศทางใหม่อ่ ีีกครั้้ง� นั่่�นก็็คืือการเกิิดขึ้้�น เนื้้�อหาเกี่่�ยวข้อ้ ง วิิพากษ์์วิิจารณ์์สัังคม การเมือื ง แต่่งานของเขา
ของสงครามเวีียดนาม เป็็นการวิิพากษ์์อย่่างมีีชั้�้นเชิิง และมีีคุุณค่่าทางศิิลปะ ผลงานที่่�
เป็น็ ตััวอย่า่ งที่่�ดีีสำำ�หรับั งานในกลุ่่�มนี้ก�้ ็็คืือ ครอบครัวั นัักการเมือื ง
ผลงานในช่ว่ งเวลาแห่ง่ สงครามนี้�้ ยังั คงหลงเหลือื อยู่่�ไว้เ้ ป็น็ หลักั ฐาน ผู้�้ รักั ชาติิ (2539) ซึ่่�งศิิลปินิ ใช้โ้ ทนสีีน้ำำ�เงินิ เป็น็ หลััก งานชิ้้น� นี้�้และ
เพีียงไม่ก่ ี่่ช� ิ้้น� งานชื่่อ� สัตั ว์ส์ งคราม (2510) ศิลิ ปินิ สร้า้ งความพร่า่ อีีกหลายชิ้้�นในยุุคเดีียวกัันได้้สร้า้ งกลุ่่�มงานสีีน้ำำ�เงิินที่่�ถืือเป็็น
เลืือนให้้กัับสภาวะความเป็็นคน โดยการปรับั ลัักษณะทีีท่่า อััตลัักษณ์์สำำ�คััญอีีกยุคุ หนึ่่�งของทวีี รัชั นีีกร ภายใต้โ้ ครงสีีน้ำำ�เงินิ
ร่า่ งกายและแทรกองค์์ประกอบของความเป็น็ สััตว์์ รวมทั้้�งกลุ่่�มสีี ออกช้ำ�ำ เลืือดช้ำ�ำ หนองกลุ่่�มมวลก้้อนร่า่ งกายเหลวอ้้วนแน่่นจน
ที่่�ใช้้ทำำ�ให้้เรานึึกไปถึึงเกราะรบ เหมืือนจะบอกเราว่่า เมื่่�อเกิิด เกืือบเต็็มเฟรม เป็น็ ภาพแทนการบริโิ ภคอย่า่ งเกิินพอ แต่่มือื เท้้า
ภาวะสงคราม คนก็็พร้อ้ มจะกลายร่า่ งไปเป็็นเครื่่อ� งมืือแห่่ง กลัับเล็็กลีีบ ขัับเน้้นความขััดแย้้งกัับร่า่ งกายและบ่่งบอกผู้้�ชมว่่า
สงครามและทิ้้�งสามััญสำำ�นึึกพร้อ้ มกัับหยิิบอาวุุธขึ้้�นมาประหััต เป็็นอวััยวะที่่�มีีโอกาสใช้้งานน้้อยเต็็มทีี เมื่่�อเห็็นส่่วนหััวของ
ประหารกััน สิ่่ง� ประหลาดนี้้� กลับั กลายเป็น็ เด็ก็ ที่่�ดูจู ะไร้เ้ ดีียงสา ทารกไร้ค้ วาม
ซัับซ้้อน ไม่่สามารถและไม่่จำำ�เป็็นที่่�จะใช้้สมองไปในทางอื่่�น
การทำำ�งานของศิิลปิินในสองแนวทางนี้�้ ทำำ�ให้้ผู้้�เขีียนอดคิิดถึึง นอกจากการบริโิ ภคและเรีียกร้อ้ งความสนใจจากพ่อ่ แม่่ แต่่พวก
ประเด็็นคลาสสิิกระหว่่างศิิลปะเพื่่�อศิิลปะ และศิิลปะเพื่่�อสัังคม มันั กลับั ได้ร้ ับั การยกย่อ่ งอย่า่ งถึงึ ที่่�สุดุ โดยเห็น็ ได้จ้ ากสายสะพาย
ไม่่ได้้ จะเห็็นได้้ว่่าศิิลปิินใช้้ภาวะตกกระทบเป็็นวััตถุุดิิบในการ อวยยศ ช่า่ งเป็น็ การเปรีียบเทีียบที่่�เจือื ไปด้ว้ ยความรู้้�สึกึ เหนือื จริงิ
สร้า้ งงาน เมื่่�อสัังคมสงบสุุข ศิิลปิินก็็แสวงหาโจทย์์ภายใน เพื่่�อ ที่่�ศิิลปิินนำำ�มาสะท้้อนความเป็็นจริงิ ได้้อย่่างเจ็็บแสบและมีี
ผลิิตผลงาน หรือื เป็็นการทดลองเพื่่�อต่่อยอดผลงาน แต่่เมื่่�อ เอกลักั ษณ์์เฉพาะตัวั ศิลิ ปินิ มีีความสามารถในการนำำ�จินิ ตนาการ
สัังคมเกิิดวิิกฤตหรือื มีีสิ่่�งผิิดปกติิ ศิิลปิินก็็นำำ�ปััจจััยภายนอกมา ที่่ม� ีีอย่า่ งไม่รู่้้�จบมาผสมผสานกับั เรื่่อ� งราวความเป็น็ จริงิ ทางสังั คม
สะท้อ้ น หรือื เป็น็ ภาพแสดงแทนภาวะผิดิ ปรกติิ หรือื ระบายความ ภายนอก ที่่�เมื่่อ� มองลงไปให้้ดีีๆ แล้้วก็็ไม่ไ่ ด้้แปลกประหลาดน้้อย
รู้้�สึึกภายในต่่อสิ่่�งผิิดปกติินั้้�นๆ ออกมา ไม่่มีีศิิลปะแนวไหนจะ ไปกว่่าโลกเหนืือจริงิ ภายในของศิิลปินิ แต่่อย่า่ งใด
สูงู ส่่ง หรือื ควรทำำ�มากกว่่ากััน
หลังั จากนั้้น� เพีียงหนึ่่�งปีี ประเทศไทยเราก็ป็ ระสบกับั ปัญั หาปากท้อ้ ง
ผลพวงแห่่งสงครามไม่่ได้้มีีแค่่ผลกระทบที่่�เห็็นได้้ชััดเช่่นความ ครั้้ง� สำำ�คััญ ฟองสบู่่�แตก ฝัันที่่�จะเป็็นเสืือตััวที่่�ห้้าสลาย ทำำ�ให้้
สูญู เสีียต่่อชีีวิิตและทรัพั ย์ส์ ิินเท่่านั้้น� แต่่สงครามยังั ส่่งผลกระทบ รัฐั บาลต้อ้ งยอมรับั กฎเหล็ก็ ของ IMF ในภาวะที่่ป� ระเทศเราตกอยู่่�
ในเชิงิ สัังคมและค่่านิิยมอย่า่ งยากที่่�จะคาดการณ์์ได้้ การเข้า้ มา ในความสิ้้�นหวัังและยอมจำำ�นนนี้�้ ศิิลปินิ ก็็ได้้สร้า้ งผลงาน เหยียี บ
ของทหารอเมริกิ ัันก่่อให้้เกิิดอาชีีพใหม่่ๆ ที่่�ไม่่พึึงประสงค์์ต่่อ (2540) ซึ่่�งเปรีียบเศรษฐกิิจไทยประหนึ่่�งสิ่่�งมีีชีีวิิตไร้พ้ ลััง พร้อ้ ม
มาตรฐานศีีลธรรมอัันดีีในยุุคนั้้�น ปรากฏการณ์์นี้�้ก็็อยู่่�ในสายตา จำำ�ยอมที่่�จะอยู่่�ภายใต้้อุ้้�งเท้้าของต่่างชาติิที่่�เหยีียบย่ำ�ำ การใช้้
ของทวีี รัชั นีีกร ผมอยากจะพูดู ถึงึ งานสองชิ้้น� ที่่�แสดงให้เ้ ราเห็น็ ถึงึ สีีน้ำำ�เงิินเป็็นสีีหลัักในงานทั้้�งสองชิ้้�นและอีีกหลายชิ้้�นในยุุคนี้�้ของ
ตััวตนของศิิลปิินได้้เป็็นอย่่างดีี โสเภณีีตีีตรา (2528) งานแนว ศิลิ ปินิ มีีความน่า่ สนใจสำำ�หรับั ผู้้�เขีียน สีีน้ำำ�เงินิ โดยทางความรู้้�สึกึ
แฟนตาซีี มองเผินิ ๆ เหมือื นจะหลุดุ มาจากเทพปกรณััมกรีีกโบราณ แล้้วเป็น็ สีีที่่�ชวนให้เ้ กิิดความสงบ ความนิ่่ง� นับั ว่่าศิิลปินิ ได้้เลืือกใช้้
เจ้า้ สัตั ว์ป์ ระหลาดรููปร่า่ งคล้า้ ยมังั กร กำำ�ลังั ตีีตราให้ก้ ับั ครึ่่ง� คนครึ่่ง� โทนสีีที่่ด� ูจู ะขัดั แย้ง้ กับั เรื่่อ� งราวที่่เ� กิดิ ขึ้้�นในงานจิติ รกรรมทั้้ง� สองชิ้้น�
ม้า้ อิติ ถีีเพศ ก็ค็ งมีีศิลิ ปินิ ไทยเพีียงไม่ก่ ี่่ค� นที่่ส� ามารถนำำ�เอารููปแบบ บางทีีโทนสีีน้ำำ�เงินิ ก็ท็ ำำ�งานกับั เราไม่ต่ ่า่ งจากยาสลบหรือื ยากล่อ่ ม
งานแนวนี้้�มาผสมกัับเนื้้�อหาเชิิงสัังคมได้้ หรือื จะเป็็น เอนจอย ประสาทที่่�ฉีีดให้้สััตว์์ก่่อนถููกพาเข้้าโรงเชืือด? ถััดมาอีีกสามปีี
ไทยแลนด์1์ 1 (2539) ศิลิ ปินิ ใช้ว้ ิธิ ีีการลดทอน ปรับั เปลี่่ย� นรููปทรง ศิิลปิินก็็พััฒนาความคิิดต่่อเนื่่�องจากงานครอบครัวั นัักการเมืือง
พร้อ้ มทั้้�งชั้้�นเชิิงการวางองค์์ประกอบและการใช้้สีีในกลุ่่�มที่่�ทำำ�ให้้ ผู้้�รักั ชาติิ เราได้้มาพบกัับ เสพสุขุ กัันอยู่่�ในกลุ่่�ม (2543) หนนี้เ�้ จ้้า
ผู้้�ชมผ่อ่ นคลาย แต่่ก็็ยังั คงขีีดเขีียนรููปรอยเส้้นสายไว้้ ซึ่่�งถ้้าตั้้�งใจ ตััวประหลาดร่า่ งกลมเป่่งร่า่ งเดีียวกลัับมีีหลายหััว แต่่ละหััวก็็
ดูใู ห้ด้ ีีเราอาจตีีความหมายไปถึึงสััญลัักษณ์์ในเชิงิ เพศได้้ จะเห็น็ ละม้้ายลููกสััตว์์เพิ่่�งเกิิดอ้้าปากเหมืือนกัับจะบอกเราให้้รีีบป้้อน

TAWEE RATCHANEEKORN : A Retrospective Exhibition 1960 – 2022 149

อาหารให้้พวกมัันกิินจนตััวกางแล้้วกางอีีก ร่า่ งกายของมัันถููก อาทิิตย์์ ไม่่น่่าเชื่่�อว่่าจิิตรกรรมทั้้�งสองชิ้้�นนี้้�เป็็นฝีีมืือของศิิลปิิน
ปกปิิด ตกแต่่งไปด้้วยเกีียรติิยศที่่�สัังคมมอบให้้ ลองคิิดกัันดููว่่า วััยล่่วงเจ็็ดสิิบหมาดๆ
ศิิลปิินต้้องการจะสื่่�อถึึงอะไร ในงานชิ้้�นนี้�้นอกจากรููปทรงและ
เรื่่อ� งเล่่าแล้้ว สิ่่�งหนึ่่�งที่่�โดดเด่่นออกมาได้้ชัดั เจนคืือทัักษะการใช้ส้ ีี เหล่่าตััวประหลาดในงานของทวีี รัชั นีีกร นอกจากจะเกิิดมาจาก
ลัักษณะการปาดอัันซ้้อนทัับในโทนสีีแดง ชมพูู ทำำ�ให้้ผู้้�ชม จิินตนาการส่่วนตััวแล้้ว ยัังมีีวััตถุุดิิบอีีกส่่วนหนึ่่�งที่่�มีีอายุุกว่่า
หายเข้า้ ไปในเฉดสีีเหล่่านั้้น� โดยมีีเหรีียญตราทำำ�หน้า้ ที่่�เรีียกคนดูู หกร้อ้ ยปีี นั่่�นก็็คืือ ไตรภููมิิพระร่ว่ ง ทวีี รัชั นีีกร ได้้หยิิบยืืม
กลัับมาให้อ้ ยู่่�ในโลกแห่ง่ เรื่่อ� งราวอยู่่�เป็น็ ระยะๆ แต่่ไม่น่ านความ คุณุ ลัักษณะของเหล่่าเปรต หรือื สััตว์์นรก ที่่�บรรยายไว้ใ้ นหนังั สืือ
ผสานกลมกล่่อมระหว่่างอณููสีีกลัับส่่งผลให้้กัับผู้้�ชม ไม่่ต่่างจาก ที่่�เรีียกได้้ว่่าเป็็นแนวทางเซอร์เ์ รีียลลิิสม์์เล่่มแรกๆ ของภูมู ิิภาคนี้�้
การชมงานนามธรรมที่่�ดึึงดููดเราเข้้าไปด้้วยชั้้�นเชิิงการใช้้สีีและ ทุุกรายละเอีียดของอสููรกายแต่่ละตััวมีีที่่�มาที่่�ไป อัันเป็็นผลมา
การจััดการโครงสร้า้ งของมััน มากไปกว่่าตััวเนื้้�อเรื่่อ� ง นี่่�จึึงทำำ�ให้้ จากผลกรรมที่่�ทำำ�ไว้ใ้ นช่ว่ งการใช้ช้ ีีวิิตมนุษุ ย์์ ถืือเป็น็ การหยิบิ ยืมื
งานของทวีี รัชั นีีกร มีีความโดดเด่่นทั้้�งทางด้้านเนื้้อ� หาและสุนุ ทรีี และต่่อยอดเรื่่อ� งราวที่่�ศิิลปิินได้้เริ่่ม� ต้้นไว้้ ตั้้�งแต่่งานยุุคปีี 2539
หนึ่่�งในผลงานที่่�ต้้องยอมรับั กัันว่่าสวย ติิดตามากอีีกชิ้้�นหนึ่่�ง เหล่า่ มนุษุ ย์ท์ ี่่ท� ำำ�กรรมเมื่่อ� จบสิ้้น� อายุุ ก็ก็ ลายร่า่ งมาเป็น็ เปรต หรือื
ก็็คืือ บ้้ายศถาบรรดาศัักดิ์์� (2545) ในงานชิ้้�นนี้�้ นอกจากศิิลปิิน ตกนรก แตกต่่างกัันไปตามกรรมบท
จะต่่อยอดแนวความคิิดเดิิมแล้้ว ยัังประสบความสำำ�เร็จ็ ในเชิิง
ความงามและองค์์ประกอบ สิ่่�งมีีชีีวิิตเหล่่านี้้�ในงานของศิิลปิิน เมื่่อ� เผชิญิ หน้้ากัับพวกมันั เรา
แต่่ละคนต่่างมีีความรู้้�สึึกแตกต่่างกัันออกไป มีีทั้้�งความ
มาในปีี 2547 ทวีี รัชั นีีกร พาเราถอยออกมาพิจิ ารณาความเป็น็ ไป ประหลาด น่่ากลััว แต่่บางทีีก็็ดููน่่าตลก ลองดููหน้้าตาพวกเขา
ของสัังคมในวงกว้้าง ในงานสองชิ้้�น (ไล่่ตามบริโิ ภคนิิยม และ แต่ล่ ะตัวั ในชิ้้น� งาน ขุมุ ที่่� 15 หน้า้ ตาพิลิ ึกึ (2550) ซึ่่�งเป็น็ ตัวั อย่า่ ง
บริโิ ภคนิิยมย่่อมไม่่รู้้�อิ่่�ม) พฤติิกรรมการบริโิ ภคของสัังคมถููก ที่่�ดีีในการออกแบบสััตว์์ประหลาด จนอดคิิดไม่่ได้้ว่่าถ้้าหาก
แปรรููปกลายเป็็นเครื่่อ� งจัักรมีีชีีวิิตที่่�กลืืนกิินทุุกชีีวิิตที่่�ตััวมัันเอง Guillermo del Toro (ผู้้�กำำ�กับั และผู้้�แต่ง่ นิยิ ายแฟนซีีสัตั ว์ป์ ระหลาด
เลี้�้ยงดูู เราทุุกคนในสัังคมเป็็นทั้้�งสิ่่�งที่่�บริโิ ภคและถููกทั้้�งระบบ ชื่่อ� ก้้องโลก) ได้้มาเห็น็ งานของทวีี รัชั นีีกร เขาอาจชวนไปทำำ�งาน
บริโิ ภคอีีกต่่อหนึ่่�ง นัับเป็็นพลวััตที่่�น่่าเหนื่่�อยและสะท้้อนใจอย่า่ ง ด้ว้ ยกันั ก็เ็ ป็น็ ได้้ งานอีีกชิ้้น� ที่่โ� ดดเด่น่ ออกมาคงไม่พ่ ้น้ อวังั สิริ นรก
บอกไม่่ถูกู ถึึงจุดุ นี้�้ประเด็็นหลัักที่่�เรามัักจะเห็็นอยู่่�เนืืองๆ ในงาน (2553) งานจิิตรกรรมขนาดใหญ่่ ภายในภาพเราจะเห็น็ สััตว์์นรก
ของศิลิ ปินิ ก็ค็ ือื การบริโิ ภคจนเกินิ พอ ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ เหล่า่ ผู้้�มีีอำำ�นาจ รููปร่า่ งคล้้ายลูกู อ๊๊อดขนาดใหญ่ต่ ิิดเหรีียญตรา ริมิ ฝีปี ากบวมเป่ง่
ในสัังคมหรือื สมาชิิกตััวเล็็กตััวน้้อยในสัังคมเองก็็ไม่่พ้้นวงจร ลููกตาเบิ่่�งโต ถููกห้้อยหััวทิ่่�มลงมา ร่า่ งอัันบวมกลมของพวกมััน
อุบุ าทว์์นี้้� อาจเกิดิ จากแรงโน้ม้ ถ่ว่ งอันั มหาศาลในนรกภูมู ิ?ิ เป็น็ ภาพที่่ไ� ม่น่ ่า่
อภิิรมย์์เท่่าไหร่น่ ััก แต่่ทำำ�ไมชิ้้�นงานยัังสามารถดึึงดููดสายตาเรา
งานของทวีี รัชั นีีกร ไม่่ได้้ขีีดจำำ�กััดตััวเองทางด้้านเนื้้�อหาอยู่่� ให้ต้ รึงึ อยู่่�ได้้ ตรงนี้น�้ ี่่เ� องคืือความพิเิ ศษในงานของทวีี รัชั นีีกร ผม
เฉพาะการวิพิ ากษ์์วิจิ ารณ์์สังั คม หรือื การเมือื ง หากยังั มีีกลุ่่�มงาน ได้เ้ รีียนรู้้�จากประสบการณ์์ว่า่ งานศิลิ ปะที่่�น่า่ สนใจสำำ�หรับั ผมนั้้น�
ที่่เ� ขีียนด้ว้ ยความสนุกุ อาจจะเกิดิ จากตัวั ตนภายในด้า้ นที่่เ� ป็น็ เด็ก็ ตัวั งานมักั จะมีีองค์ป์ ระกอบของความหลากหลายที่่บ� างทีีก็ด็ ูขู ัดั แย้ง้
ของตััวศิิลปิิน งานในกลุ่่�มนี้้�มัักมีีสีีสัันที่่�สดใส มองเผิินๆ เราอาจ ในตัวั เอง แต่ก่ ลับั อยู่่�รวมกันั ได้ใ้ นงานของทวีี รัชั นีีกร เราจะได้พ้ บ
จะนึกึ ว่า่ เป็น็ ฝีมี ือื ของเด็ก็ น้อ้ ยขึ้้�นมาจริงิ ๆ ซึ่่�งนับั ว่า่ เป็น็ คุณุ สมบัตั ิิ กัับเนื้้�อหาที่่�รุุนแรง หนัักหน่่วง ในขณะเดีียวกัันอาจจะดููตลก
ที่่�ศิิลปิินมืืออาชีีพหลายๆ คนอยากมีีและชื่่�นชม เจ้้านกสีีเหลืือง ขบขันั แปลกประหลาด และสวยงามอยู่่�ในพื้้น� ที่่�เดีียวกััน การจะ
(2548) ชื่่�องานที่่�ศิิลปิินได้้รับั แรงบัันดาลใจจากชื่่�อเพลงของ ทำำ�งานศิิลปะขึ้้� นมาให้้มีีคุุณสมบััติิหนึ่่� งใดที่่�กล่่าวมาข้้างต้้นได้้
คาราวานเป็น็ สารตั้้�งต้้น แต่่นกสีีเหลืืองในภาพกลัับไม่ไ่ ด้้มีีความ อาจจะเป็น็ สิ่่ง� ที่่�ทำำ�ได้ไ้ ม่ย่ าก แต่่จะทำำ�ให้ม้ ีีความหลากหลายที่่�ฟังั
เหมือื นนกที่่เ� รานึกึ ถึงึ แต่อ่ ย่า่ งใด ตัวั ละครอื่่น� ในภาพก็ไ็ ม่แ่ น่ใ่ จว่า่ ดููขััดแย้้งกัันเองนั้้�น ผมว่่าศิิลปิินน้้อยคนนัักที่่�จะทำำ�ได้้ ลองดููผล
เป็็นตััวร้า้ ยหรือื ดีี ราวกัับดวงดาวดวงอื่่�นที่่�มีีสิ่่�งมีีชีีวิิตกัับระบบนิิเวศ งาน เปรตนรก (2548) เมื่่อ� ยืนื อยู่่�ต่อ่ หน้า้ ชิ้้น� งาน เราอดรู้้�สึกึ ไม่ไ่ ด้้
ของพวกมันั เอง งานชิ้้น� นี้้�มีีสีีสัันสวยงามสนุกุ สนาน แต่่หน้้าตา ว่า่ เรากำำ�ลังั เผชิญิ หน้า้ อยู่่�กับั อมนุษุ ย์์ หรือื อาจเป็น็ มนุษุ ย์จ์ ากดาวดวง
ตััวละครกลัับสร้า้ งความหวาดระแวงปนความทะเล้้นชวนหััว อื่่�นก็็เป็็นได้้ งานชิ้้�นนี้้�ให้้ความรู้้�สึึกปะทะ และเหมืือนจริงิ อย่่าง
ยิ่่ง� เมื่่อ� เห็น็ ฟันั ของแต่ล่ ะตัวั ก็ไ็ ม่แ่ น่ใ่ จว่า่ จะหันั มายิ้้ม� ให้ห้ รือื หันั มา ประหลาด ทั้้�งๆ ที่่�ศิิลปิินใช้้สีีที่่�ไม่่ได้้ตรงกัับสีีตามธรรมชาติิเลย
กััดกิินเรากัันแน่่ งานชิ้้น� นี้้�ยังั เป็็นการให้้กำำ�เนิิดเจ้้านกประหลาด อีีกหนึ่่�งตััวอย่่างที่่�อยากจะกล่่าวถึึงคืือ นรกหมกไหม้้ (2548)
ที่่ม� ักั จะเข้า้ ไปอยู่่�ในงานหลังั จากนี้อ้� ีีกหลายผลงาน งาน เด็ก็ อีสี าน งานชิ้้น� นี้�้เมื่่อ� แรกเห็็นคงอดไม่ไ่ ด้้ที่่�จะนึึกไปถึึงผลงานชื่่อ� ก้้องโลก
ในปีีเดีียวกัันถืือเป็็นงานในกลุ่่�มนี้้�ที่่�สดใส ให้้อารมณ์์เชิิงบวกสููง ชิ้้�นหนึ่่�ง แต่่ศิิลปิินตั้้�งใจใส่่องค์์ประกอบทางเรขาคณิิตเข้้าไป ทั้้�ง
งานเขีียนออกมาในโลกแฟนตาซีี เหล่่าเด็็กน้้อยเริงิ ร่า่ มีีรููปกาย เส้้นตั้้�งและเส้้นนอน เพื่่อ� วััตถุปุ ระสงค์์อะไร? ต้้องการขับั เน้้นตััว
คล้า้ ยแมลง กำำ�ลังั เล่น่ อยู่่�กับั สัตั ว์ห์ น้า้ ตาประหลาดท่า่ มกลางแสง ใบหน้้า หรือื อาจจะเป็็นเชิิงสััญลัักษณ์์ของการกัักขัังทรมาน ให้้

150 ทวีี รัชั นีีกร : ปรากฏการณ์์แห่ง่ อุดุ มการณ์์