การควบคุมมอเตอร์AC 3 เฟส

6

การควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส

สาระการเรียนรู้ การควบคุม จดุ ประสงค์การเรียนรู้
มอเตอร์ไฟฟ้า
1. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส กระแสสลับ 3 เฟส 1. บอกอกั ษรกากบั ขดลวดแต่ละชุดและข้วั
2. การต่อขดลวดภายในมอเตอร์ไฟฟ้า มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟสได้
สมรรถนะประจา
กระแสสลบั 3 เฟส สมรรถนหะปนระ่วจยาหน่วย 2. อธิบายวธิ ีการต่อขดลวดภายในมอเตอร์
3. การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้าโดยตรง ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟสได้
4. การเริ่มเดินมอเตอร์ไฟฟ้าดว้ ยวธิ ีการลด 1. รู้เกย่ี วกบั การควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า
กระแสสลบั 3 เฟส 3. อธิบายวธิ ีการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า
แรงดนั ไฟฟ้า กระแสสลบั ดว้ ยการเร่ิมเดินโดยตรงและ
5. การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้า 2. เขา้ ใจการนาอุปกรณช์ นิดต่างๆ มาใชง้ านเพอ่ื ดว้ ยวธิ ีการลดแรงดนั ไฟฟ้าได้
ควบคุมการเร่ิมเดินและกลบั ทางหมุนมอเตอร์
กระแสสลบั 3 เฟส ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส 4. อธิบายวธิ ีการกลบั ทางหมุนมอเตอร์ได้
6. การควบคุมกลบั ทางหมุนดว้ ยแมก 5. เขียนวงจรควบคุมกลบั ทางหมุนดว้ ยแมก

เนติกคอนแทกเตอร์ เนติกคอนแทกเตอร์ได้
6. ปฏิบตั ิการต่อวงจรควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า

กระแสสลบั 3 เฟสได้

89

6

การควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส

1. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส

ก. อกั ษรกำกบั ขดลวดแต่ละชุด ข. ข้วั มอเตอร์ 3 เฟส

รูปท่ี 6.1 การต่อใชง้ านมอเตอร์ไฟฟ้า 1 เฟส 90

6

รูปท่ี 6.2 กำรเขียนวงจรมอเตอร์ไฟฟ้ำ 3 เฟส

91

6

2. การต่อขดลวดภายในมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส

2.1 การต่อขดลวดมอเตอร์แบบสตาร์ (Star)

ก. อกั ษรกำกบั ขดลวดแต่ละชุด ข. ข้วั มอเตอร์ 3 เฟส

รูปท่ี 6.3 กำรต่อขดลวดมอเตอร์แบบสตำร์

92

6

รูปที่ 6.4 กำรตอ่ ขดลวดมอเตอร์แบบสตำร์

93

6

2.1 การต่อขดลวดมอเตอร์แบบสตาร์ (Star)

ก. วงจรกำรตอ่ ขดลวด ข. ข้วั ต่อแบบเดลตำ

94

6

ค. วงจรรูปสามเหลี่ยม 95

รูปท่ี 6.5 การตอ่ ขดลวดมอเตอร์แบบเดลตา

6

ก. วงจรกำรตอ่ ขดลวด ข. ข้วั ต่อแบบเดลตำ

96

6

ค. วงจรรูปสามเหล่ียม 97

รูปท่ี 6.6 การต่อขดลวดมอเตอร์แบบเดลตา (อีกแบบหน่ึง)

6

3. การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้าโดยตรง

3.1 การควบคุมด้วยคัตเอาต์หรือสวติ ช์ 3 ข้วั สับ 1 ทาง

รูปท่ี 6.7 วงจรเร่ิมเดินมอเตอร์ดว้ ยคตั เอาต์

98

6

รูปที่ 6.8 วงจรเริ่มเดินมอเตอร์ดว้ ยสวติ ช์ 3 ข้วั สบั 1 ทาง

99

6

3.2 การควบคุมด้วยแมกเนติกคอนแทกเตอร์

3.2.1 วงจรกำลงั (Power Circuit)

รูปท่ี 6.9 วงจรกาลงั

100

6

ส่วนประกอบของวงจรกาลงั ไดแ้ ก่
- F1 คือ เมนฟิ วส์ (Main Fuse)
- F3 คือ โอเวอร์โหลดรีเลย์ (Overload Relay) ป้องกนั มอเตอร์
- K1 คือ หนา้ สมั ผสั เมน (Main Contact) ของตวั แมกเนติกคอนแทก

เตอร์มีอตั ราทนกระแสไฟฟ้าไดส้ ูง
- M1 คือ มอเตอร์ไฟฟ้า 3 เฟสท่ีตอ้ งการควบคุม
- สายไฟฟ้าหรือสายตวั นา

101

6

3.2.2 วงจรควบคมุ (Control Circuit)

รูปที่ 6.10 วงจรควบคุม

102

6

ส่วนประกอบของวงจรควบคมุ จะแตกต่ำงกนั ตำมกำรออกแบบทส่ี ำคญั
ไดแ้ ก่

- F1 คือ ฟิ วส์ควบคุม (Control Fuse)
- F3 คือ หนา้ สมั ผสั ของโอเวอร์โหลดรีเลย์ (Overload Relay)
- S1 คือ สวติ ชป์ ่ ุมกด ปกติปิ ด (NC)
- S2 คือ สวติ ชป์ ่ ุมกด ปกติเปิ ด (NO)

103

6

- K1 คือ คอยลข์ องตวั แมกเนติกคอนแทกเตอร์ (แถวท่ี 1)
- H1, H2 คือ หลอดไฟสญั ญาณ (Pilot Lamp) แสดงการทางาน
- ปกติเปิ ด K1 (แถวท่ี 2) คือ หนา้ สมั ผสั ช่วย (Auxillary Contact)

104

6

4. การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้าด้วยวธิ ีการลดแรงดันไฟฟ้า

4.1 การเร่ิมเดนิ มอเตอร์แบบสตาร์-เดลตา
4.2 การเริ่มเดินมอเตอร์ด้วยหม้อแปลงออโต้ หรือทเ่ี รียกว่า ออโต้ทรานส์
ฟอร์เมอร์
4.3 การเริ่มเดินมอเตอร์ด้วยความต้านทาน

105

6

5. การกลบั ทางหมุนมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส

รูป ก เป็ นการหมุนตามปกติ
รูป ข สลบั สายจ่ายเฟส L2 กบั L3 มอเตอร์จะกลบั ทางหมุน
รูป ค สลบั สายจ่ายเฟส L1 กบั L3 มอเตอร์จะกลบั ทางหมนุ
รูป ง สลบั สายจ่ายเฟส L1 กบั L2 มอเตอร์จะกลบั ทางหมนุ เช่นเดียวกนั

106

6

ก. ข.

107

6

ค. ง.

รูปที่ 6.11 กำรสลบั สำยจ่ำยไฟฟ้ำเขำ้ ข้วั มอเตอร์

108

6

F = Forward (หมุนปกต)ิ
R = Reverse (กลบั ทางหมุน)
O = Open (หยดุ )

รูปท่ี 6.12 การควบคุมการกลบั ทางหมนุ ดว้ ยดรัมสวิตช์

109

6

รูปที่ 6.13 การควบคุมการกลบั ทางหมนุ ดว้ ย TPDT. Switch

110

6

6. การควบคุมกลบั ทางหมุนด้วยแมกเนตกิ คอนแทกเตอร์

รูปที่ 6.14 วงจรกาลงั สาหรับการกลบั ทางหมนุ

111

6

6.1 การกลบั ทางหมุนโดยใช้ Selector Switch

S2 = Selector Switch “FORWARD-REVERSE” 112

รูปที่ 6.15 วงจรควบคุมการกลบั ทางหมุนโดยใช้ Selector Switch

6

6.2 การกลบั ทางหมุนแบบช่ัวขณะ (Jogging)

รูปที่ 6.16 วงจรควบคุมการกลบั ทางหมนุ แบบชวั่ ขณะ 113

6

รูปที่ 6.17 วงจรควบคุมการกลบั ทางหมนุ แบบชวั่ ขณะ (อีกแบบหน่ึง)

114

6

6.3 การกลบั ทางหมุนทนั ที (Direct Reversing)

โดยท่ี S1 = Push Button “OFF”
S2 = Push Button “FORWARD”
S3 = Push Button “REVERSE”
K1 = FORWARD Contactor
K2 = REVERSE Contactor
H1 = Pilot Lamp “FORWARD”
H2 = Pilot Lamp “REVERSE”

รูปท่ี 6.18 วงจรควบคุมการกลบั ทางหมนุ ทนั ที 115

6

6.4 การกลบั ทางหมุนต้องกดหยุดก่อน (Reversing After Stop)

โดยที่ S1 = Push Button “OFF”
S2 = Push Button “FORWARD”
S3 = Push Button “REVERSE”
K1 = FORWARD Contactor
K2 = REVERSE Contactor
H1 = Pilot Lamp “FORWARD”
H2 = Pilot Lamp “REVERSE”

รูปท่ี 6.19 วงจรควบคุมการกลบั ทางหมุนโดยตอ้ งกดหยดุ ก่อน (Reversing After Stop)

116

6

รูปที่ 6.20 การป้องกนั การกลบั ทางหมนุ ทนั ทีในวงจร Reversing After Stop

117

6

6.5 การกลบั ทางหมุนอตั โนมตั ิ (Automatic Reversing)

รูปที่ 6.21 วงจรควบคุมการกลบั ทางหมุนอตั โนมตั ิ Timer Relay 118