การตัดสินใจสำหรับผู้บริหารสถานศึกษา

วารสารมนษุ ยศาสตร์และสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี 223
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

การตัดสินใจสาหรับผ้บู รหิ ารสถานศึกษา
DECISION MAKING FOR SCHOOL ADMINISTRATORS

จติ รกร จันทรส์ ุข*, เสาวนี สริ ิสขุ ศลิ ป์ และ ปารย์พิชชา ก้านจกั ร
Jittakorn Jansuk*, Saowanee Sirisooksilp and Parnpitcha Kanjug

สาขาวชิ าการบริหารการศึกษา คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น
Educational Administration, Faculty of Education, Khonkaen University

Received: 12 June 2021 Accepted: 16 September 2021

บทคดั ยอ่
การตัดสนิ ใจสาหรับผ้บู รหิ ารสถานศกึ ษามคี วามสาคัญเปน็ อยา่ งยงิ่ ในกบั สถานการณ์

ในปัจจุบัน เนื่องจากการตัดสินใจของผู้บริหารสถานศึกษาเป็นกระบวนการหน่ึงที่สาคัญใน
การบริหารสถานศึกษาให้เป็นไปตามทิศทางท่ีได้กาหนด หรือเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของ
องค์การที่ได้ตั้งไว้ ซึ่งข้ันตอนในการตัดสินใจจึงเป็นกระบวนการท่ีสาคัญสาหรับผู้บริหาร
สถานศึกษาที่จาเป็นต้องรู้แนวทาง หลักการ ทฤษฎีการตัดสินใจ เพ่ือนาไปปรับใช้ในการ
ตัดสินใจในสถานการณ์ตา่ ง ๆ ทพี่ บเจอในการบรหิ ารสถานศกึ ษาของตัวเอง โดยมีกระบวนการ
ตัดสนิ ใจ คือ การนยิ ามปัญหา การขยายตวั เลือก การเลอื กตวั เลือก การนาการตัดสินใจไปใช้
นอกจากนผ้ี ้บู ริหารสถานศกึ ษาสามารถนารปู แบบการตดั สนิ ใจไปปรบั ใชใ้ นแต่ละสถานการณ์
ในการบริหารงานในสถานศึกษาของตัวเอง ดังน้ี 1) รูปแบบการตัดสินใจแบบมีเหตุผล
2) รปู แบบการตัดสนิ ใจทางการบรหิ าร 3) รูปแบบการตัดสินใจแบบค่อยเป็นค่อยไป 4) รูปแบบ
การตดั สนิ ใจแบบผสมผสาน และ 5) รูปแบบการตัดสนิ ใจแบบถงั ขยะ ดงั นนั้ การตดั สนิ ใจของ
ผู้บริหารสถานศึกษาเป็นส่ิงท่ีสาคัญในการบริหารจัดการองค์การ เนื่องจากเป็นหน้าที่หลักที่
ตอ้ งรับผิดชอบ ผูบ้ รหิ ารสถานศึกษาตอ้ งมคี วามรคู้ วามเข้าใจในขัน้ ตอนการตดั สินใจ

คาสาคญั : การตัดสนิ ใจ, ผู้บริหารสถานศึกษา

* ผู้ประสานงาน: จิตรกร จนั ทร์สุข
อีเมล:์ [email protected]

ปีที่ 10 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

224 วารสารมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั อุดรธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

Abstract
In the current situation, school administrators' decision-making is

important. This is because of the school administrator's decision is a critical
component of the educational institution's administration in accordance with
established standards. The decision-making process is thus an important
process for school administrators who need to know the approaches, principles,
and theories of decision-making to fulfill the organization's objectives. The
process is used in decision-making in a variety of situations encountered in
school administration. The following is the decision-making procedure: Identify
the problem, generate alternatives, choose the alternatives and implement the
decision. Additionally, school administrators can apply a decision-making
model to each situation arising in their own administration. They are as follows:
1) The Rational Model 2) The Administrative Model 3) The Incremental
Model) 4) Mixed Scanning Model) and 5) The Garbage Can Model. As a result,
the decision of the school administrators is critical in organizational management
because it is the primary responsibility, school administrators must have a
thorough understanding of the decision-making process.

Keywords: Decision Making, School Administrators

ปที ่ี 10 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี 225
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

บทนา
กระแสสังคมในโลกปัจจุบันน้ีมีการเปล่ียนแปลงไปอย่างรวดเร็วทุกด้าน และมีการ

แข่งขันกันอย่างมาก เนื่องมาจากปัญหาและสภาวะวิกฤติของทางด้านเศรษฐกิจ สังคม
และการเมือง รวมทง้ั ด้านการศกึ ษามกี ารเปลีย่ นแปลงอย่ตู ลอดเวลาตามสภาวะโลกในปัจจุบัน
และความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีท่กี ้าวกระโดดตามกระแสโลกอนาคต ซึ่งการปรับตัวให้
เข้ากับสถานการณ์ท่ีมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ผู้นาในทางด้านการศึกษาเป็นส่วนท่ี
สาคญั ท่ีจะนาพาการศกึ ษาไปสู่การเปล่ียนแปลงในศตวรรษท่ี 21 การขับเคล่ือนด้านการศึกษา
ต้องอาศัยการมีผู้นาท่ีดีและเก่ง มีความรู้ มีความสามารถ มีวิสัยทัศน์ ในการกาหนดทิศทาง
ขององค์การ สอดคล้องกับอดุลย์ วังศรีคูณ (2557) กล่าวว่า ผู้นามีภาวะผู้นาท่ีดีสอดคล้อง
กับยุคสมยั ย่อมทาให้ผตู้ ามยอมรับเกิดศรทั ธาและความเชื่อม่ันในตัวผูน้ าจนสามารถนาองค์การ
ไปส่เู สน้ ทางแหง่ ความสาเรจ็ ได้ตามเป้าหมาย อีกท้ังทักษะภาวะผู้นาของผู้บริหารสถานศึกษา
ในศตวรรษท่ี 21 ท่ีสาคัญและส่งผลดีต่อการบริหารโรงเรียนให้เกิดผลสาเร็จตามเป้าหมาย
ได้แก่ ทกั ษะการทางานเปน็ ทมี ทกั ษะการแก้ปัญหา ทักษะด้านการคิดวิเคราะห์และสร้างสรรค์
ทักษะด้านการส่ือสาร ทักษะด้านนวัตกรรมเพื่อการเรียนรู้ ทักษะด้านการใช้ดิจิตอล ทักษะ
การกาหนดทิศทางองค์การ ทักษะการเรียนรู้ได้เร็ว ทักษะการพิจารณาตัดสิน และทักษะมุ่ง
ผลสัมฤทธิ์ (National Association of Secondary School Principals: NASSP, 2013)
ทักษะต่าง ๆ ของผ้นู าลว้ นมีความสาคัญตอ่ การบรหิ ารสถานศึกษาให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง
ตลอดเวลา

การตัดสินใจเป็นสิ่งที่สาคัญของผู้บริหารที่จะนาองค์การไปสู่การดาเนินงานต่าง ๆ
และเป็นกระบวนการที่สาคัญมีผลต่อการประสบความสาเร็จหรือความล้มเหลวขององค์การ
ผ้บู รหิ ารจงึ จาเป็นตอ้ งมที ักษะการตดั สนิ ใจที่มเี หตผุ ล มรี ะบบ มขี นั้ ตอนถกู ต้องและเหมาะสม
ซง่ึ การตดั สินใจที่ดกี ็จะส่งผลในการกาหนดทิศทางขององค์การ และยังทาให้บุคลากรในองค์การ
มีความพึงพอใจและกระต้นุ ให้มกี ารดาเนนิ งานอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ (ภมี ณปภัค สุพรชัยภักดี,
2561) สอดคล้องกับมัลลิกา ต้นสอน (2546) กล่าวว่า การตัดสินใจว่าเป็นกระบวนการใน
การแกป้ ัญหา โดยการรวบรวม วิเคราะห์และประมวลขอ้ มลู และขอ้ จากัดในการเลือกทางเลือก
ที่เหมาะสม โดยทางเลือกที่เราเลือกจะผ่านการพิจารณาตรวจสอบและประเมินว่าเหมาะสม
หรอื ดีท่ีสุดในขณะนนั้ การตัดสินใจอาจจะดูว่าเปน็ งานทง่ี า่ ยและต่างก็มีการตัดสนิ ใจอยทู่ กุ วนั

ปที ี่ 10 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

226 วารสารมนุษยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

การตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถานศึกษา ถือว่าเป็นอีกทักษะหนึ่งในการบริหาร
จัดการให้สถานศึกษาเป็นไปตามวัตถุประสงค์ เป้าหมาย และวิสัยทัศน์ของสถานศึกษา
เนอื่ งจากการตดั สนิ ใจเปน็ เรอื่ งทีส่ าคัญอย่างมากและถือเป็นหัวใจของการบริหารสถานศึกษา
โดยไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้สาหรับผู้บริหารสถานศึกษาโดยเฉพาะ ในด้านการจัดการเรียน
การสอนและด้านคุณภาพของสถานศึกษา ผู้บริหารจึงเป็นแกนนาหลักที่จะต้องวางแผน
กาหนดทิศทางในการจัดการศึกษาใหป้ ระสบผลสาเร็จอย่างมีคณุ ภาพ โดยผบู้ ริหารสถานศึกษา
จะต้องมีความตระหนักถึงความสาคัญของการตัดสินใจในการวางแผน มอบหมายภาระงาน
ต่าง ๆ ให้ตรงกับบุคลากรภายในสถานศึกษา เพ่ือให้สามารถปฏิบัติงานได้ตรงตามเป้าหมาย
ของสถานศึกษาไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธิภาพ

ความหมายของการตัดสนิ ใจ
ผู้บริหารสถานศึกษาในยุคใหม่มีความจาเป็นอย่างย่ิงท่ีต้องมีทักษะกระบวนการคิด

การวิเคราะห์ และการสังเคราะห์ อย่างเป็นเหตุเป็นผลกัน ซ่ึงการตัดสินใจของผู้บริหาร
สถานศึกษานับว่าเป็นส่ิงที่สาคัญอย่างย่ิงในการบริหารสถานศึกษาในปัจจุบัน ดังนั้น
นักวิชาการไทยและต่างประเทศไดใ้ ห้ความหมายของการตัดสนิ ใจ (Decision Making) ดงั นี้

บรรยงค์ โตจินดา (2548) กล่าวว่า การตัดสินใจ หมายถึง การท่ีผู้บริหารหรือผู้
บงั คับบญั ชาพิจารณาตัดสินใจและส่ังการในเร่ืองใดเรื่องหนึ่ง การตัดสินใจเป็นเร่ืองท่ีมีความ
สาคัญมาก เพราะการตัดสินใจจะเป็นการเลือกทางดาเนินการท่ีดีที่สุดในบรรดาทางเลือก
ทัง้ หลาย

ธร สุนทรายุทธ (2550) ได้กล่าวว่า การตัดสินใจเป็นกระบวนการหลังจากการ
วิเคราะหป์ ญั หาวา่ แตล่ ะปญั หาเปน็ อยา่ งไร ควรพจิ ารณาเลือกแก้ปัญหาใด เรียกว่ากระบวนการ
ตัดสนิ ใจ โดยพิจารณาทางเลอื กและเกณฑใ์ นการตดั สินใจทีด่ มี สี่ ุดตามที่ได้ตง้ั ไว้

ไซมอน (Simon, 1966) ซ่ึงผูเ้ ปน็ บดิ าแหง่ ทฤษฎีการตัดสนิ ใจ ได้ให้ความหมายของ
การตัดสนิ ใจไว้วา่ การตดั สนิ ใจเป็นกระบวนการของกจิ กรรมต่างๆ 3 ประการ คือ 1) กิจกรรม
ด้านเชาว์ปัญญา ซึ่งจะเน้นระบบข้อมูล และสารสนเทศที่จะนามาใช้ประกอบการตัดสินใจ
2) กิจกรรมด้านการออกแบบ คือ การนาข้อมูลมาวิเคราะห์แนวทางที่จะนาไปสู่การปฏิบัติ
และ 3) กจิ กรรมที่เกีย่ วกบั การเลอื กทางเลอื กทีเ่ หมาะสมทีจ่ ะนาไปปฏบิ ตั ิ

ปีท่ี 10 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี 227
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

เบอร์นาร์ด (Bernard, 1972) กล่าวว่าการตัดสินใจ หมายถึง การตัดสินใจที่เป็น
กระบวนการทางตรรกวิทยาในการพิจารณาวิเคราะห์และตัดทางเลือกจากทางเลือกต่าง ๆ
โดยอาศัยเหตผุ ลและความเป็นจริงเกย่ี วกับการเลอื กเหล่านัน้

มดู ี (Moody, 1995) ใหค้ วามหมายว่า การตัดสินใจเป็นการกระทาที่ต้องทาเมื่อไม่
มีเวลาท่ีจะหาข้อเท็จจริงอีกต่อไป ปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือ เม่ือใดถึงจะตัดสินใจว่าควรหยุดหา
ขอ้ เท็จจรงิ ข้อยตุ ิจะแปรเปลี่ยนไปตามปญั หาท่ีตอ้ งแก้ไข ซ่ึงการรวบรวมข้อเท็จจริงเกี่ยวพัน
กับการใชจ้ า่ ยและการใชเ้ วลา

เบอร์ตนั และธาเกอร์ (Burton & Thakur, 2016) ได้ให้ความหมายว่า กระบวนการ
ท่ีรวบรวมเอาการวเิ คราะห์ การนิยามสถานการณ์ของปญั หา การวเิ คราะห์เพ่ือการการกาหนด
ทางเลอื ก การเลือกทางเลือกทด่ี ีท่ีสดุ หนึง่ ทางเลือก แล้วจึงกาหนดเป็นแนวทางในการปฏิบัติ
ตอ่ ไป

จากความหมายของการตัดสินใจ การตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถานศึกษา คือการ
ตัดสินใจเป็นกระบวนการทางตรรกวิทยาในการพิจารณาวิเคราะห์ปัญหาว่าแต่ละปัญหา ที่
เกิดข้ึนเป็นอย่างไร โดยอาศัยเหตุผล ความเป็นจริง และระยะเวลา เพื่อพิจารณาทางเลือก
เกณฑ์ในการตัดสินใจท่ีดีที่สุด นอกจากนี้การตัดสินใจเป็นกิจกรรมด้านเชาว์ปัญญา โดยการ
เน้นระบบข้อมูลสารสนเทศมาประกอบการพิจารณาการตัดสินใจ และยังเป็นกิจกรรมด้าน
ออกแบบการตัดสินใจ โดยนาขอ้ มูลมาวิเคราะห์ เพ่ือเป็นทางเลือกที่เหมาะสมนาไปปฏิบัติใน
การตัดสนิ ใจ ดังนนั้ การตัดสินใจสาหรับผบู้ ริหารสถานศึกษาจึงเป็นเรื่องที่มีความสาคัญอย่าง
ย่ิง เพราะการตดั สินใจเปน็ การเลือกทางดาเนินการท่ีดีท่สี ดุ ขององค์การ

ความสาคัญของการตดั สินใจ
การตัดสินใจถือว่าเป็นหัวใจสาคัญของการบริหารสถานศึกษา เนื่องจากผู้บริหาร

จะต้องทาหน้าท่ีตัดสินใจซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับความก้าวหน้าหรือล้มเหลวของสถานศึกษา
ดงั นั้นจึงมีนักวิชาการไดอ้ ธิบายถึงความสาคัญของการตดั สนิ ใจ ดงั นี้

ศริ ิพงษ์ เศาภายน (2547) ไดก้ ลา่ วถงึ ความสาคญั ของการตดั สนิ ใจไว้ว่า การตัดสินใจ
เปน็ กระบวนการในการเลอื กจากตัวเลอื กตา่ งๆ เปน็ สิง่ ที่มคี วามสาคัญทจี่ ะต้องทาความเข้าใจ
ในการบริหารท้งั นี้ เพราะตัวเลอื กเรานั้นมีบทบาทสาคัญเกี่ยวกับแรงจูงใจภาวะผู้นาการติดต่อ
ส่ือสารการเปล่ียนแปลงองค์การ การตัดสินใจช่วยทาให้การบริหารงานดีขึ้น การวางแผนใน

ปที ่ี 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

228 วารสารมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั อดุ รธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

องค์การ การจัดทีมงาน การส่ังงาน ความร่วมมือ และการควบคุมล้วนแต่เก่ียวข้องกับการ
ตดั สนิ ใจท้ังสน้ิ

เนตรพ์ ณั ณา ยาวิราช (2547) ไดก้ ลา่ วไวว้ ่า การตดั สนิ ใจของผบู้ ริหารมีความสาคัญ
กว่าการตัดสินใจของผู้ปฏิบัติงาน เพราะการตัดสินใจของผู้บริหารระดับสูงมีผลกว้างและ
รุนแรงกว่าการตัดสินใจของผู้บริหารในระดับต่า มีผลกระทบต่อการดาเนินงานการปฏิบัติ
หนา้ ทข่ี องฝา่ ยตา่ ง ๆ ทุกระดบั หน้าที่ และตัวบุคคลมีผลกระทบต่อสังคมและสภาพแวดล้อม
ภายในองคก์ ารมผี ลตอ่ ภายนอกองค์การ เชน่ ในด้านของภาพพจน์ขององค์การทัศนคติที่บุคคล
ภายนอกมีต่อองค์การ

ชไนเดอร์ และคณะ (Schneiders et al., 1998) ได้กล่าวถึงความสาคัญของการ
ตัดสินใจว่า ผู้บริหารไม่จาเป็นต้องให้ลูกน้องมีส่วนร่วมในการตัดสินใจทุก ๆ เร่ือง เพราะตัว
ลูกนอ้ งเองก็อาจจะไม่สนใจที่จะรว่ มในการตดั สนิ ใจบางเรื่องกับผู้บริหาร ท้ังนี้ยังได้เสนอแนะ
ถึงวิธกี ารทผี่ ู้บรหิ ารจะใชเ้ ป็นหลักการในการพิจารณาดูว่า ควรจะให้ลูกน้องมีส่วนร่วมในการ
ตัดสินใจหรือไม่ โดยการพิจารณาท่ีองค์ประกอบ 2 ประการ คือ ความสนใจและความรู้ความ
ชานาญในเร่ืองน้ัน ๆ ถ้าลูกน้องมีความสนใจและมีความรู้ความชานาญในเร่ืองดังกล่าวน้อย
ผบู้ ริหารก็ไมจ่ าเปน็ ต้องใหล้ ูกน้องมสี ว่ นร่วมในการตัดสินใจ

ฮอย และมิเกล (Hoy & Miskel, 2008) ได้กล่าวว่า ถ้าลูกน้องมีความสนใจและมี
ความรคู้ วามชานาญเรอื่ งใดเรอ่ื งหน่ึงนอ้ ย การตัดสินใจของผู้บริหารต่อเร่ืองน้ันจะอยู่ในขอบเขต
การยอมรับการตัดสินใจท่ีลูกน้องมีต่อหัวหน้า แต่ถ้าลูกน้องมีความสนใจและความรู้ความ
ชานาญในเรื่องใดเรอื่ งหน่ึงสงู การตดั สินใจของผ้บู ริหารที่ไม่เปิดโอกาสใหล้ กู นอ้ งมีสว่ นร่วมใน
การตัดสินใจจะอยู่นอกขอบเขตการยอมรับการตัดสินใจ ซึ่งหมายความว่า การตัดสินใจของ
ผ้บู รหิ ารไม่เป็นทย่ี อมรับของลกู นอ้ ง

จากความสาคัญของการตัดสินใจ ความสาคัญของการตัดสินใจ คือ การตัดสินใจ
เปรียบเสมือนหัวใจของการปฏิบัตงิ านและการบรหิ ารงาน เน่อื งจากการตัดสินใจจะมีอยู่แทบ
ทุกข้ันตอนและทุกกระบวนการของการทางาน ถ้าเกิดมีการตัดสินใจผิดพลาดจะเกิดความ
เสียหายมากหรือน้อยข้ึนอยู่กับเร่ืองท่ีตัดสินใจ และการตัดสินใจบางเรื่องของบุคคลอาจ
หมายถึงชีวิตหรืออนาคตของบุคคลและองค์การ ดังน้ันการตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถาน
ศึกษาจะช่วยทาให้การบริหารงานดีข้ึน เช่น การวางแผน การจัดทีมงาน การส่ังงาน ความ
รว่ มมอื และการควบคุม เป็นตน้

ปที ่ี 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั อดุ รธานี 229
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

ประเภทของการตดั สินใจ
ประเภทของการตัดสินใจมีหลากหลายรูปแบบพิจารณาได้จากปัญหาท่ีวิกฤติ

ไม่วิกฤติ และปญั หาท่เี ปน็ โอกาสภายใต้สถานการณท์ ี่แตกตา่ งกนั ทีท่ าใหผ้ บู้ ริหารสถานศึกษา
ได้พิจารณาในการตัดสินใจท่ีแตกต่างกันออกไป โดยมีนักวิชาการได้อธิบายถึงประเภทของ
การตดั สินใจ ดังน้ี

วิเชียร วิทยาอุดม (2554) ได้กล่าวว่าการตัดสินใจสามารถแบ่งออกได้เป็นประเภท
ตามระยะเวลาท่ีผู้บริหารต้องใช้ในการตัดสินใจ และหน้าท่ีขององค์การอย่างไหนบ้างท่ี
ผู้บริหารให้ความสาคัญ แต่ว่าอย่างไรก็ตามวิธีการแบ่งประเภทของการตัดสินใจอันเป็นที่
ยอมรับมากที่สุดมีอยู่ 2 ประเภท คือ การตัดสินใจท่ีมีแบบแผน (Programmed Decision)
และการตัดสนิ ใจท่ไี มม่ ีแบบแผน (Non-programmed Decision)

1. การตัดสินใจท่ีมีแบบแผน (Programmed Decision) การตัดสินใจแบบน้ีจะมี
การวางแบบแผนในการตัดสินใจ เพ่ือประมาณการหรือข้ันตอนท่ีเป็นระบบ โดยทั่วไปเป็น
การตดั สนิ ใจในการวางแผนงานประจา ดงั เชน่ การตัดสนิ ใจท่เี กิดข้ึนอยเู่ ปน็ ประจาและเกิดข้ึน
บ่อย ๆ ในองค์การแบบราชการโดยจะครอบคลุมถึงการกาหนดนโยบายองค์การ กระบวนการ
และบทบาทหน้าที่ในการปฏิบัติงาน ซึ่งเป็นการวางโครงการในการประมาณการ และเป็น
แนวทางทีต่ อ้ งตดิ ตามด้วยการตัดสนิ ใจ

2. การตัดสนิ ใจที่ไมม่ แี บบแผน (Non-programmed Decision) การตัดสินใจแบบ
น้ีจะไม่มีการวางแบบแผนในการตัดสินใจ และไม่มีโครงสร้างของแผนเดิมมาก่อน และต้อง
เตรยี มรับมอื กับการไมม่ โี ครงการ และความตอ้ งการทั่ว ๆ ไป การตัดสินใจจึงต้องพัฒนาเพ่ือ
สามารถนาไปใชใ้ นการแก้ไขปญั หาท่ีต้องเผชิญอยู่ ผู้บริหารมักอาศัยการตัดสินใจแบบใช้ลาง
สังหรณ์ (Intuition) และความคิดริเร่ิมในการตัดสินใจเป็นสาคัญ ซึ่งประเภทของการตัดสินใจ
ทง้ั 2 แบบ คอื การตัดสินใจแบบมแี บบแผนหรือแบบโปรแกรมที่สร้างไว้แล้ว (Programmed
Decision) และแบบไมม่ ีแผนหรือแบบที่ไม่มโี ปรแกรมรองรับ (Non-Programmed Decision)

เดล (Dale, 1969) ได้จาแนกแบบการตัดสินใจตามระเบียบในการบริหารออกเป็น
3 แบบ ดังนี้ 1) การตัดสินใจเกี่ยวกับนโยบาย 2) การตัดสินใจเก่ียวกับการบริหารงาน และ
3) การตัดสินใจเปน็ ครงั้ คราว

ลเิ คิร์ท (Likert, 1993) ไดส้ รุปประเภทของการตดั สินใจไว้ 2 ประการ ดังน้ี 1) การ
ตัดสนิ ใจโดยบุคคลเดยี ว และ 2) การตดั สินใจแบบกลุ่มหรือการตัดสินใจแบบมสี ่วนรว่ ม

ปที ่ี 10 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม – ธนั วาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

230 วารสารมนุษยศาสตร์และสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

จากประเภทของการตัดสินใจ ผู้บริหารสถานศึกษาสามารถตัดสินใจตามประเภท
การตัดสินใจ คือการตัดสินใจท่ีมีแบบแผนและการตัดสินใจท่ีไม่มีแบบแผน อีกทั้งการ
ตัดสินใจให้เป็นไปตามระเบียบในการบริหารสถานศึกษา เช่น การตัดสินใจเก่ียวกับงาน
นโยบาย การตัดสินใจเกี่ยวกับการบริหารงาน หรือการตัดสินใจแต่ละเร่ืองเป็นครั้งคราว
นอกจากนี้การตัดสินใจของผู้บริหารสถานศึกษาเป็นการตัดสินใจด้วยตัวเอง หรือเป็นการ
ตดั สนิ ใจแบบกลมุ่ โดยการมีส่วนรว่ มกับคณะครู

กระบวนการตัดสินใจ
การพิจารณาการตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถานศึกษาในการวางแผนหรือการแก้

ปัญหาแล้วจะพบว่า การตัดสินใจของผู้บริหารสถานศึกษา ต้องอาศัยข้อมูลสารสนเทศมี
รปู แบบ กระบวนการ หรือขัน้ ตอนต่าง ๆ อย่างเป็นระบบ โดยมกี ระบวนการตดั สนิ ใจสาหรับ
ผบู้ รหิ ารสถานศึกษาจากแนวคิดตา่ ง ๆ ของนักวิชาการ ดงั นี้

วิฑรู ย์ สิมะโชคดี (2546) ไดจ้ าแนกขนั้ ตอนของกระบวนการตดั สินใจ ดังน้ี
1. ขั้นการรับรู้รับทราบและวิเคราะห์ปัญหา เป็นสิ่งแรกของการแก้ปัญหา คือ การ
กาหนดปัญหาอย่างถูกต้อง โดยทาการค้นหาสาเหตุที่ทาให้เกิดปัญหาและวิเคราะห์ปัญหาที่
เกิดขึ้น โดยการแยกแยะข้อเทจ็ จริงท่ีสาคัญที่เก่ียวขอ้ งกับปญั หา
2. ขนั้ การกาหนดวธิ กี ารแก้ปัญหา โดยค้นหาทางเลือกในการแก้ไขปัญหา และต้อง
เป็นทางเลอื กท่สี ามารถปฏบิ ัติได้
3. ขั้นการค้นหาเง่ือนไขท่ีไม่ชัดเจน เง่ือนไขที่ไม่ชัดเจน คือ ตัวแปรท่ีไม่ทราบค่าที่
สามารถเกิดขึน้ ได้ตลอดเวลา ซง่ึ อาจเปน็ ผลทางบวกหรอื ลบได้
4. ข้ันการรวบรวมข้อมูล เป็นขั้นตอนของการเก็บรวบรวมข้อมูลหรือการสอบสวน
ปัญหาทีเ่ กิดข้นึ
5. ขั้นการประเมินคุณค่าของแต่ละทางเลือก ผู้ตัดสินใจต้องวินิจฉัยว่าจะมีอะไร
เกิดขึ้นในทางเลือกแต่ละทาง และผลกระทบท่ีมีต่อปัญหาท่ีต้องการแก้ไข ในการประเมิน
ทางเลือกในแต่ละทางต้องพจิ ารณาถงึ เงื่อนไขทอ่ี าจเกิดขึ้นเสมอ
6. ขั้นเลือกวิธกี ารแกป้ ญั หา
7. ข้ันการนาไปปฏบิ ตั ิ ผตู้ ัดสินใจต้องมีการทางานร่วมกนั กับผู้อ่ืน

ปที ี่ 10 ฉบบั ท่ี 2 กรกฎาคม – ธนั วาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี 231
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

ดังน้ันการปฏิบัติงานต้องอาศัยการติดต่อสื่อสาร การจูงใจ และทักษะการเป็นผู้นา
และสุดท้ายคือขนั้ การติดตามผลหลงั จากท่ีได้นาการตัดสินใจไปลงปฏิบัติแล้ว ผู้ตัดสินใจควร
มีการติดตามผลงานและประเมินวธิ ีการแกไ้ ข

ดิววี (Dewey, 1933) ได้กล่าวถึงภาพรวมของกระบวนการตัดสินใจ โดยแบ่งออกเป็น
ขัน้ ตอนดังน้ี

1. การโต้เถียง (Controversy) ที่ประกอบไปด้วยคาอ้างท่ีตรงข้ามกันเกี่ยวกับ
สถานการณใ์ นลกั ษณะวตั ถุนิสยั เดยี วกนั

2. การจาแนกประเภท (Classification) โดยการกาหนดและต่อเติมรายละเอียด
คาอ้างต่าง ๆ

3. ทางเลือก (Choice) เปน็ การตดั สนิ ใจระหว่างคาอ้างต่าง ๆ เป็นการทาให้ข้อ
พพิ าทจบลง และใชเ้ ป็นเง่ือนไขที่จะต้องปฏิบัติหรอื เป็นกฎสาหรับอนาคตตอ่ ไป

ไซมอน (Simon, 1997) กลา่ วถงึ กระบวนการตดั สินใจ ดังนี้
1. กิจกรรมด้านเชาว์ปัญญา (Intelligence Activity) การนิยามปัญหา การค้นหา

ข้อมูลขา่ วสารในสภาวะแวดลอ้ มทท่ี าให้ตอ้ งมีการตดั สินใจ
2. กิจกรรมด้านการออกแบบ (Design Activity) การวิเคราะห์สถานการณ์และ

การแนะแนวทางตา่ ง ๆ ท่ีจะนาไปปฏิบัติในการออกแบบการตัดสนิ ใจ
3. กิจกรรมเลือกทางที่เหมาะสม (Choice Activity) หลังจากการวิเคราะห์

ทางเลอื กทม่ี ีอยทู่ ้ังหมดเพือ่ เปน็ การตัดสินใจ และสามารถนาไปใชป้ ฏบิ ตั ิในสถานการณ์ได้จริง
จากกระบวนการตัดสินใจ ผู้บริหารสถานศึกษาควรมีกระบวนการในการตัดสินใจ

หรือแนวทางการแก้ไขปัญหาที่เป็นขั้นตอนและเป็นกระบวนการอย่างเป็นระบบ ดังนั้น
กระบวนการตัดสินใจในการแก้ปัญหาสาหรับผู้บริหารสถานศึกษาควรมีการะบวนการในการ
ตดั สนิ ใจ ดังนี้ 1) การนิยามปญั หา คือการกาหนดปัญหาและสาเหตุจากสภาพความเป็นจริง
และความต้องการจากปัญหาที่พบเจอ 2) การขยายตัวเลือก คือการหาข้อมูลเกี่ยวกับ
ตัวเลือกแตล่ ะตัวและผลท่ีตามมาว่าสามารถแกป้ ัญหาได้หรอื ไม่ 3) การเลือกตัวเลือก คือการ
เลือกแนวทางในการตัดสินใจในการแก้ปัญหาท่ีเหมาะสม เพื่อเป็นการเลือกทางในการ
ตัดสินใจแกไ้ ขปญั หาและสามารถปฏิบัติได้จริง และ 4) การนาการตัดสินใจไปใช้ คือผู้บริหาร
สถานศึกษามีการตัดสินใจร่วมกับผู้อ่ืนเพ่ือพิจารณาถึงปัญหาท้ังหมดว่ามีความเกี่ยวข้องกับ
การนาผลไปใช้ในกระบวนการตัดสินใจอย่างไรในองคก์ าร

ปีที่ 10 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

232 วารสารมนุษยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั อุดรธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

รูปแบบการตัดสนิ ใจ
การตัดสินใจของผู้บริหารสถานศึกษา ต้องมีความรู้ความเข้าใจในกระบวนการ

ตดั สินใจตามรูปแบบของการตดั สินใจ โดยมีนกั วิชาการไดอ้ ธิบายไวท้ ้งั หมด 5 รปู แบบ ดงั น้ี
1. รปู แบบการตดั สินใจแบบมีเหตผุ ล (The Rational Model)
รูปแบบการตัดสินใจแบบมีเหตุผล หรือเรียกว่า รูปแบบการตัดสินใจแนวด้ังเดิม

(The Classic Model) เป็นรูปแบบการตัดสินใจที่เน้นกลยุทธ์ที่ให้ประโยชน์สูงสุด แมสซ่ี
และดักกลาส (Massie & Douglas, 1981) ได้กล่าวว่า ผู้บริหารอาจเผชิญกับสภาวะการ
ตัดสินใจแบบมีเหตุผล (Rational Model) ก่อให้เกิดการตัดสินใจที่ดี เน่ืองจากมีกระบวนการ
และขอ้ มลู สารสนเทศประกอบอย่างเพียงพอและได้แสดงใหเ้ หน็ ถึงกระบวนการตัดสินใจแบบ
มเี หตุผลในแตล่ ะขน้ั ตอน

1.1 ผตู้ ดั สนิ ใจต้องทาความเขา้ ใจกบั สถานการณ์ มกี ารกาหนดจุดหมาย คัดแยก
ประเด็นปัญหาท่ีน่าสนใจ จัดอันดับของความจาเป็นในการตัดสินใจ ข้อมูลสารสนเทศท่ี
เก่ียวข้องกับการปฏิบัติงานท่ีผ่านมา ดูความเหมาะสมความสอดคล้อง ข้อจากัดเร่ืองเวลา
และงบประมาณ

1.2 วินิจฉัยและระบุปัญหา ผู้ตัดสินใจต้องหลีกเลี่ยงคาตอบแบบเดิมทบทวน
พจิ ารณาซ้า ๆ จากัด ปจั จยั ทเี่ ก่ียวขอ้ งดูความเกี่ยวพันธ์องค์รวมของประเด็นที่ตัดสินใจ เช่น
ความเก่ยี วกนั อุปสรรค ข้อจากัด และอาการทแี่ สดงออก

1.3 สร้างทางเลือก ผู้ตัดสินใจต้องมีการรวบรวมข้อมูลโดยการนาการอภิปราย
ระดมสมอง พิจารณาข้อดีข้อเสีย ความน่าจะเป็นไปได้แนวโน้มต่าง ๆ แปลงเป็นสารสนเทศ
เพอื่ สรา้ งทางเลือกตดั สนิ ใจอย่างสร้างสรรค์

1.4 ประเมินและเลือกทางเลือก ผู้ตัดสินใจจะต้องจัดลาดับความสาคัญของ
ทางเลือกผสมผสานหลักทฤษฎีและความพึงพอใจ ศึกษาผลท่ีจะเกิดข้ึนของแต่ละทางเลือก
เปรียบเทยี บทางเลือก

1.5 ยอมรับนาไปปฏิบัติ ผู้ตัดสินใจเม่ือเลือกทางเลือกแล้วนาสู่การปฏิบัติโดยมี
การสอ่ื สารกับผเู้ ก่ียวขอ้ ง กาหนดขอบเขต กากับดแู ล และเวลาของการปฏิบัติ

2. รูปแบบการตัดสนิ ใจทางการบรหิ าร (The Administrative Model)
รูปแบบการตัดสนิ ใจทางการบรหิ าร เปน็ รูปแบบทจ่ี ะช่วยให้ผบู้ รหิ ารทาการตดั สนิ ใจ
ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นบุคคลหรือองค์การ ความพึงพอใจในทางเลือกจะเป็น

ปที ี่ 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี 233
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

ประเด็นท่ีต้องคานึงถึง ไซมอน (Simon, 1997) เป็นผู้เสนอรูปแบบการตัดสินใจทางการ
บริหารท่ีเน้นกลยุทธ์แห่งความพึงพอใจ เพื่อหาทางเลือกที่ก่อให้เกิดความพึงพอใจมากกว่า
ทางเลือกทีจ่ ะใหป้ ระโยชนส์ งู สดุ โดยดาเนินการตาม 5 ขน้ั ตอน ดังน้ี

2.1 การตระหนักและระบปุ ัญหาท่ีจะตดั สนิ ใจ
2.2 วิเคราะหค์ วามยากในสถานการณท์ จ่ี าเป็น
2.3 กาหนดเกณฑ์เพื่อแก้ปญั หา
2.4 พัฒนารูปแบบหรอื กลยทุ ธก์ ารดาเนินงาน
2.5 วางแผนปฏิบตั ิเม่อื ตดั สนิ ใจแล้ว
3. รูปแบบการตัดสินใจแบบค่อยเปน็ คอ่ ยไป (The Incremental Model)
รูปแบบการตัดสินใจแบบค่อยเป็นค่อยไปในการที่ผู้บริหารไม่สามารถตัดสินใจด้วย
รูปแบบการตัดสินใจท่ีมีความเหมาะสมสอดคล้องต่อการท่ีจะนาไปปฏิบัติเพื่อตัดสินใจน้ัน
แต่ในบางครงั้ การตัดสนิ ใจไม่อาจกาหนดทางเลือกให้ชัดเจนและไม่สามารถคาดหมายผลที่จะ
ได้รับได้ ลินด์บอม (Lindblom, 1959) ได้เสนอรูปแบบการตัดสินใจแบบค่อยเป็นต่อยไป
เพราะเป็นรูปแบบท่ีมีกระบวนการตัดสินใจอย่างเป็นระบบ เรื่องที่จะตัดสินใจมีหลากหลาย
ไมแ่ นน่ อนและมคี วามขดั แย้งสงู มีกระบวนการ ดงั น้ี
3.1 กาหนดวัตถุประสงคแ์ ละทางเลือกท่ีจะเกิดขนึ้ พรอ้ มกัน จึงไม่เหมาะสมที่จะ
ใช้แนวทางการวเิ คราะห์ วิธกี าร และจุดมุ่งหมาย
3.2 การตัดสินใจท่ีดีเป็นสิ่งที่ผู้ตัดสินใจเห็นพร้อมต้องกันโดยไม่คานึงถึง
วัตถปุ ระสงค์
3.3 จานวนทางเลอื กและผลทไ่ี ดร้ ับลดลงมากเหลือเฉพาะการพจิ ารณาทางเลอื ก
ทม่ี ีความสอดคล้องกบั สภาพการทางานที่เปน็ อยู่
3.4 การวิเคราะห์ข้อจากัดที่ความแตกต่างระหว่างสถานการณ์ท่ีเป็นอยู่กับ
ทางเลอื กทเ่ี หมาะสม
3.5 เปน็ วธิ ีทใี่ ชก้ ารเปรยี บเทียบทางเลือกท่ีเปน็ รปู ธรรมนาสู่การปฏบิ ตั ิได้
4. รปู แบบการตดั สินใจแบบผสมผสาน (The Mixed Scanning Model)
รูปแบบการตัดสินใจแบบผสมผสาน ผู้บริหารหรือผู้ตัดสินใจท่ีชาญฉลาดและมี
ประสบการณ์สูงมักจะไมเ่ ลือกวิธกี ารตัดสินใจรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งเท่านั้น แต่จะใช้รูปแบบ
การตัดสินใจหลายรูปแบบผสมผสานอย่างเหมาะสม เพอ่ื ให้ได้วิธีท่ีดีที่สุด รูปแบบการตัดสินใจ

ปที ่ี 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธนั วาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

234 วารสารมนุษยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

แบบผสมผสาน (The Mixed Scanning Model) เป็นรูปแบบท่ีใช้ข้อมูลท่ีดีท่ีสุดมาใช้
เอตไซโอนิ (Etzioni, 1968) ได้กล่าววา่ หลักของรูปแบบการตดั สินใจแบบผสมผสานท่ีสาคัญ
คอื การกา้ วไปขา้ งหน้า หากผู้ตัดสินใจไม่แนใ่ จในเร่อื งท่จี ะตดั สินใจควรยืดระยะเวลาของการ
ตัดสินใจออกไปก่อน เพ่ือหาข้อมูลเพิ่มเติมหรือต้องเตรียมการตัดสินใจที่ตรงข้ามไว้บ้าง
ถ้าหากมีการวิพากษ์วิจารณ์ในการตัดสินใจในครั้งแรกผู้บริหารหรือผู้ตัดสินใจสามารถใช้
รปู แบบการตดั สนิ ใจแบบผสมผสานให้เหมาะสมกบั งานทางการศึกษา ดังนี้

4.1 คณะกรรมการบริหารที่กาหนดนโยบายนั้นเป็นเพียงการตัดสินใจแบบ
เพิม่ ขน้ึ ไดช้ ่ัวคราวเท่านั้น

4.2 การตดั สนิ ใจทดี่ จี ะได้ผลลัพธท์ ีพ่ งึ พอใจเป็นไปตามนโยบายและพนั ธกจิ
4.3 การค้นหาทางเลอื กทม่ี ีขอ้ จากดั ซึง่ ข้นึ อยู่กับสภาพปัญหานั้น ๆ
4.4 ขอ้ มูลสารสนเทศทขี่ าดหายไป มคี วามจาเป็นต่อการนาวิเคราะหอ์ ยา่ งย่ิง
5. รูปแบบการตดั สนิ ใจแบบถงั ขยะ (The Garbage Can Model)
รปู แบบการตดั สินใจแบบถงั ขยะ สว่ นประกอบหลักของกระบวนการเลือกคือปัญหา
การแก้ปัญหาและเลือกเหตุการณ์ ความยุ่งเหยิงทั้งหมดอยู่ในถังขยะขององค์การ โคเฮน
(Cohen, 1990) ได้กลา่ วว่า รปู แบบการตัดสินใจแบบถังขยะ เป็นพฤติกรรมการตัดสินใจใน
องค์การมีเป้าหมายไม่ชัดเจน ความหมายของเปาหมายไม่แน่นอน การเปลี่ยนแปลงผู้ร่วม
ตัดสินใจ กลุ่มของปัญหามีหลากหลายวิธี การแก้ไขปัญหามีหลากหลาบวิธี มีความซับซ้อน
คุณภาพของการตัดสินใจท่ีไมเ่ ปน็ ระบบใช้จนิ ตนาการหรอื มีความบงั เอิญ วิธีการแก้ปัญหากับ
ปัญหามีความสอดคล้องกัน และสามารถจะพบได้กับองค์การที่มีความหลากหลายปัญหา
หรือทัง้ หมดเปน็ ปัญหาเรือ้ รัง และไดเ้ สนอรูปแบบการตดั สนิ ใจแบบถังขยะมกี ระบวนการ ดังนี้
5.1 วิเคราะหป์ ญั หาเพอื่ หาจุดท่ีเกิดความไม่พอใจและความต้องการความสนใจ
ในการแก้ไขปญั หา
5.2 เสนอแนวคดิ เพอ่ื ใชแ้ ก้ปัญหาทุก ๆ ปัญหามีแนวทางแก้ไขปัญหาทีเ่ หมาะสม
5.3 วิเคราะห์ผู้เกี่ยวข้องกบั ปญั หาขององคก์ าร
5.4 ตัดสินใจเลอื กทางเลอื กในโอกาส หรอื ระยะเวลาทอี่ งคก์ ารต้องการตดั สินใจ
จากรูปแบบการตัดสินใจ ผู้บริหารสถานศึกษาต้องมีความรู้ความเข้าใจในรูปแบบ
การตดั สินใจ เพ่อื นาไปปรบั เปลีย่ นแกไ้ ขปญั หาในองค์การ โดยรูปแบบการตัดสินใจมีท้ังหมด
5 รูปแบบการตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถานศึกษา ดังนี้ 1) รูปแบบการตัดสินใจแบบมี

ปที ่ี 10 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั อุดรธานี 235
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

เหตุผล (The Rational Model) คือผู้บริหารสถานศึกษาต้องทาความเข้าใจประเด็นปัญหา
สามารถวินิจฉัยปัญหาพร้อมหาแนวทางในการแก้ปัญหาและที่สาคัญสามารถประเมินการ
แก้ปัญหาและยอมรับผลในการตัดสินใจ 2) รูปแบบการตัดสินใจทางการบริหาร (The
Administrative Model) คือผู้บริหารสถานศึกษาต้องตระหนักถึงปัญหาสามารถวิเคราะห์
เพอื่ กาหนดปัญหาพรอ้ มนากลยทุ ธ์มาแก้ไขปัญหาตามแผนทไ่ี ด้วางไว้ 3) รูปแบบการตดั สินใจ
แบบค่อยเป็นค่อยไป คือผู้บริหารสถานศึกษากาหนดวัตถุประสงค์การตัดสินใจในการแก้ไข
ปัญหา พิจารณาแนวทางการแก้ไขปัญหาพร้อมทั้งวิเคราะห์สถานการณ์ในการเกิดปัญหา
และเลือกรูปแบบในการแกไขปัญหา (The Incremental Model) 4) รูปแบบการตัดสินใจ
แบบผสมผสาน (The Mixed Scanning Model) คือผู้บริหารสถานศึกษากาหนดนโยบาย
และหาผลลัพธ์ที่พึงพอใจให้ตรงกับพันธกิจขององค์การในการตัดสินใจ และ 5) รูปแบบการ
ตัดสินใจแบบถังขยะ (The Garbage Can Model) คือผู้บริหารสถานศึกษาวิเคราะห์ปัญหา
และเสนอแนวทางการแก้ไขปญั หาใหเ้ หมาะกบั ความต้องการขององค์การ

บทสรุป
การตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถานศึกษา (Decision Making for School

Administrators) เปน็ กระบวนการในการแก้ไขปัญหาโดยการวเิ คราะหข์ ้อมลู ประมวลขอ้ มูล
และข้อจากัดในทางเลือกที่เหมาะสม การตัดสินใจเป็นเคร่ืองมือท่ีสาคัญในทางการบริหาร
สถานศกึ ษา และเปน็ ความรับผดิ ชอบของผู้บริหารสถานศกึ ษาทุกคนทไ่ี ม่สามารถหลีกเล่ียงได้
การตัดสินใจจึงมีความสาคัญเปรียบเสมือนหัวใจของการปฏิบัติงานและการบริหารงาน
เนื่องจากการตัดสินใจมีอยู่แทบทุกข้ันตอนของกระบวนการบริหารงาน ซ่ึงประเภทการ
ตัดสินใจที่ผู้บริหารสถานศึกษาสามารถพบเจอได้อาจเป็นปัญหาท่ีวิกฤติ ปัญหาท่ีไม่วิกฤติ
หรอื แมแ้ ต่ปญั หาที่อยู่ในสถานการณ์ต่าง ๆ ดังน้ันผู้บริหารสถานศึกษาต้องมีกระบวนการใน
การตัดสินใจในการวางแผน หรือการแก้ไขปัญหาที่เป็นขั้นตอนอย่างเป็นระบบ ดังเช่น
กระบวนการตัดสินใจสาหรบั ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา มีดังนี้ การนิยามปัญหา การขยายตัวเลือก
การเลือกตัวเลือก และการนาการตัดสินใจไปใช้ นอกจากน้ีผู้บริหารสถานศึกษาสามารถนา
รปู แบบการตดั สินใจไปปรบั ใชใ้ นแต่ละสถานการณ์ในการบรหิ ารงานในสถานศกึ ษาของตัวเอง
ดังนี้ 1) รปู แบบการตดั สินใจแบบมีเหตผุ ล (The Rational Model) 2) รูปแบบการตัดสินใจ
ทางการบริหาร (The Administrative Model) 3) รูปแบบการตัดสินใจแบบค่อยเป็นค่อยไป

ปีที่ 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธันวาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

236 วารสารมนุษยศาสตร์และสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

(The Incremental Model) 4) รปู แบบการตัดสนิ ใจแบบผสมผสาน (The Mixed Scanning
Model) และ 5) รูปแบบการตัดสินใจแบบถังขยะ (The Garbage Can Model) จากการ
ตดั สนิ ใจของผบู้ ริหารสถานศึกษา สามารถนาพฤติกรรมการตัดสนิ ใจไปบริหารในสถานศึกษา
ได้แก่ ผู้บริหารสามารถตัดสินใจด้วยตนเอง ผู้บริหารตัดสินใจพร้อมกับผู้ใต้บังคับบัญชาโดย
แบบมีส่วนร่วม และผู้บริหารมอบให้ผู้ใต้บังคับบัญชาดาเนินการตัดสินใจ เพื่อให้การบริหาร
สถานศึกษาเป็นไปในทิศทางท่ีประสบผลสาเรจ็ และมีประสิทธภิ าพ

ขอ้ เสนอแนะ
ในการทาวจิ ยั ทางดา้ นการบรหิ ารการศกึ ษา การตัดสินใจสาหรับผูบ้ ริหารสถานศึกษา

นบั ว่าเปน็ เรือ่ งทีส่ าคญั อย่างยง่ิ ในการนาไปทาวิจัย เนอ่ื งจากสถานการณ์โลกในปัจจุบันมีการ
แพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรน่า (COVID-19) จึงส่งผลทาได้ด้านการศึกษาต้องปรับเปล่ียน
วิธีการจัดการเรยี นการสอนเป็นรูปแบบออนไลน์ ดงั นน้ั การตดั สินใจสาหรับผู้บรหิ ารจึงเปน็ ส่ิง
ทีส่ าคญั เพอ่ื จัดระบบการจดั การเรียนการสอนและการบริหารสถานศึกษาให้มีประสิทธิภาพ
ให้ทันต่อตุการณ์ในปัจจุบัน การทาวิจัยด้านการตัดสินใจสาหรับผู้บริหารสถานศึกษาจะได้
ทราบถึงองค์ประกอบ กระบวนการ และผลการวิจัย เพื่อเป็นแนวทางและเป็นประโยชน์ใน
การบริหารสถานศกึ ษาต่อไป

เอกสารอ้างอิง
เนตร์พัณณา ยาวิราช. (2547). ภาวะผู้นาและผู้นาเชิงกลยุทธ์. พิมพ์คร้ังท่ี 3. กรุงเทพฯ:

เซน็ ทรลั เอก็ ซ์เพรส.
บรรยงค์ โตจินดา. (2546). องคก์ ารและการจัดการ. กรงุ เทพฯ: รวมสาสน์.
ธร สุนทรายุทธ. (2550). การบริหารจัดการความเส่ียงทางการศึกษา. กรุงเทพฯ: เนติกุล

การพมิ พ์.
ภีมณปภัค สุพรชัยภักดี. (2561). การตัดสินใจของผู้บริหารโรงเรียนบางนาจืด สังกัดเขต

พืนที่การศึกษาประถมศึกษาสมุทรสาคร. การค้นคว้าอิสระปริญญาศึกษาศาสตร
มหาบัณฑติ สาขาวชิ าการบรหิ ารการศึกษา มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร.
มลั ลกิ า ต้นสอน. (2546). พฤตกิ รรมองคก์ าร. พิมพ์ครงั้ ท่ี 2. กรุงเทพฯ: เอ็กซเปอร์เน็ท จากดั .

ปีท่ี 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธนั วาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

วารสารมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุดรธานี 237
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

วิเชียร วิทยอุดม. (2554). การจัดการสมัยใหม่ Modern Management. กรุงเทพฯ:

บริษทั ธนธัชการพมิ พ์ จากัด.

วิฑูรย์ สิมะโชคดี. (2546). ทฤษฎีและเทคนิคปฏิบัติสาหรับยอดหัวหน้างาน. กรุงเทพฯ:

ซีเอด็ ยเู คชัน่ จากดั .

ศิริพงษ์ เศาภายน. (2547). หลักการบริหารการศึกษา: ทฤษฎีและแนวปฏิบัติ. กรุงเทพฯ:
บคุ๊ พอยท์.

อดุลย์ วังศรีคูณ. (2557). การศึกษาไทยในศตวรรษที่ 21: ผลผลิตและแนวทางการพัฒนา.
วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏ
พิบูลสงคราม, 8(1), 1-17.

Bernard, C. I. (1972). The functions of executive. Massachusetts: Harvard
University Press.

Burton, G. & Thakur, M. (2016). Management Today: Principles and Practice.
9th ed. New Delhi: Tata McGraw-Hill.

Cohen, W. A. (1990). The art of the leadership. New Jersey: Prentice-Hall.
Dale, E. (1969). Audio-Visual Methods in Teaching. 2nd ed. New York:

Rinehart and Winston.
Dewey, J. (1933). How We Think. Boston: D.C. Health.
Etzioni, A. (1968). Model Organization. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Hoy, K., & Miskel, G. (2008). Educational Administration. Singapore: McGraw

Hill International Editions.
Likert, R., (1993). New Way of Managing Conflict. New York: McGraw-Hill.
Lindblom, C. E. (1959). The Science of Muddling Through. Public Administrative

Review, 19(2), 79-88.
Massie, J. L., & Douglas, J. (1981). Management: A Contemporary Introduction.

3rd ed. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
National Association of Secondary School Principals. (2013). Breaking Ranks:

10 Skills for Successful School Leaders. Retrieved May 5, 2021, from
http://www.nassp.org/

ปีท่ี 10 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม – ธนั วาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021

238 วารสารมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี
UDON THANI RAJABHAT UNIVERSITY JOURNAL OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCE

Moody, P. (1995). Decision Making: Provan Methods for Better Decision.
Singapore: McGraw-Hill Book Company.

Schneiders, A. G., Zusman, M., & Singer, K. P. (1998). Exercise therapy compliance
in acute low back pain patients. Manual therapy, 3(3), 147-152.

Simon, H. (1966). Administrative Behavior: A Study of Decision Making
Process in Administrative Organization. Toronto: The Free Press.

Simon, H. (1997). The New Science of Management Decision. New York:
Harper & Row.

ปที ่ี 10 ฉบบั ท่ี 2 กรกฎาคม – ธนั วาคม 2564 | Vol.10 No.2 July – December 2021