นักเรียนคิดว่า หินก้อนนี้ คือหินอะไร? 6 หินอ่อน
หินและแร่แต่ละชนิดมีลักษณะและสมบัติแตกต่างกัน มนุษย์จึงสามารถน ามาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจ าวัน ในลักษณะที่แตกต่างกันไป
ใช้แกะสลัก น ามาท าครก
น ามาปูพื้น ใช้ในงานก่อสร้าง
น ามาท าหินขัดตัว
น ามาท าอาวุธโบราณ
ใช้ในงานก่อสร้าง
น ามาท าหินลับมีด ใช้แกะสลัก
ใช้ปูพื้นทางเดิน ผสมปูนซีเมนต์
ใช้ท าวัสดุทนไฟ ผสมปูนซีเมนต์
ใช้ในงานก่อสร้าง
ใช้ท าก าแพง
ใช้มุงหลังคา ใช้ท ากระดานชนวน
ใช้ท าหินลับมีด ใช้ท าวัสดุทนไฟ
ใช้ท าครก
ใช้แกะสลัก ใช้สร้างอาคาร
ใช้ท าถนน
น าแร่ควอตช์มาท ากระจก น าแร่ทองค ามาท าเครื่องประดับ น าแร่ฟลูออไรต์มาเป็นส่วนผสมในยาสีฟัน
ตัวชี้วัด / จุดประสงค์การเรียนรู้ ว 3.2ป.6/3 สร้างแบบจ าลองที่อธิบายการเกิดซากดึกด าบรรพ์ และคาดคะเนสภาพแวดล้อมในอดีตของซากดึกด าบรรพ์
ซากดึกด าบรรพ์
ซากดึกด าบรรพ์คือ ซากพืช ซากสัตว์ หรือร่องรอย ของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ในยุคโบราณ ที่ถูกแปรสภาพด้วย กระบวนการทางธรณีวิทยา แล้วถูกเก็บรักษาไว้ในหินหรือ ชั้นหิน ซากดึกด าบรรพ์
ซากดึกด าบรรพ์เกิดจากการทับถมหรือการประทับรอย ของสิ่งมีชีวิตในอดีต แล้วผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงทาง ธรรมชาติต่าง ๆ จนท าให้กลายเป็นโครงสร้างของซาก หรือ ร่องรอยของสิ่งมีชีวิต ซากดึกด าบรรพ์
ซากดึกด าบรรพ์สัตว์ เช่น ปลา
ซากดึกด าบรรพ์พืช เช่น ใบไม้
ซากดึกด าบรรพ์ร่องรอย เช่น รอยเท้าไดโนเสาร์
ซากดึกด าบรรพ์ร่องรอย เช่นซากดึกด าบรรพ์ไทรโลไบต์
ซากดึกด าบรรพ์ร่องรอย เช่นหอยแอมโมไนต์
องค์ประกอบของสิ่งมีชีวิต เมื่อสิ่งมีชีวิตตาย โครงร่างที่เป็นของแข็งจะ ใช้เวลาในการย ่อยสลายนาน หากใน ขณะนั้นมีตะกอนมาปิดทับซากอย ่าง รวดเร็ว จะท าให้กลายเป็นซากดึกด าบรรพ์ ได้ง่าย เช่น กระดูก ฟัน กระดอง
อุณหภูมิ เมื่อบริเวณใดมีอุณหภูมิเย็นจัดหรือแห้ง แล้งจัดจนเชื้อจุลินท ร ีย์ ไม ่สามารถ เจริญเติบโตได้ ซากของสิ่งมีชีวิตบางชนิด จึงรอดพ้นจากการย่อยสลายของจุลินทรีย์ ต่าง ๆ
ระยะเวลาการทับถม ระยะเวลาที่ตะกอนทับถมลงบนซากของ สิ่งมีชีวิตจะต้องเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว จนท า ให้เชื้อจุลินทรีย์ต่าง ๆ ไม่สามารถย่อย สลายซากของสิ่งมีชีวิตได้ทัน
การเกิดซากดึกด าบรรพ์ประเภทต่าง ๆ
สิ่งมีชีวิตที่ตายแล้ว ถูกพัดพาลงไปใต้น ้า ท าให้ถูกฝังอยู่ใต้ชั้นตะกอน ส่วนอ่อนที่เน่าเปื่อยสลายไป จนเหลือแต่โครงร่าง เมื่อเวลา ผ่านไปแร่ธาตุจะแทรกซึม เข้าไปสะสมตามโครงร่างของสัตว์ เมื่อเวลาผ่านไปหลายล้านปี ตะกอนดินและโครงร่าง ของสัตว์จะแปรสภาพ แล้วกลายเป็นหิน การเกิดซากดึกด าบรรพ์แบบซากกลายเป็นหิน มีกระบวนการเกิดดังนี้
ซากดึกด าบรรพ์ไดโนเสาร์ ตัวอย่าง ซากดึกด าบรรพ์แบบซากกลายเป็นหิน
เวลาผ่านไปส่วนที่แข็ง ย่อยสลายเหลือแต่รอย ของสิ่งมีชีวิตนั้นเป็น ซากดึกด าบรรพ์แบบรอยพิมพ์ เมื่อแร่ต่าง ๆ เข้าไปตกผลึก ในรอยพิมพ์ จะกลายเป็น ซากดึกด าบรรพ์แบบรูปหล่อ การเกิดซากดึกด าบรรพ์แบบรอยพิมพ์และแบบรูปหล่อ มีกระบวนการเกิดดังนี้ สิ่งมีชีวิตตายลง ส่วนที่แข็งของสิ่งมีชีวิต ถูกฝังไว้ใต้ตะกอน เช่น โคลน ทราย
ซากดึกด าบรรพ์รอยเปลือกหอย ตัวอย่าง ซากดึกด าบรรพ์แบบรอยพิมพ์และแบบรูปหล่อ
สิ่งมีชีวิตทิ้งร่องรอยไว้ เวลาผ่านไปร่องรอยจะถูกฝังไว้ใต้ ชั้นตะกอน จนกลายสภาพเป็น หินท าให้เกิดเป็นซากดึกด าบรรพ์ การเกิดซากดึกด าบรรพ์แบบร่องรอยกลายเป็นหิน มีกระบวนการเกิดดังนี้
รอยเท้าไดโนเสาร์ ตัวอย่าง ซากดึกด าบรรพ์แบบซากร่องรอยกลายเป็นหิน
การเกิดซากดึกด าบรรพ์แบบการคงสภาพ ช้างแมมมอธถูกคงสภาพด้วยน ้าแข็ง และสภาพอากาศหนาวเย็น แมลงถูกคงสภาพด้วยยางไม้หรืออ าพัน เกิดจากการถูกคงสภาพจากตัวกลางที่แตกต่างกัน เช่น
ซากแมลงในอ าพัน ตัวอย่าง ซากดึกด าบรรพ์แบบคงสภาพ
เป็นข้อมูลที่ใช้ในการ สันนิษฐานเกี่ยวกับถิ่นก าเนิด และวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต ประโยชน์ของซากดึกด าบรรพ์ ใช้ระบุอายุของหินใน บริเวณที่พบซากดึกด าบรรพ์
เป็นตัวช่วยในการคาดคะเนว่า บริเวณนั้นอาจจะมีแหล่งแร่ แหล่ง ถ่านหินหรือแหล่งน ้ามัน ประโยชน์ของซากดึกด าบรรพ์ เป็นหลักฐานหนึ่งเพื่อช่วยบอกถึง สภาพแวดล้อมและสภาพภูมิอากาศ ในอดีต ขณะเกิดสิ่งมีชีวิตนั้น
ล าปาง เลย ตาก สตูล กระบี่ ซากดึกด าบรรพ์ หอยขม รอยเท้าไดโนเสาร์ ที่เดิน 2 ขา ฟันกรามของ ช้างสเตโกดอน สุสานหอย แหลมโพธิ์ ไม้กลายเป็นหิน ซากดึกด าบรรพ์ ขอนแก่น ไดโนเสาร์ กาฬสินธุ์
แหล่งซากไดโนเสาร์ภูเวียง อ าเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น
แหล่งซากดึกด าบรรพ์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
สุสานหอยแหลมโพธิ์ อ าเภอเมืองฯ จังหวัดกระบี่
แหล่งไม้กลายเป็นหิน อ าเภอบ้านตาก จังหวัดตาก