สรุปหลักกฎหมายมหาชน (สมบูรณ)

สงั คมและพฤติกรรมของบุคคลในสงั คมนัน้ ๆ
ทงั้ น้ีเพ่ือให้การบังคับใช้กฎหมายในสภาพ
สงั คมปัจจุบนั เป็นไปโดยเหมาะสม

2.2.2.นิติวิธีทางสงั คมวิทยา คอื
การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างสังคมกับ
กฎหมาย สาเหตุหรือเหตุการณ์สาคญั ของ
สงั คมซง่ึ เป็นตน้ กาเนิดของกฎหมาย อทิ ธพิ ล
ของสงั คมหรือความคิดของบุคคลท่ีมีผลต่อ

50 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

การแก้ไขเปล่ียนแปลงกฎหมาย เพ่ือให้
เน้ือหา และการบังคับใช้กฎหมายมีความ
ทนั สมยั สามารถตอบสนองต่อความก้าวหน้า
และความตอ้ งการของสงั คม

51 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

บทที่ 4.ความแตกต่างระหว่างกฎหมาย
มหาชนและกฎหมายเอกชน

กฎหมายมหาชนและกฎหมายเอกชน มี
ความแตกตา่ งกนั 6 ประการ คอื

1.ความแตกต่างในด้านบคุ คลที่เข้า
ไปมีนิติสมั พนั ธ์

52 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

บุ คคลซ่ึงเข้าไปมีนิ ติสัมพันธ์ต า ม
กฎหมายมหาชนนนั้ คอื รฐั หน่วยงาน องคก์ ร
หรือเจ้าหน้าท่ีของรฐั ฝ่ ายหน่ึงโดยท่ีอีกฝ่ าย
อาจเป็นรฐั หน่วยงาน องค์กรหรอื เจ้าหน้าท่ี
ของรฐั เชน่ เดยี วกนั หรอื เอกชน

ส่วนบุคคลซ่ึงเข้าไปมีนิติสมั พนั ธ์ตาม
กฎหมายเอกชนนั้น คือ เอกชนซ่ึงเป็ นผู้

53 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

โต้แย้งสทิ ธฝิ ่ ายหน่ึง และเอกชนะผถู้ ูกโต้แยง้
สทิ ธฝิ ่ายหน่ึง

2.ความแตกต่ างในด้านเนื้ อหาและ
ความม่งุ หมาย

กฎหมายมหาชนมวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื การ
จดั ใหม้ ี และการใหบ้ รกิ ารประโยชน์สาธารณะ
โดยมุ่งหวงั ถงึ การตอบสนองต่อความตอ้ งการ

54 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ของสงั คม มใิ ชเ่ พอ่ื แสวงหาผลกาไรเป็นตวั เงนิ
หรอื ทรพั ยส์ นิ

สว่ นกฎหมายเอกชนมวี ตั ถุประสงคเ์ พอ่ื
คุ้มครองสิทธิและเสรีภาพในชีวิติ ร่างกาย
อนามยั เสรภี าพ ทรพั ย์สนิ หรอื สทิ ธอิ ย่างใด
อย่างหน่ึงของเอกชนแต่ละบุคคล เวน้ แต่กรณี
ทเ่ี อกชนดาเนินการในเชงิ สาธารณะประโยชน์
เช่น การก่อตงั้ สมาคมหรอื มลู นิธติ ามประมวล

55 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 78 และ
มาตรา 110

3.ความแตกต่างในด้านรปู แบบของ
นิติสมั พนั ธ์

ก ฎ ห ม า ย ม ห า ช น ใ ห้อ า น า จ แ ก่ รัฐ
หน่วยงานหรอื องค์กรของรฐั ในการออกคาสงั่
หรือกระทาการใดๆภายใต้ขอบเขตและ

56 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

เง่อื นไขทางกฎหมายซ่งึ มผี ลบงั คบั ใหอ้ กี ฝ่าย
หน่ึงตอ้ งปฎบิ ตั ติ ามแมจ้ ะไมต่ กลงยนิ ยอม

ส่วนกฎหมายเอกชนนั้น การแสดง
เจตนาของเอกชนแต่ละฝ่ ายตงั้ อยู่บนพ้นื ฐาน
ความเสมอภาค ความเป็ นอิสระและความ
สมคั รใจ ฝ่ ายใดฝ่ ายหน่ึงจะบงั คบั ให้อีกฝ่ าย
กระทาการใดๆโดยปราศจากความยินยอม
มไิ ด้

57 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

4.ความแตกต่างในด้านนิ ติ วิธี
นิ ติ วิ ธี ท า ง ก ฎ ห ม า ย ม ห า ช น มี
แนวความคดิ หรอื กระบวนการทางความคดิ ซง่ึ
มี ท่ี ม า ห รื อ ต้ น ก า เ นิ ด จ า ก ป รั ช ญ า
ประวัติศาสตร์ สภาพหรือปัญหาของสังคม
เ พ่ือ รัก ษ า ดุ ล ย ภ า พ ร ะห ว่า ง ป ระ โยชน์
สาธารณะกบั สทิ ธแิ ละเสรภี าพของเอกชน

58 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

นิ ติ วิ ธี ท า ง ก ฎ ห ม า ย เ อ ก ช น มี
แนวความคดิ หรอื กระบวนการทางความคิด
บนพน้ื ฐานของความเสมอภาค โดยมงุ่ เน้นถงึ
นิตสิ มั พนั ธแ์ ละการคุม้ ครองสทิ ธิ และเสรภี าพ
ระหวา่ งเอกชน

5.ความแตกต่างทางด้านนิติปรชั ญา
นิตปิ รชั ญาทางกฎหมายมหาชนมุ่งเน้น
ถงึ การใชอ้ านาจของรฐั หน่วยงาน องคก์ รหรอื

59 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

เจา้ หน้าทข่ี องรฐั ภายใตข้ อบเขตของกฎหมาย
เ พ่ือ รัก ษ า ดุ ล ย ภ า พ ร ะห ว่า ง ป ระ โยชน์
สาธารณะกบั สทิ ธแิ ละเสรภี าพของเอกชน

นิตปิ รชั ญาทางกฎหมายเอกชนมุ่งเน้น
ถงึ หลกั ความเสมอภาค และความสมคั รใจของ
เอกชนซง่ึ เป็นคกู่ รณี

6.ความแตกต่างทางด้านเขตอานาจ
ศาล

60 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ในกรณีทม่ี ขี อ้ พพิ าทระหวา่ งรฐั กบั รฐั รฐั
กบั หน่วยงานหรือองค์กรของรฐั หรือรฐั กบั
เอกชนอันเน่ืองมาจากการใช้อานาจตาม
กฎหมายมหาชน ศาลท่ีมีอานาจพิจารณา
พพิ ากษาคดคี อื ศาลทใ่ี ชร้ ะบบการพจิ ารณาคดี
แบบไต่สวน เช่น ศาลรัฐธรรมนูญ, ศาล
ปกครอง

61 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ในกรณีทม่ี ขี อ้ พพิ าทระหว่างเอกชนดว้ ย
กันเองในเร่ืองการโต้แย้งสิทธิ เช่น การผิด
สญั ญา การกระทาละเมดิ การเรยี กคา่ เสยี หาย
หรือค่าสินไหมทดแทน ศาลท่ีมีอานาจ
พิจารณาพิพากษาคดีคือศาลท่ีใช้ระบบการ
พจิ ารณาคดแี บบกล่าวหา เชน่ ศาลแพง่ , ศาล
อาญา

62 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

บทท่ี 5.การควบคุม ตรวจสอบการใช้
อานาจตามกฎหมายมหาชน

การใช้ “อานาจอธิปไตย” และการใช้
“อานาจปกครอง” มีหลักเกณฑ์ในการ
ควบคมุ ตรวจสอบ ดงั น้ี

63 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ตอนท่ี.1.การควบคมุ ตรวจสอบการ
ใช้อานาจอธิปไตย

1.1.การควบคุมตรวจสอบอานาจใน
การตรากฎหมายของฝ่ ายนิ ติบญั ญตั ิ เช่น
การท่ีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิก
วุฒสิ ภา หรอื สมาชกิ ของทงั้ สองสภารวมกนั
มจี านวนไม่น้อยกว่าหน่ึงในสบิ ของจานวน
สมาชิกเท่าท่ีมีอยู่ของทัง้ สองสภา หรือ

64 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

นายกรฐั มนตรเี หน็ ว่าร่างพระราชบญั ญตั มิ ี
ข้อ ค ว า ม ข ัด ห รือ แ ย้ง ต่ อ ร ัฐ ธ ร ร ม นู ญ ต า ม
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.
2560 มาตรา 148 (1) และ (2)

1.2.การควบคุมตรวจสอบอานาจใน
การบริหารราชการแผ่นดินตามกฎหมาย
ข อ ง ฝ่ า ย บ ริ ห า ร เ ช่ น ก า ร ท่ี
สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎรจานวนไมน่ ้อยกวา่

65 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

หน่ึงในหา้ ของจานวนสมาชกิ ทงั้ หมดเทา่ ทม่ี ี
อยขู่ องสภาผแู้ ทนราษฎร มสี ทิ ธเิ ขา้ ช่อื เสนอ
ญัตติขอเปิดอภิปรายทัว่ ไปเพ่ือลงมติไม่
ไวว้ างใจนายกรฐั มนตรตี ามรฐั ธรรมนูญแห่ง
ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ.2560 มาตรา 151

1.3.การควบคุม ตรวจสอบการใชอ้ านาจ
ตุลาการ เช่น การอุทธรณ์ ฎีกา คาพพิ ากษา
ของศาลยุติธรรมตามประมวลกฎหมายวิธี

66 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

พิจารณาความแพ่ง ภาค 3 และประมวล
กฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา ภาค 4

67 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ตอนท่ี 2.การควบคุมตรวจสอบการ
ใช้อานาจปกครอง

2.1.การควบคุมตรวจสอบการออก
คาสงั่ ทางปกครอง เชน่

2.1.1.ก า ร อุ ท ธ ร ณ์ ค า สัง่ ท า ง
ป ก ค ร อ ง ต่ อ เ จ้ า ห น้ า ท่ีผู้ท า ค า สัง่ ต า ม
พระราชบญั ญตั วิ ธิ ปี ฏิบตั ริ าชการทางปกครอง
พ.ศ.2539 มาตรา 44 ถงึ มาตรา48

68 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

2.1.2.ก า ร เ พิก ถ อ น ค า สัง่ ท า ง
ปกครองของเจา้ หน้าทห่ี รอื ผบู้ งั คบั บญั ชาของ
เจ้าหน้าท่ี ตามพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติ
ราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 มาตรา 49 ถงึ
มาตรา 53

2.2.การควบคุมตรวจสอบการออก
คาสงั่ ทางปกครอง เช่น

69 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

2.2.1.การฟ้องคดตี ่อศาลปกครอง
ใ น ก ร ณี ท่ีห น่ ว ย ง า น ท า ง ป ก ค ร อ ง ห รือ
เจ้าหน้าท่ีของรัฐกระทาการออกกฎโดยไม่
ชอบด้วยกฎหมายตามพระราชบญั ญตั จิ ดั ตงั้
ศาลปกครอง และวิธีพิจารณาคดีปกครอง
พ.ศ.2542 มาตรา 9 (1)

70 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

บรรณานุกรม

1.หนังสือ

เกรยี งไกร เจรญิ ธนาวฒั น์. (2563). หลกั พ้นื ฐานกฎหมายมหาชน

(พมิ พค์ รงั้ ท่ี 6). กรงุ เทพมหานคร: สานกั พมิ พว์ ญิ ญชู น

สมยศ เชอ้ื ไทย. (2563). กฎหมายมหาชนเบ้อื งตน้ (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 14).

กรงุ เทพมหานคร: สานกั พมิ พว์ ญิ ญชู น

กจิ บดี กอ้ งเบญจภุช. (2562). หลกั กฎหมายมหาชน (พมิ พค์ รงั้ ท่ี 3 ).

กรุงเทพมหานคร: สานกั พมิ พม์ หาวทิ ยาลยั รามคาแหง

2.Website

“กฎหมายมหาชน”. วกิ พิ เี ดยี สารานุกรมเสร.ี มลู นิธวิ กิ มิ เี ดยี . 29

พฤศจกิ ายน 2563. สบื คน้ เมอ่ื 15 พฤษภาคม 2564

71 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ณรงคฤ์ ทธิ์ เพชรฤทธ.ิ์ 2555. นติ วิ ธิ กี ฎหมายมหาชนมจี รงิ หรอื ไม่.
สบื คน้ 13 พฤษภาคม 2564, จาก http://public-
law.net/publaw/view.aspx?id=1777

72 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

ประวตั ิผเู้ ขียน

นายณฐั กร สดุ ใจใหม่
ผพู้ พิ ากษา

ปัจจบุ นั
-ผพู้ พิ ากษาศาลแขวงสรุ าษฎรธ์ านี
ประสบการณ์
-ผชู้ ว่ ยผพู้ พิ ากษา รนุ่ ท่ี 67
-ผพู้ พิ ากษาประจาศาล
-ผพู้ พิ ากษาศาลจงั หวดั เวยี งสระ
-อาจารยพ์ เิ ศษ คณะนิตศิ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั
รามคาแหง
-อาจารยพ์ เิ ศษ คณะนิตศิ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั
ราชภฏั สรุ าษฎรธ์ านี

73 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

-อาจารยพ์ เิ ศษ คณะนิตศิ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั
เกษมบณั ฑติ

การศึกษา
-นิตศิ าสตรบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั รามคาแหง
-รฐั ศาสตรบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั รามคาแหง
-นิตศิ าสตรมหาบณั ฑติ สาขากฎหมายมหาชน
มหาวทิ ยาลยั รามคาแหง
-เนตบิ ณั ฑติ ไทยสมยั ท่ี 64
-ผา่ นการสอบคดั เลอื กเขา้ รบั ราชการในตาแหน่ง
อยั การผชู้ ว่ ยประจาปี พ.ศ.2559 (สนามใหญ่)

74 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น

Law

75 | ส รุ ป ห ลั ก ก ฏ ห ม า ย ม ห า ช น