Endeavor Society: When the Truth is Overlooked and the Illusion of Truth Grows

1

สังคมบากหนา้ :
เมื่อความจริงถกู มองขา้ มและการเร้นลวงความจริงเติบโต
Endeavor Society: When the Truth is Overlooked and the

Illusion of Truth Grows

พระปลดั ระพิน พุทฺธิสาโรIPhrapalad Raphin Buddhisaro*
มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั Mahachulalongkornrajavidyalaya University

*Corresponding Author e-mail: [email protected]

บทคัดยอ่
บทความน้เี ขยี นเพอื่ สะท้อนคิดต่อพฤติกรรม “บากหนา้ ” ซ่ึงเปน็ กระบวนการและพฤติกรรมที่

ต้องใช้ความอดทนเพื่อฝนื ทนและให้ผ่านต่อสถานการณ์ท่ียากลำบากของคนหนึ่ง ๆ ใช้การศกึ ษาผ่าน
เอกสาร งานวจิ ยั และการสังเกตในสถานการณ์จริง เขียนเปน็ ความเรยี งในรปู แบบบทความวชิ าการ

ผลการศึกษาพบวา่ พฤติกรรมบากหน้าพฤติกรรมที่ตอ้ งใชค้ วามอดทน ใช้ความพยายามที่จะ
รกั ษาความมัน่ คงของจติ ความคดิ และการกระทำให้สอดคล้องกนั เป็นพฤติกรรมแหง่ การทำงานของจติ
ทก่ี อ่ ใหเ้ กิดความตอ่ เนอื่ งจนกลายเปน็ สภาวะทตี่ อ้ งทน หรอื ทนอยใู่ นอาการแหง่ ความเป็นจริงท่ีต้องรับ
อยู่กับสภาพนั้น ๆ อย่างเหมาะสม ผู้ไม่อาจบากหน้า อาจใช้ความรนุ แรงในการยุติแก้ปัญหานั้น เช่น
การฆ่าตัวตาย การใช้ความรุนแรงเพื่อยุติความรุนแรงทางความคิดนั้น จนกระทั่งกลายเป็นปัญหา
อาชญากรรมไปก็มี ดงั นนั้ ท่าทตี อ่ การยอมรับความฝนื ทนทเ่ี รียกว่าบากหน้าน้ี คอื การปรับจิต รักษาใจ
เปลีย่ นความคิดตามแนวพระพุทธศาสนา ใชห้ ลักขันติธรรม (ความอดทน) โลกธรรม (สรรพสง่ิ ล้วนเป็น
ของคู่กัน) และอนิจจธรรม (สรรพสิ่งล้วนเปลี่ยนแปลงไม่นิรันดร์) เพื่อเปลีย่ นให้เป็นมุมคิดในการก้าว
ขา้ มความ ฝืนทนเป็นสังคมบากหนา้ หนา้ ด้าน และภาวะที่เปลีย่ นผ่านไปไดใ้ นท่ีสุดด้วย
คำสำคัญ : สงั คมบากหนา้ ,ความจรงิ ,ความลวง

Abstract
This article is written to reflect "top notch" behavior, which is a process and

behavior that requires patience to endure and endure a difficult situation. One uses
education through research papers and real-world observation. Get involved

The study found that Behavior is notch, behavior that requires patience Make an
effort to maintain mental stability Consistent thoughts and actions Is the behavior of the
mind that creates continuity until it becomes a state that must endure Or endure the
symptoms of reality that must be addressed with the condition properly. May use
violence to end the problem, such as suicide, using violence to end that violence Until
it became a crime Therefore, this attitude towards acceptance of disobedience Is mental

2

adjustment Change ideas according to Buddhism Use tolerance (patience), the worldly
(all things belong to one another) and the doctrine of (all things change forever) to
change into a thinking point of transcendence. Forced to endure a brazen society, a
brazen state and a condition that could eventually change.
Keywords: To turn to face Social,Truth,Lies

บทนำ
ภาพข่าวของการประณามตำหนิ จากฝากฝั่งตรงข้ามกับรัฐบาลในสถานการณ์การบริหาร

Covid 19 รวมทง้ั ภาพข่าวสถานการณ์ของประชาคมโลก ความจริงจำนวนมาก เป็นความจริงแห่งการ
จำนน หรือต้องยอมจำนน โดยในทางพระพุทธศาสนาถอื วา่ ความจริงนนั้ เป็นความจริงแท้ ทเี่ รียกวา่ ไมม่ ี
การเปล่ียนแปลงหรือแก้แปรได้ ดังมีพุทธพจน์ยนื ยันที่ว่า “สจฺจํ เว อมต วาจา” ความจริงเป็นส่งิ ไม่
ตาย หรืออีกแนวคิดคือ “นตฺถิ โลเก รโหนาม” ขึ้นชื่อว่าความลับไม่มีในโลก นัยว่าความจริงหรือ
ข้อเท็จจริงเท่านน้ั จึงจะคงอย่นู ริ ันดร์ ไม่แปรเปน็ อย่างอื่นไปได้ เช่น ความจริงตามธรรมชาติของมนุษย์
ทีเ่ รียกว่าเกิดแก่ เจ็บตาย กิน อยู่ หลับ นอน ซ่ึงสภาพการณเ์ หล่านไ้ี ดส้ ะทอ้ นหลักคิดของพระพทุ ธเจ้า
เองที่ได้เสนอทฤษฎีแห่งการ “แข็งขืน” กับธรรมชาติ ด้วยการเสนอแนวคิดเรื่อง “ไม่” ที่จะเป็นการ
แขง็ ขนื กบั ธรรมชาตดิ ว้ ยการ “ไม่-เกิด-แก-่ เจบ็ -ตาย” แปลว่ามที างเลือกสำหรบั ชีวติ หรือการใช้ชีวิตใน
ฐานะมนษุ ย์คนหน่งึ จะพึงกระทำได้ บางคนเลอื กทางตายเพ่ือให้ชีวติ ส้นิ ภาวะ “บากหน้า” ทภี่ าษาไทย
อาจใช้คำว่า อบั อาย มีความละอาย เสยี หน้า คนร้คู วามลบั อาการซึมเศร้า ทดท้อ หดหู่ สังคมตราหน้า
ประนาม ผิดหวัง ไปจนถึงการสิ้นหวัง บางคนเลือกแสดงออกต่อพฤติกรรมความ “อัปยศ-อดสู-หรือ
ความแพ้พ่าย ต่อพฤติกรรมนั้นด้วยวิธกี ารต่าง ๆ กันไป ดังกรณี การ “แพ้กลศึก” ต่อขงเบ้งของจิวย่ี
(ค.ศ. 175-210) จนทำให้กระอกั เลือดเสยี ชีวติ (ศลิ ปวฒั นธรรม,2564) พระพรหมสธุ ี (เสนาะ ปญฺญาวชิ
โร) เลอื กทจี่ ะใชแ้ นวทางอัตตวินิบาตกรรมเพ่อื หลีกหนสี ภาพท่ที นไดย้ ากความสูญเสียยศ ตำแหน่ง และ
สถานะทางสงั คม (โมไนย พจน์,2559) เสย่ี อดู๊ กับภาพข่าวการ “ฆา่ ตวั ตาย” หลงั พ้นคกุ ออกมาในข้อหา
แอบอ้างเบ้ืองสูง สภาพความจริงที่เกดิ ขึ้นและยากทีจ่ ะฝืนไม่ว่าเรื่องที่ประสบ หรือเร่ืองไมจ่ ริงอันเป็น
ผลกระทบต่อชีวิตท่ีตวั เองต้องได้รับกลายเป็นผลต่อชีวิตหรือความจรงิ ของชีวิตไปโดยปรยิ าย (ไทยรัฐ
ออนไลน์,2558) หรือกรณีของเหตุการณ์พระภิกษุหนุ่มนักเทศน์กับการแห่เชียร์ (ข่าวสังคม
TNEWS,2556) กรณีคำถามว่าอยูไ่ ด้อย่างไรต่อกรณีอดีตผูช้ ่วยเจา้ อาวาสวดั เชียงใหม่สร้างโลกสองใบ
(MGR Online,2564) ดงั น้นั ความจริงท่ีมอิ าจฝืนทน เปน็ “ทกุ ข์” ที่หมายถงึ สภาพทีท่ นได้ยาก แล้วใน
เม่ือจะฝนื ทนจะต้องทำอย่างไร “บากหนา้ ” ไหม หรือวา่ ตอ้ ง “ปรับท่าที” ตอ่ สิ่งท่เี ข้ามากระทบนน้ั ดว้ ย
ท่าที หรืออาการอย่างไร ? ดงั น้ันในบทความน้จี ะไดศ้ ึกษาภาวะความบากหน้า (ความจริงซ่ึงทนได้ยาก
แต่ต้องทน) ทสี่ ัมพันธก์ บั แนวคดิ ในเรอ่ื งความอดทน การทนอยู่ หรืออาจไปถึงภาวะทย่ี อมจำนนเพ่ือให้
ผ่านเรื่องเลวร้าย หรือภาวะไม่อาจฝืนทน แต่ต้องอยู่กับความเจ็บปวดน้ัน ๆ หรือเลือกใช้ความรุนแรง
เพือ่ หลีกหนีต่อสภาพนนั้ อยา่ งทีจ่ ะอยู่ในภาวะกลำ้ กลนื ฝืนทนอยา่ งน้ันได้

3

นัยยะของภาวะบากหน้า
บากหน้าอาจเปน็ คำไทยแท้ อาจสัมพนั ธ์กับพฤตกิ รรมการเผชิญหน้า การแสวงหาหน้าตา และ

การกระทำทน่ี ำไปส่กู ารยดึ ยนื ฝนื ทนเพอื่ ก้าวต่อไปข้างหนา้ ใหไ้ ด้ ในพจนานกุ รมฉบับราชบัณฑติ ยสถาน
ให้ความหมายของคำวา่ “บาก” ไวว้ ่า (ก.) “ใช้สิ่งมีคมเชน่ มีดหรือขวานเปน็ ต้น ฟนั สงิ่ ใดส่ิงหน่ึงเช่น
ต้นไมใ้ ห้เป็นแผลเป็นรอยหรือเป็นทางเขา้ ไป, โดยปรยิ ายหมายความว่า มงุ่ หนา้ ไป เช่น อย่ารู้มาก
บากหนีแตท่ ง่ี ่าย...” (น.260) แตเ่ ม่อื โยงไปหาคำวา่ บากหน้า ในพจนานุกรมก็ให้ความไว้วา่ (ก.) “...
ยอมเสียหนา้ เข้าไปขอความช่วยเหลือดว้ ยความจําใจจําเป็น...” [พจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑิตสถาน
2542.น.620 ] หรือในความหมายของการ “กล้ำกลืน” ฝืนทน หรือสภาวะของการฝืนเพื่อให้ไดส้ ิ่งที่
ต้องการหรือไม่ได้สิ่งที่ตัวเองไม่ต้องการ เพื่อให้ผ่านวิกฤติเหตุการณ์อันไม่พึงประสงค์ นั้น ดังนั้น
พฤติกรรมแนวคิดทางจิตวิทยามองวา่ พฤติกรรมการบากหน้า จึงย่อมหมายถึง การกระทำใด ๆ ที่เปน็
การสะท้อนแนวคิดพฤติกรรมและการกระทำทีจ่ ะก่อให้เกิดผลในทางปฏบิ ัติหรือไม่ปฏิบตั ิ จนกระทง่ั
กลายเปน็ ภาพลักษณ์ในผลรวม หรือในทางกลบั กนั กลายเป็นนวตั ิกรรมทางการจัดการอยา่ งเป็นระบบ
ภายใต้กลไก อย่างเหมาะสมและเปน็ ประโยชน์

เหตทุ ่จี ะนำไปส่กู ารบากหน้า
พฤติกรรมท่ีย้อนแย้ง และไมส่ อดคลอ้ ง จะเปน็ การปลกี ตัวออกจากสงั คมหรือไม่ หรือในเวลา

เดียวกันจะเปน็ การ “สันโดษ” เพื่อยืนยันพฤตกิ รรมและการกระทำนั้นให้เกิดผลในทางปฏิบัติหรือไม่
ประการใดไม่มผี ลในทางปฏิบตั ิ บากหนา้ จงึ อาจหมายถงึ การฝืนทน จำทน หรอื ไม่ยอมทนกบั เหตุการณ์
นนั้ หรอื การอยอู่ ย่างอดสู หรือฝนื ใจอยู่ การสรา้ งพระ “อดึ อัด” ของพระเจ้ามนหู ะ (มลั ลิกา ภูมะธน
,พระระพิน พทุ ธิสาโร,2559) ที่ตอ้ งตกอยภู่ ายใตต้ วั ประกนั หรือเชลยของกษตั ริยพ์ ม่า การแสดงออกตอ่
ความ “บากหนา้ ” น้ัน ด้วยการสรา้ งพระพุทธรูปอันเป็นสัญลกั ษณ์ของการถูกจองจำ จึงเป็นภาวะของ
การจำใจอยู่ หรือการท่ีซามไู ร กับการทำฮาราคีรี harakiri (Japan Info,2017) อาจเป็นคุณสมบตั อิ ยา่ ง
หนง่ึ ของการใชช้ ีวิตหรอื วิถีชีวติ ท่ีจะทำใหช้ ีวิตตอ้ งจำฝนื ทน การยอมตายของพระยาพิชยั ดาบหกั (พ.ศ.
2284-2325) ภายใตค้ วามพ่ายแพ้ การเปลยี่ นอำนาจ เปล่ียนรัชกาล (ทรงพล นาคเอ่ยี ม,2550) จงึ นา่ จะ
เป็นคำตอบของชวี ติ ดงั นนั้ พฤตกิ รรมการฆ่าตวั ตาย จึงมีนัยยะหนงึ่ ของการไม่ยอมรับต่อความจริง หรือ
การไมแ่ ข็งขืนตอ่ ความจรงิ กรณีของพระพุทธเจา้ ไมย่ อมหนี ตอ่ ความจรงิ ทถี่ กู กลา่ วหา ซ่ึงพระพุทธเจ้า
บอกว่าความจริงต้องต่อสู้ด้วยความจริง การแข็งขืนฝืนทน เพื่อสยบข่าวลือ การใช้ความจริงอีกชุด
อธิบายความจรงิ จึงเกิดข้นึ

หากวาสภขตั ตยิ า ลกู ทาส ในสังคมท่มี เี ง่อื นไขวา่ เรื่อง “ชัน้ ” ทางสังคม “กษัตริย์-พราหมณ์-
แพทย์-ศูทร” ถูกปลอมส่งมาเป็น “อัครมเหสี” ในเมืองใหญ่ (พระระพิน พุทธิสาโร,2545) เหนือกวา่
ชายาอีกกว่า 499 คน เมื่อมีโอรสก็ได้ชื่อว่า “อุปราช” หรือ “อัครราชกุมาร” ที่มีสิทธิ์ในราชบัลลังค์
เหนือกว่าเจ้าชายทั้งปวง แต่วันดีคืนดีความจริงกป็ รากฏว่า “เขา” เป็นเพียง “ลูกทาส” ที่ปลอมเป็น
เจ้าหญงิ เท่าน้ัน จึงถกู ปลดจากตำแหนง่ ทส่ี งู ส่ง ไปสคู่ วามเป็นสามัญชน เช่อื ไดเ้ ลยว่าสภาพเหตุการณ์ฯ

4

นต้องเป็นความจริงที่ไม่อาจฝืนทน การกล้ำกลืนจนเกินกว่าจะยอมรับได้ต้องเกิดขึ้นแน่ และการ
เผชญิ หน้ากบั ความจริงเพือ่ ใหผ้ า่ นเหตกุ ารณ์นั้นคงเป็นเร่อื งยากและจำทน แม้ในภายนหลงั จะได้รับการ
คนื ฐานันดรเดมิ แตค่ วามเช่อื ทถ่ี ูกฝังอยใู่ นสังคมคงยากที่จะยอมรบั ต่อความจริงทีเ่ กดิ ข้นึ ผลคือความค่ัง
แค้นและผูกใจเจ็บเกิดขึ้นตลอดเวลาและกลายมาเป็นสงครามฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ของ “วิฑฑู ภะ” อันเปน็
บทจบของความจรงิ ทยี่ ากต่อการจะยอมรบั ในครงั้ กระนัน้ (พระระพิน พทุ ธสิ าโร,2544)

พระนางมาทิลดา (Caroline Mathilde; 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2294 — 10 พฤษภาคม พ.ศ.
2318) เจา้ หญิงจากอังกฤษ ท่ีมาเปน็ สะใภ้ในราชวงศ์เดนมารก์ หม่อมยงิ่ เจ้าฟา้ ผ้สู ูงศักดิแ์ ตห่ ลักรกั อดีต
มหาโต คงตรอมใจ เสียใจ ผดิ หวงั หดหู่ เมอื่ ความจริงปรากฏ (บากหนา้ ) มหาโต ตาย คกู่ รณขี องเพศท่ี
ไม่เป็นไปตามเงื่อนไขแห่งจารีต หรือกรณีพระนางมาทลิ ดา (Caroline Mathilde) กับตรสุ ซี (Johann
Friedrich Struensee) ซึง่ เราคงไมร่ ู้อารมณ์และความคิดของพวกเขาอย่างไร แต่หากเอากรอบคิด หรอื
วถิ ธี รรมชาติแหง่ ความเปน็ มนษุ ย์ คงมคี วามอาย ความเสยี ใจ ผดิ หวงั พวกเขาคงมคี วามเจ็บปวด หรือไม่
ก็เสียหน้า เพราะมีหลักฐานว่า พระนางมาทลิ ดา ได้สารภาพว่าเป็นความจริง หลังจากที่ถกู หลอกจาก
ฝ่ายสอบสวนว่า คู่ขาได้สารภาพเสียแล้ว ของพระนางสารภาพความจริงเสียแล้ว ดังนั้นความเสียใจ
น้อยใจ แปลว่าไหนว่าจะรักกันจนวันตาย ทำไมสารภาพได้ จึงยอมรับความจริง เท่ากับว่าความรกั ท่ี
สัตย์ชื่อได้กลายเป็นหอกทิ่มแทงในกันและกนั พร้อมกับความตายของฝ่าย “คู่กรณี” และการถูกกัก
บริเวณ หรือ “จำสนม” จนตายในประสาทท่หี า่ งไกลและไมม่ ผี รู้ บั ใช้ ดังปรากฏตามภาพประกอบ 1

ภาพที่ 1 บุคคลในประวัตศิ าสตรร์ ่วมของ เจ้าหญิงแคโรไลน์ มาทลิ ดาแหง่ บรเิ ตนใหญ่ (Caroline
Mathilde; 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2294 — 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2318) ในฐานะราชินีของ Christian VII

of Denmark (m. 1766; div. 1772) และเรน้ รกั ราชนิ อี ยา่ ง Johann Friedrich Struensee
(Wikipedia,2022)

ความจริงเหลา่ นีอ้ าจเป็นกรณศี กึ ษาท่ีน่าสนใจวา่ ในอกี ชว่ งเวลาหน่งึ ให้คนไดร้ ู้ ทราบ และเข้าใจ
ว่าเหตุการณ์เหล่านี้ เกิดขึ้นได้อย่างไรและส่งผลอย่างไร มันอาจเป็นความเจ็บปวด ตระหนก เสียใจ
เศร้าใจ ผดิ หวงั แปลว่าเหตุการณท์ ี่เกิดขนึ้ ในขณะนั้นอาจผสมซอ้ นกบั ความคาดหวัง มุ่งหวัง

มีผู้พดู ประโยควา่ “พดู ถงึ เขียนถึงนะง่าย แตเ่ ราคงไม่ทราบความรสู้ กึ เขาในช่วงเวลานั้น”
(Thongtha,2558) คนทีป่ ระสบเหตุ หรอื เจา้ ของเรือ่ ง บางคนยอมตาย เพ่ือให้ผา่ น แปลวา่ ใช้ชีวิต ผ่าน
เรื่องของชีวิต เราจึงเห็นบางเหตุการณ์บางคนเลือกที่จะทำลายตัวเองคือการฆ่าตัวตาย เพื่อให้ผ่าน

5

เหตุการณ์นั้น หรอื บางคนเลือกท่จี ะใชค้ วามรุนแรงของตนเองดว้ ยการฆ่าคนอ่ืนหรือฆ่าผู้อ่ืนเพ่ือให้ผ่าน

เหตุการณ์นั้นไปกม็ ี ในทางตรงกนั ขา้ มบางคนใช้ความอดทน “บากหน้า” อยู่กบั ความจรงิ แม้จะขม

ขนื่ ปวดร้าว แต่เมื่อถงึ ท่สี ุดต้องผา่ นเรอ่ื งเหล่านัน้ ไปให้ได้ อาจใช้วธิ กี ารยอมรบั ความจรงิ อยา่ งสงบ สยบ
นิ่ง แต่ไม่ใช่สยบยอม เพื่อก้าวผ่าน ข้ามผ่านต่อความเจ็บปวดนั้น เมื่อไหร่ คิดได้ ปรับท่าที จะเป็น
ความรู้ (สกึ ) และมองมันอยา่ งเข้าใจ หรือปรับตัวเองบนโหมดใหม่ จนกา้ วผา่ น อาจไดย้ นิ ประโยคบอก

เล่าของบางคนว่า “เธอผ่านเร่ืองนั้นมาได้อย่างไร ถ้าเป็นฉัน คงตายไปแล้ว” แปลว่าการใช้

ความจรงิ เพ่ือกา้ วพ้นความจรงิ คอื การยอมรับความจรงิ หรือในบางกรณหี รือบางรายอาจใช้วิธีการข้าม
พ้นความจริงเหลา่ น้ัน ด้วยการไมส่ นใจ หรือไม่ใสใ่ จ ใช้ความเท็จปกปิดความจริง ใช้ความไม่จริง เพ่ือ
ยืนยันความจริงนั้นใหเ้ ป็นความจริงที่จะเป็นประโยชนต์ ่อการบริหารความจริงหรือก้าวความเป็นจรงิ
อย่างแทจ้ ริง

บางคนเลอื กท่ีจะทำลายตวั เอง เพราะไม่ต้องการ “บากหนา้ ” อย่ใู นสังคมแบบน้ี บางคนต้อง
บากหน้า ในสภาพจอมจำนนหรอื ฝืนทน เพือ่ ใหต้ วั เองกา้ วเดินไป หรอื มีชอ่ งทางในการดำเนินชวี ติ ในอีก
แบบหนึ่ง ผู้เขยี นไปพบสตรนี างหนึ่งซงึ่ ตอ้ งโทษคดียาเสพติดและติดคุกเป็นเวลาหลายปี ตอนแรกเม่ือ
เธอเหน็ ผ้เู ขียนเหมือนจะหลบ ประหนึ่งไมอ่ ยากพบหนา้ แต่ด้วยสถานการณ์ทไ่ี มอ่ าจเล่ียงการสนทนาจึง
เกิดขึ้น จึงทำให้เธอมั่นใจกับการที่จะพูดคุยและสนทนา และในภายหลังก็ทำให้ภาพความเชื่อมโยง
ระหว่างมติ รภาพในก่อนหน้านนั้ เหมอื นคืนกลับ แต่ภาพของการ “บากหน้า” ของเธออาจยงั อย่เู หมือน
ประหนึง่ “ปม” ในใจ แต่ในเวลาเดียวถูกทำให้เล็กลงดว้ ยเงื่อนไขของเวลา หรือถูกทำให้โตเขื่องดว้ ย
ความคิดและสภาพแวดลอ้ มก็ได้

ความตายของซามูไร ใช้ความตายเป็นเครื่องมือในการสร้าง “มมังการ” ในตัวเองผ่านคำวา่
“ศักดิ์ศรี-เกียรติยศ”มิอาจฝืนทนต่อความพ่ายแพ้ผ่านนัยยะของศักดิ์ศรีได้ ความตายอย่างมีเกียรติ
“ฮาราคีรี” จึงมีนยั ยะของการมิอาจฝนื ทนด้วย ความตายของเจา้ ฟา้ ธรรมาธเิ บศก้งุ (กรมพระราชวังบวร
สถานมงคลแห่งกรุงศรีอยุธยา (ราชวงศ์บ้านพลูหลวง/พ.ศ. 2284 - พ.ศ. 2298) ที่ผู้เป็นพอ่ หยิบยื่นให้
(ราชบัณฑิตยสถาน, 2549) เป็นการตายที่อาจไมไ่ ด้อยากให้เกดิ ขึ้น แต่กฎเกณฑ์หนา้ ตา และเงื่อนไข
อาจเป็น “คำสั่งตาย” ที่อาจใชห้ ลักการไมอ่ าจ “ฝืนทน” เปน็ ใบเบกิ เกนิ กว่าทจ่ี ะมีชีวติ อยู่ในสังคมน้ไี ด้
การเสียหนา้ จารตี และสถานะแหง่ กษัตริยข์ องผ้เู ป็นพอ่ ที่ลกู บงั อาจมาตีทา้ ยครวั พอ่ เสยี กระน้นั แปลวา่
พฤตกิ รรมทางเพศในฐานะเปน็ การ “สมสู่” ธรรมชาติของมนุษยถ์ ูกจดั วางใหเ้ กิดขึน้ ภายใต้ความเหลื่อม
ลำ้ และการคงอยอู่ ย่างนัน้ หรอื ไม่ ? เจ้าฟา้ ทน่ี ัยหนง่ึ คงไมป่ ระสงคบ์ ากหน้า หรือในเวลาเดียวกนั พ่อคง
รู้สึกเสียหน้า จึงเลอื กที่จะ “ประหาร” ชีวิตราชโอรส หยิบยื่นความตายให้ผู้พ่อลูก บังอาจมาลักลอบ
“เป็นชู้กับนางสนม” ของพระองค์หรือนางสนมผู้ต้องห้ามของเรากระนัน้ ซึ่งอาจเป็นไปได้ทั้ง “เสีย
หนา้ ” การบากหน้ายอมรบั ต่อความจรงิ ทีเ่ กิดขึ้นจงึ เป็นสง่ิ ยากและไม่พึงเกิดขนึ้ หรอื กระทำได้ รวมไปถงึ
อาจเปน็ การ รกั ษากฎทางสงั คม หรือการกระทำทางสังคมก็คงเปน็ ได้

ความเชื่อตอ่ ความตายของซามูไรในญป่ี ุ่น “เชปปกู ”ุ หรอื การ “ทำฮาราครี ี” จงึ ยอ่ มหมายถึง
“ศักดศิ์ ร”ี หรอื การไม่อืดฝนทนหรือการกล้ำกลนื ต่อความพ่ายแพ้ ความสูญเสยี หรอื “ศกั ดศ์ิ รีแห่งวิถี

6

นกั รบ” การตายดว้ ยมอื ของขา้ ศกึ ศัตรูเป็นความไร้เกียรติ นอกเหนอื จากการตายแบบผู้กลา้ ในสนามรบ
การสร้างความเช่ือต่อเร่ืองดงั กลา่ วจงึ เกิดขน้ึ ภายใตเ้ งอ่ื นไขของความเชือ่ ต่อศกั ดศ์ิ รใี นมติ ิของการจัดวาง
และความอดทนตอ่ ชะตากรรมของชีวติ ดงั นัน้ ท่าทตี ่อความจรงิ ของชีวิตในมิติเกินกว่าจะ “กล้ำกลืน”
ให้ยอมรับตอ่ ความจรงิ ของชีวติ แมจ้ ะไมเ่ ปน็ จรงิ แต่การ “ฝืนทน” ต่อพฤตกิ รรมทีถ่ กู กำหนดข้นึ ในสงั คม
ท้งั ในเรอ่ื งของ “จริยธรรมทาง เพศ” การแข็งขืนท่เี กินกว่าจะยอมรบั ได้ในชะตากรรมของชวี ติ หรอื มิติ
ของชีวติ ท่เี กนิ กว่าจะทนหรอื แข็งขืนให้ยอมรับต่อชะตากรรมนนั้ ได้ ดงั นัน้ เหตุเกิด หรอื ประเด็นนำไปสู่
การบากหน้า หรือการต้องอับอายเกิดขึ้นได้ทั้งสิ้นทั้งในเรื่องจริยธรรมทางเพศ สังคม การเมือง และ
เศรษฐกจิ อยู่ท่สี มาชกิ ในสงั คมนั้น ๆ จะกำหนดเป็นเงอื่ นไขและเกณฑท์ างสังคมรว่ มกนั ในการอยู่รว่ มกนั
ในสงั คมนัน้ ๆ

ภาพท่ี 2 ปรากฏการณ์ภาวะ “บากหน้า” ท่ปี รากฏในวัดสระเกษ แตใ่ ชว้ ิธีการท่ที นได้ยากแตกต่างกันดบั ปรากฏเป็น
ภาพขา่ ว ความตายของเจ้าคณุ เสนาะวัดสระเกศ กับสภาพมิอา่ นฝืนทน (Thai PBS, 2561 )

จากภาพ 2 สะท้อนเหตุการณ์ที่เกิดข้ึนในวันสระเกศที่มีอดีตสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกีย่ ว อุป
เสโณ, พ.ศ. 2471-2556) อดีตประธานผ้ปู ฏบิ ัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ทส่ี ง่ ต่อวัดสู่ทายาทชั้นหลัง
จนกลายการช่วงชิงตำแหน่งของศิษย์ทั้ง 2 คือ พระพรหมสิทธิ์ (ธงชัย สุขโข,พ.ศ.2499-) และพระ
พรหมสุธี (เสนาะ ปญฺญาวชิโร,พ.ศ.2500-2559) โดยทง้ั สองไดร้ บั ผลกระทบแตกต่างกนั จากเหตกุ ารณ์
ท่ีเกดิ ขึน้ ในวดั หนงึ่ ท่านได้รบั ผลกระบทต่อชีวติ เหมอื นกนั หนึง่ ใช้วธิ กี ารวนิ ิบาตกรรมเพื่อข้ามพ้นสภาพ
ที่ทนทุกข์ได้ยาก แต่อีกท่านหนึ่งเลือกที่จะใช้วิถีของการสู้ผ่านความสงบในการจองจำกว่า 1 ปีใน
เรือนจำ และกลับมาเป็นพระภิกษุและพยายามฝืนทนต่อความยากลำบากนี้ให้ผ่านพ้นไปได้ (ข่าวสด
ออนไลน,์ 2564) ซงึ่ ยกมาอาจเป็นกรณีเทยี บเคยี งตอ่ แนวทางหรือวิธีการในการก้าวข้ามหรือผ่านพ้นต่อ
สภาพทท่ี นไดย้ ากน้ดี ้วยเช่นกนั

ภาวะยอมจำนนต่อความไม่บากหนา้
การฆ่าตัวตายกลายเป็นสาเหตุของการเสียชีวิต 1 ใน 10 ของการเสียชีวิตทั่วโลก ผู้เขียนให้

นิยามคำว่าไมอ่ าจฝนื ทนตอ่ ภาวะความบากหนา้ คือการยอมถอยหรือสยบยอม ตอ่ ความจรงิ ทป่ี รากฏ
บางคนเลอื กจะหนี บางคนเลือกท่ีจะยอมและไมอ่ าจฝืนทนต่อความจำยอมเหล่านัน้ ไปได้ การฆ่าตัว

7

ตายเป็นปัญหาสาธารณสขุ ที่เป็นสาเหตุของการสญู เสียชีวิตก่อนวัยอันควร ของประชากรโลก ร้อยละ
79 พบไดใ้ นประเทศทมี่ รี ายได้ระดับต่ำและปานกลาง เนือ้ หา : ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีรายได้ปาน
กลางระดับสูงทม่ี อี ตั ราการฆ่าตัวตายสูงกว่าเกณฑท์ ่ีองคก์ ารอนามยั โลก และกระทรวงสาธารณสุขของ
ประเทศไทยได้กำหนดไวซ้ ึง่ สาเหตุของการฆา่ ตวั ตายมีปัจจยั ทีเ่ ก่ยี วข้อง,ได้แก่ ปจั จยั ทางชวี ภาพ ปัจจัย
ทางสังคม-วัฒนธรรม และปัจจัยทางจิตใจ ประเทศต่างๆ ในแถบตะวันตก และตะวันออก รวมถึง
ประเทศไทย ใชว้ ธิ กี ารฆ่าตัวตาย ดว้ ยการแขวนคอมากท่สี ุดการฆ่าตัวตายสำเร็จ หรือการพยายามฆ่า
ตัวตาย แต่รอดชีวิตย่อมก่อให้ เกิดผลกระทบทางลบต่อบุคคลในครอบครัว เศรษฐกิจ และสังคม
ประเทศไทยใช้แนวทางดา้ นสาธารณสขุ

ในสถานการณ์โรคระบาด Covid 19 จะได้ยินข่าวการฆ่าตัวตาย ภาวะที่ไม่อาจฝืนทน เป็น
ปจั จยั หนง่ึ ในการฆ่าตวั ตายเพ่ือเร้นกายจากปัญหาที่เข้ามากระทบเพอื่ หลกี หนคี วามยากลำบากท่ีเกดิ ขนึ้
เร้นจากความเจบ็ ป่วย หรือจะด้วยเหตุอืน่ ใดก็ตาม แต่ภาวะไม่อาจฝนื ทน เป็นปจั จัยหนึ่งตอ่ การฆ่าตวั
ตาย ซึ่งผู้เขียนนิยามว่าภาวะของการไม่อาจฝืนทน คือภาวะที่ไม่อาจบากหน้าสู้ต่อในสังคมได้ จาก
งานวิจัยที่พบจำนวนมาก เช่น การฆ่าตัวตายของชาวนาในสังคมไทย: กรณีวิเคราะห์จากข่าว
หนังสือพิมพ์ (กาญจนา บญุ ยัง,2559) ในงานวิจัยเร่ือง “ปัจจัยที่เก่ียวข้องกับการฆ่าตัวตาย อำเภอ
จุน จังหวัดพะเยา” (ศศิธร กันทะ,กิตติวัฒน์ กันทะ, ช่อผกา แสนคำมา,2562) เรื่อง การฆ่าตัวตาย
ของนักศึกษากับการปรับตัวของครอบครัว มหาวิทยาลัยและรัฐ: การศึกษาโดยใช้ข่าวใน
หนังสือพิมพเ์ ป็นฐาน (วรสิทธ์ิ เจรญิ ศิลป์ และคณะ,2562) เรื่อง ประสิทธิผลของโปรแกรมป้องกันการ
ฆ่าตัวตายในผู้สูงอายุ ที่มีภาวะซึมเศร้าในชุมชน (ธีรพงษ์ ธงหิมะ,2562) เรื่อง คุณสมบัติทางจิตมิติ
ของแบบประเมินความคิดฆ่าตัวตายฉบับภาษาไทย (ปริยศ กิตติธีระศักดิ์,เกสร มุ้ยจีน,2015) เรื่อง
อตั ราการฆ่าตวั ตายและปจั จยั ทเ่ี ก่ียวข้องกับพฤติกรรมฆ่าตัวตายโรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช จังหวัด
สุพรรณบุรี (วราภรณ์ ประทปี ธีรานันต์,2014) เรื่อง ความเสี่ยงในการฆ่าตัวตายของผู้ป่วยในหอผูป้ ่วย
อายุรกรรมโรงพยาบาลนครพิงค์ (รจนพรรณ นันนทิทรรภ,2559) เรื่อง การฆ่าตัวตายของวัยรุ่นใน
ประเทศไทย : อุบตั ิการณ์ สาเหตุ และการป้องกนั (สมบูรณ์ หทัยอย่สู ุข,สพุ ร อภนิ นั ทเวช,2020) จาก
งานวิจัยสะท้อนภาวะหลายประการตอ่ การตัดสนิ ใจฆา่ ตวั ตาย นัยหนึ่งผ้เู ขียนตคี วามว่าภาวะไม่อาจฝืน
ทนเหล่านั้นเป็นปัจจัยสำคัญหนึ่งนำไปสู่การฆ่าตัวตาย หรือหลีกหนีภาวะฝืนทนเหล่านั้น
พระพุทธศาสนาใช้คำว่าทุกข์เป็นสภาพที่ทนได้ยาก และในความทนได้ยากนั้นเป็นปัจจัยนำไปสู่การ
เลอื กทางเลอื กท่ีสงั คมโลกถือว่าเปน็ ปัญญาของมนุษย์คอื การฆา่ ตัวตาย หรอื ไมอ่ าจฝืนทนบากหน้าอย่ใู น
สังคมตอ่ ไปได้ จะด้วยสาเหตหุ รอื ว่าภาวะจำเปน็ ใด ๆ กต็ าม ดังตาราง 1-3 เปน็ สถิติของประชาคมโลก
จะเห็นแนวโนม้ ของการฆา่ ตวั ตายมีจำนวนเพ่ิมขน้ึ อย่างต่อเน่ืองซง่ึ ส่งผลกระทบตอ่ ประชาชาตเิ ศรษฐกจิ
สังคมวฒั นธรรมในองคร์ วม ซ่ึงนำมาเทยี บเคยี งเปรยี บเทยี บได้

ตาราง 1 สถติ ิการฆ่าตัวตาย ใน ค.ศ.2016 (ทีม่ กี ารฆา่ ตัวตายเฉลย่ี 1 แสนคนตอ่ ป)ี

8

สถิติการฆ่าตัวตาย ใน ค.ศ.2016 (ที่มกี ารฆา่ ตัวตายเฉลย่ี 1 แสนคนต่อป)ี
Suicide rates by WHO region in 2016 (per 100 000 people per year)

WHO region Crude Age- Crude Crude Male–
rate standardized male rate female rate female
ratio
rate

Europe 15.4 12.85 24.7 6.6 3.74

Southeast Asia 13.2 13.40 14.8 11.6 1.28

Global 10.6 10.53 13.5 7.7 1.75

Western Pacific 10.2 8.45 10.9 9.4 1.16

Americas 9.8 9.25 15.1 4.6 3.28

Africa 7.4 11.96 9.9 4.8 2.06

Eastern 3.9 4.30 5.1 2.7 1.89
Mediterranean

ที่มา World Health Organization. (2019). Suicide in the world : Global Health Estimates.

ตาราง 2 สถิติการฆา่ ตวั ตายต่อจำแนกตามกลมุ่ รายได้แตล่ ะประเทศ (ค.ศ.2012/2555)

Income group (% of global pop) Suicides, 2012 Global % Rate Male:Female
(in thousands) (2012) (2012)

High-income countries (18.3%) 197 24.5% 12.7 3.5 : 1

Upper-middle-income countries (34.3%) 192 23.8% 7.5 1.3 : 1

Lower-middle-income countries (35.4%) 333 41.4% 14.1 1.7 : 1

Low-income countries (12.0%) 82 10.2% 13.4 1.7 : 1

Global (100.0%) 804 100.0% 11.4 1.9 : 1

ทีม่ า World Health Organization. (2019). Suicide in the world : Global Health Estimates.

ตาราง 3 สถติ กิ ารฆ่าตวั ตายรายประเทศทเ่ี ป็นอบั ดบั สูงสดุ

สถิตกิ ารฆ่าตัวตายรวมราว 100,000 /ปี

ประเทศ Male/ช Female/ญ Overall/รวม Sources & Year

Greenland * (Danish Realm) 84.99 28.44 58.28 2016

Lithuania * ลทิ วั เนยี 65.1 12.4 24.4 2018

South Korea * เกาหลใี ต้ 35.5 15.9 25.7 2020

Guyana * กูยานา่ 41.25 10.20 25.52 2017

Kazakhstan * คาซัคสถาน 40.68 8.01 23.81 2017

9

สถติ ิการฆา่ ตวั ตายรวมราว 100,000 /ปี

ประเทศ Male/ช Female/ญ Overall/รวม Sources & Year

Slovenia สโลวะเนีย 18.09 2016

Sri Lanka * ศรลี ังกา 14.6 2018

Hungary ฮงั การี 17.98 2016

Belarus * เบรารสุ 20.5 2017

Taiwan (Estimate) ไตห้ วัน 20.1 2018

ทม่ี า World Health Organization. (2019). Suicide in the world : Global Health
Estimates.

จากตาราง 1-3 สะท้อนใหเ้ ห็นว่าสังคมต้องการความชว่ ยเหลอื ตอ่ สภาพการณท์ ่ีทนได้ยาก อัน

หมายถงึ ความรนุ แรงจากการฆา่ ตวั ตาย การบากหนา้ ในนิยามความทุกขท์ ีท่ นได้ยากเปน็ ปรากฏการณ์

ของโลกร่วมสมัย และความเสียหายสูญเสียจากสภาพการณ์เหล่านี้ได้กลายเป็นผลกระทบต่อระบบ

สาธารณสุข สังคม วัฒนธรรม และเศรษฐกิจในองค์รวมของประชาคมโลก ประเด็นนี้กลายเป็นว่า

จุดสำคญั ของการแกป้ ัญหาด้วยการใช้ความรนุ แรงตอ่ ชีวติ ตนเองและชีวิตคนอืน่ จงึ ส่งผลเป็นความตาย

ดงั ปรากฏสถิตทิ ่ัวโลกทผ่ี คู้ นใชก้ ารฆ่าตวั ตายเป็นการแกป้ ญั หาระยะสน้ั หรอื ยตุ ปิ ัญหาท่เี กดิ ขึน้ ท่ไี ม่อาจ

ฝนื ทนต่อความยากลำบากหรือความทกุ ขท์ เี่ กิดข้นึ นนั้ นัยหนง่ึ ของความตายเหล่านไ้ี ด้สะท้อนใหเ้ หน็ ว่า

อาจถูกใช้เป็นวิธีแก้ปัญหาหนึ่งน้ันได้ แต่ในการแก้ปัญหาเหล่านั้นอาจบรรเทาในเบื้องต้น แต่ความ

รุนแรงไม่ได้ระงับหรือหยุดไปแต่อย่างใด รวมทั้งส่งผลกระทบเป็นปรากฏการณ์ของประชาคมโลกดงั

ปรากฏกระทงั่ ปจั จบุ ัน

ทา่ ทตี อ่ สังคมบากหนา้
กรณีศึกษาจำนวนมากพระพุทธศาสนาเสนอวิธแี ก้ปัญหา หรือการจัดวางทา่ ทีต่อพฤติกรรมที่

เข้ามากระทบ ตามกรณตี วั อย่างตอ่ ความจรงิ เหลา่ นั้นใหเ้ กดิ เป็นความจรงิ ในเชงิ ปฏบิ ตั ิหรอื ความจริงใน
เชิงโครงสร้าง มีคำพูดหรอื คำกลา่ วในเชงิ “ปลง” หรือในความหมายคือการปรบั ท่าทตี ่อความจริงหรือ
ความเจ็บปวดเหลา่ นนั้ ไว้ “วาง-วา่ ง-เว้น เย็นไดใ้ จกเ็ ปน็ สุข” ในความหมายคอื IวางI คอื การไม่หาสิ่ง
ใด หรือพฤตกิ รรมใด ใหม้ าเปน็ ภาระทางความรู้สกึ ในรูปแบบของการใส่สม หรอื ถอื เอาโดยประการท้ัง
ปวง Iวา่ งI ทำใจเป็นกลาง ๆ ไมเ่ จ็บปวด Iเว้นI ทเี่ ปน็ พฤติกรรมของการละจนกระทง่ั กลายเป็นการเว้น
หรือเวน้ ขาดจนไมเ่ ปน็ ผลกระทบตอ่ ชีวติ หรือการดำเนนิ ชวี ติ ในภายหลงั

ในประเด็นท่าทีต่อการบากหน้า เมื่อถอดความออกมาเป็น “ปะ-วะ-ชะ” ตามแนวคิดทาง
พระพุทธศาสนา เปน็ ประโยคเง่อื นไขเชงิ แฝงวา่ เว้น ที่มาจากฐานคำวา่ ปวช (อ่านวา่ ปะ-วะ-ชะ) หรือ
“บวช” ไม่ใช่การออกบวช แต่ในความหมายคือการ “วาง-ว่าง-เว้น” เย็นได้ใจเปน็ สุข ในความหมาย

10

ของการบวชเพ่อื การดำเนนิ ชีวิตหรือการใช้ชีวิตเพ่อื รกั ษาชีวติ ใหเ้ ปน็ ปกติภายใต้สถานการณ์อย่างใหม่
หรือการดำรงชวี ิตอย่างใหม่ภายใตก้ ฎเกณฑ์และการดำเนินชีวติ

1.การใช้กรณีศกึ ษาที่เคยเกิดขน้ึ ในอดีตเป็นความจรงิ ทต่ี ้องปรบั ทา่ ที กลา่ วคอื พระพทุ ธเจ้า
ใช้อดีตมาเป็นกรณีศึกษา ดังประโยควา่ “อตีเต กาเล” เรื่องเคยเกิดขึ้นมาแล้ว หรือการยกเหตุการณ์
การท่ีมีลกั ษณะรว่ มทางประวัติศาสตร์มาเป็นกรณีศกึ ษา เพ่อื ใหเ้ กดิ ความรู้ ความเข้าใจ และใช้ความรู้
นั้นมาปรับทา่ ที เทียบเคยี งใหเ้ กดิ ความเข้าใจ นำมาใชเ้ ปน็ กรณีศกึ ษา ว่ามเี หตการณอ์ ะไร มีอะไรเป็น
สภาพปัญหา นำไปสู่การแกป้ ัญหาอย่างไร เพ่ือปรับความเหน็ ความเข้าใจท่ีถกู ต้อง ว่าแค่ไหนอย่างไร ?
กล่าวคือใหใ้ ช้ขอ้ มลู ของอดตี มาเป็นฐานในการปรบั วิธีคิดและทัศนะคติ ปรับจติ ปรับใจ ปรับท่าทเี พ่อื
การกา้ วข้ามและผา่ นตอ่ เหตุการณ์ท่เี กดิ ขึ้นนั้น

2. การใชก้ รณศี กึ ษาเหล่านั้นมาเปน็ กรณีเทยี บเคยี งเพ่ือหาวิธีการออกจากปัญหา หมายถึง
ใช้กรณีศึกษานั้น ๆ มาเป็นแบบแผน ปรับแก้ เพื่อก้าวข้ามพ้นต่อปัญหา เขาลำบากกว่าเรา เหตุการณ์
แบบนเี้ คยเกดิ ขึ้นเขาใช้วิธกี ารแก้ปญั หาอยา่ งไร รบั มือตอ่ สภาพปญั หาอยา่ งไร ? ดงั ปรากฏในงานศกึ ษา
ชาดกในหลายๆ เรอ่ื ง เชน่ การใชข้ ันตธิ รรมมาเป็นฐานในการแก้ปัญหาดงั ขอ้ ความที่ว่า “...ขันตธิ รรมที่
ปรากฏในจันทกมุ ารชาดก เปน็ เรอื่ งราวในอดีตของพระสมั มาสัมพุทธเจ้าที่ทรงบำเพ็ญขันติบารมีอย่าง
เอาชีวิตเป็นเดิมพัน ขันติบารมี หมายถึง ความอดทนที่จะชำระกิเลสในตัว เป็นคุณธรรมที่รักษาใจให้
เป็นปกติ ไม่หวั่นไหวต่อปัญหาที่เกิดขึ้น ตลอดจนไม่หวั่นไหวต่อคำสรรเสริญและนินทา เหมือนด่ัง
แผ่นดิน ที่ผู้คนทิ้งสิ่งของทั้งสะอาดและสกปรกลงมา แต่แผ่นดินก็ไม่เคยขัดเคือง ในพระชาตินี้ พระ
โพธสิ ัตวท์ รงบังเกิดเปน็ “พระจันทกุมาร” ทรงบำเพ็ญขันตบิ ารมีดว้ ยความอดทนอย่างไม่มขี ดี จำกดั ยอม
สละตนเองเพื่อชว่ ยผูอ้ ่นื ใหพ้ ้นภยั การสร้างขนั ติบารมขี องพระองค์จงึ เขา้ ทำนองวา่ “ยอมตาย ไม่ยอม
แพ”้ คือ ไม่ยอมแพต้ อ่ ความช่ัวนนั่ เอง...” (จา่ สิบเอกสมศกั ดิ์ แยม้ จนั ทึก และคณะ,2562) หรอื ใน พุทธ
ชาตกวิทยา : การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในวิถีชาดก (บุญพิศ นัยน์พาณิช,2015) การศึกษาวิเคราะห์
ชาดกในเชิงสหวทิ ยาการ (สมทิ ธิพล เนตรนมิ ติ ,2560) เป็นตน้

3. การใช้ความจริงของชวี ิตในการก้าวข้ามก้าวผา่ นชีวิตที่ยากลำบาก (บากหน้า) โดยไม่
จมอยกู่ ับอดตี ท่ีผ่านมา จนกลายเปน็ ซึมเศรา้ หรอื กระทัง่ นำไปสกู่ ารกอ่ ความรนุ แรงต่อตนเอง ผู้อืน่ หรอื
การอัตตวนิ ิบาตกรรม กรณีนางปาฎาจารา กับท่าทีชีวิตทีป่ รับและแสวงหาทางออกของตวั เองได้ผ่าน
การปรับวธิ คี ดิ จนกระท่งั กา้ วขา้ มและผา่ นไปขา้ งหนา้ ได้ (แสวง แสนบุตร,2559)

4. การใชร้ ะบบคิดว่าด้วยธรรมดาของโลก หรือ โลกธรรม 8 แปลวา่ มนุษย์ในโลกนไี้ ม่มเี ลยที่
ไม่เคยสมหวงั ตลอดเวลา หรอื ผิดหวังตลอดชวี ติ มนุษยม์ ีธรรมชาติ สขุ -ทกุ ขร์ ะคนกนั ไป มีได้ประโยชน์
เสียประโยชน์กันตามโอกาสมากน้อย ตามสถานการณ์ไม่มีสูตรแห่งความได้หรือความเสียที่ชัดเจน
แปลวา่ ความจริงเหล่าน้เี ปน็ ส่วนหนึง่ ของชวี ติ ที่ไมอ่ าจขดั ขืนหรอื ทำให้เปลี่ยนแปลงไปได้

ทั้งหมดเปน็ แนวทางในพระพทุ ธศาสนาทีใ่ ช้เป็นวิธีการ แนวปฏิบัติในการข้ามพ้นก้าวผ่านต่อ
ประเด็นของผลกระทบต่อชีวิต กลับจติ ปรับใจ หรืออาจไปถึงบากหน้าทนตอ่ ความทุกข์ หรือก้าวผ่าน
ความทุกขใ์ หผ้ ่านพน้ ไปได้

11

ภาพที่ 3 ภาวะไม่ฝืนทน “บากหน้า” สู่พฤติกรรมการแสวงหาทางเลือกเฉพาะและการหยัดสู้ต่อชตากรรมท่ีไม่อาจ
เลือก (ภาพออนไลน์)

บทสรุป
บากหนา้ ฟงั ดูเปน็ คำทส่ี ะทอ้ นความจรงิ ของชีวติ ในทางจิตวิทยาอาจหมายถึงภาวะทไี่ มอ่ าจฝนื

หรือทนไปได้ เป็นสภาพท่ีเป็นทุกขอ์ ย่างหนึ่ง เหมือนตกอยู่ในสถานะท่ีต้องฝืนทน แต่ในความเปน็ จริง
อาจเป็นสภาพท่ีต้องฝืนทน ฝ่าฝืนและกลำ้ กลนื เพื่อก้าวล่วงไปจนกระทั่งทนต่อความเจบ็ ปวด ที่ได้รับ
ความพ่ายแพ้ ความสูญเสยี ความผดิ หวงั เปน็ ลักษณะรว่ มของความจริงของชวี ติ ความจรงิ ของชีวติ คือ
การใช้ชวี ิตในฐานะเป็นกลไก หรือเครื่องมอื ในการก้าวย่างและข้ามผา่ นเพื่อการใชช้ ีวิตอย่างเหมาะสม
และก่อให้เกิดการขับเคลื่อนในการดำเนินชีวิต ดังที่มีคำสวย ๆ เคยได้ยินแล้วเอามาบอกต่อว่า “จุด
เทียนสักเล่ม ดีกว่านั่งด่าความมืด” (เสรี พงศ์พิศ,2564) ให้ง่ายหน่อยชีวิตก็ยังมีความหวังเสมอไม่
เปลีย่ นแปลง ชวี ิตนน้ั สัน้ แตค่ วามจรงิ น้ันยาว ดงั นั้นฝนื ทนอยุ่กบั ความยากลำบากทเี่ หมอื นลำบาก แต่
อีกนัยหนึ่งเป็นการสะท้อนความจริงของชวี ิตในแบบท่ีน่าสนใจเกินกวา่ ที่จะเปน็ ได้ ตรงนี้โลกคงน่าอยู่
และหวั ใจก็คงนา่ กราบไปอีกแบบกระมัง

เอกสารอา้ งองิ
กาญจนา บญุ ยัง. (2559). การฆ่าตัวตายของชาวนาในสังคมไทย: กรณีวเิ คราะห์จากข่าวหนังสือพิมพ์.

วารสารการบรหิ ารทอ้ งถิ่น. 9 (1),1-17.
ข่าวสังคม TNEWS. (2565). เสยี งเชยี ร์อือ้ อึง แฟนคลบั กาโตะ ตื่นเต้น ไดเ้ หน็ ตวั จรงิ แหข่ อถา่ ยรูป

สนัน่ . สืบค้น 5 พฤษภาคม 2565. จาก https://www.tnews.co.th/social/565554
ขา่ วสดออนไลน.์ (2564). อดีตพระพรหมสทิ ธิ พรอ้ มพระ 4 รูป คนื สสู่ มณเพศวดั สระเกศ หลงั หลุดคดี

ทุจรติ . สบื ค้น 15 เมษายน 2565. จาก https://www.khaosod.co.th/around-
thailand/news_6328449
จ่าสบิ เอกสมศกั ดิ์ แยม้ จันทึก. (2562). ศึกษาวิเคราะห์ขนั ตธิ รรมทปี่ รากฏในจนั ทชาดก.
วารสารนสิ ิตวัง. 21 (1),28-34.
ธีรพงษ์ ธงหมิ ะ. (2562).ประสทิ ธผิ ลของโปรแกรมปอ้ งกันการฆา่ ตัวตายในผูส้ ูงอายุ ทม่ี ภี าวะซมึ เศร้าใน
ชมุ ชน.วารสารการพยาบาล การสาธารณสุข และการศกึ ษา.20 (2),105-118.

12

ทรงพล นาคเอ่ียม. (2550). การเปล่ยี นแปลงของความหลากหลายในเชงิ ศิลปะการตอ่ สปู้ อ้ งกนั ตัวไทย :
กรณศี ึกษามวยไทยสายพระยาพชิ ยั ดาบหกั . ปรญิ ญานพิ นธ์ กศ.ม. (พลศึกษา). กรงุ เทพฯ:
บัณฑิตวทิ ยาลัย มหาวทิ ยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

ไทยรัฐออนไลน.์ (2558). ชีวิตไรค้ นชว่ ย ตกอบั -หมดตัว 'เส่ยี อ๊ดู 'กินยา 100 เม็ดลาโลก. สืบคน้ 15
เมษายน 2565. จาก https://www.thairath.co.th/news/local/536042

บุญพศิ นัยน์พาณิช. (2015). พุทธชาตกวทิ ยา : การปรบั เปลี่ยนพฤตกิ รรมในวถิ ีชาดก. วารสาร บณั ฑติ
ศาส์น สาขามนษุ ยศาสตรและสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยาลัย. 13 (2),36-47.

ปรยิ ศ กติ ตธิ ีระศกั ด์ิ,เกสร มุย้ จนี . (2015). คณุ สมบัตทิ างจิตมติ ขิ องแบบประเมนิ ความคิดฆ่าตวั ตาย
ฉบับภาษาไทย .วารสารการพยาบาลจิตเวชและสขุ ภาพจติ . 29 (1),93-102.

มัลลิกา ภูมะธน,พระระพนิ พทุ ธิสาโร. (2559). พมา่ : พระอดึ อดั ท่วี ดั มนหู ะ การสอ่ื สารทางการเมือง
และตัวตน.วารสารพุทธอาเซียนศึกษา. 1 (1),57-72.

โมไนย พจน์. (2559). มรณกรรมของพระพรหมสุธี : ชาวพทุ ธควรมองและมีทา่ ที่อย่างไร ?. สบื คน้ 15
เมษายน 2565. จาก http://www.oknation.net/blog/Bansuan/2016/02/06/entry-1

รจนพรรณ นันนททิ รรภ.(2559). ความเสยี่ งในการฆ่าตัวตายของผู้ปว่ ยในหอผปู้ ่วยอายุรกรรม
โรงพยาบาลนครพงิ ค์. วารสารสวนปรุง. 32 (1),สบื คน้ 15 เมษายน 2565.
จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/APPJ/article/view/59920

ราชบณั ฑติ ยสถาน. (2549). สารานกุ รมประวัติศาสตรไ์ ทย เล่ม ๑ อกั ษร ก.
กรุงเทพฯ : ราชบณั ฑติ ยสถาน.

วรสทิ ธิ์ เจริญศลิ ป์ และคณะ. (2562). การฆ่าตัวตายของนกั ศึกษากบั การปรบั ตัวของครอบครัว
มหาวิทยาลัยและรัฐ: การศกึ ษาโดยใช้ข่าวในหนงั สือพิมพ์เป็นฐาน.วารสารศรีนครนิ ทรวิโรฒ
วิจยั และพฒั นา (สาขามนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร)์ . 11 (21),135-147.

วราภรณ์ ประทปี ธรี านนั ต์. (2014). อัตราการฆ่าตวั ตายและปจั จัยทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั พฤตกิ รรมฆา่ ตวั ตาย
โรงพยาบาลเจา้ พระยายมราช จังหวัดสุพรรณบรุ ี. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต.
28 (3),90-103.

ศศิธร กันทะ,กติ ตวิ ัฒน์ กันทะ, ช่อผกา แสนคำมา. (2562). “ปัจจัยทีเ่ กี่ยวขอ้ งกับการฆ่าตัว
ตาย อำเภอจุน จังหวัดพะเยา”. วารสารวิชาการปอ้ งกันควบคมุ โรค สคร.2 พษิ ณโุ ลก.
6 (1),16-23.

ศิลปวัฒนธรรม. (2564). จวิ ยี่ แมท่ พั ผสู้ ามารถในประวตั ศิ าสตร์ ทหี่ ลอกวนจ้ง ป้ยู ป่ี ้ยู ำใน “สามก๊ก”.
สบื คน้ 15 เมษายน 2564. จาก https://www.silpa-mag.com/history/article_77951

สมบูรณ์ หทัยอยู่สขุ ,สพุ ร อภนิ ันทเวช. (2020). การฆ่าตัวตายของวัยร่นุ ในประเทศไทย : อุบตั ิการณ์
สาเหตุและการปอ้ งกัน. เวชบนั ทึกศริ ิราช. 13 (1),40-47.

แสวง แสนบตุ ร. (2559). การวเิ คราะห์รปู แบบการเรียนรเู้ ชงิ ประสบการณ์ของปฏาจาราเถรี ในคมั ภีร์
พระพุทธศาสนาเถรวาท. วารสารวิชาการธรรมทรรศน.์ 16 (1),153-162.

13

สมิทธิพล เนตรนมิ ติ ร. (2560). การศึกษาวเิ คราะหช์ าดกในเชงิ สหวิทยาการ.
วารสารบณั ฑิตศกึ ษาปรทิ รรศน์. 13 (3), 1-15.

เสรี พงศพ์ ิศ. (2564). จุดเทยี นสักเลม่ ดกี ว่าน่ังด่าความมืด. สืบค้น 1 พฤษภาคม 2565.
จาก https://siamrath.co.th/n/309444

Japan Info. (2017). เซ็ปปกุ ุ (ฮาราคีร)ี : การจบชีวิตอย่างสมเกียรตขิ องนักรบซามูไร.
สบื คน้ 15 เมษายน 2565, จาก https://jpninfo.com/thai/2613

MGR Online. (2564). นกั ข่าวหนมุ่ ใหญ่หอบหลักฐานแฉพระระดบั ผช.เจ้าอาวาสวดั ดงั เชียงใหม่สรา้ ง
โลกสองใบ กลางวนั หม่ เหลอื ง-กลางคืนเป็นโยม. สบื ค้น 1 พฤษภาคม 2565.
จาก https://mgronline.com/local/detail/9640000100884

Thai PBS. (2561). วกิ ฤต "วดั สระเกศฯ" หลงั สิน้ ยคุ "สมเดจ็ เกย่ี ว". สบื คน้ 15 เมษายน 2565.
จาก https://news.thaipbs.or.th/content/272434

Thongtha Chistensen. 24 สงิ หาคม 2558 (02.58),สัมภาษณ์.
Wikipedia. (2022). Caroline Matilda of Great Britain. Retired April 15,2022. from

https://en.wikipedia.org/wiki/Caroline_Matilda_of_Great_Britain
World Health Organization. (2019). Suicide in the world : Global Health Estimates. Retired

April 15,2022. from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/326948/WHO-MSD-

MER-19.3-eng.pdf