รายงานประจำปีกรมทรัพยากรธรณี 2020

สารจากอธบิ ดี

ในรอบปีท่ีผ่านมา กรมทรัพยากรธรณีได้ปรับเปล่ียน
รู ป แ บ บ ก า ร ท� ำ ง า น ใ ห ้ เ ป ็ น ไ ป ต า ม ก า ร เ ป ล่ี ย น แ ป ล ง
ของสภาวการณโ์ ลก โดยเฉพาะการแพรร่ ะบาดของโรคตดิ เชอื้
ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 (COVID-19) ที่ส่งผล
ต่อการท�ำงานของหน่วยงานราชการและภาคธุรกิจโดยรวม
แต่อย่างไรก็ตามด้วยความร่วมมือร่วมใจของบุคลากร
กรมทรัพยากรธรณี ผลงานของกรมทรัพยากรธรณีและ
การใช้จ่ายงบประมาณให้บังเกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม เกิด
ผลผลติ ทเ่ี ปน็ ประโยชนก์ บั ประเทศชาตแิ ละสรา้ งคณุ ภาพชวี ติ
ทดี่ ีใหก้ ับประชาชน ยงั คงเป็นไปอย่างมปี ระสิทธภิ าพ

ผลผลิตท่ีเป็นรูปธรรมที่บุคลากรกรมทรัพยากรธรณี
ไดร้ ว่ มกนั ดำ� เนนิ การในรอบปที ผ่ี า่ นมา อาทิ การนำ� องคค์ วามรู้
ทางธรณีวิทยาและการบริหารจัดการทรัพยากรธรณี
มาประยุกตใ์ ชใ้ ห้เกิดประโยชน์ เช่น การพฒั นาเหมืองหนิ ปนู
สู่ความย่ังยืนในพื้นท่ีจังหวัดสระบุรี “เขาวงโมเดล” และ
“แกง่ คอยโมเดล” สง่ ผลใหเ้ กดิ การบรหิ ารจดั การแร่ อยา่ งยงั่ ยนื
การน�ำองค์ความรู้และข้อมูลธรณีพิบัติภัยมาใช้เสริมสร้าง
ประสิทธิภาพการเรียนรู้และการมีส่วนร่วมในการเฝ้าระวัง
ธรณีพิบัติภัย และการส่งเสริมชุมชนในท้องถ่ินให้รับรู้และ
น�ำข้อมูลวิชาการด้านธรณีวิทยามาใช้ประโยชน์ เพื่อการ
อนุรักษ์และสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนผ่านการท่องเที่ยวแหล่ง
ธรรมชาติในเชิงวิชาการ โดยเฉพาะในพื้นท่ีท่ีมีศักยภาพสูง
จ�ำนวน 7 แห่ง รวมถึงการผลักดันให้ “อุทยานธรณี
เพชรบูรณ์” ได้รับการรับรองให้เป็นอุทยานธรณีระดับ
ประเทศไทย และการเสนอให้อุทยานธรณีโคราช เข้ารับ/
การตรวจประเมินทางวิชาการและภาคสนามของผู้ประเมิน
จากยูเนสโกเพ่ือเป็นสมาชิกเครือข่ายอุทยานธรณีโลก
ของยูเนสโก และกรมทรัพยากรธรณียังได้มุ่งม่ันพัฒนา
อุทยานธรณีอีก 6 แห่งอย่างต่อเน่ือง และเร่งรัดการจัดต้ัง
อทุ ยานธรณีใหม่อกี 3 แหง่

ฐานทรัพยากรธรณีที่ส�ำคัญ ซึ่งกรมทรัพยากรธรณี
ได้ด�ำเนินการในปี พ.ศ. 2563 และก่อให้เกิดผลลัพธ์ท่ีเป็น
ประโยชน์ต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ
ประกอบด้วย ชุดข้อมูลพ้ืนที่ที่มีศักยภาพในการท�ำเหมือง
รวม 4.22 ลา้ นไร่ เพอ่ื ใชป้ ระโยชนใ์ นการกำ� หนดเขตแหลง่ แร่
เพ่ือการท�ำเหมือง ฐานข้อมูลสารสนเทศเพ่ือสนับสนุน
กระบวนการตัดสินใจจัดการธรณีพิบัติภัยดินถล่ม เพ่ือ
ก�ำหนดขอบเขตพื้นที่อ่อนไหวต่อการเกิดดินถล่มและ
ตำ� แหนง่ ที่ตงั้ ของพื้นท่ีปลอดภัยครอบคลมุ พื้นท่ี 54 จังหวดั
ในการสร้างความปลอดภัยให้กับประชาชน และลดความ
สูญเสียทางเศรษฐกิจและสังคมของชุมชน ฐานข้อมูลถ�้ำ
ประเทศไทยเพอื่ การคมุ้ ครองและบรหิ ารจดั การถำ�้ อยา่ งเปน็
ระบบ ชุดข้อมูลธรณีวิทยาทางทะเลและแผนที่ธรณีวิทยา
ทางทะเล ส�ำหรับใช้ประโยชน์ในการลดผลกระทบการ
กัดเซาะชายฝั่งและเพื่อการวางแผนการใช้ประโยชน์พ้ืนท่ี
ทางทะเล สนับสนุนนโยบายสร้างการเติบโตอย่างย่ังยืน
บนสังคมเศรษฐกิจภาคทะเล นอกจากน้ัน ยังมีผลงานทาง
วิชาการท่ีส�ำคัญ เช่น ก�ำหนดมาตรฐานทางธรณีวิทยา
การพัฒนาคลังตัวอย่างอ้างอิงทางธรณีวิทยา การประเมิน
ภัยพิบตั แิ ผ่นดินไหวในพ้นื ท่เี สย่ี งภยั ระดับสงู และการศึกษา
วจิ ยั เพอ่ื การคมุ้ ครองอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นาแหลซ่ ากดกึ ดำ� บรรพ์
เปน็ ตน้

รายงานประจำ� ปี 2563 ของกรมทรพั ยากรธรณี ฉบบั น้ี
นอกจากได้น�ำเสนอผลการปฏิบัติราชการประจ�ำปีแล้ว
ยังได้รวบรวมผลการประยุกต์ใช้ฐานข้อมูล องค์ความรู้
ทางธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณี มาใช้ในการจัดท�ำ
แผนมาตรการและแนวทางการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรธรณี
ในด้านต่าง ๆ อย่างเป็นรูปธรรม กรมทรัพยากรธรณี
หวงั เปน็ อยา่ งยงิ่ วา่ รายงานประจำ� ปฉี บบั นจี้ ะเปน็ ประโยชน์
ตอ่ ประชาชนและหนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง และกรมทรพั ยากรธรณี
ยังคงมุ่งม่ันที่จะปฏิบัติงานอย่างเต็มความสามารถ และ
สร้างผลงานที่เกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติและประชาชน
สร้างสรรค์องค์ความรู้และฐานข้อมูลทรัพยากรธรณี
ในดา้ นตา่ ง ๆ ใหเ้ ปน็ ประโยชนต์ อ่ การพฒั นาสงั คมชมุ ชนและ
ท้องถิ่น เพ่ือให้เกิดการใช้ประโยชน์และเพ่ือการอนุรักษ์
ทรัพยากรธรณีอยา่ งยง่ั ยืน สืบไป

นายสมหมาย เตชวาล

อธบิ ดกี รมทรัพยากรธรณี

CONTENT

ส่วนท่ี 1 ขอ้ มลู พ้นื ฐานกรมทรัพยากรธรณ ี 5

• ผบู้ ริหารกรมทรัพยากรธรณี 6
• แผนผังโครงสร้างกรมทรัพยากรธรณ ี 10
• วิสยั ทศั น์ พนั ธกิจ หนา้ ทีแ่ ละอำ� นาจ และประเดน็ ยทุ ธศาสตร ์ 11
• อตั รากำ� ลงั 14

ส่วนท่ี 2 ผลการปฏิบัตริ าชการของกรมทรพั ยากรธรณี 15

• ความสอดคลอ้ งกับยทุ ธศาสตร์ชาติ 20 ปี แผนแม่บท และแผนปฏริ ปู 16
ประเทศ ในการปฏบิ ตั ิราชการของกรมทรพั ยากรธรณ ี 17
• ผลการประเมนิ การปฏิบัตริ าชการตามค�ำรบั รองการปฏิบตั ริ าชการ 18
ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
• รายงานผลการปฏิบตั งิ านของงาน/โครงการ ประจำ� ปงี บประมาณ
พ.ศ. 2563

ส่วนท่ี 3 งบการเงินในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 61

• งบการเงนิ กรมทรพั ยากรธรณ ี 62
• รายงานการเงนิ ของกรมทรพั ยากรธรณี ประจำ� ปงี บประมาณ 68
พ.ศ. 2563

ส่วนที่ 4 ส่วนอืน่ ๆ 71

• ประมวลภาพกจิ กรรม ประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 72

• เอกสารสิ่งพิมพ์กรมทรัพยากรธรณี ประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 80



สว่ นท่ี 1

ขอ้ มลู พ้นื ฐานกรมทรพั ยากรธรณี

 ผู้บริหารกรมทรพั ยากรธรณี
 แผนผงั โครงสรา้ งกรมทรัพยากรธรณี
 วสิ ัยทศั น์ พันธกิจ หน้าท่แี ละอ�ำนาจ และประเด็นยทุ ธศาสตร์
 อตั รากำ� ลงั

ผู้บริหารกรมทรพั ยากรธรณี

นายสมหมาย เตชวาล

อธบิ ดีกรมทรัพยากรธรณี

นายนวิ ตั ิ มณีขตั ิย์ นายมนตรี เหลืององิ คะสตุ

รองอธบิ ดกี รมทรพั ยากรธรณี รองอธิบดีกรมทรพั ยากรธรณี

นายบญุ รุ่ง เสอื งามเอย่ี ม

ผู้ตรวจราชการ

6 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม

นายนราเมศวร์ ธรี ะรงั สกิ ลุ - วา่ ง -
ผู้เชยี่ วชาญเฉพาะดา้ นวิจัยและพฒั นา
ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะดา้ นท่ปี รกึ ษาทางการ
บรหิ ารจัดการทรัพยากรธรณี ธรณวี ิทยา

นายอนุกูล วงศ์ใหญ่ นายสุรชัย ศิรพิ งษเ์ สถยี ร นางสรุ ยี ์ ธรี ะรงั สกิ ลุ

ผู้อ�ำนวยการกองเทคโนโลยธี รณี ผอู้ �ำนวยการกองธรณวี ทิ ยา ผู้อำ� นวยการกองคุ้มครอง
ซากดึกด�ำบรรพ์

นายสวุ ภาคย์ อ่มิ สมุทร นางสาวเสาวลักษณ์ ศรีดาแกว้ นายนิมิตร ศรคลงั

ผอู้ �ำนวยการกองอนุรักษแ์ ละ เลขานุการกรม ผอู้ �ำนวยการกองธรณีวิทยา
จดั การทรพั ยากรธรณี สง่ิ แวดล้อม

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 7

นางอัปสร สอาดสุด นายนวิ ัติ บญุ นพ นางสาวกฤตยา ปัทมาลยั

ผู้อ�ำนวยการกองวเิ คราะหแ์ ละ ผอู้ �ำนวยการศนู ย์เทคโนโลยี ผูอ้ �ำนวยการกองทรพั ยากรแร่
ตรวจสอบทรพั ยากรธรณี สารสนเทศและการส่ือสาร

นายสุธี จงอจั ฉริยกุล นายทินกร ทาทอง นายธวชั ชยั เทพสุวรรณ

ผอู้ ำ� นวยการสำ� นักงาน ผอู้ ำ� นวยการส�ำนกั งาน ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั งาน
ทรพั ยากรธรณี เขต 1 ทรพั ยากรธรณี เขต 2 ทรพั ยากรธรณี เขต 3

นายอานนท์ นนทโส

ผูอ้ ำ� นวยการสำ� นักงาน
ทรพั ยากรธรณี เขต 4

8 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม

นายธรี พงษ์ ทองมาก นางอดิภา ศรวี ิลาศ นายสทุ ธิศกั ดิ์ โทวนชิ

ผู้อ�ำนวยการ ผอู้ ำ� นวยการ ผ้อู �ำนวยการ
กล่มุ งานนิตกิ าร กลุ่มตรวจสอบภายใน กล่มุ พฒั นาระบบริหาร

นายมนตรี เหลืององิ คะสุต

หัวหน้ากลมุ่ งานคมุ้ ครองจริยธรรม

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 9

แผนผงั โครงสรา้ งกรมทรพั ยากรธรณี รองอธิบดี

อธิบดี

รองอธิบดี

ผู้ตรวจราชการกรม ผูเ้ ช่ยี วชาญเฉพาะดา้ น ผู้เช่ียวชาญ กลุ่มงานนติ กิ าร กลุ่มพัฒนาระบบบรหิ าร
ทีป่ รึกษาทางการ เฉพาะด้านวจิ ัย
บรหิ ารจัดการ และพัฒนาธรณวี ทิ ยา กลุ่มตรวจสอบภายใน กลุ่มงานคมุ้ ครองจรยิ ธรรม
ทรัพยากรธรณี

ส�ำนักงาน กองเทคโนโลยีธรณี กองธรณีวิทยา กองธรณวี ิทยา กองทรัพยากรแร่
เลขานกุ ารกรม สงิ่ แวดล้อม

กองอนรุ กั ษแ์ ละจัดการ ศนู ยเ์ ทคโนโลยสี ารสนเทศ กองวเิ คราะหแ์ ละตรวจสอบ กองคมุ้ ครอง
ทรพั ยากรธรณี และการส่อื สาร ทรัพยากรธรณี ซากดึกดำ� บรรพ์

ส�ำนกั งานทรัพยากรธรณี สำ� นักงานทรัพยากรธรณี ส�ำนักงานทรพั ยากรธรณี ส�ำนักงานทรพั ยากรธรณี
เขต 1 เขต 2 เขต 3 เขต 4

10 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

วสิ ัยทศั น์ พันธกิจ หน้าทแี่ ละอำ� นาจ

และประเด็นยุทธศาสตร์ กรมทรพั ยากรธรณี

วสิ ัยทัศน์

เป็นองค์กรที่ประชาชนชาวไทยและรัฐบาลเชื่อม่ันในองค์ความรู้ทางธรณีวิทยาและ
การบริหารจัดการทรัพยากรธรณีอย่างมีส่วนร่วมในการน�ำพาประเทศไปสู่ความมั่นคงของฐาน
ทรัพยากรธรณีทมี่ ีการอนุรักษแ์ ละการใช้ประโยชน์อยา่ งสมดุล และคุณภาพชวี ติ ท่ดี ขี องประชาชน

พันธกิจ

1. เสนอความเหน็ เพอื่ การกำ� หนดพนื้ ทแ่ี ละการจดั ทำ� นโยบาย แผน มาตรการ ดา้ นการอนรุ กั ษม์ รดก
ธรณแี ละอทุ ยานธรณธี รณวี ทิ ยาสงิ่ แวดลอ้ ม และธรณพี บิ ตั ภิ ยั และการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรแร่

2. บรู ณาการและสรา้ งความรว่ มมือกับภาคีเครอื ข่ายท้ังในและต่างประเทศ
3. เสริมสรา้ งขดี ความสามารถของบคุ ลากร การวจิ ยั และพัฒนาเครื่องมอื กลไก รวมท้ังการใช้

เทคโนโลยดี ิจิทลั ในการบรหิ ารจดั การ
4. เสนอใหม้ ี ปรบั ปรุง หรอื แก้ไขกฎหมายในความรับผดิ ชอบให้สอดคล้องกับสถานการณ์

หน้าท่แี ละอ�ำนาจ

ตามกฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการกรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากร
ธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม พ.ศ. 2561 มีภารกิจเก่ียวกับการสงวน การอนุรักษ์
การฟน้ื ฟู และการบรหิ ารจดั การดา้ นธรณวี ทิ ยาทรพั ยากรธรณี ซากดกึ ดำ� บรรพ์
ธรณวี ทิ ยาส่งิ แวดล้อม และธรณพี ิบตั ิภัย โดยการสำ� รวจ การตรวจสอบ
การศกึ ษา และวิจยั สภาพธรณวี ิทยาและทรัพยากรธรณี การประเมิน
ศักยภาพแหล่งทรพั ยากรธรณี การก�ำหนดและกำ� กับดูแลเขต
พ้ืนท่ีสงวนพ้ืนที่อนุรักษ์ทรัพยากรธรณีและพื้นท่ีเส่ียง
ต่อธรณีพิบัติภัยเพื่อการพัฒนาทรัพยากรธรณี
คุณภาพชวี ิตเศรษฐกจิ สงั คมอยา่ งยั่งยนื และ
เกดิ ประโยชน์สงู สุด โดยให้มีหนา้ ทแี่ ละอ�ำนาจ
ดงั ต่อไปน้ี

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 11

01 เสนอความเห็นเพ่ือการก�ำหนดพื้นท่ี และการจัด
ท�ำนโยบาย แผน และมาตรการเกี่ยวกับการสงวน การ
อนุรักษ์ การฟื้นฟู และการบริหารจัดการด้านธรณีวทิ ยา
ทรัพยากรธรณี ซากดึกด�ำบรรพ์ ธรณีวิทยาส่ิงแวดล้อม
และธรณพี บิ ตั ภิ ัย
02ด�ำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครอง
ซากดึกด�ำบรรพ์ กฎหมายว่าด้วยแร่ในส่วนที่
รับผดิ ชอบ และกฎหมายอ่นื ทีเ่ กย่ี วข้อง

03 เสนอให้มี ปรับปรุง หรือแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายท่ีอยู่ในความ
รับผิดชอบ และมาตรการเกี่ยวกับการสงวน การอนุรักษ์ การฟื้นฟู และ
การบริหารจัดการด้านธรณีวิทยา ทรัพยากรธรณี ซากดึกด�ำบรรพ์
ธรณีวิทยาส่ิงแวดลอ้ ม และธรณีพบิ ตั ภิ ัย รวมทงั้ การก�ำกับ การดูแล การ
ประเมนิ ผล และตดิ ตามตรวจสอบใหเ้ ปน็ ไปตามกฎหมายและมาตรการ

04ด�ำเนินการเก่ยี วกบั การส�ำรวจ การตรวจสอบ การศึกษา

การวจิ ยั การพฒั นาองคค์ วามรู้ การใหบ้ รกิ ารขอ้ มลู การเผยแพร่
ความรู้ การบรกิ ารทางวชิ าการ ประสานความรว่ มมอื กบั ตา่ งประเทศ
และองค์การระหว่างประเทศในด้านธรณีวิทยา ทรัพยากรธรณี
ซากดึกดำ� บรรพ์ ธรณีวิทยาสิ่งแวดล้อม และธรณพี บิ ตั ภิ ัย

05 ก�ำหนดมาตรฐานทางธรณีวิทยา ทรัพยากรแร่
ซากดึกด�ำบรรพ์ ธรณีวิทยาสิ่งแวดล้อม และธรณีพิบัติภัย
รวมทงั้ รวบรวม จดั เกบ็ รกั ษาหลกั ฐานอา้ งองิ ทางธรณวี ทิ ยา
ทรัพยากรแร่ และซากดึกด�ำบรรพข์ องประเทศ

06ปฏบิ ตั กิ ารอน่ื ใดตามทก่ี ฎหมายกำ� หนดใหเ้ ปน็

หน้าที่และอ�ำนาจของกรม หรือตามที่รัฐมนตรีหรือ
คณะรัฐมนตรมี อบหมาย

12 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม

ประเดน็ ยทุ ธศาสตร์

ประเด็นยทุ ธศาสตรท์ ี่ 1 เปา้ ประสงค์ กลยุทธ์

 ป ฏิ รู ป ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร  ประเทศมีความมั่นคงของฐาน  เรง่ รดั สำ� รวจ จำ� แนกเขตศกั ยภาพแร่ และจดั ทำ�
ทรพั ยากรแร่ และเรง่ สำ� รวจแรท่ ง้ั ทรพั ยากรแรแ่ ละวตั ถดุ บิ เพอื่ การ บัญชีทรัพยากรแร่เพ่ือการบริหารจัดการท่ีมี
บนบกและในทะเล พัฒนาอุตสาหกรรมและเพ่ิมขีด มาตรฐานและเปน็ ฐานสำ� หรบั การพฒั นาประเทศ
ความสามารถในการแขง่ ขนั ทวั่ ราชอาณาจกั รและไหลท่ วปี

 การใช้ประโยชน์ทรัพยากรแร่มี  เรง่ รดั การจำ� แนกเขตทรพั ยากรแรแ่ ละกำ� หนดเขต
ความเหมาะสม เป็นธรรม และ แหล่งแร่เพื่อการท�ำเหมืองภายใต้ดุลยภาพทาง
ค� ำ นึ ง ถึ ง ดุ ล ภ า พ ท า ง สั ง ค ม สังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อมและสุขภาพของ
เศรษฐกิจ ส่ิงแวดล้อม และ ประชาชน
สุขภาพของประชาชน และ
ประชาชนมีส่วนร่วมในการ  สง่ เสรมิ ใหผ้ ผู้ ลติ และภาคอตุ สาหกรรมทเ่ี กย่ี วขอ้ ง
บรหิ ารจดั การแรอ่ ยา่ งเหมาะสม ดา้ นแรม่ กี ารดำ� เนนิ กจิ กรรมทเ่ี ปน็ มาตรฐานและ
มงุ่ เนน้ การประกอบการทม่ี ธี รรมาภบิ าลและเปน็
มติ รกบั สงิ่ แวดลอ้ ม

ประเด็นยทุ ธศาสตร์ท่ี 2 เป้าประสงค์ กลยทุ ธ์

 ลดผลกระทบธรณีพิบัติภัยท่ีเกิด  ประชาชน และภาคีเครือข่ายใน  เรง่ รดั จดั ทำ� ขอ้ มลู และแผนทเี่ สย่ี งธรณพี บิ ตั ภิ ยั ท่ี
จากธรรมชาติ และการเปล่ียน พื้นที่เป้าหมายมีความพร้อม ครอบคลมุ พนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั ทกุ ประเภท
แปลงสภาพภมู อิ ากาศ รับมือกับธรณีพิบัติภัยที่เกิด
จากธรรมชาติและการเปล่ียน  เตรียมความพร้อมประชาชนในพ้ืนที่เสี่ยงภัย
แปลงสภาพภมู อิ ากาศ และพัฒนากลไกในการรับมือธรณีพิบัติภัยที่มี
ประสิทธิภาพ
 ประเทศไทยมีระบบคาดการณ์
ลว่ งหนา้ อจั ฉรยิ ะดา้ นธรณพี บิ ตั ภิ ยั  พัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศด้านธรณีพิบัติภัย
ให้ครบถ้วนเป็นมาตรฐานสากลเพื่อสนับสนุน
กระบวนการตัดสินใจ

 พัฒนาขีดความสามารถในการคาดการณ์ล่วง
หนา้ การเกดิ ธรณพี บิ ตั ภิ ยั ทม่ี คี วามแมน่ ยำ� สงู และ
ทนั ต่อเหตุการณ์

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 13

ประเด็นยทุ ธศาสตรท์ ี่ 3 เป้าประสงค์ กลยุทธ์

 ส่งเสริมการอนุรักษ์และบริหาร  ประเทศไทยมีการบริหารจัดการ  สนับสนุนและส่งเสริมการพัฒนาและบริหาร
จัดการแหล่งธรณีวิทยาและ แหล่งธรณีวิทยาเพ่ือสร้างรายได้ จัดการแหล่งธรณีวิทยาอย่างย่ังยืนตามแนวทาง
ทรพั ยากรธรณี ของชมุ ชนโดยการมสี ว่ นรว่ มตาม การจดั ตงั้ อทุ ยานธรณใี นระดบั สากล
แนวทางของ UNESCO
 ส่งเสริมให้มีการพัฒนางานวิจัยทางวิชาการและ
 แหลง่ ธรณวี ทิ ยาและแหลง่ ถำ้� ทม่ี ี กิจกรรมเพ่ือสนับสนุนการจัดต้ังหรือรักษา
ความโดดเด่นและส�ำคัญ ได้รับ สถานภาพอทุ ยานธรณี
การอนุรักษ์และพัฒนาเพื่อเพิ่ม
มลู คา่ ของแหลง่  เรง่ รดั การประเมนิ คณุ คา่ ทางวชิ าการและการจดั
ทำ� นโยบาย แผน มาตรการ และกลไกการบรหิ าร
 แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพท์ สี่ ำ� คญั ไดร้ บั จดั การแหลง่ ธรณวี ทิ ยาและแหลง่ ถำ้�
การบรหิ ารจดั การอยา่ งเหมาะสม
เพ่ือพัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้และ  สนับสนุนและส่งเสริมการพัฒนาและเพ่ิมคุณค่า
แหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว แหลง่ ธรณวี ทิ ยาเพอ่ื การทอ่ งเทย่ี วเชงิ อนรุ กั ษโ์ ดย
การมสี ว่ นรว่ มของประชาชน
ประเด็นยุทธศาสตรท์ ี่ 4 เปา้ ประสงค์
 บรหิ ารจดั การแหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพท์ ข่ี นึ้ ทะเบยี น
 พั ฒ น า ฐ า น ข ้ อ มู ล วิ ช า ก า ร  ฐานขอ้ มลู กลางของประเทศดา้ น อยา่ งเหมาะสมเปน็ ระบบโดยมแี ผนและกลไกการ
แ ล ะ ก า ร เ ผ ย แ พ ร ่ ข ้ อ มู ล แ ก ่ ธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณีที่ บริหารจัดการรายแหล่งภายใต้พระราชบัญญัติ
ประชาชน เปน็ ระบบและมมี าตรฐาน คมุ้ ครองซากดกึ ดำ� บรรพ์

 ประชาชนกลุ่มเป้าหมายและ  เสริมสร้างอัตลักษณ์และยกระดับการให้บริการ
เครอื ขา่ ยทกุ ภาคสว่ นสามารถเขา้ ของพิพิธภัณฑ์ธรณีวิทยาและธรรมชาติวิทยา
ถงึ และไดร้ บั ประโยชนจ์ ากขอ้ มลู เพอื่ เปน็ ศนู ยก์ ลางการเรยี นรแู้ ละเชอ่ื มโยงกบั การ
องค์ความรู้ด้านธรณีวิทยาและ ท่องเทีย่ วภูมิภาค
ทรพั ยากรธรณี
กลยุทธ์
 กรมทรัพยากรธรณีมีการจัดการ
อ ง ค ์ ก ร ที่ ต อ บ ส น อ ง ต ่ อ ก า ร  เร่งพัฒนายกระดับมาตรฐานข้อมูลและบริหาร
เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ไ ด ้ อ ย ่ า ง มี จัดการฐานข้อมูลธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณี
ประสทิ ธิภาพ อยา่ งเปน็ ระบบและเขา้ ถงึ ได้

 พัฒนากลไกการขับเคล่ือน และยกระดับการ
บริหารงานและการบริการทางวิชาการสู่ระดับ
สากล

 เร่งพัฒนาคุณภาพการให้บริการด้านธรณีวิทยา
และทรพั ยากรธรณผี า่ นสอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์

 เร่งพัฒนาสื่อการเรียนรู้ทางวิชาการฉบับ
ประชาชน ทเ่ี ขา้ ใจงา่ ย

 เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการจดั การองคก์ ารตามแนวทาง
ของการจดั การภาครฐั แนวใหม่

14 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

สว่ นท่ี 2

ผลการปฏบิ ัติราชการของกรมทรพั ยาธรณี

 ความสอดคล้องกับยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 ปี แผนแม่บท
และแผนปฏริ ูปประเทศในการปฏบิ ัตริ าชการของกรม

ทรพั ยากรธรณี
 ผลการประเมินการปฏบิ ัตริ าชการตามคำ� รบั รอง
การปฏบิ ตั ิราชการ ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
 รายงานผลการปฏิบตั ิงานของงาน/โครงการ
ประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2563

16 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 ความสอดคลอ้ ใงนกกบั ายรปุทฏธศบิ าตั สิรตาชรก์ชาาตรขิ 2อ0งกปรี แมผทนรแัพมย่บาทกแรลธะแรผณนี ปฏริ ูปประเทศ

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม

ผลการประเมินการปฏบิ ตั ิราชการตามคำ� รับรองการปฏิบัตราชการ
ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563

รายงานการประเมนิ ตนเอง
หน่วยงาน กรมทรพั ยากรธรณี

ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
ตงั้ แตว่ ันที่ 1 ตลุ าคม 2562 ถงึ วนั ท่ี 30 กันยายน 2563

เป้าหมาย

ตวั ช้ีวัด น้ำ� คา่ เปา้ หมาย คา่ เป้าหมาย คา่ เป้าหมายข้ันสงู ผลการ
หนกั ข้ันต้น (50.00) มาตรฐาน (100.00) ดำ� เนินงาน
(75.00)

1. ความส�ำเร็จของการจัดต้ังอุทยาน 30 1 3 5 4
ธรณีของประเทศ องค์ประกอบการ (ผลผลิต) (ผลผลติ ) (ผลผลิต) (ผลผลิต)
ประเมนิ FB, ARB, PB

2. ความส�ำเร็จของการจัดท�ำพื้นท่ีท่ีมี 25 มากกว่าเท่ากบั เท่ากบั 4.00 4.00 + 1 4.22 + 1
ศกั ยภาพในการทำ� เหมอื ง องคป์ ระกอบ 3.00 และนอ้ ยกวา่ และ เทา่ กับ (ล้านไร่ + (ล้านไร่ +
การประเมนิ FB, AGB, PB 4.00 + 1 4.00 + 1 ผลผลติ ) ผลผลิต)
(ลา้ นไร่ + ผลผลิต) (ลา้ นไร่ + ผลผลิต)

3. ความส�ำเร็จของการจัดการพื้นที่ 20 2 3 4 3
เสี่ยงภัยดินถล่ม ระดับชุมชน องค์ (ผลผลติ ) (ผลผลิต) (ผลผลติ ) (ผลผลิต)
ประกอบการประเมนิ FB

4. ความส�ำเร็จของการส�ำรวจจัดท�ำ 20 300.00 + 30.00 300.00 + 30.00 300.00 + 30.00 + 350.00 + 31.00
ขอ้ มลู แผนทธี่ รณวี ทิ ยาพนื้ ผวิ ทอ้ งทะเล (ตารางกิโลเมตร + (ตารางกโิ ลเมตร + 1 (ตารางกิโลเมตร (ตารางกิโลเมตร +
และธรณีสัณฐานชายฝั่งทะเล องค์ กโิ ลเมตร) กิโลเมตร) + กโิ ลเมตร + กิโลเมตร)
ประกอบการประเมนิ FB, AGB ผลผลิต)

5. ความส�ำเรจ็ ของการจดั ทำ� Big Data 5 2+1 3+1 4+2 4+2
ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม (โจทย์ + ผลผลติ ) (โจทย์ + ผลผลติ ) (โจทย์ + ผลผลิต) (โจทย์ + ผลผลติ )
องคป์ ระกอบการประเมิน FB, IB, PB

การถอดบทเรยี นในการบรหิ ารจดั การ 0 100
ผลกระทบและการแก้ไขปัญหาใน (คะแนนบรรยาย)
สภาวะวกิ ฤตโควิด-19 (COVID-19)
องคป์ ระกอบการประเมิน AGB

สรุปรายงาน ณ 3 พฤศจิกายน 2563

ตวั ยอ่ องคป์ ระกอบการประเมิน
FB Function Base
AGB Agenda Base
ARB Area Base
IB Innovation Base
PB Potential Base

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 17

รายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน

โครงการปฏริ ปู การบริหารจดั การทรพั ยากรแร่

พระราชบญั ญตั แิ ร่ พ.ศ. 2560 กำ� หนดใหม้ คี ณะกรรมการ  แผนทพี่ ้ืนที่ศกั ยภาพแร่ จังหวัดเชียงใหม่
นโยบายบริหารจัดการแร่แห่งชาติ (คนร.) ก�ำหนดยุทธศาสตร์
นโยบายการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรแรข่ องประเทศ และจดั ทำ�
แผนแม่บทการบริหารจัดการแร่เพ่ือให้มีนโยบายหรือแนวทาง
การบริหารท่ีชัดเจน เกิดประโยชน์สูงสุดภายใต้ดุลยภาพ
ดา้ นเศรษฐกจิ สงั คม และส่ิงแวดลอ้ ม ท้งั นี้ ตามมาตรา 16 แหง่
พระราชบัญญัติแร่ พ.ศ. 2560 ก�ำหนดให้กรมทรัพยากรธรณี
และ กรมอุตสาหกรรมพน้ื ฐานและการเหมอื งแร่ รว่ มกันจดั ท�ำ
ฐานข้อมูลพ้ืนที่ท่ีมีศักยภาพในการท�ำเหมืองแร่ของประเทศ
การประเมินคุณค่าทางเศรษฐกิจและสังคมของแต่ละพื้นท่ี
การประเมนิ สถานการณแ์ ละพจิ ารณาขดี จำ� กดั รวมทงั้ ความเปน็
ไปได้ในการใช้ประโยชน์พ้ืนท่ีดังกล่าวเพื่อการท�ำเหมืองแร่
ในภาพรวมให้สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริง ผลกระทบ
ด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมเพื่อใช้เป็นข้อมูลในการจัดท�ำ
ยุทธศาสตร์ นโยบาย และแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่
นอกจากน้ี ยุทธศาสตร์ แผน และนโยบายระดับชาติ เช่น
ยทุ ธศาสตรช์ าติ (พ.ศ. 2561 - 2580) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และ
สังคมแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ประเด็นปฏริ ูป
ทรัพยากรทางบก (ด้านทรัพยากรแร่) ภายใต้แผนการปฏิรูป
ประเทศด้านทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ก�ำหนดให้มี
การรักษาและฟื้นฟูทรัพยากรแร่ให้ยั่งยืน เป็นฐานการพัฒนา
ประเทศอย่างสมดุลทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดล้อม
จะตอ้ งมีการวางแผนบรหิ ารจัดการทรัพยากรแร่เพื่อใหเ้ กิดการ
ใช้ประโยชน์สูงสุดและลดผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อมและ
ประชาชนส�ำหรับผลการด�ำเนินงานของโครงการปฏิรูปการ
บรหิ ารจัดการทรัพยากรแร่ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 มีดงั นี้

1. การก�ำหนดพื้นท่ีท่ีมีศักยภาพในการท�ำเหมือง  แผนที่พน้ื ท่ที ี่มีศกั ยภาพในการทำ� เหมอื ง จังหวัดเชียงใหม่
เพอ่ื การจ�ำแนกเปน็ เขตแหลง่ แรเ่ พื่อการทำ� เหมือง

จ�ำแนกพ้ืนที่ท่ีมีศักยภาพในการท�ำเหมือง มีชนิดแร่
เป้าหมาย 13 ชนดิ ไดแ้ ก่หินปนู หินดนิ ดาน ยปิ ซมั เฟลด์สปาร์
ควอตซ์ บอลล์เคลย์ หินแกรนิต หินอ่อน หินทราย แบไรต์
ทรายแก้ว หินบะซอลต์ และรัตนชาติ

โดยมีพื้นที่ด�ำเนินการ 37 จังหวัด ได้แก่ 1) พื้นที่
ภาคเหนอื 16 จงั หวดั ประกอบดว้ ยจงั หวดั เชยี งใหม่ แมฮ่ อ่ งสอน
ล�ำปาง ล�ำพูน เชียงราย น่าน พะเยา แพร่ ตาก เพชรบูรณ์

18 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

สุโขทยั อตุ รดิตถ์ กำ� แพงเพชร นครสวรรค์ พจิ ิตร และอทุ ยั ธานี กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
2) พนื้ ทภี่ าคกลาง 8 จงั หวดั ประกอบดว้ ยจงั หวดั ชยั นาท ลพบรุ ี
สระบุรี กาญจนบุรี ราชบุรี สุพรรณบุรี ประจวบคีรีขันธ์ และ (2) สนบั สนนุ สง่ เสริมการใช้ประโยชน์จากแร่อยา่ งย่ังยืน
เพชรบุรี และ 3) พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 13 จังหวัด เพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั ยทุ ธศาสตรท์ ี่ 2 การกำ� หนดนโยบายบรหิ าร
ประกอบด้วย จังหวัดเลย หนองบัวล�ำภู อุดรธานี นครพนม จัดการแร่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ภายใต้แผนแม่บทการบริหาร
มุกดาหาร ขอนแก่น ร้อยเอ็ด ชัยภูมิ นครราชสีมา บุรีรัมย์ จดั การแร่ พ.ศ. 2560 - 2564 โดยสง่ เสรมิ ภาคเอกชนใหเ้ ลง็ เหน็
สุรินทร์ ศรีสะเกษ และอบุ ลราชธานี ผลการดำ� เนินงานได้พน้ื ท่ี ความส�ำคัญในการปฏิบัติตามมาตรการดังกล่าว น�ำไปสู่ความ
ทม่ี ศี กั ยภาพในการทำ� เหมอื ง รวม 4.22 ลา้ นไร่ รวมทง้ั วเิ คราะห์ รว่ มมอื ในการพฒั นาเหมอื งหนิ ปนู สคู่ วามยงั่ ยนื จำ� นวน 2 พนื้ ท่ี
ขอ้ มลู ดา้ นสงั คม สง่ิ แวดลอ้ ม และสขุ ภาพของประชาชน เพอ่ื จดั ในจังหวดั สระบรุ ี ไดแ้ ก่ “เขาวงโมเดล” และ “แก่งคอยโมเดล”
ทำ� ขอ้ เสนอแนะเสนอตอ่ ประธานคณะอนกุ รรมการดา้ นกำ� หนด นอกจากน้ี ไดม้ กี ารจดั ทำ� สอื่ วดี ที ศั นเ์ ผยแพรแ่ ละประชาสมั พนั ธ์
หลักเกณฑ์การจ�ำแนกทรัพยากรแร่และก�ำหนดเขตแหล่งแร่ เกี่ยวกับการท�ำเหมืองอย่างมีธรรมาภิบาลและ เป็นมิตรต่อ
เพือ่ การทำ� เหมอื ง เพ่อื ใช้เปน็ ข้อมลู ประกอบในการก�ำหนดเขต สิ่งแวดล้อม และยกระดับกิจกรรมการด�ำเนินการเหมืองแร่ที่
แหล่งแร่เพ่ือการทำ� เหมืองตอ่ ไป เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและมีธรรมาภิบาลเป็นกิจกรรมภายใต้
คณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การแรแ่ หง่ ชาติ (คนร.) ตามมติ
คนร. ในคราวประชมุ ครง้ั ท่ี 1/2563 เมอ่ื วนั ที่ 15 มถิ นุ ายน 2563

2. การขับเคลื่อนกลไกปฏริ ูปการบรหิ ารจัดการแร่

(1) เสริมสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับการบริหารจัดการแร่
ให้แก่ประชาชนท่ัวไปผ่านช่องทางเว็บไซต์คณะกรรมการ
นโยบายบริหารจดั การแร่แห่งชาติ

 ข้อมูลเกี่ยวกับการบริหารจัดการแร่เพ่ือเผยแพร่ผ่านช่องทางเว็บไซต์  พิธีลงนามบันทึกความเข้าใจว่าด้วยความร่วมมือในการพัฒนาเหมือง
คณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการแร่แห่งชาติ http://www.dmr. หนิ ปนู สคู่ วามยง่ั ยนื เขาวงโมเดล (ระหวา่ งบรษิ ทั ปนู ซเี มนตไ์ ทย (ทา่ หลวง)
go.th/ewtadmin/ewt/minerals/main.php?filename=index จำ� กัด และบรษิ ัท ปูนซีเมนต์เอเซยี จำ� กดั (มหาชน))

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 19

 พิธีลงนามบันทึกความเข้าใจว่าด้วยความร่วมมือในการพัฒนาเหมือง แผนแมบ่ ทการบริหารจดั การแร่ พ.ศ. 2560 - 2564 ก�ำหนดไว้
หนิ ปนู สคู่ วามยง่ั ยนื แกง่ คอยโมเดล (ระหวา่ งบรษิ ทั ปนู ซเี มนตน์ ครหลวง จ�ำนวน 494 หน่วยงาน โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือให้หน่วยงาน
จำ� กัด (มหาชน) และบรษิ ทั ปนู ซีเมนตไ์ ทย (แกง่ คอย) จ�ำกดั ) ดงั กลา่ วนำ� ไปปฏบิ ตั ติ ามภารกจิ และอำ� นาจหนา้ ทข่ี องหนว่ ยงาน
ตอ่ ไป
(3) สร้างการมีส่วนร่วมของหน่วยงานภาครัฐในการ
ร่วมขับเคล่ือนแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ พ.ศ. 2560 - นอกจากนี้จัดให้มีกิจกรรมประชุมสัมมนาขับเคล่ือน
2564 ไปสู่การปฏิบัติ โดยเผยแพร่แผนแม่บทการบริหาร แผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ พ.ศ. 2560 - 2564 ไปสู่
จัดการแร่ พ.ศ. 2560 - 2564 ให้กับกลุ่มเป้าหมายซึ่งเป็น การปฏิบัติ เพื่อสร้างการรับรู้และความเข้าใจให้กับหน่วยงาน
หน่วยงานที่รับผิดชอบหลักและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องตามท่ี ภาครัฐในพื้นที่เป้าหมายเกี่ยวกับสาระส�ำคัญ ยุทธศาสตร์
เป้าหมาย ตัวช้ีวัด และแนวทางการปฏิบัติของแผนแม่บท
การบรหิ ารจดั การแร่ พ.ศ. 2560 - 2564 ทอี่ ยใู่ นความรบั ผดิ ชอบ
ของหน่วยงานต่าง ๆ ให้เกิดการยอมรับและตระหนักถึง
ความส�ำคัญ น�ำประเด็นแนวทาง/มาตรการท่ีปรากฏในแต่ละ
ยทุ ธศาสตรภ์ ายใตแ้ ผนแมบ่ ทการบรหิ ารจดั การแร่ พ.ศ. 2560 -
2564 แปลงสู่การปฏิบัติผ่านโครงการ/กิจกรรมที่เป็นภารกิจ
ของหน่วยงาน โดยจัดในพ้ืนที่จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดเลย
จงั หวดั ตาก และจงั หวดั ราชบรุ ี ในชว่ งเดอื นสงิ หาคม พ.ศ. 2563
มีผู้แทนหน่วยงานเขา้ รว่ มประชุม รวมทงั้ สิน้ 257 คน

 ภาพการประชุมสัมมนาขับเคลื่อนแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ พ.ศ. 2560 - 2564 ไปสู่การปฏิบัติ ณ พ้ืนท่ีจังหวัดนครราชสีมา จังหวัดเลย
จังหวดั ตาก และจงั หวดั ราชบรุ ี ในช่วงเดอื นสงิ หาคม พ.ศ. 2563

20 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม

รายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน

โครงการลดผลกระทบธรณีพบิ ตั ภิ ยั ท่เี กิดจากธรรมชาตแิ ละการเปล่ียนแปลง
สภาพภูมิอากาศ

ธรณีพิบัติภัยเป็นภัยพิบัติที่เกิดข้ึนตามธรรมชาติ โดยมี 1. พั ฒ น า ฐ า น ข ้ อ มู ล ส า ร ส น เ ท ศ เ พื่ อ ส นั บ ส นุ น
สาเหตหุ ลักจากการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวทิ ยา เพอ่ื ปรับสภาพ กระบวนการตดั สนิ ใจจดั การธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดนิ ถลม่
ของเปลือกโลกให้อยู่ในสภาวะสมดุล ส่วนมากจะเกิดข้ึน
แบบฉับพลันยากต่อการคาดการณ์ล่วงหน้าและมีความรุนแรง ด�ำเนินการส�ำรวจ วิเคราะห์ปัจจัยทางธรณีวิทยา และ
สร้างความสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนใน องคป์ ระกอบทสี่ ำ� คญั เพอ่ื จำ� แนกพน้ื ทอี่ อ่ นไหวตอ่ การเกดิ ธรณี
หลายพื้นท่ี ประเทศไทยประสบกับธรณีพิบัติภัยดินถล่มมา พิบัติภัยดินถล่มระดับภูมิภาคส�ำหรับสนับสนุนการจัดการธรณี
อย่างต่อเนื่อง ประกอบกับสภาวะอากาศที่มีความแปรปรวน พิบัติภัยดินถล่ม โดยด�ำเนินการรวบรวมข้อมูล และปัจจัยท่ี
มากขนึ้ การขยายตวั ของชมุ ชนเขา้ ไปตง้ั ถน่ิ ฐานในพนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั ส่งผลต่อการก�ำหนดขอบเขตพ้ืนท่ีอ่อนไหวต่อการเกิดดินถล่ม
และเปลย่ี นแปลงการใชป้ ระโยชนท์ ดี่ นิ ใหเ้ ปน็ ไปตามความตอ้ งการ ในระดับลุ่มน้�ำหลัก และระดับภูมิภาค แปลข้อมูลร่องรอย
ของมนษุ ยแ์ ละการพฒั นาทางเศรษฐกจิ ทเ่ี ตบิ โตขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ ดินถล่มด้วยข้อมูลส�ำรวจระยะไกลในระดับลุ่มน้�ำหลัก และ
โดยขาดการวางแผนในเชงิ พน้ื ทใี่ หส้ อดคลอ้ งกบั สภาพแวดลอ้ ม ระดับภูมิภาค และจัดท�ำแผนท่ีร่องรอยดินถล่ม (Inventory
ปัจจัยเหล่าน้ี ล้วนมีส่วนกระตุ้นให้ปัญหาการเกิดธรณีพิบัติภัย Map) ตรวจสอบและเก็บข้อมูลภาคสนามด้านธรณีวิทยาและ
ดินถล่มทวีความรุนแรงและมีความถ่ีของการเกิดภัยพิบัติทาง ธรณพี บิ ตั ภิ ยั ใหม้ คี วามถกู ตอ้ งเปน็ ปจั จบุ นั และวเิ คราะหข์ อ้ มลู
ธรรมชาตบิ อ่ ยครงั้ ขน้ึ ทำ� ใหช้ มุ ชนมคี วามเสยี่ งมากยงิ่ ขน้ึ จงึ จำ� เปน็ ดว้ ยระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตรเ์ พอื่ จดั ทำ� ขอบเขตพน้ื ทอี่ อ่ นไหว
ตอ้ งด�ำเนนิ การสำ� รวจ ศึกษา วจิ ัย ปจั จัยต่าง ๆ ทีส่ ่งผลให้เกดิ ต่อการเกิดดินถล่ม (Landslide susceptibility Map)
ธรณพี บิ ตั ภิ ยั และตดิ ตามพฤตกิ รรมของธรณพี บิ ตั ภิ ยั ตา่ ง ๆ เพอื่ ประเทศไทย 54 จงั หวัด
ประเมนิ สถานภาพ/กำ� หนดขอบเขตพนื้ ทเี่ สยี่ งภยั จดั ทำ� แนวทาง
หรอื มาตรการปอ้ งกนั /บรรเทาผลกระทบจากธรณพี บิ ตั ภิ ยั ตา่ ง ๆ
พฒั นาขดี ความสามารถในการคาดการณแ์ ละพยากรณค์ วามเสยี่ ง
ต่อการเกิดธรณีพิบัติภัย สร้างระบบเตือนภัยทางธรรมชาติ
โดยการมีส่วนร่วมของประชาชนในการร่วมกันเฝ้าระวัง และ
แจ้งเตือนภัยล่วงหน้า รวมท้ังเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจ
เก่ียวกับธรณีพิบัติภัยแก่ประชาชนและทอ้ งถนิ่ เพอื่ เพมิ่ ขดี ความ
สามารถใหช้ มุ ชนมคี วามเขม้ แขง็ พรอ้ มทจี่ ะรบั มอื กบั ธรณพี บิ ตั ภิ ยั
ซ่ึงจะช่วยบรรเทาผลกระทบจากธรณีพิบัติภัยที่อาจเกิดข้ึนใน
อนาคต สำ� หรบั ผลการดำ� เนนิ งาน ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
มดี งั นี้

 แผนท่พี ืน้ ทอี่ ่อนไหวตอ่ การเกดิ ดินถลม่ ประเทศไทย

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 21

2. จดั ทำ� แผนทเ่ี สย่ี งภยั ดนิ ถลม่ ระดบั ชมุ ชน ขอ้ มลู พนื้ ทเ่ี สยี่ งภยั ดนิ ถลม่ เปน็ ขอ้ มลู ทแ่ี สดงถงึ พนื้ ทท่ี จ่ี ะไดร้ บั
ผลกระทบจากดินถล่ม เช่น ร่องรอยการเกิดดินถล่มในอดีต
ข้อมูลแผนท่ีเส่ียงภัยดินถล่มระดับชุมชน จัดท�ำขึ้น ขอบเขตพื้นท่ีเสี่ยงภัยดินถล่ม น�้ำป่าไหลหลาก และน�้ำท่วม
เพื่อแสดงขอบเขตของพื้นท่ีเส่ียงภัย ขอบเขตพ้ืนท่ีท่ีอาจได้รับ ฉับพลนั รวมทง้ั ต�ำแหนง่ หมู่บ้านและบา้ นเรือนเส่ยี งภัย เป็นตน้
ผลกระทบ และต�ำแหน่งที่ตั้งของพ้ืนที่ปลอดภัย ส�ำหรับ และข้อมูลเกี่ยวกับเครือข่ายเฝ้าระวังแจ้งเตือนธรณีพิบัติภัย
การติดตามสถานการณ์และสนับสนุนการเฝ้าระวังแจ้งเตือน เป็นข้อมูลท่ีมีความส�ำคัญต่อกระบวนการเฝ้าระวังแจ้งเตือน
พิบัติภัยต่าง ๆ รวมท้ังใช้เป็นเครื่องมือในการวางแผนเชิงพ้ืนท่ี ธรณีพิบัติภัย เช่น ต�ำแหน่งบ้านเครือข่ายเฝ้าระวังแจ้งเตือน
และบรหิ ารสถานการณท์ ง้ั กอ่ นเกดิ เหตกุ ารณ์ ขณะเกดิ เหตกุ ารณ์ ธรณพี บิ ตั ิภัย โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ได้ด�ำเนนิ การใน
และการช่วยเหลือบรรเทาหลังเกิดเหตุการณ์ ซ่ึงประกอบด้วย พ้ืนท่ี 75 ต�ำบล ของจังหวัดชัยภูมิ ลพบุรี กาญจนบุรี ราชบุรี
3 สว่ นหลกั คอื ขอ้ มลู แผนทฐ่ี านซงึ่ เปน็ ขอ้ มลู ทแ่ี สดงถงึ ลกั ษณะ เพชรบุรี ประจวบคีรีขนั ธ์ พังงา และภเู ก็ต
ภูมิประเทศ และขอบเขตการปกครองของพ้ืนท่ี อาทิ ถนน
ทางรถไฟ ข้อมูลแม่นำ้� ล�ำคลอง แหลง่ นำ้� ขอ้ มูลสถานท่ีสำ� คญั

 แผนทพี่ ื้นท่เี สี่ยงภัยแผน่ ดนิ ถลม่ ระดับชมุ ชน ตำ� บลยางน�้ำกลัดใต้ อำ� เภอหนองหญา้ ปล้อง จงั หวดั เพชรบุรี
การสำ� รวจลักษณะพื้นที่เสยี่ งภัยดนิ ถลม่ และน�ำ้ ปา่ ไหลหลาก จังหวดั เพชรบรุ ี

 การตัดไหล่เขาสร้างบ้านในพ้ืนที่บ้านวังหินเส่ียงภัยแผ่นดินถล่มแบบ  บ้านสร้างติดท่อกลมห้วยรางโพธ์ิ ในพื้นที่บ้านห้วยรางโพธิ์ เสี่ยงภัย
Debris Slide แผน่ ดนิ ถล่มแบบ Debris flood / Flash flood

22 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

3. สรา้ งโครงขา่ ยชมุ ชนเขม้ แขง็ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม

กระบวนการบรรเทาผลกระทบจากธรณีพิบัติภัย ลมุ่ นำ�้ คอื ลมุ่ นำ�้ สาละวนิ ลมุ่ นำ้� โขง ลมุ่ นำ้� ยม และลมุ่ นำ�้ ภาคใต้
ดนิ ถลม่ นอกจากหนว่ ยงานภาครฐั ทต่ี อ้ งเขา้ มามบี ทบาท ในการ ฝ่ังตะวันตก (จังหวดั ตาก เชียงใหม่ เชียงราย แพร่ ลำ� ปาง เลย
ด�ำเนินการป้องกันและบรรเทาผลกระทบด้านต่าง ๆ แล้ว ตรัง และระนอง)
กรมทรัพยากรธรณีได้เล็งเห็นถึงความส�ำคัญของการให้ทุก
ภาคส่วน โดยเฉพาะประชาชน และเยาวชนในพื้นท่ีเสี่ยงภัย (2) สรา้ งแกนนำ� เครอื ขา่ ยเฝา้ ระวงั แจง้ เตอื นธรณพี บิ ตั ภิ ยั
เข้ามามีบทบาทในการจัดการพิบัติภัยดินถล่มในชุมชนของ โดยการฝึกอบรม สัมมนา เผยแพร่องค์ความรู้ด้านการจัดการ
ตนเอง จึงได้ด�ำเนินการสร้างโครงข่ายชุมชนเข้มแข็งข้ึน โดย ธรณีพิบัติภัยการสร้างการมีส่วนร่วมในการเฝ้าระวังธรณีพิบัติ
หน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชนจะเข้าไป มีบทบาทส�ำคัญใน ภยั การเชอื่ มโยงโครงขา่ ยใหค้ รอบคลมุ ทงั้ ระบบตน้ นำ้� กลางนำ�้
การเผยแพรค่ วามรคู้ วามเขา้ ใจเรอื่ งดนิ ถลม่ สนบั สนนุ ขอ้ มลู ทาง และปลายน�้ำ และก�ำหนดรูปแบบการเรียนรู้ด้านธรณีพิบัติภัย
วชิ าการและอปุ กรณก์ ารเฝา้ ระวงั ตลอดจนการประสานงานแจง้ ในชุมชนให้กับประชาชน ผู้น�ำชุมชน คณะครูอาจารย์และ
เตอื นภยั ในขณะที่ประชาชนในพื้นทีเ่ ส่ยี งภยั ท�ำหนา้ ทเี่ ฝา้ ระวัง เยาวชนในระบบการศึกษา เพ่ือเพ่ิมขีดความสามารถให้ชุมชน
ธรณพี บิ ตั ดิ นิ ถลม่ ในชมุ ชนของตนเองตระหนกั ถงึ ความเสยี่ งภยั มีความเข้มแข็งพร้อมที่จะรับมือกับธรณีพิบัติภัยได้อย่างมี
และเรียนรวู้ ธิ กี ารปฏิบตั ติ น ซ่งึ จะทำ� ให้สามารถดำ� รงชีวติ อย่ใู น ประสิทธิภาพและยั่งยืน รวมทั้งเสริมสร้างประสิทธิภาพให้กับ
พื้นท่ีได้อย่างปกติสุข โดยไดด้ ำ� เนนิ การ เครือข่ายฯ โดยการซกั ซอ้ มแผนการเฝ้าระวังฯ ทีไ่ ด้เคยร่วมกัน
จดั ทำ� ไวเ้ ปน็ ประจำ� ทำ� ใหป้ ระชาชน 1,626 ราย มกี ารเตรยี มพรอ้ ม
(1) ส�ำรวจตรวจสอบ รวบรวมข้อมูลด้านธรณีวิทยา รับมอื กบั ธรณพี ิบัติภัยดนิ ถล่ม
ธรณีพิบัติภัย เพื่อก�ำหนดแนวทางในการเฝ้าระวังแจ้งเตือนภัย
ในชุมชน และรูปแบบการเชื่อมโยงข้อมูลในการเฝ้าระวัง (3) การเฝ้าระวัง ติดตามข่าวสารสถานการณ์อากาศ
ธรณีพิบัติภัยตามลุ่มน�้ำ ซ่ึงด�ำเนินการจัดท�ำรายละเอียดข้อมูล ประสานงานเครอื ขา่ ยเฝา้ ระวงั แจง้ เตอื นธรณพี บิ ตั ภิ ยั ในชว่ งทม่ี ี
ด้านธรณีพิบัติภัย โดยการวิเคราะห์พื้นท่ีเสี่ยงภัยระดับชุมชน พายุหรือมรสุม และออกข่าวประชาสัมพันธ์แจ้งให้เครือข่าย
จัดท�ำแผนที่ประเมินผลกระทบพิบัติภัยดินถล่มระดับต�ำบล เฝ้าระวังแจ้งเตือนธรณีพิบัติภัยเฝ้าระวังภัย ท่ีอาจเกิดจาก
แผนที่เส้นทางอพยพภัยพิบัติดินถล่มระดับหมู่บ้าน ในพ้ืนท่ี 4 ฝนตกหนักติดต่อกันหลายวันและอาจเกิดภัยพิบัติดินถล่ม
จำ� นวน 11 ฉบบั พร้อมทงั้ ด�ำเนินการติดตาม ตรวจสอบขอ้ มูล
ปรบั ปรงุ และพฒั นา เครอ่ื งมอื ทไี่ ดร้ บั การตดิ ตง้ั ในพนื้ ทเ่ี สยี่ งภยั

 การถ่ายทอดองค์ความรู้เกี่ยวกบั ธรณพี ิบตั ภิ ยั พน้ื ท่เี ส่ียงภัย และการจัดท�ำแผนการเฝ้าระวงั แจง้ เตือนธรณีพิบัตภิ ยั ให้กบั ประชาชนและเยาวชนใน
พืน้ ทเ่ี สีย่ งภยั

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 23

เพื่อให้การคาดการณ์และพยากรณ์ความเส่ียงต่อการเกิดธรณี เพื่อติดตามและเฝ้าระวังสถานการณ์ธรณีพิบัติภัยดินถล่ม
พิบัติภัยมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ท้ังนี้ ได้ด�ำเนินการจัดตั้ง และนำ�้ ปา่ ไหลหลากจากอทิ ธพิ ลของพายโุ ซนรอ้ น “โนอลึ ” ตลอด
ศูนย์ประสานงานและติดตามสถานการณ์ฉุกเฉิน (war room) 24 ชัว่ โมง และจดั ท�ำรายงานสถานการณ์ จ�ำนวน 4 ฉบบั

 จดั ตง้ั ศนู ย์ประสานงานและติดตามสถานการณฉ์ ุกเฉิน (war room) เพือ่ ติดตามและเฝ้าระวังสถานการณ์ธรณพี บิ ตั ภิ ยั ดินถลม่ และนำ้� ป่าไหลหลาก

รายงานผลการปฏบิ ตั ิงาน

โครงการพัฒนาแหลง่ ทอ่ งเทยี่ วทางธรณวี ิทยา

กรมทรัพยากรธรณี ได้ด�ำเนินการผลักดันให้เกิดการ วางแนวทางหรือแผนแม่บทบริหารจัดการ ปรับปรุงภูมิทัศน์
ท่องเที่ยวเชิงวิชาการภายในพ้ืนที่ศักยภาพอุทยานธรณีผ่าน เส้นทางท่องเท่ียว และศูนย์กลางการเรียนรู้ รวมไปถึงช่วย
การจัดตั้งหรือพัฒนาปรับปรุงศูนย์กลางองค์ความรู้ หรือ ประชาสมั พนั ธส์ ง่ เสรมิ ใหเ้ ปน็ ทร่ี จู้ กั โดยทวั่ ไปผา่ นการจดั ประชมุ
แหลง่ ธรณวี ทิ ยาในพน้ื ท่ี โดยมเี ปา้ หมายเพอ่ื ใหเ้ กดิ การทอ่ งเทยี่ ว และการจัดนิทรรศการทางด้านการท่องเที่ยวทางธรณีวิทยา
ในรูปแบบใหม่ คือ อทุ ยานธรณี (Geopark) ซ่ึงจะช่วยส่งเสรมิ ทั้งในระดับภูมิภาคและระดับประเทศ ซ่ึงจะท�ำให้แหล่ง
และสนับสนุนให้ชุมชนหรือหน่วยงานท้องถิ่น มีการกระตุ้น ธรณีวิทยาที่อยู่ในพ้ืนที่ศักยภาพอุทยานธรณี กลายเป็นแหล่ง
กิจกรรมทางเศรษฐกิจและการพัฒนาที่ยั่งยืนและสร้างรายได้ ท่องเท่ียวใหม่ของประเทศ เกิดกลไกของการท่องเท่ียวเชิง
ให้แก่ชุมชนผ่านการท่องเท่ียวแหล่งธรรมชาติในเชิงวิชาการ คุณภาพที่สามารถกระตุ้นเศรษฐกิจของชุมชนท้องถ่ิน และ
โดยอิงรูปแบบแนวทางการด�ำเนินการตาม UNESCO โดย ส่งเสริมให้ตระหนักถึงคุณค่าของทรัพยากรธรณีท่ีได้น�ำไปใช้
กรมทรัพยากรธรณี นอกจากจะเป็นหน่วยงานสนับสนุนให้เกิด ประโยชนก์ ารทอ่ งเทย่ี วอยา่ งคมุ้ คา่ และยงั่ ยนื ไปพรอ้ มกนั สำ� หรบั
การจัดต้ังอุทยานธรณีในระดับต่าง ๆ แล้ว ยังได้ร่วมสนับสนุน ผลการด�ำเนินงานของโครงการพัฒนาแหล่งท่องเท่ียวทาง
ใ ห ้ มี ก า ร พั ฒ น า ป รั บ ป รุ ง แ ห ล ่ ง ท า ง ธ ร ณี วิ ท ย า ท่ี ส� ำ คั ญ ธรณีวทิ ยา ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 มดี งั น้ี
24 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

 กิจกรรมพัฒนาให้เกิดการท่องเท่ียวเชิงวิชาการ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม
ภายในพนื้ ทอี่ ทุ ยานธรณี  การจัดท�ำแผนที่เส้นทางการท่องเที่ยว พื้นท่ีแหล่งสามพันโบก
จงั หวัดอบุ ลราชธานี
ดำ� เนนิ การผลกั ดนั ใหเ้ กดิ การทอ่ งเทยี่ วเชงิ วชิ าการภายใน
พื้นที่ศักยภาพอุทยานธรณี ผ่านการจัดต้ังหรือพัฒนาปรับปรุง
ศูนย์กลางองค์ความรู้หรือแหล่งธรณีวิทยาในพื้นท่ี โดยมี
เป้าหมายเพื่อให้เกิดการท่องเท่ียวในรูปแบบใหม่ คือ อุทยาน-
ธรณี (Geopark) ซ่ึงจะช่วยส่งเสริมและสนับสนุนให้ชุมชน
หรือหน่วยงานท้องถ่ินมีการกระตุ้นกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
และการพัฒนาที่ย่ังยืนและสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนผ่านการ
ทอ่ งเทยี่ วแหลง่ ธรรมชาตใิ นเชงิ วชิ าการ โดยองิ รปู แบบแนวทาง
การด�ำเนนิ การตาม UNESCO ซึ่งในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
ด�ำเนินการในพื้นที่ศักยภาพฯ 7 แห่ง ได้แก่ (1) พุหางนาค
จงั หวัดสุพรรณบุรี (2) แหลง่ แกรนดแ์ คนยอนน้ำ� หนาว จงั หวดั
เพชรบรู ณ์ (3) แหลง่ สวนหินผางาม จังหวัดเลย (4) แหลง่ สาม
พันโบก จังหวัดอุบลราชธานี (5) แหล่งปราสาทหินพันยอด
จงั หวดั สตลู (6) แหลง่ เกาะหลเี ปะ๊ จงั หวดั สตลู (7) แหลง่ เลยดนั้
จงั หวดั เพชรบรู ณ์ โดยทงั้ 7 แหง่ กรมทรพั ยากรธรณี ดำ� เนนิ การ
จัดท�ำข้อมูลวิชาการด้านธรณีวิทยาและสนับสนุนให้หน่วยงาน
หรือชุมชนในท้องถิ่นเกิดการรับรู้ในการอนุรักษ์ทรัพยากร
ธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ส่งเสริมให้เกิดการท่องเท่ียวภายใน

ชุมชนท่ีมีแหล่งธรณีวิทยาท่ีน่าสนใจ โดยด�ำเนินการใน 4
ประเด็นหลัก ได้แก่ (1) การจัดท�ำข้อมูลธรณีวิทยาส�ำหรับ
แหล่งหรือพ้ืนที่ดังกล่าวให้มีความสมบูรณ์ หรือมีการพัฒนา
เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพความโดดเดน่ สวยงามหรอื มลู คา่ ของแหลง่ นน้ั
(2) ด�ำเนินการพัฒนาสื่อความรู้ประจ�ำแหล่งท่ีมีความน่าสนใจ
และสามารถเข้าใจได้โดยง่ายส�ำหรับผู้มาเยี่ยมชม และชุมชน
ท้องถิ่น (3) ผลักดันให้แหล่งเรียนรู้ด้านธรณีวิทยาในพื้นท่ี
เปน็ แหลง่ ทอ่ งเทีย่ วท่มี ีชื่อเสยี ง หรอื เปน็ ทีร่ จู้ ักในชุมชนผา่ นสอ่ื
และ (4) ให้องค์ความรู้และเสริมมูลค่าของแหล่งเพ่ือน�ำไปสู่
การท่องเที่ยวเชิงพื้นที่ให้กับหน่วยงานท่ีดูแลแหล่งท่องเที่ยว
ดงั กลา่ วตามกฎหมาย

 พฒั นาแหลง่ ปา้ ยประชาสัมพันธ์ ป้ายความรู้ ป้ายเตอื นประจ�ำแหล่ง  กิจกรรมจัดงานมหกรรมเปิดโลกธรณีวิทยา
เลยดนั้ จังหวดั เพชรบรู ณ์ เพอ่ื การทอ่ งเทยี่ ว

กรมทรัพยากรธรณี ได้งบประมาณจัดงานมหกรรมเปิด
โลกธรณวี ทิ ยาเพอื่ การทอ่ งเทยี่ ว จำ� นวน 2 ครงั้ ในปงี บประมาณ
พ.ศ. 2563 ในพื้นที่สวนลุมพินี กรุงเทพมหานครและพื้นที่
อุทยานธรณีเพชรบูรณ์ ยกเลิกเนื่องจากสถานการณ์การแพร่
ระบาดของโรคติดเชอ้ื ไวรัสโคโรนา 2019 (covid-19)

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 25

รายงานผลการปฏิบตั ิงาน

โครงการอนุรกั ษ์และพัฒนามรดกธรณี และอุทยานธรณี

กรมทรัพยากรธรณี ได้ด�ำเนินกิจกรรมพัฒนาต่อยอด ตรวจสอบข้อมูลแหล่งธรณีวิทยา การฝึกอบรมให้ความรู้ และ
งานการสำ� รวจธรณวี ทิ ยาเชงิ อนรุ กั ษ์ โดยสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ การจัดท�ำสื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ ผ่านส่ือสิ่งพิมพ์ และ
ให้ชุมชนหรือหน่วยงานท้องถิ่น มีการบริหารจัดการแหล่ง สอื่ ประชาสมั พนั ธใ์ นชอ่ งทางตา่ ง ๆ ใหเ้ ปน็ ไปตามและสอดคลอ้ ง
ธ ร ณี วิ ท ย า ห รื อ แ ห ล ่ ง อ นุ รั ก ษ ์ ธ ร ณี วิ ท ย า ดั ง ก ล ่ า ว ใ ห ้ มี หลกั เกณฑท์ ค่ี ณะกรรมการสง่ เสรมิ การอนรุ กั ษแ์ หลง่ ธรณวี ทิ ยา
ประสิทธิภาพและมีการคุ้มครองอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการ และจัดตั้งอุทยานธรณี และ/หรือหลักเกณฑ์ของ UNESCO
ผสานกับการกระตุ้นกิจกรรมทางเศรษฐกิจและการพัฒนาท่ี กำ� หนด
ยง่ั ยนื ของชมุ ชนทอ้ งถนิ่ ผา่ นการทอ่ งเทยี่ วเพอ่ื สรา้ งรายไดใ้ หแ้ ก่
ชุมชนท้องถิ่น โดยให้มีความเหมาะสมกับสภาพทางธรณีวิทยา 3. การจดั ตงั้ เครอื ขา่ ยอทุ ยานธรณขี องประเทศไทย
สังคม วัฒนธรรมในพื้นที่เปา้ หมาย และสภาพชมุ ชน โดยการมี (Thailand Geopark Network) คณะกรรมการส่งเสริม
สว่ นรว่ มของทกุ ภาคสว่ นทเ่ี กย่ี วขอ้ ง รวมทง้ั จะเปน็ การเสรมิ สรา้ ง การอนรุ กั ษแ์ หลง่ ธรณวี ทิ ยาและจดั ตงั้ อทุ ยานธรณี มมี ตเิ หน็ ชอบ
ความเขา้ ใจและทศั นคตทิ ดี่ ตี อ่ การอนรุ กั ษธ์ รณวี ทิ ยา แกห่ นว่ ยงาน ในหลักการให้จัดต้ังเครือข่ายอุทยานธรณีของประเทศไทย
และประชาชนในพนื้ ทใ่ี หเ้ กดิ การอนรุ กั ษอ์ ยา่ งเปน็ รปู ธรรม โดย (TGN : Thailand Geopark Network) ในคราวการประชุม
ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 ไดด้ ำ� เนนิ การดงั น้ี ครงั้ ท่ี 1/2563 เม่อื วันท่ี 16 มนี าคม 2563

1. การผลกั ดนั ใหอ้ ทุ ยานธรณที อ้ งถนิ่ อยา่ งนอ้ ย 1 แหง่ 4. อุทยานธรณีประเทศไทย 1 แห่ง ได้รับการ
ได้รับการตรวจประเมินทางวิชาการ และภาคสนาม ตอบรบั เขา้ สกู่ ารตรวจประเมนิ ทางวชิ าการและภาคสนาม
และรบั รองใหเ้ ปน็ อทุ ยานธรณรี ะดบั ประเทศไทย ทง้ั นี้ ในปี ของผปู้ ระเมนิ จากยเู นสโก กรมทรพั ยากรธรณี เสนอเรอื่ งเขา้ สู่
งบประมาณ พ.ศ. 2563 กรมทรัพยากรธรณีได้ผลักดันให้ คณะรัฐมนตรีเพ่ือขอความเห็นชอบในการสมัครเป็นสมาชิก
“อทุ ยานธรณเี พชรบรู ณ”์ ไดร้ บั การรบั รองใหเ้ ปน็ อทุ ยานธรณี เครือข่ายอุทยานธรณีโลกของยูเนสโก ซ่ึงคณะรัฐมนตรีมีมติ
ระดับประเทศไทย โดยท่ีประชุมคณะกรรมการส่งเสริม เห็นชอบ เมือ่ คราวการประชมุ เมือ่ วันท่ี 19 พฤศจกิ ายน 2562
การอนุรักษ์แหล่งธรณีวิทยาและจัดต้ังอุทยานธรณี ครั้งที่ ให้อุทยานธรณีโคราช สมัครเป็นสมาชิกเครือข่ายอุทยานธรณี
2/2563 เม่ือวันที่ 23 กันยายน 2563 มีมติเห็นชอบต่อผล โลกของยูเนสโก ตามหนงั สือท่ี นร. 0505/38258 ลงวนั ที่ 21
การประเมินและให้การรับรองอุทยานธรณีเป็นอุทยานธรณี พฤศจกิ ายน 2562 แตเ่ นอื่ งจากสถานการณก์ ารแพรร่ ะบาดของ
ระดบั ประเทศไทย โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ท�ำให้ยูเนสโก
ไม่สามารถส่งผู้ประเมินภาคสนามมาท�ำการประเมินได้ตาม
2. การสง่ เสรมิ พฒั นา และจดั ทำ� ขอ้ มลู ธรณวี ทิ ยา ช่วงเวลาที่ก�ำหนดไว้ตามหลักเกณฑ์ฯ โดยยูเนสโกได้ส่งอีเมลล์
ภายในแหล่งมรดกธรณีและอุทยานธรณี จ�ำนวน 6 มายังอุทยานธรณีโคราชและอุทยานธรณีอื่น ๆ ท่ีขอสมัครเข้า
พ้นื ที่ โดยกรมทรพั ยากรธรณไี ด้เขา้ ดำ� เนนิ การสง่ เสรมิ พัฒนา รับการรับรองเป็นสมาชิกของอุทยานธรณีโลกของยูเนสโก
และจัดทำ� ข้อมูลธรณวี ิทยาภายในอทุ ยานธรณี จำ� นวน 6 พนื้ ที่ ในปี 2020 ซงึ่ ทางยเู นสโกแจง้ วา่ จะไมม่ กี ารดำ� เนนิ การใด ๆ กอ่ น
ไดแ้ ก่ (1) อทุ ยานธรณโี ลกสตลู (2) อทุ ยานธรณผี าชนั สามพนั โบก เดือนสิงหาคม 2020 โดยจะมีการประชุม UGGp council
จังหวัดอุบลราชธานี (3) อุทยานธรณีโคราช (4) อุทยานธรณี ณ ส�ำนักงานเลขาธิการยูเนสโก ในเดือนพฤศจิกายน 2020
เพชรบรู ณ์ (5) อทุ ยานธรณขี อนแกน่ (6) อทุ ยานธรณีไมก้ ลาย เพ่ือด�ำเนินการวางแผนการด�ำเนินงานในปี 2021 และจะแจ้ง
เป็นหินตาก นอกจากน้ียังได้ด�ำเนินการสนับสนุนการจัดต้ัง ให้แต่ละอุทยานธรณีที่เสนอขอเป็นสมาชิกอุทยานธรณีโลก
อุทยานธรณีในพื้นที่จังหวัดเชียงราย จังหวัดกาฬสินธุ์ และ ทราบเก่ยี วกับการประเมนิ ภาคสนามตอ่ ไป
จังหวัดอุทัยธานี โดยด�ำเนินการสร้างความรับรู้ความเข้าใจ
เก่ียวกับการพัฒนาอุทยานธรณีและยกระดับการด�ำเนินงาน 5. การแต่งต้ังคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วย
ผ่านการจัดกิจกรรมการประชุมเผยแพร่ความรู้ การส�ำรวจ อุทยานธรณี (Thailand Geopark Committee) ได้
26 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 ส�ำเร็จ กรมทรัพยากรธรณี ได้มีหนังสือที่ ทส.0505/2756

ลงวันที่ 17 สิงหาคม 2563 เร่ือง การแต่งต้ังคณะกรรมการ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม
แห่งชาติว่าด้วยอุทยานธรณี เรียนเสนอ ปกท.ทส. เพื่อลงนาม
เสนอ รมว.ทส. เพ่ือพิจารณาลงนาม ถึงรองนายกรัฐมนตรี จ�ำนวน 2 ครั้ง และการประชุมคณะอนุกรรมการด้านวิชาการ
และเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เพื่อน�ำเสนอคณะรัฐมนตรี เพื่อ จำ� นวน 2 ครั้ง
พจิ ารณาตอ่ ไป โดยได้ระบเุ นือ้ ความในหนังสืออยา่ งชดั เจนตาม
ข้อหารือกับ ส�ำนักงาน ก.พ.ร. ว่า เม่ือคณะรัฐมนตรีมีมติเห็น 1.1 การประชุมคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการ
ชอบให้มีการแต่งตั้งคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยอุทยานธรณี ถำ�้ แหง่ ชาติ ครง้ั ที่ 1/2563 เมอ่ื วนั ท่ี 24 มกราคม 2563 ผลจาก
และมีค�ำส่ังแต่งตั้งคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยอุทยานธรณี การด�ำเนนิ การตามมตทิ ปี่ ระชมุ สรุปไดด้ งั น้ี
แลว้ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม จะดำ� เนนิ การ
ยกเลิกค�ำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการส่งเสริมการอนุรักษ์แหล่ง - ประกาศข้อปฏิบัตใิ นการคมุ้ ครองถ�ำ้ 16 ข้อ
ธรณวี ิทยาและจดั ตง้ั อทุ ยานธรณี - ค�ำสั่งแต่งตั้งคณะอนุกรรมการ จ�ำนวน 3 คณะ
และคณะท�ำงาน จ�ำนวน 2 คณะ ได้แก่ (1) ค�ำสั่งท่ี 1/2563
6. การดำ� เนนิ งานเกยี่ วกบั อนรุ กั ษแ์ ละพฒั นามรดก แตง่ ตง้ั คณะทำ� งานจดั ทำ� งานจดั ทำ� แผนแมบ่ ทการบรหิ ารจดั การ
ทางธรณี และอทุ ยานธรณี รวมทง้ั ผลการดำ� เนนิ งานภายใต้ ถ้ำ� ของประเทศ (2) ค�ำสง่ั ที่ 2/2563 แต่งต้ังคณะท�ำงานศกึ ษา
คณะกรรมการส่งเสริมการอนุรักษ์ แหล่งธรณีวิทยาและ กฎหมายการบริหารจัดการถ�้ำ (3) ค�ำสั่งที่ 2/2563 แต่งตั้ง
จดั ตั้งอทุ ยานธรณี และคณะอนกุ รรมการที่เกย่ี วขอ้ ง โดย คณะอนกุ รรมการสำ� รวจและบรหิ ารจดั การระบบถำ้� ธารนำ้� ลอด
มีการด�ำเนนิ การตามมตทิ ปี่ ระชุมที่ส�ำคญั ดงั น้ี ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ปา่ ท่งุ ระยะและป่านาสัก จงั หวัดชมุ พร
(4) คำ� สงั่ ที่ 4/2563 แตง่ ตง้ั คณะอนกุ รรมการสำ� รวจและบรหิ าร
(1) การเปน็ เจา้ ภาพจดั การประชมุ เครอื ขา่ ยอทุ ยาน จัดการระบบถ�้ำในเขตอุทยานแห่งชาติดอยภูคา อ�ำเภอปัว
ธรณโี ลกภาคพืน้ เอเชยี แปซิฟกิ (Asia Pacific Geoparks Net- จังหวดั นา่ นและ (5) ค�ำสงั่ ท่ี 5/2563 แตง่ ตัง้ คณะอนกุ รรมการ
work, APGN Symposium) คร้ังที่ 7 ส�ำรวจและบริหารจัดการระบบถ้�ำในเขตอุทยานแห่งชาติ
ถ้ำ� หลวง - ขนุ น�้ำนางนอน (เตรียมการ) อำ� เภอแมส่ าย จงั หวัด
(2) การเสนอจัดต้ังอุทยานธรณีขอนแก่น และ เชียงราย
อทุ ยานธรณเี พชรบูรณ์ เป็นอุทยานธรณีประเทศไทย - เพิ่มเติมองค์ประกอบในคณะกรรมการนโยบาย
บริหารจัดการถ�้ำแห่งชาติ จ�ำนวน 4 คน ประกอบด้วย ปลัด
(3) การจัดตั้งเครือข่ายอุทยานธรณีประเทศไทย กระทรวงศึกษาธิการ อธิบดีกรมป่าไม้ อธิบดีกรมทรัพยากร
(TGN : Thailand Geoparks Network) ทางทะเลและชายฝั่ง และอธิบดีกรมอุตสาหกรรมพ้ืนฐานและ
การเหมืองแร่
7. สำ� รวจศกึ ษาแหลง่ มรดกธรณปี ระเภทถำ้� เพอื่ การ 1.2 การประชมุ คณะอนกุ รรมการดา้ นนโยบายและการ
บริหารจัดการอย่างยั่งยืน กรมทรัพยากรธรณี ได้ด�ำเนิน มีสว่ นรว่ ม จำ� นวน 2 คร้งั ไดแ้ ก่
กิจกรรมจัดการประชุมคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการ 1.2.1 การประชุม คร้ังท่ี 1/2562 เม่ือวันที่ 26
ถ้�ำแห่งชาติ และคณะอนุกรรมการ และติดตาม ตรวจสอบ พฤศจิกายน 2562
ประเมินผล และรายงานผลการด�ำเนินงาน ซึ่งได้ด�ำเนินการ 1.2.2 การประชุม คร้ังที่ 1/2563 เมื่อวันที่ 23
ตามมติ/ข้อส่ังการของคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการ มกราคม 2563
ถ้�ำแห่งชาติ และคณะอนุกรรมการ ติดตามความก้าวหน้า ผลจากการด�ำเนินการตามมติท่ีประชุมได้มีการ
ผลการดำ� เนนิ งานตามมตหิ รอื ขอ้ สงั่ การทป่ี ระชมุ จดั การประชมุ ดำ� เนนิ การจัดประชมุ ระดมความคดิ เห็น จำ� นวน 3 ครั้ง ดังน้ี
คณะกรรมการและคณะอนุกรรมการที่เก่ียวข้องโดยในปี - การประชมุ ระดมความคดิ เหน็ เรอ่ื ง “แนวทางการ
งบประมาณ พ.ศ. 2563 ไดด้ ำ� เนินการดงั น้ี บริหารจัดการแหล่งอนุรักษ์ธรณีวิทยาประเภทถ�้ำของ
1. จัดการประชุมคณะกรรมการนโยบายบริหาร ประเทศไทย” วันท่ี 10 มกราคม 2563 ณ โรงแรม แกรนด์
จดั การถำ้� แหง่ ชาติ และคณะอนกุ รรมการ ทาวเวอร์ อนิ น์ กรงุ เทพมหานคร
- การประชมุ ระดมความคดิ เหน็ เรอ่ื ง “แนวทางการ
ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ได้ด�ำเนินการจัดประชุม บรหิ ารจดั การระบบถำ้� ของประเทศไทย” วนั ที่ 24 สงิ หาคม 2563
คณะกรรมการนโยบายบรหิ ารจดั การถำ้� แหง่ ชาติ จำ� นวน 1 ครง้ั ณ โรงแรมผึ้งหวาน รสี อร์ท อ�ำเภอไทรโยค จงั หวดั กาญจนบรุ ี
การประชุมคณะอนุกรรมการด้านนโยบายและการมีส่วนร่วม
รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 27

- การประชมุ ระดมความคดิ เหน็ เรอ่ื ง “แนวทางการ
จัดท�ำแผนแม่บทการบริหารจัดการระบบถ้�ำของประเทศไทย”
วนั ที่ 21 กนั ยายน 2563 ณ โรงแรมเดอะเบอร์เคลีย์ ประตนู ำ�้
กรุงเทพมหานคร

ผลจากการจัดประชุมระดมความคิดเห็นทั้ง 3 คร้ัง
มกี ารจดั ทำ� รา่ งนโยบายและแผนแมบ่ ทการบรหิ ารจดั การระบบ
ถ้�ำแห่งชาติ ระยะท่ี 1 (พ.ศ. 2563 - 2565)

 การประชมุ คณะอนกุ รรมการด้านนโยบายและการมสี ว่ นรว่ ม1/2562
วนั ที่ 26 พฤศจกิ ายน 2562 ณ ห้องประชุมชัน้ 17 กรมควบคุมมลพิษ
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม

 การประชุมคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการถ�้ำแห่งชาติ คร้ังท่ี 1.3 การประชมุ คณะอนกุ รรมการดา้ นวชิ าการ จำ� นวน
1/2563 วนั ท่ี 24 มกราคม 2563 ณ สำ� นกั งานอทุ ยานแห่งชาติถ้�ำหลวง 2 ครั้ง ได้แก่
- ขนุ นำ้� นางนอน (เตรยี มการ) อำ� เภอแมส่ าย จงั หวัดเชียงราย
1.3.1 การประชุม ครั้งท่ี 2/2562 เม่ือวันท่ี 25
ธันวาคม 2562 ผลจากการด�ำเนินการตามมติที่ประชุมสรุปได้
ดงั น้ี

- กำ� หนดคำ� นยิ าม “ถำ้� ” หมายถงึ “ชอ่ งวา่ งทเ่ี กดิ ใน
หนิ ตามธรรมชาตทิ ม่ี คี วามกวา้ งพอทใ่ี หค้ นเขา้ ไปได้ มขี นาดเสน้
ผ่านศูนย์กลางอย่างน้อย 30 เซนติเมตร และอาจมีน�้ำอยู่หรือ
ไมม่ กี ไ็ ด้ เปน็ ถ�้ำทสี่ ามารถเข้าไปสำ� รวจ ศกึ ษา และจัดท�ำแผนท่ี
เพ่ือประโยชนใ์ นการบริหารจัดการ”

- จัดทำ� ฐานขอ้ มลู ถำ�้ ประเทศไทย
- จดั ทำ� รายงานสถานการณก์ ารบรหิ ารจดั การถำ�้ ของ
ประเทศไทยรายปี
1.3.2 การประชุม ครั้งที่ 1/2563 เมื่อวันท่ี 12
มิถุนายน 2563 ผลจากการด�ำเนนิ การตามมตทิ ปี่ ระชุมสรุปได้
ดงั น้ี คอื คดั เลอื กพน้ื ทร่ี ะบบถำ้� เพอื่ การสำ� รวจและบรหิ ารจดั การ
ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 มกี ารจัดลำ� ดบั ประกอบด้วย ระบบ

28 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

ถำ�้ ดอยภคู า จงั หวดั นา่ น ระบบถำ�้ ปาฏหิ ารยิ ์ จงั หวดั อบุ ลราชธานี กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม
ระบบถำ้� ธารนำ้� ลอด จงั หวดั ชมุ พร ระบบถำ้� หลวง - ขนุ นำ้� นางนอน
จังหวดั เชยี งราย ระบบถ้ำ� แก้วโกมล จงั หวดั แมฮ่ ่องสอน ระบบ 2. ตดิ ตาม ตรวจสอบ ประเมนิ ผล และรายงานผลการ
ถ�้ำเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ระบบถ้�ำพญานาคราช จังหวัด ดำ� เนนิ งาน
ขอนแก่น ระบบถ�้ำละว้า จังหวัดกาญจนบุรี ระบบถ้�ำพระ
โพธิสัตว์ จังหวัดสระบุรี ระบบถ�้ำภูผาเพชร จังหวัดสตูล และ กรมทรัพยากรธรณี กรรมการ และอนุกรรมการ ได้ลง
ระบบถ�้ำเขาช้างหาย จงั หวดั ตรัง พนื้ ทด่ี ำ� เนนิ การตดิ ตาม ตรวจสอบ ประเมนิ ผล ของระบบถำ้� 11
ระบบถ�้ำ เพื่อน�ำข้อมูลสรุปผลและน�ำเสนอต่อคณะกรรมการ
และคณะอนุกรรมการ พร้อมทั้งเผยแพร่ข้อมูล ประกาศ/มติ/
ขอ้ สัง่ การ ใหก้ บั หนว่ ยงานทีเ่ กี่ยวข้องในการกำ� กับดแู ลถ้�ำ

 ประสานงาน สำ� รวจ ตรวจสอบ ถำ้� ดอยภคู าจังหวัดน่าน

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 29

รายงานผลการปฏิบัตงิ าน

โครงการสำ� รวจธรณีวทิ ยาเพอ่ื การบรหิ ารจดั การทางทะเลและชายฝ่งั

ชายฝั่งทะเลของประเทศไทย มีพื้นท่ีรวมประมาณ ความเร็วของกระแสน�้ำชายฝั่ง 2 สถานี สถานีละ 2 คร้ัง
323,488.32 ตารางกโิ ลเมตร หรอื 2 ใน 3 ของพื้นแผ่นดิน และ สถานลี ะ 27 ชั่วโมง
มแี นวเสน้ ชายฝัง่ รวมระยะทาง 3,151.13 กิโลเมตร ครอบคลมุ
23 จังหวัดชายฝั่งทะเล การส�ำรวจธรณีวิทยาเพ่ือการบริหาร
จัดการทางทะเลและชายฝั่ง จัดท�ำแนวทางการใช้ประโยชน์
พื้นที่ชายฝั่ง โดยการบูรณาการองค์ความรู้ทางธรณีวิทยา
สมุทรศาสตร์และสังคม เพื่อลดผลกระทบการกัดเซาะชายฝั่ง
และพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนในพ้ืนที่ชายฝั่ง ส�ำรวจและ
จดั ทำ� แผนทธ่ี รณวี ทิ ยาพน้ื ทอ้ งทะเลและทรพั ยากรธรณใี นทะเล
เพอ่ื การวางแผนการใชป้ ระโยชนพ์ น้ื ทที่ างทะเลอยา่ งยงั่ ยนื เพอ่ื
สร้างการเตบิ โตอยา่ งยัง่ ยืนบนสงั คมเศรษฐกจิ ภาคทะเล

ขอ้ มลู ธรณวี ทิ ยาทางทะเลและชายฝง่ั หมายถงึ ชน้ั ขอ้ มลู
ต่าง ๆ ประกอบดว้ ย ระดับความลึกน้ำ� ชน้ั ตะกอน ธรณวี ทิ ยา
หินดาน ธรณีวิทยาโครงสร้างช้ันตะกอน และหินดาน
ทรัพยากรธรณีใต้พ้ืนท้องทะเล โลหะหนักในชั้นตะกอนพื้น
ทอ้ งทะเล ระดับน�้ำทะเล ภูมสิ ัณฐานชายฝ่งั เสน้ ชายฝง่ั เสน้ ชน้ั
ความสงู ของพืน้ ที่แนวชายฝ่ัง เป็นตน้

ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ด�ำเนินการตั้งแต่บริเวณ
เขาตะเกียบ อ�ำเภอหัวหิน อำ� เภอปราณบุรี จนถึงหาดนมสาว
อ�ำเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ห่างจากชายฝั่ง
ไม่เกิน 20 กิโลเมตร ครอบคลุมพ้นื ที่ในทะเลอา่ วไทยประมาณ
350 ตารางกิโลเมตร ความยาวชายฝั่งประมาณ 30 กิโลเมตร
โดยมีผลการด�ำเนินการ ดงั นี้

 สำ� รวจจดั ทำ� ขอ้ มลู ธรณวี ทิ ยาทางทะเลและแผนท่ี
ธรณวี ทิ ยาทางทะเล

ส�ำรวจระดับความลึกน้�ำและลักษณะภูมิสัณฐานพื้น
ท้องทะเล ระยะทางรวม 530 กิโลเมตร ส�ำรวจบันทึกภาพ
หน้าตัดข้างคล่ืนไหวสะเทือนแบบสะท้อนกลับระดับตื้น
ความละเอียดสูง ระยะทางรวม 400 กิโลเมตรเก็บตัวอย่าง
ตะกอนพนื้ ทอ้ งทะเล จำ� นวน 206 ตวั อยา่ ง วิเคราะห์ตวั อยา่ ง
ตะกอนพื้นทอ้ งทะเล เพอื่ การศึกษาตะกอนวิทยา จ�ำนวน 206
ตวั อยา่ ง วเิ คราะหต์ วั อยา่ งตะกอนพนื้ ทอ้ งทะเล เพอ่ื หาปรมิ าณ
ธาตโุ ลหะหนกั จ�ำนวน 176 ตัวอย่าง และตรวจวดั ทิศทางและ

30 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม

ทิศทางและความเร็วของกระแสน�้ำ ในช่วงน�้ำข้ึน
กระแสนำ้� ส่วนใหญจ่ ะไหลไปทางเหนอื (340 - 40 องศา) และ
ในชว่ งนำ้� ลงกระแสนำ้� สว่ นใหญจ่ ะไหลไปทางทศิ ใต้ (150 - 205
องศา) ความเร็วของกระแสนำ้� โดยเฉล่ียจะไหลไปทางทิศเหนือ
แรงกวา่ ทางทิศใต้ในชว่ งเดอื นมถิ นุ ายน ทั้ง 2 สถานีมีการขนึ้ ลง
ของระดับประจ�ำวัน วันละ 1 ครั้ง แต่ในช่วงเดือนสิงหาคม
จะมีการขน้ึ ลงวันละ 2 คร้ัง

ระดับความลึกน้�ำตามแนวส�ำรวจมีความลึกตั้งแต่ -1  แผนท่ีแสดงลักษณะภมู ิประเทศและความลาดชันในพนื้ ท่สี �ำรวจแบบ
ถึง -38 เมตร จากระดบั ทะเลปานกลาง บรเิ วณลึกท่สี ุดอยู่ทาง 2 มติ ิ
ตะวันออกเฉียงใต้ของพื้นท่ีส�ำรวจ ทางตอนบนถึงตอนกลาง
ของพน้ื ทม่ี คี วามลาดชนั ตำ่� กวา่ เมอื่ เทยี บกบั ทางดา้ นใตข้ องพน้ื ที่ รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 31
ส�ำรวจ พบลักษณะสลับกันของแนวสันดอนใต้น�้ำและร่องน�้ำ
หลายแนวทีร่ ะดับความลกึ -20 เมตรจากระดบั ทะเลปานกลาง
ลงไปบรเิ วณทางตะวนั ออกเฉยี งใตข้ องพนื้ ทบี่ รเิ วณใกลฝ้ ง่ั บนแนว
สันดอนทรายใต้น้�ำ 1 แห่ง บริเวณตะวันออกของเขากะโหลก
ที่ระดับความลึก -4 ถึง -8 เมตร จากระดับทะเลปานกลาง
ลักษณะตะกอนพ้ืนผิวท้องทะเลประกอบด้วย 4 ชนิด คือ
ตะกอนโคลนทะเลร้อยละ 20.5 ตะกอนโคลนทะเลปนตะกอน
ทรายขนาดละเอยี ดถึงละเอียดมากร้อยละ 31.5 ตะกอนทราย
ปนตะกอนโคลนทะเลรอ้ ยละ 28 และตะกอนทรายร้อยละ 20

พื้นที่ศักยภาพแหล่งทรายในทะเล ปรากฏการสะสมตัว
หนาตั้งแต่ 1-4 เมตร มีเนื้อที่ประมาณ 150 ตารางกิโลเมตร
คดิ เปน็ ปรมิ าณสำ� รองเบอ้ื งตน้ ประมาณ 270 ลา้ นลกู บาศกเ์ มตร
เหมาะสมในการพัฒนาส�ำรวจข้ันรายละเอียด เพ่ือประเมิน
ปริมาณและคุณภาพของทรายต่อไป

ผลการวเิ คราะหป์ รมิ าณธาตโุ ลหะหนกั 12 ชนดิ ทส่ี ะสม
ในชนั้ ตะกอนพน้ื ผวิ ทอ้ งทะเลท่ี พบวา่ มธี าตสุ ารหนแู ละทองแดง
มีปริมาณความเข้มข้นสูงเกินมาตรฐาน (กรมควบคุมมลพิษ,
2559) สะสมตวั บรเิ วณแมน่ ำ�้ ปราณบรุ แี ละปรมิ าณลดลงเมอ่ื ไกล
จากฝง่ั ออกไป สว่ นธาตโุ คบอลตแ์ ละนกิ เกลิ พบสะสมตวั ปรมิ าณ
สูงนอกแนวชายฝ่ัง

 ส�ำรวจธรณีสัณฐานเพ่ือการบริหารจัดการทาง สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝั่ง ในช่วงรอบ 18 ปี
ทะเลและชายฝั่ง ระยะทางรวม 24.2 กิโลเมตร ในชว่ งระหวา่ ง ปี พ.ศ. 2545 -
2563 พบวา่ ชายหาดกดั เซาะปานกลาง ชายหาดสะสมตวั และ
ตดิ ต้งั หมุดหลักฐานกรมทรัพยากรธรณี จำ� นวน 7 หมดุ ชายหาดคงสภาพ คิดเป็นระยะทาง คือ 0.1 กิโลเมตร
เกบ็ ตวั อยา่ งตะกอนทรายหนา้ หาด จำ� นวน 231 ตวั อยา่ งสำ� รวจ (รอ้ ยละ 0.4) 8.3 กิโลเมตร (รอ้ ยละ 34.3) และ 15.8 กิโลเมตร
การเปลี่ยนแปลงชายฝั่งในแนวราบ ระยะทาง 31 กิโลเมตร (ร้อยละ 65.3) ตามล�ำดบั
สำ� รวจการเปลย่ี นแปลงชายฝง่ั ในแนวดง่ิ ระยะทาง 30 กโิ ลเมตร
จัดเก็บข้อมูลปริมาณและขนาดตะกอนกระแสน้�ำเลียบชายฝั่ง สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝั่ง ในช่วงรอบฤดูกาล
จ�ำนวน 83 ตัวอย่าง และส�ำรวจศึกษาธรณีวิทยาและธรณี ระยะทางรวม 31 กิโลเมตร ในช่วงระหว่าง ปี พ.ศ. 2562
สณั ฐานตามแนวชายฝง่ั ระยะทาง 30 กิโลเมตร (เดือนธันวาคม 2562) - 2563 (เดือนมิถุนายน 2563) พบว่า
ชายหาดกัดเซาะรุนแรง ชายหาดกัดเซาะปานกลาง ชายหาด
สะสมตัวและชายหาดคงสภาพ คดิ เป็นระยะทาง 0.1 กิโลเมตร
(ร้อยละ 0.3) 0.2 กิโลเมตร (ร้อยละ 0.6) 20.5 กิโลเมตร
(ร้อยละ 66.1) และ 10.2 กโิ ลเมตร (รอ้ ยละ 33) ตามลำ� ดบั

การส�ำรวจแนวราบ สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝ่ังในแนวด่งิ
เม่ือท�ำการเปรียบเทียบสัณฐานหน้าหาดพื้นท่ีอ�ำเภอ
การส�ำรวจแนวด่ิง ปราณบุรี อ�ำเภอหัวหิน และอ�ำเภอสามร้อยยอด จังหวัด
สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝ่ังในแนวราบ ประจวบคีรีขันธ์ ในช่วงระหว่างมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือกับ
สถานภาพการเปลย่ี นแปลงชายฝง่ั ในชว่ งรอบ 7 ปี ระยะ หลังมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ พบว่า พ้ืนท่ีอ�ำเภอปราณบุรี
ทางรวม 24.8 กิโลเมตร ในชว่ งระหว่าง ปี พ.ศ. 2545 - 2552 ปริมาณทรายหน้าหาดในช่วงหลังมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ
พบวา่ ชายหาดกดั เซาะปานกลาง ชายหาดสะสมตวั และชายหาด มีปริมาณเพิ่มข้ีนจากช่วงระหว่างมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ
คงสภาพ คดิ เปน็ ระยะทาง คอื 3.2 กโิ ลเมตร (รอ้ ยละ 12.9) 3.8 เพ่ิมข้ึนประมาณ 73,185 ลูกบาศก์เมตร พ้ืนที่อ�ำเภอหัวหิน
กิโลเมตร (ร้อยละ 14) และ 24.5 กิโลเมตร (รอ้ ยละ 73.1) ตาม (ต�ำบลหนองแก) ปริมาณทรายหน้าหาดในช่วงหลังมรสุม
ลำ� ดับ ตะวันออกเฉียงเหนือ มีปริมาณลดลงจากช่วงระหว่างมรสุม
สถานภาพการเปลี่ยนแปลงชายฝั่ง ในช่วงรอบ 10 ปี ตะวันออกเฉียงเหนือ หายไปประมาณ 246,855 ลูกบาศกเ์ มตร
ระยะทางรวม 31 กโิ ลเมตร ในชว่ งระหวา่ ง ปี พ.ศ. 2552 - 2562 และพ้ืนท่ีอ�ำเภอสามร้อยยอด มีปริมาณตะกอนลดลงกว่าช่วง
พบวา่ ชายหาดกดั เซาะปานกลาง ชายหาดสะสมตวั และชายหาด ระหวา่ งมรสุมตะวนั ออกเฉียงเหนอื หายไปประมาณ 477,647
คงสภาพ คิดเป็นระยะทาง 0.8 กิโลเมตร (ร้อยละ 2.5) 11.6 ลกู บาศกเ์ มตร กลา่ วคอื ปรมิ าณตะกอนทรายหนา้ หาดทห่ี ายไป
กิโลเมตร (ร้อยละ 37.5) และ 18.6 กิโลเมตร (ร้อยละ 60.0) ของชายหาดในพื้นที่อ�ำเภอหัวหิน และอ�ำเภอสามร้อยยอด
ตามลำ� ดบั คาดว่าจะถกู คลน่ื ซดั และพาไปสะสมตัวในทะเล
32 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

 ศกึ ษาการเปลยี่ นแปลงของระดบั นำ�้ ทะเลทม่ี คี วาม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม
สมั พนั ธก์ บั หลกั ฐานทางธรณวี ทิ ยาและการเปลย่ี นแปลง
สภาพภูมิอากาศโลก ตราด (TRT) ลดลง 0.68 มิลลิเมตร/ปี สถานีท่าเรือระนอง
จังหวัดระนอง (RNG) ลดลง 0.32 มิลลิเมตร/ปี และสถานี
โดยใชเ้ ครอ่ื งมือวัดระดับน�้ำทะเลขึ้น - ลง แบบอตั โนมตั ิ สะพานปลาแหลมริ่ว จังหวัดชุมพร (CPN) ลดลง 0.79
ควบคุมต�ำแหน่งด้วยระบบดาวเทียม และจัดท�ำข้อมูลการ มลิ ลเิ มตร/ปี
เปลยี่ นแปลงระดบั นำ�้ ทะเล จำ� นวน 8 สถานี ไดแ้ ก่ จงั หวดั ตราด
ระยอง ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร นครศรีธรรมราช สตูล ภูเก็ต  ข้อเสนอแนะนโยบาย แผน มาตรการ และข้อมูล
และระนอง และรวบรวมข้อมูลการจดั ทำ� ข้อมลู การประมวลผล ที่เก่ียวข้องกับการบริหารจัดการธรณีวิทยาและ
และการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงระดับน�้ำทะเลจากผล ทรัพยากรแรใ่ นทะเล
การวิเคราะห์ระดับน�้ำทะเล โดยการวิเคราะห์แบบ Least
Square Linear Regression โดยใชข้ อ้ มูลต้ังแต่เดอื นกนั ยายน 1. พ้ืนทที่ ม่ี คี วามเหมาะสมสำ� หรบั การวางปะการังเทียม
2562 - เดือนสิงหาคม 2563 พบว่า ส่วนใหญ่มีอัตราการ จากการส�ำรวจสามารถก�ำหนดขอบเขตพื้นที่ที่เหมาะสมกับ
เปลี่ยนแปลงระดบั น�้ำทะเลลดลง ยกเว้นสถานที ่าเรือปากบารา การวางปะการงั เทยี ม โดยจะอยู่ในระดับความลกึ นำ�้ ที่ 15 - 20
จงั หวดั สตลู (STN) ทม่ี อี ตั ราการเปลยี่ นแปลงทเ่ี พมิ่ ขน้ึ คอื 0.72 เมตร หา่ งจากฝั่งมากกว่า 5.4 กโิ ลเมตร หรอื 3 ไมล์ทะเล เปน็
มลิ ลเิ มตร/ปี และสถานศี นู ยว์ จิ ยั และพฒั นาทรพั ยากรทางทะเล บรเิ วณที่สะสมตวั ของตะกอนทแ่ี ข็ง ไม่ทำ� ใหป้ ะการงั เทยี บทรดุ
และชายฝั่งทะเลอันดามัน จังหวัดภูเก็ต (PKT) เพิ่มขึ้น 0.68 หรือยุบตัวลงไปในตะกอน และเป็นพื้นที่ท่ีห่างไกลจาก
มิลลิเมตร/ปี โดยสถานีสถานีศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงทะเล ปากแม่นำ้� ปราณบรุ ี ไมม่ ีตะกอนแขวนลอยในน้�ำมากเกนิ ไป
อ่าวไทยฝั่งตะวันออก จังหวัดระยอง (RYG) ลดลง 0.66
มิลลิเมตร/ปี สถานีศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่ง จังหวัด 2. พ้ืนท่ีแหล่งทรัพยากรทรายในทะเลสามารถก�ำหนด
นครศรธี รรมราช (NRT) ลดลง 0.77 มลิ ลเิ มตร/ปี สถานสี ะพาน พนื้ ทที่ ม่ี ศี กั ยภาพแหลง่ ทรายนอกชายฝง่ั ขนาดพนื้ ที่ 150 ตาราง
ท่าเทียบเรือองค์การบริหารส่วนจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ (PKN) กิโลเมตร มีปริมาณส�ำรอง ประมาณ 270 ล้านลูกบาศก์เมตร
ลดลง 0.72 มลิ ลเิ มตร/ปี สถานที ่าเทียบเรอื แหลมงอบ จงั หวดั ซ่ึงเหมาะจะเปน็ หนง่ึ ในตวั เลือกท่ีส�ำคญั ในการชว่ ยแก้ไขปญั หา
การกดั เซาะชายฝง่ั ดว้ ยวธิ กี ารเตมิ ทรายชายหาดในพน้ื ทจ่ี งั หวดั
ประจวบคีรีขนั ธใ์ นอนาคต

3. พ้นื ทเ่ี ฝา้ ระวังท่ีมแี นวโนม้ อาจเกดิ การกดั เซาะชายฝ่ัง
เพิ่มข้ึนในอนาคต บริเวณตอนเหนือของเขากะโหลกเนื่องจาก
พัดพาตะกอนทรายไปสะสมตัวนอกชายฝ่ัง

 ขอ้ เสนอแนะ/แนวทาง ในการวางแผนป้องกันและ
ลดผลกระทบจากการกัดเซาะชายฝ่ัง

1. พื้นท่ีอ�ำเภอปราณบุรี ควรท�ำการร้ือถอนสะพาน
เทียบเรือประมงที่เกิดการพังทลายจนไม่สามารถใช้งานได้แล้ว
เนื่องจากเป็นโครงสร้างท่ีล�้ำไปในเขตทะเลและมีผลกระทบ
ต่อการกดั เซาะชายฝงั่ ในบรเิ วณใกลเ้ คยี ง

2. พนื้ ทอี่ ำ� เภอหวั หนิ บรเิ วณหาดสวนสน-เขาเตา ไมค่ วร
มกี ารไปรบกวนหรอื มกี ารรบกวนใหน้ อ้ ยทส่ี ดุ เนอื่ งจากเปน็ พนื้ ที่
คงสภาพและเปน็ แหล่งท่องเทยี่ วทส่ี ำ� คญั

3. พื้นทอี่ ำ� เภอสามรอ้ ยยอด เปน็ ชายหาดท่ีค่อนขา้ งคง
สภาพควรรบกวนธรรมชาติให้น้อยที่สุด การป้องกันชายฝั่งที่
เหมาะสมควรด�ำเนินการโดยการปลูกพืชเปน็ แนวกนั ลม

 สถานวี ัดน�้ำข้ึน-นำ�้ ลง กรมทรัพยากรธรณี

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 33

รายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน

โครงการสง่ เสรมิ และพฒั นาการท่องเทย่ี วยคุ ก่อนประวัตศิ าสตร์

กรมทรัพยากรธรณี ด�ำเนินการพัฒนาพ้ืนที่ให้บริการ
สาธารณะในพ้ืนที่พิพิธภัณฑ์สิรินธร จังหวัดกาฬสินธุ์ และ
ศนู ยศ์ กึ ษาวจิ ยั และพพิ ธิ ภณั ฑไ์ ดโนเสารภ์ เู วยี ง จงั หวดั ขอนแกน่
ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว แหล่งศึกษาด้านวิทยาศาสตร์ที่ส�ำคัญ
ในระดบั จงั หวดั และระดบั ภาค เพม่ิ ขดี ความสามารถในการรองรบั
นักท่องเท่ียวควบคู่กับความปลอดภัย และมีการใช้เทคโนโลยี
สำ� หรบั การทอ่ งเทยี่ วภายในพพิ ธิ ภณั ฑเ์ พอื่ ยกระดบั การทอ่ งเทย่ี ว
และให้บริการพิพิธภัณฑ์ทางธรณีวิทยาและซากดึกด�ำบรรพ์
โดยพัฒนาพิพิธภัณฑ์ธรณีวิทยาของกรมทรัพยากรธรณี ให้มี
ความพร้อมในการให้บริการ ควบคู่ไปกับการบริการท่ีเป็น
มาตรฐานสากล ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 โดยด�ำเนินการใน
2 พ้นื ที่ ดงั น้ี

1. ค่าปรับปรุงระบบสาธารณูปโภค และปรับปรุงสวน
ไดโนเสาร์ พิพิธภัณฑ์สิรินธร ต�ำบลโนนบุรี อ�ำเภอสหัสขันธ์
จังหวัดกาฬสนิ ธุ์ 1 แหง่

2. คา่ พฒั นานทิ รรศการภายในอาคาร สวนไดโนเสารเ์ มอ่ื
130 ล้านปี ศูนย์ศึกษาวิจัยและพิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ ต�ำบล
ในเมอื ง อ�ำเภอเวยี งเก่า จงั หวัดขอนแก่น 1 แหง่

34 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม

รายงานผลการปฏิบตั งิ าน

การบรหิ ารจัดการทรพั ยากรธรณี

1. ดา้ นการสำ� รวจและประเมนิ สถานภาพทรพั ยากร  คู่มือการเขียนรายงานส�ำรวจธรณีวิทยาประกอบแผนท่ีธรณีวิทยา
ธรณี อภิธานศัพท์ธรณีวิทยา เล่มท่ี 1 A-K และรายงานมาตรฐานหลักเกณฑ์
ขน้ั ตอน และวธิ กี ารกำ� หนดเขตแหลง่ แรเ่ พอ่ื การทำ� เหมอื งของประเทศไทย
1.1 การจดั ทำ� มาตรฐาน และคลงั ขอ้ มลู ดา้ นธรณวี ทิ ยา
และทรพั ยากรธรณี
 การจดั ทำ� และกำ� หนดมาตรฐานทางธรณวี ทิ ยาของ
ประเทศ

ส�ำหรับผลการด�ำเนินงานของการจัดท�ำและก�ำหนด
มาตรฐานทางธรณีวิทยาของประเทศ ในปีงบประมาณ พ.ศ.
2563 ได้แก่ การจัดท�ำคู่มอื การเขยี นรายงานส�ำรวจธรณีวทิ ยา
ประกอบแผนทธี่ รณีวิทยา และอภธิ านศพั ทธ์ รณีวทิ ยา เล่มท่ี 1
A-K นอกจากนภ้ี ายใตก้ ารดำ� เนนิ งานดา้ นประมวลวธิ ปี ฏบิ ตั ดิ า้ น
วิชาชีพธรณีวิทยาในประเทศไทย กองธรณีวิทยา ได้ให้การ
สนับสนุนและร่วมกับสมาคมธรณีวิทยาแห่งประเทศไทย ใน
บรบิ ทการเข้ารว่ มในสภาวชิ าชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

การจดั ทำ� มาตรฐานดา้ นทรพั ยากรแร่ กรมทรพั ยากรธรณี
ได้จัดท�ำมาตรฐานหลักเกณฑ์ ขั้นตอน และวิธีการก�ำหนดเขต
แหล่งแรเ่ พอ่ื การท�ำเหมอื งของประเทศไทย โดยพจิ ารณาปัจจัย
ท่ีใช้ในการจำ� แนกทรัพยากรแร่ รวม 6 ปจั จัย ได้แก่ 1) ปจั จัย
ดา้ นธรณวี ทิ ยา 2) ปจั จยั ดา้ นเทคโนโลยที ใี่ ชใ้ นการทำ� เหมอื งและ
สถานภาพโครงการ 3) ปจั จยั ดา้ นเศรษฐกจิ 4) ปจั จยั ดา้ นสงั คม
5) ปัจจัยด้านส่ิงแวดล้อม และ 6) ปัจจัยด้านสุขภาพของ
ประชาชน เป็นกรอบแนวคิดเบื้องต้น เพื่อใช้ประกอบการ
พิจารณาก�ำหนดเขตแหล่งแร่ เพ่ือการท�ำเหมือง และเป็น
เคร่ืองมือในการก�ำหนดพื้นท่ีท่ีมีความเหมาะสมต่อการพัฒนา
ข้ึนมาใช้ประโยชน์ การสงวน หวงห้ามหรือการอนุรักษ์ไว้
ตลอดจนเป็นแนวทางในการบริหารจัดการแร่ของประเทศ
ตามสถานการณป์ จั จบุ นั และนำ� เสนอตอ่ คณะกรรมการนโยบาย
บริหารจัดการแร่แห่งชาติ (คนร.) เพื่อการใช้เป็นแนวทางใน
การบรหิ ารจดั การแรข่ องประเทศใหเ้ หมาะสมและเกดิ ประโยชน์
สูงสดุ

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 35

 การบรหิ ารจดั การคลงั ตวั อยา่ งอา้ งองิ ธรณวี ทิ ยา และการพัฒนาระบบสารสนเทศข้อมูลคลังตัวอย่าง ให้มี
ของประเทศ ประสิทธิภาพเพิ่มข้ึน ทั้งความถูกต้องทางวิชาการ เทคนิคการ
จดั เกบ็ ตวั อยา่ ง เทคโนโลยกี ารบรกิ าร และการจดั การฐานขอ้ มลู
การรวบรวมจัดเก็บหลักฐานอ้างอิงธรณีวิทยาของ
ประเทศ ใหไ้ ดต้ ามมาตรฐานระดบั สากลกำ� หนดครอบคลมุ พนื้ ท่ี
ท่ัวประเทศ เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้ การวิจัย ให้มีผลสัมฤทธ์ิ
เพื่อใช้เป็นข้อมูลวางแผนการบริหารจัดการเชิงพ้ืนที่ได้ รวมท้ัง
มีตัวอย่างอ้างอิงให้บริการแก่หน่วยงานที่เก่ียวข้อง นักวิจัย
สถาบันการศกึ ษา และประชาชนท่ัวไป ใหส้ ามารถนำ� ไปศึกษา
วจิ ยั ต่อเนือ่ งได้

กรมทรัพยากรธรณี มอี าคารคลังตวั อย่างทางธรณวี ทิ ยา
ต้ังอยู่ภายในบริเวณศูนย์วิจัยแร่และหิน จังหวัดระยอง เพื่อจัด
เกบ็ รวบรวมตัวอย่างธรณวี ัตถุ หรอื ตวั อย่างธรณีวิทยา เพอ่ื เป็น
หลักฐานอ้างอิงทางธรณีวิทยาของประเทศ และมีเป้าหมาย
เพ่ือสนับสนุนการส�ำรวจและวิจัยทางธรณีวิทยา ปัจจุบันมีการ
พัฒนาอาคารคลังตัวอย่าง พัฒนารวบรวมการจัดเก็บตัวอย่าง

 อาคารคลงั ตัวอยา่ ง ณ ศนู ยว์ จิ ัยแรแ่ ละหิน จงั หวดั ระยอง และชั้นจัด  บริการแสดงผลการสืบค้นในระบบ internet แสดงต�ำแหน่งของ
เก็บตวั อย่างในระบบคลงั ตัวอย่างธรณีวทิ ยา ตวั อยา่ งในพน้ื ทป่ี ระเทศไทย บตั รรายการ และระบบ QR Code ในระบบ
บรกิ ารขอ้ มลู ตวั อยา่ ง การใหบ้ รกิ ารเขา้ ศกึ ษาคลงั ตวั อยา่ ง และใหบ้ รกิ าร
36 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 ตัวอยา่ งจัดแสดงในพพิ ิธภัณฑ์แร่และหนิ กรงุ เทพมหาคร

 การศึกษาวิจัยด้านล�ำดับช้ันหินและเทคโทนิคของ
ประเทศไทย

การศึกษาวิจัยด้านล�ำดับช้ันหินและเทคโทนิคของ
ประเทศไทยโดยกำ� หนดเปา้ หมายการแกป้ ญั หาการลำ� ดบั ชนั้ หนิ
และธรณวี ทิ ยาของประเทศไทยใหม้ คี วามชดั เจน และผเู้ กยี่ วขอ้ ง
สามารถน�ำไปใช้ในการวางแผนการส�ำรวจ และพัฒนา
ทรพั ยากรธรณไี ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ล รวมทง้ั การสนบั สนนุ ขอ้ มลู

ด้านธรณีวิทยาในระบบฐานข้อมูล (Big data) ของกรม กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม
ทรัพยากรธรณี ส�ำหรับผลการด�ำเนินงานของการศึกษาวิจัย
ด้านล�ำดับช้ันหินและเทคโทนิคของประเทศไทย ใน จ�ำนวน 2 ตัวอย่าง แร่บอลเคลย์ จ�ำนวน 2 ตัวอย่าง ดินเพื่อ
ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 มดี งั น ้ี อุตสาหกรรมซีเมนต์ จ�ำนวน 2 ตัวอย่าง หินดินดานเพื่อ
อตุ สาหกรรมซเี มนต์ จำ� นวน 8 ตวั อยา่ ง และหนิ ปนู จำ� นวน 163
การส�ำรวจ ศึกษาล�ำดับชั้นหินหน่วยหินพรีแคมเบรียน ตวั อยา่ ง รวมทง้ั ตรวจสอบและแกไ้ ขปรบั ปรงุ ขอ้ มลู ทรพั ยากรแร่
ของประเทศไทย พนื้ ทภี่ าคกลางตอ่ เนอ่ื งจากการสำ� รวจในพนื้ ที่ ในระบบฐานขอ้ มลู สารสนเทศทรพั ยากรธรณี (http://gis.dmr.
ภาคเหนอื ในปี พ.ศ. 2562 โดยผลการด�ำเนินการส�ำรวจศกึ ษา go.th) ทั้ง 5 จงั หวดั รวมทั้งส้ิน 843 ข้อมูล ไดแ้ ก่ จงั หวดั ชมุ พร
หนว่ ยหนิ พรแี คมเบรยี นในพนื้ ทจ่ี งั หวดั ตาก จงั หวดั กำ� แพงเพชร (จ�ำนวน 226 ข้อมูล) สุราษฎร์ธานี (จ�ำนวน 327 ข้อมูล)
และจงั หวดั กาญจนบรุ ี ประกอบดว้ ยหนิ มกิ มาไทต์ (Migmatite) นครศรธี รรมราช (จำ� นวน 199 ขอ้ มลู ) พทั ลงุ (จำ� นวน 43 ขอ้ มลู )
ที่แสดงลักษณะของการหลอมอีกครั้งของหินเดิมที่มีการปนกัน และสงขลา (จ�ำนวน 48 ข้อมูล) ได้พ้ืนที่ศักยภาพแร่
ระหวา่ งหินออรโ์ ธไนส์ (Orthogneiss) และหนิ พาราไนส์ (Par- รวมประมาณ 1,638,600 ไร่
agneiss) การศึกษาศิลาวรรณนา พบว่า หินไนส์เน้ือดอกแปร
(Granoblastic texture) ส่วนใหญ่ประกอบด้วยแร่ควอตซ์ ตัวอย่างแผนทีพ่ น้ื ทศี่ ักยภาพแรจ่ งั หวัดชุมพร
(Quartz) เฟลดส์ ปาร์ (Feldspar) ไบโอไทต์ (Biotite) มสั โคไวต์
(Muscovite) คลอไรต์ (Chlorite) เซอร์คอน (Zircon)
ฮอร์นเบลนด์ (Hornblende) และการ์เน็ต (Garnet) แสดง
โครงสร้างรูปตา (Augen) ของแร่เฟลด์สปาร์และการ์เน็ต
แสดงรอยเฉือนของผลึกดอกแปรในทิศทาง Left-lateral
หนิ ชสี ต์ (Schist) ประกอบด้วยแร่ควอตซ์ ไบโอไทต์ มัสโคไวต์
และคลอไรต์ ผลึกแร่แสดงการเรียงตัว ส่วนหินแคลก์ซิลิเกต
(Calc-silicate) ประกอบด้วยแร่แคลไซต์ (Calcite) ควอตซ์
เฟลด์สปาร์ ไดออปไซด์ (Diopside) ซอยไซต์ (Zoisite)
แอมฟิโบล (Amphibole) และแร่เซอร์คอน การศึกษาองค์
ประกอบทางเคมีและธรณเี คมี สามารถจ�ำแนกหินแปรดงั กลา่ ว
อยู่ในกลุ่มของหิน Pelitic rocks มีองค์ประกอบเดิมคล้ายหิน
จ�ำพวกหนิ ดินดาน หนิ เคลย์ หรือหินโคลนมรี ะดบั ของการแปร
สภาพอย่ใู นชว่ งของ Greenschist, Amphibolite และ Gran-
ulite facies

1.2 การส�ำรวจข้อมูลพ้ืนฐานด้านธรณีวิทยาและ  ตัวอยา่ งแผนท่พี ื้นท่ศี ักยภาพแรจ่ ังหวดั ชมุ พร
ทรพั ยากรธรณี
 สำ� รวจขอ้ มูลพ้นื ฐานดา้ นทรพั ยากรแร่  การสำ� รวจจดั ท�ำข้อมลู ธรณีเคมพี นื้ ฐาน

กรมทรัพยากรธรณี ได้ด�ำเนินการส�ำรวจข้อมูลพ้ืนฐาน การส�ำรวจจัดท�ำข้อมูลธรณีเคมีพ้ืนฐาน ปีงบประมาณ
ดา้ นทรพั ยากรแรใ่ นพน้ื ทกี่ ลมุ่ จงั หวดั ภาคใตฝ้ ง่ั อา่ วไทย 5 จงั หวดั พ.ศ. 2563 ได้ด�ำเนินการเก็บตัวอย่างธรณีเคมีชนิดตะกอน
ประกอบด้วย จังหวัดชุมพร สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช ทอ้ งนำ้� ในพน้ื ทจ่ี งั หวดั พะเยา จำ� นวน 533 ตวั อยา่ ง และจงั หวดั
พทั ลุง และสงขลา โดยดำ� เนินการเกบ็ ตัวอย่างแร่ ดนิ และหนิ กำ� แพงเพชร จำ� นวน 383 ตวั อยา่ ง เพอ่ื วเิ คราะหเ์ คมหี าปรมิ าณ
เพ่ือส่งวิเคราะห์ทางเคมี ทั้งหมด 219 ตัวอย่าง ประกอบด้วย ธาตุชนิดต่าง ๆ จำ� นวน 26 ธาตุ ได้แก่ Ag, Al, As, Ba, Be, Bi,
แร่ทรายแก้ว จ�ำนวน 15 ตัวอย่าง แร่โดโลไมต์ จ�ำนวน 26 Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K, Li, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, Pb, Sb,
ตัวอย่าง แร่ฟลูออไรต์ จ�ำนวน 1 ตัวอย่าง แร่เฟลด์สปาร์ Se, Sr, Ti, V และ Zn ดว้ ยเคร่ืองมือ Inductively Coupled
Plasma - Optical Emission Spectrometer (ICP - OES)

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 37

การศึกษาการกระจายตัวของธาตุต่าง ๆ ในที่ตะกอน จังหวัดพะเยา และบริเวณที่มีปริมาณธาตุสารหนูสูงเกินค่า
ท้องน�้ำ โดยวิธีทางสถิติพ้ืนที่จังหวัดพะเยา และพื้นที่จังหวัด ก�ำหนดมาตรฐานคุณภาพตะกอนดิน เช่น บริเวณหมู่ 10 บ้าน
กำ� แพงเพชร โดยในพนื้ ทจ่ี งั หวดั พะเยา สามารถกำ� หนดขอบเขต ปา่ หมาก ต�ำบลโกสมั พี อำ� เภอโกสัมพนี คร จังหวดั ก�ำแพงเพชร
ของบริเวณที่มีค่าสูงผิดปกติและเปรียบเทียบค่าสูงผิดปกติของ เป็นต้น 2) การใช้ประโยชน์ข้อมูลธรณีเคมีพ้ืนฐานในด้าน
ธาตุน้ันกับค่าเฉลี่ยที่พบในดินและหินท่ัวไป พบว่า มีเพียงธาตุ เกษตรกรรม โดยสนับสนุนให้ประชาชนในพ้ืนท่ีเพาะปลูกพืช
เหล็ก แมงกานีส ตะกั่ว และสังกะสีที่มีปริมาณสูงเกินค่าเฉล่ีย ทีเ่ หมาะสมกบั ธาตุอาหารทีพ่ ชื ต้องการ เช่น หมู่ 9 บ้านรว่ มจติ
และมเี พยี งธาตแุ มงกานสี เพยี งธาตเุ ดยี วทมี่ คี า่ สงู ผดิ ปกตสิ งู กวา่ ต�ำบลหนองหล่ม อ�ำเภอดอกค�ำใต้ จังหวัดพะเยา บริเวณท่ีมี
ค่าระดับเกณฑ์พื้นฐานของมาตรฐานคุณภาพดินท่ีใช้ประโยชน์ ค่าปริมาณธาตุสังกะสีสูงควรปลูกพืชท่ีเจริญได้ดีในดินท่ีมีธาตุ
เพื่อการอยอู่ าศัยและเกษตรกรรม (กรมควบคุมมลพิษ, 2547) สงั กะสสี งู เชน่ พชื ตระกลู สม้ และธญั พชื และ 3) การใชป้ ระโยชน์
ขอ้ มลู ธรณเี คมพี นื้ ฐานในดา้ นการตดิ ตามตรวจสอบการปนเปอ้ื น
 แผนทแ่ี สดงการแผก่ ระจายของธาตแุ มงกานสี (Mn) ในตะกอนทอ้ งนำ้� จากการใช้ประโยชน์พื้นท่ีบริเวณท่ีพบค่าสูงผิดปกติของธาตุ
จงั หวดั พะเยา แต่ไม่พบความสัมพันธ์กับหินต้นก�ำเนิดหรือธาตุอ่ืน ๆ เช่น
หมู่ 2 บ้านโซ้ ต�ำบลแม่นาเรือ อ�ำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
พน้ื ทจ่ี งั หวดั กำ� แพงเพชร แบง่ การกระจายตวั เปน็ 2 กลมุ่ พบค่าสูงผิดปกติของธาตุเหล็กและหมู่ 1 แม่สุกเหนือ ต�ำบล
คือ กลุ่มทีแ่ สดงปริมาณความเขม้ ข้นของธาตทุ ่ี ต่�ำกว่าคา่ เฉลย่ี แม่สุก อ�ำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา พบค่าสูงผิดปกติของธาตุ
ในพื้นที่ และกลุ่มที่แสดงปริมาณความเข้มข้นของธาตุท่ีสูงกว่า สงั กะสี อาจเปน็ ไดว้ า่ เกดิ จากการปนเปอ้ื นจากการใชป้ ระโยชน์
ค่าเฉล่ยี ในพน้ื ท่ี พบวา่ ธาตุสารหนเู กินมาตรฐานเกณฑ์คุณภาพ พนื้ ทอี่ ยา่ งไรกต็ าม ขอ้ มลู ทไี่ ดจ้ ากการสำ� รวจเปน็ ขอ้ มลู เบอ้ื งตน้
ตะกอนดินในแหล่งน้�ำผิวดินตามประกาศกรมควบคุมมลพิษ ซง่ึ ครอบคลมุ พนื้ ทเี่ ปน็ บรเิ วณกวา้ ง เพอ่ื ใหท้ ราบลกั ษณะการแผ่
ส่วนธาตุโลหะหนักอื่น ๆ เช่น โคบอลต์ โครเมียม แคดเมียม กระจายของธาตตุ ่าง ๆ เท่านนั้ หากตอ้ งการทราบถงึ ต้นกำ� เนิด
นิกเกิล ตะก่ัว ซีลีเนียม และสังกะสี ไม่เกินเกณฑ์มาตรฐาน ควรมีการส�ำรวจธรณีเคมีในขั้นรายละเอียดเพ่ิมเติมในพ้ืนท่ี
คุณภาพตะกอนดนิ ในแหล่งน้ำ� ผิวดนิ
 แผนท่ีแสดงการแผ่กระจายของธาตุสารหนู (As) ในตะกอนท้องน้�ำ
ข้อเสนอแนะส�ำหรับการบริหารจัดการพ้ืนที่มีดังนี้ จงั หวดั กำ� แพงเพชร
1) การใช้ประโยชน์ข้อมูลธรณีเคมีพื้นฐานในการก�ำหนดพื้นที่
เพ่ือการอยู่อาศัย เพ่ือเป็นการป้องกันและลดผลกระทบต่อ
สุขภาพของประชาชน จากการปนเปื้อนของธาตุเหล่านี้เข้าสู่
ห่วงโซ่อาหารทั้งทางตรงและทางอ้อม เบื้องต้นควรหลีกเล่ียง
การใชป้ ระโยชนพ์ นื้ ทเ่ี พอ่ื การอยอู่ าศยั รวมทงั้ การใชน้ ำ้� เพอื่ การ
อุปโภคและบริโภค ประกอบกับการเฝ้าระวังสุขภาพของ
ประชาชนในพ้ืนท่ีที่มีการแผ่กระจายของค่าสูงผิดปกติของธาตุ
แมงกานีส เช่น บริเวณหมู่ 6 บ้านห้วยลึก อ�ำเภอเมืองพะเยา
38 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

ท่ีมีการแผ่กระจายตัวของค่าสูงผิดปกติของธาตุ หรือธาตุที่ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม
เปน็ พษิ เพ่อื สบื ค้นถงึ แหลง่ ท่มี าของธาตดุ ังกลา่ ว อาจสนบั สนนุ
ให้ท้องถ่ินหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องน�ำข้อมูลบริเวณพ้ืนท่ีท่ีมี กว่าค่าท่ีวิเคราะห์ได้ในคาบเวลา 50 ปี เม่ือก�ำหนดให้มีสภาพ
ค่าสูงผิดปกติไปศึกษาในรายเอียดเพิ่มเติม โดยให้มีระเบียบวิธี พน้ื ทท่ี งั้ หมดเปน็ หนิ ผลการศกึ ษาพบวา่ ความเรง่ พน้ื ดนิ มคี า่ อยู่
วิจัย หรือวิธีการศึกษาเป็นมาตรฐานเดียวกันกับหน่วยงานท่ี ระหว่างร้อยละ 10.77 - 46.4 ของค่า g (เป็นสัดส่วนของค่า
ต้องการอ้างอิงมาตรฐานที่ได้มีก�ำหนดไว้แล้วเพื่อประกอบกับ อตั ราเรง่ หรอื แรงโนม้ ถว่ งของโลก) เมอื่ นำ� ขอ้ มลู ขา้ งตน้ มาแปลง
การพจิ ารณากำ� หนดขอบเขตการใชป้ ระโยชนท์ ดี่ นิ ใหเ้ หมาะสม ให้อยู่ในรูปของระดับความรุนแรงแผ่นดินไหวตามมาตรา
เพอื่ การอยอู่ าศยั การเกษตรกรรม การอตุ สาหกรรม และการใช้ เมอร์คลั ล่ี สามารถแบง่ ขอ้ มลู พื้นทภี่ ยั พบิ ตั ิแผน่ ดนิ ไหวออกเปน็
ประโยชน์อยา่ งอ่นื ใหเ้ หมาะสมและยั่งยนื 3 ระดับ ได้แก่ ระดับแรง (VI) ครอบคลุมเน้ือที่ 2,423 ตาราง
กโิ ลเมตร (รอ้ ยละ 19.46 ของพ้นื ทศ่ี ึกษา) ระดบั แรงมาก (VII)
 ประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหวระดับจังหวัด พื้นท่ี ครอบคลุมเนื้อที่ 6,751 ตารางกิโลเมตร (ร้อยละ 54.24 ของ
จังหวัดลำ� ปาง พื้นท่ีศึกษา) และระดับท�ำลาย (VIII) ครอบคลุมเน้ือที่ 3,274
ตารางกิโลเมตร (ร้อยละ 26.30 ของพื้นท่ีศึกษา) ข้อมูลระดับ
การประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหวระดับจังหวัด พ้ืนท่ี ความรุนแรงของแผ่นดินไหวในระดับแรงมาก (VII) ข้ึนไป
จงั หวดั ลำ� ปาง เปน็ การวเิ คราะหค์ วามนา่ จะเปน็ ของคา่ ความเรง่ สามารถส่งผลกระทบต่อผู้คนและส่ิงปลูกสร้างในพื้นที่หากเกิด
พนื้ ดนิ สงู สดุ ของแผน่ ดนิ ไหวทม่ี โี อกาสเพยี งรอ้ ยละ 10 ทมี่ คี า่ สงู แผ่นดินไหวพิจารณาจากขนาดแผ่นดินไหวสูงสุดท่ีมีโอกาส
เกิดข้ึนได้จากแหล่งก�ำเนิด ซ่ึงเป็นพื้นท่ีท่ีมีแนวรอยเล่ือนมี
พลงั พาดผ่าน

 แผนท่ีภัยพิบัติแผ่นดินไหวของจังหวัดล�ำปางแสดงระดับความรุนแรง  ประเมนิ ภยั พบิ ตั แิ ผน่ ดนิ ไหวตามสภาพธรณวี ทิ ยา
(ก�ำหนดใหส้ ภาพพ้นื ทเ่ี ปน็ หิน) ระดับอ�ำเภอ พื้นทีจ่ งั หวดั ลำ� พูน และล�ำปาง

การประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหวตามสภาพธรณีวิทยา
ระดบั อำ� เภอ พน้ื ทจ่ี งั หวดั ลำ� พนู และลำ� ปาง ไดด้ ำ� เนนิ การศกึ ษา
ธรณีวิทยาตามแนวรอยเลื่อน ธรณีวิทยาควอเทอร์นารี ธรณี
สัณฐานท่ีบ่งช้ีว่าเป็นรอยเล่ือนมีพลัง ขุดร่องส�ำรวจธรณีวิทยา
แผ่นดินไหว และประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหว ผลการศึกษา
ธรณีวทิ ยาตามแนวรอยเล่อื นและธรณีวิทยาควอเทอรน์ ารี ของ
กลุ่มรอยเล่ือนแม่ทา บริเวณพ้ืนท่ีอ�ำเภอแม่ทา จังหวัดล�ำพูน
และกลุ่มรอยเล่ือนพะเยา พื้นที่อ�ำเภอวังเหนือ จังหวัดล�ำปาง
รอยเล่ือนทั้งสองน้ีพาดผ่านหินฐานท่ีมีอายุแก่และตะกอน
ควอรเ์ ทอรน์ ารี

รอยเลื่อนแม่ทา มีแนวการวางตัวในทิศตะวันออก
เฉยี งเหนอื -ทศิ ตะวนั ตกเฉยี งใต้ ประกอบดว้ ย 12 รอยเลอ่ื นยอ่ ย
มีความยาวต้ังแต่ 2.70 - 17.62 กิโลเมตร เคยมีแผ่นดินไหว
ในอดีตเกิดข้ึนขนาด 5.6 - 6.6 Mw มีธรณีสัณฐาน ที่บ่งชี้ถึง
ความมีพลังของรอยเลื่อน คือ ธารเหลื่อม สันกั้นผารอยเลื่อน
และผาสามเหลี่ยม อาศัยข้อมูลแผ่นดินไหวจากร่องส�ำรวจใน
พนื้ ทศี่ กึ ษา รอยเลอื่ นแมท่ าเลอ่ื นตวั ครงั้ ลา่ สดุ เมอ่ื 1,000 ปที แ่ี ลว้
มีคาบอุบัติซ้�ำประมาณ 2,000 - 4,000 ปี อัตราการเล่ือนตัว
ระยะยาวมีค่าประมาณ 0.5 - 0.1 มลิ ลเิ มตร/ปี

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 39

รอยเล่ือนพะเยา มีแนวการวางตัวในทิศเหนือ - ทิศใต้ การประเมินภัยพิบัติแผ่นดินไหว ตามสภาพธรณีวิทยา
ประกอบด้วย 8 รอยเล่ือนย่อย โดยมีความยาวต้ังแต่ 5.10 - ระดบั อำ� เภอ พ้นื ทจ่ี ังหวดั ล�ำพนู และลำ� ปาง ภายใตส้ ภาพพนื้ ท่ี
26.62 กโิ ลเมตร เคยมแี ผน่ ดนิ ไหวในอดตี เกดิ ขน้ึ ขนาด 5.9 - 6.7 ทงั้ หมดเปน็ หนิ และสภาพของดนิ ผลการศกึ ษา พบวา่ ความเรง่
Mw มีธรณีสัณฐานที่บ่งช้ีถึงความมีพลังของรอยเลื่อน คือ พื้นดินสูงสุดภายใต้สภาพพ้ืนที่ทั้งหมดเป็นหิน มีค่าอยู่ระหว่าง
ผารอยเลื่อน ผาสามเหล่ียม หุบเขาเส้นตรง ธารเหลื่อม และ รอ้ ยละ 4.85 - 46.4 ของค่า g โดยบริเวณท่ีมคี า่ ความเรง่ พ้นื ดนิ
สันกั้น อาศัยข้อมูลแผ่นดินไหวจากร่องส�ำรวจในพื้นท่ีศึกษา สูงสุดอยู่ใกล้กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังพาดผ่าน และเมื่อน�ำข้อมูล
รอยเลื่อนพะเยา เลอ่ื นตัวคร้งั ลา่ สดุ เมือ่ 4,000 ปี ที่แลว้ มคี าบ ความเร่งพ้ืนดินมาแปลงให้อยู่ในรูปของระดับความรุนแรง
อบุ ตั ซิ ำ�้ ประมาณ 1,000 - 4,000 ปี อตั ราการเลอื่ นตวั ระยะยาว แผ่นดินไหวตามมาตราเมอร์คัลลี่ อยู่ในระดับค่อนข้างแรง (V)
มคี า่ ประมาณ 0.2 - 0.8 มิลลเิ มตร/ปี ถึงระดับแรงมาก (VII) ข้ึนไป ส่วนความเร่งพื้นดินสูงสุดตาม
สภาพดนิ มีคา่ อยูร่ ะหวา่ งรอ้ ยละ 7 - 66 ของค่า g และเมอื่ นำ�
ข้อมูลมาแปลงให้อยู่ในรูปของระดับความรุนแรงแผ่นดินไหว
ตามมาตราเมอร์คัลล่ี อยู่ในระดับค่อนข้างแรง (V) ถึงระดับ
แรงมาก (VII) ขน้ึ ไป

 แผนที่ภัยพิบัติแผ่นดินไหวของจังหวัดล�ำพูนและล�ำปาง แสดงค่า  แผนที่ภัยพิบัติแผ่นดินไหวของจังหวัดล�ำพูนและล�ำปาง แสดงค่า
ความเรง่ พ้ืนดิน (ตามสภาพธรณวี ิทยา) ความเรง่ พ้นื ดิน (ตามสภาพธรณีวทิ ยา)

40 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230

2. ด้านการจัดท�ำนโยบาย แผน มาตรการ และ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม
แนวทางการบริหารจดั การทรพั ยากรธรณี
2.1 จัดท�ำนโยบาย แผน มาตรการแนวทางและข้อ ก่อนจัดท�ำเป็นแผนปฏิบัติราชการกรมทรัพยากรธรณี ระยะ
เสนอการบรหิ ารจดั การทรัพยากรธรณี 3 ปี (พ.ศ. 2563 - 2565) และเสนอผู้บริหารพิจารณาให้
ความเหน็ ชอบตามลำ� ดบั ทงั้ น้ี การขบั เคลอื่ นแผนปฏบิ ตั ริ าชการ
กรมทรพั ยากรธรณี ในฐานะหน่วยงานหลกั ในการสงวน กรมทรพั ยากรธรณี ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 - 2565) มี 6 แผน
การอนุรักษ์ การฟื้นฟู และการบริหารจัดการด้านธรณีวิทยา ย่อยรองรับ ประกอบด้วยโครงการทั้งสิ้น 16 โครงการ วงเงิน
ทรพั ยากรธรณี ซากดกึ ดำ� บรรพ์ ธรณวี ทิ ยาสง่ิ แวดลอ้ ม และธรณี งบประมาณรวม 2,171.2 ล้านบาท มรี ายละเอยี ดดังน้ี
พิบตั ิภยั โดยมกี ารสำ� รวจ ตรวจสอบ และวจิ ัยสภาพธรณีวิทยา
และทรพั ยากรธรณี การประเมนิ ศักยภาพแหลง่ ทรัพยากรธรณี 1. แผนปฏิบัติราชการเรื่องการสร้างการเติบโตอย่าง
การกำ� หนดและกำ� กบั ดแู ลเขตพน้ื ทสี่ งวน อนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรณี ยงั่ ยนื อนรุ กั ษ์ ฟน้ื ฟู และปอ้ งกนั การทำ� ลายทรพั ยากรธรรมชาติ
และพ้ืนท่ีเสี่ยงต่อธรณีพิบัติภัย เพ่ือการพัฒนาทรัพยากรธรณี (รวม 2 โครงการ งบประมาณ 485.20 ล้านบาท)
คณุ ภาพชีวิตเศรษฐกจิ และสังคมอยา่ งยั่งยนื และเกดิ ประโยชน์
สงู สุด และการเสนอความเหน็ เพ่อื การก�ำหนดพ้นื ทแี่ ละการจดั 2. แผนปฏบิ ตั ริ าชการเรอ่ื งการจดั การผลกระทบจากการ
ทำ� นโยบาย แผน และมาตรการ รวมทงั้ ดำ� เนนิ การตามกฎหมาย เปลี่ยนแปลงสภาวะภูมิอากาศ (รวม 2 โครงการงบประมาณ
ว่าด้วยการคุ้มครองซากดึกด�ำบรรพ์ กฎหมายแร่ในส่วนที่รับ 153.00 ลา้ นบาท)
ผิดชอบ และกฎหมายอ่ืนที่เก่ียวข้อง โดยในปีงบประมาณ
พ.ศ. 2563 กรมทรพั ยากรธรณไี ดจ้ ดั ทำ� นโยบาย แผน มาตรการ 3. แผนปฏิบัติราชการเร่ืองการสร้างการเติบโตอย่าง
และแนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรธรณี ซึ่งค�ำนึงถึง ย่ังยืนบนสังคมเศรษฐกิจภาคทะเล (1 โครงการ งบประมาณ
ความสอดคล้องกับทิศทางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของ 100.00 ล้านบาท)
ประเทศในปจั จบุ นั ภายใตแ้ นวคดิ แบบการมสี ว่ นรว่ มของผมู้ สี ว่ น
ได้เสีย และการบูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงานอื่น ๆ 4. แผนปฏิบัติราชการเรื่องการสร้างรายได้จากการ
ที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและ ทอ่ งเท่ียว (1 โครงการ งบประมาณ 90.00 ล้านบาท)
สิ่งแวดล้อม รวมท้ังด�ำเนินการเร่งรัด ติดตาม ประเมินผล
การน�ำนโยบาย แผน มาตรการและแนวทางการบริหารจัดการ 5. แผนปฏิบัติราชการบูรณาการพัฒนาพ้ืนท่ีระดับภาค
ทรัพยากรธรณีไปสู่การปฏบิ ัติ ดังนี้ (1 โครงการ งบประมาณ 79.50 ลา้ นบาท)

 แผนปฏิบัติราชการกรมทรัพยากรธรณี ระยะ 3 ปี
(พ.ศ. 2563 - 2565)

จดั ทำ� ขน้ึ เพอื่ ใชเ้ ปน็ เครอ่ื งในการขบั เคลอื่ นการดำ� เนนิ งาน
ตามยุทธศาสตร์กรมทรัพยากรธรณี ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 -
2565) ซ่ึงมีกระบวนการจัดท�ำโดยทบทวนและวิเคราะห์ความ
เช่ือมโยงภารกิจของกรมทรัพยากรธรณีกับเป้าหมายภายใต้
แผนระดับชาติและแผนปฏิบัติราชการของหน่วยงานต้นสังกัด
คือ แผนปฏิบัติราชการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ
สง่ิ แวดลอ้ ม พ.ศ. 2563 - 2565 ถ่ายทอดยุทธศาสตร์ กลยุทธ์
ตวั ช้วี ัด และคา่ เปา้ หมายภายใตย้ ทุ ธศาสตร์กรมทรัพยากรธรณี
ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 - 2565) สู่การก�ำหนดแผนงาน
งบประมาณ และผู้รับผิดชอบภายใต้การมีส่วนร่วมทั้งองค์กร

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 41

6. แผนปฏบิ ตั ริ าชการเรอื่ งการสรา้ งการเตบิ โตบนคณุ ภาพ ศกึ ษาเพอื่ เสนอแนะแนวทางการบรหิ ารจดั การเชงิ พนื้ ที่ “สสุ าน
ท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (รวม 10 โครงการ งบประมาณ หอยแหลมโพธิ์” สามารถก�ำหนดประเด็นส�ำคัญและข้อเสนอ
1,263.50 ลา้ นบาท) แนวทางเพอ่ื ใหเ้ ปน็ ขอ้ มลู สำ� หรบั หนว่ ยงานรฐั และชมุ ชนทอ้ งถนิ่
นำ� ไปใชป้ ระกอบการวางแผน การตดั สนิ ใจเพอ่ื การบรหิ ารจดั การ
 ข้อเสนอแนะ/แนวทางการบริหารจัดการเชิงพ้ืนท่ี พนื้ ท่ี ดังน้ี
จังหวดั กระบี่
1. การปอ้ งกัน และลดการกัดเซาะช้ันสสุ านหอย สาเหตุ
สืบเน่ืองจากการด�ำเนินงานโครงการจ�ำแนกเขตเพื่อ การพังทลายของชั้นหินสุสานหอยมาจากคล่ืน และน�้ำทะเล
การจัดการด้านธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณีรายจังหวัด เป็นหลัก การป้องกันและแก้ไขจึงควรมุ่งเน้นวิธีการลด
ปีงบประมาณ พ.ศ. 2549 - 2559 และผลการเผยแพร่องค์ ความรุนแรงของคล่ืนและน�้ำทะเลที่จะเคล่ือนมาปะทะช้ันหิน
ความรแู้ ละชดุ ขอ้ มลู โครงการดงั กลา่ ว ทำ� ใหก้ รมทรพั ยากรธรณี สุสานหอย โดยต้องค�ำนึงถึงผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม
ได้ตระหนักถึงความต้องการของพ้ืนท่ีเก่ียวองค์ความรู้ ข้อมูล ในบริเวณน้ันด้วย ทั้งน้ี การสร้างเขื่อนกันคลื่นนอกชายฝั่ง
ด้านธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณีและข้อเสนอแนะแนวทาง เปน็ มาตรการท่ปี อ้ งกันการกัดเซาะชายฝง่ั ไดด้ ี แต่มขี อ้ ด้อย คือ
เพอ่ื ใชป้ ระกอบการบรหิ ารจดั การเชงิ พนื้ ทแ่ี บบองคร์ วมประกอบ ลดความสวยงามของสภาพธรรมชาติในบริเวณน้ัน เสียค่าใช้
กับยุทธศาสตร์กรมทรัพยากรธรณี ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 - จา่ ยสงู ลกั ษณะชายฝง่ั อาจจะเปลยี่ นแปลงและทำ� ใหก้ ารสญั จร
2565) ก�ำหนดทิศทางการด�ำเนินงานมุ่งเน้นประสิทธิภาพและ ทางน�ำ้ ไม่สะดวกเทา่ ทคี่ วร
ประสิทธิผลในการบริหารจัดการเชิงประเด็นและเชิงพื้นท่ี
ด้านธรณีวิทยา ทรัพยากรธรณี ซากดึกด�ำบรรพ์ ธรณีวิทยา 2. การค้มุ ครองและบรหิ ารจัดการแหล่งซากดึกดำ� บรรพ์
ส่ิงแวดล้อม และธรณพี ิบัติภัยอยา่ งเป็นรูปธรรม ปีงบประมาณ ที่ขน้ึ ทะเบียนตามกฎหมายว่าด้วยการคมุ้ ครองซากดกึ ดำ� บรรพ์
พ.ศ. 2563 กองอนุรกั ษแ์ ละจดั การทรพั ยากรธรณี จงึ คัดเลอื ก แหล่งซากสุสานหอยแหลมโพธ์ิ เป็นแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์
พ้ืนท่ีจังหวัดกระบ่ี ซ่ึงมีความโดดเด่นด้านแหล่งธรณีวิทยา ทข่ี ึ้นทะเบยี นตามมาตรา 14 ซง่ึ คุม้ ครองแหลง่ ซากดึกด�ำบรรพ์
แหล่งทรัพยากรแร่ แหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ และธรณีวิทยา ดังกล่าวไว้เพื่อประโยชน์ในการศึกษาประวัติความเป็นมา
สิ่งแวดล้อมและธรณีพิบัติภัย เป็นพื้นท่ีต้นแบบในการศึกษา ของโลก บรรพชวี นิ วิทยา บรรพชีววิทยา หรือการล�ำดบั ชัน้ หิน
จัดท�ำข้อเสนอ/แนวทางบริหารจัดการทรัพยากรธรณีเชิงพื้นที่ ท้ังน้ี ภายหลังการประกาศให้แหล่งซากสุสานหอยแหลมโพธ์ิ
โดยใชก้ รณศี กึ ษา “สสุ านหอยแหลมโพธ”ิ์ ทแี่ มว้ า่ จะอยใู่ นเขต ซง่ึ อยใู่ นทดี่ นิ ของรฐั เปน็ แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพท์ ข่ี นึ้ ทะเบยี นแลว้
คุม้ ครองตามกฎหมายถึงสองฉบับ คือ พระราชบัญญัติคุ้มครอง หากเจ้าของ ผู้ครอบครอง หรือผู้มีสิทธิในที่ดินโดยชอบด้วย
ซากดึกด�ำบรรพ์ พ.ศ. 2551 และพระราชบัญญัติอุทยาน กฎหมายจะด�ำเนินการใด ๆ ในแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ จะต้อง
แหง่ ชาติ พ.ศ. 2562 แตส่ ภาพปจั จบุ นั มกี ารกดั เซาะชายฝง่ั และ ด�ำเนินการตามมาตรการท่ีเก่ียวข้องตามที่พระราชบัญญัติ
การพังทลายของช้ันสุสานหอยจนอาจส่งผลกระทบให้ คุ้มครองซากดึกด�ำบรรพ์ ก�ำหนดรายละเอียดไว้ในมาตรา 14,
แหล่งเสื่อมโทรมด้อยคุณค่าจนหมดสิ้นในท่ีสุด อน่ึง ผลการ 18, 19, 20, 21, 23 และ 24

3. การพัฒนาเพิ่มศักยภาพแหล่งท่องเท่ียวจากคุณค่า
ทางธรณีวิทยา การพัฒนาการสื่อความหมายคุณค่าทาง
ธรณีวิทยาในการเป็นแหล่งสะสมตัวตามธรรมชาติของตะกอน
และส่ิงมีชีวิตท่ีเคยอยู่ในหนองน้�ำจืดหรือทะเลสาบโบราณ
ยคุ เทอรเ์ ชยี รที เ่ี ปน็ แหลง่ สสุ านหอยเดยี วในโลกทพี่ บอยใู่ นพนื้ ท่ี
ชายฝั่งทะเล เพ่ือเสริมศักยภาพของแหล่งสุสานหอยแหลมโพธิ์
ทแี่ มป้ จั จบุ นั จะเปน็ แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วทม่ี ชี อ่ื เสยี งของจงั หวดั กระบี่
ให้มีคุณค่าและดึงดดู ใจมากขนึ้

 สสุ านหอยแหลมโพธิ์

42 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

3. ด้านการจัดการซากดึกด�ำบรรพ์ ธรณีวิทยา กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม
และธรรมชาติวิทยา
3.1 การบริหารจัดการ จัดตั้งและพัฒนาพิพิธภัณฑ์ ท้ังนี้ เพ่ือเป็นศูนย์รวมการให้ความรู้ทางด้านธรณีวิทยา
ซากดกึ ด�ำบรรพ์ ธรณีวิทยา และธรรมชาติวิทยา ทุกสาขาของประเทศ เป็นแหล่งอนุรักษ์และแหล่งท่องเที่ยว
ท่ีมีสาระส�ำคัญ สามารถสร้างรายได้ให้กับท้องถิ่นควบคู่กับ
กรมทรัพยากรธรณีมีพิพิธภัณฑ์และศูนย์ศึกษาวิจัย การใหก้ ารศึกษาและความรู้ สำ� หรบั ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
ในการก�ำกับดูแล จ�ำนวน 7 แห่ง โดยได้จัดต้ังศูนย์ศึกษาวิจัย มีจ�ำนวนผู้รับบริการด้านพิพิธภัณฑ์ และศูนย์ศึกษาวิจัยต่าง ๆ
และพิพิธภัณฑ์ธรณีวิทยาขึ้นไว้ในพื้นท่ีซ่ึงเป็นแหล่งค้นพบ ให้บริการความรู้ด้านธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณีแก่ผู้รับ
ซากดกึ ดำ� บรรพท์ ส่ี ำ� คญั ๆ ไดแ้ ก่ ศนู ยศ์ กึ ษาวจิ ยั และพพิ ธิ ภณั ฑ์ บริการ จ�ำนวนท้ังส้ิน 542,903 ราย และผู้รับบริการมีความ
ไดโนเสาร์ จังหวัดขอนแก่น พบซากไดโนเสาร์คร้ังแรกของ พงึ พอใจตอ่ งานบรกิ าร ร้อยละ 92.45
ประเทศไทยและพบหลายสายพันธุ์ พิพิธภัณฑ์สิรินธร จังหวัด
กาฬสนิ ธ์ุ ในพนื้ ทท่ี พี่ บซากไดโนเสารท์ สี่ มบรู ณท์ สี่ ดุ ของประเทศ
พพิ ธิ ภณั ฑแ์ ร่ - หนิ ถนนพระราม 6 กรงุ เทพมหานคร ศนู ยศ์ กึ ษา
วิจัยแร่และหิน จังหวัดระยอง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
ธรณีวิทยาเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดปทุมธานี พิพิธภัณฑ์
ซากดกึ ด�ำบรรพ์ ธรณีวทิ ยา และธรรมชาตวิ ิทยา จงั หวัดลำ� ปาง
และพิพิธภัณฑ์ซากดกึ ดำ� บรรพ์ ธรณีวิทยา และธรรมชาตวิ ิทยา
ตำ� บลท่าขา้ ม อ�ำเภอพุนพนิ จงั หวดั สุราษฎร์ธานี

 พพิ ิธภณั ฑส์ ิรินธร จงั หวดั กาฬสินธ์ุ

 พพิ ิธภัณฑซ์ ากดกึ ด�ำบรรพ์ ธรณีวทิ ยา และธรรมชาตวิ ทิ ยา จังหวดั ล�ำปาง

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 43

 ศูนย์ศกึ ษาวิจัยและพพิ ิธภัณฑไ์ ดโนเสารภ์ เู วยี ง

 พพิ ธิ ภณั ฑ์แร่ - หนิ ถนนพระราม 6 กรงุ เทพมหานคร

 พิพธิ ภณั ฑสถานแหง่ ชาติเฉลิมพระเกียรติ ธรณวี ิทยา และธรรมชาติวิทยา จังหวดั ปทมุ ธานี

 พิพธิ ภณั ฑซ์ ากดกึ ด�ำบรรพ์ ธรณวี ทิ ยา และธรรมชาตวิ ทิ ยา จงั หวัดสรุ าษฎรธ์ านี

44 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230

3.2 การค้มุ ครองแหลง่ และซากดกึ ดำ� บรรพ์ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม
 คมุ้ ครอง อนรุ กั ษ์ และพฒั นา แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพ์
 การสำ� รวจศกึ ษาวจิ ัยแหลง่ ซากดึกดำ� บรรพพ์ นังเสอ่ื จังหวดั ชัยภูมิ
1. ส�ำรวจตรวจสอบ ประเมินแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ด�ำเนินการประเมินแหล่ง (2) การส�ำรวจขุดค้นเพื่อการอนุรักษ์แหล่งและ
ซากดกึ ดำ� บรรพ์ จำ� นวน 4 พน้ื ท่ี คอื (1) จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ พบวา่ ซากดึกด�ำบรรพ์ภูน้อย จังหวัดกาฬสินธุ์ ด�ำเนินการรวบรวม
เปน็ แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพส์ ตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั จำ� นวน 19 แหลง่ ข้อมูลแหล่งขุดค้นภูน้อยและรวบรวมข้อมูลซากดึกด�ำบรรพ์ที่
แหล่งซากดกึ ด�ำบรรพ์สัตวไ์ มม่ ีกระดูกสันหลงั จำ� นวน 1 แหล่ง พบก่อนหน้าน้ีรวมถึงการจ�ำแนกชนิดสิ่งมีชีวิตที่พบท�ำการ
แหล่งซากดึกด�ำบรรพ์พืช จ�ำนวน 1 แหล่ง และแหล่งซาก อนุรักษ์ตัวอย่างในภาคสนามด้วยการเข้าเฝือกเพ่ือป้องกัน
ดกึ ดำ� บรรพ์ รอ่ งรอยซากดกึ ดำ� บรรพ์ จำ� นวน 1 แหลง่ (2) จงั หวดั ความเสียหายต่อซากดึกด�ำบรรพ์ระหว่างการขนย้ายไปยังคลัง
ขอนแก่น จ�ำนวน 18 แหล่ง พบว่าเป็นแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ ตัวอย่างซากดกึ ดำ� บรรพ์ ณ พพิ ธิ ภณั ฑ์สริ ินธร
สตั ว์มกี ระดกู สันหลัง จำ� นวน 13 แหลง่ แหล่งซากดึกด�ำบรรพ์
สตั ว์ไม่มีกระดกู สันหลงั จำ� นวน 3 แหลง่ แหล่งซากดกึ ดำ� บรรพ์
พืช จ�ำนวน 1 แหล่ง และแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ร่องรอย
ซากดกึ ดำ� บรรพ์ จำ� นวน 1 แหล่ง (3) จงั หวัดอุทัยธานี จำ� นวน
29 แหลง่ โดยเปน็ แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพส์ ตั วไ์ มม่ กี ระดกู สนั หลงั
ทั้งหมด และ (4) จงั หวัดสรุ าษฎรธ์ านี จำ� นวน 25 แหลง่ เป็น
แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพส์ ตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั จำ� นวน 2 แหลง่ และ
แหล่งซากดึกด�ำบรรพส์ ัตว์ไม่มีกระดกู สันหลัง 23 แหลง่

2. ส�ำรวจศึกษาแหลง่ ซากดึกดำ� บรรพ์
(1) สำ� รวจศกึ ษาวจิ ยั แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพพ์ นงั เสอ่ื
จังหวัดชัยภูมิ ด�ำเนินการส�ำรวจศึกษาแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์
ไดโนเสาร์บ้านพนงั เสอื่ จังหวดั ชัยภมู ิ

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230 45

 ภาพตัวอย่างซากดึกด�ำบรรพ์ แหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ภูน้อย จังหวัด  งานคุ้มครอง อนรุ ักษ์ และพฒั นาซากดกึ ด�ำบรรพ์
กาฬสนิ ธุ์
1. สำ� รวจตรวจสอบศกึ ษาดา้ นความหลากหลายของ
3. ข้นึ ทะเบียนแหลง่ ซากดกึ ด�ำบรรพ์ ศักยภาพของซากดึกด�ำบรรพ์ในประเทศการจัดท�ำจ�ำลอง
(1) ด�ำเนินการประกาศเปน็ แหล่งซากดกึ ด�ำบรรพ์ ตัวอย่างซากดึกด�ำบรรพ์ ด�ำเนินการจัดท�ำแบบจ�ำลอง
ที่ข้ึนทะเบียนตามท่ีก�ำหนดในพระราชบัญญัติคุ้มครอง ซากดึกด�ำบรรพ์เพื่อใช้ในการจัดแสดงนิทรรศการ และ
ซากดึกด�ำบรรพ์ พ.ศ. 2551 โดยแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ท่ี สอดคลอ้ งกบั งานดา้ นพพิ ธิ ภณั ฑใ์ นสว่ นตา่ ง ๆ ภายใตก้ ารกำ� กบั
ผ่านมติเห็นชอบให้ประกาศเป็นแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ขึ้น ดูแลของกรมทรัพยากรธรณี และเพ่ือเป็นประโยชน์ในการ
ทะเบียนในการประชุมคณะอนุกรรมการแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ แลกเปล่ียนชิ้นตัวอย่างจ�ำลองกับหน่วยงานอ่ืน ๆ ท้ังภายใน
ครั้งที่ 1/2563 และ 2/2563 จ�ำนวน 2 แหล่ง พร้อมท้ัง ประเทศและระหวา่ งประเทศ
จัดท�ำข้อมูลแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ต่าง ๆ ตามแบบประกาศท่ี
ก�ำหนดเพ่ือเสนอประกาศในราชกิจจานุเบกษา ได้แก่ 2. รบั แจ้งและตรวจสอบซากดึกดำ� บรรพต์ ามท่ีมกี าร
แหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ เป็นแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ที่ข้ึนทะเบียน แจง้ และดำ� เนนิ งานตามขนั้ ตอนของพระราชบญั ญตั คิ มุ้ ครอง
(รอยตีนไดโนเสาร์ภูเก้า) และแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ เป็น ซากดึกด�ำบรรพ์ พ.ศ. 2551 ด�ำเนินการรับแจ้งตรวจสอบ
แหล่งซากดึกดำ� บรรพ์ท่ขี น้ึ ทะเบยี น (ไดโนเสารภ์ ูน้อย) ซากดึกด�ำบรรพ์ และขออนุญาตเกย่ี วกบั ซากดกึ ด�ำบรรพ์ ในปี
4. อนุรักษ์/พัฒนาแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ ด�ำเนินการ พ.ศ. 2563 รบั แจง้ คน้ พบซากดกึ ดำ� บรรพ์ 9 ครงั้ แจง้ ครอบครอง
อนุรักษ์ซากดึกด�ำบรรพ์ และปรับปรุงบริเวณแหล่ง ซากดึกด�ำบรรพ์ในประเทศ 11 คร้ัง แจ้งครอบครอง
ซากดกึ ดำ� บรรพ์ท่ีสำ� คญั 3 แหลง่ ได้แก่ แหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพ์ ซากดกึ ดำ� บรรพใ์ นตา่ งประเทศ 1 ครง้ั แจง้ นำ� เขา้ ซากดกึ ดำ� บรรพ์
ไม้กลายเป็นหิน จังหวัดตาก แหล่งซากดึกด�ำบรรพ์รอยตีน 5 ครั้ง แจ้งส่งออกซากดึกด�ำบรรพ์ ท่ีพบนอกราชอาณาจักร
ไดโนเสาร์ท่าอุเทน จังหวัดนครพนม แหล่งปลาโบราณภูน�้ำจ้ัน 3 ครั้ง และแจ้งอนุญาตค้าซากดึกด�ำบรรพ์ 2 ครั้ง รวมทั้งส้ิน
จังหวดั กาฬสนิ ธุ์ 31 ครั้ง
46 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp �ำo ปr tี 22 506230
3. ตรวจสอบและจัดท�ำฐานข้อมูลการจัดเก็บ
ซากดึกด�ำบรรพ์ ด�ำเนินการจัดท�ำข้อมูลซากดึกด�ำบรรพ์ ใน
ระบบบริหารจัดการซากดึกด�ำบรรพ์ จ�ำนวน 8 รายการดังนี้
(1) ข้อมูลซากดึกด�ำบรรพ์ (2) ข้อมูลแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์
(3) ข้อมูลแหล่งเรียนรู้ทางด้านซากดึกด�ำบรรพ์ (4) ข้อมูล
เอกสารและรายงานด้านซากดึกด�ำบรรพ์ (5) ข้อมูลการแจ้ง
ครอบครองซากดึกด�ำบรรพ์ (6) ข้อมูลการแจ้งพบ (7) ข้อมูล
การขออนญุ าตคา้ ซากดกึ ดำ� บรรพ์ และ (8) ขอ้ มลู การขออนญุ าต
น�ำเข้า - ส่งออกซากดกึ ดำ� บรรพ์

4. ข้ึนทะเบียนซากดึกด�ำบรรพ์ ตามที่ก�ำหนด
ในพระราชบัญญัติคุ้มครองซากดึกด�ำบรรพ์ พ.ศ. 2551
ด�ำเนินการจัดท�ำบัญชีซากดึกด�ำบรรพ์ท่ีส�ำคัญ จ�ำนวน 32
หมายเลขรหสั ประจ�ำตัวอย่าง THF 2561 1 00250 ถึง 2561
1 00281 โดยจัดทำ� ข้อมูลซากดกึ ด�ำบรรพ์ต่าง ๆ พร้อมรปู ภาพ
และความส�ำคัญ ตามแบบประกาศทก่ี �ำหนดเพื่อเสนอประกาศ
ในราชกิจจานุเบกษา และข้อมูลซากดึกด�ำบรรพ์ทั้งหมดนี้
ได้ผ่านมติเห็นชอบให้ประกาศขึ้นทะเบียนซากดึกด�ำบรรพ์ใน
การประชุม คณะกรรมการซากดึกด�ำบรรพ์ ครั้งท่ี 2/2563
วนั ท่ี 26 มถิ นุ ายน 2563 มมี ตใิ หด้ ำ� เนนิ การประกาศขนึ้ ทะเบยี น
ซากดึกด�ำบรรพ์ประกาศในราชกิจจานุเบกษา จ�ำนวน 30 ชิ้น

ตัวอย่าง ประกอบด้วย ซากดึกด�ำบรรพ์ไดโนเสาร์ จ�ำนวน กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม
30 ชน้ิ ซากดึกดำ� บรรพ์สตั วฟ์ นั ฉลาม จำ� นวน 2 ช้นิ และจัดท�ำ
หนังสือเรียนเลขาธิการคณะรัฐมนตรีเพื่อขอส่งประกาศ 2. ประสาน/จดั การแหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพท์ ขี่ นึ้ ทะเบยี น
กรมทรัพยากรธรณีให้ซากดึกด�ำบรรพ์เป็นซากดึกด�ำบรรพ์ หรือเขตส�ำรวจและศึกษาวิจัย หรือซากดึกด�ำบรรพ์ท่ีขึ้น
ท่ีขึ้นทะเบียนไปประกาศในราชกิจจานุเบกษา พร้อมน�ำเรียน ทะเบยี น โดยดำ� เนินการในพื้นทไี่ ดโนเสาร์บา้ นพนงั เส่อื จังหวัด
(ร่าง) ประกาศกรมทรพั ยากรธรณีต่ออธิบดกี รมทรัพยากรธรณี ชัยภูมิ พ้ืนที่แหล่งรอยตีนท่าอุเทน จังหวัดนครพนม แหล่งไม้
เรอ่ื ง ใหซ้ ากดกึ ดำ� บรรพ์ เปน็ ซากดกึ ดำ� บรรพท์ ขี่ น้ึ ทะเบยี นตาม กลายเป็นหิน จังหวัดขอนแก่น และแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์
แบบที่ก�ำหนด จำ� นวน 32 ชิ้นตวั อย่าง บ้านอา่ วน�ำ้ จงั หวดั กระบ่ี

 บรหิ ารการคุม้ ครองแหลง่ และซากดกึ ดำ� บรรพ ์  แหล่งซากดึกดำ� บรรพบ์ ้านอ่าวนำ้� จงั หวัดกระบ่ี

1. จัดประชุมและสนับสนุนการด�ำเนินงานของ  สง่ เสรมิ สนบั สนนุ การพฒั นาองคค์ วามรดู้ า้ นแหลง่
คณะกรรมการและคณะอนุกรรมการตามพระราชบัญญัติ ซากดกึ ด�ำบรรพ์และซากดึกดำ� บรรพ์
คมุ้ ครองซากดกึ ดำ� บรรพ์ พ.ศ. 2551 รวมถงึ คณะอนกุ รรมการ
คณะท�ำงานและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและรวมไปถึงการ 1. จัดการส่งเสริมองค์ความรู้ให้กับกลุ่มเป้าหมาย
ดำ� เนนิ การอน่ื ๆ ทจ่ี ำ� เปน็ ตอ่ การคมุ้ ครองแหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพ์ ด�ำเนินการนิทรรศการ และกิจกรรมส่งเสริมองค์ความรู้
และซากดึกด�ำบรรพ์ ได้แก่ คณะกรรมการคุ้มครอง ดา้ นการอนรุ กั ษธ์ รณวี ทิ ยา ซากดกึ ดำ� บรรพ์ และทรพั ยากรธรณี
ซากดึกด�ำบรรพ์ (1 ครั้ง) คณะอนุกรรมการซากดึกด�ำบรรพ์ ในวนั ที่ 11 มกราคม 2563 จดั ขนึ้ ณ เขตพระราชฐานในพระองค์
(2 ครั้ง) คณะอนุกรรมการแหล่งซากดึกด�ำบรรพ์ (1 คร้ัง) ราชวิถี และท�ำเนียบรัฐบาล กรุงเทพมหานคร มีผู้เข้าร่วมชม
คณะกรรมการบริหารกองทุนจัดการซากดึกด�ำบรรพ์ (4 คร้ัง) นิทรรศการ จำ� นวน 60,000 คน
คณะกรรมการติดตาม และประเมินผลการด�ำเนินงานของ
กองทุนจัดการซากดึกด�ำบรรพ์ (3 ครั้ง) คณะอนุกรรมการ
กลั่นกรองข้อเสนอโครงการ ขอเงินช่วยเหลือหรืออุดหนุน
กจิ การใด ๆ จากกองทนุ จดั การซากดกึ ด�ำบรรพ์ (5 ครัง้ )

 ภาพกิจกรรมนิทรรศการและกิจกรรมส่งเสริมองค์ความรู้ด้านการอนุรักษ์ธรณีวิทยา ซากดึกด�ำบรรพ์ และทรัพยากรธรณี ณ เขตพระราชฐานใน
พระองค์ ราชวิถี และทำ� เนยี บรัฐบาล ในวนั ที่ 11 มกราคม 2563

รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230 47

2. ส่งเสริม สนับสนุน เครือข่ายทางวิชาการ เพื่อ
เสริมสร้างความรู้นักวิชาการ ด�ำเนินการส่งเสริม สนับสนุน
การร่วมส�ำรวจศึกษาวิจัย การจัดประชุมวิชาการ เพื่อสร้าง
เครือข่ายทางวิชาการด้านซากดึกด�ำบรรพ์ และแหล่ง
ซากดึกด�ำบรรพ์ ส�ำรวจศึกษาวิจัยซากดึกด�ำบรรพ์สัตว์มี
กระดกู สนั หลงั รว่ มกบั นกั วชิ าการจากประเทศญปี่ นุ่ พนื้ ทจ่ี งั หวดั
ขอนแก่น สตูล การส�ำรวจร่วมศึกษาซากดึกด�ำบรรพ์จุลภาค
เพ่ือศึกษาการเคลื่อนตัวของเปลือกโลกในอดีตร่วมกับนักวิจัย
จากประเทศญี่ปุ่น พ้ืนท่ีจังหวัดเชียงใหม่ ล�ำปาง ล�ำพูน
เพชรบรู ณ์ ฉะเชงิ เทรา จนั ทบรุ ี ระยอง ปราจนี บรุ ี สระแกว้ และ
ร่วมส�ำรวจศึกษาวิจัยซากดึกด�ำบรรพ์สัตว์เล้ียงลูกด้วยนม
ร่วมกับนักวิชาการจากประเทศฝร่ังเศส พ้ืนที่จังหวัดล�ำปาง
การร่วมส�ำรวจศึกษาซากดึกด�ำบรรพ์จุลภาค เพ่ือศึกษาการ
เคล่ือนตัวของเปลือกโลกในอดีตร่วมกับนักวิจัยจากประเทศ
ญป่ี นุ่ พนื้ ทจี่ งั หวดั เชยี งใหม่ ลำ� ปาง ลำ� พนู เพชรบรู ณ์ ฉะเชงิ เทรา
จันทบุรี ระยอง ปราจนี บรุ ี และสระแกว้

 รปู ตวั อยา่ งซากดึกด�ำบรรพท์ ี่ส�ำรวจศกึ ษาวิจยั รว่ มกบั นักวิชาการจาก
ต่างประเทศ

 ให้ความรู้เก่ียวกับพระราชบัญญัติคุ้มครอง
ซากดกึ ด�ำบรรพ์ พ.ศ. 2551 แก่ชุมชน

1. จัดโครงการฝึกอบรมให้ความรู้เก่ียวกับพระราช
บญั ญัตคิ ุ้มครองซากดกึ ด�ำบรรพ์ พ.ศ. 2551 แก่ชมุ ชน พ้นื ที่
จังหวัดอทุ ยั ธานี และจังหวดั กาญจนบุรี

(1) จงั หวดั อทุ ยั ธานี กลมุ่ เปา้ หมายมคี วามตระหนกั
ในความความสำ� คัญของซากดึกดำ� บรรพ์ ไดร้ ับองคค์ วามรแู้ ละ
พระราชบญั ญตั ทิ ่ีมีลักษณะเฉพาะ และรับทราบถงึ ความส�ำคัญ
ของทอ้ งถนิ่ ทส่ี ามารถปกปอ้ ง คมุ้ ครองรกั ษาและสง่ เสรมิ คณุ คา่
ของแหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพ์ และสามารถมสี ว่ นรว่ มในการบรหิ าร
จดั การแหลง่ ซากดกึ ดำ� บรรพใ์ หม้ ปี ระโยชนอ์ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
และตง้ั ใจทเ่ี ผยแพรแ่ ละใชป้ ระโยชนต์ ามทไ่ี ดร้ บั การอบรม และ
กลุ่มเป้าหมายยังได้เสนอแนะให้มีการเผยแพร่องค์ความรู้
ซากดึกด�ำบรรพ์ พ.ร.บ. คุ้มครองซากดึกด�ำบรรพ์ และข้อมูล
ธรณีวิทยา ท้ังในรูปแบบของแผ่นพับและป้ายข้อมูลในสถาน
ทที่ ่องเท่ยี วที่ส�ำคัญ

48 รA าn ยn งuาaนl ปRรeะจp ำ�o ปr tี 22 506230