ประเพณีเปิงสงกรานต์

รายงาน
วิชา ปทมุ ธานีศกึ ษา (RSU143)

เร่ือง ประเพณีเปิงสงกรานต์
จัดทาโดย

6402173 นางสาว กชกร วินเกตุ
6402274 นางสาว สาธิดา รวดเรว็
6402316 นาย วีระยทุ ธ อารายแสง
6402565 นางสาว กนิษฐภทั ร ธรรมรตั นนนท์
6402809 นางสาว จฑุ ามาศ สาเรจ็ ดี

เสนอ
ดร. ลาวณั ย์ วิจารณ์

มาหลาลยั รงั สติ
ภาคเรยี นศกึ ษา S ปีศกึ ษา 2565

คานา

จดั ทา E-Book เลม่ นีข้ นึ้ เพ่อื เป็นสว่ นหน่ึงของรายวิชาศกึ ษาท่วั ไป ปทมุ ธานศี ึกษา RSU143
Sec01 ภาคเรียนฤดรู อ้ น ปีการศกึ ษาปีท่ี 2564 เพ่อื ศกึ ษาหาความรูเ้ ร่ืองของประเพณีเปิงสงกรานตข์ อง
คนในจงั หวดั ปทมุ ธานี โดยศกึ ษาอา้ งองิ ความรูจ้ าก เว็บไซตต์ า่ งๆและหนงั สอื มาทาขอ้ มลู รวมกนั เพ่อื ใหไ้ ด้
ความรูส้ งู สดุ และถ่ายทอดความรูอ้ อกมาใหผ้ อู้ ่าน เป็นประเพณีท่คี วรชว่ ยกนั อนรุ กั ษร์ กั ษาไว้ เพ่ือใหค้ นรุน่
หลงั ไดเ้ รียนรูแ้ ละศกึ ษาต่อไป

ผจู้ ดั ทาไปไปศกึ ษาคน้ ควา้ หวงั เป็นอย่างยิง่ ว่าการจดั ทา E-Book เลม่ นี้ จะเป็นแหลง่ รวบรวมขอ้ มลู
และเรียบเรียงออกมาใหก้ บั ผอู้ า่ นไดศ้ กึ ษาหาความรูไ้ ดม้ ากท่สี ดุ และเป็นประโยชนต์ ่อผทู้ ่สี นใจและผทู้ ่ี
นาไปใชใ้ หเ้ กิดผลสมั ฤทธิ์ ตามความคาดหวงั

จดั ทาโดย
กลมุ่ ท่ี 2 รงั สิตแกง็

สารบัญ หน้า
ก
เรอ่ื ง ข
คานา
สารบญั 1
2
- ประเพณีเปิ งสงกรานต์ 3
1.ความหมายของประเพณีเปิงสงกรานต์
2. ประวตั ิความเป็นมา 5
6
3. ขนั้ ตอนของการประกอบพธิ ีเปิงสงกรานต์ 7
8
- อาหารของประเพณเี ปิ งสงกรานต์ 9-10
1. กาละแม
2. ขา้ วเหนียวแกว้ 11
3. คะนอกจิบ หรือขนมจนี
4. ขา้ วแขห่ รือ เปิงฮงกรอบ
5. ขา้ วแขห่ รือ เปิงฮงกรอบ

- ประโยชนท์ ม่ี ีต่อปทมุ ธานี

• ผลงานชนิ้ นเี้ ป็นประโยชนต์ ่อปทมุ ธานีอย่างไร

หนา้ 1

ความหมายของประเพณีเปิ งสงกรานต์

ชาวรามญั เขา เรียกวา่ ทาบญุ เปิงซงกราน คาวา่ เปิงแปลว่าขา้ ว ซงกรานต์ คือสงกรานตเ์ ราน่เี อง รวม
ความว่าขา้ วสงกรานต์

คาว่าขา้ วสงกรานตน์ เี้ ป็นคาท่ใี ชเ้ รียกขา้ วแชท่ ่จี ะนาไปทาบญุ ท่วี ดั ขา้ วสงกรานตห์ รือเปิงซงกรานไม่เหมือน
กบั ขา้ วแช่ท่ีคนทาขายตามตลาด น่ีกลา่ วเฉพาะขอ้ แตกต่างในเรื่องพิธีรีตอง

หนา้ 2

ประวัติความเป็ นมา

ประเพณีเปิงสงกรานต์ เป็นประเพณีของชาวไทยรามญั (มอญ) มีการนาขา้ วสกุ แชล่ งในนา้ เย็นลอยดอก
มะลพิ รอ้ มกบั จดั อาหารคาวหวานจดั เป็นสารบั แลว้ นาออกขบวนแห่ไปถวายพระและญาติผใู้ หญ่ท่เี คารพ
นบั ถือในวนั สงกรานต์ พอตอนบ่ายก็จะมกี ารก่อพระทรายและรว่ มปลอ่ ยนกปลอ่ ยปลานานา้ หอมไปสรงนา้
พระขอพรจากพระและยกขบวนไปรดนา้ อวยพรผใู้ หญ่ตามขนบธรรมเนียมประเพณีท่ไี ดย้ ึดถือกระทากนั มา
เป็นประเพณีของชาวรามญั ท่ยี ดึ ถือปฏิบตั ิสืบทอดกนั มาแต่สมยั โบราณ มาจนกระท่งั ทกุ วนั นี้ เป็นเทศกาล
สาคญั ประจาปีของชาวมอญ จะมกี ารทาบญุ เฉลิมฉลองกนั อยา่ งมโหฬารในทกุ หม่บู า้ นของชมุ ชนคนมอญ
เทศกาลนใี้ ชร้ ะยะเวลาหลายวนั

หนา้ 3

ขั้นตอนของการประกอบพธิ เี ปิ งสงกรานต์

เรม่ิ ใน เมษายน ของทกุ ปี โดยชาวบา้ นจะทาความสะอาดจดั เก็บบา้ นเรือนท่ีอย่อู าศยั ใหม้ รี ะเบยี บ
เรียบรอ้ ยสวยงาม ทาการกวนขนม กะละแมซง่ึ ถือว่าเป็นขนมประเพณีสงกรานตท์ ่สี าคญั เป็นขนมท่ีใช้
ทาบญุ และใชส้ าหรบั ตอ้ นรบั แขกท่มี าเย่ียมเยอื น สิ่งท่ีสาคญั ประการต่อไป คือ การเตรียมทาขา้ วแช่ ซ่งึ มี
อยู่ 7อย่าง และ นอกจากนนั้ ตอ้ งเตรียมเครื่องอปุ โภค บริโภคอ่นื ๆ ท่ีตอ้ งใชใ้ นการทาบุญและประกอบ
กิจกรรม ตา่ งๆ ตอนเย็นของวนั ท่ี 12,13 และ 14 เมษายน ผทู้ ่เี ป็นหวั หนา้ ครอบครวั คือพอ่ บา้ นจะมีการ
เตรยี มปลกู ศาลเพียงตา มีเสา 4 ตน้ ปพู นื้ สงู ระดบั สายตา (สงู เพยี งตา) ลอ้ มฝาสามดา้ นดว้ ย ผา้ ขาว
สะอาด ไม่มีหลงั คา ฝ่ายแม่บา้ นจะเตรียมทากบั ขา้ วแชไ่ วใ้ หเ้ สรจ็ ก่อนหกโมงเชา้ และ ในตอนเชา้ ตรูข่ อง
วนั ท่ี 13,14 และ 15 เมษายน แตล่ ะครอบครวั จะนาขา้ วแชพ่ รอ้ มกบั ขา้ วใส่ สารบั ไปวางเซน่ ถวาย
บวงสรวงพระอินทร์ พระพรหม เทวดา อารกั ษต์ ่างๆ ณ ศาลเพยี งตา 1 สารบั พรอ้ มกบั จดุ เทยี น กลา่ วคา
อญั เชญิ บวงสรวง นาไปถวายพระภิกษุสามเณร 1สารบั และ นาไปใหญ้ าติผใู้ หญ่ท่เี คารพไม่จากดั จานวน
สารบั ตามแต่สมควร สว่ นท่เี หลือไวร้ บั ประทาน ในครอบครวั และสาหรบั ตอ้ นรบั เชือ้ เชญิ แขกมิตรสหาย
มารว่ มรบั ประทาน

แหล่งทม่ี า
:https://www.stou.ac.th/Offices/rdec/nakornnayok/Main/OnlineExhibitions/Phatum/K.html

หนา้ 4

อาหารของประเพณีเปิ งสงกรานต์

พธิ ีสงกรานตข์ องชาวมอญจะเรม่ิ จากการทาบญุ ฉลองสงกรานตซ์ ง่ึ ประกอบดว้ ยกจิ กรรมสาคญั ๆ คือ
การแหข่ า้ วแช่ แห่นา้ ปลาหวาน ปล่อยปลา แห่สงกรานต์ และจบลงดว้ ยการทาบญุ กลางบา้ น และราเจา้
ประจาปีของแต่ละหม่บู า้ น คนมอญถือกนั ว่าประเพณีนเี้ ป็นการขนึ้ ศกั ราชใหม่ จึงจดั ใหม้ กี ารเฉลิมฉลองกนั
อยา่ งย่ิงใหญ่ดว้ ย การทาบุญรกั ษาศลี เพ่อื เป็นการตอ้ นรบั ศกใหม่ และเพ่อื บชู าพระรตั นตรยั และนาง
สงกรานต์ การเตรยี มการจะเร่มิ ก่อนวนั สงกรานตป์ ระมาณ 1 สปั ดาห์ โดยจะมีการเตรียมกวนขนมกา
ละแม ซ่งึ เป็นขนมท่ีตอ้ งใชแ้ รงงานคนมากในการทา ชาวบา้ นจะช่วยกนั กวนกาละแม ในกระทะเหลก็
ขนาดใหญ่ ใชเ้ วลากวนประมาณ 4 ช่วั โมงต่อกระทะ นอกจาก กาละแม แลว้ จะมีการกวนขา้ วเหนยี วแดง
หรอื ขา้ วเหนียวแกว้ ซ่งึ เป็นขนมสาหรบั ทาบญุ ในเทศกาลนเี้ ชน่ กนั แลว้ ยงั มกี ารทา "คะนอบจิน” หรอื
ขนมจีน ซง่ึ เป็นอาหารของมอญแต่โบราณมาแลว้ เพ่อื เตรียมทาบญุ ดว้ ย แต่ท่ขี าดไม่ไดเ้ ลยก็คือ ขา้ วแช่ ซ่งึ
มอญเรยี กว่า "เปิงฮงกราบ”

แหลง่ ทมี่ า : https://www.hoteldirect.in.th/เทศกาล/ปทมุ ธานี/เปิ งสงกรานต.์ html

หนา้ 5

เมนูอาหาร

1.กาละแม นา้ กะทิ1 ลิตร

ส่วนผสม

แปง้ ขา้ วเหนียว 400 กรมั นา้ ตาลทรายแดง(โอวทงึ้ ) 500 กรมั

แปง้ ทา้ วยายมอ่ ม100 กรมั

ดอกเกลือ 1/2 ชต

วธิ ที า

เวลาเตรยี มสว่ นผสม: 5 นาที

เวลาปรุงอาหาร: 35 นาที

1.ผสมแปง้ ขา้ วเหนยี ว แปง้ ทา้ วยายทอ่ ม และนา้ กะทิใหล้ ะลายเขา้ กนั ดี

2.ใสด่ อกเกลือ และนา้ ตาลทรายแดง

3.ใชไ้ ฟแรงปานกลาง กวนวนไป

4.แปง้ สกุ สีเร่มิ เปล่ียน

5.กวนต่อไปจนกะทเิ ร่มิ แตกมนั สงั เกตไดจ้ ากแปง้ เร่มิ มนี า้ มนั ออกมาเคลือบผิว

6.กวนจนไดก้ าละแมสีแบบนี้ เป็นอนั เสรจ็ พกั ไวใ้ หเ้ ย็น ใส่ถงุ มดั ยางเก็บไวท้ าน

แหลง่ ทมี่ า : https://www.wongnai.com/recipes/ugc/e81dbdfcb6074bbd9e96ca8e1bf9e036?ref=ct

หนา้ 6

2.ข้าวเหนียวแก้ว

สว่ นผสม

ขา้ วเหนยี วเขยี้ วงเู กา่ 250 กรมั งาขาวค่วั 1 ชอ้ นโต๊ะ

นา้ ตาลทราย 175 กรมั นา้ ใบเตยคนั้ ขน้ 20 กรมั

หวั กะทิ 125 กรมั สารสม้ กอ้ นใหญ่สาหรบั ขดั ขา้ วเหนยี ว

วิธีทา

เวลาเตรยี มส่วนผสม: 3 ช่วั โมง 5 นาที

เวลาปรุงอาหาร: 1 ช่วั โมง

1.ในชามผสมใสน่ า้ สะอาดใหพ้ อทว่ มขา้ วเหนยี ว ขดั ขา้ วเหนยี วกบั สารสม้ ประมาณ 5 นาที ลา้ งจนนา้ ใสดี
แช่ขา้ วเหนยี วในนา้ สะอาดเป็นเวลาอยา่ งนอ้ ย 3 ช่วั โมง

2.สะเด็ดนา้ ขา้ วเหนียว จากนนั้ ห่อดว้ ยผา้ ขาวบางชบุ นา้ หมาดๆ นึง่ ดว้ ยความรอ้ นกลางเป็นเวลา 30 นาที

3.ถา่ ยขา้ วเหนียวนึ่งลงในชามผสม ใสห่ วั กะทลิ งไปมนู ครง่ึ หนงึ่ คนใหก้ ระจายดี ปิดฝาคลมุ ไว้ พกั ใหเ้ ยน็ ตวั

4.ผสมหวั กะทิท่เี หลอื กบั นา้ ตาลทราย ยกขนึ้ ตงั้ ไฟ กวนใหเ้ หนยี วขนึ้ ใสข่ า้ วเหนยี วท่พี กั ไวก้ ลบั ลงไป กวน
ดว้ ยไฟอ่อน พอกะทิแหง้ ลง ใสน่ า้ ใบเตยคนั้ ขน้ คนใหน้ า้ ใบเตยกระจายท่วั ดี

5.จดั เสิรฟ์ โรยดา้ นบนดว้ ยงาขาวค่วั ขา้ วเหนียวแกว้

แหล่งทีม่ า :https://www.wongnai.com/recipes/ugc/d3a316da12ab45738bd02b23186cd4f1?ref=ct

3.คะนอกจบิ หรอื ขนมจีน หนา้ 7

ส่วนผสม แปง้ มนั สาปะหลงั 2 ชอ้ นโตะ๊
นา้ รอ้ น เลก็ นอ้ ย
แปง้ ขา้ วเจา้ 2 ถว้ ย ท่หี ยอดขนมจนี หรอื หวั บีบเคก้ ท่เี ป็นเสน้
นา้ เปลา่ เล็กนอ้ ยพอใหป้ ้ันได้
นา้ เย็น เล็กนอ้ ย

วธิ ที า
1.นาสว่ นผสมทกุ อย่างใสล่ งในอา่ งผสม นวดจนเป็นกอ้ นพอป้ันได้ เอาไปนง่ึ ประมาณ 5-10 นาที กะพอให้
ขา้ งนอกแปง้ สกุ แต่ขา้ งในแปง้ ยงั ไมส่ กุ โดยใชไ้ มห้ รือมีดจิม้ ดู

2. นาแปง้ ใส่อ่างผสม เติมนา้ รอ้ นเล็กนอ้ ย โรยแปง้ นวล นวดอีกรอบ พอแปง้ เร่มิ เป็นกอ้ นใสน่ า้ เย็นกะพอให้
แปง้ เหลว เอาไปกรองดว้ ยตะแกรงจนเนียน

3. เทแปง้ ลงในท่ีหยอดขนมจีน โรยเสน้ ลงในนา้ เดือด รอจนเสน้ สกุ ลอยขนึ้ ตกั ขนึ้ ใสใ่ นนา้ เย็น แลว้ นาไป
ลา้ งนา้ เยน็ อีก 2 ครงั้ สดุ ทา้ ยจบั เป็นกอ้ นใหส้ วยงาม

แหลง่ ท่ีมา : https://cooking.kapook.com/view255245.html

หนา้ 8

4.ข้าวแข่ หรือ เปิ งฮงกรอบ

ข้าวแช่
นาขา้ วหอมมะลิเก่ามาตงั้ นา้ ใหเ้ ดอื ด หม่นั คนพอใหข้ า้ วครง่ึ สกุ ครง่ึ ดิบ เสรจ็ แลว้ เทใสก่ ระดง้ ใชม้ ือขดั ขา้ ว
กบั กระดง้ แนะใหเ้ ปิดนา้ จากก๊อกเพ่ือขดั ขา้ วไปเร่ือย ๆ จนขา้ วเป็นเม็ดใส จากนนั้ นามานึง่ เม่อื สกุ แลว้ เทใส่
กระดง้ ทิง้ ไวใ้ หเ้ ย็น เทใสห่ มอ้ ดิน อบเทยี นใหห้ อมแลว้ ปิดฝา

นา้ ลอยดอกมะลิ
ตม้ นา้ ใหเ้ ดอื ด เสรจ็ แลว้ ปิดไฟ ทงิ้ ไวใ้ หเ้ ยน็ จากนนั้ จึงจดุ เทยี นอบ อบใหม้ ีกลิน่ หอม แนะใหใ้ ส่ดอกมะลติ มู
ทงิ้ ไวเ้ พ่อื ความหอมนา่ รบั ประทาน

หอมยดั ไส้กะปิ สว่ นผสม

กระชาย 2 ขีด กะปิ 1 ขีด
ปลาดกุ 1 ตวั นา้ ตาลปี๊บ 2 ขดี
รากผกั ชี 1 ขีด กระเทียมกลบี ใหญ่ 1 ขีด
หวั หอม 1 ขีด ตะไคร้ 1 ขดี

วิธีทา
1. ห่นั กระชายเป็นท่อนสน้ั ๆ แกะปลาดกุ เอาแต่เนอื้ โขลกหรอื ป่ันรวมกบั กระชายใหล้ ะเอยี ด พกั ไว้
2. ห่นั รากผกั ชแี ลว้ ป่ันใหล้ ะเอยี ด
3. ปอกกระเทียมใหห้ มดเปลือก ซอยเป็นชิน้ เล็กแลว้ ป่ันใหล้ ะเอียด
4. ซอยตะไครแ้ ลว้ ป่ันใหล้ ะเอียด
5. ปอกเปลือกหวั หอม ซอยเป็นชนิ้ เล็กแลว้ ป่ันใหล้ ะเอยี ด
6. นาเคร่ืองทงั้ หมดมารวมกนั ตงั้ กระทะทองเหลืองบนไฟอ่อน ๆ ใสส่ ว่ นผสมทงั้ หมดลงไป กวนเรื่อย ๆ
จากนนั้ จึงใสก่ ะปิ นา้ ตาลปี๊บ กวนจนกว่าสว่ นผสมจะแหง้ จนเหนยี วและสามารถปั้นเป็นกอ้ นได้ สงั เกตว่า
ปั้นแลว้ ไม่ติดมอื เป็นอนั ใชไ้ ด้

หนา้ 9
วิธที อด
1. ควา้ นหอมแดงขนาดกลางใหเ้ ป็นรู ใส่กะปิลงไป จากนนั้ คลกุ ในแปง้ หม่ี
2. ตงั้ กระทะบนไฟปานกลาง ใสน่ า้ มนั คอ่ นขา้ งมาก
3. ตีไข่ไก่ผสมกบั แปง้ หม่ี จากนนั้ นาหอมยดั ไสก้ ะปิมาชบุ แลว้ หยอ่ นลงทอดในนา้ มนั พชื ใหท้ ่วม ทอดไป
เรอื่ ย ๆ จนขนึ้ สที องจงึ ตกั ขึน้

แหลง่ ท่ีมา : https://guide.michelin.com/th/th/article/dining-in/recipe-khao-chae-and-chill

หนา้ 10

ประโยชนท์ ม่ี ีตอ่ ปทุมธานี

ผลงานชิน้ นีเ้ ป็ นประโยชนต์ อ่ ปทุมธานีอยา่ งไร

เป็นประเพณีท่สี บื เน่ืองจากการฉลองเทศกาลสงกรานตอ์ นั เป็นวนั ขนึ้ ปีใหมส่ มยั โบราณ และยงั ได้
เรยี นรูก้ ารทาขา้ วแชข่ องชาวมอญการเตรยี มนา้ ขา้ วแช่ตา่ งๆและเครอื่ งขา้ วแชแ่ ตล่ ะอย่างประเพณีสง่ ขา้ ว
แชข่ องชาวมอญนนั้ ขา้ วแชเ่ ป็นอาหารท่มี ีคณุ ค่าและเป็นภมู ิปัญญารามญั เน่ืองจากขา้ วแช่เป็นอาหารใน
พิธีกรรมบชู าเทวดาของชาวมอญในเทศกาลสงกรานต์ ดงั นนั้ ขา้ วแชค่ ือขา้ วแหง่ เทศกาลของชาวมอญ ซ่งึ
ในภาษามอญเรียกว่า"เปิงซงั กรานต”์ ประเพณีสงกรานต์ และทาใหเ้ ราไดร้ ูจ้ กั สงิ่ ต่างๆในประเพณีน่อี ีกมาก
และหลายอยา่ ง

หนา้ 11

บรรณานุกรม

1.https://www.mculture.go.th/nonthaburi/ewt_news.php?nid=400&filename=i
ndex
2.https://mgronline.com/travel/detail/9600000034102

3.https://creativematters.su.ac.th/?p=2055

5. https://guide.michelin.com/th/th/article/dining-in/recipe-khao-chae-and-
chill
6. https://cooking.kapook.com/view255245.html
7.:https://www.wongnai.com/recipes/ugc/d3a316da12ab45738bd02b23186cd
4f1?ref=ct
8.https://www.wongnai.com/recipes/ugc/e81dbdfcb6074bbd9e96ca8e1bf9e0
36?ref=ct