Best Practices

รายงานการปฏิบตั ทิ ่ีเป็นเลิศ
(Best Practice)

รปู แบบการจดั การเรยี นการสอนเพือ่ สรา้ งนวัตกรรม
โดยใช้กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน

นายวุฒิศักด์ิ สภุ ิษะ
นางพัชนภิ า เหลื่อมอุไร
นางสาวนิตยา กองทรพั ย์

โรงเรยี นทงุ่ ไชยพทิ ยา รัชมงั คลาภเิ ษก
อาเภออุทมุ พรพสิ ัย จงั หวดั ศรีสะเกษ

สานกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษามธั ยมศึกษาเขต 28

คานา

รายงานการสรุปผลการปฏบิ ตั ิทเ่ี ป็นเลศิ (Best Practice) ฉบับนีจ้ ัดทาขน้ึ เพ่ือนาเสนอผลการ
ดาเนนิ งาน “รูปแบบการจดั การเรียนการสอนเพื่อสรา้ งนวัตกรรม โดยใชก้ ระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์
โรงเรียน” ซึง่ มุง่ พัฒนาใหน้ กั เรยี นไดม้ กี ารสร้างนวัตกรรม มีการจัดกจิ กรรมการเรียนการสอนแบบบูรณาการ
ทางกลุม่ ผูศ้ ึกษาได้ศกึ ษาขน้ั ตอนตามสาระการเรยี นรู้ สาระที่ 3 ประโยชนแ์ ทแ้ ก่มหาชน นาเอาแนวทางจาก
การดาเนนิ งานงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น ในโครงอนรุ กั ษ์พนั ธกุ รรมพชื อันเน่ืองมาจากพระราชดาริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี ประยุกตแ์ ละบูรณาการในการจัดการเรยี นการสอนให้กบั
นกั เรียนสามารถเรยี นรู้กระท่ังสามารถสร้างเปน็ นวตั กรรมจากการศึกษาได้

คณะผ้จู ัดทาหวงั เปน็ อย่างยงิ่ รายงานฉบับนี้ จะเป็นประโยชน์ตอ่ ท่านผู้อ่านและผูส้ นใจบ้างไม่มากก็
นอ้ ย ถ้าหากมีข้อบกพร่องผิดพลาดประการใด คณะผู้ศกึ ษา ขออภยั มา ณ ทน่ี ีด้ ว้ ย

วฒุ ศิ ักดิ์ สภุ ษิ ะ และคณะ

สารบญั

เรอื่ ง หนา้

คานา
ผลิตภณั ฑ์จากฟักขา้ ว นวัตกรรมจากกระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรยี น

ท่มี า/ความสาคญั ของผลงาน 1

จดุ ประสงค์และเป้าหมายของการดาเนนิ งาน 2
- จุดประสงค์
- เป้าหมาย 2

กระบวนการผลติ ผลงาน หรอื ขัน้ ตอนการดาเนินงาน 4

ผลการดาเนนิ การ ผลสมั ฤทธ์ิ ประโยชน์ทไ่ี ด้รับ 4

ปัจจัยความสาเรจ็ 4

บทเรยี นที่ได้รบั 4-5
4
การเผยแพร่ การไดร้ ับการยอมรบั รางวัลที่ไดร้ ับ 5
- การเผยแพร่ 5
- การไดร้ ับการยอมรับ
- รางวัลท่ีไดร้ บั 7
8
ภาคผนวก 9
- กิจกรรมการเรยี นการสอนเพื่อสรา้ งนวตั กรรม 9
- ตวั อย่างใบงาน การจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนเพ่ือสร้างนวตั กรรม 9
- กจิ กรรมการผลติ / สรา้ งนวตั กรรม 10-11
- ตวั อย่างผลิตภณั ฑ์ / นวัตกรรม
- การเผยแพร่ ยอมรับ และรางวลั ทไ่ี ดร้ ับ

1

นวัตกรรมการปฏิบัตทิ ีเ่ ปน็ เลศิ (BEST PRACTICE)

รูปแบบการจัดการเรียนการสอนเพอื่ สร้างนวตั กรรม
โดยใชก้ ระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน

นายวุฒศิ กั ด์ิ สุภิษะ นางพชั นิภา เหลอ่ื มอุไร นางสาวนติ ยา กองทรัพย์

โรงเรยี นทงุ่ ไชยพิทยา รัชมงั คลาภเิ ษก
สงั กดั สานักงานเขตพื้นทีก่ ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต 28
โทรศัพท์มือถอื 081-879 5934 E-mail : [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------------

๑. ความสาคัญของผลงาน
จากแผนยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 ปี (พ.ศ.2560 – 2579) ท่กี าหนดเพอ่ื ใหบ้ รรลวุ ิสยั ทศั น์ เพื่อการ

พฒั นาประเทศท่วี า่ “ประเทศมคี วามมน่ั คง มั่งคงั่ ย่ังยนื เป็นประเทศพัฒนาแลว้ ด้วยการพฒั นาตาม
ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง” มีการนายุทธศาสตร์ชาติ ยุทธศาสตร์ท่ี 8 การพัฒนาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี
วจิ ัย และนวัตกรรม ขบั เคล่ือนไทยแลนด์ 4.0 เข้าสปู่ ระเทศแหง่ ความคดิ สร้างสรรคแ์ ละนวัตกรรม

จดุ เนน้ การจดั การศกึ ษา ของกระทรวงศึกษาธิการ ด้านนวัตกรรม ใหโ้ รงเรยี นระดับ
ประถมศึกษา / มัธยมศึกษา ครแู ละผเู้ รียนสร้างกระบวนการเรยี นรูร้ ่วมกัน และจัดการเรยี นรู้แบบองคร์ วม จัด
แหลง่ เรยี นรูเ้ พ่ือพฒั นาผ้เู รียนให้มคี ณุ ภาพ โดยมีจุดเนน้ หนึง่ ในน้นั ที่วา่ “ส่งเสริมการเรยี นวทิ ยาศาสตร์เพื่อ
สร้างนวตั กรรม”

และจากการประกาศกระทรวงศึกษาธกิ าร เรอ่ื ง การจดั ตง้ั พืน้ ทน่ี วัตกรรมการศึกษาจังหวัดศรี
สะเกษ ประกาศ ณ วันท่ี 19 กันยายน พ.ศ. 2561 ลงนามโดย นายธีระเกยี รติ เจริญเศรษฐศลิ ป์
รัฐมนตรวี ่าการกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ที่มเี ป้าหมายม่งุ เน้น เพม่ิ ผลสมั ฤทธ์ใิ นการเรยี นรู้ของนักเรียนในพื้นที่
นวัตกรรมการศึกษา ด้านเจตคติ ทักษะสาคัญ และความรู้ ลดความเหลอ่ื มล้าด้านคณุ ภาพการศึกษา โดยยกผล
การเรยี นร้ขู องนกั เรียนกลุ่มอ่อนและยากจน ด้วยการพัฒนานวัตกรรมการบรหิ ารการศึกษาระดับจังหวดั อนั
เกิดจากความรว่ มมือกับภาครัฐ องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถ่ิน เอกชน และประชาสงั คมในการจดั การศึกษา การ
พัฒนา และการขยายผลการพัฒนานวัตกรรมการศึกษา

จากข้อมูลข้างตน้ คณะผู้ศกึ ษามแี นวคิดทจ่ี ะพัฒนาผู้เรียน แกป้ ัญหาในการเรยี นรู้
ทส่ี ามารถคิด สร้างนวัตกรรม เพื่อนาไปประยุกตใ์ ชใ้ ห้เกดิ ประโยชนแ์ กต่ นเอง และส่วนรวม ประกอบกบั
โรงเรียนไดเ้ ข้าโครงการอนุรักษ์พนั ธกุ รรมพืช อันเน่ืองมาจากพระราชดารสิ มเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยาม
บรมราชกมุ ารี ทีม่ ีเป้าหมายสรา้ งจิตสานกึ ในการอนุรักษ์ โดยใช้กจิ กรรม “งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน”

2

ขับเคล่อื นในสว่ นของการสร้างจิตสานึกการอนรุ ักษ์ให้กับเยาวชนส่วนใหญ่ ท่อี ยวู่ ยั ศึกษา ในสถานศกึ ษา
กระท่ังคณะผศู้ ึกษาได้มีการนามาประยุกต์ใชพ้ ฒั นา จนได้การปฏิบัตทิ ีเ่ ป็นเลศิ (Best Practice) “รปู แบบการ
จดั การเรียนการสอนเพ่ือสร้างนวตั กรรมโดยใช้กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น”

2. จุดประสงคแ์ ละเปา้ หมายของการดาเนินงาน
2.1 จดุ ประสงค์
1) เพื่อพัฒนารูปแบบการจดั การเรียนการสอนเพอ่ื สร้างนวัตกรรม โดยใช้กระบวนการงาน
สวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน

2) เพ่ือสง่ เสรมิ ใหน้ ักเรียนมกี ารสรา้ งนวตั กรรม จากรปู แบบการจัดการเรียนการสอน โดยใช้
กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น

3) เพือ่ สง่ เสริมใหน้ กั เรียนได้เรียนรดู้ ว้ ยวธิ ีการที่หลากหลายและได้ประสบการณต์ รงอนั จะ
ส่งผลต่อการคุณภาพการเรยี นรู้ทีย่ ั่งยืน
2.2 เปา้ หมาย
เชิงปรมิ าณ

นกั เรียนทเ่ี รยี นด้วยกระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน สร้างนวตั กรรมได้
เชิงคุณภาพ

การจดั การเรียนการสอนเพือ่ สรา้ งนวัตกรรม มีรปู แบบชัดเจน

3. กระบวนการผลติ ผลงาน หรือขั้นตอนการดาเนนิ งาน
ขั้นตอนดาเนินงานใช้กระบวนการเรียนการสอน โดยใช้กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น มีหลกั การ

จัดการ ดังนี้
1.) ประชุมวางแผน คณะทางาน ในการนา สาระการเรยี นร้ทู ่ี 3 ประโยชนแ์ ท้แกม่ หาชน มาใชใ้ นการ
จดั การเรียนการสอน
2.) วเิ คราะหค์ วามสอดคล้องของตัวชว้ี ดั หรือผลการเรยี นรูข้ องหลักสตู รสถานศกึ ษา กับงานสวน
พฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น
3.) เขียนแผนการจดั การเรยี นรู้แบบบูรณาการ และร่วมกันออกแบบการจัดการเรียนรู้
4.) ดาเนนิ การตามรูปแบบที่ออกแบบไว้ ในสาระการเรยี นรสู้ าระที่ 3 ประโยชนแ์ ท้แกม่ หาชน
โดยใช้ข้นั ตอนการเรยี นเรยี นรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน (ปรับปรุงจาก ดุษฎี โยเหลาและคณะ
,2557: 20-23) ดังน้ี

1.ข้ันให้ความรู้พื้นฐาน 2.ขน้ั กระตุน้ ความสนใจ 4.ข้ันแสวงห
3.ขั้นจัดกลุ่มรว่ มมอื

การเรียนรู้ 3 สาระ ธรรมชาติ รปู ลกั ษณ์
แหง่ ชีวติ คุณสมบัติ
- สาระที่ 1 ธรรมชาติ พฤตกิ รรม
แหง่ ชีวิต ปญั หา/
- สาระที่ 2 สรรพสง่ิ ปจั จยั
ลว้ นพันเกี่ยว
- สาระท่ี 3 ประโยชน์ สรรพส่ิงล้วน
แทแ้ กม่ หาชน พันเกย่ี ว

ภาพที่ 1 แสดงรูปแบบการจัดการเรียนการสอนเพ่ือสร้างนว

หาความรู้ 5.ข้ันสรปุ เปน็ 6.ขนั้ นาเสนอ
- แนวคดิ และแนวทาง ผลงาน

พิจารณา นวัตกรรม
วิเคราะห์ ดา้ นวัตถุ

จินตนาการ ศักยภาพ พจิ ารณา คุณ นาเสนอ
วิเคราะห์ นวัตกรรม

จนิ ตนาการ

คตธิ รรม

วัตกรรม โดยใช้กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน

3

4

4. ผลการดาเนินการ ผลสมั ฤทธ์ิ ประโยชน์ที่ไดร้ ับ
ผลการดาเนนิ การ
1) กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ชว่ ยใหค้ รมู ีรูปแบบในการเรียนการสอน เพ่ือสรา้ ง
นวัตกรรมไดช้ ัดเจนขึน้
2) กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ที่นามาใชใ้ นการเรยี นการสอน ชว่ ยใหน้ กั เรยี นสรา้ ง
นวตั กรรมได้ง่าย และหลากหลายข้นึ
ผลสมั ฤทธิ์ พบว่าผูส้ อน และผ้สู อนมีความคิดเห็นด้านประสิทธิภาพ ในการใชร้ ูปแบบการจัดการเรยี น

การสอนเพอื่ สรา้ งนวตั กรรม โดยใชก้ ระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรยี น ดังน้ี
1) รูปแบบมีความชดั เจน เปน็ ลาดับ ข้นั ตอน
2) รปู แบบสามารถทาให้การสรา้ งนวัตกรรมได้งา่ ย และหลากหลายขึ้น
ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ ับ “รูปแบบการจดั การเรยี นการสอนเพื่อสรา้ งนวตั กรรม โดยใช้กระบวนการ

งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรยี น” เมอ่ื นามาใชพ้ บว่าครูจัดการเรียนการสอนได้ดขี น้ึ นักเรียนมีการสรา้ ง
นวตั กรรม อยา่ งเป็นขัน้ ตอน และเกดิ นวตั กรรมหลากหลายข้นึ

5. ปัจจัยความสาเร็จ
1) กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน
2) การมีส่วนรว่ มของครูท่ีให้ความรว่ มมอื ในการบูรณาการการเรยี นการสอน
3) การประยุกตใ์ ช้เทคโนโลยีท่เี หมาะสม
4) นักเรยี นมีความพร้อมและความตง้ั ใจในการเรียนตามรูปแบบการเรยี นการสอนที่นามาใช้
5) ผเู้ ช่ยี วชาญให้ความช่วยเหลือช้ีแนะ

6. บทเรยี นที่ได้รบั
6.1 ครูไดร้ ับการพัฒนารปู แบบการจดั การเรียนการสอนท่ีส่งผลตรงต่อการพฒั นาผ้เู รียน
6.2 นักเรียนได้เรียนรูจ้ ากประสบการณ์ตรง สามารถนามาบรู ณาการสู่การพัฒนาการเรียนรู้ เพอ่ื สรา้ ง

นวตั กรรม ได้เตม็ ตามศกั ยภาพของตนเอง
6.3 โรงเรียนสามารถจัดการเรยี นรู้ตามรปู แบบการจดั การเรียนการสอนเพื่อสร้างนวัตกรรม โดยใช้

กระบวนการงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน มาบูรณาการจัดการเรียนรูเ้ ข้ากบั กลมุ่ สาระต่างๆ ได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ

7. การเผยแพร่ การไดร้ บั การยอมรับ รางวัลทไ่ี ดร้ ับ จากการนารปู แบบการจดั การเรียนการสอนเพ่ือสร้าง
นวตั กรรม โดยใชก้ ระบวนการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน มกี ารเผยแพร่ และไดก้ ารยอมรับ ดังนี้

การเผยแพร่
1. เว็บไซต์ งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรยี นทุ่งไชยพิทยา รชั มังคลาภเิ ษก เพ่ือบรกิ ารทาง

วิชาการให้กบั ผสู้ นใจ https://sites.google.com/site/botanicalgardentpr/home
2. การจัดนิทรรศการ ในงานประชมุ วิชาการ
3. การออกให้บริการความรูท้ างวชิ าการ ที่โรงเรียนพยหุ ์วิทยา อาเภอพยหุ ์ จงั หวดั ศรีสะแกษ

5

การไดร้ บั การยอมรับ
การศกึ ษาดงู าน งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรยี น โรงเรยี นทงุ่ ไชยพิทยา รัชมงั คลาภเิ ษก ของ

คณะศกึ ษาดูงานภายในจังหวดั ศรีสะเกษ เชน่ โรงเรียนปรางคก์ ู่ อาเภอปรางคก์ ู่ โรงเรยี นศรรี ตั นะวทิ ยา
อาเภอศรรี ัตนะ โรงเรยี นสะเดาใหญป่ ระชาสรรค์ อาเภอขุขันธ์ โรงเรยี นสม้ ปอ่ ย อาเภอราษีไศล โรงเรยี นไกร-
ภักดวี ทิ ยาคม อาเภอเมือง

รางวลั ทไี่ ด้รับ
1. รางวลั พระราชทาน “ป้ายสนองพระราชดาริ งานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น”

2. รางวลั พระราชทาน “เกยี รตบิ ัตรงานสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรยี น ขั้นท่ี 1”

3. รางวลั ครผู ฝู้ ึกสอนนักเรียน ระดบั เหรยี ญทอง ชนะเลิศ กิจกรม การแปรรูปอาหาร
ระดับชั้น ม. 1 – ม. 3 งานมหกรรมความสามารถทางศิลปะหตั กรรม วิชาการ และ
เทคโนโลยี ของนกั เรียน คร้ังท่ี 68 ระดบั เขตพ้นื ที่การศึกษา ปกี ารศกึ ษา 2561
สานักงานเขตพนื้ ที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต 28 ระหว่างวันท่ี 8 – 10 พฤศจิกายน
พ.ศ. 2561

4. รางวลั ครูผฝู้ กึ สอนนกั เรยี น ระดบั เหรยี ญทอง ชนะเลิศ กจิ กรม การแปรรปู อาหาร
ระดับช้นั ม. 4 – ม. 6 งานมหกรรมความสามารถทางศิลปะหตั กรรม วิชาการ และ
เทคโนโลยี ของนกั เรียน ครัง้ ท่ี 68 ระดับเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษา ปกี ารศกึ ษา 2561
สานักงานเขตพ้นื ที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต 28 ระหว่างวนั ที่ 8 – 10 พฤศจิกายน
พ.ศ. 2561

5. รางวลั ครูผฝู้ ึกสอนนักเรยี น ระดบั เหรียญทอง กิจกรม การแปรรูปอาหาร ระดบั ชัน้ ม. 1
– ม. 3 งานมหกรรมความสามารถทางศลิ ปะหัตกรรม วชิ าการ และเทคโนโลยี ของ
นกั เรียน ระดับระดับชาติ คร้ังที่ 68 ปกี ารศึกษา 2561 ระหว่างวนั ที่ 6 – 8 ธนั วาคม
พ.ศ. 2561 ณ จังหวดั บรุ ีรมั ย์

6. รางวัล ครูผู้ฝึกสอนนักเรียน ระดับเหรียญทอง กจิ กรม การแปรรปู อาหาร ระดบั ชัน้ ม. 4
– ม. 6 งานมหกรรมความสามารถทางศลิ ปะหตั กรรม วชิ าการ และเทคโนโลยี ของ
นกั เรยี น ระดบั ระดับชาติ ครงั้ ท่ี 68 ปีการศึกษา 2561 ระหว่างวนั ท่ี 6 – 8 ธนั วาคม
พ.ศ. 2561 ณ จงั หวดั บุรรี มั ย์

7. รางวลั ครผู ฝู้ กึ สอนนักเรียน ระดบั เหรยี ญทอง กจิ กรม การแปรรปู อาหาร ระดับชน้ั ม. 4
– ม. 6 งานศลิ ปหตั ถกรรมนักเรียน ครัง้ ท่ี 69 ปกี ารศกึ ษา 2562 ระดบั เขตพืน้ ท่ี
การศึกษา สานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต 28 ระหว่างวนั ที่ 11 – 13
กันยายน พ.ศ. 2562

6

8. รางวลั ครูผฝู้ ึกสอนนกั เรยี น ระดับเหรยี ญทอง กจิ กรม การแปรรปู อาหาร ระดับชน้ั ม. 1
– ม. 3 งานศิลปหตั ถกรรมนักเรียน ครง้ั ท่ี 69 ปีการศึกษา 2562 ระดับชาติ ระหว่างวันที่
12 – 14 กนั ยายน พ.ศ. 2562

7

ภาคผนวก

8

การจดั กิจกรรมการเรยี นการสอน

9

ตวั อยา่ งใบงาน
การจดั กจิ กรรมการเรียนการสอน

10

การเผยแพร่ ยอมรบั และรางวลั ที่ไดร้ บั

11

การเผยแพร่ ยอมรบั และรางวัลที่ได้รบั

เกยี รติบัตรครูผูส้ อนนักเรียน
เหรียญทอง ระดบั ชาติ การแปรรูปอาหาร ระดับ ชน้ั ม.4-ม.6
ผลผลิตจาก “รปู แบบการจดั การเรียนการสอนเพื่อสรา้ งนวัตกรรม
โดยใช้กระบวนการการเรยี นรู้งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรยี น”

เกยี รติบัตรครูผสู้ อนนักเรียน
เหรยี ญทอง ระดับชาติ การแปรรูปอาหาร ระดบั ชัน้ ม.4-ม.6
ผลผลติ จาก “รปู แบบการจัดการเรียนการสอนเพ่ือสร้างนวัตกรรม
โดยใช้กระบวนการการเรียนรงู้ านสวนพฤกษศาสตรโ์ รงเรียน”