ช ุ มชนท ้ องถ ิ ่ น หม ่ ู บ ้ านโหล ่ งปง โรงเรียนแม่แจ่ม ส านักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเชียงใหม่ ส านักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงการศึกษาธิการ
ชุมชนทอ ้ งถิ่น หมู่บา ้ นโหล่งปง จัดท าโดย นายเอกราช บัวตองพัฒนา ช้นัม.5/5 เลขที่11 เสนอ คุณครูกรวรรณ โกฏิมูล สา นกังานเขตพ้น ื ที่การศ ึ กษามธัยมศ ึ กษาเชียงใหม่ สา นกังานคณะกรรมการการศ ึ กษาข้นัพ้ื นฐานกระทรวงการศ ึ กษาธิการ
ก ค าน า ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นสิ่งที่บรรพบุรุษของไทยสร้างสมมาเป็นระยะเวลายาวนาน และเป็น สิ่งมีคุณค่ายงิ่ที่ชุมชนรุ่นหลงัควรอนุรักษแ์ละสืบสานต่อไป ภูมิปัญญาส่วนใหญ่จะเชื่อมโยงสู่การใช้ ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยใู่นทอ้งถิ่น หากตอ้งการจะอนุรักษแ์ละปรับใชป้ระโยชน์จากภูมิปัญญาทอ้งถิ่นเพื่อการพฒันาชุมชน จ าเป็นอยา่งยงิ่ที่จะตองใช้ภูมิปัญญาเดิมกับภูมิปัญญาใหม่ให้สอดคล้องกับฐานทรัพยากรที่มีอยู่ ผนวกกับ ้ ปัจจุบัน เยาวชนและคนรุ่นต่อมา ไม่ค่อยให้ความส าคัญ หรือไม่ทราบข้อมูลเกี่ยวกับภูมิปัญญาที่มีอยู่ใน ชุมชนมากนัก จึงจ าเป็นอยา่งยงิ่ที่จะตอ้งจดัทา เอกสารภูมิปัญญาทอ้งถิ่นข้ึน คณะผู้จัดท า นายเอกราช บัวตองพัฒนา
ข กิตติกรรมประกาศ การส ารวจ เรื่อง ประวัติชุมชนบ้านนาฮ่อง การสา รวจเรื่องน้ีไดเ้สร็จลุล่วงไปดว้ยความเรียบร้อยไดร้ับความอนุเคราะห์จาก นายอิสระ แสงเพชรไพรบุญ และผู้ที่ทรงความรู้เกี่ยวกับชุมชน และค าแนะน าที่ได้ให้กับคณะเรา การสา รวจคร้ังน้ีไดป้ระมวลผลโดยใชห้นงัสืออา้งอิงอีกที สุดทา้ยน้ีหวงัวา่ผลของการสา รวจขอ้มูลในคร้ังน้ีจะมีประโยชน์และสามารถนา ไปใชแ้ละปรับปนฃรุง ในวันข้างหน้าได้ คณะผู้จัดท า นายเอกราช บัวตองพัฒนา
ค สารบัญ เรื่อง หน้า ค าน า ก กิตติประกาศ ข สารบัญ ค ประวตัิหมู่บา ้ น 1 สภาพนิเวศวิทยา 2-3 ระบบการปลูกพืชและการใช้แรงงาน 4-7 ประชากร ประเภทกลุ่มชาติพนัธ ์ 8 ปราชญาชุมชน 9 ความช านาญ ดา ้ นภูมิปัญญาทอ ้ งถิ่น 10 ข้อมูลด้านศาสนาวัฒนธรรมความเชื่อ ประเพณี 11-14 ระบบการเม ื องและการปกครองทอ ้ งถิ่น 15-18 ปัญหาและแนวทางงพฒันาหมู่บา ้ น 19 บรรณาณุกรม 20
1 1.ประวตัิ หม ู่บ ้ าน ประวัติและความเป็ นมาของหมู่บ้านโหล่งปง หมู่ที่ ๔ ต าบลกองแขกอ าเภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่น้นั ไดม้ีผูเ้ฒ่าผแู้ก่เล่าสืบต่อกนัมาวา่คร้ังหน่ึงในอดีตที่ผา่นมา ณ บริเวณ ที่ต้งัหมู่บา้น โหล่งปงปัจจุบนัน้ีเป็นที่ ที่มีป่ าทึบ ซึ่งผคู้นสมยัก่อนไดเ้รียงขนักนัวา่“โหล่งป่าทึบ” พ้ืนที่แห่งน้ีโดยการนา ของนายเจ้อเย้ แซ่ว้างและครอบครัว ที่เดินทางยา้ยถิ่นฐานจากหมู่บา้นขนุกลางไดม้าพบเห็นสภาพพ้ืนที่รก ร้างว่าเป็ นท าเลที่ดี เหมาะสมกับการท ามาหากิน จึงได้กลับไปชักชวนญาติ พี่น้อง อันประกอบไปด้วย นาย ว้างป่ อ นายเม้ง นายป้อจัว นายก้งและนายจ้งมี่ มาร่วมกนัทา การบุกเบิก ซ่ึงในเบ้ืองตน้ ได้มาสร้างเพิงพัก ชวั่คราวเพื่อทา การเล้ียงววัควายก่อน แต่ต่อมาไดม้ีญาติพี่นอ้งจากหมู่บา้นต่าง ๆ ในพ้ืนที่อื่นๆมากมายเข้า มาสมทบ จึงไดร้่วมกนับุกเบิกพ้ืนที่นาข้ึนใหม่เพื่อแบ่งปันกนัต่อมาพอหมู่มีระยะอายทุี่นานข้ึน ชื่อของที่ เรียกว่าโหล่งป่ าทึบ ก็ถูกันมาเลื่อยจนผิดเพ้ียน เรียกวา่“โหล่งปง”
2 บทที่ 2 สภาพทางนิเวศวิทยา 2.1 ลักษณะที่ตั้ง บ้านโหล่งปง ต าบลกองแขกอา เภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่ต้งัอยบู่นที่ราบสูงโดยสูง จากระดบัน้า ทะเลประมาณ 7.0 เมตร ทิศเหนือติดกบัถนนสายใหญ่ทิศใตต ้ิดกบัหมู่บา ้ นหัวดอย ใต ้ หมู่ที่4 ต าบลกองแขกอา เภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่ทิศตะวนัออกติดกบัไร่นาของคนใน ชุมชน อา เภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่และทิศตะวนัตกคิดกบัภูเขา 2.2 เนื้อที่ของหม ู่บ ้ าน บ้านโหล่งปง ต าบลกองแขกอา เภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่มีพ้ืนที่ประมาณ 46 ตาราง กิโลเมตร 2.3 ลกัษณะภูมิประเทศ บ้านโหล่งปง ต าบลกองแขกอา เภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่มีสภาพเป็ นภูเขาสูงชนั กนัดารเป็ นบางจุด การคมนาคมสะดวกและอยใู่นเขตป่าสงวนแห่งชาติป่ าไม้ 2.4 ภูมิอากาศ ฤดูร้อน เริ่มต้งัแต่เดือน มีนาคม และพฤษภาคม ฤดูฝน เริ่มต้งัแต่เดือน มิถุนายน และพฤษจิกายน (ฤดูเพาะปลูก) ฤดูหนาว เริ่มต้งัแต่เดือน ธนัวาคม และกุมภาพนัธ ์ (ฤดูเก ็ บเกี่ยว) 2.5 ข ้ อมูลสิ่งปลูกสร ้ าง ครัวเรือน 420 หลังคาครัวเรือน โรงเรียนระดับประถมศึกษา 1 แห่ง โบสถ์ 1 แห่ง ศาลากลางบ้าน 1 แห่ง แหล่งน้า บาดาล 2 แห่ง
3 2.6 การคมนาคม ระยะทางคมนาคมห่างจากตัวอ าเภอ 28 กิโลเมตร ใชเ ้ วลาเดินทางโดยประมาณ 30นาที และระยะทางคมนาคมห่างจากตัวจังหวัด 160 กิโลเมตรใชเ ้ วลาเดินทางโดยประมาณ 5ชวั่โมง
4 บทที่ 3 ระบบการปลูกพ ื ชและการใช้แรงงาน อาชีพของประชากรในโหล่งปง พิ้นที่ต าบลกองแขกอา เภอแม่แจ่ม จงัหวดัเชียงใหม่ ส่วนมากจะประกอบอาชีพเกษตรกร และจะมีแรงงานเป็ นคนต่างชาติหรือคนต่างเด่า มีอาชีพ ทางการเกษตรที่เป็ นพืชเศรษฐกิจที่สา คญัแยกไดด ้ งัน้ี 1. พืชผกัทวั่ ไป เช่น ผักกาดขาวกะหล ่าปลีกะหล ่าดอก ผักชีผักบุ้ง ผักคะน้า พริก ภาพ กะหล ่าปลี ภาพ ผักกาดขาว
5 ภาพ สวนข้าวโพด ภาพ สวนส้ม
7 ปฏิทินการปลูกพืชและการใช้แรงงาน การปลูกพืชของชาวโหล่งปง ต าเภอกองแขก อ าเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ จะมีการเริ่มปลูกพืชในช่วง เดือน พฤษภาคม ถึง เดือนพฤศจิกายน สลับหมุนเวียนในการปลูกพืชชนิดต่าง ๆ ต่อไป และท าการเก็บ ผลผลิตในช่วงเดือน ตุลาคม ถึงเดือน ธันวาคม ภาพการเริ่มต้นปลูกพืช ภาพ แรงงานต่างด้าว
8 บทที่ 4 ประชากร ประเภทกลุ่มชาติพนัธ ์ุที่มีการเปลยี่นแปลงด้านวัฒนธรรมของชาติพนัธ ์ุ ในชุมชนบ้านโหล่งปง ส่วนใหญ่นบัถือศาสนาศริสต์ 80 % และศาสนาพุทธ 20% คนส่วนใหญ่เป็ นคนม้งและ ส่วนนอ ้ ยเป็ นคนเมือง รวมประชากรท้งัหมดเป็ น 10,20 คน แบ่งเป็ นหญิง522 คน และชาย 498 คน ภาพ เด็กชาวเขาม้ง ภาพ การแต่งกายของคนลานนา ้
9 บทที่ 5 ปราชญ ์ ชุมชน 5.1 ข้อมูลส่วนบุคคล ชื่อ-สกุล: นายจ่งมี่แซ่จาง วนั/เดือน/ปีเกิด :วนัจันทร์ที่ 20 เดือนมีนาคม อายุ : 80 ปี ศาสนา : พุทธ ระดับการศึกษา : - ที่อยู่:114 หมู่4 บ้านโหล่งปง ต.กองแขกอ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่50270 สถานภาพ : สมรสอยดู่ว ้ ยกนั เลขบัตรประจ าตัวประชาชน : 16108 00064 47 3 เบอร์โทร : -
10 5.2ความช านาญด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น -ชื่อภูมิปัญญาทอ ้ งถิ่น : ด้านภาษาและวรรณกรรม ภาษาม้ง ภาษาม้งอยใู่นตระกูลเหมียว-เหยา หรือม้ง-เมี่ยน ใชก ้ นั ในชาวม้งในเอเชียตะวันออกเฉียง ใต้และ บางส่วนของจีนจัดเป็ นภาษาค าโดด โดยหนึ่งค ามีเสียงพยัญชนะต้น สระ และ วรรณยกุต ์ไม่มีเสียงตวัสะกด มีวรรณยกุตส ์ นธิหรือการผสมกนัของเสียงวรรณยกุตเ ์ มื่อนา คา มา เรียงต่อกนัเป็ นประโยคในประเทศไทยแบ่งเป็ น 1 กลุ่มคือ 1.ภาษาม้งเขียว หรือ มง ้ จวั๊(Hmong Njua) 2.ภาษาม้งขาว หรือ ม้งเด๊อ (Hmong Daw) พยัญชนะ ในภาษามง ้ มีท้งัหมด 57 ตวัแยกเป็ น พยญัชนะตวัเดียว พยญัชนะควบกล้า 2 ตัว พยญัชนะควบกล้า 3 ตวัและพยญัชนะควบกล้า 4 ตวัดงัต่อไปน้ีคือ • พยญัชนะตวัเดียว มีท้งัหมด 18 ตัว t k p s x l n h m g q v r z y c f d เทียบกบัอกัษรไทย ต ก ป ซ ซ ล น ฮ ม _ ก ว จ ย ย จ ฟ ด • พยญัชนะควบกล้า 2 ตวัมีท้งัหมด 22 ตัว kh qh ch ts ny hn th nt np ph tx xy hl nk nr dh rh nc pl hmเหมือนhn ml nl เทียบกบัอกัษรไทยคค ช จ ญ หน ท ด บ พ จ ซ หลกจธ ช จ ปล หม หน มล นล • พยญัชนะควบกล้า 3 ตวัมีท้งัหมด 14 ตัว tsh nth txh nts nph nrh hmlหรือhnl nkh nqh nch ntx npl plh hny เทียบกบัอกัษรไทย ช ด ช จจ ภ ฌ หมล หนล ฆ ฆ ฌ จ บล พล หญ
11 บทที่ 6 ข้อด้านศาสนา วัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณี 6.1 วัดพระวิสุทธิวงศ์ วันที่21 ธันวาคม ค.ศ. 2013 เวลา09.30 น. บิชอปฟรังซิสเซเวียร์ วีระ อาภรณ์รัตน์ได้รับ เชิญเป็ นประธานฉลองวัดพระวิสุทธิวงศ ์ บ้านโหล่งปงอ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ร่วมดว ้ ยคุณพ่อ ธงชัย สุวรรณใจ คุณพ่อชัยนรินทร ์ เหลาพรหม เป็ นผเู้ ทศน ์ ตรีวารให ้ กบัชาวบา ้ น คุณพ่อชาคริต แซ่ท้าว บาทหลวงชาวโม้ง และ คุณพ่อชูชาติศรีวิชัยรัตน ์เป็ นผู้รับผิดชอบงานอภิบาลเขตศูนย ์ โม้งคาทอลิก ภาพ วัดพระวิสุทธิวงศ์ ในบทเทศน ์ ของพระคุณเจา ้ วีระไดเ ้ นน ้ ถึงเรื่องของครอบครัวกล่าววา่ครอบครัวที่ดี ไม่ใช่เป็ นครอบครัวที่ประสบความสา เร ็ จร่ ารวย หรือลูกเรียนเก่งเท่าน้นัแต่เป็ นครอบครัวที่ยดึ แบบอยา่งของครอบครัวศกัด์ิสิทธ์ิในการดา เนินชีวิต นอกวา่จะมีพี่นอ ้ งชาวโมง ้ จากหมู่บา ้ นต่างๆ มาร่วมฉลองวดัอยา่งมากมายแลว ้ ยงัมีพี่นอ ้ งปกาเกอะญอจากวัดนักบุญปาตริก บ้านป่าตึง โดย คุณพ่อชาคริต แซ่ท ้ าว เจา ้ อาวาส พามาร่วมฉลองดว ้ ยและหลงัจากพิธีมิสซา พระคุณเจา ้ วีระได ้ มอบของขวญั ใหแ ้ ก่บรรดาครูคา สอนเขตน้ี
12 ประวัติกล ุ่มคริสตชนบ้านโหล่งปง ปี ค.ศ.1980 ครอบครัวของนายเจ้อเย้ แซ่ว้าง ย้ายมาจากหมู่บ้านขุนกลางอ. จอมทอง ก่อนหนา ้ น้นั ไดต ้ ดัสินใจเขา ้ มานบัถือศาสนาคริสตน ์ ิกายโรมนัคาทอลิก นบัวา่เป็ น ครอบครัวแรกในหมู่บา ้ นโหล่งปงที่เป็ นคาทอลิกเพราะในหมู่บา ้ นน้นัมีพี่นอ ้ งกลุ่มหน่ึงที่เป็ นค ริสเตียนมานานแลว ้ แมว ้ า่จะมีครอบครัวของนายเจอ ้ เยค ้ รอบครัวเดียวที่เป็ นคาทอลิกแต่คุณพ่อ แฮรี่ ทีล และครูประจง ชีพพงึ่วนา ที่ศูนยโ์ มง ้ คาทอลิกเชียงใหม่ไม่ไดล ้ ะทิ้ง โดยไดม ้ าเยยี่ม เยยีนเป็ นประจา จึงทา ให ้ คนในหมู่บา ้ นหลายครอบครัวตดัสินใจเขา ้ รับความเชื่อเพิ่มมากข้ึนเป็ น ล าดับ ภาพ การท าพิธีกรรมในวัด ในช่วงเวลาน้นัคุณพ่อแฮรี่ทีลใชบ ้ า ้ นของนายเจอ ้ เย ้ และบา ้ นของนายเยยี่จงแซ่จ่าง เป็ น สถานที่สวดภาวนาและประกอบศาสนกิจ ต่อมาในปีค.ศ. 1992 คุณพ่อไดท ้ี่ดินแปลงหน่ึงและ ไดต ้ ดัสินใจสร ้ างวดัข้ึน วดัพระวิสุทธิวงศ ์ บา ้ นโหล่งปงไดร ้ับการเสกอยา่งเป็ นทางการเมื่อ วันที่22 มกราคม ค.ศ.1993 โดยบิชอปยอแซฟ สังวาลย ์ ศุระศรางค์จึงถือวา่วนัน้ีเป็ นวนัฉลอง ครบรอบ 20 ปีของวดัหลงัน้ีและครบ 33 ปีของคริสตชนคาทอลิกในหมู่บา ้ นโหล่งปง
13 6.2 ประเพณีปี ใหม่ม้ง( น่อ เป๊ จาว ) ตรงกบัวนัข้ึน 1 ค ่า 2 ค ่าและ 3 ค่า ของเดือนหน่ึงจดัเป็ นวนัฉลองปีใหม่อยา่งเป็ น ทางการ ซ่ึงทุกคนจะหยดุหนา ้ ที่การงานทุกอยา่งในช่วงวนัดงักล่าวน้ีและจะมีการจดัการละเล่น ต่าง ๆ ในงานข้ึนปีใหม่เช่น การละเล่นลูกช่วงการตีลูกข่างการร ้ องเพลงมง ้ ภาพ การเล่นลูกช่วง ช่วงเทศกาลปีใหม่เป็ นช่วงพกัผอ่น และเป็ นโอกาสในการเลือกคู่ครองเพราะกิจกรรมรวมผคู้ น จากต่างหมู่บา ้ น เทศกาลปีใหม่ยงัแสดงใหเ ้ ห ็ นถึงความสัมพนัธ ์ ทางสังคม ดงัเช่น การกราบไหว ้ ผหู้ ลกัผใู้ หญ่ในเผา่นอกจากน้ียงัแสดงใหเ ้ ห ็ นถึงความผกูพนัวิถีความเชื่อเช่น การฆ่าสัตวเ ์ พื่อ เซ่นไหวเ ้ ทพยดาผีวิญญาณของบรรพชน การถือฤกษ์งามยามดี
14 ภาพ โต๊ะบูชา ผี บรรพชน ท้งหัญิงและชาย ต่างพากนัสวมชุดประจา เผา่กนัทุคน ดว ้ ยเครื่องแต่งายอนัวิจิตรงดงาม ซ่ึงแต่เดิมน้นัจะนิยมสวมใส่เส้ือสีดา แขนยาว ปลายแขนเส้ือจะมีการปักลวดลายอยา่งสวยงาม ขอบแขนเส้ือจะมีการแต่งตวัดว ้ ยผา ้ ที่ต่างสีจากตวัเส้ือ ภาพ การแต่งกายของม ทุกวนัน้ีแมง ้ านปีใหม่มง ้ คงจดัตามช่วงเวลาส่งทา ้ ยปีตามจนัทรคติหรือจะตกอยรู่าวเดือน พฤศจิกายนถึงเดือนมราคม แต่ความหลากหลายของผคู้ น ลกัษณะการแต่งกายการจดังานละ หน่วยงานในระดบัทอ ้ งถิ่นมีบทบาทอยา่งเป็ นทางการมากข้ึน ในอีกทางหน่ึงส่งผลต่อการ เปลี่ยนแปลงที่สนองการท่องเที่ยวแต่ขณะเดียวกนัอาจเป็ นโอกาสอนัดีใหเ ้ กิดการสื่อสารขา ้ ม วฒันธรรมผา่นงานรื่นเริงและการละเล่นสุดทา ้ ยที่คงอยใู่นงานเทศกาลปีใหม่ยามดีที่งานเฉลิม ฉลองสิ้นสุดทุกคนต่างกลบัไปดา เนินชีวิตตามปกติพร ้ อมกบัโชคลาภและสิ่งดีๆ ที่มาพร ้ อมกบั ปีใหม่
15 บทที่ 7ระบบการเมืองและระบบการปกครอง
16
17 หน้าที่ของผู้ใหญ่บ้าน ผใู้ หญ่บา ้ นท าหน้าที่ช่วยเหลือนายอา าเภอในการปฏิบัติหน้าที่และเป็ นหัวหน้าราษฎร ในหมู่บา ้ นของตน และมีอ านาจหน้าที่ดงัต่อไปน้ีดว ้ ย 1.อ านวยความเป็ นธรรมและดูแลรักษาความสงบเรียบร ้ อยและความปลอดภยั ใหแ ้ ก่ราษฎรใน หมู่บา ้ น 2. สร ้ างความสมานฉนัทแ ์ ละความสามคัคีใหเ ้ กิดข้ึนในหมู่บา ้ น รวมท้งัส่งเสริมวฒันธรรม และ ประเพณีในท้องที่ หน้าที่ของผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน 1.ช่วยเหลือผใู้ หญ่บา ้ น ปฏิบตัิกิจการตามอา นาจหน้าที่ของผใู้ หญ่บา ้ นเท่าที่ไดร ้ับมอบหมายจาก ผใู้ หญ่บา ้ น 2.เสนอขอ ้ แนะนา และใหค ้ า ปรึกษาต่อผใู้ หญ่บา ้ นในกิจการผใู้ หญ่บา ้ นมีอ านาจหน้าที่ 3.ตรวจรักษาความสงบเรียบร ้ อยภายในหมู่บา ้ นร่วมกบัผชู้่วยผใู้ หญ่บา ้ นรักษาความสงบ หน้าที่ของ อบต. 1.จดัใหม ้ีการบา รุงรักษาทางน้า และทางบก 2.รักษาความสะอาดของถนน ทางน้า ทางเดิน และที่สาธารณะรวมท้งักา จดัมูลฝอยและสิ่ง ปฏิกูล 3.ป้ องกนัโรคและระงบัโรคติดต่อ 4.ป้ องกนัและบรรเทาสาธารณภยั 5.ส่งเสริมการศึกษาศาสนาและวฒันธรรม
18. หน้าที่ของคณะกรรมการหมู่บ้าน คณะกรรมการหมู่บา ้ น มีบทบาทหน้าที่ในการช่วยเหลือแนะนา ใหค ้ า ปรึกษาแก่ ผใู้ หญ่บา ้ นเกี่ยวกบักิจการอนัเป็ นอา นาจหน้าที่ของผใู้ หญ่บา ้ นและปฏิบตัิหน้าที่ตามกฎหมาย หรือระเบียบแบบแผนของทางราชการหรือที่นายอา เภอมอบหมายหรือผใู้ หญ่บา ้ นร ้ องขอ รวมท้งัเป็ นองคก ์ รหลกัที่รับผิดชอบในการบูรณาการจดัทา แผนพฒันาหมู่บา ้ นและบริหาร จดัการกิจกรรม หน้าที่ของ อสม. บทบาทหน้าที่ของ อสม. อสม. มีบทบาทในการเป็ นผู้นาการดาเนินงานพัฒนา สุขภาพอนามยัและคุณภาพชีวิตของประชาชนในหมู่บา ้ น
19 บทที่ 8 ปัญหาและแนวทางพฒันาหม ู่บ ้ าน 8.1.ปัญหายาเสพติดในหมู่บา ้ น แนวทาการแกปัญหา ้ 1.ศึกษาหาความรู้ เกี่ยวกบัโทษและพิษภยัของยาเสพติด และระมดัระวงัในการใชย ้ า 2.รู้ จกัเลือกคบเพื่อนที่ดีส่งเสริมใหค ้ิดและกระท าสิ่งดีมีประโยชน ์ กลา ้ พูดปฏิเสธเพื่อนที่ชกัจูง ไปในทางที่ไม่ดีเช่น การพูดปฏิเสธเพื่อนที่ชวนใหล ้ องเสพยาเสพติด 3.ใชเ ้ วลาวา่งและความอยากรู้ อยากลองไปในทางที่เป็ นประโยชน ์ 8.2.ปัญหาฝุ่ น PM 2.5 แนวทาการแกปัญหา ้ 1.งดเผาขยะ งดจุดธูป เปลี่ยนมาใช้ธูปไฟฟ้า 2.ติดตังเครื่องฟอกอากาศ 3.ปลูกต้นไม้ฟอกอากาศ 4.ลดการใชร ้ ถยนตส ์ ่วนบุคคล 5.หมนั่เช ็ คสภาพรถเพื่อลดควนัดา 6.หมนั่ทา ความสะอาดบา ้ น
20 บรรณาณุกรม เอกสารข ้อมูลชุมชนจาก นายอิสระ แสงเพชรไพรบุญ ขอ้มลูสว่นตัวจาก นายจ่งมี่ แซจ่าง แนวคิดการแก ้ปัญหาจาก ชุมชนเยาวชนบ ้านโหล่งปง สภาพนเิวศจาก หนังสอืของชมุชนบา้นโหล่งปง ขอ้มลูดา้นความเชอื่วัฒนธรรม ประเพณี จาก นายว ้างป๋ อ บัวตองพัฒนา ข ้อมูลด ้านศาสนาคริสถ์ ประวัติความเป็นมา จาก บาทหลวงไวยกรณ์วงศษา ์
ภาคผนวก