คลองในกรุงเทพมหานคร

รายชือ่ คลองในกรุงเทพมหานคร

คลองในกรงุ เทพมหานคร มจี ำนวน 1,161 คลอง และคูลำกระโดง จำนวน 521 คู รวมเปน็ 1,682
คูคลอง ความยาว 2,604 กม.(อา้ งองิ ปี 2555)

มีการขุดคลองมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา แบ่งได้เป็น คลองรอบเมืองหรือคลองคูเมือง ขุดเพื่อป้องกัน
การรุกราน ของศัตรู มีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ ต่อมาคือคลองลัด ขุดขึ้นเพื่อย่นระยะเวลาในการเดินทาง
และคลองเชื่อมแมน่ ้ำ ขดุ ขึน้ เพ่ือประโยชน์ในการคมนาคมขนสง่ และดแู ลหัวเมืองใกล้เคียง

ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ถือได้ว่าเป็นยุคที่มีการขุดคลอง
มากที่สุดยุคหนึ่ง มีทั้งขุดคลองใหม่และขุดลอกคลองเก่า เพื่อขยายพื้นที่เพาะปลูกและเส้นทางคมนาคม
ระหว่างกรุงเทพกับจังหวัดข้างเคียง ที่มีการผลิตข้าวและเป็นเส้นทางลำเลียงข้าวออกสู่ตลาดต่างประเทศ ดัง
พระราชดำรทิ ่ีกลา่ วไว้ในประกาศเร่ืองอนญุ าตขุดคลอง "การขุดคลอง" เพือ่ ที่จะใหเ้ ปน็ ที่มหาชนท้ังปวงได้ไปมา

อาศัย และเป็นทางที่จะให้สินค้าได้บรรทกุ ไปมาโดยสะดวก ซึ่งให้ผลแก่การเรือกสวนไร่นา ซึ่งจะได้เกิดทวีข้ึน
ในพระราชอาณาจักร เปน็ การอุดหนุนการเพาะปลูกในบา้ นเมืองให้วัฒนาเจรญิ ยงิ่ ข้นึ "[2]

ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีคลองที่สำคัญเกิดขึ้นหลายสายเช่น คลองเปรมประชากร คลองนครเนื่องเขต
คลองประเวศบุรรี มย์ คลองอุดมชลจร คลองราชมนตรี คลองทวีวัฒนา คลองนราภิรมย์ คลองรังสติประยูรศักด์ิ
คลองประปา เปน็ ต้น

รายชอื่ คลองในกรุงเทพมหานคร

ฝัง่ พระนคร

1. คลองบางซื่อ จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถงึ คนั คลองประปา แยกจากแมน่ ้ำเจ้าพระยาบรเิ วณใกล้กับ
ท่าน้ำเกียกกาย ไปทางทิศตะวันออกในพื้นที่เขตบางซื่อและเขตดุสิต ตัดกับคลองเปรม
ประชากรและคลองประปา หลังจากนั้นลำคลองมีลักษณะตรงเข้าไปในพื้นท่ีเขตพญาไทและ
เขตดินแดง ก่อนไปบรรจบกับคลองลาดพร้าวในพื้นที่เขตห้วยขวาง ในอดีตคลองบางซ่ือ
สามารถใชส้ ัญจรทางนำ้ ไดต้ ลอดท้ังสาย ปัจจุบนั ชาวบ้านที่อาศัยอย่รู ิมคลองยังคงใช้เรือสัญจร
ไปมาอยู่บ้างในระยะทางใกล้ ๆ เนื่องจากมีแนวคลองประปากีดขวางและการสัญจรทางบก
สะดวกขึน้ มาก สภาพของคลองในปจั จุบนั มคี วามกว้างประมาณ 12-20 เมตร แต่นำ้ มสี ีขนุ่ ดำ
และมสี ภาพเนา่ เสีย

2. คลองประปา เป็นคลองขุด เริ่มต้นจากแม่น้ำเจ้าพระยาที่ อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี ไหล
เปน็ เส้นแบ่งเขตอำเภอปากเกร็ด และอำเภอเมือง จงั หวัดนนทบุรี กับเขตดอนเมอื ง เขตหลักส่ี
และเขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร จากนั้นไหลเข้าสู่เขตบางซือ่ เขตดุสิต ไปจดคลองสามเสนท่ี
เขตพญาไท

3. คลองสามเสน จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถึงปลายคลองบางกระสัน เชื่อว่าเป็นคลองที่เกิดขึ้นเอง
ตามธรรมชาติ มใิ ชฝ่ ีมอื มนษุ ย์ขดุ ขึ้น[3]

4. คลองเปรมประชากร จากคลองผดุงกรงุ เกษม ถงึ คลองบางซือ่
5. คลองผดุงกรุงเกษม จากปากคลองทางเหนือ ถงึ ปากคลองทางใต้
6. คลองบางลำพู จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถึงปากคลองมหานาค
7. คลองโอง่ อา่ ง จากแมน่ ำ้ เจ้าพระยา ถึงปากคลองมหานาค
8. คลองตลาด จากปากคลองทางทศิ เหนือ ถงึ ปากคลอง
9. คลองหลอด เชือ่ มคลองคเู มอื งเดิมออกไปบรรจบกบั คลองรอบกรุง มี 2 คลอง คอื คลองหลอด

วัดราชนดั ดา และ คลองหลอดวดั ราชบพิธ
10.คลองวดั เทพธิดา จากคลองตลาด ถึงคลองโอง่ อ่าง
11.คลองวดั ราชบพิธ จากคลองตลาดถงึ คลองโอง่ อ่าง
12.คลองมหานาค จากคลองบางลำพู ถึงคลองผดงุ กรุงเกษม
13.คลองบางกะปิ จากคลองผดุงกรงุ เกษม ถึงเขตเทศบาลนครกรุงเทพฯ (หลักเขตท่ี 6) แยกจาก

คลองแสนแสบฝ่งั ซ้าย โดยเร่มิ ต้น แยกจากคลองแสนแสบฝั่งซ้าย ไหลไปทางทิศเหนือ ก่อนไป
บรรจบกับคลองสามเสน คลองบางกะปิสายปัจจุบนั แต่เดิมเป็นคลองที่ใช้สำหรับสัญจรทางนำ้
ในปัจจุบันไม่ได้ใช้สัญจรแล้ว ลำคลองในปัจจุบันกว้างประมาณ 10-12 เมตร สภาพน้ำใน

คลองเน่าเสีย เนื่องจากมีคนมักง่ายชอบทิ้งขยะลงคลอง โดยล่าสุดทางกรุงเทพมหานครได้ติด
ป้ายสาปแช่งผู้ทีท่ ิง้ ขยะลงคลองบางกะปิ โดยสาปแช่งให้ผู้ท่ีทิ้งขยะลงคลองจงมีแต่ปัญหาและ
อุปสรรคตลอดเวลา[4]

14.คลองแสนแสบ ขุดข้นึ เพ่อื เชือ่ มแม่น้ำเจ้าพระยากับแม่นำ้ บางปะกง

15.คลองทา่ วาสุกรี จากแมน่ ้ำเจา้ พระยา ถึงมหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา เป็นคลองสายส้ัน ๆ
ที่ผ่านในบริเวณท่าวาสุกรี และวัดราชาธิวาสวิหาร แยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณข้างๆท่า
วาสุกรี และไหลไปทางถนนสามเสน ตลอดแนวคลองขนานไปกับรั้วท่าวาสุกรี และไปสิ้นสุดท่ี
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนนั ทา คลองท่าวาสุกรมี ีช่ือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า"คลองทอ่ " ลำคลองมี
ความกว้างประมาณ 6-12 เมตร สภาพน้ำในคลองขึ้นอยู่กับระดับน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา
ปัจจุบันยังคงมีปลาเล็กปลาน้อยอาศัยอยู่ในคลอง (ซึ่งในบางครั้งอาจมีปลาบางชนิดที่หลงมา
จากแม่น้ำเจ้าพระยาเข้ามาอาศัยอยู่ในคลองด้วย) และเป็นที่อยู่อาศัยของตะกวดและ
ตวั เงินตัวทองอีกด้วย

16.คลองหวั ลำโพง จากคลองผดุงกรงุ เกษม ถงึ คลองเตย ในอดตี เป็นคลองสายสำคญั สายหนึง่ โดย
เป็นคลองท่ีขุดขึ้นในรชั สมยั ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่4ี เม่ือปี พ.ศ.
2400 โดยขุดจากคลองผดุงกรุงเกษม ไปทางทิศตะวนั ออก และไปบรรจบคลองเตยและคลอง
พระโขนง โดยนำดนิ ที่ขุดคลองดังกลา่ วมาถมสร้างเปน็ ถนนขนานไปกับคลอง น่ันคือ ถนนตรง
หรือ ถนนพระรามที่ 4 ในปัจจุบัน ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า
เจา้ อยู่หวั รัชกาลที่ 6 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ใหข้ ยายถนนพระรามท่ี 4 และเป็นผลทำให้
คลองหัวลำโพงที่ขนานอยู่ริมถนนต้องถูกถมทิ้งเพื่อขยายถนน ซึ่งทำให้ถนนพระรามที่ 4 มี
ขนาดกว้างใหญ่อย่างที่เห็นในปัจจุบันนี้ ส่วนคลองหัวลำโพงในปัจจุบันปรากฏให้เห็นเพียงแค่
ช่วงระหว่างคลองเตยถงึ คลองพระโขนงเทา่ น้นั

17.คลองสวนหลวง จากคลองนางหงษ์ ถงึ คลองหัวลำโพง

18.คลองอรชร จากคลองบางกะปิ ถึงคลองหัวลำโพง ปจั จบุ นั ถูกถมเป็นถนนองั รีดูนงั ต์

19.คลองราชดำริ จากคลองบางกะปิ ถงึ ถนนพระราม4

20.คลองไผ่สิงหโ์ ต จากคลองราชดำริ ถึงคลองหัวลำโพง

21.คลองสีลม จากแม่นำ้ เจา้ พระยา ถงึ คลองหัวลำโพง

22.คลองสาทร จากแมน่ ำ้ เจ้าพระยา ถงึ คลองหัวลำโพง

23.คลองขอ่ื หนา้ จากคลองบางกะปิ ถงึ คลองสามเสน

24.คลองวดั ใหม่ จากคลองบางซื่อ ถงึ วดั ใหมท่ องเสน

25.คลองข้างกรมชา่ งแสง จากคลองบางซ่อื ถงึ โรงเรยี นทหารสอ่ื สาร

26.คลองบางกระบือ จากแม่นำ้ เจา้ พระยา ถึงปลายคลองวัดนอ้ ย

27.คลองวัดนอ้ ย จากคลองเปรมประชากร ถงึ ปลายคลองบางกระบอื

28.คลองบางทองหลาง จากคลองสามเสน ถงึ ถนนองครักษ์

29.คลองสม้ ปอ่ ย จากคลองสามเสน คลองบางกะปิ ถงึ ถนนราชวัตรเกา่ ถนนเพชรบรุ ี

30.คลองอัง้ โล่ จากแม่นำ้ เจา้ พระยา ถงึ โรงพยาบาลวชิระ

31.คลองวดั ส้มเกลย้ี ง จากแมน้ ำ้ เจ้าพระยา ถึงถนนขาว

32.คลองวัดราชาธวิ าส จากแม่นำ้ เจ้าพระยา ถงึ ถนนสามเสน

33.คลองบา้ นญวน จากแม่นำ้ เจ้าพระยา ถึงถนนสามเสน

34.คลองบางขุนพรหม จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถนนวิสุทธิกษัตริย์ ถึงถนนวิสุทธิกษัตริย์ หลัง
โรงเรยี นนายรอ้ ยทหารบก

35.คลองวัดมงกฏุ กษตั ริย์ (คอื มกุฏกษตั รยิ ์) จากคลองผดงุ กรงุ เกษม ถึงหลงั วัดมงกุฏกษัตรยิ ์

36.คลองวดั โสมนสั วิหาร จากคลองผดงุ กรุงเกษม ถึงถนนจักรพรรดพิ งษ์ หลงั วดั โสมนสั วหิ าร

37.คลองวัดตรีทศเทพ จากคลองบางลำพู ถึงหลังวัดตรีทศเทพ และจากคลองบางลำพู ถึงข้างวดั
ตรที ศเทพ

38.คลองบา้ นหลอ่ จากคลองบางลำภู ถงึ ถนนวิสทุ ธิกษัตรยิ ์

39.คลองวัดปริณายก จากคลองบางลำพู ถงึ หลังวดั ปริณายก

40.คลองจุลนาค จากคลองมหานาค ถึงถนนนครสวรรค์

41.คลองวดั คอกหมู จากคลองมหานาค ถงึ หลังวดั สุนทรธรรมทาน (วดั แค)

42.คลองวัดสมณานัมบริหาร (คือวัดญวน) จากคลองผดุงกรุงเกษม ถึงถนนพิษณุโลก และจาก
คลองผดุงกรงุ เกษม ถงึ หลงั วดั สมณานัมฯ

43.คลองลำปรัก จากคลองวดั สมณานมั ฯ ถึงคลองวัดข่ือหนา้

44.คลองวัดรังษี จากคลองบางลำพู ถงึ ถนนดนิ สอ

45.คลองวดั บวรนเิ วศน์ จากคลองบางลำพู ถึงถนนบ้านแขก

46.คลองนางชี จากคลองมหานาค ถึงสะพานแมน้ ศรี

47.คลองวัดเทพศิรนิ ทร์ จากคลองผดงุ กรุงเกษม ถงึ ถนนพลับพลาไชย

48.คลองศาลเจ้าเกา่ จากแม่นำ้ เจ้าพระยา ถึงถนนทรงวาด

49.คลองวดั ปทุมคงคา จากแมน่ ้ำเจ้าพระยา ถึงวดั ปทุมคงคา

50.คลองวัดสระบัว จากคลองบางกะปิ ถึงถนนพระรามท่ี 1

51.คลองนางหงษ์ จากคลองบางกะปิ ถึงคลองวดั สระบวั

52.คลองขา้ วดั ใหม่ จากคลองบางกะปิ ถึงถนนพระรามท่ี 1

53.คลองพญาไท จากคลองบางกะปิ ถงึ ถนนเพชรบรุ ี

54.คลองสวนน้อย จากคลองบางกะปิ ถงึ ตำบลพญาไท

55.คลองซงุ เปน็ คลองสายส้นั ๆในเขตบางซอ่ื อยใู่ นบริเวณเชิงสะพานพระราม 6 ฝ่ังพระนคร เปน็
คลองทข่ี ุดข้ึนในรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอย่หู ัว รชั กาลที่ 6 เพอ่ื ใชส้ ำหรับพัก
ท่อนซุงที่ขนโดยเรือมาตามแม่น้ำเจ้าพระยาก่อนลำเลียงขึ้นรถไฟ โดยขุดจากแม่น้ำ
เจ้าพระยา ลึกเขา้ ไปประมาณ 500 เมตร โดยแนวคลองขนานไปกับทางรถไฟสายใต้ คลองซุง
มีความกว้างประมาณ 12-16 เมตร ยาวประมาณ 500 เมตร สภาพน้ำในคลองสะอาด คลอง
ซุงเคยถูกการทางพิเศษแห่งประเทศไทยถมไปคร้ังหน่ึงเมื่อปี พ.ศ. 2557 เพื่อสร้างทางพิเศษ
สายศรรี ัช-วงแหวนรอบนอกกรงุ เทพมหานคร ปจั จบุ นั ไดถ้ กู ขดุ ขึ้นมาใหม่ โดยยังคงมีสภาพน้ำ
ในคลองที่สะอาดเชน่ เดมิ แตม่ ีขนาดเล็กลงจากเดมิ คร่งึ หน่งึ

56.คลองฆ่าเด็ก เป็นคลองน้ำเสียที่ไหลมาจากจุดบรรจบคลองบางซ่อน คลองวดั เสาหินและคลอง
สาธารณประโยชน์ ไหลลงมาทางทิศใต้ และไปบรรจบคลองบางโพ เหตุท่ีไดช้ ื่อวา่ คลองฆ่าเด็ก
เพราะในสมัยก่อนเคยมีคดีฆ่าเด็กชายวัย 4-5 ขวบและนำศพมาทิ้งไว้ในคลองดังกล่าว แต่
ตำรวจไม่สามารถจบั กุมผู้ก่อเหตุได้ คลองฆ่าเดก็ มีความกว้างประมาณ 3-4 เมตร

57.คลองบางกระสนั จากคลองบางกะปิ ถึงคลองสามเสน

58.คลองเตย จากปากคลองหัวลำโพง ถึงปลายคลอง เป็นคลองที่แยกออกจากฝั่งซ้ายของคลอง
พระโขนงท่ีเขตพระโขนง โดยต่อเป็นแนวเดียวกับคลองหัวลำโพง ซึ่งขุดมาจากคลองผดุงกรุง
เกษม บริเวณสถานีรถไฟกรุงเทพ (หัวลำโพง) โดยคลองเตยเป็นช่ือเรียกคลองในช่วงตั้งแต่
ตลาดคลองเตย จนถึงคลองพระโขนง

59.คลองหวั ลำโพงเก่า จากตรงตรอกสะพานสว่าง ถงึ ถนนส่ีพระยา

60.คลองช่องนนทรี จากถนนสี่พระยา ถึงเขตเทศบาลนครกรุงเทพฯ ระหว่างหลักเขตที่ 9-10
เป็นเกาะกลางของถนนนราธิวาสราชนครินทร์ เป็นคลองที่แยกมาจากแม่น้ำเจ้าพระยา ใน
พื้นท่ีเขตยานนาวา ผ่านแยกพระรามที่ 3 - นราธิวาส จากนั้นลำคลองทั้ง 2 ฝั่งขนานไปกับ
ถนนนราธิวาสราชนครินทร์ ตัดกับถนนจันทน์เก่า เข้าสู่พื้นท่ีเขตสาทร ลำคลองยังคงขนานไป
กับถนนนราธิวาสฯ จากนั้นตัดกับถนนสาทร เข้าสู่เขตบางรัก คลองสายนี้จึงไปสิ้นสุดที่แยก
นราธิวาส ซึ่งเป็นช่วงที่ถนนนราธิวาสฯ ตัดกับถนนสุรวงศ์ คลองช่องนนทรีมีความกว้างช่วง
ปากคลองประมาณ 20 เมตร สว่ นช่วงท่ีเลียบไปกบั ถนนนราธิวาสฯ มีความกว้างประมาณ 6-
8 เมตร สภาพน้ำในคลองชว่ งปากคลองสะอาด ส่วนสภาพนำ้ ในคลองช่วงเลียบถนนนราธิวาส
ฯ มีสภาพเนา่ เสียเปน็ บางช่วง

61.คลองสาทร ขุดแยกจากแมน่ ้ำเจ้าพระยา บรเิ วณใกลว้ ัดยานนาวาไปบรรจบคลองหัวลำโพง ซ่ึง
ในปจั จุบนั ถกู ถมเป็นถนนพระรามที่ 4

62.คลองข้างบ้านหมอเฮย์ จากคลองสลี ม ถงึ คลองสาธร

63.คลองข้างป่าช้าจนี จากคลองสาธร ถงึ ป่าชา้ จีน

64.คลองวัดยานนาวา จากแมน่ ้ำเจา้ พระยา ถึงปลายคลอง

65.คลองกรวย จากแมน่ ้ำเจ้าพระยา ถึงเขตเทศบาลกรุงเทพฯ ระหวา่ งหลักเขตที่ 10-11

66.คลองบางขวาง จากแม่น้ำเจา้ พระยา ถงึ เขตเทศบาลนครกรุงเทพฯ ระหว่างหลกั เขตท่ี 10-11

67.คลองบ้านใหม่ จากแม่นำ้ เจา้ พระยา ถงึ เขตเทศบาลนครกรงุ เทพฯ หลกั เขตที่ 10-11

68.คลองสวนหลวง จากแมน่ ำ้ เจ้าพระยา ถึงปลายคลอง

69.คลองววั จากแม่น้ำเจา้ พระยา ถึงสุเหร่าแขก

70.คลองบางคอแหลม จากแม่นำ้ เจา้ พระยา ถงึ ปลายคลอง

71.คลองถนน เริ่มจากการไหลข้ึนมาทางทิศเหนือของปลายคลองบางบวั โดยจดุ เร่ิมต้นของคลอง
ถนนอยู่ที่จุดตัดกับคลองบางเขน จากนั้นไหลไปทางทิศเหนือผ่านถนนแจ้งวัฒนะ จากนั้นไหล
ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ไปสิ้นสุดบริเวณสะพานใหม่โดยมีแนวคลองที่ตรงต่อเนื่องไป
คือคลองสอง ปัจจุบันคลองถนนไม่มีการสัญจรทางน้ำแล้วเนื่องจากการสัญจรทางบกสะดวก
ขึน้ และสภาพนำ้ ในคลองเนา่ เสีย

72.คลองกะจะ เป็นคลองที่คาดว่าน่าจะเป็นคลองสายต่อจากคลองสามเสน เนื่องจากปากคลอง
ของทั้ง 2 คลองในด้านออกคลองแสนแสบนั้นมีที่ตั้งเยื้องๆกัน สำหรับคลองกะจะนี้แยกจาก
คลองแสนแสบฝั่งขวา ลำคลองไหลผ่านพื้นท่ีเขตสวนหลวง เขตห้วยขวาง เขตบางกะปิ และ
เขตสะพานสูง กอ่ นไปออกคลองหวั หมาก คลองกะจะมคี วามกวา้ งประมาณ 6-14 เมตร

73.คลองกุ่ม เป็นคลองที่แยกออกจากฝั่งซ้ายของคลองแสนแสบเชื่อมต่อไปยังบึงเสรีไทยและบึง
ก่มุ ซง่ึ ตง้ั อยใู่ นเขตบึงกุ่ม

74.คลองคูเมืองเดิม เป็นคลองคูเมืองออกแม่น้ำเจ้าพระยาทั้ง 2 ด้าน คือ ด้านเหนือที่ท่าช้างวัง
หนา้ ดา้ นใตท้ ่ีปากคลองตลาด

75.คลองจ่นั เปน็ คลองทีแ่ ยกออกจากฝั่งซา้ ยของคลองแสนแสบ และเปน็ เสน้ แบ่งเขตการแกครอง
ระหว่างแขวงคลองจั่น เขตบางกะปิ กับ แขวงวังทองหลาง และแขวงพลับพลา เขตวัง
ทองหลาง ท่ีมาของชื่อคลองจ่ัน คอื ในสมัยกอ่ นบรเิ วณคลองจ่ันด้านที่เช่ือมกับคลองแสนแสบ
มตี ้นจนั่ จำนวนมาก ผคู้ นจึงเรยี กคลองนว้ี า่ คลองจ่ัน

76.คลองชวดใหญ่ เป็นคลองสายหนง่ึ ในเขตห้วยขวางที่มขี นาดใหญ่ แยกจากคลองสามเสนฝั่งซ้าย
ไหลขึ้นไปทางทิศเหนือผ่านถนนพระราม 9 จากนั้นโค้งไปทางทิศตะวันออกและไปบรรจบ
คลองลาดพร้าว คลองชวดใหญ่ในอดีตสามารถใช้สัญจรทางน้ำได้ ลำคลองในปัจจุบันกว้าง
ประมาณ 8-16 เมตร สภาพน้ำในคลองเน่าเสีย เนื่องจากรับน้ำมาจากคลองลาดพร้าวและ
คลองแสนแสบซง่ึ เป็นคลองน้ำเสียโดยตรง

77.คลองทรงกระเทียม เป็นคลองสาขาของคลองลาดพรา้ ว แยกจากคลองลาดพรา้ วบริเวณใกล้ ๆ
กับวดั ลาดพรา้ ว ผา่ นโรงพยาบาลเปาโลสยาม ถนนโชคชยั 4 ถนนนาคนิวาส ถนนประดิษฐ์มนู
ธรรม ไปบรรจบกับคลองจั่น ในปัจจุบันลำคลองกว้างประมาณ 6-13 เมตร มีสภาพตื้นเขิน
เมื่อฝนตกมักจะเกดิ นำ้ ท่วมเสมอ

78.คลองน้ำแก้ว เป็นคลองสายรองที่แยกมาจากคลองพญาเวิก ไหลผ่านถนนรัชดาภิเษก ถนน
ลาดพรา้ ว ก่อนไปบรรจบคลองลาดพรา้ ว คลองนำ้ แกว้ มคี วามกวา้ งประมาณ 4-8 เมตร สภาพ
น้ำในคลองเน่าเสีย เป็นเส้นแบ่งเขตระหว่างเขตดินแดงและเขตห้วยขวาง กับเขต
จตุจกั ร กรุงเทพมหานคร

79.คลองพญาเวิก เปน็ คลองในพ้ืนท่ีเขตดินแดงและเขตจตุจักร แยกออกจากคลองบางซ่ือ ไหลไป
ทางทิศเหนือก่อนไปสิ้นสุดท่ีถนนลาดพร้าว คลองพญาเวิกมีความกว้างประมาณ 3-7 เมตร
สภาพนำ้ เน่าเสยี

80.คลองบางเขน เป็นคลองที่แยกมาจากแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออกขึ้นไปทางทิศ
ตะวันออกเฉียงเหนือและทิศตะวันออก ในช่วงแรกลำคลองมีลักษณะเป็นคลองคดเคี้ยวคลา้ ย
กับคลองพระโขนง หลังจากนั้นลำคลองมีลักษณะตรงมากขึ้น ตัดผ่านคลองสายสำคัญได้แก่
คลองบางเขนใหม่ คลองประปา คลองลาดโตนด และคลองเปรมประชากร ก่อนจะไปบรรจบ
กับคลองบางบัว ปัจจุบันคลองบางเขนเป็นเส้นแบ่งเขตการปกครองระหว่างตำบลสวนใหญ่
ตำบลบางเขน อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี กับแขวงวงศ์สว่าง เขตบาง
ซื่อ กรุงเทพมหานคร และระหว่างแขวงทุ่งสองห้อง แขวงตลาดบางเขน เขตหลักส่ี กับแขวง
ลาดยาว เขตจตจุ ักร กรุงเทพมหานคร

81.คลองบางเขนใหม่ เป็นคลองทีแ่ ยกจากแม่น้ำเจา้ พระยาฝง่ั พระนคร เขตบางซ่ือ จากนัน้ ไหลข้ึน
ไปทางทิศเหนือและไปบรรจบกับคลองบางเขน ปัจจุบันลำคลองกวา้ งประมาณ 10-16 เมตร
ปัจจุบันใช้สำหรับการระบายน้ำจากคลองบางเขนเมื่อเกิดน้ำท่วม นอกจากนี้ คลองบางเขน
ใหม่ยังเป็นคลองที่ใช้สำหรับแข่งเรือยาวประเพณีของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้า
พระนครเหนอื ในช่วงเดอื นพฤศจิกายนของทุกปี

82.คลองบางซ่อน เป็นคลองในเขตบางซื่อ แยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งขวา ไหลผ่านถนน
ประชาราษฎร์สาย 1 ไปบรรจบท้ายคลองวัดเสาหิน ในขณะเดียวกันคลองวัดเสาหินนี้ก็มีช่ือ
เรยี กว่าคลองบางซอ่ นเหมือนกนั จึงถือว่าคลองวัดเสาหินกเ็ ป็นคลองบางซ่อนชว่ งที่ 2 โดยไหล

ไปบรรจบกับคลองบางเขน ส่วนคลองบางซ่อนช่วงที่ 1 (ช่วงแยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาไป
บรรจบคลองวัดเสาหิน) ก็มีชื่อเรียกอีกชื่อคือ คลองกระดาษ คลองบางซ่อนมีความกว้างใน
ปจั จุบนั ประมาณ 10-13 เมตร ชว่ งทา้ ยคลองน้ำเนา่ เสยี

83.คลองบางตลาด เป็นคลอง ในจังหวัดนนทบุรีและกรุงเทพมหานคร แยกจากแม่น้ำเจ้าพระยา
ฝั่งตะวันออกที่จังหวัดนนทบุรี โดยไหลไปทางทิศตะวันออก ผ่านโรงพยาบาล
ชลประทาน สำนักงานชลประทานที่ 11 ถนนติวานนท์ ถนนเลี่ยงเมืองปากเกร็ด จากนั้นแนว
คลองขนานไปกับถนนสามัคคี จากนั้นตัดกับคลองประปา เข้าสู่พื้นที่เขตหลัก
ส่ี กรุงเทพมหานคร และไปสิ้นสุดที่คลองเปรมประชากร ลำคลองกว้างประมาณ 8-13 เมตร
โดยคลองนี้เป็นเส้นแบ่งเขตระหว่างตำบลท่าทรายและตำบลบางเขน อำเภอเมืองนนทบุรี กับ
ตำบลบางตลาด อำเภอปากเกรด็ จังหวัดนนทบรุ ี

84.คลองบางนา โดยเริ่มจากการแยกมาจากแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณใกล้ ๆ กับกรมสรรพาวุธ
ทหารเรือ ไหลผ่านถนนทางรถไฟสายเก่า ถนนสุขุมวิท ไหลผ่านถนนลาซาล (สุขุมวิท 105)
จากนั้นไหลตรงเข้าไปทางทิศตะวันออก ก่อนจะเป็นเส้นแบ่งระหว่างเขตบาง
นา กรุงเทพมหานคร กับอำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ หลังจากนั้นไหลผ่านถนนศรี
นครินทร์ ก่อนจะไหลไปทางทิศเหนือ และไหลผ่านถนนบางนา-ตราด และไปสิ้นสุดที่จุดตัด
ระหว่างคลองเคล็ดและคลองสาหร่าย คลองบางนาในปัจจุบันนี้มีความกว้างต่ำสุดที่ 2 เมตร
และมีความกว้างสูงสุดประมาณ 12-14 เมตร ลำคลองในปัจจุบันตื้นเขินและมีสภาพน้ำเน่า
เสีย ไมส่ ามารถใช้สญั จรทางน้ำหรือใช้อุปโภคบรโิ ภคได้อีก

85.คลองบางบัว เป็นคลองที่เชื่อมระหว่างคลองลาดพร้าวกับคลองถนน โดยคลองสายนี้มี
จุดเริ่มตน้ จากการไหลต่อเนื่องมาจากปลายคลองลาดพร้าว ซ่งึ อยรู่ ะหว่างสะพานเสนานิคม 1
กับสะพานถนนประเสริฐมนูกิจ จากนั้นไหลผ่านกรมทหารราบที่ 11 รักษาพระองค์ ถนน
พหลโยธิน และไปสิ้นสุดที่จุดตัดคลองบางเขน โดยมีคลองที่ไหลต่อเนื่องขึ้นไปคือคลองถนน
คลองบางบัวมีความกว้างประมาณ 17-25 เมตร สภาพน้ำในคลองเน่าเสีย ในอดีตใช้สำหรบั
การสัญจรทางนำ้

86.คลองบ้านม้า เป็นคลองสายสำคัญในพื้นที่ฝั่งตะวันออกของกรุงเทพมหานคร เริ่มต้นโดยแยก
มาจากคลองประเวศบุรีรมย์ จากนั้นตัดกับคลองบึง (คลองบ้านม้าสายเก่า) ไหลไปทางทิศ
ตะวันตกเฉียงเหนือ ไหลผ่านถนนศรีนครินทร์ ตั้งแต่ไหลผ่านบริเวณนี้เป็นต้นไปมีชื่อเรียกว่า
"คลองหัวหมาก" จากนั้นไหลข้ึนไปทางทิศเหนือและทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ไหลผ่านถนนศรี
นครินทร์อีกครั้ง และไหลผ่านทางหลวงพิเศษหมายเลข 7 (มอเตอร์เวย์) ไปทางทิศเหนือและ
ทศิ ตะวันตก จากนน้ั ตดั กบั คลองกะจะ และไหลไปทางทิศเหนือ ตัง้ แต่ช่วงนมี้ ีช่ือเรียกอีกชื่อว่า
"คลองลำสาลี" ก่อนจะหักไปทางทิศตะวันตก และไหลโค้งไปทางทิศตะวันออกและทิศ
ตะวนั ออกเฉยี งเหนือ ช่วงนม้ี ชี อ่ื เรยี กอีกชอื่ หนึ่งว่า "คลองหวั หมากน้อย" จากน้ันจึงกลบั มาเปน็
คลองบ้านม้าเช่นเดิม ก่อนลอดผ่านถนนรามคำแหงและเลยี บไปกับถนนศรีบรู พา และไปออก
คลองแสนแสบ คลองบ้านม้ามีความกว้างตลอดสายประมาณ 5-22 เมตร สภาพน้ำในคลอง
สะอาดรอ้ ยละ 60 และเน่าเสียร้อยละ 40 ปจั จบุ ันยังคงมชี าวบ้านที่เปน็ ชาวไทยพุทธและไทย
มุสลิมอาศัยอยู่ริมคลองนี้อยู่บ้าง ในอดีตใช้สำหรับการสัญจรทางน้ำและใช้ในการอุปโภค
บริโภค

87.คลองประเวศบุรรี มย์ เป็นคลองขุด ตอ่ จากคลองพระโขนงไปเช่ือมกบั แม่นำ้ บางปะกง จงั หวัด
ฉะเชงิ เทรา

88.คลองพระโขนง เช่อื มกับคลองด่าน ออกสแู่ ม่นำ้ บางปะกง จังหวดั ฉะเชิงเทรา

89.คลองพลับพลา เป็นคลองสำคัญในพื้นท่ีเขตวังทองหลาง แยกจากคลองแสนแสบฝั่งซ้าย ไหล
ไปทางทิศตะวันตกเฉยี งเหนือ ไหลผ่านด้านหลังของสถานีตำรวจนครบาลวังทองหลาง จากนั้น
ไหลผ่านถนนประดิษฐ์มนูธรรม และไปออกคลองลาดพร้าว คลองพลับพลาในอดตี มีความกว้าง
ประมาณ 4-8 เมตร สภาพน้ำในคลองสะอาด ตอ่ มาทางกรุงเทพมหานครไดเ้ ขา้ มาขดุ ลอกและ
ขยายคลอง เนื่องจากคลองแคบและตื้นเขิน ทำให้ในปัจจุบันมีความกว้างประมาณ 8-11
เมตร โดยสภาพน้ำในคลองยงั คงสะอาดเช่นเดมิ

90.คลองรอบกรุง ขุดขนานไปกับแนวคูเมืองเดิม เริ่มจากริมแม่น้ำตอนบางลำพู วกไปออกแม่น้ำ
ข้างใต้ บริเวณเหนือวัดสามปลืม้

91.คลองลาดพร้าว เป็นคลองในพื้นท่ีเขตห้วยขวางและเขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร มีจุดเริ่มตน้
แยกจากคลองแสนแสบ ไปทางทิศตะวันตกเฉยี งเหนือและทศิ เหนือ ตดั กบั ทางนำ้ สำคัญคอื ลำ
รางยมราช คลองพลบั พลา คลองบางซ่ือ คลองทรงกระเทยี ม คลองน้ำแกว้ และคลองเสือน้อย
ไปสิ้นสุดบริเวณระหว่างสะพานถนนเสนานิคม 1 กับสะพานถนนประเสริฐมนูกิจ โดยมีแนว
คลองทต่ี รงต่อเนอื่ งไปคือคลองบางบัว ช่วงตงั้ แตว่ ัดลาดพร้าวขึน้ ไปจนถึงคลองบางบัวน้ันเดิมมี
ช่อื เรียกวา่ "คลองวังหนิ " แต่ปัจจุบันทางการไดเ้ รยี กรวมเป็นส่วนหนึ่งของคลองลาดพร้าว

92.คลองลำพังพวย เป็นคลองในพื้นท่ีเขตบึงกุ่ม เขตบางกะปิ และเขตวังทองหลาง เป็นคลองที่
ยาวมาก และกินอาณาเขตถึง 3 เขต โดยคลองลำพงั พวยนี้เป็นคลองท่รี ับน้ำมาจากคลองแสน
แสบเมื่อเกิดน้ำท่วม ตามแนวพระราชดำริโครงการแก้มลิง ของพระบาทสมเด็จพระ
เจา้ อยู่หัว เพ่ือนำไปเกบ็ กกั ไวท้ ี่บงึ ลำพังพวย เขตบงึ กมุ่

93.คลองวัดบึงทองหลาง เป็นคลองขุดที่เชื่อมระหว่างคลองจั่น ที่เป็นคลองสาขาของคลองแสน
แสน กบั คลองตาหนงั ในบริเวณหน้าวดั และหลงั วดั บึงทองหลาง ไปเช่อื มกบั คลองจั่นอีกคร้ัง

94.คลองเจ้าคุณสิงห์ เชื่อมกับคลองแสนแสบ ที่เป็นจุดกั้นระหว่างเขตบางกะปิ กับเขตวัง
ทองหลาง

95.คลองวัดศรีบุญเรือง เป็นคลองในพื้นท่ีเขตบางกะปิ โดยไหลแยกมาจากคลองแสนแสบบริเวณ
หน้าวัดศรีบุญเรือง ไหลผ่านถนนรามคำแหง ก่อนไปออกคลองบ้านม้า คลองวัดศรีบุญเรืองมี
ความกว้างประมาณ 7-11 เมตร สภาพนำ้ ในคลองสะอาด ในอดีตใชส้ ญั จรทางนำ้

96.คลองวัดเสาหิน เป็นคลองน้ำเน่าที่แยกมาจากคลองบางเขน ไหลผ่านถนนวงศ์สว่าง ก่อนไป
สิ้นสุดที่ท้ายคลองบางซ่อน คลองวัดเสาหินนี้เป็นคลองสายต่อของคลองบางซ่อน จึงมีบางคน
เรียกคลองนี้ว่า คลองบางซอ่ น เชน่ กนั คลองมคี วามกว้าง 3-5 เมตร

97.คลองสามวา เป็นคลองซึ่งเชื่อมระหว่างคลองหกวา กับคลองแสนแสบ ปากคลองฝั่งเหนืออยู่
ในพื้นที่ของอำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี ผ่านเขตคลองสามวา และไปบรรจบคลองแสน
แสบ ที่เขตมีนบุรี กรุงเทพมหานคร มีคลองซอยหลัก 8 คลองแบ่งเป็นสองฟากคือ คลองหน่ึง
ตะวันออก คลองหนึ่งตะวันตก คลองสองตะวันออก คลองสองตะวันตก คลองสามตะวันออก
คลองสามตะวันตก คลองสตี่ ะวันออก และคลองสตี่ ะวนั ตก

98.คลองหลอแหล เป็นคลองในพื้นที่เขตสะพานสูง โดยแยกจากบึงแห่งหนึ่งบริเวณถนนเสรี
ไทย ไหลลงมาทางทิศใต้ ตัดกับคลองแสนแสบ ผ่านถนนรามคำแหง ก่อนไปสิ้นสดุ ในบริเวณที่
เรียกว่า "สามแยกคลองหลอแหล" ที่มีคลองหลอแหล คลองบางเลา และคลองบัวคล่ี มา
บรรจบกัน คลองหลอแหล สันนิษฐานกันว่า ชื่อคลองนั้นมาจากคำว่า "รอนแรม" จนในเวลา
ต่อมาเพี้ยนเป็น "หลอแหล" ปัจจุบันลำคลองกว้างประมาณ 11-17 เมตร สภาพน้ำในคลอง
สะอาด ในอดีตคลองนี้เคยมีตลาดน้ำชื่อดังในชื่อ"ตลาดน้ำคลองหลอแหล" แต่ต่อมาตลาดน้ำ
แหง่ นเ้ี ร่มิ ซบเซา และปดิ กจิ การไปเม่อื ประมาณ 20 ปีทผ่ี า่ นมา

ฝัง่ ธนบุรี

1. คลองบางกอกนอ้ ย จากแม่น้ำเจ้าพระยา ไหลผา่ น ถนนอรุณอมั รนิ ทร์ ถนนจรญั สนิทวงศ์ ถนน
บรมราชชนนี ถึงสดุ เขตเทศบาล

2. คลองบางขุนศรี ตัง้ แต่ส่ีแยกคลองมอญ ถึงคลองบางกอกน้อย
3. คลองลดั บางขุนศรี จากคลองบางขนุ ศรี ถึงคลองบางกอกน้อย
4. คลองชักพระ ไหลแยกจากคลองบางกอกน้อยบริเวณวัดสุวรรณคีรีไปเชื่อมกับบริเวณที่คลอง

มอญตดั กับคลองบางกอกใหญ่
5. คลองบางขุนนนท์ จากคลองบางกอกน้อย ถึงคลองลัดบางขันสี เป็นคลองน้ำเสียที่แยกจาก

คลองบางกอกน้อยฝั่งซ้าย ไหลผ่านถนนบางขุนนนท์ ถนนเลียบทางรถไฟ ถนนจรัญสนิท
วงศ์ และไปบรรจบท้ายคลองวดั ยางสทุ ธาราม ลำคลองกวา้ งประมาณ7-9 เมตร
6. คลองวดั มะ จากคลองบางขุนสี ถงึ คลองบางขุนนนท์
7. คลองมอญ จากแมน่ ำ้ เจ้าพระยา ถึงส่ีแยกบางกอกใหญ่
8. คลองบา้ นขมิ้น จากคลองมอญถงึ ทางรถไฟสายบางกอกน้อย
9. คลองวดั อรณุ จากคลองอมญ ถึงแมน่ ำ้ เจ้าพระยา
10.คลองวัดราชสทิ ธิ จากคลองบางกอกใหญ่ ถงึ คลองวัดอรณุ
11.คลองวดั ท้ายตลาด (วัดโมลีโลกยาราม ปจั จบุ นั ) จากคลองบางใหญ่ ถงึ คลองมอญ
12.คลองบางกอกใหญ่ จากแมนำ้ เจ้าพระยา ถึงสแ่ี ยกปากคลองมอญ
13.คลองวัดบุปผาราม จากคลองบางกอกใหญ่ ถงึ คลองสาน
14.คลองกุดจี ีน จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถึงคลองวดั บปุ ผาราม
15.คลองสาน จากแม่นำ้ เจ้าพระยา ถึงคลองบางไสไ้ ก่
16.คลองสมเด็จเจ้าพระยา เป็นคลองที่แยกออกจากฝั่งซ้ายของคลองสานในเขตคลองสาน เป็น
คลองที่ขุดผ่านบริเวณบ้านของสมเด็จเจ้าพระยาทั้ง 3 ท่านคือ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหา
ประยูรวงศ์ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริ
ยวงศ์ เดิมทีเรียกว่า "คลองสามพระยา" เพื่อใช้ในการสัญจรทางน้ำ ลำคลองเลียบไปกับถนน
สมเด็จเจ้าพระยาในปัจจุบัน ผ่านหน้าวัดพิชยญาติการาม ลอดผ่านถนนประชาธิปกเข้าพื้นที่
เขตธนบุรี ผ่านข้างมหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรีและมหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จ
เจ้าพระยา ไปบรรจบคลองบางไส้ไก่ซึ่งจะไปทะลุออกคลองบางกอกใหญ่ (บางหลวง) ใน
บรเิ วณใกล้ ๆ กนั คลองสมเดจ็ เจ้าพระยาในปจั จบุ ันมีความกว้างประมาณ 4-13 เมตร สภาพ
น้ำในคลองมสี ีขุ่น

17.คลองบางไส้ไก่ จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถึงคลองบางกอกใหญ่ ในอดีตถือเป็นคลองสำคัญสาย
หนึ่งในเขตธนบุรีและคลองสาน เป็นคลองขุดในสมัยโบราณ ก่อนยุคกรุงรัตนโกสินทร์ โดยขุด
แยกจากคลองบางกอกใหญ่ ตัดกับคลองสมเด็จเจ้าพระยา ไหลลงมาตามแนวเฉียงไปทางทิศ
ตะวันออกเฉียงใต้ และไปออกแม่น้ำเจา้ พระยา สมยั ก่อนคลองนีเ้ คยมีช่ือเรียกกนั ว่า"คลองบาง
สักกาย" โดยตัง้ ชือ่ คลองตามถ่นิ ฐานของชาวมอญในบรเิ วณปากคลองฝั่งคลองบางกอกใหญ่ ซึ่ง
ชาวมอญกลุ่มนี้มีชื่อกลุ่มว่า"มอญสักกาย" ต่อมาชื่อคลองมีการเรียกเพี้ยนตามยุคสมัย โดย
เพยี นมาเปน็ บางสาวกลาย, บางสาวไก,่ บางสายไก่ และบางไสไ้ กต่ ามลำดบั สง่ ผลให้ชาวมอญ
ที่ตั้งถิ่นฐานบริเวณปากคลองในปัจจุบันเปลี่ยนชื่อชุมชนเป็น"มอญบางไส้ไก่" คลองบางไส้ไก่
ได้รับการประกาศให้เป็นคลองสายสำคัญซึ่งควรอนุรักษ์ไว้ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 13
มิถุนายน พ.ศ. 2510 ในอดีตเคยมีปลาอาศัยอยู่ในคลองเป็นจำนวนมาก รวมทั้งยังเคยใช้
สำหรับสญั จรทางนำ้ และยังเคยมีบริการล่องเรอื ทอ่ งเทีย่ วในคลองด้วย จงึ ทำใหค้ ลองบางไส้ไก่
เป็นคลองที่มีชื่อเสียงอีกคลองหนึ่งในกรุงเทพมหานคร จนเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ.
2543 กรุงเทพมหานครได้ตรวจพบปัญหาน้ำเน่าเสียในคลองบางไส้ไก่ จึงประกาศให้เรือทุก
ชนิดยุติการสัญจรทางน้ำในคลองบางไส้ไก่ทั้งหมด เพื่อดำเนินการย้ายปลาที่ยังอาศัยอยู่ใน
คลองออกไปปล่อยที่คลองบางกอกใหญ่และแม่น้ำเจ้าพระยาทั้งหมด และได้ดำเนินการสร้าง
ตลิ่งคอนกรีตรวมทั้งสร้างเขื่อนดาดท้องคลองเพื่อป้องกันตลิ่งคอนกรีตพังทลาย และทำให้
คลองบางไสไ้ กไ่ มเ่ หลือสภาพเก่าให้เห็นอีกหลังจากดำเนินการแลว้ เสรจ็ ปจั จุบันคลองบางไส้ไก่
มีความกว้างประมาณ 4-8 เมตร แม้ในปัจจุบันสภาพน้ำในคลองบางไส้ไก่โดยรวมจะอยู่ใน
ระดับที่ดีขึ้น และมีปลาบางส่วนหลงเข้ามาอาศัยอยู่ในคลอง แต่ยังต้องอยู่ในความดูแลของ
กรุงเทพมหานครอย่างใกล้ชิดเรื่องปัญหาน้ำเน่าเสีย เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาน้ำเน่าเสียซ้ำซากอีก
โดยมีการระบายน้ำออกจากคลองลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา และสูบน้ำจากคลองบางกอกใหญ่เข้า
มาในคลองบางไสไ้ ก่เป็นประจำทุกเดือน

18.คลองบางลำภลู า่ ง จากแม่นำ้ เจ้าพระยา ถงึ คลองบางไสไ้ ก่

19.คลองต้นไทร จากแม่น้ำเจ้าพระยา ถึงคลองบางไส้ไก่ เป็นคลองเล็กๆที่แยกจากแม่น้ำ
เจ้าพระยาฝั่งธนบุรีบริเวณใกล้ๆกับสะพานตากสิน เป็นที่มาของชื่อแขวงคลองต้นไทร เขต
คลองสาน คลองมีความกว้างประมาณ 6-10 เมตร ยาวประมาณ 400-600 เมตร ในอดีต
คลองนี้สามารถไหลไปทะลุคลองบางไส้ไก้ได้ และยังเคยเป็นเกาะกลางของถนนกรุงธนบุรี แต่
ในเวลาต่อมาได้มีการสร้างรถไฟฟ้าบีทีเอสตรงเกาะกลางของถนนกรุงธนบุรี จึงเป็นผลทำให้
คลองตน้ ไทรในสว่ นท่อี ยตู่ รงเกาะกลางถนนถกู ถมทง้ิ จนทำให้คลองตน้ ไทรมีระยะทางสน้ั อย่าง
ทเี่ หน็ ในปจั จุบัน สภาพนำ้ ในคลองช่วงต้นคลองสะอาด และมปี ลาเล็กปลานอ้ ยอาศยั อยู่

20.คลองบางน้ำชน ต้ังแต่แมน่ ้ำเจ้าพระยา ถงึ คลองบางกอกใหญ่

21.คลองบางสะแก จากคลองบางกอกใหญ่ ถงึ คลองบางคอ้

22.คลองบางค้อ จากคลองดาวคะนอง ถงึ คลองด่าน

23.คลองด่าน จากคลองบางกอกใหญ่ ถงึ สดุ เขตเทศบาล

24.คลองสำเหร่ แยกจากคลองบางกอกใหญ่ฝั่งซ้ายไหลลงมาทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ จากนั้นหัก
ไปทางทิศตะวันออก และไปออกแม่น้ำเจา้ พระยา คลองสำเหร่กว้างประมาณ 6-15 เมตร ใน
อดีตใช้สำหรับสัญจรทางน้ำ แตใ่ นปจั จุบันไมไ่ ดใ้ ชส้ ญั จรแล้ว

25.คลองดาวคะนอง จากแม่น้ำเจ้าพระยา ลอดผ่าน ถนนเจรญิ นคร และ ถนนสมเด็จพระเจ้าตาก
สิน บรรจบกบั คลองบางขนุ เทียน

26.คลองบางหว้า จากคลองด่าน ถึงสุดเขตเทศบาล เป็นคลองที่แยกจากคลองบางจากฝั่งซ้าย
บริเวณใกล้ ๆ กับวัดจนั ทรป์ ระดิษฐาราม เขตภาษีเจริญ ไหลผ่านถนนเพชรเกษม ตัดกับคลอง
ภาษเี จริญ ไหลผ่านถนนกลั ปพฤกษ์เข้าสู่เขตจอมทองจากนั้นไหลผา่ นวดั ศาลาครนื วดั หนงั ราช
วรวิหาร และวัดราชโอรสาราม ก่อนไปบรรจบกับคลองบางหลวงน้อย คลองบางหว้าใน
ปัจจุบันมีความกว้างประมาณ 7-13 เมตร สภาพของน้ำในคลองสะอาด คลองนี้ในอดีตใช้
สำหรับสัญจรทางน้ำ โดยสามารถสัญจรไปออกคลองสนามชัยและคลองดาวคะนองได้
เนื่องจากในละแวกนี้มีคลองสาขาที่แยกจากคลองใหญ่ๆหลายคลอง แต่ในปัจจุบันไม่มีการ
สัญจรทางน้ำแลว้

27.คลองภาษีเจรญิ จากคลองบางกอกใหญ่ ถงึ สดุ เขตเทศบาล

28.คลองบางจาก จากคลองบางกอกใหญ่ ถึงสุดเขตเทศบาล โดยแยกจากคลองบางกอกใหญ่ฝั่ง
ซ้ายที่เขตภาษีเจริญ ไหลผ่านถนนราชพฤกษ์ ถนนพุทธมณฑลสาย 1 ตัดกับคลองพระยาราช
มนตรี เข้าสู่พื้นที่เขตบางแค จากนั้นไหลผ่านถนนกาญจนาภิเษก และถนนพุทธมณฑลสาย
2 ก่อนไปบรรจบคลองทวีวัฒนาที่เขตหนองแขม คลองบางจากมีความกว้างประมาณ 9-13
เมตร (ช่วงพน้ื ทเี่ ขตภาษีเจริญ) และ 5-10 เมตร (ตง้ั แตช่ ว่ งพืน้ ท่ีเขตบางแคเป็นต้นไป) สภาพ
น้ำในคลองช่วงที่ไหลผ่านพื้นท่ีเขตภาษีเจริญสะอาด แต่เมื่อผ่านตั้งแต่เขตบางแคเป็นต้นไปจงึ
เรม่ิ มสี ภาพเนา่ เสยี ปจั จบุ ันคลองบางจากยังสามารถใชส้ ำหรบั การสัญจรทางน้ำได้

29.คลองวัดประดู่ จากคลองภาษีเจริญ ถึงคลองบางจาก เป็นคลองที่ขุดเชื่อมระหว่างคลองบาง
จากกับคลองภาษีเจริญ แนวคลองขนานไปกับแนวถนนราชพฤกษ์ ลอดใต้ถนนเพชรเกษม
บริเวณทางแยกตา่ งระดับเพชรเกษม จากนั้นไหลผ่านสถานีบางหว้า ของรถไฟฟ้าบีทีเอส และ
สถานีสถานบี างหวา้ ของรถไฟฟา้ มหานคร สายเฉลมิ รัชมงคล (สายสนี ำ้ เงนิ ) กอ่ นไปออกคลอง
ภาษีเจริญท่ีอย่ใู นบรเิ วณใกล้ ๆ กัน คลองวัดประดู่เป็นคลองท่ีชาวบ้านขุดขึ้นเพ่ือใช้สัญจรทาง
น้ำ ไม่ใช่คลองที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยสามารถสัญจรจากคลองบางจากไปออกคลอง
ภาษีเจรญิ ได้โดยตรง โดยไม่ต้องสัญจรไปทางคลองบางหว้าซึง่ ตอ้ งอ้อมและใช้เวลานาน คลอง
นี้ไม่มีการระบุแน่ชัดว่าขุดเมื่อปีใด แต่คาดว่าน่าจะขุดขึ้นหลังจากคลองภาษเี จรญิ ขุดแล้วเสรจ็
ประมาณช่วงต้นสมัยรัชกาลที่ 5 ปัจจุบันสภาพน้ำในคลองเน่าเสียและไม่มีการสัญจรทางน้ำ
แล้ว เน่ืองจากมกี ารสรา้ งทางเดินลอยฟ้า (Ska Walk) เหนือแนวคลองวัดประดู่ โดยสร้างเชื่อม
ระหว่างท่าน้ำเพชรเกษมที่คลองภาษีเจริญกับสถานีบางหว้าของรถไฟฟ้าบีทีเอสและรถไฟฟ้า
มหานคร สายเฉลิมรชั มงคล

30.คลองวัดปรก จากคลองภาษีเจริญ ถงึ คลองดา่ น

31.คลองรางบวั จากคลองภาษเี จริญ ถึงคลองบางหว้า

32.คลองวดั เพลง จากคลองภาษีเจรญิ ถึงคลองวัดปรก

33.คลองตาแผลง จากคลองดา่ น ถงึ คลองรางบวั

34.คลองคูบัว หรือ คลองบัว เป็นคลองสายหน่ึงในละแวกเขตตลิ่งชัน โดยเริ่มแยกมาจากคลอง
บ้านไทรฝัง่ เหนอื ไหลผา่ นสถานีขนส่งสายใต้ใหม่ ถนนสวนผกั ไปบรรจบกับคลองมหาสวสั ด์ิ

35.คลองทวีวัฒนา เริ่มต้นจากคลองภาษีเจริญในรอยต่อเขตบางแคและเขตหนองแขม ขุดเป็น
เสน้ ตรงไปในแนวทศิ ตะวันตกเฉียงเหนือ ผา่ นเขตทววี ัฒนา ออกจากกรุงเทพมหานคร เป็นเส้น
แบ่งเขตการปกครองระหว่างอำเภอบางกรวย อำเภอบางใหญ่ และอำเภอไทรน้อยของจังหวดั
นนทบุรี กับอำเภอพุทธมณฑลและอำเภอบางเลนของจังหวัดนครปฐม ไปสิ้นสุดที่แม่น้ำท่าจีน
ในเขตอำเภอบางเลน

36.คลองบางแค เป็นคลองที่แยกออกจากคลองพระยาราชมนตรีบริเวณแขวงบางแค เขตบาง
แค กรุงเทพมหานคร และไปสิ้นสุดที่บริเวณคลองทวีวัฒนาที่แขวงหนองแขม เขตหนอง
แขม คลองบางแคถือเป็นคลองที่เก่าแก่ที่ขุดขึ้นตั้งแต่อดีต ในอดีตคลองแห่งนี้ยังเคยใช้ใน
การค้าขาย แตป่ จั จุบันไม่มกี ารคา้ ขายแล้ว

37.คลองบางคูเวียง เปน็ คลองในจังหวดั นนทบุรีและกรุงเทพมหานคร และเปน็ คลองที่แยกมาจาก
คลองบางกอกน้อยในท้องที่ตำบลบางคูเวียง อำเภอบางกรวย ไหลไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้
เมื่อผ่านทอ้ งที่ตำบลปลายบางและตำบลศาลากลางมีชือ่ เรียกวา่ "คลองปลายบาง" จากนั้นตัด
กับคลองมหาสวัสด์ิเข้าสู่ท้องที่แขวงศาลาธรรมสพน์ เขตทวีวัฒนา จากนั้นไหลไปในแนวตรง
และไปสิ้นสุดท่ีคลองทวีวัฒนา คลองบางคูเวียงมีความกว้างตลอดสายประมาณ 5-13 เมตร
สภาพน้ำในคลองสะอาด ระบบนิเวศในคลองยังอยู่ในระดับดี ปัจจุบันมีการสัญจรทางน้ำ
เฉพาะในเขตจงั หวัดนนทบรุ ีเท่านั้น

38.คลองบางเชือกหนัง เป็นคลองสายสำคัญในพื้นที่เขตตลิ่งชัน เขตภาษีเจริญ เขตบางแค และ
เขตทววี ฒั นา ไหลแยกจากคลองบางนอ้ ยฝั่งซ้าย ไหลผ่านถนนราชพฤกษ์ ถนนพุทธมณฑลสาย
1 ถนนกาญจนาภเิ ษก ถนนพทุ ธมณฑลสาย 2 และถนนพุทธมณฑลสาย 3 กอ่ นไปบรรจบกับ
คลองทวีวัฒนา คลองบางเชือกหนังมีความกว้างประมาณ 10-14 เมตร น้ำในคลองสะอาด
ปจั จุบันใช้สำหรับการสัญจรทางน้ำและการทอ่ งเทย่ี ว

39.คลองลัดวัดฉิม เป็นคลองที่เชื่อมระหว่างคลองบางเชือกหนังและคลองบางแวก โดยแยกมา
จากคลองบางเชือกหนังฝั่งซ้าย ไหลลงมาทางทิศใต้ ผ่านคลองขี้หมูไหล และไหลลงมาเรื่อยๆ
และไปออกคลองบางแวก คลองลัดวดั ฉิมมีความกว้างประมาณ 8-12 เมตร สภาพน้ำในคลอง
สะอาด ปัจจุบันยังคงมกี ารสัญจรทางนำ้ ในคลองอยู่บา้ งประราย

40.คลองบางด้วน เป็นคลองในละแวกแขวงบางด้วน เขตภาษีเจริญ โดยแยกจากคลองบาง
จาก บริเวณวัดจันทร์ประดิษฐาราม ไหลไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ก่อนไปบรรจบคลอง
พระยาราชมนตรี ปจั จบุ ันคลองบางดว้ นมีกว้างประมาณ 6-13 เมตร สภาพนำ้ ในคลองสะอาด
ปัจจุบันยังมีชาวบ้านบางคนใช้เรือสัญจรไปมาในคลองอยู่บ้าง และยังมีการทอดแหจับปลาใน
คลองอยู่

41.คลองบางบำหรุ เป็นคลองสายหนึ่งในเขตบางกอกน้อยและเขตบางพลัด แยกออกจากคลอง
บางกอกน้อยฝั่งขวา ไหลผา่ นเซ็นทรลั พลาซ่า ปิ่นเกล้า ถนนบรมราชชนนี ถนนสิรนิ ธร ก่อนไป
สิ้นสุดที่ทางรถไฟสายใต้ คลองบางบำหรุมีความกว้างประมาณ 4-7 เมตร สภาพน้ำในคลอง
เน่าเสีย

42.คลองบางพระครู เป็นคลองที่แยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งธนบุรีในเขตบางพลัด ลำคลองไหล
ผ่านถนนจรัญสนทิ วงศ์ แนวคลองขนานไปกบั สำนักงานเขตบางพลัดจากนน้ั ลำคลองได้ไหลเข้า
ไปในชุมชนต่างๆ ไปจนสุดคลอง คลองบางพระครูมคี วามกว้างประมาณ 5 - 8 เมตร

43.คลองบางยี่ขัน เป็นคลองสายหนึ่งที่แยกมาจากแม่น้ำเจ้าพระยา ไหลผ่านวัดอมรคีรี ถนนอรุณ
อมรนิ ทร์ วัดนอ้ ยนางหงส์ วดั บางย่ีขัน ถนนจรัญสนิทวงศ์ ผ่านหลังเมเจอร์ซนี ีเพล็กซ์ ปิ่นเกล้า
ก่อนบรรจบกับคลองบางบำหรุ คลองบางยี่ขันมีความกว้างประมาณ 5-9 เมตร สภาพน้ำใน
คลองเน่าเสีย ยกเว้นช่วงที่ไหลผ่านวัดน้อยนางหงษ์มีสภาพน้ำในคลองที่สะอาด และจุดนี้มี
ปลาอาศยั อย่เู ปน็ จำนวนมาก จนมีบางคนเรยี กวา่ วังมัจฉา วัดนอ้ ยนางหงษ์

44.คลองผักหนาม หรือทีใ่ นอดตี เรยี กวา่ คลองบางผักหนาม เป็นคลองท่ีแยกมาจากคลองบางกอก
น้อย ในพื้นท่ีเขตบางกอกน้อย จากนั้นไหลผ่านถนนบรมราชชนนี เข้าสู่เขตบางพลัด และไป
บรรจบกับคลองบางยี่ขัน คลองผักหนามมีความกว้างประมาณ 5-7 เมตร สภาพน้ำในคลอง
เน่าเสยี

45.คลองพระยาราชมนตรี หรือที่เรียกกันสั้น ๆ คือ คลองราชมนตรี เป็นคลองใช้สำหรับการ
ระบายน้ำ การสัญจรทางน้ำ และการท่องเที่ยว โดยคลองนี้เป็นคลองที่ขุดโดยพระยาราช
มนตรี (ภู่ ภมรมนตรี) ในสมัยรัชกาลที่ 3 โดยขุดแยกจากคลองบางเชือกหนัง เชื่อมกับคลอง
สนามชัย ในเวลาต่อมาได้มีการขุดคลองภาษีเจริญตัดกับคลองนี้ในช่วงสมัยรัชกาลที่ 4 ทำให้
การค้าขายและการคมนาคมสะดวกขึ้น โดยคลองพระยาราชมนตรีในปัจจุบันนี้มีความกว้าง
ประมาณ 10-25 เมตร ระยะทางตั้งแต่คลองบางเชือกหนังถึงคลองสนามชัยประมาณ 15
กิโลเมตร สภาพน้ำในคลองสะอาด สำหรบั คลองน้ีถือเปน็ คลองเก่าแกท่ ่คี วรอนุรักษไ์ วส้ ืบไป

46.คลองภาษีเจริญ เริ่มต้นที่บริเวณปากคลองบางกอกใหญ่และคลองบางขุนศรีมาบรรจบกัน
ลอดผ่านถนนราชพฤกษ์ ถนนบางแค ถนนกาญจนาภิเษก ถนนบางบอน 3 ไปเชื่อมแม่น้ำท่า
จนี ท่ีตำบลดอนไก่ดี จงั หวดั สมุทรสาคร

47.คลองมหาสวัสดิ์ หรือคลองชัยพฤกษ์ เป็นคลองที่เริ่มต้นจากคลองลัดบางกรวยหรือคลอง
บางกอกนอ้ ย ใกล้วดั ชยั พฤกษมาลา ไหลผ่านเปน็ เส้นแบ่งเขตระหว่างอำเภอบางกรวย จังหวัด
นนทบุรี กับเขตตลิ่งชันและเขตทวีวัฒนา กรุงเทพมหานคร ผ่านอำเภอพทุ ธมณฑล ไปออกแม่
นำ้ ท่าจีนที่ตำบลงวิ้ ราย อำเภอนครชัยศรี จงั หวัดนครปฐม

48.คลองลัดมะยม เป็นคลองสายสำคัญอีกสายในเขตตลิ่งชัน ซึ่งใช้สำหรับการสัญจรทางน้ำและ
การท่องเท่ียว โดยคลองดงั กล่าวได้แยกมาจากคลองบา้ นไทร ไหลลงมาทางทิศใต้ ตัดกับคลอง
บางระมาด คลองบางพรม คลองบางน้อย กอ่ นไปสิน้ สุดทคี่ ลองบางเชอื กหนงั คลองลัดมะยมมี
ความกว้างประมาณ 5-9 เมตร สภาพน้ำในคลองสะอาด เป็นที่ตั้งของตลาดน้ำคลองลัด
มะยม ซงึ่ เป็นตลาดน้ำทมี่ ีชือ่ เสียงในเขตตลง่ิ ชนั และในปัจจบุ นั ยงั คงเปดิ กิจการอยู่

49.คลองวัดทอง หรือ คลองจักรทอง เป็นคลองสายหนึ่งในเขตบางกอกน้อย แยกออกจากคลอง
บางกอกน้อยบริเวณขา้ งวัดสวุ รรณาราม (วัดทอง) ไปทางทศิ ตะวนั ตกเฉยี งใต้ ตัดกับคลองบาง
ขุนนนท์ ไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ตัดกับคลองวัดยาง ไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้และทิศ
ตะวนั ตก (ตัง้ แต่ชว่ งนเ้ี ป็นตน้ ไปเคยมีชอ่ื เรียกวา่ คลองลัดบางขนุ ศรี ในอดตี ) ก่อนจะไปบรรจบ
กบั คลองชกั พระ คลองน้เี คยมีข้อพิพาทระหว่างชาวบ้านกับสำนักงานเขตบางกอกน้อยในเร่ือง
ของชื่อคลอง เนื่องจากคนเฒ่าคนแก่ในละแวกนี้มักจะเรียกชื่อคลองนี้ว่า "คลองวัดทอง" ซึ่ง
ชาวบ้านบางคนก็เรียกคลองนี้ในชื่อดังกล่าวเหมือนกัน แต่ป้ายแจ้งชื่อคลองระบุชื่อคลองว่า
"คลองจกั รทอง" จนเปน็ ท่ีมาของข้อพิพาทครงั้ นี้ จนเมอ่ื ปี พ.ศ. 2548 สำนักงานเขตบางกอก
น้อย จึงได้เปลี่ยนป้ายแจ้งชื่อคลองเป็นคลองวัดทองตามคำเรยี กร้องของชาวบ้านท่ีต้องการให้
ช่ือคลองเปน็ ชือ่ เดิมที่เรยี กกนั มาตั้งแต่อดีต แต่คนสว่ นใหญจ่ ะรู้จกั คลองสายน้ีในช่ือ"คลองจักร

ทอง" ปัจจุบันลำคลองกว้างประมาณ 6-8 เมตร ยาวประมาณ 2 กิโลเมตร น้ำในคลองสีดำ
สนทิ และเนา่ เสยี สง่ กลิ่นเหม็นไปทัว่
50.คลองวัดยางสุทธาราม เป็นคลองแยกจากฝั่งขวาของคลองชักพระ ไหลผ่านถนนจรัญสนิท
วงศ์ เขา้ พืน้ ท่ีวัดยางสุทธาราม จากน้ันไหลขนึ้ ไปทางทศิ เหนือ ไปบรรจบคลองวดั ทอง ลำคลอง
มคี วามกวา้ งเพยี ง 2-3 เมตร
51.คลองสนามชยั หรอื คลองมหาชัย เร่ิมต้นของคลองอยตู่ ่อจากคลองด่าน บริเวณแยกคลองบาง
ขนุ เทยี น ในเขตจอมทอง แล้วไปออกแมน่ ำ้ ท่าจีนที่ อำเภอเมือง จังหวดั สมทุ รสาคร
52.คลองพระจยุ้ หรือ คลองผ้าลุย่ เป็นคลองท่อี ยู่ในพน้ื ท่ีเขตตลิ่งชนั โดยแยกมาจากคลองชักพระ
ฝง่ั ซ้าย ไหลเขา้ มาทางทศิ ตะวนั ตก จากนน้ั หกั ลงไปทางทิศใต้ และไปออกคลองบางน้อย คลอง
พระจุย้ มคี วามกวง้ ประมาณ 3-8 เมตร
53.คลองขุด ในเขตทวีวัฒนา เป็นคลองขุดขึ้นในอดีต แยกมาจากคลองบางคูเวียง ลงมาทางทิศ
ตะวนั ออกเฉียงใต้ ผา่ นถนนบรมราชชนนี ถนนอทุ ยาน ไปจดคลองบางพรม คลองขุดเป็นคลอง
ที่ไม่ทราบว่าขุดในสมัยใดและปีใด แต่ไม่มีการตั้งชื่อคลองในเบื้องแรก ในเวลาต่อมาชาวบ้าน
ในละแวกนี้เห็นว่าคลองนี้ไม่มีชื่อ จึงเรียกว่า "คลองขุด" คลองสายนี้มีความกว้างประมาณ 7-
12 เมตร
54.คลองบางปะแก้ว เป็นคลองในพื้นที่เขตจอมทองและเขตราษฎร์บูรณะ แยกมาจากแม่น้ำ
เจ้าพระยาฝั่งธนบุรี ไหลผ่านถนนราษฎร์บูรณะ ถนนสุขสวัสด์ิ ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ก่อน
ไปส้ินสุดทจี่ ดุ บรรจบระหวา่ งคลองยายจำปีและคลองลัดขี้เหล็ก คลองบางปะแกว้ มีความกว้าง
ประมาณ 12 - 19 เมตร สภาพน้ำในคลองสะอาด ในอดีตใช้สำหรับการสัญจรทางนำ้ และใช้
สำหรบั อปุ โภคบรโิ ภค

อา้ งอิง

1. สถานการณ์คุณภาพนำ้ คลอง ปี 2555 สำนกั การระบายนำ้
2. คลองขุดสมัยร.5 เส้นทางระบายนำ้ สำคัญแหง่ กทม.
3. "สามเสน...ประวัติศาสตร์บรรพชนคนนานาชาติ ต้นกำเนิดการประปาแห่งกรุง

รตั นโกสินทร์". พนิ ิจนคร. 2012-05-04.
4. "เปิดตัวเจ้าของไอเดีย ป้ายสาปแช่งคนทิ้งขยะ อึ้ง! ได้ผลกว่าจับปรับ". ไทยรัฐ. 2014-10-

02.