Modul PEMBELAJARAN AKSARA SUNDA Disusun ku : Eli Awaludin Jamil MATA PELAJARAN BASA SUNDA
MODUL PEMBELAJARAN AKSARA SUNDA Kompetensi Dasar 3.7 Menganalisis bentuk dan tife aksara Sunda sesuai dengan kaidah-kaidahnya. 4.8 Mengkreasikan aksara Sunda sesuai dengan kaidahkaidahnya Bubuka Pangajaran aksara Sunda dina ieu modul aya rélevansina pikeun ngarojong peserta didik dina enggoning ngalaksanakeun prosés kagiatan pembelajaran. Ku lantaran kitu, saréngséna Hidep maca ieu modul dipiharep mampuh ngaronjatkeun pangaweruh jeung panyangkem ngeunaan (1) aksara swara atawa vokal, (2) aksara ngalagena, (3) angka, 4. rarangkén atawa pakakas vokalisasi, jeung 5. tanda baca atawa fungtuasi. Relevansi Ieu modul téh eusina ngeunaan pangajaran aksara Sunda. Tujulna ieu modul téh pikeun ngadeudeul kaperluan guru Bidang Studi Basa Sunda di SMA/SMK/MA/MAK. Ku cara neuleuman matéri rambu-rambu pituduh kagiatan diajar dina ieu modul dipiharep bisa ngaronjatkeun kompeténsi peserta didik dina nyanghareupan materi aksara Sunda boh dina cara macana boh dina cara tinulisna. Kagiatan diajar dina ieu modul leuwih museur kana prosés néangan, ngulik, jeung medar poko-poko pangajaran aksara Sunda. Ari eusi matérina ngawengku (1) aksara swara atawa vokal, (2) aksara ngalagena, (3) angka, 4. rarangkén atawa pakakas vokalisasi, jeung 5. tanda baca atawa fungtuasi. Déskripsi Dina ieu modul bakal neuleuman materi saperti kaunggel ieu di handap!
Melalui kegiatan pembelajaran dengan pendekatan saint ifik dan model pembelajaran problem based learning (PBL)/PJBL berbantuan tayangan gambar powerpoint , youtube, dan eLKPD peser ta didik dapat menganalisis bentuk aksara Sunda dengan tepat . Melalui kegiatan pembelajaran dengan pendekatan saint ifik dan model pembelajaran problem based learning berbantuan tayangan gambar dan e-LKPD peser ta didik dapat ment ransli terasi aksara Lat in ke aksara Sunda dengan tepat . Melalui kegiatan pembelajaran, peser ta didik dapat menyajikan kalimat menggunakan aksara Sunda dengan akt if dan ker jasama selama proses diskusi. Melalui kegiatan pembelajaran, peser ta didik dapat menyajikan teks aksara Sunda dengan akt if dan ker jasama selama proses diskusi. PANGAJARAN TUJUAN MADALI [email protected]
PITUDUH NGAGUNAKEUN MODUL Hidep dipiharep nepikeun pamadegan pikeun ngajéntrékeun rupa-rupa masalah boh nu kapaluruh boh nu diparéntahkeun dina kagiatan pangajaran ieu modul. Hidep dipiharep ngaderes pedaran matéri nu aya dina kagiatan pangajaran ieu modul boh sacara individual boh kelompok, sarta nyawalakeun saupama aya matéri anu dianggap can jelas. Sanggeusna maca jeung jeung teuleuman materi aksara Sunda kalawan daria, saupamana aya matéri aksara Sunda anu kurang écés kénéh, hidep bisa langsung nanya ka guru anu ngajar di éta kelas. Kerjakeun unggal tugas (soal latihan) pikeun mikaweruh pamahaman hidep anu geus dicangking dina materi anu geus dipedar. Kagiatan pembelajaran ngawengku tiori jeung praktik nulis aksara Sunda saupamana can ngawasa matéri anu dipiharep, baca deui matéri aksara Sunda saméméhna atawa langsung nanya ka guru anu aya di éta kelas mernahkeun peserta didik dina ngarencanakeun prosés pembelajaran. Ngaping peserta didik dina ngaidéntifikasi matéri aksara Sunda. guru ngaping tahapan-tahapan prosés pembelajaran dina matéri aksara Sunda. Peserta didik dibéré pituduh pikeun nangtukeun jeung ngaaksés référénsi pikeun ngarojong prosés diajar ngajar. ngondisikeun prosés kagiatan pembelajaran kelompok saupamana diperlukeun. ngumpulkeun tugas peserta didik jeung mariksa hasil diajarna. Pituduh Diajar Pikeun mibanda hasil diajar anu makasimal, peserta didik kudu niténan léngkahléngkah saperti kaunggel ieu di handap. Pituduh pikeun guru
Pangjajap Maher Aksara Sunda 05/06/2023 ieu modul disusun minangka pangdeudeul kana pangajaran aksara Sunda pikeun murid sakola SMA/SMK kelas XI. Mangrupa tatapakan sangkan aksara Sunda dipikawanoh tur digunakeun deui dina hirup kumbuh sapopoé. Nu dipalar aksara Sunda téh bisa ngawarnaan hirup-huripna urang Sunda. Lain ngan saukur dongéng jeung carita, béh ditueunna mah sugan wé lalakon Ki Sunda nu jatnika téh kasampeur sieup éntép seureuhna, nyumponan karuhun urang. Dumasar kana data sajarah, di tatar Sunda ti abad ka-5 maséhi nepi ka ayeuna, geus dipaké tujuh wangun aksara, nya éta aksara Pallawa, Pranagari, Sunda Kuna, Cacarakan, (aksara Jawa), Arab Pégon, Cacarakan, jeung Latén. Pikeun nangtukeun idéntitas Sunda, Pamaréntah Provinsi Jawa Barat medalkeun Pérda No. 6 taun 1996 ngeunaan basa, sastra, jeung aksara Sunda. Dina éta Perda Nomer 6 1996 ditetepkeun yén anu dimaksud aksara Sunda téh nya éta aksara Sunda. Aksara Sunda mangrupa bagian tina kabeungharan budaya Sunda anu luhung ajén-inajénna, anu perlu dipikawanoh ku sakumna peserta didik. Mikawanoh Aksara Sunda
aksara ngalagena téh konsonan nu binarung vokal /a/ ilaharna disebut aksara silabis atawa aksara anu ngalambangkeun saengang. Jumlahna aya 23, anu ngawengku 18 aksara ngalagena Sunda jeung 5 aksara Sunda serepan (fa, va, qa, za,xa). Titénan wangun jeung cara macana ieu di handap. 201800340289 [email protected] MADALI Aksara Sunda swara atawa vokal jumlahna aya 7 huruf vokal. Titénan wangun jeung cara macana aksara swara ieu di handap. a. Aksara Ngalagena Asli ILO AKSARA SUNDA DI HANDAP. Prepared by Aksara Sunda 1. AKSARA SWARA 2. AKSARA NGALAGENA b. Aksara Ngalagena Serepan
Angka dumasar jumlahna aya 10, nya éta ti 0 nepi ka 9. Titénan wangun jeung cara macana ieu di handap. Rarangkén (lambang vokalisasi), dilarapkeun pikeun ngarobah sora dina aksara ngalagena, nambahan konsonan, boh dina aksara swara boh dina aksara ngalagena, jeung ngaleungitkeun sora tungtung/sora vokal dina aksara Sunda. Titénan ieu di handap. ILO AKSARA SUNDA DI HANDAP. Aksara Sunda 4. RARANGKEN 3. ANGKA
Aksara Swara NGALARAPKEUN AKSARA SUNDA 05/06/2023 Ieu conto cara nuliskeun aksara swara. Titénan sing gemet! Ieu latihan pikeun hidep bisa leuwih paham kana aksara Sunda hususna dina aksara swara. Latihan satulyna hidep bisa dilarapkeun kana kekecapan anu séjén. Salin ieu aksara Sunda kana kekecapan di handap
Aksara Ngalagena NGALARAPKEUN AKSARA SUNDA 05/06/2023 Ieu latihan pikeun hidep bisa leuwih paham kana aksara Sunda hususna dina aksara swara. Latihan satulyna hidep bisa dilarapkeun kana kekecapan anu séjén. Ieu conto cara nuliskeun aksara ngalagena Titénan sing gemet! Salin ieu aksara Sunda kana kekecapan di handap
ANGKA AKSARA SUNDA MADALI ELJAMIL Dina ieu pangajaran ti heula hidep geus diwanohkeun kana angka jeung aturan nulisna. Ieu di handap cara nuliskeun angka! SENIN, 05 JUNI 2023 SENIN, 05 JUNI 2023 [email protected] 110-748-1 201800340289 Salin ieu angka kana aksara Sunda!
Panghulu RARANGKEN Panghulu nya éta rarangkén anu gunana pikeun ngarobah vokal /a/ jadi /i/, nulisna luhureun aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panyuku RARANGKEN Panyuku, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun ngarobah vokal /a/ jadi /u/, nulisna handapeun aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panéléng RARANGKEN Panéléng, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun ngarobah vokal /a/ jadi /é/, nulisna kéncaeun aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panolong RARANGKEN Panolong, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun ngarobah vokal /a/ jadi /0/, nulisna katuhueun aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Pamepet RARANGKEN Pamepet, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun ngarobah vokal /a/ jadi /e/, nulisna luhureun aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Paneuleung RARANGKEN Paneuleung, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun ngarobah vokal /a/ jadi /eu/, nulisna luhureun aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Pamingkal RARANGKEN Pamingkal, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun nambahan sora /+ya/ dina aksara dasar, anu sakaligus ngaleungitkeun sora vokal aksara dasar anu dilaparanna, sarta bisa robah sora vokalna gumantung rarangkén vokalisasi anu dilarapkeun/dipaké. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panyakra RARANGKEN Panyakra, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun nambahan sora /+ra/ dina aksara dasar, anu sakaligus ngaleungitkeun sora vokal aksara dasar anu dilaparanna, sarta bisa robah sora vokalna gumantung rarangkén vokalisasi anu dilarapkeun/dipaké. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panyiku RARANGKEN Panyiku, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun nambahan sora /+la/ dina aksara dasar, anu sakaligus ngaleungitkeun sora vokal aksara dasar anu dilaparanna, sarta bisa robah sora vokalna gumantung rarangkén vokalisasi anu dilarapkeun/dipaké. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panglayar RARANGKEN Panglayar, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun nambahan sora /+r/ di tungtung aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Pangwisad RARANGKEN Pangwisad, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun nambahan sora /+h/ di tungtung aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Panyecek RARANGKEN Panyecek, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun nambahan sora /+ng/ di tungtung aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Pamaéh RARANGKEN Panyecek, mangrupa rarangkén anu gunana pikeun ngaleungitkeun sora dina aksara dasar. Rarangkén dina aksara Sunda aya 13, nya éta 1. panghulu, 2. panyuku, 3. panéléng, 4. panolong, 5. pamepet, 6. paneuleung, 7. pamingkal, 8. panyakra, 9. panyiku, 10. panglayar, 11. pangwisad, 12. panyecek, jeung 13. pamaéh.
Tanda baca atawa fungtuasi anu dipaké pikeun ngalengkepan aksara Sunda (boh akasarana boh angkana), saperti tanda baca: 1. titik (.), 2. koma (,), 3. titik dua (:), 4. tanda panyeluk (!), 5. tanda pananya (?), 6. tanda kekenteng ("..."), 7. panyambung (-), jeung sajabana, disaruakeun jeung nulis tanda baca dina aksara laten. kitu oge tanda baca anu dilarapkeun dina gela. 201800340289 TANDA BACA (FUNGTUASI) 205, JULI, 2023 pangajaran [email protected] AKSARA SUNDA
DAFTAR PUSTAKA Atja. 1970. Ratu Pakuan: Tjerita Sunda-Kuno dari Lereng Tjikuraj. Bandung: Lembaga Bahasa dan Sejarah Bandung. Danadibrata, R.A. 2006. Kamus Basa Sunda. Bandung: PT Kiblat Utama jeung Universitas Padjadjaran. Hadi, Ahmad, spk. 2017. Peperenian. Bandung: CV Geger Sunten. Setiawijaya, Dudi Rudiana, spk. 2017. Ngalagena. Bandung: CV Geger Sunten. Sudaryat, Yayat. spk. 2007. Tata Basa Sunda Kiwari. Bandung: Yrama Widia. Sudaryat, Yayat & Deni Hadiansyah. 2017. Panggelar Basa Sunda. Jakarta: Erlangga. Tarigan, Henry Guntur. 2013. Menulis Sebagai Keterampilan Berbahasa. Bandung: CV Angkasa