BAB 5 : JIRIM

BAB 5
JIRIM

SAINS TINGKATAN 1 KSSM
OLEH CIKGU NORAZILA KHALID

SMK ULU TIRAM

5.1
JIRIM DALAM

ALAM

JIRIM DALAM ALAM

Didefinisikan sebagai semua benda
yang mempunyai jisim dan memenuhi
ruang

CONTOH JIRIM

Manusia
Haiwan
Udara
Meja
Tanah
Dan banyak lagi

CONTOH BUKAN JIRIM

TENAGA HABA
TENAGA ELEKTRIK
TENAGA BUNYI
KEADAAN VAKUM
BAYANG-BAYANG

SIFAT FIZIK DAN SIFAT KIMIA
JIRIM
SIFAT FIZIK

 Sifat fizik adalah sifat yang DAPAT
DIUKUR menggunakan deria atau alat
pengukur

 Ia TIDAK melibatkan pembentukan
bahan baharu

 Contohnya

o Kebolehan melarut

o Takat didih

o Takat lebur

o Kekonduksian haba

MENGELASKAN BAHAN
DARIPADA PELBAGAI CIRI
KETUMPATAN

 Ketumpatan adalah jisim per unit
isipadu sesuatu bahan

 Ketumpatan menentukan
kebolehan terapung atau
tenggelam bagi sesuatu bahan

 Contohnya bola boleh terapung di
atas permukaan air kerana bola
kurang tumpat dari air

MENGELASKAN
BAHAN DARIPADA
PELBAGAI CIRI
TAKAT LEBUR

 Takat lebur ialah suhu
apabila sesuatu pepejal
bertukar menjadi cecair

 Cohtohnya apabila margerin
dipanaskan dan apabila
aiskrim mencair

 Takat lebur bagi setiap bahan
adalah berbeza-beza

MENGELASKAN BAHAN
DARIPADA PELBAGAI CIRI
TAKAT DIDIH

 Takat didih ialah suhu
apabila sesuatu cecair
bertukar kepada gas

 Contohnya, apabila air
dipanaskan, air akan
mendidih dan bertukar
menjadi gas

 Takat didih air adalah
100 darjah celcius.

MENGELASKAN
BAHAN DARIPADA
PELBAGAI CIRI
KETERLARUTAN

 Kererlarutan adalah
kebolehan melarut sesuatu
bahan di dalam pelarut yang
menghasilkan larutan

 Contohnya susu boleh
melarut di dalam air teh

5.2
TIGA KEADAAN

JIRIM

TIGA KEADAAN JIRIM

 Jirim terdiri daripada zarah-zarah
HALUS yang hanya dapat dilihat
melalui mikroskop elektron

 Zarah-zarah jirim sentiasa bergerak
secara RAWAK

 TEORI KINETIK JIRIM menerangkan
bahawa jirim terdiri daripada zarah-
zarah yang kecil dan diskret yang
sentiasa bergerak pada semua arah

 Diskret bermaksud berasingan
 Zarah-zarah jirim yang kecil dipanggil

atom
 Atom merupakan unit asas bagi jirim

TIGA KEADAAN JIRIM

 Jirim wujud dalam 3 keadaan
iaitu pepejal , cecair dan
gas.

 Air merupakan unsur
istimewa kerana boleh wujud
dalam ketiga-tiga keadaan

 Air wujud dalam keadaan
cecair pada suhu bilik. Air
juga wujud dalam keadaan
pepejal (ais) dan gas (stim)
pada suhu berlainan.

PERBEZAAN ANTARA PEPEJAL , CECAIR
DAN GAS

KADAR
RESAPAN
DALAM TIGA
KEADAAN JIRIM

KADAR
RESAPAN
DALAM TIGA
KEADAAN JIRIM

KADAR
RESAPAN
DALAM TIGA
KEADAAN JIRIM



PENDIDIHAN

 Apabila cecair dipanaskan, TENAGA
HABA diserap oleh zarah

 Zarah-zarah akan cecair menerima
tenaga kinetik dan bergetar dengan
LEBIH KUAT

 Pada takat didih, zarah-zarah cecair
menerima tenaga yang cukup untuk
MENGATASI DAYA TARIKAN ANTARA
ZARAH dan bergerak bebas

 Maka cecair bertukar menjadi gas

CONTOH PROSES PENDIDIHAN

PEMBEKUAN  Apabila cecair disejukkan
, zarah-zarah
KEHILILANGAN tenaga
dan daya tarikan antara
zarah MENINGKAT

 Zarah-zarah cecair tidak
dapat bergerak bebas
dan BERGETAR setempat
sahaja

 Maka cecair membeku
menjadi pepejal

CONTOH PROSES PEMBEKUAN

PENYEJATAN

 Ialah proses pertukaran
bahan daripada cecair
kepada gas

 Penyejatan boleh berlaku
pada sebarang suhu di
bawah takat didih

 Ikatan zarah-zarah
terputus dan zarah-zarah
terbebas ke udara

CONTOH PROSES
PENYEJATAN

PELEBURAN

 Apabila pepejal dipanaskan ,
tenaga haba DISERAP oleh zarah

 Zarah-zarah menerima tenaga
kinetik dan bergetar dengan KUAT

 Pada takat lebur, zarah-zarah
menerima tenaga yang cukup untuk
MENGATASI DAYA TARIKAN ANTARA
ZARAH-ZARAH dan bergerak bebas

 Maka, pepejal melebur dan
berubah menjadi cecair

CONTOH PROSES
PELEBURAN

KONDENSASI

 Apabila gas disejukkan ,
zarah –zarah KEHILANGAN
tenaga dan daya tarikan
diantara zarah-zarah
MENINGKAT

 Zarah-zarah gas bergerak
PERLAHAN dan mula
MENDEKAT antara satu
sama lain

 Maka gas bertukar menjadi
cecair

CONTOH
PROSES
KONDENSASI

PEMEJALWAPAN

Adalah satu proses
perubahan jirim
daripada pepejal
kepada gas dan gas
kepada pepejal secara
langsung tanpa
melalui keadaan
cecair.

Contohnya ais kering

CONTOH
PROSES
PEMEJALWAPAN

SUHU DAN JISIM
SUHU TIDAK BERUBAH SEMASA PENDIDIHAN ,
PELEBURAN DAN PEMBEKUAN

 Apabila suatu bahan mencapai takat
didih, takat beku dan takat lebur suhu
akan kekal tidak berubah

 Suhu KEKAL kerana semua haba yang
diserap atau dibebaskan semasa proses
pendidihan, peleburan dan pembekuan
digunakan untuk MENGUBAH KEADAAN
JIRIM

 Haba tersebut tidak menyebabkan
perubahan dalam tenaga kinetik molekul

 Tenaga kinetik adalah tenaga yang
dimiliki oleh suatu jasad yang BERGERAK

SUHU TIDAK BERUBAH SEMASA
PENDIDIHAN , PELEBURAN DAN
PEMBEKUAN

 Apabila suhu cecair
mencapai takat didih (100
darjah celcius)

 Suhu tidak akan meningkat
sehingga semua cecair
berubah menjadi gas

 Begitu juga apabila suhu
cecair diturunkan ke takat
beku (0 darjah celcius)suhu
kekal tidak berubah sehingga
semua cecair berubah
menjadi pepejal

JISIM TIDAK BERUBAH
SEMASA PERUBAHAN FIZIK

 Perubahan fizik merupakan
perubahan keadaan bahan
dari suatu bentuk ke bentuk
yang lain

 Tiada bahan-bahan baharu
terbentuk dan zarah-zarah
TIDAK BERUBAH selain
daripada memperoleh dan
membebaskan tenaga

 Perubahan fizik juga adalah
BERBALIK

 Ais terdiri daripada zarah air. Apabila ais
mencair, air yang dibentuk terdiri daripada
zarah air yang sama dan apabila air trrsebut
dididihkan, wap akan terhasil juga terdiri
daripada zarah-zarah air yang sama

 Hanya susunan , tenaga dan pergerakan zarah
sahaja yang berubah

 Apabila perubahan fizik berlaku, jisim bahan
turut tidak berubah

 Jika 100g ais dicairkan, 100g air akan
terbentuk dan jika air tersebut dididihkan,
100g wap air akan terhasil

RUJUKAN: BUKU FOKUS
VISUAL PELANGI