๔๐
๑ Play worker
๒
ภำพที่ ๓ การพัฒนาศักยภาพเกีย่ วกบั กระบวนการเลน่ กับเดก็ ปฐมวัย
๕.๑.๓ เพ่ือใหพ้ ื้นทตี่ ้นแบบสรำ้ งสรรค์เด็กไทยเลน่ เปล่ียนโลกเกดิ ควำมย่งั ยนื ในชุมชน
พื้นที่ต้นแบบ “เด็กไทยเล่นเปล่ียนโลก” ๔ ภาค ที่ย่ังยืน ต้องเกิดจากการมีส่วนร่วมของ
๓ องคป์ ระกอบ ไดแ้ ก่
๑. บ้าน/ครอบครวั ต้องให้ความสาคัญและตระหนกั ถึงการเล่นกับเด็กปฐมวัย โดยพ่อแม่
มีหน้าท่ีในการส่งเสริมกระตุ้นให้เด็กได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์โดยผ่านการเล่น เช่น การจัดมุมเล่นบทบาท
สมมติในบ้านหรือห้องเรียน เล่นกับลูกเม่ือลูกชวนเล่น ตามเรื่องท่ีเด็กสร้างข้ึน โดยให้ลูกเป็นผู้นาการเล่น
เตรียมอุปกรณ์ต่าง ๆ ให้ลูกเล่น ส่งเสริมให้ลูกเล่นของเล่นอย่างอิสระ เช่น ตัวต่อเลโก้ บล็อก ดินน้ามัน
และการพาเด็กไปสัมผัสธรรมชาติให้มากเท่าท่ีจะทาได้ เช่น สวนสัตว์ ทะเล น้าตก เพ่ือฝึกให้เด็กสังเกต
และกระตุ้นความอยากในการเรียนรู้ เปน็ ต้น
๒. สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย/หน่วยบริการสาธารณสุข ต้องเป็นไปตามมาตรฐานสถาน
พฒั นาเด็กปฐมวัยแหง่ ชาติ พ.ศ. ๒๕๖๒ ๓ ด้าน ไดแ้ ก่ การบริหารจดั การสถานพฒั นาเด็กปฐมวยั ครู/ผูด้ ูแล
เด็กให้การดูแลและจัดประสบการณ์การเรียนรู้และการเล่นเพื่อพัฒนาเด็กปฐมวัย และคุณภาพของเด็ก
ปฐมวยั พร้อมกับการพฒั นาศูนยพ์ ัฒนาเด็กเล็กองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ๔ ภาค ใหเ้ ป็นพ้นื ทสี่ ร้างสรรค์
“เดก็ ไทยเลน่ เปล่ียนโลก” ผา่ นการเลน่ ท่ีเป็นการเรียนรูท้ ่ีดีที่สุดของเด็กปฐมวัย ซึ่งเปน็ การเลน่ รปู แบบใหม่
ท่ีพัฒนาขึ้นด้วย Concept ๓ F ได้แก่ Family Free Fun เล่นอิสระ เล่นอย่างมีความสุข เล่นสนุก เล่นกับ
ครอบครัว ประกอบด้วย ๔ กิจกรรมสาคญั ไดแ้ ก่
๒.๑ พัฒนา play worker หรือผูอ้ านวยการเล่น ได้แก่ ครู ผดู้ ูแลเด็ก พอ่ แม่ ผู้ปกครอง
เจ้าหน้าท่สี าธารณสขุ โดยปรบั ทัศนคตกิ ารเล่นเพ่อื เพิ่มทักษะด้าน SOFT SKILL ให้กบั เด็ก
๒.๒ พัฒนากระบวนการเลน่ เนน้ อิสระ ครอบครัวมีส่วนร่วม
๒.๓ พื้นที่เล่น (play space) ให้เป็นพ้ืนที่เล่นสร้างสรรค์ ตามบริบทพื้นท่ี (space)
สภาพแวดล้อมรอบตัวเด็ก ตอ้ งกระตนุ้ การเรียนรู้ บรรยากาศในการเล่น ความรกั และความอบอุ่น สถานท่ี
ปลอดภัย (Safety) และเขา้ ถงึ ไดง้ า่ ย (Accessibility)
๒.๔ การสรา้ งหน่วยบริหารจดั การการเล่น สง่ เสรมิ การมสี ่วนร่วมของครอบครวั และชุมชน
๔๑
๓. ชุมชน/องคก์ รการปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน การจดั การศกึ ษาเพ่อื การเรียนรู้แก่เดก็ ปฐมวัย
จาเป็นอย่างยิ่งท่ีจะต้องมีการเปิดโอกาสให้ภาคส่วนที่เกี่ยวข้องเข้ามามีส่วนร่วมกับการพัฒนาสถาน
พัฒนาเดก็ /หนว่ ยบริการสาธารณสขุ ท้งั ผปู้ กครอง บคุ ลากรและชุมชน โดยในสวนของทองถิ่น ประกอบด้วย
๓.๑ ผูบริหารท้องถ่ิน กาหนดวิสัยทัศน์ แผนการพัฒนา การอนุมัติ และสนับสนุน
งบประมาณในการดาเนนิ งานของสถานพฒั นาเดก็ /หน่วยบรกิ ารสาธารณสุข
๓.๒ บุคลากรทางการศึกษาของกองการศึกษาท้องถ่ิน มีบทบาทหน้าที่ในการกาหนด
แผนการจดั การเรยี นรู การสง่ เสริมสนบั สนนุ กระบวนการเรยี นรู การพฒั นาศกั ยภาพครแู ละเดก็ เลก็
๓.๓ บุคลากรสาธารณสุข ทาหนาท่ีในการใหบริการสุขภาพแกเด็กและเปนที่ปรึกษา
ดานสขุ ภาพ อาทเิ ชน การเฝาระวังโรคติดตอ โรคระบาดในเด็กเลก็ การประเมินภาวะโภชนาการ การดูแล
สขุ ภาพชองปากและฟน เปนตน
๓.๔ องค์กรชมุ ชน หนวยงานท้ังรัฐและเอกชนในพื้นท่ี
โดยทั้ง ๓ องค์ประกอบ มีสว่ นร่วมในการพฒั นาตงั้ แตเ่ รม่ิ ต้นในการมีส่วนร่วมตดั สินใจในสว่ น
ของกจิ กรรมและการตัดสินใจในการดาเนินกจิ กรรม การมสี ่วนรว่ มในการดาเนนิ กจิ กรรม การมีสว่ นร่วมใน
การรับผลประโยชน์ และการมีส่วนรว่ มในการประเมนิ ผล เพ่อื ใหล้ ูกหลานในชมุ ชนมีพัฒนาการที่ดอี ย่าง
สมวยั ดังภาพที่ ๔
ภำพที่ ๔ ต้นแบบพื้นทสี่ ร้างสรรค์เด็กไทยเล่นเปลี่ยนโลกทย่ี ่งั ยนื
๔๒
๕.๒ ขอ้ เสนอแนะ
จากการศกึ ษาพื้นที่ต้นแบบ “เด็กไทยเล่นเปลี่ยนโลก” ๔ ภาค มขี ้อเสนอแนะใน ๕ ประเดน็ ดงั น้ี
๑. จัดทาคู่มือผู้อานวยการเล่น (Play worker) เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจ ของพ่อแม่
ผปู้ กครอง ครูพ่เี ลี้ยง และผดู้ แู ลเด็ก ในการสนบั สนุนการเล่นของเด็กท่ยี ึดเด็กเปน็ ศนู ย์กลาง
๒. รณรงค์ประชาสัมพันธ์การพัฒนาหลักสูตร Play worker เพ่ือปรับ mindset
ของครอบครัว และชมุ ชน เกี่ยวกับกระบวนการจัดการเรยี นรู้ท่ีผู้เรียนได้ลงมือกระทาและได้ใชก้ ระบวนการ
คิดเก่ียวกับส่ิงท่ีเขาได้กระทาลงไป (Active Learning) โดยวิธีการจัดทาหนังสั้นสร้างความรอบรู้และความ
ตระหนกั “เด็กไทยเล่นเปล่ยี นโลก” หรือทาวารสารการสง่ เสรมิ พฒั นาการเด็กผา่ นการเล่น
๓. ขยายการพฒั นาพน้ื ท่ีต้นแบบ “เดก็ ไทยเล่นเปล่ียนโลก” ใหค้ รอบคลุมทกุ เขตสขุ ภาพ
๔. ขยายการพัฒนา “เด็กไทยเล่นเปล่ียนโลก” ให้ครอบคลุมถึงเด็กกลุ่มชาติพันธุ์
ซ่งึ อย่ใู นประเทศไทย
๕. สร้างเครอื ขา่ ยในชมุ ชนท้ังหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม กลมุ่ องค์กร
ในชมุ ชน เพอ่ื ร่วมกนั ดูแลและเขา้ มามสี ว่ นร่วมในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน
๔๓
บรรณำนุกรม
จิตตินันท์ เดชะคุปต์ และคณะ. ๒๕๕๘. การเล่นของเดก็ ในครอบครวั ไทย : ลักษณะและปัจจัยท่ี
มีอทิ ธิพลตอ่ พัฒนาการเด็กในชว่ งปฐมวยั . รายงานการวจิ ัย. มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช. นนทบรุ .ี
จินตนา พัฒนพงศ์ และ วันวิสาห์ แก้วแข็งขัน. ๒๕๖๑. รายงานการศึกษาที่มีผลต่อพัฒนาการ
เด็กปฐมวัยไทยคร้ังท่ี ๖. กลุ่มสนบั สนุนวชิ าการและการวิจยั สานกั สง่ เสรมิ สุขภาพ กรมอนามยั .
นิรมล ชยุตสาหกิจ. ๒๕๒๔. การเล่นเพ่ือเสริมพัฒนาการทางสติปัญญา. กรุงเทพมหานคร.
จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั .
ปิยนันท์ พูลโสภา. ๒๕๖๐. การพัฒนาการเล่น เพ่ือการเรียนรขู้ องเดก็ ปฐมวัยในศตวรรษที่ ๒๑.
สาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย. คณะครุศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฎสุรินทร์. วารสารศึกษาศาสตร์ปริทัศน์
ปีท่ี ๓๒ ฉบับที่ ๑. คณะศกึ ษาศาสตร์มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร.์
ประภาพรรณ เอ่ียมสุภาษิต ๒๕๔๘. การพัฒนาพฤติกรรมกล้าแสดงออกของเด็ก. วารสารเกษม
บัณฑิต.ปที ่ี๖ ฉบับที่ ๑ (ม.ค. – มิ.ย.๒๕๔๘) หนา้ ๒๐-๒๔.
พรรณทิพย์ ศิริวรรณบุศย์ .๒๕๓๐. ทฤษฎีจิตวิทยาพัฒนาการ. สานักพิมพ์จุฬาลงกรณ์
มหาวทิ ยาลยั . กรุงเทพฯ. พิมพค์ รั้งท่ี ๑.
กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข. แผนยทุ ธศาสตร์ การพัฒนาระบบสง่ เสริมสุขภาพและอนามัย
ส่ิงแวดล้อม ตามแผนพัฒนาสุขภาพแห่งชาติ ในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ ๑๒
(พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔).
เลขา ปิยะอัจฉริยะ. ๒๕๒๔. การเล่นเพ่ือเรียน. กรุงเทพมหานคร. โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์
มหาวทิ ยาลัย.
สถาบันพฒั นาอนามัยเดก็ แหง่ ชาติ สังกัดกรมอนามยั ๒๕๖๓
สุมน อมรววิ ัฒน์ และคณะ ๒๕๓๔. การศกึ ษาเชงิ มานุษยวิทยาเก่ียวกับการอบรมเลยี้ งดูเดก็ ตาม
วถิ ีชวี ติ ไทย.กรงุ เทพมหานคร : คณะครศุ าสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สชุ า จนั ทรเ์ อม. ๒๕๓๘. จติ วิทยาเดก็ . กรงุ เทพฯ. ไทยวัฒนาพานิช. พมิ พ์คร้ังที่ ๒.
สานักงานสถิติแห่งชาติ. การจัดทาโครงการสารวจสถานการณ์เด็กและสตรใี นประเทศไทย พ.ศ.
๒๕๖๒. กลมุ่ ประชาสมั พันธ์ สานักงานเลขานุการกรม.
อาทิตยา เสมอว่ ม. ๒๕๕๘. พ้นื ที่สร้างสรรคก์ ับการพัฒนาเด็กในสภาวะยากลาบาก : กรณีศึกษา
ชุมชนวดั ดวงแข กรุงเทพมหานคร. วิทยานพิ นธ์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.์
Johnson and others, (๑๙๘๗). Group theory and group skills (๓rd ed.). Prentice-Hall,
Inc.
In D.P. Fromberg & D. Bergen (Eds.),Play from birth to twelve (๒ nd edition). New
York:Garland.
Singmund Freud,The International Journal of Indian Psychology P -๑ (P ๑):๑ - ๘
(๑๘๕๖-๑๙๓๘ )
Parten, M. B. (๑๙๓๒). Social participation among pre-school children. The Journal
of Abnormal and Social Psychology, ๒๗(๓), ๒๔๓–๒๖๙.
Decisions of the Comptroller General of the United States, P- ๖๖ October๑, ๑๙๘๖
- September๓๐,๑๙๘๗
๔๔
ภำคผนวก
ลงพื้นที่พัฒนำต้นแบบ “เด็กไทยเล่นเปล่ียนโลก” ณ ศูนย์พัฒนำเด็กบ้ำนหัวช้ำง ต.หัวช้ำง
อ.อทุ ุมพรพิสัย จ.ศรสี ะเกษ ระหวำ่ งวนั ท่ี ๒ - ๓ มนี ำคม ๒๕๖๓
๔๕
ลงพ้ืนท่ีพัฒนำต้นแบบ “เด็กไทยเล่นเปล่ียนโลก” ณ ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กวัดพุทธกำญจนนิมิต
วดั วังด้ง ต.วงั ดง้ อ.เมือง จ.กำญจนบุรี ระหวำ่ งวันท่ี ๑๐ – ๑๑ มนี ำคม ๒๕๖๓
๔๖
ลงพ้ืนที่พัฒนำต้นแบบ “เด็กไทยเล่นเปลยี่ นโลก” ณ ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กเทศบำลเมืองสตูล อ.เมอื ง
จ.สตลู ระหว่ำงวันท่ี ๑๒ – ๑๓ มนี ำคม ๒๕๖๓
๔๗
ลงพน้ื ทีพ่ ฒั นำต้นแบบ “เด็กไทยเล่นเปล่ียนโลก” ณ โรงเรียนอย่เู มอื งแกลง เทศบำลตำบลเมอื งแกลง
อำเภอแกลง จงั หวดั ระยอง ระหวำ่ งวันที่ ๑๗ – ๑๘ มีนำคม ๒๕๖๓
ik