หน่วยที่ 3 เรื่อง การวิเคราะห์รายการค้า

หน่วยท่ี 3 เรื่อง การวิเคราะหร์ ายการค้า

รูปแบบของกจิ การ
รูปแบบของกิจการคา้ แต่ละประเภทจะแตกต่างกนั ออกไปตามสภาพการลงทุนในกิจการลกั ษณะการจดั ต้งั การดาเนินงาน และ

ความสาคญั ทางเศรษฐกิจ แบ่งไดด้ งั น้ี
1. กจิ การเจ้าของคนเดยี ว (Single Proprietorship) ไดแ้ ก่ กิจการขนาดเลก็ ท่ีมีบุคคลคนเดียวเป็ น

เจา้ ของ เช่น รายคา้ ยอ่ ย สานกั งานผปู้ ระกอบวชิ าชีพอิสระ การจดั ต้งั ทาไดง้ ่าย เจา้ ของดาเนินงานเองและรับผดิ ชอบในหน้ีสินของร้านโดยไม่
จากดั จานวน ขอ้ เสียของกิจการคา้ เจา้ ของคนเดียวคือ เงินทนุ มีจานวนจากดั การขยายกิจการทาไดย้ าก อายขุ องกิจการจะสิ้นสุดเท่าอายเุ จา้ ของ
กิจการหรือนอ้ ยกวา่ น้นั

2. ห้างหุ้นส่วน (Partnership) คือ กิจการท่ีมีบุคคลต้งั แต่ 2 คนข้ึนไปร่วมกนั เป็นเจา้ ของโดยมี
สญั ญาตกลงรวมทุนกนั เป็นหุน้ ส่วนประกอบการคา้ เพ่อื หวงั กาไร โดยผเู้ ป็ นหุน้ ส่วนจะมีทุนเท่ากนั หรือไม่เท่ากนั ก็ได้ ตามประมวลกฎหมาย
แพง่ และพาณิชยห์ า้ งหุน้ ส่วนแบ่งไดเ้ ป็ น 2 ประเภท

2.1 หา้ งหุน้ ส่วนสามญั (Ordinary Partnership) คือ หา้ งหุน้ ส่วนประเภทที่ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนทุกคนตอ้ งรับผิดชอบร่วมกนั ในหน้ีสิน โดยไม่
จากดั จานวน หา้ งหุน้ ส่วนประเภทน้ีจะจดทะเบียนเป็นนิตบิ ุคคลกไ็ ดห้ รือไมจ่ ดทะเบียนก็ได้

2.2 หา้ งหุน้ ส่วนจากดั (Limited Partnership) คือ หา้ งหุน้ ส่วนที่ประกอบดว้ ยผเู้ ป็ นหุน้ ส่วน 2 จาพวก คือ จาพวกจากดั ความรับผิดชอบ
และไม่จากดั ความรับผิดชอบ หา้ งหุน้ ส่วนจากดั กฎหมายบงั คบั ใหจ้ ดทะเบียนเป็นนิติบุคคล

3. บริษัทจากดั (Company Limited or Corporation) คือ กิจการที่ต้งั ข้ึนในรูปของนิติบุคคลดว้ ยการแบ่งทุนเป็นหุน้ มีมูลค่าเทา่ ๆ กนั
ผทู้ ่ีลงทุน ซ้ือหุน้ ของกิจการเรียกวา่ “ผถู้ ือหุน้ ” (Shareholders) ผถู้ ือหุน้ ตอ้ งรบั ผดิ จากดั เพียงไม่เกินจานวนเงินท่ีตนส่งใชไ้ มค่ รบมูลคา่ ของหุน้
ท่ีตนถือ การบริหารงานของบริษทั กระทาโดยคณะกรรมการชุดหน่ึง ซ่ึงที่ประชุมใหญผ่ ถู้ ือหุน้ เป็นผแู้ ตง่ ต้งั และบริษทั จากดั ตอ้ งจดทะเบียน
เป็ นนิติบุคคล แยกต่างหากจากผถู้ ือหุน้ ผถู้ ือหุน้ จะไดร้ ับส่วนแบ่งกาไรเป็ นเงินปันผล (Dividends) บริษทั จากดั แบ่งเป็ น 2 ประเภท

3.1 บริษทั เอกชนจากดั (Private Company Limited) มีจานวนผถู้ ือหุน้ ต้งั แต่ 7 คนข้ึนไป (ป.พ.พ. มาตรา 1097)
3.2 บริษทั มหาชนจากดั (Public Company Limited) มีจานวนผถู้ ือหุน้ ต้งั แต่ 15 คนข้ึนไป (พ.ร.บ. บริษทั มหาชน จากดั พ.ศ. 2535
มาตรา 16) และตอ้ งจองหุน้ รวมกนั อยา่ งนอ้ ย 5 % ของทุนจดทะเบียน แตล่ ะคนถือหุน้ ไมเ่ กิน 10 % ของทุนจดทะเบียน และต้งั ข้ึนมาโดย มี
วตั ถุประสงค์ เพอ่ื เสนอขายหุน้ ตอ่ ประชาชนทวั่ ไป ตอ้ งมคี านาหนา้ ช่ือวา่ “บริษทั ” และคาลงทา้ ยวา่ “จากดั (มหาชน)”

รายการค้า (Business Transaction)
รายการคา้ หมายถึง การดาเนินงานในทางการคา้ ที่ทาใหเ้ กิดการโอนเงินหรือสิ่งของมีค่าเป็ นเงินระหวา่ งกิจการคา้ กบั บคุ คล ภายนอก

ซ่ึงอาจจะแตกตา่ งกนั ออกไปตามลกั ษณะของกิจการคา้
ตวั อย่างรายการค้า

1.นาเงินสดหรือสินทรัพยม์ าลงทุน
2.ถอนเงินสดหรือสินคา้ ไปใชส้ ่วนตวั
3.ซ้ือสินทรัพยเ์ ป็ นเงินสด
4.ซ้ือสินทรัพยเ์ ป็ นเงินเชื่อ
5.ซ้ือสินคา้ เป็ นเงินสดหรือซ้ือสินคา้ เป็ นเงินเชื่อ
6.ขายสินคา้ เป็นเงินสดหรือขายสินคา้ เป็ นเงินเช่ือ
7.รับรายไดค้ า่ บริการ
8.จ่ายชาระหน้ี
9.รับชาระหน้ี
10.จ่ายคา่ ใชจ้ ่ายตา่ ง ๆ
11.กเู้ งินจากบุคคลภายนอก
12.เจา้ ของกิจการถอนใชส้ ่วนตวั
ตวั อย่างทไ่ี ม่ใช่รายการค้า
1. การจดั แสดงสินคา้
2. การเชิญชวนและตอ้ นรับลูกคา้
3. การสาธิตสินคา้
4. การเขียนจดหมายโตต้ อบ
5. การสอนถามราคา
การวเิ คราะห์รายการค้า (Business Transaction Analysis)

การวเิ คราะห์รายการคา้ เป็นจุดเร่ิมตน้ ของวงจรบญั ชี เป็นข้นั แรกของการจดั ทาบญั ชี ซ่ึงสาคญั มาก เพราะหากวเิ คราะห์รายการคา้ ผดิ ก็
จะทาใหข้ ้นั ตอนต่อ ๆ ไปผดิ ไปดว้ ย เช่น การบนั ทึกบญั ชีในสมดุ รายวนั การผา่ นบญั ชีไปสมุดบญั ชีแยกประเภท ตลอดจนถึงการ จดั ทางบ
การเงินก็ผดิ ไปดว้ ย

1. วเิ คราะห์รายการคา้ ที่เกิดข้ึนวา่ ทาใหส้ ินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของกิจการเปล่ียนแปลงโดยการเพิม่ ข้ึนหรือลดลง อยา่ งไร
บา้ ง

2. รายการคา้ ท่ีเกิดข้ึนเมื่อวเิ คราะห์แลว้ การเปลี่ยนแปลงของสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของน้นั จะตอ้ งทาใหส้ มการบญั ชีเป็ น
จริงเสมอ กล่าวคือ เม่ือวเิ คราะห์รายการค้าแล้ว สินทรัพย์ทเี่ ปลย่ี นแปลง จะต้องเท่ากบั หนสี้ ินทเ่ี ปลยี่ นแปลงบวกด้วยส่วนของเจ้าของท่ี

เปลย่ี นแปลงเสมอ

หลกั ในการวเิ คราะห์รายการค้า 5 ประการ คือ

1. สินทรัพย์เพมิ่ (+) ส่วนของเจ้าของเพมิ่ (+)

2.สินทรัพย์ลด (-) ส่วนของเจ้าของลด (-)

3. สินทรัพย์อย่างหนง่ึ เพม่ิ (+) สินทรัพย์อกี อย่างหนึ่งลด (-)

4. สินทรัพย์เพมิ่ (+) หนีส้ ินเพมิ่ (+)

5. สินทรัพย์ลด (-) หนสี้ ินลด (-)







การวเิ คราะห์รายการค้าตามหลกั การบัญชีคู่ Double – Entry

หลกั การบญั ชีคู่ เป็ นหลกั การบญั ชีท่ีไดร้ บั การยอมรับและใชก้ นั ทว่ั ไปในปัจจุบนั ซ่ึงก็คือรายการคา้ ทุกรายการท่ีเกิดข้ึน เมื่อไดท้ าการ
วเิ คราะห์แลว้ กจ็ ะนาไปบนั ทึกบญั ชี 2 ดา้ นเสมอ

การต้งั ช่ือบญั ชีจากการวเิ คราะห์รายการค้า

1. บญั ชีประเภทสินทรัพย์ ใหน้ าช่ือของสินทรัพยน์ ้นั มาต้งั เป็ นช่ือบญั ชี เช่น บญั ชีเงินสด บญั ชีลกู หน้ี บญั ชีอุปกรณ์ บญั ชีเครื่อง
ตกแตง่ เป็นตน้

2. บญั ชีประเภทหน้ีสิน ใหน้ าชื่อของหน้ีสินน้นั ๆ มาต้งั เป็ นชื่อบญั ชี เช่น บญั ชีเจา้ หน้ีร้านนานา บญั ชีเงินกู้ –ธนาคารกรุงธน เป็ นตน้

3. บญั ชีประเภทส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ใหน้ าชื่อส่วนที่เกี่ยวขอ้ งกบั เจา้ ของมาต้งั เป็นช่ือบญั ชี เช่น บญั ชีทุน-นางสาวยอดมณี บญั ชี
ถอนใชส้ ่วนตวั บญั ชีรายไดค้ า่ เสริมสวย บญั ชีเงินเดือน เป็ นตน้

ลกั ษณะของบญั ชีทนุ จะถกู บนั ทึกทางดา้ นเครดิตเม่ือมีการลงทุนคร้ังแรก ลงทุนเพิ่มและจะถกู บนั ทึกดา้ นเดบิตเม่ือมีการถอนทุน
ลกั ษณะของบญั ชีถอนใช้ส่วนตวั จะถกู บนั ทึกทางดา้ นเดบิต เพราะทาใหส้ ่วนของเจา้ ของลดลง

ลกั ษณะของบญั ชีรายได้ จะถูกบนั ทึกทางดา้ นเครดิตเม่ือมีรายไดเ้ กิดข้นึ เพราะทาใหส้ ่วนของเจา้ ของเพ่มิ ข้ึน
ลกั ษณะของบญั ชีค่าใช้จ่าย จะถูกบนั ทึกทางดา้ นเดบิตเม่อื มีคา่ ใชจ้ ่ายเกิดข้นึ เพราะทาใหส้ ่วนของเจา้ ของลดลง