2564รายงานประจาํ ป
ANNUAL REPORT 2021
กDepรaมrtmทenรt พัof MยinาerกalรReธsoรurณcesี
ไโขคปรรศิงนการะดูกวาฬอาํ แพง
จงั หวัดสมุทรสาคร
สารจากอธิบดี
ตลอดป 2564 นับเปนปท่ีทาทายการทํางานของทุกภาคสวน รวมถึง
กรมทรัพยากรธรณี ทจี่ าํ เปนตองปรับรปู แบบการทาํ งานใหมปี ระสิทธภิ าพ ตอบสนอง
นโยบายของรฐั บาล และความตอ งการของพ่นี อ งประชาชนทุกภาคสว นในภาวะวกิ ฤติ
การแพรร ะบาดของโรคโคโรนาไวรสั -2019 การปฏบิ ตั ริ าชการทนี่ ํายทุ ธศาสตรช าติ 20 ป
แผนปฏิรูปประเทศดานตาง ๆ และนโยบายของกระทรวง กรมทรัพยากรธรณียังมีผลงานเดนที่ไดรับความสนใจ
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ มมาเปน แนวทาง การทํางาน จากประชาชน เชน การคนพบและเตรียมการสรางแหลง
เปนปจจัยหลักแหงความสําเร็จของกรมทรัพยากรธรณีในปน้ี ซากดึกดาํ บรรพวาฬ ตาํ บลอาํ แพง อาํ เภอบานแพว จังหวัด
ทาํ ใหกรมทรัพยากรธรณีสามารถบรรลุภารกิจตามพันธกิจ สมุทรสาคร เปนแหลงเรียนรูดานการเปล่ียนแปลงสภาพ
สาํ คัญของยุทธศาสตรกรมทรัพยากรธรณี พ.ศ. 2563-2565 ภมู อิ ากาศ การขบั เคลอื่ นใหแ หลง ซากดกึ ดาํ บรรพ ไมก ลายเปน หนิ
ไดอยางมีประสิทธิภาพในการจัดทาํ ขอเสนอแนะนโยบายการ จังหวัดตาก ไดรับการบันทึกสถิติโลกใน Guinness World
บรหิ ารจดั การทรพั ยากรแรข องประเทศ การอนรุ กั ษม รดกธรณี Record การสง เสรมิ พพิ ธิ ภณั ฑท อ งทะเลดกึ ดาํ บรรพบ า นโภชน
และอทุ ยานธรณี การลดผลกระทบจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั เพอื่ นาํ พา จังหวัดเพชรบูรณ ซึ่งทําใหประชนในพื้นท่ีมีความภาคภูมิใจใน
ประเทศไปสคู วามมน่ั คงของฐานทรพั ยากรธรณที ม่ี กี ารอนรุ กั ษ มรดกทางธรณขี องพนื้ ที่ และการใชม าตรฐานซอฟแวรแ บบเปด
และการใชประโยชนอยางสมดุล และคุณภาพชีวิตท่ีดีของ Open Source: CKAN Open-D Platform ทสี่ าํ นกั งานพฒั นา
ประชาชน รฐั บาลดจิ ทิ ัล (องคก ารมหาชน) หรือ สพร. รวมกับ เนคเทค-
สวทช. กําหนด เปน ตน
ผลผลติ ทก่ี รมทรัพยากรธรณไี ดจดั ทาํ ขึ้นในรอบป เชน
ขอ มลู พน้ื ทที่ ม่ี ศี กั ยภาพในการทาํ เหมอื งทมี่ เี ขตแหลง แรเ พอื่ การ รายงานประจําป 2564 ของกรมทรพั ยากรธรณี ฉบบั นี้
ทําเหมอื ง เนอื้ ทรี่ วม 3.60 ลา นไร ขอ มลู ธรณวี ทิ ยาภายในแหลง ไดสรุปผลงานท่ีบุคลากรกรมทรัพยากรธรณี ไดดําเนินการ
มรดกธรณี และอทุ ยานธรณี รวมทงั้ สนิ้ 40 แหง แผนทแี่ ละคมู อื รวมกันอยางมปี ระสทิ ธภิ าพ ตลอดจนรวมถงึ ผลงานทบี่ คุ ลากร
ทอ งเท่ียวแหลงธรณวี ทิ ยาในพื้นทีอ่ ทุ ยานธรณโี ลกสตูล จงั หวัด กรมทรัพยากรธรณีไดบูรณาการการทํางานกับทุกภาคสวน
สตูล 6 เสนทาง รายงานวิชาการ การสาํ รวจวิจัยระบบถาํ้ ทง้ั หนว ยงานราชการ ภาคการศกึ ษา องคก รภาคเอกชน องคก ร
จาํ นวน 3 ระบบ ขอมูลแผนท่ีธรณีวิทยาพื้นทะเลและแหลง ปกครองสวนทองถ่ิน ตลอดจนพ่ีนองประชาชนในหลากหลาย
ทรัพยากรธรณี พ้ืนท่ีนอกชายฝง อําเภอเมือง และคลองใหญ พ้ืนท่ีที่ไดรวมงานกับกรมทรัพยากรธรณีดวยดี สืบมา
จังหวัดตราด ขอมูลธรณีวิทยาทางทะเลเพ่ือการอนุรักษแหลง กรมทรพั ยากรธรณไี ดน ําผลการปฏบิ ตั งิ านดงั กลา ว มาใชป ระโยชน
มรดกทางธรณเี ขาตาปู อทุ ยานแหงชาติอา วพังงา จังหวัดพังงา ในการจัดทํานโยบายเพ่ือการบริหารจัดการทรัพยากรธรณี
แผนท่ีเสี่ยงภัยดินถลม ระดบั ชุมชน ในพื้นท่ี 35 ตาํ บล (จังหวัด ร ว ม กั บ ท รั พ ย า ก ร อื่ น อ ย า ง ส ม ดุ ล แ ล ะ มี ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ
กําแพงเพชร นครสวรรค อทุ ยั ธานี ขอนแกน หนองคาย อดุ รธานี กรมทรัพยากรธรณีของขอบคุณทุกภาคสวนที่ไดรวมกับ
นครราชสมี า นครนายก สระแกว สพุ รรณบรุ ี ฉะเชงิ เทรา ชลบรุ ี กรมทรพั ยากรธรณใี นการปฏบิ ตั งิ านในรอบปท ผ่ี า นมา และหวงั วา
ตราด และกระบ)ี่ ขอมูลการประเมนิ ภัยพิบัติแผนดนิ ไหวระดบั รายงานประจาํ ปฉบับนี้จะเปนประโยชนตอประชาชนและ
จังหวัด พ้ืนที่จังหวัดกําแพงเพชร อุทัยธานี และสุพรรณบุรี ทกุ ภาคสว นตอ การพฒั นาประเทศในทกุ ระดบั ตง้ั แตร ะดบั ประเทศ
เปน ผลสมั ฤทธท์ิ เี่ ปน รปู ธรรมกอ ใหเ กดิ ประโยชนท างเศรษฐกจิ และ ระดับจังหวัด ระดับทองถิ่น เพ่ือใหเกิดการใชประโยชนและ
สง ผลตอ การสรา งความปลอดภยั แกป ระชาชน ทําใหม คี ณุ ภาพ อนุรักษทรัพยากรธรณีอยา งยั่งยืน ตลอดไป
ชวี ิตทดี่ ี
นายสมหมาย เตชวาล
อธิบดกี รมทรพั ยากรธรณี
µ¼¯§»
CONTENTS
µ³ú ¦¤ ¿Î ·û ñªÁ¦Ï ¡¼¦¯¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿
é ¨û§Ã ¯ĭ¾ ¼¯¯¤¯»ª®¼¯¥¯£¿
é Ǩ¦¨» ȯµ¯û¼¯¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿
é ³¾µ®» ¤»Ű¦ þ ª¦» ¥¾Ĩ ĭ¦û¼¤¿ÇÎ ±º·¼Ĭ ¦¼Ĩ DZºű¯ºÆĤͦ®Â¤¥Ű¼µĥ¯þ 11
é ·ĥ» ¯¼Ĭ¼±»
µú³¦¤ ο ¨±¼¯ű §¾ ĥ» ¾¯¼¼¯·¯¤¯»ª®¼¯¥¯£¿
é ³¼µ·Ĥ±·û §» ®¤Â ¥Ű¼µĥ¯þ ¼ĥ¾ űò Ǩ¦Çú§¤ DZºÇ¨¦ű ¾¯Ãűű¯ºÆ¤Ű
ɦ¼¯ű ¾§»ĥ¯¾ ¼¼¯·¯¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿ 17
é ¨±¼¯ű¯ºÆ¾¦¼¯ű ¾§»ĥ¯¾ ¼¼¯ĥ¼Ĭ¼¯»§¯·¼¯ű §¾ ĥ» ¯¾ ¼¼¯ 18
ű¯ºĨ¼Ĭ űò §ű¯º¼£ ª
Ű
é ¯¼®¼¦¨±¼¯ű §¾ ĥ» ¾¼¦·¼¦ ȯ¼¯ ű¯ºĨ¼Ĭ űò §ű¯º¼£ ª
Ű
µ³ú ¦¤Î ¿ §¼¯Æ¾¦É¦űò§ű¯º¼£ ª
Ű
• §ÇµĤ¡¼¦º¼¯Æ¾¦
• §ÇµĤ¨±¼¯Ĥ¼Ĭ Ʀ¾¦¼¦¤¼¼¯Æ¾¦ 73
• §ÇµĤ¼¯Æű±Î®¿ ¦Çű±µ¾¦¤¯»ª®þµÂ¤¥ ¾ µú³¦¤¦Â 73
• ¯¼®¼¦¯¼®ÊĤûǨú¦Ĥ¦¾
µú³¦¤ ο µ³ú ¦·Á¦Î Ì 87
é ű¯º³±¬¼ªĨ¾ ¯¯ ű¯ºĨĬ¼űò §ű¯º¼£ ª
Ű
88
é Æ·µ¼¯µÎ¾ ª¾ªþ ű¯ºĨĬ¼űò §ű¯º¼£ ª
Ű
µú³¦¤Î ¿
·û ±Ã ªÏÁ¦¡¼¦¯¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿
é ¨§Ãû ¯ĭ¾ ¼¯¯¤¯»ª®¼¯¥¯£¿
é Ǩ¦¨»È¯µ¯û¼¯¤¯»ª®¼¯¥¯£¿
é ³¾µ®» ¤»Ű¦þ ª»¦¥Ĩ¾ ĭ¦¼û ¤¿ÎDZº·Ĭ¼¦¼Ĩ DZºű¯ºÆĤ¦Í ®Â¤¥Ű¼µĥ¯þ
é ·»ĥ¯¼¼Ĭ ±»
DMRANNUAL REPORT 2021
ผูบ รหิ ารกรมทรพั ยากรธรณี
นายสมหมาย เตชวาล
อธบิ ดกี รมทรัพยากรธรณี
นายนิวัติ มณีขตั ิย นายมนตรี เหลอื งอิงคะสุต
รองอธบิ ดกี รมทรพั ยากรธรณี รองอธบิ ดกี รมทรพั ยากรธรณี
นายอนกุ ูล วงศใหญ
ผูต รวจราชการกรม
6
นายนราเมศวร ธรี ะรังสกิ ลุ นางสุรยี ธีระรงั สกิ ลุ
ผูเชย่ี วชาญเฉพาะดา นท่ปี รึกษา ผเู ชย่ี วชาญเฉพาะดา นวิจยั และ
ทางการบรหิ ารจัดการทรพั ยากรธรณี พัฒนาธรณีวทิ ยา
นายสวุ ภาคย อ่ิมสมทุ ร นายสรุ ชัย ศิริพงษเ สถียร นายอานนท นนทโส
ผูอ าํ นวยการกองเทคโนโลยธี รณี ผูอ าํ นวยการกองธรณวี ิทยา ผอู ํานวยการกองคมุ ครองซากดึกดําบรรพ
นายนิมิตร ศรคลงั นางอปั สร สอาดสดุ นางสาวกฤตยา ปทมาลัย
ผอู าํ นวยการกองธรณวี ทิ ยาสง่ิ แวดลอม ผูอาํ นวยการกองวิเคราะหและ ผูอาํ นวยการกองทรพั ยากรแร
ตรวจสอบทรพั ยากรธรณี
7
นางสาวเสาวลกั ษณ ศรีดาแกว นายนวิ ัติ บุญนพ นางสภุ าภรณ วรกนก
เลขานุการกรม ผอู ํานวยการศนู ยเ ทคโนโลยสี ารสนเทศ ผูอํานวยการกองอนรุ กั ษแ ละ
และการสือ่ สาร จัดการทรพั ยากรธรณี
นายสธุ ี จงอัจฉรยิ กลุ นางสาวดรุณี สายสทุ ธชิ ยั นายทนิ กร ทาทอง
ผอู ํานวยการสํานักงานทรัพยากรธรณี ผูอาํ นวยการสํานักงานทรพั ยากรธรณี ผูอํานวยการสํานักงานทรัพยากรธรณี
เขต 1 เขต 2 เขต 3
นายสมศักด์ิ วัฒนปฤดา
ผูอํานวยการสาํ นกั งานทรพั ยากรธรณี
เขต 4
8
นายธีรพงษ ทองมาก นางอดิภา ศรีวิลาศ นายสุทธศิ กั ดิ์ โทวนิช
ผอู ํานวยการ ผอู าํ นวยการ ผูอํานวยการ
กลุม นติ ิการ กลุม ตรวจสอบภายใน กลมุ พฒั นาระบบรหิ าร
นายมนตรี เหลืองอิงคะสุต
หัวหนา กลมุ งานคมุ ครองจรยิ ธรรม
9
แผนผังโครงสรางกรมทรพั ยากรธรณี
·¥§¾ Ĥ¿
¯··¥¾§Ĥ¿ ¯··¥¾§Ĥ¿
¨ûÃĥ¯³Ĩ ¨ÃÆû ®¿Î ³¼ÆĪª¼ºĤû¼¦ ¨Ãûƿή³¼ ±ú¦¾ĥ¾ ¼¯ ±úªĦ» ¦¼¯º§§§¯¾ĭ¼¯
¯¼¼¯¯ ¤űο ¯À ´¼¤¼¼¯ ÆĪª¼ºĤû¼¦³¾Ĩ®» ±Âú ĥ¯³Ĩµ·§¬¼®É¦ ±Âú¼¦Âû ¯·Ĩ¯¾®¥¯¯
§¯¾ĭ¼¯Ĩ»Ĥ¼¯
¤¯»ª®¼¯¥¯£¿ DZºª»Ħ¦¼
¥¯£³¿ ¾¤®¼
µ¼Ĭ ¦» ¼¦ ·Æ¤È¦È±®¿¥¯£¿ · ·¥¯£³¿ ¾¤®¼ ·¤¯»ª®¼¯Ç¯ú
Ʊ¼¦Â¼¯¯ ¥¯£¿³¤¾ ®¼ µÎ¾ dzĤ±û·
··¦Â¯» ´þDZº Űæ®Æþ ¤È¦È±®µ¿ ¼¯µ¦Æ¤Ű ·³¾Æ¯¼ºĭþDZºĥ¯³Ĩµ·§ ·Âû¯·
Ĩ»Ĥ¼¯¤¯»ª®¼¯¥¯£¿ DZº¼¯µ·ÁÎ µ¼¯ ¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿ ¼ĤÀĤĬ¼§¯¯ªþ
µ¼Ĭ ¦» ¼¦¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿ µĬ¼¦»¼¦¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿ µ¼Ĭ ¦» ¼¦¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿ µĬ¼¦»¼¦¤¯»ª®¼¯¥¯£¿
Æĥ Æĥ Æĥ Æĥ
10
วสิ ัยทศั น พนั ธกิจ หนาท่ีและอาํ นาจ
และประเด็นยุทธศาสตร กรมทรัพยากรธรณี
³µ¾ ®» ¤»Ű¦þ
เปนองคกรที่ประชาชนและรัฐบาลเชื่อม่ันในองคความรูทางธรณีวิทยาและการบริหาร
จัดการทรัพยากรธรณีอยางมีสวนรวมในการนําพาประเทศไปสูความม่ันคงของฐาน
ทรัพยากรธรณีท่ีมีการอนุรักษและการใชประโยชนอยางสมดุล และคุณภาพชีวิตท่ีดี
ของประชาชน
ª¦» ¥¾Ĩ
1. เสนอความเหน็ เพอื่ การกาํ หนดพน้ื ทแี่ ละการจดั ทํานโยบาย แผน มาตรการ ดา นการอนรุ กั ษ
มรดกธรณีและอุทยานธรณี ธรณีวิทยาส่ิงแวดลอมและธรณีพิบัติภัย และการบริหารจัดการ
ทรพั ยากรแร
2. บรู ณาการและสรา งความรว มมือกับภาคเี ครือขายท้ังในและตา งประเทศ
3. เสริมสรางขีดความสามารถของบุคลากร การวิจัยและพัฒนาเคร่ืองมือ กลไก รวมทั้ง
การใชเทคโนโลยีดจิ ิทัลในการบริหารจัดการ
4. เสนอใหม ี ปรบั ปรงุ หรอื แกไ ขกฎหมายในความรับผดิ ชอบใหส อดคลองกับสถานการณ
ĭ¦¼û ¤¿ÎDZº·¼Ĭ ¦¼Ĩ
ตามกฎกระทรวงแบง สว นราชการกรมทรพั ยากรธรณี กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ
และส่ิงแวดลอม พ.ศ. 2561 มีภารกิจเกี่ยวกับการสงวน การอนุรักษ การฟนฟู และ
การบรหิ ารจดั การดา นธรณวี ทิ ยาทรพั ยากรธรณี ซากดกึ ดาํ บรรพ ธรณวี ทิ ยาสง่ิ แวดลอ ม
และธรณีพบิ ัตภิ ัยโดยการสํารวจ การตรวจสอบ การศึกษา และวิจัยสภาพธรณีวิทยาและ
ทรัพยากรธรณีการประเมินศักยภาพแหลงทรัพยากรธรณี การกําหนดและกาํ กับดูแล
เขตพนื้ ทสี่ งวนพนื้ ทอ่ี นรุ กั ษท รพั ยากรธรณแี ละพน้ื ทเี่ สย่ี งตอ ธรณพี บิ ตั ภิ ยั เพอื่ การพฒั นา
ทรัพยากรธรณี คุณภาพชีวิตเศรษฐกิจ สังคมอยางยั่งยืนและเกิดประโยชนสูงสุด
โดยใหมีหนาท่แี ละอํานาจ ดงั ตอ ไปน้ี
11
01 เสนอความเห็นเพื่อการกาํ หนดพ้ืนที่ และการจัดทํานโยบายแผน และ
มาตรการเก่ียวกับการสงวนการอนุรักษ การฟนฟู และการบริหารจัดการดาน
ธรณีวทิ ยา ทรพั ยากรธรณี ซากดกึ ดาํ บรรพ ธรณีวิทยาสง่ิ แวดลอม และธรณีพบิ ัติภัย
02 ดําเนนิ การตามกฎหมายวา ดว ยการคมุ ครอง ซากดกึ ดาํ บรรพ กฎหมายวา ดว ยแร
ในสว นทรี่ บั ผดิ ชอบ และกฎหมายอ่นื ทเ่ี ก่ียวขอ ง
03 เสนอใหมี ปรับปรุง หรือแกไขเพิ่มเติมกฎหมายท่ีอยูในความรับผิดชอบ
และมาตรการเกี่ยวกับการสงวน การอนุรักษ การฟนฟู และการบริหารจัดการ
ดานธรณีวิทยา ทรัพยากรธรณี ซากดึกดําบรรพ ธรณีวิทยาสิ่งแวดลอม และ
ธรณีพิบัติภัย รวมทั้งการกาํ กับ การดูแล การประเมินผล และติดตามตรวจสอบ
ใหเปนไปตามกฎหมายและมาตรการ
04 ดาํ เนนิ การเกยี่ วกบั การสาํ รวจ การตรวจสอบ การศกึ ษา การวจิ ยั การพฒั นา
องคความรู การใหบริการขอมูล การเผยแพรความรู การบริการทางวิชาการ
ประสานความรว มมอื กบั ตา งประเทศและองคก ารระหวา งประเทศในดา นธรณวี ทิ ยา
ทรัพยากรธรณี ซากดกึ ดาํ บรรพ ธรณีวิทยาสิ่งแวดลอ ม และธรณีพิบัติภยั
05 กําหนดมาตรฐานทางธรณีวิทยา ทรัพยากรแร ซากดึกดาํ บรรพ
ธรณวี ิทยาสิ่งแวดลอ ม และธรณีพบิ ตั ภิ ยั รวมทง้ั รวบรวม จัดเก็บ รักษาหลักฐาน
อา งองิ ทางธรณวี ิทยา ทรัพยากรแร และซากดกึ ดาํ บรรพข องประเทศ
06 ปฏบิ ตั กิ ารอน่ื ใดตามทกี่ ฎหมายกําหนดใหเ ปน หนา ทแี่ ละอํานาจของกรม หรอื
ตามท่ีรฐั มนตรหี รอื คณะรัฐมนตรมี อบหมาย
12
ประเด็นยทุ ธศาสตร
ยทุ ธศาสตรก รมทรัพยากรธรณี พ.ศ. 2563-2565
ประเด็นยุทธศาสตรท่ี 1 เปาประสงค กลยุทธ
ป ฏิ รู ป ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ป ร ะ เ ท ศ มี ค ว า ม ม่ั น ค ง ข อ ง ฐ า น เรงรัดสํารวจ จาํ แนกเขตศักยภาพแร และจัดทํา
ทรพั ยากรแร และเรง สํารวจแร ท รั พ ย า ก ร แ ร แ ล ะ วั ต ถุ ดิ บ เ พ่ื อ บั ญ ชี ท รั พ ย า ก ร แ ร เ พื่ อ ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร
ทั้งบนบกและในทะเล การพัฒนาอุตสาหกรรมและเพิ่มขีด ท่ีมีมาตรฐานและเปนฐานสาํ หรับ การพัฒนา
ความสามารถในการแขง ขนั ประเทศทว่ั ราชอาณาจักรและไหลท วปี
ก า ร ใ ช ป ร ะ โ ย ช น ท รั พ ย า ก ร แ ร เรงรัดการจาํ แนกเขตทรัพยากรแรและกาํ หนด
มีความเหมาะสม เปนธรรม และ เขตแหลงแรเพื่อการทาํ เหมืองภายใต ดุลยภาพ
คํานงึ ถงึ ดลุ ภาพทางสงั คม เศรษฐกจิ ทางสงั คม เศรษฐกจิ สิ่งแวดลอมและสุขภาพของ
สงิ่ แวดลอ ม และสขุ ภาพของประชาชน ประชาชน
และประชาชนมสี ว นรว ม ในการบรหิ าร สง เสรมิ ใหผ ผู ลติ และภาคอตุ สาหกรรมทเ่ี กยี่ วขอ ง
จัดการแรอยางเหมาะสม ดานแรมีการดําเนินกิจกรรมท่ีเปนมาตรฐานและ
มุงเนนการประกอบการที่มีธรรมาภิบาลและ
เปน มิตรกับสิ่งแวดลอม
ประเด็นยุทธศาสตรท ี่ 2 เปา ประสงค กลยุทธ
ลดผลกระทบธรณีพิบัติภัย ประชาชนและภาคเี ครอื ขา ยในพนื้ ที่ เรงรัดจัดทําขอมูลและแผนที่เส่ียงธรณีพิบัติภัย
ที่ เ กิ ด จ า ก ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ เปาหมายมี ความพรอมรับมือกับ ทคี่ รอบคลุมพื้นที่เสยี่ งภยั ทุกประเภท
ก า ร เ ป ล่ี ย น แ ป ล ง ส ภ า พ ธรณีพิบัติภัยท่ีเกิดจากธรรมชาติ เตรยี มความพรอ มประชาชนในพนื้ ทเี่ สย่ี งภยั และ
ภมู อิ ากาศ แ ล ะ ก า ร เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ส ภ า พ พั ฒ น า ก ล ไ ก ใ น ก า ร รั บ มื อ ธ ร ณี พิ บั ติ ภั ย ท่ี มี
ภมู อิ ากาศ ประสทิ ธภิ าพ
ประเทศไทยมีระบบคาดการณ พัฒนาระบบขอมูลสารสนเทศดานธรณีพิบัติภัย
ลว งหนา อัจฉรยิ ะดานธรณพี ิบัติภัย ใหครบถวนเปนมาตรฐานสากลเพื่อสนับสนุน
กระบวนการตัดสนิ ใจ
พฒั นาขดี ความสามารถในการคาดการณล ว งหนา
การเกิดธรณีพิบัติภัยท่ีมีความแมนยําสูงและ
ทนั ตอ เหตุการณ
13
ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 เปาประสงค กลยุทธ
ส ง เ ส ริ ม ก า ร อ นุ รั ก ษ แ ล ะ ประเทศไทยมีการบริหารจัดการ สนบั สนนุ และสง เสรมิ การพฒั นาและบรหิ ารจดั การ
บรหิ ารจดั การแหลง ธรณวี ทิ ยา แหลงธรณีวิทยาเพ่ือสรางรายได แหลง ธรณวี ทิ ยา อยา งยงั่ ยนื ตามแนวทางการจดั ตง้ั
และทรัพยากรธรณี ข อ ง ชุ ม ช น โ ด ย ก า ร มี ส ว น ร ว ม อทุ ยานธรณีในระดับสากล
ตามแนวทางของ UNESCO สงเสริมใหมีการพัฒนางานวิจัย ทางวิชาการและ
แ ห ล ง ธ ร ณี วิ ท ย า แ ล ะ แ ห ล ง ถาํ้ กิ จ ก ร ร ม เ พ่ื อ ส นั บ ส นุ น ก า ร จั ด ต้ั ง ห รื อ รั ก ษ า
ที่มีความโดดเดนและสาํ คัญไดรับ สถานภาพอทุ ยานธรณี
การอนุรักษและพัฒนาเพื่อเพ่ิม เรง รดั การประเมนิ คณุ คา ทางวชิ าการและการจดั ทาํ
มูลคา ของแหลง นโยบาย แผน มาตรการและกลไกการบริหาร
แหลง ซากดกึ ดาํ บรรพ ทส่ี าํ คญั ไดร บั จัดการแหลง ธรณวี ทิ ยาและแหลงถ้ํา
การบริหารจัดการอยางเหมาะสม สนับสนุนและสงเสริมการพัฒนาและ เพ่ิมคุณคา
เพื่อพัฒนาเปนแหลงเรียนรูและ แหลงธรณีวิทยาเพื่อการทองเที่ยวเชิงอนุรักษ
แหลง ทอ งเท่ียว โดยการมสี วนรวมของประชาชน
บริหารจัดการแหลงซากดึกดาํ บรรพที่ขึ้นทะเบียน
อยางเหมาะสมเปนระบบโดยมีแผนและกลไกการ
บริหารจัดการ รายแหลงภายใตพระราชบัญญัติ
คมุ ครองซากดึกดําบรรพ
เสริมสรางอัตลักษณและยกระดับ การใหบริการ
ของพิพิธภัณฑธรณีวิทยาและธรรมชาติวิทยาเพื่อ
เปน ศนู ยก ลางการเรยี นรแู ละเชอ่ื มโยงกบั การทอ งเทยี่ ว
ภมู ภิ าค
ประเด็นยทุ ธศาสตรท ี่ 4 เปา ประสงค กลยุทธ
พั ฒ น า ฐ า น ข อ มู ล วิ ช า ก า ร ฐานขอมูลกลางของประเทศดาน เรงพัฒนายกระดับมาตรฐานขอมูลและบริหาร
แ ล ะ ก า ร เ ผ ย แ พ ร ข อ มู ล ธรณวี ทิ ยาและทรพั ยากรธรณที เ่ี ปน จัดการฐานขอมูลธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณี
แกประชาชน ระบบและมมี าตรฐาน อยางเปนระบบและเขา ถงึ ได
ประชาชนกลมุ เปา หมายและเครอื ขา ย พัฒนากลไกการขับเคล่ือนและยกระดับการ
ทุกภาคสวนสามารถเขาถึงและ บรหิ ารงานและการบรกิ ารทางวชิ าการ สรู ะดบั สากล
ไดร บั ประโยชนจ ากขอ มลู องคค วามรู เรงพัฒนาคุณภาพการใหบริการ ดานธรณีวิทยา
ดานธรณีวิทยาและทรพั ยากรธรณี และทรัพยากรธรณี ผา นสอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส
กรมทรัพยากรธรณีมีการจัดการ เรง พฒั นาสอื่ การเรยี นรทู างวชิ าการ ฉบบั ประชาชน
อ ง ค ก ร ที่ ต อ บ ส น อ ง ต อ ก า ร ทีเ่ ขา ใจงา ย
เปลย่ี นแปลงได อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการจดั การองคก าร ตามแนวทาง
ของการจัดการภาครฐั แนวใหม
อัตรากําลงั ณ 30 กนั ยายน 2564 36%
58%
y ขา ราชการ 414 อัตรา
y ลกู จา งประจาํ 44 อัตรา 6%
y พนักงานราชการ 257 อัตรา
715 อตั รา ขา ราชการ ลูกจา งประจาํ พนักงานราชการ
รวม
14
µú³¦¤ ο
¨±¼¯ű §¾ ĥ» ¾¯¼¼¯·
¯¤¯ª» ®¼¯¥¯£¿
é ³¼µ·Ĥ±·û »§®¤Â ¥Ű¼µĥ¯þ¼ĥ ¾ űò Ǩ¦Çú§¤Ç±º
Ǩ¦ű ¾¯űà ű¯ºÆ¤Űɦ¼¯ű ¾§ĥ» ¯¾ ¼¼¯·¯¤¯»ª®¼¯¥¯£¿
é ¨±¼¯ű¯ºÆ¾¦¼¯ű ¾§»ĥ¾¯¼¼¯ĥ¼Ĭ¼¯»§¯·
¼¯ű ¾§»ĥ¾¯¼¼¯ ű¯ºĨĬ¼űò§ű¯º¼£ ª
Ű
é ¯¼®¼¦¨±¼¯ű §¾ »ĥ¾¼¦·¼¦
ȯ¼¯ ű¯ºĨĬ¼űò§ű¯º¼£ ª
Ű
DMRANNUAL REPORT 2021
16
ความสอดคลองในกกับายรทุ ปธฏศบิ าตั สิรตารชช กาาตริข2อ0งกปร มแผทนรัพแมยบาทกแรลธะรแณผนี ปฏิรูปประเทศ
ประเดน็ ยุทธศาสตร
ผลการประเมนิ การปฏิบัตริ าชการตามคํารบั รองการปฏบิ ตั ิราชการ
ประจาํ ปงบประมาณ พ.ศ. 2564
รายงานการประเมินตนเอง
หนว ยงาน กรมทรัพยากรธรณี
ประจาํ ปงบประมาณ พ.ศ. 2564
ต้งั แตว ันที่ 1 ตลุ าคม 2563 ถงึ วนั ที่ 30 กันยายน 2564
องคป ระกอบ/ตวั ช้วี ัด น้าํ หนกั คาเปาหมาย เปาหมาย คา เปา หมาย ผลการดาํ เนนิ งาน
ขั้นตน คาเปา หมาย ขน้ั สูง
(50.00) มาตรฐาน (100.00)
75.00)
Performance Base 20 มากกวาเทา กับ มากกวา เทา กับ มากกวาเทา กับ 3.60 + 1
ตวั ชีว้ ดั 1 ความสําเรจ็ ของการจัดทําพน้ื ทท่ี มี่ ีศกั ยภาพ 2.55 + 1 3.40 + 1 3.45 + 1 (ลา นไร + ผลผลิต)
ในการทาํ เหมือง (ลานไร + ผลผลิต) (ลานไร + ผลผลิต) (ลานไร + ผลผลติ )
Performance Base 20 1 2 3 3
ตวั ชีว้ ัด 2 ความสาํ เรจ็ ของการประกาศแจงเตอื นภัยลว งหนา (ผลผลติ ) (ผลผลติ ) (ผลผลิต) (ผลผลิต)
ไดท นั เหตุการณดินถลม
Performance Base 15 มากกวา เทา กบั มากกวาเทา กับ มากกวาเทา กับ 3.00 + 0
ตวั ชี้วดั 3 ความสาํ เรจ็ ของการคุม ครองแหลง และ 2.00 + 0 3.00 + 0 3.00 + 1 (แหง + ผลผลติ )
ซากดกึ ดาํ บรรพ
(แหง + ผลผลติ ) (แหง + ผลผลิต) (แหง + ผลผลติ )
Performance Base 15 1 2 3 3
ตัวชวี้ ดั 4 ความสาํ เรจ็ ของการจดั ต้ังอุทยานธรณีของประเทศ (ผลผลติ ) (ผลผลิต) (ผลผลติ ) (ผลผลติ )
Potential Base 15 มากกวา เทา กบั มากกวาเทา กับ มากกวาเทากบั 99.67
ตวั ชี้วดั 5 การพัฒนาองคก ารสดู ิจทิ ลั : การพัฒนาระบบ 50.00 75.00 100.00 (คะแนน)
บญั ชขี อมูล (Data Catalog) เพื่อนําไปสกู ารเปดเผยขอ มลู (คะแนน) (คะแนน) (คะแนน)
ภาครัฐ (Open Data)
Potential Base 15 มากกวาเทากบั มากกวา เทา กับ มากกวาเทากบั 357.75
ตัวชวี้ ัด 6 การประเมนิ สถานะของหนว ยงานในการเปน ระบบ 370.00 400.44 408.45 (คะแนน)
ราชการ 4.0 (PMQA 4.0) (คะแนน) (คะแนน) (คะแนน)
Potential Base 0 100
ตัวชีว้ ดั การถอดบทเรยี นในการบรหิ ารจัดการผลกระทบและ (คะแนนบรรยาย)
การแกไขปญ หาในสภาวะวกิ ฤตโควดิ -19 (COVID-19)
17
รายงานผลการปฏิบตั งิ าน
โครงการปฏิรูปการบรหิ ารจัดการทรัพยากรแร
พระราชบญั ญตั แิ ร พ.ศ. 2560 กาํ หนดใหม คี ณะกรรมการ และพื้นที่ศักยภาพแรท่ีมีการประเมินเบื้องตน (G4) เน้ือที่รวม
นโยบายบริหารจัดการแรแหงชาติ (คนร.) กําหนดยุทธศาสตร 0.13 ลา นไร สามารถกาํ หนดพ้ืนที่ทม่ี ีศักยภาพในการทําเหมือง
นโยบายการบริหารจัดการทรัพยากรแรของประเทศ และ ตามพระราชบัญญัติแร พ.ศ. 2560 เนื้อท่ีรวม 3.60 ลานไร
จัดทําแผนแมบทการบริหารจัดการแร เพื่อใหมีนโยบายหรือ นอกจากน้ี จัดทําขอเสนอแนะของชนิดแรเปาหมาย 10 ชนิด
แนวทางการบรหิ ารทชี่ ดั เจน เกดิ ประโยชนส งู สดุ ภายใตด ลุ ยภาพ ไดแก หินอุตสาหกรรม หินประดับ เฟลดสปาร ดินขาว
ดานเศรษฐกจิ สงั คม และสง่ิ แวดลอม ทัง้ นตี้ ามมาตรา 16 แหง บอลลเคลย ควอตซ ทรายแกว หินดนิ ดาน ยปิ ซมั และแคลไซต
พระราชบัญญัติแร พ.ศ. 2560 กําหนดใหกรมทรัพยากรธรณี ซึ่งเปนแรท่ีมีการผลิตภายในประเทศ มีการใชอยางตอเน่ืองใน
และกรมอุตสาหกรรมพ้ืนฐานและการเหมืองแร รวมกันจัดทาํ อุตสาหกรรมตา ง ๆ และถอื วา เปน แร ทมี่ ีความสําคญั ตอ ระบบ
ฐานขอมูลพ้ืนท่ีท่ีมีศักยภาพในการทาํ เหมืองแร ของประเทศ เศรษฐกิจของประเทศไทย รวมถึงขอมูลพื้นท่ีศักยภาพในการ
การประเมินคุณคาทางเศรษฐกิจและสังคมของแตละพื้นที่ ทําเหมืองของกลุมแร 5 กลุม เสนอตอคณะอนุกรรมการดาน
การประเมนิ สถานการณแ ละพจิ ารณาขดี จาํ กดั รวมทง้ั ความเปน กําหนดหลกั เกณฑก ารจาํ แนกทรพั ยากรแรแ ละกาํ หนดเขตแหลง แร
ไปไดในการใชประโยชนพื้นที่ดังกลาว เพื่อการทําเหมืองแร เพ่ือการทาํ เหมือง เพ่ือใชเปนขอมูลประกอบในการกําหนดเขต
ในภาพรวมใหส อดคลอ งกบั สภาพความเปน จรงิ ผลกระทบดา น แหลง แรเ พอ่ื การทําเหมืองตอ ไป
สขุ ภาพและสงิ่ แวดลอ มเพอื่ ใชเ ปน ขอ มลู ในการจดั ทํายทุ ธศาสตร
นโยบาย และแผนแมบทการบริหารจัดการแร นอกจากนี้
ยุทธศาสตร แผน และนโยบายระดับชาติ เชน ยทุ ธศาสตรช าติ
(พ.ศ. 2561 - 2580) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ
ฉบบั ท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ประเดน็ ปฏริ ปู ทรพั ยากรทางบก
(ดานทรัพยากรแร) ภายใตแผนการปฏิรูปประเทศดาน
ทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ ม กําหนดใหม กี ารรกั ษาและ
ฟนฟูทรัพยากรแรใหย่ังยืน เปนฐานการพัฒนาประเทศอยาง
สมดุลท้ังทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดลอม จะตองมีการ
วางแผนบริหารจัดการทรัพยากรแรเพื่อใหเกิดการใชประโยชน
สูงสุดและ ลดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและประชาชน สําหรับ
ผลการดําเนินงานของโครงการปฏิรูปการบริหารจัดการ
ทรพั ยากรแร ปง บประมาณ พ.ศ. 2564 มีดังนี้
1. การกําหนดพนื้ ทที่ ม่ี ศี กั ยภาพในการทาํ เหมอื ง รูปแสดงการศกึ ษา สาํ รวจ ตรวจสอบธรณีวิทยาแหลงแร และการเกบ็ ตัวอยาง
เพื่อการจําแนกเปนเขตแหลง แรเ พือ่ การทําเหมอื ง หิน ดนิ แร เพอื่ ใชใ นการปรับปรงุ ฐานขอมลู ดา นทรพั ยากรแร สําหรบั ประกอบการ
สํารวจ เกบ็ ขอ มลู รวมทงั้ ปรบั ปรงุ ขอ มลู พน้ื ทศ่ี กั ยภาพแร กาํ หนดพ้นื ทที่ มี่ ีศักยภาพในการทาํ เหมอื ง
ในพนื้ ทที่ ว่ั ประเทศรวม 55 จงั หวดั ซง่ึ มกี ลมุ แร ทด่ี ําเนนิ การ 5 กลมุ
ไดแก กลุมอุตสาหกรรมซีเมนต กลุมอุตสาหกรรมเซรามิก
กลุม หินประดับ กลมุ หินอุตสาหกรรม กลมุ แรอ ุตสาหกรรมอ่นื ๆ
(ยกเวน เกลอื หนิ -โพแทช) ผลการดําเนนิ งานไดพ น้ื ทศี่ กั ยภาพแร
เน้อื ท่ีรวม 5.60 ลา นไร แบง ออกเปน พืน้ ทศี่ ักยภาพแรท มี่ รี ะดับ
ความเชือ่ มัน่ ดา นธรณวี ทิ ยาสูง-ต่ํา (G1-G3) เนอ้ื ทีร่ วม 5.47 ลานไร
18
แผนทีพ่ ้นื ท่ศี กั ยภาพแรและแผนทีพ่ ้ืนทีท่ มี่ ศี กั ยภาพในการทาํ เหมอื งภายใต
โครงการปฏิรูปการบรหิ ารจัดการทรัพยากรแร แผนท่พี ้ืนท่ศี กั ยภาพแรจ ังหวดั นครศรีธรรมราช (ซาย)
และแผนทีพ่ น้ื ท่ที ี่มศี ักยภาพในการทําเหมอื งจังหวดั นครศรธี รรมราช (ขวา)
2. การสง เสรมิ การมสี ว นรว มในการบรหิ าร จดั ทําส่อื ประชาสมั พนั ธกจิ กรรมในรปู แบบวีดที ศั น
จดั การแร ผา นเว็บไซตก รมทรพั ยากรธรณี
แรก บั การประกอบอาชพี
2.1 การเสริมสรางความเขาใจเก่ียวกับการบริหาร
จดั การแรใ หแ กป ระชาชนทว่ั ไป โดยจดั ทําขอ มลู เผยแพรใ นรปู 19
ของ Infographic ใหประชาชนมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับ
ความสําคัญของแร การเกิด แหลงแร และประโยชนท่ีไดจาก
การพัฒนาแร นอกจากนี้ไดจัดทําส่ือประชาสัมพันธผลการ
ดําเนนิ งานของคณะกรรมการ นโยบายบรหิ ารจดั การแรแ หง ชาติ
ท่ีผานมา (ระหวางป พ.ศ. 2560 - 2564) เพ่ือสรางการรับรู
ในการบรหิ ารจัดการแรข องประเทศ
2.2 การเสริมสรางศักยภาพทองถ่ินและชุมชน
ใหพรอ มเขามามีสวนรวมในการบริหารจัดการแร
โดยการสอ่ื สาร ประชาสัมพนั ธ การดาํ เนินการสาํ รวจ
ทรัพยากรแรในพื้นท่ีจังหวัดตาง ๆ ของประเทศ นอกจากนี้
ไดจัดประชุมรับฟงความเห็นตอแนวทางการดําเนินงานภารกิจ
ดานทรพั ยากรแรข องกรมทรพั ยากรธรณี เพ่อื นาํ ความเหน็ และ
ขอเสนอแนะท่ีไดมาปรับปรุงแนวทางการดําเนินงานภารกิจ
ดานทรัพยากรแรใหเ ปน ไปอยา ง มปี ระสิทธภิ าพ ตอบสนองตอ
ความตองการของทุกภาคสวน อันจะเปนประโยชนตอ
การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรแรในภาพรวมของประเทศตอไป
ปรับปรุงขอมูลบนเวบ็ ไซตกรมทรัพยากรธรณใี นดานแร
เพอื่ เผยแพรข อมลู เสริมสรางความเขา ใจในการบรหิ ารจดั การแร
การเผยแพร Infographic ในเว็บไซต การดาํ เนินงานตามแผนแมบท
คณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจัดการแรแหงชาติ การบรหิ ารจดั การแร พ.ศ. 2560 - 2564
2.3 สงเสริมการมีสวนรวมของภาคประชาชน การประชุมรับฟง ความเห็นตอ แนวทางการดําเนินงานภารกจิ ดานทรพั ยากรแร
ผปู ระกอบการ และเจา หนา ทขี่ องรฐั ในการจดั ทํา แผนแมบ ท ของกรมทรัพยากรธรณี เม่อื วันท่ี 2 มิถนุ ายน 2564
การบริหารจัดการแร ฉบับท่ี 2 พ.ศ. 2565 - 2569 และ
การกาํ หนดเขตแหลง แรเ พ่อื การทาํ เหมอื ง
โดยเปด เผยขอ มลู ทว่ั ไปทเี่ กยี่ วขอ งกบั การบรหิ ารจดั การแร
เชน การสํารวจทรัพยากรแร แหลงแรสํารอง การจําแนก
เขตพ้ืนที่ศักยภาพแร พื้นที่หรือชนิดแรท่ีสมควรสงวนหวงหาม
หรืออนุรักษไว พื้นท่ีท่ีมีแหลงแร อุดมสมบูรณและมีมูลคา
ทางเศรษฐกิจสูงที่จะกาํ หนดใหเปนเขตแหลงแรเพื่อการ
ทาํ เหมือง วิธีการทาํ เหมอื ง ผลกระทบสง่ิ แวดลอมทีอ่ าจเกิดขน้ึ
จากการทาํ เหมอื ง และมาตรการปอ งกนั และแกไ ขผลกระทบสง่ิ
แวดลอ ม เปน ตน นอกจากน้ี ไดเ พมิ่ ชอ งทางในการประชาสมั พนั ธ
และใหขอมูลกับประชาชน เพื่อสามารถเขามามีสวนรวมใน
การบรหิ ารจดั การมากยง่ิ ขน้ึ ผา นทางเวบ็ ไซตข องกรมสง เสรมิ การ
ปกครองทองถ่ิน กรมประชาสัมพันธ สํานักงานอุตสาหกรรม
จงั หวดั และสํานกั ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ มทกุ จงั หวดั
20
2.4 สงเสริมการดําเนินกิจกรรมเหมืองแรท่ีเปนมิตร ดานสงเสริมกิจกรรมเหมืองแร ที่เปนมิตรตอส่ิงแวดลอมและ
ตอ สงิ่ แวดลอ มและมธี รรมาภบิ าล (Green and Smart Mining มีธรรมาภิบาล และคณะทํางานกําหนดหลักเกณฑและตรวจ
Forum; GSM) ตามมตทิ ป่ี ระชมุ คณะกรรมการนโยบายบรหิ าร ประเมนิ รางวลั เหมอื งแรท เี่ ปน มติ รตอ สง่ิ แวดลอ มและมธี รรมาภบิ าล
จดั การแรแหงชาติ ครง้ั ท่ี 1/2563 เม่ือวันท่ี 15 มิถนุ ายน 2563
ไดมอบหมายใหกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม
โดยกรมทรัพยากรธรณี และกระทรวงอุตสาหกรรม โดย
กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร เปนผูรับผิดชอบ
จัดกิจกรรมการดําเนินการเหมืองแรที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม
และมีธรรมาภิบาล ตอมาไดมีการแตงตั้งคณะอนุกรรมการ
ดา นกจิ กรรมเหมอื งแรท เี่ ปน มติ รตอ สงิ่ แวดลอ มและมธี รรมาภบิ าล
ในการพจิ ารณาดําเนนิ การดา นสง เสรมิ กจิ กรรมเหมอื งแรท เี่ ปน มติ ร
ตอ สง่ิ แวดลอ มและมธี รรมาภบิ าล รวมทงั้ การพจิ ารณาผปู ระกอบ
การเหมืองแร ที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอมและมีธรรมาภิบาล
โดยคณะอนุกรรมการฯ ไดมีการประชุมครั้งที่ 1/2564
เม่ือวนั ท่ี 25 สิงหาคม 2564 เพ่อื พจิ ารณาวางกรอบระยะเวลา
และแนวทาง การดาํ เนินงานในการจัดกิจกรรมเหมืองแรท่ีเปน การประชุมคณะอนกุ รรมการดา นกิจกรรมเหมืองแร
มิตรตอส่ิงแวดลอมและมีธรรมาภิบาลในป พ.ศ. 2565 ท่ีเปนมิตรตอ ส่ิงแวดลอ มและมีธรรมาภบิ าล
โดยพิจารณาแตงต้ังคณะทาํ งาน 2 คณะ ไดแก คณะทาํ งาน ครัง้ ที่ 1/2564 เม่ือวันที่ 25 สิงหาคม 2564
รายงานผลการปฏิบัติงาน
โครงการอนรุ กั ษและพฒั นามรดกธรณี และอุทยานธรณี
กรมทรัพยากรธรณี ไดดาํ เนินกิจกรรมพัฒนาตอยอด 200 แหง อทุ ยานธรณรี ะดบั ตา ง ๆ รวมไมน อ ยกวา 16 แหง และ
งานการสาํ รวจธรณีวทิ ยาเชงิ อนุรักษ โดยสงเสรมิ และสนับสนุน อุทยานธรณีโลกของยูเนสโกรวมอยางนอย 4 แหง อีกทั้งยังมี
ใหชุมชนหรือหนวยงานทองถ่ิน มีการบริหารจัดการแหลง ภารกิจในการสงเสริมการดาํ เนินการของเครือขายอุทยานธรณี
ธรณีวิทยาหรือมรดกธรณีใหมีประสิทธิภาพและมีการคุมครอง ประเทศไทย (Thailand Geoparks Network : TGN) และรว ม
อยา งถกู ตอ งตามหลกั วชิ าการผสานกบั การกระตนุ กจิ กรรมทาง สนับสนุนการเปนเจาภาพการจัดประชุมนานาชาติเครือขาย
เศรษฐกจิ และการพฒั นาทย่ี งั่ ยนื ของชมุ ชนทอ งถนิ่ ผา นการทอ งเทย่ี ว อุทยานธรณีโลกภาคพื้นเอเชียแปซิฟก ในป พ.ศ. 2565 ณ
ทางธรณีวิทยาและอุทยานธรณี โดยเปนการสรางรายได อุทยานธรณีโลกสตูล อีกท้ังยังมีคณะกรรมการนโยบายบริหาร
ใหแ กช มุ ชนทอ งถน่ิ ตามความเหมาะสมกบั สภาพทางธรณวี ทิ ยา จัดการถํ้าแหงชาติที่เปนอีกหน่ึงกลไกในการขับเคล่ือนการ
สงั คม วฒั นธรรมในพ้ืนทเ่ี ปา หมาย และสภาพชมุ ชน เนนการมี ดาํ เนนิ งานดา นการอนรุ กั ษแ หลง มรดกธรณปี ระเภทถํา้ มเี ปา หมาย
สวนรวมของทุกภาคสวนท่ีเก่ียวของ รวมท้ังจะเปนการเสริม การดาํ เนินการ คือ การสาํ รวจและจัดทําแผนบริหารจัดการ
สรางความเขาใจและทัศนคติที่ดีตอการอนุรักษธรณีวิทยา แก จํานวน 100 แหง ในป พ.ศ. 2570 และ 200 แหง ในป พ.ศ. 2580
หนว ยงานและประชาชนในพน้ื ทใี่ หเ กดิ การอนรุ กั ษอ ยา งเปน รปู ธรรม โดยในปงบประมาณ พ.ศ. 2564 ไดดาํ เนินงานในโครงการ
โดยมคี ณะกรรมการแหง ชาตวิ า ดว ยอทุ ยานธรณเี ปน กลไกสาํ คญั อนุรกั ษแ ละพัฒนามรดกธรณี และอทุ ยานธรณี ดังน้ี
ในการขับเคลื่อนการอนุรักษแหลงธรณีวิทยา มรดกธรณี และ
อุทยานธรณีของประเทศ มีเปาหมายการดําเนินการภายในป
พ.ศ. 2580 คือ มแี หลง มรดกธรณีของประเทศรวมไมน อ ยกวา
21
1. การอนุรักษและพัฒนามรดกธรณี และ 3) อุทยานธรณีผาชัน - สามพันโบก จังหวัดอุบลราชธานี
อทุ ยานธรณี 4) อุทยานธรณีขอนแกน จังหวัดขอนแกน 5) อุทยานธรณี
1.1 จัดทําขอมูลธรณีวิทยาภายในแหลงมรดกธรณี เพชรบรู ณ จงั หวดั เพชรบรู ณ และ 6) อทุ ยานธรณไี มก ลายเปน หนิ
และอทุ ยานธรณี โดยกรมทรัพยากรธรณีไดด าํ เนินการรวบรวม จังหวัดตาก และมีการประกาศจัดตั้งอุทยานธรณีระดับทองถ่ิน
ศึกษา สํารวจ ตรวจสอบ ขอมูลธรณีวิทยาในแหลงมรดกธรณี เพิม่ อีก 1 แหง ไดแ ก อุทยานธรณีชัยภูมิ จงั หวดั ชัยภูมิ นอกจาก
แหลง ที่มศี ักยภาพในแหลง มรดกธรณี 4 ภาค ไดแก ภาคเหนอื น้ียังมีการสงเสริมพื้นที่ที่มีศักยภาพในการจัดต้ังอุทยานธรณี
ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ภาคกลาง และภาคใต ภาคละ 10 แหง ในพนื้ ทจ่ี งั หวดั เชยี งราย และพน้ื ทจี่ งั หวดั สพุ รรณบรุ ี โดยดําเนนิ การ
รวมทัง้ สนิ้ 40 แหง สรา งความรบั รคู วามเขา ใจเกย่ี วกบั อทุ ยานธรณี และการอนรุ กั ษ
1.2 สงเสริมอุทยานธรณี และแหลงมรดกธรณี จํานวน แหลง มรดกธรณใี หเ กดิ การอนรุ กั ษ และมกี ารพฒั นาอทุ ยานธรณี
6 พนื้ ที่ โดยกรมทรัพยากรธรณีไดด าํ เนนิ การสงเสรมิ การพัฒนา อยางยั่งยืน ผานการจัดกิจกรรมการประชุมเผยแพรความรู
และการจัดทาํ ขอมูลธรณีวิทยาในพื้นที่อุทยานธรณี และแหลง การจัดทาํ ขอมูลแหลงมรดกธรณี การฝกอบรมใหความรู และ
มรดกธรณี รวมถงึ การเตรยี มความพรอ มของอทุ ยานธรณเี พอื่ รบั การจัดทําตนแบบส่ือเผยแพรประชาสัมพันธ ในรูปแบบตาง ๆ
การประเมิน จํานวน 7 พ้ืนที่ ไดแก 1) อุทยานธรณีโลกสตูล ใหเ ปน ไปตามเกณฑ ทค่ี ณะกรรมการแหง ชาตวิ า ดว ยอทุ ยานธรณี
จงั หวัดสตลู 2) อทุ ยานธรณีโคราช จงั หวัดจงั หวัดนครราชสีมา และ/หรอื หลกั เกณฑข อง UNESCO กาํ หนด
แผนท่เี สนทางทอ งเทีย่ ว 6 เสน ทาง การประชมุ หารือการจดั งานเครือขายอทุ ยานธรณี
ในพืน้ ท่อี ทุ ยานธรณีโลกสตลู จงั หวดั สตลู ประเทศไทย (TGN)
1.3 ดําเนินงานกิจกรรมภายใตคณะกรรมการ การจัดประชุมเครือขายอุทยานธรณีประเทศไทย ครั้งที่ 1
คณะอนกุ รรมการ และคณะทํางานทเ่ี กย่ี วขอ งกบั การดาํ เนนิ งาน ณ อทุ ยานธรณโี ลกสตลู และการจดั ประชมุ เครอื ขา ยอทุ ยานธรณโี ลก
แหลงมรดกธรณีและอทุ ยานธรณี ประกอบดว ย ภาคพน้ื เอเชยี แปซฟิ ก ครงั้ ท่ี 7 ในป 2565 ณ อทุ ยานธรณโี ลกสตลู
1) คณะกรรมการสงเสริมการอนุรักษแหลงธรณีวิทยา
และจัดตั้งอุทยานธรณีรับรองใหอุทยานธรณีขอนแกนเปน
อุทยานธรณปี ระเทศไทย เมอื่ วนั ที่ 28 ตลุ าคม 2563
2) แตงต้ังคณะกรรมการแหงชาติวาดวยอุทยานธรณี
ตามมตคิ ณะรฐั มนตรเี มื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน 2563 และยกเลกิ
คําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสงเสริมการอนุรักษแหลงธรณีวิทยา
และจดั ตง้ั อทุ ยานธรณี และแตง ตง้ั ผทู รงคณุ วฒุ ใิ นคณะกรรมการ
แหง ชาติวาดว ยอุทยานธรณี
3) ประชุมคณะกรรมการแหงชาติวาดวยอุทยานธรณี
ครัง้ ท่ี 1/2564 เม่ือวันท่ี 19 พฤษภาคม 2564 โดย พิจารณา
แตง ต้งั คณะอนกุ รรมการจาํ นวน 10 คณะ กาํ หนดแนวทางและ
เปาหมายการปฏิบัติงานในกรอบระยะเวลา 20 ป พรอมท้ัง
เห็นชอบรางนโยบายการอนุรักษมรดกธรณีและการดําเนินงาน
อทุ ยานธรณี และแผนปฏบิ ตั กิ ารดา นการอนรุ กั ษแ หลง มรดกธรณี การประชมุ คณะกรรมการแหงชาติวาดวยอทุ ยานธรณี ครงั้ ท่ี 1/2564
และการดาํ เนนิ งานอทุ ยานธรณี ระยะที่ 1 (พ.ศ. 2565 - 2570) โดยมี นายวราวุธ ศลิ ปอาชา รัฐมนตรีวาการกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ
และส่ิงแวดลอม เปนประธานการประชุมฯ
22
4) การประกาศแนวทางและหลกั เกณฑเ พอ่ื การอนรุ กั ษ 7) ประชุมคณะอนุกรรมการสงเสริมการอนุรักษแหลง
แหลง ธรณวี ทิ ยาและจดั ตง้ั อทุ ยานธรณปี ระเทศไทย และประกาศ มรดกธรณีและการดาํ เนินงานอุทยานธรณี คร้ังที่ 1/2564
ตราสญั ลกั ษณอ ุทยานธรณปี ระเทศไทย เมอ่ื วนั ท่ี 24 สงิ หาคม 2564 โดยมีสาระสาํ คัญในการพจิ ารณา
5) แตง ตงั้ คณะอนกุ รรมการภายใตค ณะกรรมการแหง ชาติ เร่ืองการประเมินซาํ้ การเปนอุทยานธรณีประเทศไทยของ
วาดวยอทุ ยานธรณี จาํ นวน 10 คณะ อทุ ยานธรณสี ตลู การแสดงเจตจาํ นงคข องอทุ ยานธรณขี อนแกน
6) เสนอเรื่องตอคณะรัฐมนตรีเพ่ือโปรดทราบการเปน ในการขอเขารับรองการเปนอุทยานธรณีโลกของยูเนสโก
เจาภาพการจัดประชุมเครือขายอุทยานธรณีโลกภาคพ้ืน และการเสนอตราสัญลักษณคณะกรรมการแหงชาติวาดวย
เอเชียแปซิฟก คร้งั ท่ี 7 ในป 2565 ณ อทุ ยานธรณโี ลกสตลู และ อุทยานธรณแี ละมรดกธรณีประเทศไทย
พิจารณาสนับสนุนงบประมาณ (งบกลาง) โดยใหกระทรวง 8) จดั ทาํ แผนปฏบิ ตั กิ ารดา นการอนรุ กั ษแ หลง มรดกธรณี
มหาดไทย (จังหวัดสตลู ) เปน หนวยงานจัดทาํ คําของบประมาณ และการดาํ เนนิ งานอุทยานธรณี ระยะที่ 1 (พ.ศ. 2565 - 2570)
การประชุมคณะอนกุ รรมการสง เสรมิ การอนุรักษแหลงมรดกธรณแี ละการดําเนินงานอุทยานธรณี ครงั้ ท่ี 1/2564
โดยมี นายสมหมาย เตชวาล อธบิ ดกี รมทรัพยากรธรณี เปนประธานการประชมุ ฯ
1.4 สนบั สนนุ การดําเนินงานของเครือขา ยอทุ ยานธรณปี ระเทศไทย (Thailand Geopark Network: TGN)
กรมทรัพยากรธรณีในฐานะเลขานุการคณะกรรมการแหงชาติวาดวยอุทยานธรณีรวมประชุมหารือกับผูวาราชการ
จังหวดั สตลู โดยจังหวดั สตลู เห็นควรวา ใหเ ลอ่ื นการจัดประชุมฯ ไปในเดอื นเมษายน 2565 เนอื่ งจากสถานการณการแพรระบาด
ของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ท่ีรุนแรงข้ึน และดําเนินการจัดทาํ ขอมูลทิศทาง บทบาทการทาํ งาน และแผนการจัดกิจกรรม
ของเครือขายอุทยานธรณไี ทย
การประชมุ หารือ เมือ่ วันที่ 28 มิถนุ ายน 2564 เร่อื ง การจดั ประชมุ เครอื ขายอุทยานธรณีประเทศไทย ครง้ั ท่ี 1
23
2. การสํารวจศึกษาแหลงมรดกธรณี ข้ันรายละเอียด กําหนดขอบเขตพื้นที่เสนทางทัศนศึกษาภายในถ้ํา
ประเภทถา้ํ เพอ่ื การบริหารจดั การอยา งยง่ั ยนื และภายนอกถํา้ และประเมินความเสี่ยงดานธรณีพิบัติภัยหรือ
2.1 กรมทรัพยากรธรณีไดดําเนินการสํารวจศึกษา พื้นท่ีอันตรายเพ่ือใชกําหนดเขตเปนพื้นท่ีควบคุม จัดทาํ แหลง
แหลงมรดกธรณีประเภทถํ้าเพื่อการบริหารจัดการ อยางย่ังยืน เรียนรู เร่ือง “ถาํ้ และธรณีวิทยาเพ่ือการทองเที่ยว” รวมถึง
3 พื้นที่ ไดแ ก พน้ื ท่ีระบบถํ้าธารนํ้าลอด จังหวดั ชุมพร พนื้ ที่ระบบถํ้า การจัดประชุมเชิงปฏิบัติการ ประชุมสัมมนาวิชาการถายทอด
ในเขตอุทยานแหงชาติดอยภูคา (ถาํ้ ผาฆอง) จังหวัดนาน องคความรูสูเยาวชน ชุมชนและองคกรสวนทองถิ่น จัดทําส่ือ
และพื้นที่ระบบถํ้าปาฏิหาริย จังหวัดอุบลราชธานี โดยจัดทาํ เผยแพรข อ มลู และองคค วามรู และจดั ทําแนวทางการบรหิ ารจดั การ
รายงานผลการสํารวจศึกษาธรณีวิทยาและจัดทาํ แผนผังถา้ํ ถา้ํ แผนแมบ ท และเผยแพรองคความรใู นการบริหารจัดการ
รายงานวิชาการการสํารวจวจิ ยั ระบบถ้าํ ธารนํ้าลอด ระบบถ้าํ ปาฏิหารยิ
และระบบถํา้ ในอทุ ยานแหงชาติดอยภูคา (ถาํ้ ผาฆอง)
คูมอื ผูเลา เรอ่ื งถ้าํ ธารนาํ้ ลอด ระบบถํา้ ผาฆอ ง และถ้าํ ปาฏิหาริย
24
2.2 ดําเนินงานกิจกรรมภายใตคณะกรรมการ การประชมุ คณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ และคณะทาํ งาน
คณะอนกุ รรมการ และคณะทาํ งานทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การดําเนนิ งาน ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การดําเนนิ งานคณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจัดการถ้าํ แหง ชาติ
คณะกรรมการนโยบายบริหารจดั การถ้าํ แหง ชาติ
1) ประชมุ คณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การถ้าํ แหง ชาติ
ครั้งท่ี 1/2564 เมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2564
2) นาํ เสนอรางนโยบายและแผนแมบทการบริหาร
จดั การระบบถํา้ แหง ชาติ (พ.ศ. 2563 - 2580) และแผนปฏบิ ตั กิ าร
ดานการบรหิ ารจดั การระบบถา้ํ ระยะท่ี 1 (พ.ศ. 2563 - 2565)
และรายงานสถานการณถาํ้ ประเทศไทย พ.ศ. 2563 ตอ
คณะรัฐมนตรเี พอื่ ทราบ
3) แตงตั้งคณะอนุกรรมการเครือขายอนุรักษถ้าํ
และระบบถาํ้
4) จดั ทําประกาศคณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การ
ถ้ําแหงชาติ เร่ือง ตราสัญลกั ษณค ณะกรรมการ นโยบายบริหาร
จัดการถา้ํ แหง ชาติ
5) ประชมุ คณะอนกุ รรมการดา นนโยบายและการมสี ว นรว ม
ครั้งที่ 1/2563 เม่ือวนั ท่ี 3 ธันวาคม 2563
6) ประชมุ คณะอนกุ รรมการดา นวชิ าการ ครงั้ ที่ 2/2563
เม่ือวนั ท่ี 28 กนั ยายน 2563 และ ครั้งที่ 1/2564 เม่อื วนั ท่ี 2
มนี าคม 2564
7) ประชมุ คณะกรรมการครอื ขา ยอนรุ กั ษถ ้ําและระบบถ้ํา
คร้ังท่ี 1/2564 เมื่อวนั ท่ี 11 สิงหาคม 2564
8) ประชุมคณะทํางานจัดทาํ แผนแมบทการบริหาร
จดั การถ้ําของประเทศ ครงั้ ท่ี 2/2563 เมอ่ื วนั ที่ 11 พฤศจกิ ายน 2563
9) ประชมุ คณะทาํ งานศกึ ษากฎหมายการบรหิ ารจดั การถ้ํา
ครงั้ ท่ี 2/2563 เมือ่ วันที่ 8 ตุลาคม 2563 และครง้ั ที่ 3/2563
เม่ือวนั ที่ 26 พฤศจิกายน 2563
ผลจากการประชมุ คณะกรรมการ คณะอนกุ รรมการ และคณะทาํ งานทีเ่ กยี่ วของกบั
การดาํ เนนิ งานคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการถ้าํ แหง ชาติ เพอื่ ขบั เคล่ือน ดงั น้ี
1. นโยบายและแผนแมบทการบริหารจัดการระบบถา้ํ 5. คัดเลือกระบบถํา้ เพื่อการสาํ รวจและบริหารจัดการ
แหงชาติ (พ.ศ. 2563 - 2580) และแผนปฏิบัติการดานการ ประจําปง บประมาณ พ.ศ. 2565 จํานวน 9 ระบบถ้ํา ประกอบดว ย
บรหิ ารจดั การระบบถา้ํ ระยะท่ี 1 (พ.ศ. 2563 - 2565) 1) ระบบถ้าํ พระวงั แดง จังหวัดพษิ ณโุ ลก 2) ระบบถ้าํ แมละนา
2. รายงานสถานการณถ ้าํ ประเทศไทย พ.ศ. 2563 จังหวัดแมฮองสอน 3) ระบบถาํ้ ผามอญ จังหวัดแมฮองสอน
3. คําสงั่ คณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การถํ้าแหง ชาติ 4) ระบบถํา้ ผีหวั โต จังหวดั กระบ่ี 5) ระบบถาํ้ คลงั จังหวัดกระบ่ี
ท่ี 1/2564 เร่ือง แตงต้ังคณะอนุกรรมการเครือขายอนุรักษถํ้า 6) ระบบถํ้าขม้ิน จังหวัดสุราษฎรธานี 7) ระบบถา้ํ พระธาตุ
และระบบถ้ํา ลงวนั ที่ 8 มถิ ุนายน พ.ศ. 2564 จังหวดั กาญจนบุรี 8) ระบบถํ้าน้าํ เขาศวิ ะ จังหวัดสระแกว และ
4. ประกาศคณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การถาํ้ แหง ชาติ 9) ระบบถํ้าอทุ ยานแหง ชาติคลองพนม จังหวัดสุราษฎรธ านี
เรอ่ื ง ตราสญั ลกั ษณค ณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การถาํ้ แหง ชาติ
พ.ศ. 2564 ลงวันท่ี 8 มถิ ุนายน พ.ศ. 2564
25
รายงานผลการปฏิบัติงาน
โครงการสาํ รวจธรณีวิทยาเพ่ือการบริหารจัดการทางทะเลและชายฝง
พ้ืนท่ีทะเลของประเทศไทย ครอบคลุมทั้งฝงทะเล ประมาณ 4-5 กโิ ลเมตร และตะกอนทราย คดิ เปน รอ ยละ 17.46
อาวไทยและทะเลอันดามัน มีพ้ืนที่รวมประมาณ 323,488.32 กระจายตวั ภายในระยะ 4 กโิ ลเมตรจากชายฝง ดา นทศิ ตะวนั ออก
ตารางกิโลเมตร หรือ 2 ใน 3 ของพ้ืนแผนดิน และมีแนวเสน ตั้งแตบานไมรูดจรดบริเวณ ปลายแหลมกลัด ซึ่งมีปญหา
ชายฝง รวมระยะทาง 3,151.13 กโิ ลเมตร ครอบคลมุ 23 จงั หวดั การกัดเซาะชายฝง พบวากระแสนาํ้ ชายฝงมีความสัมพันธกับ
ชายฝง ทะเล มกี ารใชป ระโยชนใ นหลายดา น อาทิ การทอ งเทย่ี ว การเคลอ่ื นทขี่ องตะกอนจากปากแมน า้ํ ตราดและการเคลอ่ื นยา ย
การประมง การขนสงทางทะเล นํามาซ่ึงรายไดหลักหน่ึงใน ของตะกอนทรายชายฝง กลา วคอื ในชว งมรสมุ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื
การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ แตทวาปจจุบันหลายพื้นที่ กระแสนา้ํ พัดพาตะกอนมาสะสมตัวในทิศตะวันออกเฉียงใต
กําลังประสบปญหาการกัดเซาะชายฝง รวมถึงมลพิษทางนํา้ แตชวงมรสุมตะวันตกเฉียงใต กระแสนาํ้ มีความเร็วมากข้ึน
อันสงผลตอทรัพยากรทางทะเลท้ังทางกายภาพและชีวภาพ พัดพาตะกอนจากชายฝงออกไปสะสมตัวดานนอกชายฝงใน
ขอมลู ดานธรณวี ทิ ยาทางทะเลและชายฝง ถอื เปนองคป ระกอบ ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ การแปลความหมายขอมูลการสาํ รวจ
หน่ึงที่สําคัญตอการเขาใจการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจาก คลื่นไหวสะเทือนระดับต้ืนแบบสะทอนกลับ พบวาลักษณะ
ธรรมชาตแิ ละมนษุ ย การสํารวจธรณวี ทิ ยาเพอื่ การบรหิ ารจดั การ ธรณวี ทิ ยาชนั้ ตะกอนใตพ นื้ ทอ งทะเลในพน้ื ทส่ี ํารวจ ประกอบดว ย
ทางทะเลและชายฝง โดยการบูรณาการองคความรูทาง ชั้นตะกอนชุดลางเปนชั้นตะกอนที่สะสมตัวในสภาพแวดลอม
ธรณีวิทยา สมุทรศาสตรและสังคม เพื่อจัดทําแนวทางการใช แบบบนบกและมที ะเลแทรกสลบั มกี ารตกสะสมตะกอนสลบั กนั
ประโยชนพ้ืนที่ชายฝงลดผลกระทบการกัดเซาะชายฝงและ ระหวางบนบกและทะเลท่ีเกิดจากการเปล่ียนแปลงระดับ
พัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนในพื้นที่ชายฝง อันจะนํามาสู น้าํ ทะเลขึ้นลงในอดีต และชั้นตะกอนชุดบนเปนชั้นตะกอน
การวางแผนการใชป ระโยชนพ นื้ ทที่ างทะเลอยา งเหมาะสม และ ท่ีสะสมตัวในสภาพแวดลอมแบบทะเลไดรับอิทธิพลตะกอนบก
สรางการเติบโตอยางย่ังยืนบนสังคมเศรษฐกิจภาคทะเล โดย ประกอบดว ยชน้ั ยอ ยตะกอนทะเลจากการตกสะสมของตะกอน
ในปงบประมาณ พ.ศ. 2564 ไดดาํ เนนิ การ ดังนี้ ในชว งทมี่ กี ารเพมิ่ ขนึ้ ของระดบั น้าํ ทะเล ชนั้ ตะกอนบกผสมทะเล
จากการสะสมตัวของตะกอนท่ีถูกพัดพาจากทางน้ําบนบก
1. การสาํ รวจจดั ทําขอ มลู แผนทธี่ รณวี ทิ ยา ผสมกับตะกอนทะเลและเปลือกหอย และชั้นยอยศิลาแลง
พนื้ ทะเลและแหลง ทรพั ยากรธรณี พนื้ ทน่ี อกชายฝง บง ชถ้ี งึ การเปลยี่ นแปลงของระดบั น้ําทะเลและสภาพอากาศแหง แลง
อาํ เภอเมืองและอาํ เภอคลองใหญ จงั หวดั ตราด พบเจอท้ังในช้ันยอยตะกอนทะเลและตะกอนบกผสมทะเล
แนวสํารวจมีความลึกตั้งแต -1 ถึง -13 เมตร จาก ทาํ ใหสามารถกําหนดขอบเขตและระดับความหนาของพ้ืนท่ี
ระดบั ทะเลปานกลาง บรเิ วณลกึ ทส่ี ดุ อยทู างทศิ ใต พนื้ ทค่ี อ นขา งราบ แหลงทรายในทะเล พบการสะสมตัวในแนวทางนาํ้ โบราณ
มีความลาดชันตํ่า เชนเดียวกับทางตอนเหนือของพื้นท่ี ชนั้ ทรายหนาประมาณ 1-4 เมตร พบทร่ี ะดบั ความลกึ กวา -21 เมตร
สาํ รวจ ในขณะทต่ี อนกลางของพนื้ ทม่ี คี วามลาดชนั เปลย่ี นแปลง และมีตะกอนปดทับหนากวา 9 เมตร จึงถือไดวาเปนพ้ืนท่ี
ชัดเจน พื้นผิวคอนขางขรุขระ และมีแนวหินใตนํ้า ลักษณะ มีศักยภาพต่าํ ไมเหมาะสมในการพัฒนาเชิงเศรษฐกิจ
ของตะกอนพืน้ ผวิ ทอ งทะเลประกอบดวย 4 ชนดิ คือ ตะกอน ผลการวเิ คราะหป รมิ าณธาตโุ ลหะหนกั ในตะกอนพน้ื ทะเล พบมี
ทรายแปง คดิ เปน รอ ยละ 59.91 พบกระจายตวั ดา นทศิ ตะวนั ตก คาเกนิ มาตรฐานจาํ นวน 6 ธาตุ คอื สารหนู โครเมยี ม โคบอลต
ของพน้ื ที่ ตะกอนโคลนปนตะกอนทรายและตะกอนทรายปนโคลน นิกเกลิ แคดเมียม และทองแดง พบสะสมตวั ปรมิ าณสูงสัมพนั ธ
คดิ เปนรอ ยละ 13.31 และ 9.32 ตามลาํ ดับ กระจายตัวบรเิ วณ กับตะกอนแมน้าํ ตราดทางดานทิศตะวันตกของพ้ืนที่และแหลง
ปากแมนํา้ และเปนแนวยาวขนานชายฝง หางจากชายฝงเฉล่ีย ชมุ ชนริมแมน ้าํ และชายฝง
26
แผนทภ่ี มู ิสณั ฐานพนื้ ทะเล (ก) แผนท่ีช้ันดานแขง็ (ข) และ แผนท่ีขนาดตะกอนพนื้ ทะเล (ค)
แผนทีแ่ สดงคาโลหะหนัก As Cd Co Cu Cr Ni เกนิ เกณฑมาตรฐานในตะกอนทะเล
27
2. การเปลี่ยนแปลงชายฝงทะเลอาวไทย 2.2 สถานภาพการเปล่ียนแปลงชายฝงในแนวด่ิง
พนื้ ทแี่ นวชายฝง อาํ เภอเมอื งและอําเภอคลองใหญ สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝง ในแนวดง่ิ ทาํ การเปรยี บเทยี บ
จงั หวัดตราด สณั ฐานหนา หาดใน 2 ชว งฤดมู รสมุ พบวา โดยภาพรวมชายหาด
2.1 สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝงในแนวราบ มีปริมาณตะกอนทรายลดลงกวา 780,995 ลบ.ม. ในชว งมรสมุ
สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝง พบวามีแนวโนม ที่ชายฝง ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะกอนทรายมีการสะสมตัวหนาหาด
มกี ารกดั เซาะรนุ แรงมากขนึ้ เมอ่ื พจิ ารณาจากขอ มลู เปรยี บเทยี บ และเมอ่ื เขาสูช วงฤดูมรสุมตะวนั ตกเฉยี งใต ตะกอนหนาหาดลด
สถานภาพชายฝงยอนหลัง 18 ป (ป พ.ศ. 2545 - 2563) ลงเกิดการกัดเซาะแนวด่ิงมากขึ้น โดยหาดทรายจํานวน 7 หาด
(4.57 กิโลเมตร) 11 ป (25.15 กิโลเมตร) 7 ป (5.5 กโิ ลเมตร) มปี รมิ าณทรายลดลงมากทส่ี ดุ ตามลาํ ดบั ดงั นี้ หาดสวุ รรณเกลยี วทอง
และในรอบ 1 ปส ํารวจ (25.68 กิโลเมตร) กลาวคอื ในชว ง 18 ป (186,370 ลบ.ม.) หาดบานสะพานหิน (169,726 ลบ.ม.)
ทผี่ า นมาชายหาด มกี ารคงสภาพและสะสมตวั มกี ารกดั เซาะนอ ยกวา หาดมกุ แกว พลอยแดง (129,607 ลบ.ม.) หาดไมร ดู (109,197 ลบ.ม.)
1 เมตร เปรียบเทียบกับในชวง 11 ปที่ผานมา พบวาพื้นท่ี หาดทับทิม (76,030 ลบ.ม.) หาดลานทราย (60,944 ลบ.ม.)
สว นใหญม กี ารคงสภาพและสะสมตวั 18.38 กโิ ลเมตร แตอ ยา งไร และหาดราชการุณย (49,121 ลบ.ม.)
ก็ตามมีชายฝงระยะ 5.62 กิโลเมตร ถูกกัดเซาะ โดยมีการ 2.3 ความเปราะบางชายฝง ทะเล ผลการศกึ ษาดว ยวธิ ี
กัดเซาะรุนแรง เพียง 0.54 กิโลเมตร บริเวณหาดทรายงาม ลําดบั ช้ันเชงิ วเิ คราะหพ น้ื ท่ตี าํ บลแหลมกลดั อําเภอเมอื ง พบวา
บา นคลองสน ตาํ บลแหลมกลดั อําเภอเมอื ง กดั เซาะเขา มามากสดุ พน้ื ทส่ี ว นใหญ รอ ยละ 46.02 และ 30.52 เปน พน้ื ทม่ี คี วามเปราะบาง
เปนระยะทาง 5.77 เมตร เปรยี บเทียบกบั ในชว ง 7 ป ชายหาด ต่าํ มาก และต่าํ เน่ืองจากพ้ืนท่ีสวนใหญเปนปาไม แหลงนํา้
ยงั คงมกี ารกดั เซาะตอ เนอ่ื งรวมระยะทาง 0.59 กโิ ลเมตร บรเิ วณ ทร่ี าบเชงิ เขา และมปี ระชาชนตงั้ ถน่ิ ฐานอยนู อ ย โดยมพี นื้ ทเ่ี พยี ง
หาดคลองกวาง กดั เซาะเขา มามากสดุ 2.55 เมตร โดยพนื้ ทส่ี ว นใหญ รอ ยละ 4.92 ทม่ี คี วามเปราะบางสงู พบในบรเิ วณปากคลองอา ว
ยังคงมีการคงสภาพและสะสมตัว แตเม่ือพิจารณาในชวงฤดู ระวะ บา นชายเนนิ หาดสสุ านโลมา2 และหาดมกุ แกว เนอ่ื งจาก
มรสุม ชว ง 1 ป (พฤศจิกายน 2563 ถงึ สงิ หาคม 2564) พบวา เปนพื้นท่ีชุมชนชายฝง มีอัตราการกัดเซาะรุนแรงและ
ชายฝงมีการกัดเซาะรุนแรงเพ่ิมมากข้ึน แมวาพ้ืนท่ีสวนใหญ ไมมีมาตรการปองกันชายฝง โดยในบริเวณน้ี มีบานเรือน
ยังคงมีการสะสมตัวและคงสภาพ 16.65 กิโลเมตร แตพ้ืนที่ ประชาชนรอยละ 22.44 ต้ังอยบู นพ้ืนที่มีความเปราะบางสงู
การกัดเซาะชายฝงมีมากถึง 11.03 กิโลเมตร แบงเปนการ
กัดเซาะรุนแรงถงึ 3.32 กิโลเมตร มากทส่ี ดุ ในหาดบา นคลองพงั
ตาํ บลแหลมกลดั อําเภอเมอื ง กดั เซาะเขา มามากทสี่ ดุ ถงึ 138.24 เมตร
แผนทแี่ สดงการเปลีย่ นแปลงชายฝงในแนวราบ แนวด่งิ และความเปราะบางชายฝง
28
3. การวิเคราะหขอมูลระดับนา้ํ ทะเลจาก วัสดุที่นําไปวางในชวงนํา้ ลงตา่ํ สุดตองมีความลึกไมนอยกวา 6
สถานีตรวจวัดระดับน้ําทะเลขน้ึ -ลง แบบอัตโนมตั ิ เพ่ือความปลอดภัยในการเดินเรือ 2) สภาพพ้ืนทะเลเหมาะสม
ผลการวิเคราะหระดับน้าํ ทะเลแบบ Least Square ไมเ ปน โคลนเหลว และไมท ําใหว สั ดจุ มตวั เกนิ กวา 20 เซนตเิ มตร และ
Linear Regression ใชขอมูลเดือนกันยายน 2563 ถึงเดือน 3) ไมเปนพ้ืนที่ซ่ึงมีปริมาณตะกอนแขวนลอยในน้ํามาก
สิงหาคม 2564 รวมระยะเวลา 12 เดือน ทําการวิเคราะห ซึ่งจะทาํ ใหตะกอนทับถมที่ผิววัสดุจนส่ิงมีชีวิตประเภทเกาะติด
เชิงเสน เพ่ือหาการเปลี่ยนแปลงระดับน้าํ ทะเล พบวา สถานี ไมสามารถอยูอาศัยได เมื่อนาํ ขอมูลการสํารวจความลึกนํ้า
ตรวจวัดระดับนาํ้ ทะเลข้ึน-ลง แบบอัตโนมัติสวนใหญ มีการ ขอมูลตะกอนพ้ืนทะเลมาทาํ การวิเคราะหรวมกัน สามารถ
เปลี่ยนแปลงของระดับน้าํ ทะเลลดลง รวมทั้งสิ้น 6 สถานี กําหนดขอบเขตพน้ื ทที่ เี่ หมาะสมกบั การวางปะการงั เทยี มบรเิ วณ
มีรายละเอียดดังน้ี สถานีระยอง -0.93 มิลลิเมตร สถานี แนวชายฝง ดา นทิศตะวันออก หา งจากฝงประมาณ 4 กิโลเมตร
ประจวบคีรีขันธ -1.00 มิลลเิ มตร สถานีนครศรีธรรมราช -1.02 4.3 พ้ืนที่แหลงทรัพยากรทรายในทะเล การสาํ รวจ
มิลลิเมตร สถานีระนอง -0.63 มิลลิเมตร สถานีภูเก็ต -0.61 และแปลความหมายขอมูลทางธรณีฟสิกสรวมกับการเก็บ
มิลลิเมตร และสถานีตราด -0.84 มิลลิเมตร ในขณะที่มี ตะกอนพื้นทะเล ทําใหสามารถกาํ หนดพื้นที่ที่มีศักยภาพแหลง
การเปล่ียนแปลงของระดับนํ้าทะเลเพิ่มขึ้น 2 สถานี คือ สถานี ทรายนอกชายฝง เปน แหลง ทรายในทางนํ้าโบราณ ซงึ่ ปด ทบั ดว ย
ชมุ พร +1.31 มลิ ลเิ มตร และสถานสี ตลู +0.18 มลิ ลเิ มตร อยา งไรกด็ ี ตะกอนบกและตะกอนทะเล มากกวา 9 เมตร ถือเปนแหลง
การวิเคราะหระดับนํ้าทะเลควรมีขอมูล 18.6 ป (รอบวัฏจักร ไมม ศี กั ยภาพและความคมุ คา ในการนําขน้ึ มาใช โดยไมพ บแหลง
ของนาํ้ ) จงึ สามารถใชบ ง บอกแนวโนม การเปลย่ี นแปลงระดบั น้ําได ทรายพื้นผิวนอกชายฝงท่ีมีศักยภาพ สาํ หรับนํามาใชเติมทราย
ชายหาดเพือ่ แกไขปญ หาการกัดเซาะชายฝง
4. ขอ เสนอแนะเชงิ นโยบาย แผน มาตรการ 4.4 การเฝาระวังพ้ืนท่ีปนเปอนสารพิษโลหะหนัก
แ ล ะ ข อ มู ล ที่ เ กี่ ย ว ข อ ง กั บ ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร
ธรณวี ทิ ยาและทรพั ยากรธรณี ในทะเลและชายฝง ในตะกอนพน้ื ทะเล ขอ มลู การวเิ คราะหต ะกอนพน้ื ทะเล พบวา
พนื้ ทอี่ าํ เภอเมอื งและอาํ เภอคลองใหญ จงั หวดั ตราด มี 6 ธาตุ คอื สารหนู โครเมียม และทองแดง มคี าเกนิ เกณฑ
ดังนี้ มาตรฐานกรมควบคุมมลพิษ สวนแคดเมียม โคบอลต และ
นกิ เกลิ มคี าเกนิ เกณฑมาตรฐานของนานาชาติ โดยแหลง ทีม่ าที่
4.1 การเฝาระวังการกัดเซาะชายฝงพ้ืนท่ีบานไมรูด สําคัญ คือ แมนํ้าตราดมีการกระจายตัวบริเวณปากแมนํ้าและ
ถึงแหลมกลัด ขอมูลการสาํ รวจทิศทางและกระแสนา้ํ ชายฝง ดา นทศิ ตะวนั ตกของพนื้ ทส่ี ํารวจ ซงึ่ ในบรเิ วณดงั กลา วมกี ารเพาะ
พบวา ชายหาดบรเิ วณนมี้ กี ารเคลอื่ นทข่ี องตะกอนทรายมาสะสม เลยี้ งสตั วน ํา้ จงึ เปน ทนี่ า กงั วลวา สตั วน ํา้ เหลา นจี้ ะมสี ารโลหะหนกั
ชายฝง ในชวงมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และในชวงฤดูมรสุม ปนเปอ นเกนิ เกณฑม าตรฐานสตั วน า้ํ ทกี่ าํ หนดหรอื ไม ซง่ึ จะสง ผลตอ
ตะวันตกเฉียงใต กระแสน้ําจะมีความเร็วเพ่ิมมากข้ึน สงผลให ผูบรโิ ภค ผานหว งโซอาหาร และสงผลตอ สขุ ภาพของประชาชน
เกิดการเคลื่อนยายตะกอนทรายชายฝงออกไปสะสมดานนอก
ในทิศตะวันตกเฉียงเหนือ จึงมีขอควรระวังหากมีการกอสราง
โครงสรา งปอ งกนั ชายฝง จาํ เปน ตอ งมกี ารสรา งใหส อดคลอ งกบั
การเคลื่อนที่ของกระแสน้าํ เพื่อไมใหเกิดการขัดขวาง
การเคล่ือนท่ขี องตะกอนสูชายฝง
4.2 การพจิ ารณาพนื้ ทเ่ี หมาะสมสาํ หรบั วางปะการงั เทยี ม
หลักเกณฑสาํ คัญในการกําหนดพื้นที่จัดวางปะการังเทียม
ที่เกี่ยวของกับงานสาํ รวจทางธรณีวิทยา จากขอมูลของ
กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝง ดงั น้ี 1) ระดบั น้ําเหนอื กอง
แผนทแี่ สดงพนื้ ทเ่ี พอื่ การบรหิ ารจดั การทางทะเลและชายฝง 29
รายงานผลการปฏบิ ตั ิงาน
โครงการลดผลกระทบธรณพี ิบตั ภิ ัยท่ีเกดิ จากธรรมชาตแิ ละ
การเปลยี่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
ธรณีพิบัติภัยเปนภัยพิบัติท่ีเกิดขึ้นตามธรรมชาติ เพื่อเพ่ิมขีดความสามารถใหชุมชนมีความเขมแข็งพรอม
มสี าเหตหุ ลกั จากการเปลย่ี นแปลงทางธรณวี ทิ ยา เพอื่ ปรบั สภาพ ทจ่ี ะรบั มอื กบั ธรณพี บิ ตั ภิ ยั ซง่ึ จะชว ยบรรเทาผลกระทบจากธรณี
ของเปลือกโลกใหอยูในสภาวะสมดุล สวนมากจะเกิดขึ้นแบบ พิบัติภัยที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต สําหรับผลการดําเนินงาน
ฉับพลันยากตอการคาดการณลวงหนาและมีความรุนแรงสราง ในปง บประมาณ พ.ศ. 2564 มดี ังน้ี
ความสูญเสียตอชีวิตและทรัพยสินของประชาชนในหลายพื้นท่ี
ประเทศไทยประสบกับธรณีพิบัติภัย ดินถลมมาอยางตอเน่ือง 1. พัฒนาฐานขอมูลสารสนเทศเพื่อ
ประกอบกบั สภาวะอากาศทมี่ คี วามแปรปรวนมากขนึ้ การขยาย สนับสนุนกระบวนการตัดสินใจจัดการธรณี
ตัวของชุมชนเขาไปตั้งถิ่นฐานในพ้ืนที่เสี่ยงภัยและเปลี่ยนแปลง พิบัตภิ ัยดนิ ถลม
การใชป ระโยชนท ด่ี นิ ใหเ ปน ไปตามความตอ งการของมนษุ ยแ ละ
การพัฒนาทางเศรษฐกิจท่ีเติบโตข้ึนอยางรวดเร็ว โดยขาด ดําเนนิ การสาํ รวจ วิเคราะหปจ จัยทางธรณีวทิ ยา และ
การวางแผนในเชิงพื้นท่ีใหสอดคลองกับสภาพแวดลอม ปจจัย องคป ระกอบทสี่ าํ คญั เพอ่ื จาํ แนกพนื้ ทอี่ อ นไหว ตอ การเกดิ ธรณี
เหลานี้ลวนมีสวนกระตุนใหปญหาการเกิดธรณีพิบัติภัยดินถลม พิบตั ภิ ัยดินถลมระดับทอ งถิ่น สาํ หรับสนบั สนุนการจัดการธรณี
ทวีความรุนแรงและมีความถี่ของการเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ พิบัติภัยดินถลม โดยดําเนินการรวบรวมขอมูล และปจจัยท่ี
บอยครั้งข้ึน ทาํ ใหชุมชนมีความเส่ียงมากย่ิงข้ึน จึงจําเปนตอง สง ผลตอ การกําหนดขอบเขตพนื้ ทอี่ อ นไหวตอ การเกดิ ดนิ ถลม ใน
ดําเนินการสํารวจ ศกึ ษา วิจยั ปจ จัยตาง ๆ ทส่ี งผลใหเ กดิ ธรณี ระดับทองถ่ิน แปลขอมูลรองรอยดินถลมดวยขอมูลสํารวจ
พิบัติภัยและติดตามพฤติกรรมของธรณีพิบัติภัยตาง ๆ เพื่อ ระยะไกลในระดับทองถิ่น และจัดทําแผนที่รองรอยดินถลม
ประเมนิ สถานภาพ/กาํ หนดขอบเขตพนื้ ทเี่ สยี่ งภยั จดั ทาํ แนวทาง (Landslide Inventory Map) ตรวจสอบและเกบ็ ขอ มลู ภาคสนาม
หรอื มาตรการปอ งกนั /บรรเทาผลกระทบจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ตา ง ๆ ดานธรณีวิทยาและธรณีพิบัติภัยใหมีความถูกตองเปนปจจุบัน
พัฒนาขีดความสามารถในการคาดการณและพยากรณ และวิเคราะหขอมูลดวยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร เพื่อจัดทาํ
ความเสี่ยงตอการเกิดธรณีพิบัติภัย สรางระบบเตือนภัยทาง แผนที่พื้นที่ออนไหวตอการเกิดธรณีพิบัติภัย และแผนที่พื้นท่ี
ธรรมชาติโดยการมีสวนรวมของประชาชน ในการรวมกัน อนั ตรายจากการเกิดธรณพี ิบัติภัยดินถลม (Landslide Hazard
เฝาระวังและแจงเตือนภัยลวงหนา รวมทั้งเสริมสรางความรู zoning Map) ในพนื้ ท่ี 5 จงั หวดั (จงั หวดั นา น อตุ รดติ ถ อทุ ยั ธานี
ความเขาใจเกี่ยวกับธรณีพิบัติภัย แกประชาชนและทองถ่ิน ประจวบครี ีขันธ และกระบ)่ี
หนา ถํา้ กอนถลม ปราสาทหินพันยอด จังหวัดสตูล หนา ถาํ้ หลังถลม ปราสาทหินพันยอด จังหวดั สตลู
30
แผนท่พี น้ื ที่ออนไหวตอการเกิดดนิ ถลม ในพ้ืนที่ 5 จงั หวัด
(จังหวัดนาน อุตรดติ ถ อุทยั ธานี ประจวบครี ีขันธ และกระบ่)ี
31
2. จดั ทาํ แผนทเ่ี สย่ี งภยั ดนิ ถลม ระดบั ชมุ ชน พนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั ดนิ ถลม เปน ขอ มลู ทแ่ี สดงถงึ พน้ื ทที่ จ่ี ะไดร บั ผลกระทบ
ขอ มลู แผนทเ่ี สย่ี งภยั ดนิ ถลม ระดบั ชมุ ชน จดั ทาํ ขน้ึ เพอ่ื จากดนิ ถลม เชน รองรอยการเกดิ ดินถลมในอดีต ขอบเขตพืน้ ท่ี
แสดงขอบเขตของพนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั ขอบเขตพนื้ ทท่ี อี่ าจไดร บั ผลกระทบ เสี่ยงภัยดินถลม น้าํ ปาไหลหลาก และนาํ้ ทวมฉับพลัน รวมท้ัง
และตําแหนงท่ีตั้งของพ้ืนท่ีปลอดภัย สําหรับการติดตาม ตําแหนง หมบู า นและบา นเรอื นเสยี่ งภยั เปน ตน และขอ มลู เกย่ี วกบั
สถานการณแ ละสนับสนนุ การเฝา ระวังแจงเตอื นพบิ ัติภัยตา ง ๆ เครือขายเฝาระวังแจงเตือนธรณีพิบัติภัย เปนขอมูลที่มี
รวมท้ังใชเปนเครื่องมือในการวางแผนเชิงพ้ืนที่และบริหาร ความสาํ คัญตอกระบวนการเฝาระวังแจงเตือนธรณีพิบัติภัย
สถานการณทั้งกอนเกิดเหตุการณ ขณะเกิดเหตุการณ และ เชน ตาํ แหนงบานเครือขาย เฝาระวังแจงเตือนธรณีพิบัติภัย
การชว ยเหลอื บรรเทาหลงั เกดิ เหตกุ ารณ ซงึ่ ประกอบดว ย 3 สว นหลกั โดยในปง บประมาณ พ.ศ. 2564 ไดด ําเนนิ การในพน้ื ท่ี 35 ตาํ บล
คือ ขอมูลแผนที่ฐานซึ่งเปนขอมูลท่ีแสดงถึงลักษณะ ของจังหวัดกาํ แพงเพชร นครสวรรค อุทัยธานี ขอนแกน
ภูมิประเทศ และขอบเขตการปกครองของพ้ืนท่ี อาทิ ถนน หนองคาย อดุ รธานี นครราชสมี า นครนายก สระแกว สพุ รรณบรุ ี
ทางรถไฟ ขอ มลู แมน ํ้า ลาํ คลอง แหลง น้าํ ขอ มลู สถานทส่ี าํ คญั ขอ มลู ฉะเชิงเทรา ชลบรุ ี ตราด และกระบ่ี
แผนท่พี ืน้ ทเี่ สี่ยงภัยแผน ดินถลม ระดบั ชมุ ชน ตาํ บลเกาะชา ง อําเภอเกาะชาง จงั หวัดตราด
แผนที่พน้ื ทเ่ี สยี่ งภัยแผนดนิ ถลม ระดับชมุ ชน ตําบลเกาะชา ง อําเภอเกาะชา ง จังหวัดตราด
32
3. สรา งโครงขายชมุ ชนเขม แข็ง ลมุ นํา้ ชายฝง ทะเลประจวบคีรีขนั ธ (จงั หวัดเพชรบรุ )ี และลมุ น้ํา
กระบวนการบรรเทาผลกระทบจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม ชายฝง ทะเลตะวนั ออก (จังหวัดจันทบรุ ี)
นอกจากหนว ยงานภาครฐั ทตี่ อ งเขา มามบี ทบาทในการดาํ เนนิ การ (2) สรา งแกนนําเครอื ขา ยเฝา ระวงั แจง เตอื นธรณพี บิ ตั ภิ ยั
ปอ งกนั และบรรเทาผลกระทบดา นตา ง ๆ แลว กรมทรพั ยากรธรณี โดยการฝกอบรม สัมมนา เผยแพรองคความรูดานการจัดการ
ไดเล็งเห็นถึงความสาํ คัญของการใหทุกภาคสวน โดยเฉพาะ ธรณพี บิ ตั ภิ ยั การสรา งการมสี ว นรว มในการเฝา ระวงั ธรณพี บิ ตั ภิ ยั
ประชาชน และเยาวชนในพ้ืนท่ีเสี่ยงภัยเขามามีบทบาทในการ การเชอื่ มโยงโครงขา ยใหค รอบคลมุ ทงั้ ระบบตน น้ํา กลางนา้ํ และ
จดั การพบิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม ในชมุ ชนของตนเอง จงึ ไดด ําเนนิ การสรา ง ปลายนํา้ และกําหนดรูปแบบการเรียนรูดานธรณีพิบัติภัย
โครงขา ยชมุ ชนเขม แขง็ ขนึ้ โดยหนว ยงานภาครฐั และภาคเอกชน ในชุมชนใหกับประชาชน ผูนําชุมชน คณะครูอาจารยและ
จะเขาไป มีบทบาทสําคัญในการเผยแพรความรูความเขาใจ เยาวชนในระบบการศึกษา เพ่ือเพิ่มขีดความสามารถใหชุมชน
เรอ่ื งดนิ ถลม สนบั สนนุ ขอ มลู ทางวชิ าการและอปุ กรณก ารเฝา ระวงั มีความเขมแข็ง พรอมท่ีจะรับมือกับธรณีพิบัติภัยไดอยาง
ตลอดจนการประสานงานแจงเตือนภัย ในขณะที่ประชาชน มปี ระสิทธภิ าพและยัง่ ยนื รวมทง้ั เสรมิ สรา งประสิทธิภาพใหกบั
ในพนื้ ทเ่ี สยี่ งภยั ทาํ หนา ทเี่ ฝา ระวงั ธรณพี บิ ตั ดิ นิ ถลม ในชมุ ชนของ เครือขายฯ โดยการซกั ซอ มแผนการเฝา ระวงั ฯ ที่ไดเ คยรว มกนั
ตนเองตระหนักถึงความเส่ียงภัยและเรียนรูวิธีการปฏิบัติตน จัดทาํ ไวเปนประจาํ ทาํ ใหประชาชน 1,137 ราย มีการเตรียม
ซึ่งจะทาํ ใหสามารถดํารงชีวิตอยูในพ้ืนที่ไดอยางปกติสุข พรอ มรับมือกบั ธรณพี บิ ัติภยั ดนิ ถลม
โดยไดดําเนนิ การ (3) การเฝาระวัง ติดตามขาวสารสถานการณอากาศ
(1) สาํ รวจตรวจสอบ รวบรวมขอมูลดานธรณีวิทยา ประสานงานเครอื ขา ยเฝา ระวงั แจง เตอื นธรณพี บิ ตั ภิ ยั ในชว งทม่ี ี
ธรณพี บิ ตั ภิ ยั เพอ่ื กาํ หนดแนวทางในการเฝา ระวงั แจง เตอื นภยั พายุหรอื มรสุม และออกขาวประชาสมั พนั ธแ จง ใหเครือขายเฝา
ในชุมชน และรูปแบบการเชื่อมโยงขอมูลในการเฝาระวังธรณี ระวงั แจง เตอื นธรณพี บิ ตั ภิ ยั เฝา ระวงั ภยั ทอ่ี าจเกดิ จากฝนตกหนกั
พิบัติภัยตามลุมนาํ้ ซึ่งดําเนินการจัดทาํ รายละเอียดขอมูลดาน ตดิ ตอ กนั หลายวนั และอาจเกดิ ภยั พบิ ตั ดิ นิ ถลม จาํ นวน 36 ฉบบั
ธรณพี ิบตั ภิ ยั โดยการวิเคราะหพ ืน้ ท่ีเสี่ยงภยั ระดบั ชุมชน จัดทาํ พรอมท้ังดําเนินการติดตาม ตรวจสอบขอมูล ปรับปรุง และ
แผนที่ประเมินผลกระทบพิบัติภัยดินถลม ระดับตําบล แผนท่ี พัฒนา เครื่องมือท่ีไดรับการติดตั้งในพื้นท่ีเส่ียงภัย เพื่อให
เสน ทางอพยพภัยพบิ ตั ดิ ินถลม ระดับหมูบ าน ในพ้ืนที่ 4 ลมุ น้ํา การคาดการณและพยากรณความเส่ียงตอการเกิดธรณีพิบัติภัย
คือ ลุมนาํ้ แมกลอง (จังหวัดอุทัยธานี) ลุมนํา้ ชี (จังหวัดเลย) มีประสทิ ธิภาพย่งิ ขนึ้
การถา ยทอดองคความรเู ก่ียวกับธรณีพบิ ัตภิ ยั พ้นื ทเี่ ส่ยี งภัย
และการจดั ทาํ แผนการเฝา ระวงั แจง เตอื นธรณีพบิ ัติภยั ใหก ับประชาชนและเยาวชนในพนื้ ท่เี ส่ียงภยั
33
การถายทอดองคค วามรูเก่ยี วกบั ธรณีพิบตั ิภยั ผา นระบบออนไลน
ตัวอยา งการติดตามสถานการณแ ละแจงเตือนภยั ดินถลม นาํ้ ปา ไหลหลาก ของกลุม ไลนเครอื ขา ยเฝาระวงั ฯ
ของกรมทรัพยากรธรณี
ตัวอยางรายงานการติดตามสถานการณ และการออกขา วประชาสัมพันธ
34 แจงใหเครือขายเฝา ระวงั แจงเตอื นธรณพี ิบตั ภิ ยั เฝา ระวงั
รายงานผลการปฏิบตั ิงาน
โครงการพฒั นาแหลงทองเท่ียวทางธรณีวิทยา
กรมทรพั ยากรธรณไี ดด าํ เนนิ การผลกั ดนั ใหเ กดิ การทอ งเทย่ี ว 4 ประเด็นหลัก ไดแก 1) การซักถามขอมูลธรณีวิทยาในพ้ืนท่ี
เชิงวิชาการภายในพื้นท่ีศักยภาพอุทยานธรณี โดยตระหนักถึง ดําเนินงาน 2) จดั ทาํ แหลงเรยี นรูธรณีวทิ ยาเพือ่ สรางศูนยกลาง
เปา หมายในการพฒั นาการทอ งเทยี่ ว พรอ มกบั การอนรุ กั ษแ หลง สําหรับเผยแพรองคความรูทางธรณีวิทยาในพื้นที่ดาํ เนินงาน
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ ม อยา งยง่ั ยนื โดยชมุ ชนทอ งถน่ิ 3) จดั การประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารหรอื การอบรมสมั มนาใหค วามรู
มสี วนรว ม และใหเ กิดสมั ฤทธ์ผิ ล จงึ จดั ทาํ โครงการพัฒนาแหลง แกผูที่เก่ียวของเครือขายอนุรักษธรณีวิทยาในพื้นท่ีดาํ เนินงาน
ทองเท่ียวทางธรณีวิทยาขึ้น โดยมีกิจกรรมบูรณาการ เพอ่ื ใหม คี วามรสู าํ หรบั ปฏบิ ตั งิ านดา นการอนรุ กั ษธ รณวี ทิ ยาการ
ใหเ กดิ การทอ งเทย่ี วเชงิ ธรณใี นพน้ื ทแ่ี หลง ธรณวี ทิ ยาเพอ่ื สง เสรมิ อนรุ กั ษม รดกธรณเี สรมิ สรา งการมสี ว นรว มโดยการรบั ฟง ความเหน็
ใหเกิดการทองเที่ยวทางธรณีวิทยาท่ีอยูภายใตการดูแล จากชุมชนในพื้นท่ีรวมถึง การแลกเปล่ียนเรียนรูขอมูลระหวาง
ของหนวยงานอ่ืนที่อยูในเครือขายดานการอนุรักษของ หนวยงานในพื้นท่ี และ 4) จัดทําขอมูลเอกสารส่ือเผยแพร
กรมทรัพยากรธรณีในพื้นที่ท่ีมีศักยภาพสูงในพ้ืนท่ี 22 จังหวัด ส่ิงพิมพ เพ่ือเผยแพรข อ มลู ของแหลง ทอ งเทยี่ วทางธรณีวทิ ยา
ท่ัวประเทศกลายเปนแหลงทองเที่ยวแหงใหมของประเทศ
โดยการสนบั สนนุ ดว ย องคค วามรทู างวชิ าการดา นธรณวี ทิ ยาให
มกี ารปรบั ปรงุ ภมู ทิ ศั น เสน ทางการทองเท่ยี ว ศนู ยก ลางการเรียนรู
เชิงพ้ืนท่ีและเพ่ือส่ือสารใหถึงกลุมเปาหมายตาง ๆ นอกจากน้ี
ยงั มกี ารจดั มหกรรมเปด โลกธรณวี ทิ ยาเพอื่ การทอ งเทยี่ วเปน การ
ประชาสัมพันธสงเสริมใหเกิดการทองเที่ยวทางธรณีวิทยาตาม
แหลง ธรณวี ทิ ยาและพพิ ธิ ภณั ฑธ รณวี ทิ ยา กรมทรพั ยากรธรณี ใหเ ปน
ทร่ี ูจักโดยทว่ั ไปผานกลไกการรวมจดั นิทรรศการระดบั ประเทศ
การดําเนินการดังกลาวขางตนเปนการอนุรักษแหลง
ทองเทีย่ วทางธรรมชาติทม่ี ีความเปาะบาง โดยการพัฒนาอยา ง
ย่ังยืนดึงดูดกลุมนักทองเท่ียวที่มีศักยภาพและสอดคลองกับ
ยุทธศาสตรชาติที่มุงเนนเพ่ิมสัดสวน ของนักทองเที่ยวท่ี
มีคุณภาพสูงพัฒนาการทองเที่ยวโดยการเพิ่มมูลคาโดย
อตั ลกั ษณแ ละวฒั นธรรมไทยและพฒั นาแหลง ทอ งเทยี่ วเดมิ และ
สรางแหลงทองเที่ยวใหมที่มีเอกลักษณเฉพาะตัวโดยคาํ นึงถึง
ศกั ยภาพของแตล ะพน้ื ที่ สําหรบั ผลการดาํ เนนิ งานของโครงการ
พฒั นาแหลง ทอ งเทยี่ วทางธรณวี ทิ ยาในปง บประมาณ พ.ศ. 2564 มดี งั น้ี
1. กิจกรรมพัฒนาใหเกิดการทองเที่ยวเชิง
วิชาการภายในพื้นที่อุทยานธรณี
กรมทรพั ยากรธรณไี ดด ําเนนิ การพฒั นาใหเ กดิ การทอ งเทยี่ ว
เชิงวิชาการภายในพื้นท่ีอุทยานธรณี 7 แหง ไดแก ถํ้าทะลุ
(เขาขาว) น้าํ ตกธารปลิว หินสาหรายปาพน (Stromatolite)
เขาทะนาน น้าํ ตกวังสายทอง ถํ้าเจ็ดคต จังหวัดสตูล และ
วัดเขาจันทนงาม จังหวัดนครราชสีมา โดยกรมทรัพยากรธรณี
ดาํ เนินการจัดทาํ ขอมูลวิชาการดานธรณีวิทยาและสนับสนุน
ใหหนวยงานหรือชุมชนในทองถิ่นเกิดการรับรูในการอนุรักษ
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ ม สง เสรมิ ใหเ กดิ การทอ งเทย่ี ว การสํารวจขอมลู ธรณีวทิ ยา และรายงานการสํารวจและพัฒนาแหลง ทอ งเทย่ี ว
ภายในชุมชนท่ีมีแหลงธรณีวิทยาท่ีนาสนใจ โดยดาํ เนินการใน ทางธรณวี ิทยา พื้นทีถ่ ํ้าเจด็ คต
35
การจดั ทําแหลงเรียนรธู รณีวิทยา พน้ื ท่ถี ํ้าทะลุเขาขาว และพืน้ ท่ีโรงเรยี นบานปาพน
การประชมุ เชงิ ปฏบิ ตั ิการฯ พนื้ ท่วี ดั เขาจันทนง าม
และการประชุมเชิงปฏิบัติการฯ ในรปู แบบออนไลน พ้ืนท่ีโรงเรยี นบานปาพน ถ้ําเจด็ คต และนา้ํ ตกวังสายทอง
เอกสารสือ่ เผยแพร สง่ิ พมิ พ เพอื่ เผยแพรข อ มลู ของแหลง ทอ งเทย่ี วทางธรณวี ทิ ยา
2. กิจกรรมจัดมหกรรมเปด โลกธรณวี ทิ ยา ทางธรณีวทิ ยาของกรมทรพั ยากรธรณี เปน ท่ีรูจ ักโดยทัว่ ไปผาน
เพื่อการทองเทย่ี ว กลไกการจดั นทิ รรศการระดบั ประเทศและระดบั นานาชาติ โดย
กรมทรัพยากรธรณีไดดําเนินการจัดงานมหกรรมเปด ความรวมมือกับหนวยงานตาง ๆ ทั้งในและตางประเทศ หรือ
โลกธรณวี ทิ ยาเพื่อการทอ งเท่ยี ว จาํ นวน 2 ครัง้ ในพน้ื ทีอ่ ทุ ยาน การสนับสนุนสงเสริมพ้ืนท่ีหรือแหลงทางธรณีวิทยาที่มีชื่อเสียง
ธรณีโคราช จงั หวดั นครราชสีมา และพน้ื ที่อุทยานธรณีโลกสตูล ในการอนรุ กั ษธ รณวี ทิ ยาโดยการมสี ว นรว มของชมุ ชนในระดบั ชาติ
จังหวัดสตูล เพื่อเปนการสงเสริมประชาสัมพันธสงเสริมให หรือระดับนานาชาติ ใหมีการดําเนินงานอยางตอเน่ืองและ
การทอ งเทยี่ วทางธรณวี ทิ ยา ตามแหลง ธรณวี ทิ ยาและพพิ ธิ ภณั ฑ เปนรูปธรรม
งานมหกรรมเปดโลกธรณวี ิทยาเพอ่ื การทอ งเท่ียว ครงั้ ท่ี 7 โคราชจโี อพารค เฟสติวัล ระหวา งวนั ที่ 26 - 28 กุมภาพนั ธ 2564
ณ สถาบันวิจยั ไมก ลายเปน หินและทรพั ยากรธรณี ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื เฉลมิ พระเกยี รติ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครราชสีมา
งานมหกรรมเปดโลกธรณวี ทิ ยาเพอื่ การทอ งเท่ียว ครั้งท่ี 8 มหกรรมเทย่ี วทพิ ยอทุ ยานธรณีโลกสตลู ปปกตใิ หม 2564
(Satun UNESCO Global Geopark Virtual Tourism Festival in the New Normal Year 2021)
36 ระหวางวนั ที่ 23 - 24 กันยายน 2564 โดยจดั งานมหกรรมฯ ในรปู แบบออนไลน
รายงานผลการปฏิบตั งิ าน
การบรหิ ารจัดการทรพั ยากรธรณี
1. ดานการสาํ รวจและประเมินสถานภาพ 3. จัดทํา กําหนดมาตรฐานและประมวล
ทรพั ยากรธรณี วธิ ปี ฏบิ ัตทิ างธรณีวิทยาของประเทศ
การประชุมระดมความคิดเห็นมาตรฐานธรณีวิทยา
1.1 การจดั ทาํ มาตรฐาน และคลงั ขอ มลู ดา นธรณวี ทิ ยา เรอ่ื ง “มาตรฐานลําดบั ชน้ั หนิ การทําแผนทธ่ี รณวี ทิ ยา หมวดหนิ
และทรัพยากรธรณี มหาสารคามและหมวดหินภูทอก” เม่ือวันศุกรท่ี 29 มกราคม
2564 ณ หองประชุมกรมทรัพยากรธรณี ประกอบดวย
1. สาํ รวจ ตรวจสอบ ปรบั ปรงุ เกบ็ รวบรวม ผูทรงคุณวุฒิ ผูเช่ียวชาญดานธรณีวิทยา บุคลากรของ
ขอมูลและผลิตขอมูลแผนที่ธรณีวิทยา ในระดับ กรมทรัพยากรธรณี และทางระบบออนไลน ประกอบดวย
ประเทศ สถาบนั การศกึ ษา ภาคเอกชน หนว ยงานทเ่ี กยี่ วขอ ง นกั วชิ าการ
การดําเนินงานดานแผนที่ธรณีวิทยาในปงบประมาณ และผูเช่ียวชาญทางธรณีวิทยา โดยมีนายสมหมาย เตชวาล
อธบิ ดกี รมทรพั ยากรธรณี เปน ประธานเปด งานประชมุ มผี เู ขา รว ม
พ.ศ. 2564 ไดดําเนินการรวบรวม และปรับปรุงแผนที่ธรณี ประชมุ ทงั้ หมด 105 คน นอกจากนก้ี ารประชมุ นย้ี งั ไดด ําเนนิ การ
ประเทศไทย พื้นที่ภาคใตภายใตกรอบแผนที่ระวางมาตราสวน อภิปราย ระดมความคดิ เห็น ปรึกษาหารอื ในหวั ขอ มาตรฐาน
1:250,000 จาํ นวน 14 ระวาง เพอ่ื ใหม คี วามตอ เนอ่ื งของแผนท่ี การลําดบั ชนั้ หนิ การทาํ แผนทธี่ รณวี ทิ ยา หมวดหนิ มหาสารคาม
และปรับแกร ะบบพกิ ดั แผนทีจ่ าก Indian 1975 เปน WGS 84 และหมวดหนิ ภทู อก รว มกนั ในทป่ี ระชมุ ดว ย เพอื่ เปน การเรม่ิ ตน
พรอมจัดการฐานขอมูลสารสนเทศรายระวางมาตราสวน ใหเ กดิ มาตรฐาน แนวทางการปฏบิ ตั เิ ดยี วกนั ในระดบั หนว ยงาน
1: 50,000 ใหมีความถูกตองสมบูรณ และพรอมจัดเก็บอยูใน ทงั้ ภายใน ภายนอก และการผลักดันไปสูก ารถือปฏิบัตใิ นระดับ
ระบบฐานขอ มลู สารสนเทศทางภมู ศิ าสตร การดําเนนิ งานในสว นน้ี ประเทศตอไป
ไดด ําเนนิ แลว เสรจ็ ไปบางสว น ยงั คงอยใู นขน้ั ตอนการดําเนนิ งาน
อยางตอ เนื่อง ดาํ เนนิ การจดั ทําหนงั สอื อภธิ านศพั ทธ รณวี ทิ ยา เลม ที่ 2
(ลําดับอักษร L-Z) ตอเน่ืองการจัดทาํ อภิธานศัพทธรณีวิทยา
เลมท่ี 1 (ลาํ ดับอักษร A-K) ท่ีดาํ เนินการในปง บประมาณ 2563
2. ศึกษา วจิ ัย และพฒั นาดา นธรณีวิทยา ไปแลว ซึ่งการจัดทําหนังสืออภิธานศัพทธรณีวิทยาถือวาเปน
ในระดับประเทศ ความรว มมอื ระหวา งกรมทรพั ยากรธรณี สมาคมธรณวี ทิ ยาแหง
ประเทศไทย นกั วชิ าการ จากสถาบนั การศกึ ษา และนกั วชิ าการ
งานวจิ ยั ในหวั ขอ “การจําแนกหนิ ตน กําเนดิ ของหนิ ไนส อสิ ระจากหลายภาคสว น หนงั สอื อภธิ านศพั ทธ รณวี ทิ ยาทงั้ เลม 1
ลานสาง จังหวัดตาก หินคลองขลุง จังหวัดกาํ แพงเพชร และ และ 2 นเ้ี ปน การเรยี บเรยี งคําศพั ทท างธรณวี ทิ ยาเปน ภาษาไทย
หินไนสบ า นทบั ศิลา จงั หวดั กาญจนบรุ ”ี ซึ่งถอื วา เปนสว นหน่ึง ทใี่ หค วามหมายเทยี บเคยี งมาจากเอกสารอา งองิ และพจนานกุ รม
ของการลําดับชั้นหินหนวยหิน พรีแคมเบรียน ในพื้นท่ี ประกอบหลายเลม เพ่ือใหมีความสมบูรณตามความหมายของ
ประเทศไทย ท่ีไดดาํ เนินการอยางตอเน่ืองมาหลายป ซ่ึงถือวา คาํ ศัพททางธรณีวิทยาน้ัน ๆ และไดมีการเทียบเคียงการออก
เปนการตอยอดงานวิจัย ใหมีความนาสนใจและมีหลากหลาย เสียงคําอานของคาํ ศัพททางธรณีวิทยาในภาษาอังกฤษไวดวย
เพิ่มขึ้น และจัดทาํ รายงาน เรื่อง “การจัดทาํ คลังตัวอยางทาง และเนอ่ื งดว ยอภธิ านศพั ทธ รณวี ทิ ยาองั กฤษ-ไทย มคี าํ ศพั ทท าง
ธรณีวิทยา” ซ่ึงเปนการรวบรวมระบบขอมูลของงานคลังท่ีได ธรณวี ทิ ยาเปน จํานวนมาก การจดั พมิ พไ วใ นเลม เดยี วกนั จะทําให
ดาํ เนนิ งานในชว งหลายปท ผี่ า นมา พรอ มทง้ั ขอ เสนอแนวความคดิ หนังสือมีความหนามาก จึงจัดแบงออกเปน จํานวน 2 เลม
ที่เกี่ยวของกับการจัดการฐานขอมูลคลังตัวอยางทางธรณีวิทยา ดงั กลา ว
เพ่ือเปนแนวทางการพัฒนาและเพิ่มประสิทธิภาพของคลัง
ตัวอยางทางธรณีวิทยาและทําใหก อเกิดประโยชนมากทีส่ ดุ
37
เอกสารวชิ าการ เอกสารสงิ่ พิมพ
หนังสอื อภธิ านศัพทธ รณวี ทิ ยา เลมที่ 1 (ลําดบั อักษร A-K) หนงั สืออภิธานศพั ทธรณีวทิ ยา เลมที่ 2 (ลําดับอกั ษร L-Z)
ท่ไี ดดาํ เนนิ การในปงบประมาณ 2563 ท่ีไดดาํ เนินการในปงบประมาณ 2564
รายงานการจัดทําคลงั ตวั อยา งทางธรณีวทิ ยา รายงานวชิ าการคมู อื การประเมนิ ปรมิ าณทรัพยากรแร
4. พฒั นา รวบรวม และจดั เกบ็ หลกั ฐานทาง ธรณวี ทิ ยา โดยธรณวี ตั ถุ เปน หนิ แร ตะกอน และซากดกึ ดาํ บรรพ
ธรณวี ทิ ยา เพ่อื การเรียนรูการวิจยั และการอา งอิง ซ่ึงปจจุบันไดรับการข้ึนทะเบียนแลวจาํ นวน 7,374 ตัวอยาง
คลังตัวอยางธรณีวิทยา (Geological collections) สามารถจัดจาํ แนกตามรูปแบบท่ีมา และความโดดเดนทาง
เปนแหลงรวบรวมและเก็บรักษาตัวอยาง หลักฐานอางอิง ธรณีวิทยาออกเปน 9 ประเภท ไดแก ตัวอยางหินเชิงพ้ืนที่
เอกสารขอ มลู งานวจิ ยั ดา นธรณวี ทิ ยาและทรพั ยากรธรณภี ายใน ตัวอยาง ซากดึกดาํ บรรพ ตัวอยางแร ตัวอยางลาํ ดับช้ันหิน
ประเทศและตา งประเทศ ผา นงานสํารวจจดั ทําขอ มลู ธรณวี ทิ ยา ตวั อยา งตะกอน ตวั อยา งธรณวี ทิ ยาตา งประเทศ ตวั อยา งแทง เจาะ
ของกรมทรัพยากรธรณี รวมถึงโครงการความรวมมือระหวาง ตัวอยางธรณีวิทยาโครงสราง และตัวอยางขนาดใหญพิเศษ
ประเทศท่ีมีมาอยางยาวนาน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ภายใตร ะบบบรหิ ารจดั การคลงั ตวั อยา งธรณวี ทิ ยา ณ อาคารคลงั
(1) ธรณีวตั ถุ (Geological material) และ (2) ขอ มลู ตัวอยา ง ตวั อยา งธรณวี ทิ ยา ศนู ยว จิ ยั ทรพั ยากรแรแ ละหนิ จงั หวดั ระยอง
38
ในสวนขอมูลตัวอยางธรณีวิทยาเปนชุดขอมูลท่ีถูกรวบรวมและ พฒั นาสระบอ ดนิ ขาว อําเภอตาคลี จงั หวดั นครสวรรค, โครงการ
ดาํ เนินการพรอมกับการจัดทําคลังตัวอยางธรณีวิทยา เชน จดั เก็บตัวอยา งหนว ยหนิ แบบฉบับพืน้ ท่ภี าคใต, โครงการจดั ทาํ
ขอ มลู ทะเบยี นตวั อยา ง รายงานการศกึ ษาวจิ ยั ภาพถา ย ผลการ ลําดับช้ันหินหนวยหินพรีแคมเบรียน พ้ืนที่ภาคตะวันออกและ
วิเคราะหทางเคมี และผลการวิเคราะหทางกายภาพ เปนตน ภาคใต, และโครงการจัดเก็บตัวอยางหินและแร เปนตน
การจัดทาํ คลังตัวอยางธรณีวิทยาในอนาคตควรจะมุงเนนการ รวมจํานวน 210 ตัวอยาง แบงเปนตัวอยางหินเชิงพื้นที่ (A)
เชอ่ื มโยงฐานขอ มลู คลงั ตวั อยา งธรณวี ทิ ยาเขา กบั ฐานขอ มลู อน่ื ๆ จาํ นวน 141 ตวั อยา ง, ตัวอยางหินเชิงพ้ืนทที่ ่ีมขี นาดใหญ (XA)
ทงั้ ภายในและภายนอกกรมทรพั ยากรธรณี ควบคูกับการจดั ทาํ จาํ นวน 1 ตัวอยาง, ตัวอยางแรที่มีขนาดใหญ (XM) จํานวน
มาตรฐานธรณีวิทยาของประเทศไทย ซ่ึงจะชวยผลักดันใหเกิด 2 ตัวอยาง, ตัวอยางตะกอน (Q) จํานวน 60 ตัวอยาง และ
การนําไปใชส าํ หรบั การวางแผนและสนบั สนนุ การตดั สนิ ใจอยา ง ตัวอยางแร (M) จาํ นวน 6 ตวั อยาง
มีประสิทธิภาพและเปนประโยชนสูงสุด ผลการดําเนินงาน 3) การพฒั นาระบบคลงั ตวั อยา งธรณวี ทิ ยาและบรหิ าร
ในสวนของการพัฒนา รวบรวม และจัดเก็บหลักฐานทาง จัดการขอมูลทะเบียนตัวอยางเน่ืองจากการพัฒนาของ
ธรณวี ทิ ยาเพอื่ การเรยี นรกู ารวจิ ยั และการอา งองิ ในปง บประมาณ เทคโนโลยแี ละนวตั กรรมสมยั ใหมท เี่ ปลยี่ นแปลงไปอยา งรวดเรว็
พ.ศ. 2564 ประกอบดว ย สงผลใหแนวทางการศึกษาธรณีวิทยา มีความหลากหลายมาก
1) การจัดเก็บตัวอยางการจัดเก็บตัวอยางหนวยหิน ยิ่งข้ึน โดยการจัดทําระบบขอมูลและระบบคลังตัวอยาง
สําคัญและตะกอนชายหาด และตัวอยางที่สาํ คัญ ของ ธรณีวิทยาของประเทศ นาํ เขาขอมูลแลวกวา 7,374 ตัวอยาง
ประเทศไทย รวมจํานวน 144 ตัวอยา ง พรอมท้ังการตรวจสอบความถูกตองของขอมูลตัวอยาง
2) การรวบรวมและจัดทําทะเบียนตัวอยางจาก ธรณีวิทยา เพื่อใชในการพัฒนาระบบสืบคนขอมูล และการ
โครงการตา ง ๆ ในกรมทรพั ยากรธรณแี ละจากบคุ คลท่วั ไป เชน ใหบริการตัวอยาง (นําเขา-สืบคน-ยืม-คืน) ผานทางระบบ
โครงการสํารวจธรณีวิทยา บริเวณพ้ืนท่ีเขาวง ภายใตโครงการ อนิ เทอรเ นต็
การพฒั นาระบบคลังตวั อยาง
เวบ็ ไซต http://bgs.dmr.go.th/ เพอ่ื ใชในการสืบคนตวั อยางของคลังตวั อยา งทางธรณวี ทิ ยา 39
การดาํ เนนิ งานคลงั ตัวอยา งทางธรณีวทิ ยา
อาคารคลังตัวอยางทางธรณีวิทยา กรมทรัพยากรธรณี ในพนื้ ที่อําเภอแกลง จังหวัดระยอง
ขอ มู ูลแผนที่ธรณีวทิ ยา
(ก) (ข)
(ก) แผนทธ่ี รณีวทิ ยาท่ไี ดท ําการรวบรวมในพ้นื ทภ่ี าคใต (ข) ตัวอยา งแผนที่ธรณวี ิทยาไดดาํ เนินการแลว เสร็จ
ของประเทศไทย มาตราสว น 1:50,000 ทัง้ ระบบพิกดั Indian 1975 ระวางจงั หวัดสตลู (NB 47-7) มาตราสว น 1:250,000
และ WGS 1984 กอนทจ้ี ะดาํ เนินการปรับปรุงใหมคี วามตอ เนอ่ื งกนั
40
การดําเนนิ งานจัดทาํ แผนท่ธี รณีวิทยาบรเิ วณเขาวง อําเภอตาคลี จงั หวดั นครสวรรค
(ก) ลกั ษณะภูมิประเทศของเขาวง ท่ีประกอบดว ยหนิ ปูน (ก) ลักษณะภมู ิประเทศที่เปนท่รี าบของตะกอนท่รี าบนํา้ ทวมถึง
ยคุ เพอรเมยี น (ข) ช้ันหินปนู ทีพ่ บบรเิ วณเขาวง (ข) ตะกอนเศษหนิ เชิงเขาท่ีพบบริเวณเขาวง
แผนท่ธี รณีวทิ ยาโครงการบอ ดนิ ขาว อําเภอตาคลี จงั หวัดนครสวรรค ที่ไดจ ัดทําเพื่อสนับสนนุ โครงการพัฒนาแหลง นาํ้ พน้ื ที่สระบอ ดนิ ขาว
ตาํ บลพรหมนิมติ อาํ เภอตาคลี จงั หวดั นครสวรรค
41
1.2 การสํารวจขอมูลพ้ืนฐานดานธรณีวิทยาและ ดินเหนียวสี จงั หวัดอุบลราชธานี
ทรพั ยากรธรณี ดินมารล จงั หวดั ลพบรุ ี
ดินซีเมนต จงั หวัดสระบรุ ี
• สาํ รวจขอมูลพื้นฐานดานทรัพยากรแร ดินเบา จังหวัดลําปาง
การสาํ รวจ ศึกษา และจัดทําชุดขอมูลพื้นฐาน
ดา นทรพั ยากรแร (ดนิ อตุ สาหกรรม : ดนิ ซเี มนต ดนิ เบา ดนิ มารล
และดนิ เหนยี วส)ี เพ่ือปรับปรงุ ฐานขอมูล ผลการดําเนนิ งานพบ
ดนิ อตุ สาหกรรมกระจายตวั อยใู นประเทศไทย รวมทง้ั สน้ิ 15 จงั หวดั
ไดแก จังหวัดลพบุรี สระบุรี สิงหบุรี อางทอง กาญจนบุรี
เพชรบรุ ี กระบี่ นครศรธี รรมราช ปราจนี บรุ ี ชยั ภมู ิ นครราชสมี า
อุบลราชธานี นครสวรรค แพร และลาํ ปาง สามารถสรุปผลการ
ตรวจสอบและแกไ ขปรบั ปรงุ ขอ มลู ทรพั ยากรแร โดยจําแนกเปน
ดนิ อตุ สาหกรรมแตละชนดิ ได ดังนี้
1. ดินซีเมนต พบกระจายตัวอยูในจังหวัดลาํ ปาง
นครสวรรค ลพบุรี สระบุรี ปราจีนบุรี เพชรบุรี นครราชสีมา
นครศรีธรรมราช และกระบี่ มเี น้อื ทร่ี วม 65.61 ตารางกิโลเมตร
หรือประมาณ 41,000 ไร และมีปริมาณทรัพยากรแร
รวม 880.93 ลานเมตริกตนั
2. ดินเบา พบกระจายตวั อยใู นจงั หวดั ลําปาง มเี น้อื ท่ี
รวม 53.43 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 33,400 ไร และ
มีปรมิ าณทรัพยากรแรรวม 357.11 ลานเมตรกิ ตัน
3. ดินมารล พบกระจายตัวอยูในจังหวัดแพร ลพบุรี
สระบุรี และกาญจนบุรี มีเนื้อที่รวม 251.03 ตารางกิโลเมตร
หรือประมาณ 156,900 ไร และมีปริมาณทรัพยากรแร
รวม 2,759.37 ลานเมตริกตัน
4. ดินเหนียวสี พบกระจายตัวอยูในจังหวัดลาํ ปาง
สิงหบุรี อางทอง ชัยภูมิ ลพบุรี สระบุรี นครราชสีมา และ
อุบลราชธานี มเี นือ้ ทีร่ วม 77.93 ตารางกโิ ลเมตร หรอื ประมาณ
48,700 ไร และมปี รมิ าณทรพั ยากรแรร วม 759.51 ลา นเมตรกิ ตนั
การเจาะแบบมือหมนุ พ้นื ทจี่ งั หวัดอุบลราชธานี การปฏบิ ัติงานสนาม พื้นทจ่ี งั หวัดสระบุรี
42
• สํารวจจดั ทําขอ มูลธรณีเคมพี ื้นฐาน และเก็บตัวอยางธรณีเคมีชนิดนํา้ ผิวดินในพ้ืนท่ีจังหวัด
การสํารวจจัดทําขอมูลธรณีเคมีพื้นฐาน ไดดาํ เนินการ นครราชสมี า จํานวน 56 ตวั อยา ง และจงั หวดั ชยั ภมู ิ 23 ตวั อยา ง
เก็บตัวอยางธรณีเคมีชนิดตะกอนธารน้ําในพื้นที่จังหวัด โดยวเิ คราะหด ว ยเครอ่ื งมอื ICP - OES เพอ่ื หาปรมิ าณธาตุ 26 ชนดิ
นครราชสมี า จาํ นวน 450 ตวั อยา ง และจงั หวดั ชยั ภมู ิ 174 ตวั อยา ง ในตะกอนธารนํ้า และ 17 ชนิด ในนาํ้ ผิวดิน
การเกบ็ ตวั อยางตะกอนธารนํา้ การตากตวั อยางตะกอนธารนาํ้ การบดตวั อยา งตะกอนธารนาํ้
การรอนตัวอยางตะกอนธารนาํ้ การแบงตวั อยางตะกอนธารนํา้ ตัวอยางตะกอนธารนา้ํ
และทาํ ความสะอาดตะแกรงรอน เพ่ือวิเคราะหและเปนตวั อยางอา งอิง
43
การวัดอณุ หภมู ินํา้ ผิวดนิ การเก็บตวั อยา งนาํ้ ผิวดนิ การตรวจวดั คุณภาพตัวอยา งนํา้ ผิวดนิ เบอ้ื งตน
ผลการสํารวจธรณเี คมพี นื้ ท่ี จงั หวดั นครราชสมี า จากตะกอนธารนาํ้ มาวเิ คราะหร ว มกบั คา เฉลยี่ ในดนิ และหนิ ชนดิ
พบการกระจายตวั ของคา สงู ผดิ ปกตขิ องธาตทุ สี่ งู กวา คา ตาง ๆ และความสัมพันธของธาตุตาง ๆ ในพ้ืนท่ี พบวาธาตุ
เฉล่ียในดินและหินชนิดตาง ๆ 9 ชนิด ไดแก ธาตุแคลเซียม โครเมียม ทองแดง นิกเกิล และโคบอลต นาจะเปนคาสงู ทม่ี อี ยู
โคบอลต ทองแดง เหล็ก แมงกานสี โซเดยี ม นกิ เกลิ วาเนเดียม ในธรรมชาตติ ามลกั ษณะธรณวี ิทยาของพนื้ ที่ สวนคาสูงผดิ ปกติ
และธาตสุ ังกะสี และจากการศึกษา การกระจายตวั ของสารพิษ ของธาตุตะก่ัว และสังกะสี คาดวาเกิดจากการปนเปอนจาก
ในธรรมชาตใิ นตะกอนธารนํ้า พบธาตโุ ลหะเกนิ มาตรฐานคณุ ภาพ การใชประโยชนพ้ืนที่ ผลการศึกษาการกระจายตัวของสารพิษ
ตะกอนดนิ ในแหลง นา้ํ ผวิ ดนิ 5 ชนดิ คอื ธาตโุ ครเมยี ม (พนื้ ทเี่ สยี่ ง ตามธรรมชาติในนํ้าผิวดิน พบธาตุท่ีมีปริมาณสูงเกินเกณฑ
33 แหง พ้นื ท่เี ส่ยี งสงู 2 แหง ) ธาตุทองแดง (พน้ื ที่เสี่ยง 35 แหง ) มาตรฐานคุณภาพนาํ้ ในแหลงนํา้ ผิวดิน จํานวน 2 ธาตุ คือ
ธาตตุ ะกวั่ (พ้ืนทเ่ี สย่ี ง 1 แหง ) ธาตนุ ิกเกิล (พื้นทีเ่ สีย่ ง 15 แหง ธาตแุ มงกานีส (พืน้ ที่เส่ยี ง 8 แหง ) คาดวาเกดิ เปน คา สงู ผิดปกติ
พ้ืนท่ีเสี่ยงสูง 10 แหง) และธาตุสังกะสี (พื้นที่เสี่ยง 6 แหง) ท่ีมีตามธรรมชาติ และธาตุตะกั่ว (พ้ืนที่เส่ียง 2 แหง) อาจเกิด
เม่ือนาํ ผลการศึกษาการกระจายตัวของสารพิษในธรรมชาติ จากการปนเปอน
แผนที่ธรณเี คมีแสดงการแผกระจายของธาตนุ ิกเกิล (Ni) แผนทธ่ี รณีเคมีแสดงการกระจายตัวของธาตุนิกเกลิ (Ni) แผนทธี่ รณีเคมีแสดงการแผกระจายของธาตุ
ในตะกอนธารนํ้า จังหวดั นครราชสีมา ในตะกอนธารนาํ้ จังหวดั นครราชสีมา แมงกานสี (Mn) ในนํ้าผิวดนิ จงั หวดั นครราชสีมา
(ใชเ กณฑค าเฉล่ียในดินและหนิ ชนิดตาง ๆ) (ใชเ กณฑม าตรฐานคณุ ภาพตะกอนดนิ ในแหลง นํา้ ผวิ ดนิ ) (ใชเกณฑมาตรฐานคณุ ภาพนํา้ ในแหลง นาํ้ ผวิ ดนิ )
44
ผลการสํารวจธรณเี คมพี น้ื ที่ จงั หวดั ชยั ภมู ิ คุณภาพตะกอนดินในแหลงนํ้าผิวดิน มีเพียงธาตุแมงกานีส
พบการกระจายตัวของคาสูงผิดปกติของธาตุที่สูงกวา ในตัวอยางน้าํ ผิวดินที่มีปริมาณสูง เกินเกณฑมาตรฐาน
คาเฉลี่ยในดินและหินชนิดตาง ๆ 8 ชนิด ไดแก ธาตุแบเรียม พบจาํ นวน 10 แหง ซ่ึงอยูในชวงที่มีความเส่ียงต่ํา คาดวาเกิด
โคบอลต เหลก็ แมงกานีส นกิ เกลิ ธาตสุ ตรอนเซยี ม วาเนเดยี ม จากธรรมชาติตามลักษณะธรณีวิทยาและลักษณะภูมิประเทศ
และสังกะสี ไมพบคาสูงผิดปกติของธาตุโลหะเกินมาตรฐาน ของพื้นที่ รวมถึงสมบัติการละลายและสะสมตวั ใหมของธาตุ
แผนทธี่ รณีเคมแี สดงการแผก ระจายของธาตแุ มงกานสี (Mn) แผนทีธ่ รณีเคมีแสดงการแผกระจายของธาตแุ มงกานสี (Mn)
ในตะกอนธารน้ํา จังหวดั ชยั ภูมิ ในนํ้าผวิ ดนิ จังหวัดชัยภูมิ
(ใชเ กณฑค าเฉล่ียทมี่ ีอยทู ว่ั ไปในหินชนิดตา ง ๆ) (ใชเ กณฑมาตรฐานคุณภาพนาํ้ ในแหลงนํ้าผวิ ดนิ )
ขอเสนอแนะ 3. หนวยงานเกี่ยวของ ควรศึกษาคามาตรฐานตาง ๆ
1. ขอ มลู ทไี่ ดจ ากการรวบรวมและการสํารวจเปน ขอ มลู เพื่อประกอบกับการพิจารณากาํ หนดขอบเขตการใชประโยชน
เบ้ืองตน เพื่อใหทราบลักษณะการแผกระจาย ของธาตุตาง ๆ ที่ดินใหเหมาะสมกับการเปนอยูอาศัย การเกษตรกรรม
ครอบคลุมพ้ืนท่ีเปนบริเวณกวางของจังหวัดเทาน้ัน ควรมีการ การอุตสาหกรรม และการใชป ระโยชนอ ยา งอื่น
สํารวจธรณีเคมีขั้นรายละเอียดเพ่ิมเติมในพ้ืนท่ีท่ีมีการแผ 4. ควรดําเนินการเก็บตัวอยางตะกอนธารนํา้ ในฤดูแลง
กระจายตัวของคาสูงผิดปกติ โดยเฉพาะอยางย่ิงธาตุโลหะหนัก เพื่อหลีกเลีย่ งการเจือจางของตะกอน
เพ่ือใหทราบถึงที่มาหรือแหลงกําเนิดของธาตุที่อาจกระทบกับ 5. ควรคัดเลือกขอมูลท่ีนาํ มาใชจากการวิเคราะหเคมี
สขุ ภาพของประชาชนในบรเิ วณดงั กลา ว ซงึ่ อาจเกดิ จากการปนเปอ น ดว ยเครอ่ื งมอื ชนดิ เดียวกัน ท่ีมคี วามทันสมัย และความละเอยี ด
เพราะการใชป ระโยชนท ดี่ นิ หรอื เกดิ ตามธรรมชาตทิ อ่ี าจสมั พนั ธ เทาเทียมกัน ซึ่งเคร่ืองมือที่ทันสมัยที่สุดในปจจุบัน คือ
กบั ธรณวี ทิ ยาแหลง แร ทง้ั น้ี เพอื่ การวางแผนบรหิ ารจดั การพนื้ ท่ี Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICP-MS)
ไดอ ยา งเหมาะสมตอไป เนอื่ งจากสามารถตรวจวดั ปรมิ าณธาตทุ ค่ี วามเขม ขน ระดบั ต่าํ ไดด กี วา
2. ควรมีการตรวจสุขภาพและติดตามผลตรวจสขุ ภาพ และตรวจวัดปริมาณธาตุไดถ งึ 34 ชนิด ขณะที่เครอื่ งมือ Inductively
ของประชาชนในพืน้ ทีเ่ สย่ี งและพืน้ ทีเ่ สยี่ งภยั สูง coupled plasma optical emission spectrometry (ICP-OES)
ทใ่ี ชในโครงการน้ีตรวจวัดปริมาณธาตุไดเ พยี ง 26 ธาตุ
45
• ประเมนิ ภยั พบิ ตั แิ ผน ดนิ ไหวระดบั จงั หวดั ตามมาตราเมอรค ลั ล่ี สามารถแบง ขอ มลู พนื้ ทภี่ ยั พบิ ตั แิ ผน ดนิ ไหว
พน้ื ทจ่ี งั หวดั กําแพงเพชร อทุ ยั ธานี และสพุ รรณบรุ ี ออกเปน 3 ระดบั ไดแก โดยบริเวณทมี่ ีคา ความเรง พ้ืนดนิ สูงสุด
การประเมินภัยพิบัติแผนดินไหวระดับจังหวัด พ้ืนที่ อยใู กลกลมุ รอยเลอ่ื นมพี ลังพาดผาน และเมอ่ื นาํ ขอ มลู ความเรง
จังหวดั กําแพงเพชร อทุ ัยธานี และสุพรรณบรุ ี เปนการวเิ คราะห พน้ื ดนิ มาแปลงใหอ ยใู นรปู ของระดบั ความรนุ แรงแผน ดนิ ไหวตาม
ความนาจะเปนของคาความเรงพื้นดินสูงสุดของแผนดินไหวที่มี มาตราเมอรค ลั ล่ี อยูในระดับคอนขา งแรง (V) ถึงระดบั แรงมาก
โอกาสเพยี งรอ ยละ 10 ทม่ี คี า สงู กวา คา ทวี่ เิ คราะหไ ดใ นคาบเวลา (VII) แสดงดงั รปู ท่ี 3 ถงึ รปู ท่ี 5 ขอ มลู ระดบั ความรนุ แรงของแผน ดนิ ไหว
50 ป เมอ่ื กาํ หนดใหม ีสภาพพ้นื ท่ที งั้ หมดเปนหิน ผลการศึกษา ในระดบั แรงมาก (VII) ขึ้นไป สามารถสงผลกระทบตอผูคนและ
พบวาความเรง พ้ืนดนิ มีคาอยรู ะหวาง 2.40-33.69 %g เม่อื นาํ สงิ่ ปลกู สรา งในพนื้ ทห่ี ากเกดิ แผน ดนิ ไหวพจิ ารณาจากขนาดแผน
ขอ มลู ขา งตน มาแปลงใหอ ยใู นรปู ของระดบั ความรนุ แรงแผน ดนิ ไหว ดนิ ไหวสงู สดุ ทม่ี โี อกาสเกดิ ขน้ึ ไดจ ากแหลง กาํ เนดิ ซง่ึ เปน พน้ื ทท่ี ม่ี ี
แนวรอยเลอ่ื นมีพลังพาดผาน
รูปท่ี 1 ลําดับช้ันตะกอนของผนงั รองสาํ รวจบานทงุ มะกอก (ฝง ทิศเหนือ) ตาํ บลองคพ ระ อําเภอดานชา ง จังหวดั สพุ รรณบุรปี ระกอบดวย หินฐาน Unit A: ตะกอนเชิงเขา Unit
B: ตะกอนนํา้ พาปนตะกอนเชงิ เขา Unit C: ตะกอนเชงิ เขาปนตะกอนนํ้าพา Unit D: ตะกอนน้ําพา Unit E: ตะกอนเชงิ เขา Unit F: ตะกอนเชิงเขา Unit G: ตะกอนนํา้ พา Unit
H: ตะกอนทางนา้ํ Unit I: ตะกอนทางน้าํ Unit J: ตะกอนนํ้าพา Unit K: ตะกอนทางนา้ํ และ Top soil ชัน้ ตะกอนปจ จุบัน
รปู ท่ี 2 ลําดับช้ันตะกอนของผนงั บอลูกรังบา นปางขนนุ (ฝง ทศิ ตะวนั ออก ผนงั ทห่ี น่งึ ) ตาํ บลนาบอ คํา อาํ เภอเมอื ง จังหวดั กาํ แพงเพชร Unit A: ตะกอนน้ําพา Unit B: ตะกอน
เชงิ เขาปนตะกอนนํ้าพา Unit C: ตะกอนน้ําพา Unit D: ตะกอนเชงิ เขา Unit E: ตะกอนน้าํ พา Unit F: ตะกอนเชิงเขาปนตะกอนนา้ํ พา Unit G: ตะกอนเชิงเขาปนตะกอน
นํ้าพา Unit H: ตะกอนเชิงเขาปนตะกอนนา้ํ พา Unit I: ตะกอนนํา้ พา และ Top soil ชนั้ ตะกอนปจจบุ ัน
รูปที่ 3 แผนท่ภี ยั พิบตั ิแผน ดินไหวของจังหวดั รปู ที่ 4 แผนทีภ่ ัยพิบัตแิ ผนดินไหวของ รูปที่ 5 แผนที่ภัยพบิ ตั ิแผนดนิ ไหวของ
กําแพงเพชร แสดงระดบั ความรนุ แรง จังหวดั อุทยั ธานี แสดงระดบั ความรุนแรง จงั หวัดสพุ รรณบรุ ี แสดงระดบั ความรุนแรง
(กําหนดใหส ภาพพื้นทเี่ ปน หิน) (กําหนดใหส ภาพพ้นื ทเี่ ปนหิน) (กาํ หนดใหส ภาพพืน้ ทีเ่ ปนหิน)
46
2. ดานการจัดทาํ นโยบาย แผน มาตรการ ประเดน็ ยทุ ธศาสตรท ี่ 1 บรหิ ารจดั การแหลง ธรณวี ทิ ยา
และแนวทางการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรธรณี และอุทยานธรณีใหเกิดประโยชนอยางสมดุลและย่ังยืน
ประกอบดว ย 2 เปาประสงคหลัก ไดแก (1) แหลง ธรณวี ทิ ยาท่ี
จดั ทาํ นโยบาย แผน มาตรการแนวทางและขอ เสนอ มีความโดดเดนและมีคุณคาของประเทศไดรับการอนุรักษและ
การบริหารจดั การทรัพยากรธรณี พฒั นาตามมาตรฐานสากล UNESCO Geopark และ (2) มีการ
ใชป ระโยชนแ หลง ธรณวี ทิ ยาและอทุ ยานธรณเี พอื่ นาํ ไปสกู ารขบั
กรมทรพั ยากรธรณใี นฐานะหนว ยงานหลกั ในการสงวน เคล่ือนเศรษฐกิจอยางย่ังยืนและสมดุล โดยมีตัวช้ีวัด ไดแก
การอนุรักษ การฟนฟู และการบริหารจัดการ ดานธรณีวิทยา (1) จํานวนพ้ืนท่ีที่ผานการประเมินคุณคาเปนอุทยานธรณีตาม
ทรพั ยากรธรณี ซากดกึ ดําบรรพ ธรณวี ทิ ยาสงิ่ แวดลอ ม และธรณี แนวทางสากล (UNESCO Geopark) เพ่ิมข้ึน 1 พ้ืนที่ภายใน
พิบัติภัย ไดจัดทาํ นโยบาย แผน มาตรการและแนวทางการ ป พ.ศ. 2570 (2) รายไดป ระชาชนจากการทอ งเทย่ี วและบรกิ าร
บริหารจัดการทรัพยากรธรณี ซ่ึงคํานึงถึงความสอดคลองกับ ทเี่ กย่ี วเนอ่ื งกบั อทุ ยานธรณเี พม่ิ ขน้ึ ไมน อ ยกวา รอ ยละ 5 ตอ คน และ
ทิศทางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ของประเทศในปจจุบัน (3) ดชั นกี ารตระหนกั รดู า นสง่ิ แวดลอ มของผมู สี ว นไดเ สยี จากการ
ภายใตแ นวคดิ แบบการมสี ว นรว มของผมู สี ว นไดเ สยี และการบรู ณาการ บรหิ ารจดั การแหลง ธรณวี ทิ ยาและอทุ ยานธรณี ไมน อ ยกวา 20 คะแนน
ความรว มมอื กบั หนว ยงานอนื่ ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การบรหิ ารจดั การ
ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม รวมทั้งดําเนินการเรงรัด ประเด็นยทุ ธศาสตรที่ 2 บริหารจดั การทรพั ยากรแร
ตดิ ตาม ประเมนิ ผลการนํานโยบาย แผน มาตรการและแนวทาง ใหเกิดประโยชนอยางคุมคาและสมดุล ประกอบดวย
การบรหิ ารจัดการทรพั ยากรธรณีไปสูการปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี 2 เปา ประสงคห ลกั ไดแ ก (1) ฐานทรพั ยากรแรข องประเทศไทย
มคี วามมนั่ คงและเพยี งพอสําหรบั การพฒั นาเศรษฐกจิ ของประเทศ
โดยรวม และ (2) การนาํ แรมาใชประโยชนมีดุลยภาพท้ัง
• แผนปฏบิ ัติราชการกรมทรัพยากรธรณี ดานเศรษฐกจิ สงั คม ส่ิงแวดลอม และสขุ ภาพ ของประชาชน
ระยะ 5 ป (พ.ศ. 2566 - 2570) โดยมีตัวชี้วัด ไดแก (1) ความสําเร็จในการจัดทาํ ขอมูลปฐาน
แผนปฏิบัติราชการกรมทรัพยากรธรณี ระยะ 5 ป มลู คา ผลติ ภณั ฑม วลรวมประชาชาตทิ เี่ กดิ จากทรพั ยากรธรรมชาติ
(พ.ศ. 2566 - 2570) หรอื อกี นยั หนงึ่ คอื แผนยทุ ธศาสตรอ งคก ร และสง่ิ แวดลอ ม (GDP Impact) ประเภททรพั ยากรแร รอ ยละ 100
ทจ่ี ดั ทาํ ขน้ึ เพอื่ เปน เครอ่ื งมอื กาํ หนดทศิ ทางในการขบั เคลอื่ นการ ภายในป พ.ศ. 2570 (2) ดัชนีความเชื่อม่ันของประชาชน
ดําเนินงานของกรมทรัพยากรธรณีในหวงระยะเวลาท่ีกาํ หนด ในการบริหารจัดการทรัพยากรแร ไมน อยกวา 75 คะแนน ในป
ซึ่งการจัดทาํ แผนดังกลาวน้ีใหความสาํ คัญตอความเชื่อมโยง พ.ศ. 2566 -2580 และ (3) ดชั นกี ารตระหนักรดู านส่ิงแวดลอม
ภารกิจของหนวยงานกับเปาหมายตามยุทธศาสตรชาติ 20 ป ของผูมีสวนไดเสียจากการบริหารจัดการทรัพยากรแร
และแผนสามระดับที่เกี่ยวของ รวมทั้งการมีสวนรวมตลอด ไมนอยกวา 20 คะแนน
กระบวนการของผูรับบริการและผูมีสวนไดเสียของหนวยงาน ประเดน็ ยทุ ธศาสตรท ี่ 3 ลดความเสย่ี งจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั
โดยกรอบสาระสาํ คัญของแผนปฏิบัติราชการฯ มดี งั นี้ และผลกระทบจากการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศ
การดําเนนิ งานภายใตแ ผนปฏบิ ตั ริ าชการกรมทรพั ยากรธรณี มีเปาประสงคหลัก คือ ขีดความสามารถในการบริหารจัดการ
ระยะ 5 ป (พ.ศ. 2566 - 2570) เพื่อมุงบรรลุ (ราง) วสิ ยั ทศั น ดา นธรณวี ทิ ยาสงิ่ แวดลอ มและธรณพี บิ ตั ภิ ยั ทเี่ กดิ จากธรรมชาติ
“ประชาชนมคี ณุ ภาพชวี ติ ทดี่ ตี ามแนววถิ ใี หมภ ายใตก ารบรหิ าร และการเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศเพมิ่ ขนึ้ โดยมตี วั ชว้ี ดั ไดแ ก
จัดการธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณี ท่ียั่งยืน” ซ่ึงมีตัวช้ีวัด (1) ความพรอมในการจัดการภาวะวิกฤตจากธรณีพิบัติภัย
ความสําเร็จตามวิสัยทัศน ประกอบดวย (1) รอยละของ ไมน อ ยกวา ระดบั 3 และ (2) ดชั นคี ณุ ภาพมหาสมทุ ร เทา กบั 72 คะแนน
GDP Impact จากการดําเนนิ การดา นทรพั ยากรธรณี (2) อนั ดบั ประเด็นยทุ ธศาสตรท ี่ 4 เพ่ิมศกั ยภาพองคกรรองรบั
ของประเทศดา นความยงั่ ยนื และคณุ ภาพสง่ิ แวดลอ มในระดบั โลก วถิ ใี หมแ ละนวตั กรรมใหม มเี ปา ประสงคห ลกั คอื องคก รมคี วามพรอ ม
(3) ผลการดําเนนิ งานดา นการลดผลกระทบจากการเปลยี่ นแปลง รับการเปล่ียนแปลงในประเด็นใหมที่อาจจะเกิดขึ้นเพื่อขับ
สภาพภมู อิ ากาศเปน ไปตามเปา หมายทกี่ าํ หนด และ (4) จาํ นวน เคลอื่ นสกู ารใหบ รกิ ารเชงิ รกุ กบั ผรู บั บรกิ ารทรี่ วดเรว็ ถกู ตอ ง และ
นวัตกรรมวิถีใหม โดยมุงเนนดาํ เนินการภายใตประเด็น เปนธรรม โดยมีตัวช้ีวัด ไดแก ระดับความสําเร็จในการพัฒนา
ยุทธศาสตร เปาประสงค แนวทางการพฒั นาและตัวช้ีวดั ดังน้ี องคกรสูความเปนเลศิ ตามแนวทาง Excellence Framework
47
• แนวทางการบรหิ ารจดั การธรณพี บิ ตั ดิ นิ ถลม จากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม ทง้ั แบบรายสาขาและเชงิ พนื้ ท่ี ประสาน
ปจจุบันทุกประเทศในโลกรวมทั้งไทยกาํ ลังเผชิญกับ สรางความรวมมือดานการจัดการความเสี่ยง จากธรณีพิบัติภัย
ผลกระทบจากการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศและ ดนิ ถลม กบั ทกุ ภาคสว นทเี่ กยี่ วขอ งทง้ั ในประเทศและตา งประเทศ
ภยั ธรรมชาตทิ มี่ แี นวโนม จะผนั ผวนและรนุ แรงเพมิ่ ขน้ึ อยา งหลกี และพัฒนาการส่ือสารและถายทอดองคความรูดานการจัดการ
เลยี่ งไดย าก กรมทรพั ยากรธรณตี ระหนกั ถงึ ประเดน็ ดงั กลา ว จงึ ความเสย่ี งจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม อยา งครอบคลมุ ทกุ กลมุ เปา หมาย
ไดศึกษาเพื่อจัดทําแนวทางการบริหารจัดการธรณีพิบัติดินถลม ดวยรูปแบบและเทคโนโลยีการสอ่ื สารทเี่ หมาะสม
สาํ หรบั ใชเ ปน แนวทางในพฒั นายกระดบั ศกั ยภาพการดาํ เนนิ งาน
ขององคก รและการบรู ณาการดา นการบรหิ ารจดั การความเสย่ี ง
และลดผลกระทบทเี่ กดิ จากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม ใหไ ดม าตรฐาน 3. ดา นการจดั การซากดกึ ดําบรรพ ธรณวี ทิ ยา
สากล มปี ระสิทธิภาพและมีเอกภาพ อันจะสง ผลใหการพัฒนา และธรรมชาตวิ ิทยา
ประเทศมคี วามปลอดภยั และเกดิ ประโยชนต อ สงั คมไทยอยา งยงั่ ยนื 3.1 การบริหารจัดการ จัดต้ังและพัฒนาพิพิธภัณฑ
อนง่ึ ผลการศกึ ษาเพอ่ื เสนอแนะแนวทาง การบรหิ ารจดั การธรณี ซากดึกดาํ บรรพ ธรณีวทิ ยา และธรรมชาตวิ ทิ ยา
พิบัติดินถลม สามารถกาํ หนดประเด็นสําคัญและขอเสนอ
แนวทางเพอ่ื ใหเ ปน ขอ มลู สําหรบั หนว ยงานรฐั และชมุ ชนทอ งถนิ่ กรมทรัพยากรธรณีมีพิพิธภัณฑและศูนยศึกษาวิจัย
นาํ ไปใชป ระกอบการวางแผน การตดั สนิ ใจเพอ่ื การบรหิ ารจดั การ ในการกํากบั ดูแล จํานวน 7 แหง โดยไดจัดต้งั ศนู ยศึกษาวจิ ัย
พ้นื ที่ ดังนี้ และพิพิธภัณฑธรณีวิทยาข้ึนไวในพ้ืนที่ซ่ึงเปนแหลงคนพบ
ซากดกึ ดําบรรพทส่ี าํ คัญ ๆ ไดแ ก ศนู ยศกึ ษาวิจัยและพิพิธภณั ฑ
แนวทางที่ 1 : การลดความเสยี่ งจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม ไดโนเสาร อาํ เภอเวียงเกา จังหวัดขอนแกน พบซากไดโนเสาร
เพอ่ื ลดความเสย่ี งและความสญู เสยี จากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม และ ครง้ั แรกของประเทศไทยและพบหลายสายพนั ธุ พพิ ธิ ภณั ฑส ริ นิ ธร
เสริมสรางความพรอมรับมือกับธรณีพิบัติภัยดินถลมแกชุมชน อําเภอสหสั ขันธ จงั หวดั กาฬสนิ ธุ ในพน้ื ทท่ี พ่ี บซากไดโนเสารท ี่
ทอ งถน่ิ และภาคเี ครอื ขา ย ในพน้ื ทเี่ สยี่ งภยั โดยมงุ เนน สรา งระบบ สมบรู ณท่ีสดุ ของประเทศ พพิ ธิ ภัณฑแ ร - หิน ถนนพระราม 6
ประเมินความเส่ียงจากธรณีพิบัติภัยดินถลมที่ถูกตองตามหลัก กรุงเทพมหานคร ศูนยวิจัยทรัพยากรแรและหิน อําเภอเมือง
วชิ าการและมาตรฐานสากล และจดั การความเสยี่ งจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั จังหวัดระยอง พิพิธภัณฑสถานแหงชาติธรณีวิทยา
ดินถลมโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน (Community-Based เฉลมิ พระเกยี รติ อาํ เภอคลองหลวง จงั หวดั ปทมุ ธานี พพิ ธิ ภณั ฑ
Landslide Risk Management) ซากดึกดําบรรพ ธรณีวิทยา และธรรมชาติวิทยา ตาํ บลศาลา
อําเภอเกาะคา จังหวัดลาํ ปาง และพิพิธภัณฑซากดึกดําบรรพ
แนวทางที่ 2 : การเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหาร ธรณีวิทยา และธรรมชาติวิทยา ตําบลทาขาม อาํ เภอพุนพิน
จดั การความเสีย่ งจากธรณพี ิบตั ภิ ัยดนิ ถลม เพื่อใหการจัดการ จงั หวดั สรุ าษฎรธ านี
ความเสยี่ งจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม มปี ระสทิ ธภิ าพ รวดเรว็ และ
ทันตอเหตุการณ โดยมุงเนนพัฒนาระบบสารสนเทศเพ่ือการ ทงั้ น้ี เพอ่ื เปน ศนู ยร วมการใหค วามรทู างดา นธรณวี ทิ ยา
ตดั สนิ ใจดา นธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม (Decision Support System ทุกสาขาของประเทศ เปนแหลงอนุรักษและแหลงทองเที่ยว
for Landslide Risk Management) และระบบพยากรณแ ละ ที่มีสาระสาํ คัญ สามารถสรางรายไดใหกับทองถ่ินควบคูกับ
แจงเตือนธรณีพิบัติภัยดินถลมที่ทันสมัย และมีประสิทธิภาพ การใหก ารศกึ ษาและความรู สาํ หรับปง บประมาณ พ.ศ. 2564
(Effective Landslide Early Warning System) มีจํานวนผูรับบริการดานพิพิธภัณฑ และศูนยศึกษาวิจัยตาง ๆ
ใ ห บ ริ ก า ร ค ว า ม รู ด า น ธ ร ณี วิ ท ย า แ ล ะ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ณี
แนวทางท่ี 3 : การพัฒนาองคความรู และเสรมิ สรา ง แกผรู ับบรกิ าร จาํ นวนทั้งส้ิน 526,546 ราย
การมีสวนรวมของทุกภาคสวนเพื่อการจัดการความเสี่ยง
จากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม อยา งยง่ั ยนื เพอ่ื ใหก ารจดั การความเสย่ี ง
จากธรณีพิบัติภัยดินถลมมีความย่ังยืน โดยการมีสวนรวมของ
ทกุ ภาคสว น เกดิ การพฒั นาองคค วามรดู า นการจดั การความเสยี่ ง
จากธรณีพิบัติภัยดินถลม อยางตอเน่ือง และมีการสื่อสารและ
ถา ยทอดองคค วามรดู า นการจดั การความเสยี่ งจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั
ดินถลมกับทุกภาคสวนอยางเหมาะสม โดยมุงเนนสงเสริม
การศึกษาวิจัยเพ่ือพัฒนาองคความรูดานการจัดการความเสี่ยง
48