190522 ความปลอดภัยในการทํางานเกี่ยวกับไฟฟ้า-2022

ๆ หม้อแปลงไฟฟา้

12000/24000 V. Primary 22000/33000 V.
240/416 V. Secondary 230/400 V.
4x(-)2.5% High Voltage tapping (+/-)2x2.5%
1.5% Total loss (low loss type) 1.5%

EE Page 51

ข้วั ต่อสายและสารดดู ความชนื้ หม้อแปลงไฟฟา้

EE Page 52

SINGLE LINE DIAGRAM แผนภาพเส้นเดียว

EE Page 53

SINGLE LINE DIAGRAM แผนภาพเส้นเดยี ว

• ระบุแหล่งจ่ายไฟและระบุอปุ กรณท์ ี่ใช้ไฟฟา้ ท้ังหมด
• ระบุพกิ ัดตัดกระแสลดั วงจรที่แตล่ ะจดุ
• แสดงขนาดสายไฟฟ้า
• ขนาดท่อและรางเดนิ ไฟและระบบป้องกนั ต่างๆ

EE Page 54

SINGLE LINE DIAGRAM แผนภาพเส้นเดียว

EE Page 55

SINGLE LINE DIAGRAM แผนภาพเส้นเดียว

EE Page 56

สญั ลักษณเ์ ครอ่ื งใช้ไฟฟ้า

อปุ กรณต์ ดิ ต้ังทีเ่ ปน็ โลหะต้องมกี ารติดตัง้ ระบบสายดินมฉิ ะนนั้ ตอ้ งอยู่เกินระยะที่บคุ คลทว่ั ไปสมั ผสั
ไม่ถึง (สงู 2.40 เมตร หรอื หา่ ง 1.50 เมตรในแนวราบ)

เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ทเี่ ต้าเสียบตอ้ ง มีสายดิน เพราะมคี วามหนาของฉนวนไฟฟ้า เคร่ืองใช้ไฟฟา้ ทีม่ ีการห้มุ ฉนวนหนาเป็น 2 เท่าของความหนาฉนวนที่
เพียงพอสาํ หรับการใชง้ านปกตเิ ท่าน้นั และ มกั จะมเี ปลอื กนอกของ
เคร่อื งใช้ไฟฟา้ ที่ทํา ดว้ ยโลหะเพื่อความปลอดภยั ตามมาตรฐาน มอก.-166 ใช้สําหรับเครอ่ื งใช้ไฟฟ้าปกติ (ฉนวนไฟฟ้า อาจจะมีช้ันเดียวหรือ 2 ชน้ั
ก็ได)้

เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ประเภท 3 หมายถึง เคร่ืองใช้ไฟฟ้าที่ใชก้ ับ แรงดนั ไฟฟ้ากระแสสลับไม่
เกิน 50 โวลต์ (หรือ120โวลต์ไฟฟา้ กระแสตรง)เคร่อื งใช้ไฟฟา้ ประเภทน้ีไมต่ ้องมีสายดนิ
สญั ลกั ษณ์ของ เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ประเภท 3

EE Page 57

มาตรฐานการติดต้ังบริภัณฑ์ไฟฟา้

มาตรฐานการติดตัง้ ทางไฟฟา้ สาํ หรบั ประเทศไทย 2556

EE Page 58

มาตรฐานการตดิ ตงั้ บริภณั ฑ์ไฟฟ้า

มาตรฐาน IEC (มาตรฐานสาขาอิเลก็ ทรอเทคนกิ ส์ระดบั สากล)
IEC ย่อมาจาก International Electro Technical Commission ซึ่งเป็นหน่วยงานคณะกรรมาธิการระหว่าง
ประเทศว่าดว้ ยมาตรฐานสาขาอิเล็กทรอเทคนิกส์ เป็นองคก์ รอสิ ระทเ่ี ร่ิมกอ่ ตัง้ ข้ึนเมื่อ พ.ศ. 2449
โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อจัดทํามาตรฐานระหว่างประเทศ ทางด้านไฟฟ้า อิเล็กทรอนิกส์ และเทคโนโลยีที่ เกี่ยวข้อง
นอกจากนั้นยังดําเนินการจัดทําระบบการตรวจประเมิน เพื่อการรับรองคุณภาพให้กับมาตรฐานของ IEC เพื่อเป็น
เคร่อื งมอื ในการอํานวยความสะดวกทางการคา้ ระหวา่ งประเทศ

EE Page 59

มาตรฐานการติดตงั้ บริภัณฑ์ไฟฟา้

ระบบงานของผ้อู อกแบระบบและมาตรฐานทางไฟฟา้

หนว่ ยงานระบบและมาตรฐานสากล
• International Organization for Standardization : ISO
• International Electrotechnical Commission : IEC

หนว่ ยงานระบบมาตรฐานในประเทศไทย
• สาํ นกั งานมาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรม
Thailand Industrial Standard Institute: TIS

EE Page 60

มาตรฐานการติดต้ังบริภัณฑ์ไฟฟา้

มาตรฐานสีสายไฟตามมาตรฐานสากล

EE Page 61

มาตรฐานการตดิ ต้งั บรภิ ณั ฑ์ไฟฟ้า

มาตรฐานระดบั การปอ้ งกนั สิ่งหอ่ ห้มุ บรภิ ณั ฑ์

EE Page 62

มาตรฐานการติดต้ังบริภณั ฑ์ไฟฟา้

สายไฟฟา้ ในในการใช้งาน

สายเปลือย (Bare Conductor) สาย มอก.11-2553, NYY
• ACC (All Copper Conductor ) TIS 64-2517 เปน็ สายชนดิ แกนเดยี วและหลายแกน
• AAC( All Aluminum Conductor); TIS 85-2548
• ACSR (Aluminum Conductor Steel Reinforced); TIS 85-2528 • แรงดนั ใชง้ าน 450/750 โวลต์
สายไฟฟา้ หมุ้ ฉนวน (Insulated Conductor) • แกนเดยี ว ขนาด 1.0 ถึง 500 ตร.มม.
• APC or PIC (Partially Insulated Cable) = สายหมุ้ ฉนวนแรงสูงไมเ่ ต็มพกิ ัด • หลายแกน ขนาด 50 ถึง 300 ตร.มม.
• ASC or SAC ( Space Aerial Cable) = สายห้มุ ฉนวน 2 ช้ันไมเ่ ตม็ พกิ ัด • หลายแกนมีสายดิน ขนาด 25 ถึง 300 ตร.มม.
• FIC or AFC ( Fully Insulated Cable)= สายหมุ้ ฉนวนแรงสงู เต็มพิกดั ตีเกลียว
EE Page 63

มาตรฐานการติดตง้ั บริภณั ฑ์ไฟฟ้า

การเรยี กชื่อสายจะเรยี กตามรหัส 5 คือ สายไฟฟา้ ออ่ นมเี ปลือกสาหรบั การใชง้ านปกติ
ชนิด เชน่ 60227 IEC 01 52 สายออ่ นมีเปลือกพอลิไวนิลคลอไรดเ์ บา
53 สายออ่ นมีเปลือกพอลไิ วนิลคลอไรด์ธรรมดา
EE Page 64
5 56 สายอ่อนมีเปลอื กพอลไิ วนิลคลอไรดเ์ บา ทนความร้อน
57 สายอ่อนมเี ปลอื กพอลิไวนิลคลอไรด์ธรรมดา ทนความรอ้ น

4 คอื สายไฟฟา้ ออ่ นไมม่ เี ปลอื กสาหรบั งานเบา

4 41 สายทนิ เซลแบน
43 สายอ่อนสาหรบั ไฟประดับตกแตง่ ภายใน

1 คอื สายไฟฟา้ มเี ปลอื กสาหรบั งานตดิ ตงั้ ถาวร

1 10 สายไฟฟ้ามเี ปลือกพอลิไวนลิ คลอไรดเ์ บา
0 คือ สายไฟฟา้ ไมม่ เี ปลือก สาหรบั งานตดิ ต้ังถาวร
01 แบบตัวนาสายแขง็

0 02 แบบตัวนาสายอ่อน
05 แบบตวั นาเส้นเด่ียว
06 แบบตวั นาสายอ่อน
07 แบบตัวนาเสน้ เดย่ี ว
08 แบบตัวนาสายออ่ น

มาตรฐานการติดตัง้ บริภัณฑ์ไฟฟา้

การเรียกช่อื สายจะเรียกตามรหัส
ชนิด เชน่ 60227 IEC 01

EE Page 65

ความต่างระหว่าง MCB, MCCB, ELCB, RCCB มาตรฐานการตดิ ตั้งบรภิ ณั ฑ์ไฟฟ้า

Earth leakage circuit breaker

Miniature Circuit Breaker Molded Case Circuit Breakers Residual Current Circuit Breaker

EE Page 66

สาเหตแุ ละการปอ้ งกันอนั ตรายจากไฟฟา้

ลักษณะอันตรายจากไฟฟ้า

อนั ตรายจากไฟฟา้ (Electrical Hazard)

อนั ตรายจากจุดต่อ อันตรายจากฉนวนหุ้ม อนั ตรายจากระดับ อนั ตรายจากการไม่ต่อ
สายไฟฟา้ สายไฟ ความสงู ของสายไฟฟา้ สายดนิ

อนั ตรายจากกล่องตอ่ อันตรายจากตอ่ พว่ ง อนั ตรายจากการพาด อันตรายจากสายไฟใต้
ปลัก๊ พ่วง สายไมถ่ กู วิธี หรือวางสายไฟฟ้า ดนิ (ชั่วคราว)

(ชั่วคราว) EE Page 68

ลักษณะอนั ตรายจากไฟฟ้า

ลกั ษณะอนั ตรายจากไฟฟ้า

• กระแสไฟฟ้าผ่านร่างกายลงสู่ดิน
• รา่ งกายต่อเป็นสว่ นหน่งึ ของวงจรไฟฟ้า
• กระแสไฟฟา้ ลัดวงจร

EE Page 69

ประเภทและอันตรายทเ่ี กิดจากไฟฟา้

ไฟฟา้ ชอ็ ต (Short Circuit) หรอื เรียกอีกอย่างว่าไฟฟ้าลัดวงจร คือ กระแสไฟฟา้ ไหลครบวงจร โดยไมผ่ ่านเคร่อื งใช้ไฟฟา้

เกิดจากการท่ีจุด 2 จุดหรือมากกว่าในวงจรไฟฟา้ เกดิ มาสมั ผัสกัน โดยจุดๆนน้ั จะมีความตา้ นทตี่ า่ํ มากๆจงึ ทําให้
เกดิ กระแสไฟฟ้าไหลสูงมากๆ ซงึ่ ความรุนแรงจะข้นึ กับแรงดนั ไฟฟา้ ความตา้ นทาน และกระแสไฟฟ้า เปน็ ต้น

โดยจะเกดิ อนั ตรายจากกรณนี ี้ได้ 2 ลกั ษณะ ดงั น้ี

1. ความร้อนสูง
2. ประกายไฟ และเสยี งดงั

EE Page 70

ประเภทและอนั ตรายที่เกดิ จากไฟฟา้

EE Page 71

ประเภทและอนั ตรายที่เกิดจากไฟฟา้

หากเกิดไฟไหมห้ ม้อแปลงไฟฟ้า
ท่านจะทําอย่างไร

EE Page 72

ประเภทและอันตรายที่เกดิ จากไฟฟา้

ไฟฟ้าดูด (Electric Shock) คือ การที่กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย การเรียกไฟฟ้าดูดจะเป็นการเรียกจากอาการเมื่อ
กระแสไฟฟ้าไหลผ่านรา่ งกาย จะเกดิ อาการเกร็งของกล้ามเนอ้ื จนไมส่ ามารถสะบดั ให้หลุดออกมาได้

EE Page 73

ประเภทและอนั ตรายที่เกดิ จากไฟฟา้

ไฟฟ้าดดู เกดิ ไดจ้ าก
• กระแสไฟฟ้าใชร้ า่ งกายเปน็ ทางผ่านลงสดู่ นิ
• เกิดจากท่รี า่ งกายต่อเปน็ สว่ นหน่ึงของวงจรไฟฟา้

EE Page 74

Resistance of body ประเภทและอนั ตรายที่เกิดจากไฟฟา้

EE Page 75

ประเภทและอันตรายท่ีเกิดจากไฟฟา้

ผลของกระแสไฟฟา้

1. กลา้ มเน้ือกระดูกหดตวั (Muscular freezing)
2. ระบบประสาทชะงกึ (Nerve block )
3. หวั ใจหยดุ ทํางาน (Cardiac arrest)
4. หวั ใจเต้นถีเ่ ร็ว (Ventilation fibrillation)
5. เซลลภ์ ายในเสยี หรือตาย
6. เนอ้ื เยื่อเซลลถ์ ูกทําลาย
7. ดวงตาอับเสบ

EE Page 76

ประเภทและอนั ตรายที่เกิดจากไฟฟา้

การบาดเจ็บจากกระแสไฟฟ้า (Signs and Symptom)

EE Page 77

ประเภทและอันตรายที่เกดิ จากไฟฟา้

ปจั จยั ที่กอ่ ใหเ้ กิดความรุนแรงของการประสบอันตรายจากไฟฟ้าดังตอ่ ไปนี้

1. ปรมิ าณหรือจํานวนของกระแสท่ีไหลผ่านร่างกาย
2. สว่ นหรอื ทางเดินของกระแสไฟฟ้าท่ีไหลผ่านรา่ งกาย
3. ระยะเวลาทีส่ มั ผัสวงจรไฟฟ้า
4. ชนดิ ของพลงั งานไฟฟ้า
5. สภาวะของร่างกาย
6. ความถขี่ องแรงดันไฟฟา้

EE Page 78

ไฟฟ้าสถติ ย์: Static Electricity ประเภทและอันตรายทเ่ี กิดจากไฟฟา้

คือความไม่สมดุลย์ของประจุไฟฟ้าภายในหรือบนพื้นผิวของวัสดุหนึ่ง ประจุ
ยังคงอยู่กับที่จนกระทั่งมันสามารถจะเคลื่อนที่โดยอาศัยการไหลของ
อิเล็กตรอน (กระแสไฟฟ้า) หรือมีการปลดปล่อยประจุ ไฟฟ้าสถิตย์มีชื่อที่ขัด
กับไฟฟ้ากระแสที่ไหลผา่ นเสน้ ลวดหรือตัวนาํ อน่ื และนาํ ส่งพลงั งาน

การปลดปล่อยประจุไฟฟ้าสถติ ยต์ ามธรรมชาติ

EE Page 79

ประเภทและอนั ตรายที่เกิดจากไฟฟา้

ไฟฟา้ สถิตย์: Static electricity

EE Page 80

ประเภทและอันตรายทเ่ี กดิ จากไฟฟา้

Lighting Protection System

EE Page 81

ประเภทและอันตรายทเ่ี กดิ จากไฟฟา้

Lighting Protection System

EE Page 82

ประเภทและอันตรายที่เกดิ จากไฟฟา้

Lighting Protection System

Guinness Book of World Records: กากาดุมโบ ไลท์นงิ ในเวเนซเุ อล่า

EE Page 83

ประเภทและอนั ตรายที่เกดิ จากไฟฟา้

Lighting Protection System

รอยแผลเปน็ จากฟ้าผ่า Lichtenberg

EE Page 84

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

EE Page 85

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

EE Page 86

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

EE Page 87

สาเหตแุ ละความรุนแรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

สาเหตขุ องอบุ ตั เิ หตทุ ่ีเกิดจากไฟฟา้ มีดงั นี้

• การตดิ ตงั้ ผดิ มาตรฐานการใช้งาน
• อปุ กรณ์ไฟฟา้ ที่ใชเ้ กดิ ชาํ รดุ
• เกดิ จากผู้ปฏบิ ตั ิงานหรอื ผู้ใช้อุปกรณ์ไฟฟ้า

EE Page 88

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

EE Page 89

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

EE Page 90

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตุจากไฟฟา้

EE Page 91

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตจุ ากไฟฟา้

ลกั ษณะการ ARC BLAST

EE Page 92

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตจุ ากไฟฟา้

ลกั ษณะการ ARC BLAST

EE Page 93

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตจุ ากไฟฟา้

ลกั ษณะการ ARC BLAST

EE Page 94

สาเหตแุ ละความรุนแรงของอบุ ัตเิ หตจุ ากไฟฟา้

ระดบั ความลึกของบาดแผลไฟไหม้ (Degree of burn wound)

95

สาเหตุและความรนุ แรงของอุบตั เิ หตจุ ากไฟฟา้

ลกั ษณะการ ARC BLAST

EE Page 96

การตรวจสอบบํารงุ รักษาบริภณั ฑ์ไฟฟ้า

Standard for Electrical Safety in the Workplace : NFPA 70E
ระยะปลอดภยั จากการ ARC BLAST

ขอบเขตพน้ื ทหี่ า้ มการเขา้ ใกล้

ขอบเขตพ้นื ทป่ี อ้ งกันประกายไฟ

ขอบเขตพื้นที่เขม้ งวดการเขา้ ใกล้

ขอบเขตพ้ืนทจี่ าํ กัดการเข้าใกล้ จดุ ท่ีมีไฟฟา้ เปิดโลง่

EE Page 97

การตรวจสอบบาํ รงุ รักษาบริภณั ฑ์ไฟฟ้า

กา๊ ซซัลเฟอร์เอกซะฟลอู อไรด์ (Sulfur hexafluoride: SF6)

EE Page 98

การตรวจสอบบาํ รงุ รกั ษาบริภัณฑ์ไฟฟ้า

การตรวจวดั ความร้อน (Thermo scanner)

EE Page 99

การตรวจสอบบาํ รงุ รักษาบริภัณฑ์ไฟฟ้า

การตรวจวดั ความเปน็ ฉนวน

EE Page 100