รูปแบบขององค์กรธุรกิจ

วชิ าวธิชุรากสจิ ังแคลมะกศากึ รษเปา็นมผูป้.๕ระกอบการ

รูปแบบขององคก์ ร ปวช.

ธุรกิจ

หลกั สูตรประกาศนยี บัตรวิชาชีพ

วิทยาลยั เทคนิคสงขลา
สานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา

รูปแบบขององค์กรทางธุรกจิ

ในการประกอบธุรกิจ ผปู้ ระกอบธุรกิจตอ้ ง
ตดั สินใจเลือกรูปแบบการดาเนินธุรกิจของตนเองวา่
จะดาเนินงานในรูปแบบองคก์ รธุรกิจประเภทใด ซ่ึง
องคก์ รธุรกิจท่ีดาเนินกิจการอยใู่ นประเทศไทยมีหลาย
รูปแบบ แต่ละรูปแบบมีวธิ ีดาเนินงานผลดีและผลเสีย
ที่แตกต่างกนั จาแนกตามลกั ษณะเจา้ ของธุรกิจได้ 6
รูปแบบดงั น้ี

1.กิจการเจา้ ของคนเดียว ( Single

Proprietorship)
2.กิจการหา้ งหุน้ ส่วน ( Partnership)
3.กิจการบริษทั จากดั (Limited Company)
4.กิจการสหกรณ์ ( Co-operative Society)
5.กิจการแฟรนไชส์ (Franchise)
6.กิจการรัฐวสิ าหกิจ (State Enterprise)

1.กจิ การเจ้าของคนเดยี ว

( Single Proprietorship)

กิจการเจา้ ของคนเดียว คือกิจการท่ีมีบุคคลคนเดียว

เป็นเจา้ ของหรือลงทุนคนเดียว ควบคุมการดาเนินงาน
เองท้งั หมดคนเดียว ตวั อยา่ งกิจการประเภทน้ี เช่น
ร้านคา้ ปลีก ร้านคา้ ส่ง ร้านเสริมสวย การทาไร่ การทา
นา แผงลอย

ลกั ษณะของกิจการเจา้ ของคนเดียว
1.มีเจา้ ของกิจการเพยี งคนเดียว ใชเ้ งินลงทุนนอ้ ย
2. เจา้ ของกิจการมีความรับผดิ ชอบในหน้ีสิน
ท้งั หมดไม่จากดั จานวน เจา้ หน้ีมีสิทธิเรียกร้องเอา
ทรัพยส์ ินของเจา้ ของได้ ถา้ ทรัพยส์ ินของกิจการไม่
เพียงพอชาระหน้ี
3. เจา้ ของกิจการไดร้ ับผลตอบแทนจากการลงทุนท้งั
ผลกาไรและผลขาดทุนเพยี งคนเดียว
4. การควบคุมการดาเนินงานโดยเจา้ ของกิจการคน
เดียว

2.กจิ การห้างหุ้นส่วน ( Partnership)

กิจการหา้ งหุน้ ส่วนจากดั คือ กิจการท่ีมบี ุคคลต้งั แต่
2 คนข้ึนไปร่วมกนั ลงทุนและดาเนินกิจการ โดยมี
วตั ถุประสงคเ์ พือ่ แบ่งผลกาไรท่ีไดจ้ ากการดาเนินงาน
ซ่ึงธุรกิจประเภทน้ีสืบต่อมาจากธุรกิจเจา้ ของคนเดียว

ลกั ษณะของกิจการหา้ งหุน้ ส่วน
1. มีผรู้ ่วมเป็นหุน้ ต้งั แต่ 2 คนข้ึนไป ตกลงทาสญั ญา
ร่วมกนั ดาเนินงาน
2.มีการร่วมกนั ลงทุนโดยนาเงินสด ทรัพยส์ ินหรือ

แรงงานมาลงทุนตามขอ้ ตกลง
3. มีการกระทากิจการอยา่ งเดียวกนั ร่วมกนั
4. มีความประสงคแ์ บ่งผลกาไรกนั ตามขอ้ ตกลง
ประเภทของกิจการหา้ งหุน้ ส่วน
ตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณิชย์ แบ่งหา้ ง

หุน้ ส่วนออกเป็น 2 ประเภทดงั น้ี
1. หา้ งหุน้ ส่วนสามญั
2. หา้ งหุน้ ส่วนจากดั

3.กจิ การบริษทั จากดั (Limited Company)

บริษทั จากดั คือ บริษทั ประเภทซ่ึงต้งั ข้ึน
ดว้ ยการแบ่งทุนเป็นหุน้ มีมูลคา่ หุน้ เท่าๆกนั โดยผถู้ ือหุน้
ต่างรับผดิ จากดั เพียงไม่เกินจานวนเงินท่ีตนยงั ส่งใชไ้ ม่
ครบมูลคา่ หุน้ ที่ตนถือ

ประเภทของบริษทั จากดั
1. บริษทั เอกชนจากดั คือ บริษทั ซ่ึงต้งั ข้ึนดว้ ย
การแบ่งทุนออกเป็นหุน้ ซ่ึงแต่ละหุน้ มีมูลค่าเท่าๆกนั
โดยมีผถู้ ือหุน้ ต้งั แต่เจด็ คนแต่ไม่ถึง หน่ึงร้อยคน ผถู้ ือหุน้
ทุกคนต่างรับผดิ จากดั เพียงไม่เกินจานวนเงินท่ีตนยงั ส่ง
ใชไ้ ม่ครบมูลค่าหุน้ ที่ตนถือเท่าน้นั และคุณสมบตั ิของผู้
ถือหุน้ ไม่เป็นขอ้ สาระสาคญั
2. บริษทั มหาชนจากดั หมายถึง บริษทั
ประเภทซ่ึงต้งั ดว้ ยความประสงคท์ ี่จะเสนอขายหุน้ ต่อ
ประชาชน โดยผถู้ ือหุน้ มีความรับผดิ จากดั ไม่เกินจานวน
เงินค่าหุน้ ที่ตอ้ งชาระ และบริษทั ดงั กล่าวไดร้ ะบุความ
ประสงคเ์ ช่นน้นั ไวใ้ นหนงั สือบริคณห์สนธิ

4.กจิ การสหกรณ์ ( Co-operative Society)

สหกรณ์ คือธุรกิจรูปแบบหน่ึงท่ีจดั ต้งั และดาเนินการโดย
กลุ่มบุคคลที่มีความประสงคอ์ ยา่ งเดียวกนั ร่วมกนั จดั ต้งั
ลงทุน ดาเนินการและเป็นเจา้ ของร่วมกนั ดว้ ยความสมคั รใจ

ลกั ษณะของกิจการสหกรณ์
1. เป็นการร่วมลงทุนของบุคคลต้งั แต่ 10 คนข้ึนไป โดย
ไม่จากดั จานวน
2. เป็นการร่วมมือกนั เพือ่ แกไ้ ขความเดือดร้อนของบุคคล
ท่ีมีปัญหาทางดา้ นเศรษฐกิจและสงั คม
3. ผสู้ มคั รสมาชิกตอ้ งเป็นไปดว้ ยความสมคั รใจ ไม่ใช่การ
บงั คบั
4. สมาชิกทุกคนมีสิทธิเท่าเทียมกนั ในการดาเนินงาน
สหกรณ์
5. มีวตั ถุประสงคเ์ พอื่ ช่วยเหลือตนเอง และช่วยเหลือซ่ึง
กนั และกนั ในหมู่สมาชิกโดยไม่คานึงถึงผลกาไร
6. การจดั ต้งั มีการจดทะเบียนตามพระราชบญั ญตั ิการ
สหกรณ์

ประเภทของสหกรณ์

โดยในประเทศไทยไดแ้ บ่งประเภทของสหกรณ์ตามประกาศ

ของนายทะเบียนสหกรณ์เก่ียวกบั เร่ืองการจดั ประเภทสหกรณ์ตาม
กฎกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ออกตามความในพระราชบญั ญตั ิ
พ.ศ. 2511 เม่ือวนั ท่ี 28 พฤศจิกายน 2516 กาหนดประเภทสหกรณ์
ที่รับจดทะเบียนรวมมี 6 ประเภท

1.สหกรณ์การเกษตร เป็นสหกรณ์ที่มีสมาชิกประกอบดว้ ย
เกษตรกร มีหนา้ ที่ ในการจดั หาและใหบ้ ริการแก่สมาชิกในดา้ นการ
ผลิตการเกษตร

2.สหกรณ์การประมง จดั ต้งั ข้ึนในกลุ่มผปู้ ระกอบอาชีพประมง
ทาหนา้ ท่ีเก่ียวกบั การส่งเสริมและประกอบอาชีพดา้ นการประมง

3.สหกรณ์นิคม เป็นสหกรณ์ที่มีหนา้ ท่ีเก่ียวกบั การจดั หาจดั สรร
ท่ีดินใหแ้ ก่สมาชิกในการประกอบอาชีพรวมถึงการจดั หาและ
อานวยความสะดวกในการประกอบอาชีพ

4.สหกรณ์ร้านคา้ เป็นสหกรณ์ท่ีจดั ต้งั ข้ึนเพอื่ ใหบ้ ริการดา้ นการ
จดั หาสินคา้ อปุ โภค บริโภคในราคายตุ ิธรรม

5.สหกรณ์บริการ เป็นสหกรณ์ที่ใหบ้ ริการแก่สมาชิกในดา้ น
สาธารณูปโภคต่างๆ

6.สหกรณ์ออมทรัพยห์ รือสหกรณ์ธนกิจ เป็นสหกรณ์ท่ีสมาชิก
ร่วมกนั จดั ต้งั ข้ึนเพอ่ื ส่งเสริมการออมเงินในหมู่สมาชิก เพอื่ ให้
สมาชิกไดก้ ยู้ มื เงินในยามจาเป็นดว้ ยอตั ราดอกเบ้ียต่า

5. กจิ การแฟรนไชส์ (Franchise)

กิจการแฟรนไชส์ อาจเรียกอีกอยา่ งวา่ ธุรกิจสมั ปทาน คือ ธุรกิจท่ี

เกิดจากความสมั พนั ธ์ระหวา่ งบุคคล 2 กลุ่มข้ึนไปหรือมากกวา่ ซ่ึงมี
บทบาทและหนา้ ท่ีรับผดิ ชอบต่างกนั แต่จะส่งเสริมซ่ึงกนั และกนั ใน
ระบบธุรกิจ โดยมีวตั ถุประสงคจ์ ะกระจายสินคา้ หรือบริการไปสู่
ผบู้ ริโภคอยา่ งมีประสิทธิภาพ ดงั น้นั จากลกั ษณะของธุรกิจแฟรนไชส์
จึงมีผเู้ กี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจประเภทน้ี 2 ฝ่ ายคือ

1. แฟรนไชซอร์ หรือ เจา้ ของธุรกิจ คือ ผใู้ หส้ มั ปทาน
2. แฟรนไชซี คือ ผขู้ อรับสมั ปทาน
ประเภทของธุรกิจแฟรนไชส์
ธุรกิจแฟรนไชส์หรือธุรกิจแบบสมั ปทานมี 2 ประเภทคอื
1. ธุรกิจแฟรนไชส์หรือแบบสมั ปทานท่ีใชส้ ินคา้ และช่ือการคา้ เป็น
รูปแบบธุรกิจท่ีผผู้ ลิตหรือผจู้ าหน่าย หรือผใู้ หส้ มั ปทานใหส้ ิทธิแก่ผรู้ ับ
สมั ปทานหรือตวั แทนจาหน่าย ในการจาหน่ายสินคา้ หรือผลิตภณั ฑ์ ใด
ผลิตภณั ฑห์ น่ึงของผใู้ หส้ ัมปทาน โดยผรู้ ับสมั ปทานจะไดร้ ับช่ือสินคา้
เครื่องหมายการคา้ โดยถือเสมือนวา่ เป็นผจู้ าหน่ายในสายผลิตภณั ฑ์
เดียวกบั ผใู้ หส้ มั ปทาน เช่น ตวั แทนจาหน่ายน้าอดั ลมโคคา-โคล่า
สถานีบริการน้ามนั เชลล์ ตวั แทนจาหน่ายรถยนตฟ์ อร์ด เป็นตน้
2. ธุรกิจแฟรนไชส์หรือแบบสมั ปทานที่ใชร้ ูปแบบทางธุรกิจ เป็น
รูปแบบธุรกิจที่ผใู้ หส้ มั ปทานใหส้ ิทธิแก่ผรู้ ับสมั ปทานในการขาย
สินคา้ หรือบริกี่โดยใชเ้ ครื่องหมายการคา้ ของผใู้ หส้ มั ปทาน เช่น พซิ ซ่า
ฮทั เคเอฟซี เซเวน่ -อีเลฟเวน เป็นตน้

6.กจิ การรัฐวสิ าหกจิ (State Enterprise)

กิจการรัฐวิสาหกิจ หมายถึง องคก์ รของรัฐบาล หน่วยงาน
ธุรกิจที่รัฐบาลเป็นเจา้ ของหรือบริษทั หา้ งหุน้ ส่วนนิติบุคคล
ท่ีส่วนราชการหรือหน่วยงานธุรกิจของรัฐบาลมีทุนรวมอยู่
ดว้ ย เกินกวา่ ร้อยละ 50 มีกาบริหารงานอยรู่ ะหวา่ งระบบ
ราชการและระบบธุรกิจ
สาเหตุที่รัฐบาลเขา้ มาดาเนินงานรัฐวิสาหกิจ

1.เพื่อหารายไดเ้ ขา้ รัฐบาลนอกเหนือจากการเกบ็ ภาษีอากร
2.เพอื่ ประโยชนส์ ่วนรวมของประชาชน
3.เพ่อื ป้องกนั การผกู ขาดและการเอารัดเอาเปรียบจาก
ผปู้ ระกอบการเอกชน
4.กิจการบางอยา่ งตอ้ งใชเ้ งินทุนจานวนมาก
5. เพอ่ื ความมน่ั คง ความสงบและความปลอดภยั ของ
ประเทศชาติ
6. เพ่อื ควบคุมการผลิต หรือการบริโภคสินคา้ บางชนิด
7.เพ่ือเป็นการส่งเสริมเอกลกั ษณ์ วฒั นธรรมและเผยแพร่
ช่ือเสียงของประเทศ

ประเภทของรัฐวสิ าหกจิ

การจาแนกประเภทของรัฐวสิ าหกิจไทยสามารถ
จาแนกได้ 2 ลกั ษณะตามลกั ษณะการจดั ต้งั และจาแนก
ตามรายไดท้ ่ีนาส่งแก่รัฐ

1.จาแนกตามลกั ษณะการจดั ต้งั สามารถจาแนกไดด้ งั น้ี
1.1 ประเภทองคก์ รและโรงงาน
1.2 ประเภทสานกั งานและกิจการอ่ืน
1.3 ประเภทธนาคารและบริษทั ที่รัฐบาลถือหุ้นเกิน

กวา่ ร้อยละ 50
1.4 แบ่งตามหน่วยงานที่รัฐวสิ าหกิจสงั กดั

2.จาแนกตามรายไดท้ ่ีนาส่งแก่รัฐ
2.1 รัฐวสิ าหกิจประเภทผกู ขาด
2.2 รัฐวสิ าหกิจประเภทก่ึงผกู ขาด
2.3 รัฐวิสาหกิจประเภทสาธารณูปโภค
2.4 รัฐวสิ าหกิจประเภทอุตสาหกรรม
2.5 รัฐวิสาหกิจประเภทอื่นๆ
2.6 รัฐวสิ าหกิจประเภทบริษทั จากดั