ชุดที่ 1 โครงสร้างและหน้าที่ของราก

1 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เร่อื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4

2 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เร่ืองมหัศจรรย์แห่งพืช ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

คำนำ

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระการเรียนรู้
วทิ ยาศาสตรช์ ั้นประถมศึกษาปที ่ี 4 รวมเวลาจดั กจิ กรรม 20 ช่วั โมง ประกอบด้วยคำช้ีแจง
สำหรับการใช้งาน ใบความรู้ และกิจกรรม ซึ่งนักเรียนควรศึกษาให้เข้าใจอย่างชดั เจนเพือ่
จะสามารถทำกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และบรรลุผลการเรียนรู้ตาม
ตัวชี้วัด ชุดกิจกรรมที่จัดทำขึ้นจากการศึกษาวิเคราะห์หลักสูตรแกนกลางการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ที่เน้นนักเรียนเป็น
สำคัญให้นักเรียนลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง และทำกิจกรรมเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทาง
การเรียน ทั้งด้านความรู้ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และส่งเสริมให้นักเรียนมี
เจตคตทิ างวิทยาศาสตร์

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชุดน้ี เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 1 เรื่อง
โครงสร้างและหน้าที่ของราก นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับโครงสร้างและหน้าที่ของราก
และได้ฝึกทักษะการสังเกต การจำแนก การสื่อสาร การพยากรณ์ และการลงความเห็น
จากข้อมูล โดยให้นักเรียนได้ทำกิจกรรมกลุ่ม นักเรียนได้ช่วยเหลือกัน ส่งเสริมคุณธรรม
จริยธรรม และคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ให้กบั นกั เรยี น

ผูจ้ ดั ทำขอขอบพระคณุ นายสวนดี นานอน ผอู้ ำนวยการโรงเรียนวัดควนวิเศษ
ผู้เชี่ยวชาญ และคณะครูทุกท่านที่ให้คำแนะนำ จนทำให้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์เล่มนี้ สำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี และขอขอบใจนักเรียนชั้นประถมศึกษา
ปีที่ 4 โรงเรียนวัดควนวิเศษทุกคน ที่ให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรม และหวังเป็น
อย่างยิ่งว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้ชุดนี้จะเป็นประโยชน์กับครูผู้สอนวิทยาศาสตร์
ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 4 ทุกทา่ น

อังศมุ าลิน แสงศรีจันทร์

3 ชุดท่ี 1

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 4

สารบัญ

เรื่อง หนา้

คำนำ ก
สารบญั ข
สารบัญภาพ ค
คำชี้แจงชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตรช์ ุดท่ี 1 เร่อื งโครงสรา้ ง และหน้าทข่ี องราก 1
คำแนะสำหรับครูผสู้ อน 2
คำแนะนำสำหรบั นักเรยี น 3
แนวคิด 4
จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 4
เวลาทีใ่ ช้ 5
สอ่ื /แหล่งเรยี นรู้ 5
แบบทดสอบกอ่ นเรียนเร่อื งโครงสร้างและหน้าทข่ี องราก 6
ใบความรู้เร่อื งโครงสรา้ งและหน้าท่ีของราก 8
กิจกรรมท่ี 1.1 เร่อื งลกั ษณะและหนา้ ท่ีของราก 22
กจิ กรรมที่ 1.2 เร่ืองจำแนกชนดิ ของราก 23
กิจกรรมที่ 1.3 เร่อื งรากนั้นสำคัญไฉน 24
กจิ กรรมที่ 1.4 เรื่องโครงสรา้ งและหนา้ ท่ขี องราก 27
แบบฝึกหัดท้ายชุดกิจกรรมการเรียนรู้ 28
แบบทดสอบหลังเรยี นเรอื่ งโครงสร้างและหนา้ ท่ีของราก 29
ภาคผนวก 31
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี นเรอื่ งโครงสร้างและหน้าทีข่ องราก 32
แนวคำตอบกิจกรรมที่ 1.1 เรือ่ งลกั ษณะและหน้าที่ของราก 33
แนวคำตอบกจิ กรรมท่ี 1.2 เรอื่ งจำแนกชนิดของราก 34
แนวคำตอบกิจกรรมที่ 1.3 เรอ่ื งรากนน้ั สำคญั ไฉน 35
แนวคำตอบกจิ กรรมที่ 1.4 เรอ่ื งโครงสรา้ งและหน้าท่ีของราก 37
แนวคำตอบแบบฝกึ หดั ทา้ ยชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ 38
เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียนเรอื่ งโครงสร้างและหนา้ ที่ของราก 39
บรรณานุกรม 40

4 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เร่ืองมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

สารบญั ภาพ หนา้

ภาพที่ 8
9
1.1 ระบบราก 10
1.2 ระบบราก 11
1.3 พืชท่ีมรี ากแก้ว 12
1.4 รากของตน้ ถว่ั เขยี ว 12
1.5 รากแขนง 13
1.6 รากแกว้ และรากแขนง 14
1.7 พืชท่มี ีรากฝอย 15
1.8 พืชทร่ี ากคำ้ จนุ 16
1.9 พืชท่มี รี ากเกาะ 16
1.10 พืชท่ีมีรากสังเคราะห์แสง 17
1.11 คลอโรฟิลล์บนรากของต้นกลว้ ยไม้ 18
1.12 พชื ท่ีมีรากหายใจ 19
1.13 พืชท่ีมรี ากกาฝาก 21
1.14 พืชทม่ี รี ากสะสมอาหาร
1.15 รากสามญั ชนิดต่างๆ

เรม่ิ เขา้ สู่บทเรียน
กนั ดีกวา่ นะครบั

5 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4

คำชี้แจงชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระ
การเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4 ประกอบด้วยชดุ กิจกรรม การ
เรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ท้ังหมด 10 ชุด ดังน้ี

ชุดที่ 1 เรอ่ื ง โครงสรา้ งและหน้าทขี่ องราก
ชุดที่ 2 เรอื่ ง โครงสรา้ งและหนา้ ท่ขี องลำต้น
ชุดที่ 3 เรอ่ื ง ทอ่ ลำเลียงของพืช
ชดุ ท่ี 4 เรอ่ื ง พืชสะสมอาหาร
ชุดท่ี 5 เรื่อง โครงสร้างและหน้าทข่ี องใบ
ชุดที่ 6 เรื่อง พืชคายนำ้
ชดุ ท่ี 7 เรื่อง พืชสรา้ งอาหาร
ชุดที่ 8 เรอ่ื ง ปจั จยั ท่จี ำเป็นตอ่ การเจริญเตบิ โตของพืช
ชุดที่ 9 เร่อื ง พืชตอบสนองตอ่ ส่งิ เร้า
ชดุ ที่10 เรื่อง ฑูตน้อยพิทกั ษ์โลกร้อน
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระ
การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ที่เน้นให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติจริงในการทำกิจกรรมการทำงาน
ร่วมกันเป็นกลุ่ม และทำให้นักเรียนเกิดทักษะกระบวนการเรียนรูอ้ ย่างเป็นระบบ
ตลอดจนสอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
2551 โดยมีจุดประสงค์เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิท์ างการเรียนท้ังด้านความรู้ ทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และเจตคติทางวิทยาศาสตร์ของนักเรียนให้สูงขึ้น
และนักเรยี นสามารถนำความรู้ และทกั ษะกระบวนการดงั กลา่ วที่ไดจ้ าก การ
ปฏบิ ตั ิกิจกรรมไปประยุกต์ใชใ้ นชีวิตประจำวัน

6 ชดุ ท่ี 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์ เร่อื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4

คำแนะนำสำหรับครูผู้สอน

1. ครอู ธิบายขน้ั ตอนการใช้ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ชุดที่ 1 ให้นักเรียนฟงั จน
เขา้ ใจกอ่ นลงมอื ปฏบิ ัติตามคำสั่งของแตล่ ะใบกจิ กรรม

2. ครูแจกชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ชดุ ท่ี 1 ใหน้ ักเรยี นทุกคนในแตล่ ะกลมุ่
3. ครใู ห้นักเรียนทกุ คนทำแบบทดสอบก่อนเรียน
4. ครแู จ้งนักเรยี นวา่ นกั เรยี นจะต้องไมด่ เู ฉลยก่อนทำกจิ กรรมเพอ่ื ฝกึ
ความซอ่ื สัตย์ต่อตนเอง
5. ครูให้นักเรยี นทุกคนในกลุ่มชว่ ยกันทำกิจกรรมระหวา่ งเรยี น
6. เมื่อทำกิจกรรมจนครบถ้วนแลว้ ครใู ห้นักเรยี นทำแบบทดสอบ
หลงั เรียน (ระหวา่ งรอครูเฉลย ถา้ ใครทำเสรจ็ กอ่ นก็ใหท้ บทวนเนือ้ หาของ
ชดุ กจิ กรรมการเรียนร)ู้
7. ครูเฉลยกิจกรรม และเฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน-หลงั เรยี น
8. ครูสังเกตพฤติกรรมผเู้ รยี นและบันทึกผลลงแบบบนั ทกึ พฤตกิ รรม
9. ครตู รวจคะแนน และบนั ทกึ ผลลงแบบบนั ทกึ คะแนนกิจกรรม
ระหวา่ งเรียน
10. ครูบอกคะแนนให้นกั เรียนทราบ และชมเชยผู้เรียน

อ่านแล้วเขา้ ใจนะค่ะ

7 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 4

คำชแี้ จงสำหรับนกั เรยี น

ศกึ ษากอ่ นลงมือปฏิบตั กิ จิ กรรม

1. นกั เรยี นฟังคำชีแ้ จงการใช้ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ เรอื่ ง
มหัศจรรย์แห่งพชื

2. ให้นักเรียนรับชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 1 เรื่อง
โครงสร้างและหนา้ ที่ของราก

3. ศึกษาจุดประสงคก์ ารเรียนรู้เก่ยี วกับชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชุดที่ 1 เรอ่ื ง โครงสร้างและหน้าท่ีของราก

4. นักเรียนเริ่มทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี นจำนวน 10 ข้อ ซึ่งเป็นแบบปรนัย
ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก ก ข ค และ ง ใช้เวลา 10 นาที เพื่อประเมินดูว่า
นกั เรียนมีพน้ื ฐานความรู้ ความเขา้ ใจมากน้อยเพียงใด

5. แบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5 – 6 คน โดยจัดกลุ่มแบบคละความสามารถของ
นักเรียนประกอบด้วย นักเรียนกลุ่มเก่ง ปานกลาง อ่อน และให้แต่ละกลุ่มเลือก
ประธาน รองประธานในกลมุ่ เพ่อื แบง่ หนา้ ที่ความรบั ผดิ ชอบในกลมุ่

6. นักเรียนศึกษาใบความรู้จากชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชุดที่ 1
เรื่อง โครงสร้างและหน้าที่ของราก โดยตั้งใจศึกษาเนื้อหา ทำความเข้าใจให้ดี
ตงั้ แตห่ นา้ แรกถงึ หน้าสดุ ทา้ ยตามลำดับ

7. ร่วมกัน อภปิ ราย และสรุปองคค์ วามรู้จากการปฏบิ ัตกิ ิจกรรม
8. ส่งผลงานการทำกิจกรรมจากชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชุดน้ี
เพอื่ ให้ครตู รวจและบนั ทกึ ผล
9. เมือ่ ทำกจิ กรรมครบแลว้ จดั เกบ็ อปุ กรณใ์ ห้เรียบรอ้ ย
10. เมื่อนักเรียนทุกคนทำกิจกรรมครบแล้วให้นักเรียนทำแบบทดสอบ
หลังเรียน เพื่อประเมินดูว่านักเรียนมีพื้นฐาน ความรู้ ความเข้าใจหลังเรียนมาก
นอ้ ยเพยี งใด
11. รับฟังการบอกคะแนนคำชมเชย และคำแนะนำเพม่ิ เตมิ จากครู
12. ในการเขา้ รว่ มกิจกรรมทกุ ครง้ั นักเรยี นควรให้ความรว่ มมอื ตั้งใจใน
การทำกิจกรรม และตรงตอ่ เวลาเสมอ อา่ นแล้วเข้าใจนะค่ะ

8 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์
เร่ือง มหศั จรรย์แห่งพชื

ชดุ ที่ 1 เรื่องโครงสรา้ งและหนา้ ทขี่ องราก

แนวคดิ

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง มหัศจรรย์แห่งพืช กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ชุดที่ 1 เรื่องโครงสร้างและหน้าที่ของราก มี
กิจกรรมให้นักเรียนได้เรยี นรู้เกี่ยวกับลักษณะ และหน้าที่ของราก การจำแนกชนิดของ
ราก ทดลอง และอธิบายการดูดน้ำของรากพืช และสรุปองค์ความรู้เกี่ยวกับโครงสร้าง
และหน้าที่ของรากพืช เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และให้นักเรียนเกิดทักษะ
5 ทักษะ คือ การสังเกต การจำแนก การสื่อสาร การพยากรณ์ และการลงความเห็น
จากขอ้ มลู โดยใหน้ กั เรียนร่วมปฏบิ ัตกิ จิ กรรมการเรยี นรแู้ ละระดมความคดิ เปน็ ราย
กลุ่มพร้อมทง้ั ทำแบบฝึกหดั ท้ายชุดกจิ กรรมการเรียนรู้

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้

1. อธิบายหน้าทขี่ องรากพืชได้
2. บอกลักษณะของรากพืชได้
3. จำแนกชนิดของรากพชื ได้
4. ทดลอง และอธิบายการดูดน้ำของรากพืชได้
5. สรปุ องค์ความรเู้ ก่ียวกับโครงสรา้ งและหน้าทข่ี องรากพชื ได้

9 ชดุ ที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ เรื่องมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

เวลาท่ใี ช้

2 ชว่ั โมง

สือ่ /แหลง่ เรยี นรู้

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ ชดุ ที่ 1 เรื่องโครงสรา้ งและหนา้ ที่ของราก
ประกอบดว้ ย

ใบความรู้ เรอื่ งโครงสรา้ งและหน้าทีข่ องราก
กจิ กรรมที่ 1.1 เร่อื งลักษณะและหน้าทข่ี องรากพืช
กจิ กรรมท่ี 1.2 เร่ืองการจำแนกรากของพืช
กิจกรรมท่ี 1.3 เรื่องรากน้ันสำคัญไฉน
กิจกรรมท่ี 1.4 เรื่องโครงสร้างและหน้าท่ขี องรากพชื
แบบฝกึ หดั ท้ายชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้

อยา่ ลมื !อา่ นคำชี้แจงกอ่ นนะจ๊ะ

10 ชดุ ท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 4

ใบความรู้ เร่ืองโครงสรา้ งและหนา้ ที่ของราก

สวสั ดคี ะนอ้ งๆทกุ คน วนั น้พี ่ีนนี า่ จะพานอ้ งๆ
มารู้จักกับชนิดของรากกันก่อนนะคะ

ราก คืออวัยวะของพืชที่เจริญมาจากรากแรกเกิด
(radical) ของเอ็มบริโอภายในเมล็ด ปกติเจริญลงไปใน
ดนิ ตามทศิ ทางแรงดงึ ดูดของโลก รากไมม่ ขี ้อและ ปลอ้ ง
รากแบ่งตามลักษณะของรากออกเป็น 2 ระบบ ได้แก่
ระบบรากแกว้ และระบบรากฝอย

ภาพที่ 1.1 ระบบราก

ทมี่ า : www.myfirstbrian.com (15 พฤษภาคม 2556)

11 ชุดที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์ เรื่องมหศั จรรย์แห่งพืช ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4

1. ระบบรากแก้ว ประกอบด้วยรากแก้วซ่ึงเป็นราก
ที่มีขนาดใหญ่กว่ารากอื่นๆ และมีรากแขนงเจริญออกจาก
รากแก้วจำนวนมาก และมีขนาดรากแตกต่างกัน พืชใบ
เลี้ยงคู่ และพืชสว่ นใหญ่มรี ะบบรากแกว้ รากแก้วที่มีขนาด
ใหญ่จะช่วยในการยึดเกาะและพยุงให้ลำต้นตั้งตรง และ
ทรงตัวได้ดี ตัวอย่างพืชที่มีระบบรากแก้ว เช่น มะเขือ
มะขาม มะม่วง สม้ พรกิ เปน็ ต้น

รากแกว้ รากฝอย

ภาพท่ี 1.2 ระบบราก

ที่มา : http:// www. nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556)

2. ระบบรากฝอย พบในพืชใบเล้ยี งเดยี่ วเป็นส่วนใหญ่
พืชใบเลี้ยงเดี่ยวเมื่องอกออกจากเมล็ด มีรากแก้วแต่รากแก้ว
จะสลายไป รากฝอยบริเวณโคนรากมีขนาดใกล้เคียงกับ
ปลายรากและมักจะมีการเจริญขนานไปกับพื้นดิน ตัวอย่าง
พชื ท่มี รี ะบบรากฝอย เชน่ หญา้ ขา้ วโพด อ้อย มะพร้าว เปน็
ตน้

12 ชุดท่ี 1

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เร่อื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 4

รากแบ่งตามกำเนิดของรากแบ่งได้เป็น 3 ประเภท
ดงั นี้ คือ รากแกว้ รากฝอย และรากวิสามญั เรา
ไปดรู ายละเอยี ดของรากแต่ละชนดิ กนั เลยนะคะ

1. รากแก้ว มีลักษณะโคนจะโตแล้วค่อยเรียวเล็กลง
ไปจนถึงปลายจะยาวและใหญ่กว่ารากอื่นๆที่แยกออกไป
ทำหนา้ ที่เป็นหลักรบั สว่ นอนื่ ๆให้ทรงตัวอยูไ่ ด้ตัวอย่างพืชที่มี
รากแก้ว เช่น มะเขือ มะม่วง ส้มโอ เข็ม พริก ผักชี และถั่ว
ตา่ งๆ เปน็ ต้น

มะมว่ ง ส้มโอ

ท่ีมา : https://www.gotoknow.org (15 พฤษภาคม 2556) ท่ีมา : http://suansanruk.blogspot.com (15 พฤษภาคม 2556)

พรกิ ผักชี

ที่มา : http://www.singburi.doae.go.th (15 พฤษภาคม 2556) ท่มี า : http://www.herb-health.com (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพท่ี 1.3 พชื ทมี่ ีรากแกว้

13 ชุดที่ 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหัศจรรย์แห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4

มะเขอื เขม็ แดง

ทีม่ า : http://frynn.com (15 พฤษภาคม 2556) ที่มา : https://www.l3nr.org (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพท่ี 1.3 พืชทีม่ รี ากแกว้

รากของตน้ ถ่ัวเขียว
ก็เปน็ รากแกว้ นะ
จ๊ะ

ภาพท่ี 1.4 รากของต้นถว่ั เขยี ว

ท่มี า : www.myfirstbrian.com (15 พฤษภาคม 2556)

14 ชดุ ที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ เรอื่ งมหัศจรรย์แห่งพืช ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 4

2. รากแขนง เป็นรากที่เจริญเติบโต
ออกมาจากรากแก้ว มักงอกเอียงลงไปในดินจน
เกือบขนานหรือขนานไปกับพื้นดิน รากชนิดนี้
อาจแตกแขนงออกเป็นทอดๆ ไดอ้ ีกเรอื่ ยๆ

ภาพที่ 1.5 รากแขนง

ท่มี า : www.Jirananwan.blogspot.com (15 พฤษภาคม 2556)

น้องๆ ลองสงั เกตระหวา่ งรากแก้วกับรากแขนง
ดนู ะว่าตา่ งกันยังไงคะ

ภาพที่ 1.6 รากแก้วและรากแขนง

ท่ีมา : www.Jirananwan.blogspot.com (15 พฤษภาคม 2556)

15 ชุดที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

3. รากวสิ ามญั เป็นรากท่ไี ม่ได้กำเนดิ มาจาก ราก
แก้วหรือรากแขนงรากชนิดนี้อาจแตกออกจากโคนต้นของ
พืช ตามข้อของลำต้นหรือกิ่ง ตามใบหรือจากกิ่งตอนของ
ไม้ผลทุกชนิดแยกเป็นชนิดย่อยได้ตามรูปร่างและหน้าท่ี
ไดด้ ังน้ี

1. รากฝอย เป็นรากเส้นเล็กๆ มากมาย
ขนาดโตสมำ่ เสมอกนั ไม่เรยี วลงทปี่ ลายอยา่ งรากแก้ว
งอกออกจากรอบโคนต้นแทนรากแก้วที่ฝ่อเสียไป
หรือที่หยุดเติบโต ตัวอย่างพืชที่มีรากฝอย เช่น ข้าว
ข้าวโพด หญา้ หมาก มะพรา้ ว อ้อย เป็นต้น

หญา้ www.rajsima.ac.th ขา้ ว www.brrd.in.th มะพรา้ ว www.biogang.net
(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)
(15 พฤษภาคม 2556)

ขา้ วโพด http://frynn.com ออ้ ย www.kasetporpeangclub.com หมากเขยี วwww.bestroomstyle.com

(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพท่ี 1.7 พืชที่มีรากฝอย

16 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 4

2. รากค้ำจุน เป็นรากที่แตกออกมาจาก
ขอ้ ของลำตน้ ทีอ่ ยูใ่ ตด้ ินและเหนอื ดินข้นึ มาเล็กน้อย
และพุ่งแทงลงไปในดินเพื่อพยุงลำต้นเอาไว้ไม่ให้
ล้มง่าย เช่น รากค้ำจุนของต้นข้าวโพด กล้วยไม้
ต้นโกงกาง ตน้ ลำเจยี ก เปน็ ต้น

กล้วยไม้ โกงกาง

ข้ ตน้ ลำเจยี ก
ข้าวโพด
ภาพท่ี 1.8 พืชท่ีมีรากค้ำจุน

ท่มี า : http://nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556)

17 ชุดท่ี 1

ชุดกิจกรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เรือ่ งมหศั จรรย์แห่งพืช ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4

3. รากเกาะ เปน็ รากท่แี ตกออกมาจาก ข้อ
ของลำต้นแล้วมาเกาะตามหลักหรือเสา เพื่อพยุง
ลำตน้ ใหต้ ดิ แนน่ และชูลำตน้ ขึ้นที่สูง เชน่ รากของพลู
พริกไทย พลดู ่าง กล้วยไม้ เป็นต้น

ต้นพลู พริกไทย

ท่มี า : www.bestroomstyle.com (15 พฤษภาคม 2556) ทม่ี า : http://nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556)

ตน้ พลดู า่ ง กล้วยไม้

ท่มี า : http://www.rajsima.ac.th (15 พฤษภาคม 2556) ทม่ี า : www.pctutorkrupe.com (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพที่ 1.9 พืชที่รากเกาะ

น้องๆ ลองสงั เกตลักษณะของรากทีม่ ไี ว้ยึดเกาะนะคะ

18 ชดุ ที่ 1

ชดุ กิจกรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 4

4. รากสังเคราะห์แสง เป็นรากที่แตกออกมา
จากข้อของลำต้น แล้วห้อยลงมาในอากาศ มีสีเขียว
ของคลอโรฟิลล์เป็นรากที่ทำหน้าที่สังเคราะห์แสง
เช่น รากกล้วยไม้ที่มีสีเขียวเฉพาะรากอ่อน หรือ
ปลายรากที่แก่เท่านั้น รากของไทร ท่ีมีสีเขียวเฉพาะ
ตรงทห่ี อ้ ยอยู่ในอากาศ เปน็ ตน้

กล้วยไม้ ตน้ ไทรย้อย

ที่มา : http://nana-bio.com (15 พฤษภาคม 2556) ท่มี า : http://www.thaigoodview.com (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพท่ี 1.10 พืชท่มี ีรากสงั เคราะหแ์ สง

น้องๆ เห็นคลอโรฟิลล์บนรากของกล้วยไม้
กันไหมเอย่ ลองสังเกตดูดๆี นะคะ

ภาพที่ 1.11 คลอโรฟิลล์บนรากของกล้วยไม้

ท่มี า : www.myfirstbrian.com (15 พฤษภาคม 2556)

19 ชดุ ที่ 1

ชุดกจิ กรรมการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์ เร่ืองมหัศจรรย์แห่งพืช ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

5. รากหายใจ รากพวกนเี้ ปน็ แขนงงอกออก
จากรากใหญ่ที่แทงลงไปในดินอีกทีหนึ่ง แต่แทนที่
จะงอกลงไปในดินกับชูปลายขึ้นมาเหนือดิน หรือ
ผิวน้ำ บางทีก็ลอยตามผิวน้ำ เช่น ต้นลำพู ต้นแสม
ผกั กะเฉด และรากของแพงพวยนำ้ เปน็ ต้น

ผกั กะเฉด แพงพวยน้ำ

ต้นลำพู ตน้ แสม

ภาพท่ี 1.12 พชื ท่ีมีรากหายใจ

ทม่ี า : http://nana-bio.com/e-learning (15 พฤษภาคม 2556)

ตน้ โกงกางนอกจากจะมรี ากคำ้ จนุ แลว้ ยังมรี ากหายใจดว้ ยนะคะ

20 ชุดท่ี 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 4

6. รากกาฝาก เป็นรากของพืชบางชนิดที่เป็น
ปรสติ เช่น รากของต้นกาฝาก และตน้ ฝอยทอง เปน็ ต้น

ต้นกาฝาก

ตน้ ฝอยทอง
ภาพท่ี 1.13 พชื ทม่ี ีรากกาฝาก

ที่มา : http://archive.wunjun.com (15 พฤษภาคม 2556)

21 ชดุ ที่ 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ เรือ่ งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 4

7. รากสะสมอาหาร เป็นรากที่ทำหน้าที่ใน
การสะสมอาหารประเภทแป้ง น้ำตาล หรือ โปรตีน
เอาไว้ทำให้มีลักษณะอวบอ้วนเรามักเรียกว่าหัว เช่น
หัวแครอท หัวผักกาด หวั มันเทศ หวั มันแกว มัน
สำปะหลงั กระชาย เป็นต้น

แครอท หวั ผกั กาด มันเทศ

ทม่ี า : http://decor.mthai.com ทีม่ า : http://www.thaikasetsart.com ทีม่ า : http://www.eco-agrotech.com
(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)

มันสำปะหลงั มันแกว กระชาย

ที่มา : www.siamkubota.co.th ทีม่ า : http://puechkaset.c.com ทมี่ า : http://frynn.com
(15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556) (15 พฤษภาคม 2556)

ภาพท่ี 1.14 พชื ทมี่ ีรากสะสมอาหาร

22 ชุดท่ี 1

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรูว้ ทิ ยาศาสตร์ เรอ่ื งมหศั จรรยแ์ ห่งพืช ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4

หลังจากที่น้องๆไดร้ จู้ ักชนดิ ต่างๆของรากแลว้
พี่นนี า่ จะพาน้องๆไปศกึ ษาว่ารากของพชื น้ันมี
หนา้ ท่อี ะไรบ้าง ตามมาเลยคะ่

หนา้ ทต่ี ่างๆของพชื มดี งั น้ี
ไปศกึ ษาพรอ้ มๆ กนั เลยนะคะนอ้ งๆ

1. ดดู น้ำและแรธ่ าตทุ ่ลี ะลายนำ้ จากดนิ เขา้ ไป
ในลำต้น

2. ลำเลยี งนำ้ และแร่ธาตุรวมท้งั อาหารซึ่ง
พชื สะสมไว้ในรากข้นึ สสู่ ่วนต่างๆ ของลำตน้

3. ยดึ ลำตน้ ใหต้ ิดกับดิน

4. แหล่งสรา้ งฮอร์โมน รากเปน็ แหล่ง
สำคัญในการผลิตฮอร์โมนพืชหลายชนิด เช่น
ไซโทไคนิค จิบเรลลิน ซึ่งจะถูกลำเลียงไปใช้เพอื่
การเจริญพัฒนาส่วนของลำต้น ส่วนยอด และ
ส่วนอื่นๆ ของพืช นอกจากนี้ยังมีรากอีกหลาย
ชนดิ ทำหนา้ ที่พิเศษยดึ ลำตน้ ใหต้ ดิ กบั ดิน

23 ชดุ ท่ี 1

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 4

สาระน่ารู้

รากของพืชบางชนดิ ทำหนา้ ทีห่ ายใจ เช่น
รากไทร รากกลว้ ยไม้ รากสะเดยี ว รากอา้ ยบา่ ว

รากบางชนดิ ทำหน้าทค่ี ำ้ จนุ หรอื คำ้ ยนั และเปน็ รากหายใจดว้ ย เช่น
รากโกงกาง รากเสมด็ และรากแสม เป็นตน้

ภาพที่ 1.15 รากวิสามญั ชนิดต่างๆ

ท่มี า : www.pctutorkrupe.com (15 พฤษภาคม 2556)

หลังจากที่น้องๆ ได้ศึกษาเกี่ยวกับรากแล้ว
เราไปทำกิจกรรมเพือ่ ใหเ้ ข้าใจมากยง่ิ ข้ึนนะคะ

24 ชดุ ที่ 1

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เร่อื งมหัศจรรยแ์ ห่งพืช ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 4

บรรณานกุ รม

จำนง ภาษาประเทศ และคณะ. หนังสอื เรียนวิทยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 กลมุ่ สาระ
กกกกกกกกการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพ ฯ : สำนักพิมพแ์ มค็ จำกัด, 2553.
พมิ พ์พร อสมั ภนิ พงศ์. คู่มือเตรยี มสอบวิทยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 4 กล่มุ สาระการเรียนรู้
กกกกกกกกวทิ ยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : บริษัทไฮเอด็ พบั ลิชชง่ิ จำกดั , 2551.
วรี ะ อนิ ศรี. Topical Test วทิ ยาศาสตร์ 4. กรุงเทพฯ : ฟิสกิ ส์เซ็นเตอร์, 2555.
วรรณทิพา รอดแรงค้า และคณะ. การพัฒนาการคดิ ของครดู ว้ ยกิจกรรมทกั ษะกระบวนการทาง
กกกกกกกกวทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพ ฯ : สถาบันพัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ, 2542.

. หนังสอื แบบฝกึ หดั วทิ ยาศาสตร์ ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ 4 กลมุ่ สาระการเรยี นรู้
กกกกกกกกวิทยาศาสตร์. กรุงเทพ ฯ : สถาบันพัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ, 2557.
ศริ ิรตั น์ วงศ์ศิริ และรักซ้อน รตั น์วิจิตตเ์ วช. คมู่ อื ครูหนงั สอื เรยี นรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์
กกกกกกกกชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 4. กรุงเทพ ฯ : บริษทั อักษรเจริญทศั น์ จำกดั , 2553.
ศึกษาธกิ าร. กระทรวง, ตัวชีว้ ัดและสาระการเรยี นรแู้ กนกลางกล่มุ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์
กกกกกกกกตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์ครุ สุ ภาลาดพร้าว,
กกกกกกกก2551.

. กระทรวง. คู่มอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 4 กล่มุ สาระ
การเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว, 2555.
สมบัติ กาญจนรกั พงศ์. เทคนคิ การจดั การเรยี นรู้แบบ 5E ท่ีเนน้ พัฒนาทกั ษะการคิดชนั้ สูง
กลุม่ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพฯ : ธารอกั ษร, 2549.
เอกรนิ ทร์ สีม่ หาศาล และคณะ. แบบวัดและบนั ทึกผลการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ ช้ันประถมศึกษาปี
ท่ี 4 กลุม่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์. กรงุ เทพ ฯ : บรษิ ทั อักษรเจริญทัศน์ จำกดั ,
2551.
. แม่บทมาตรฐานวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 4 กล่มุ สาระการเรยี นรู้
วิทยาศาสตร์. พมิ พค์ รั้งที่ 2. กรุงเทพ ฯ : บรษิ ทั อักษรเจริญทัศน์ จำกัด, 2553.