หน่วยที่ 6 โครงสร้างและปรากฏการณ์บนดวงอาทิตย์

45

บนั ทกึ ผลการทากจิ กรรม

46

แบบทดสอบหลังเรยี น

เอกสารประกอบการเรียน เรอื่ ง ดาวฤกษแ์ ละระบะสรุ ยิ ะ
กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 6
หน่วยท่ี 6 โครงสร้างและปรากฎการณบ์ นดวงอาทิตย์

คาชี้แจง ใหน้ กั เรยี นทาเครื่องหมายกากบาท () ลงในช่องตัวอกั ษร ก ข ค หรือ ง ท่ีถกู ต้องท่สี ดุ
เพียงข้อเดียว

1. ข้อใดกล่าวถึงโครงสรา้ งดวงอาทิตย์ไดถ้ ูกต้อง
ก. แบ่งออกเปน็ 3 ส่วน คอื แก่น เขตการแผ่รงั สี เขตการพาความร้อน
ข. แบง่ ออกเป็น 3 ส่วน คอื แกน่ ชั้นใน แกน่ ช้นั นอก และพื้นผิวชน้ั บน
ค. แบง่ ออกเปน็ 2 สว่ น คอื โทรโพสเฟยี ร์และสตราโมสเฟยี ร์
ง. แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คอื โฟโตสเฟยี รแ์ ละโครโมสเฟียร์

2. บรเิ วณใดท่ีสามารถมองเห็นไดด้ ้วยตามเปลา่ เมื่อมองผ่านแผน่ กรองแสงสรุ ิยะ
ก. โครโมสเฟยี ร์
ข. โพโตสเฟยี ร์
ค. แกน่ กลาง
ง. คอโรนา

3. บรรยากาศของดวงอาทติ ย์ชนั้ ใด มองเห็นเป็นวงสีขาวเมอ่ื เกิดสรุ ิยุปราคาเต็มดวง
ก. chromosphere
ข. thermosphere
ค. photosphere
ง. corona

47

4. ขอ้ ใดของดวงอาทิตย์ทเ่ี ป็นแหลง่ กาเนดิ ระบดิ นิวเคลยี ร์ฟวิ ชน่ั
ก. convection zone
ข. radiation zone
ค. corona
ง. core

5. การลุกจา้ บนดวงอาทิตย์ ทาใหเ้ กดิ ส่งิ ใด
ก. จดุ มดื ดวงอาทิตย์
ข. แถบไคเปอร์
ค. เขตเอื้อชีวติ
ง. พายุสรุ ยิ ะ

6. จดุ มืดของดวงอาทิตย์สามารถพบในโรงสรา้ งชนั้ ใดของดวงอาทิตย์
ก. เขตการพาความร้อน
ข. ชัน้ โครโมสเฟยี ร์
ค. ชนั้ โฟโตสเฟยี ร์
ง. เขตการแผร่ งั สี

7. ขอ้ ใดไม่ใช่สาเหตขุ องการเกิดพายุสรุ ิยะ
ก. การปลดปล่อยก้อนมวลสารจากโคโรนา
ข. เปลวสุริยะ
ค. แสงเหนอื
ง. ลมสรุ ิยะ

8. เพราะเหตใุ ดโลกของเราจึงไมค่ ่อยไดร้ ับผลกระทบจากพายุสุริยะ
ก. มกี ารถา่ ยโอนพลังงานความรอ้ นอย่ตู ลอดเวลา
ข. มสี นามแม่เหล็กช่วยปกป้องรงั สี
ค. มแี กนโลกเป็นเหล็กผสมทองคา
ง. มีช้ันบรรยากาศท่หี นาแน่น

48

9. ข้อใดทเ่ี กิดจากลมสุรยิ ะ
ก. การเกดิ แสงออโรราแถบข้ัวโลกเหนือและข้ัวโลกใต้
ข. การติดตอ่ ส่ือสารโดยเส้นใยนาแสงขดั ข้อง
ค. วงจรอิเล็กทรอนิกสข์ องดาวเทยี มไหม้
ง. เขม็ ทิศเบนไปมา

10. ขอ้ ใดเป็นผลกระทบของพายสุ รุ ิยะท่ีมตี ่อโลก

1. ลมสรุ ิยะ 3. การส่ือสารโดยวิทยคุ ลื่นสน้ั ตดิ ขดั

2. แสงเหนือ – แสงใต้ 4. เกิดความรอ้ นจานวนมาก

ก. ขอ้ 4 และ 1

ข. ขอ้ 3 และ 4

ค. ขอ้ 2 และ 3

ง. ข้อ 1 และ 2

49

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลงั เรยี น
หน่วยท่ี 6 โครงสรา้ งและปรากฎการณ์บนดวงอาทติ ย์

ชื่อ – สกุล ชน้ั เลขท่ี .

ข้อท่ี ตวั เลอื ก 1. เกณฑก์ ารให้คะแนน
ก ขค
ง ระดบั คะแนน รายการ
1
2 1 ตอบคาถามไดถ้ ูกต้อง
3
4 0 ตอบคาถามไมถ่ ูกต้อง หรอื ไมต่ อบ
5
6 2. ระดับคะแนน
7
8 ระดับคะแนน รายการ
9 8 - 10 ดี
10 5-7
0-4 พอใช้
ปรับปรุง

3. ผลการประเมนิ

 ผา่ น
 ไม่ผา่ น

คะแนนเต็ม 10 คะแนน ลงช่อื ผปู้ ระเมนิ
(นายอดลุ ดอื ราแม)
ได้คะแนน คะแนน

50

กรมวชิ าการ. (2551). ตวั ชว้ี ัดและสาระการเรียนร้แู กนกลางกลุม่ สาระการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์ตาม
หลกั สูตรแกนกลางขนั้ พื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์ชุมนมุ สหกรณ์
การเกษตรแหง่ ประเทศไทย จากัด.
. (2551). หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551. กรุงเทพฯ : โรง
พิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย จากัด.

สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี. (2560). คมู่ ือครู รายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์
วทิ ยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ ม.6 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560). กรงุ เทพฯ :
กระทรวงศึกษาธิการ
. (2560). หนังสอื วทิ ยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ ม.6 (ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ.2560).
กรุงเทพฯ : กระทรวงศึกษาธิการ.
. (2560). หนังสือเรียนรายวิชาเพม่ิ เติมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โลก ดาราศาสตร์และ
อวกาศ ม.6 เล่ม 5 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560). กรงุ เทพฯ : กระทรวงศึกษาธิการ

แหลง่ ทีม่ าออนไลน์ : ศูนย์การเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์โลกและดาราศาสตร์.
http://www.lesa.biz/astronomy/star-properties/magnitude. สืบคน้ วนั ท่ี 27
พฤศจิกายน พ.ศ.2563.

51

52

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นและหลงั เรียน

เอกสารประกอบการเรียน เรือ่ ง ดาวฤกษแ์ ละระบะสุริยะ
กลมุ่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี 6
หนว่ ยที่ 6 โครงสรา้ งและปรากฎการณ์บนดวงอาทติ ย์

กอ่ นเรยี น หลงั เรยี น

1. ง 1. ก
2. ค 2. ข
3. ก 3. ง
4. ก 4. ง
5. ก 5. ง
6. ข 6. ค
7. ข 7. ค
8. ค 8. ข
9. ง 9. ก
10. ค 10. ข

53

จุดประสงค์การเรยี นรู้
อธบิ ายโครงสร้างดวงอาทิตย์

วัสดุ – อปุ กรณ์
แผนภาพโครงสร้างดวงอาทติ ย์

วิธีทา
1. ใหน้ กั เรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น 6 กลุ่ม กลุ่มละ 5 – 6 คน
2. ให้นักเรียนแตล่ ะกลุ่มระบุชอื่ โครงสร้างดวงอาทิตยล์ งในแผนภาพทกี่ าหนด

54

แผนภาพโครงสร้างดวงอาทิตย์
แกน่

คอโรนา เขตการแผร่ ังสี
โฟโตสเฟยี ร์ เขตพาความร้อน

โครโมสเฟียร์

55

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
อธบิ ายโครงสร้างบนดวงอาทิตย์ได้

วัสดุ – อปุ กรณ์
-

วิธีทา
1. ให้นกั เรยี นแบ่งกล่มุ ออกเป็น 6 กลุ่ม กลุ่มละ 5 – 6 คน
2. เขียนแผนภาพโครงสร้างดวงอาทติ ยแ์ ละอธิบายลักษณะสาคัญของโครงสร้างส่วนตา่ ง ๆ

ของดวงอาทิตยล์ งในตารางที่กาหนดให้
3. แต่ละกลุ่มรว่ มกันสรุป นาเสนอผลการทากิจกรรม แล้วตอบคาถามหลงั กิจกรรม

แผนภาพโครงสร้างดวงอาทิตย์ 56

แก่น

คอโรนา เขตการแผร่ งั สี
โฟโตสเฟยี ร์

โครโมสเฟียร์ เขตพาความรอ้ น

ตารางโครงสร้างสว่ นต่าง ๆ ของดวงอาทิตย์

บริเวณ ลักษณะสาคัญ
ก. แก่น
ข. เขตการแผ่รงั สี เป็นบรเิ วณทเี่ กิดปฏิกริ ิยาเทอรม์ อนิวเคลยี ร์
ค. เขตพาความร้อน
ง. โฟโตสเฟยี ร์ เป็นเขตที่มีการถา่ ยโอนพลังงาน ซง่ึ อยรู่ ะหวา่ งแก่นและเขตพาความร้อน
เป็นเขตที่ถ่ายโอนความร้อนออกสชู่ ั้นบรรยากาศของดวงอาทติ ย์
ฉ. โครโมสเฟียร์
เป็นชั้นบรรยากาศของดวงอาทิตย์มองเห็นได้ดว้ ยตาเปลา่ เมอื่ มองผา่ นแผ่น
จ. คอโรนา กรองแสงสุริยะ

เป็นช้นั บรรยากาศของดวงอาทิตยท์ ี่ห่อหุ้มชน้ั โฟโตสเฟียรแ์ ละมคี วามหนาแนน่
นอ้ ยกว่าช้ันโฟโตสเฟยี ร์ สงั เกตเห็นไดเ้ ป็นเส้นขอบสีคอ่ นไปทางแดงขณะเกดิ
สุริยปุ ราคาเต็มดวง

เปน็ ชน้ั บรรยากาศชัน้ นอกสดุ ทม่ี คี วามหนาแน่นน้อย และแผก่ ระจายได้ไกล
มากจากดวงอาทิตย์ จะเห็นแสงช้นั น้ีในช่วงทเ่ี กิดสรุ ิยุปราคาเต็มดวง

57

คาถามทา้ ยกจิ กรรม

1. ดวงอาทติ ย์มีโครงสรา้ งหลักกช่ี ้นั อะไรบา้ ง
2 ชน้ั ได้แก่ โครงสรา้ งภายในของดวงอาทิตย์ และชน้ั บรรยากาศของดวงอาทิตย์

2. โครงสร้างภายในดวงอาทิตยม์ ีก่ชี นั้ อะไรบา้ ง แตล่ ะชั้นแตกต่างกันอย่างไร
3 ชั้น ไดแ้ ก่ แก่น เขตการแผ่รังสี เขตพาความร้อน แตล่ ะชั้นมีความหนาแนน่ ต่างกัน โดย

แก่นมีความหนาแน่นสงู สดุ จากน้ันรองลงมาเป็นเขตการแผ่รสั ี และเขตพาความร้อน ซ่ึงมคี วาม
หนาแน่นน้อยท่ีสุด

3. ชนั้ บรรยากาศของดวงอาทติ ยม์ กี ่ชี น้ั อะไรบา้ ง แต่ละชั้นแตกตา่ งกนั อย่างไร
3 ชั้น ไดแ้ ก่ ชน้ั โฟโตสเฟยี ร์ ช้นั โครโมสเฟียร์ ช้นั คอโรนา ซง่ึ แตล่ ะช้ันมีอุณหภมู แิ ตกตา่ งกนั

โดยชนั้ คอโรนามอี ณุ หภูมสิ .ู สุด รองลงมาเป็นชัน้ โครโมสเฟียร์ และชั้นโฟโตสเฟียร์ ตามลาดับ

4. บริเวณใดของดวงอาทติ ย์ทเ่ี ป็นแหลง่ พลังงาน และสร้างพลังงานได้อย่างไร
ดวงอาทิตยส์ ร้างพลงั งานทแ่ี ก่น โดยสร้างจากปฏิกิรยิ าเทอรม์ อนวิ เคลียร์

5. พลังงานความร้อนภายในดวงอาทติ ย์มีการถ่ายโอนออกสู่ภายนอกได้อย่างไร และใช้เวลานานเท่าไร
มีการแผ่รังสีความร้อนจากแก่นดวงอาทติ ย์ และถ่ายโอนความรอ้ นมายังผิวดวงอาทติ ยโ์ ดยการ

พาความร้อน ซึง่ ใช้เวลานานหลายแสนปใี นชัน้ การแผร่ ังสี

58

จุดประสงค์การเรยี นรู้
สืบคน้ ข้อมลู อธิบาย และยกตวั อย่างเกย่ี วกบั อิทธพิ ลของดวงอาทิตย์ที่ส่งกระทบต่อโลก

วสั ดุ – อปุ กรณ์
-

วิธีทา
1. ใหน้ ักเรยี นแต่ละกลุ่มนาเสนอภาพขา่ วเก่ยี วกบั ผลกระทบท่ีเกิดขึ้นจากลมสุรยิ ะและพายุ

สรุ ยิ ะท่ีมีต่อสิง่ มีชวี ติ บนโลก
2. นาเสนอผลงานกลุ่มหน้าชน้ั เรยี น 3 กลุ่ม (โดยจบั ฉลาก) นกั เรยี นอกี 3 กลุม่ ให้ซักถาม

แลว้ เสนอแนะเพ่ิมเติม ร่วมกันอภปิ ราย และปรับปรงุ แก้ไขเพื่อใหผ้ ลงานสมบูรณ์

59

บนั ทกึ ผลการทากิจกรรม

ครพู ิจารณาคาตอบของนักเรียน

60

คาช้แี จง ให้นักเรียนอธิบายโครงสรา้ งของดวงอาทติ ยใ์ หส้ อดคล้องกับแผนภาพท่ีกาหนดให้

ก. คอโรนา เป็นช้นั บรรยากาศชน้ั นอกสดุ ท่ีมีความหนาแนน่ นอ้ ย และแผก่ ระจายไดไ้ กลมากจากดวง
อาทิตย์ จะเหน็ แสงชัน้ นีใ้ นช่วงที่เกิดสรุ ยิ ปุ ราคาเตม็ ดวง

ข. โครโมสเฟียร์ เปน็ ชัน้ บรรยากาศของดวงอาทติ ย์ท่หี อ่ หมุ้ ชั้นโฟโตสเฟียรแ์ ละมีความหนาแนน่ น้อย
กวา่ ชน้ั โฟโตสเฟียร์ สงั เกตเห็นไดเ้ ปน็ เสน้ ขอบสีค่อนไปทางแดงขณะเกดิ สุริยปุ ราคาเต็มดวง

ค. โฟโตสเฟียร์ เป็นชนั้ บรรยากาศชน้ั ในสดุ ของดวงอาทิตย์ มองเห็นไดด้ ้วยตาเปลา่ เมื่อมองผา่ นแผ่น
กรองแสงสรุ ยิ ะ

ง. เขตการพาความร้อน เป็นชน้ั นอกสุดของดวงอาทิตย์ เป็นเขตท่ีถ่ายโอนความร้อนออกสชู่ ั้น
บรรยากาศของดวงอาทิตย์

จ. เขตการแผร่ งั สี เป็นช้ันทถี่ ดั จากแกน่ ออกมา เปน็ เขตที่มีการถา่ ยโอนพลงั งาน ซึง่ อยรู่ ะหว่างแก่น
และเขตพาความรอ้ น

ฉ. แก่น (core) เป็นช้นั ในสุดของดวงอาทติ ย์ มีความหนาแนน่ สงู และมีอุณหภมู สิ ูงทาใหเ้ กิดปฏิกิริยา
เทอร์มอนวิ เคลียร์

61

คาช้แี จง ให้นกั เรียนจบั ค่ขู ้อความกบั ตวั อักษรใหม้ ีความสัมพนั ธก์ นั

ฉ 1. พบปรากฎการณ์แสงเหนือใต้ ก. คอโรนา
ญ 2. โครงสรา้ งภายในของดวงอาทิตย์
ข 3. เกิดขนึ้ เมื่อเกดิ การลุกจา้ บนดวงอาทติ ย์ ข. ลมสรุ ยิ ะ

ช 4. โลกของเราได้รบั พลงั งานจากดวงอาทติ ย์ ค. 5,800 เคลวิน

จ 5. บริเวณของดวงอาทิตยท์ ่ีมีอุณหภูมิสูงที่สุด ง. ช้ันโฟโตสเฟียร์

จ. แก่นดวงอาทิตย์
ค 6. อุณหภมู พิ น้ื ผิวของดวงอาทิตยโ์ ดยประมาณ ฉ. แถบขว้ั โลกเหนอื และขว้ั โลกใต้
ก 7. ชั้นบรรยากาศท่อี ยูบ่ รเิ วณนอกสดุ ของดวงอาทติ ย์ ช. พลงั งานแสงและพลงั งานความ
ซ 8. กระบวนการถ่ายโอนความรอ้ นภายในดวงอาทติ ย์ ร้อน
ฌ 9. นอกจากแสงแล้วยงั มสี ิ่งที่ดวงอาทิตย์ปลดปล่อย ซ. การแผร่ ังสีความรอ้ น และการ

มายังโลก พาความร้อน
ง 10. ชนั้ บรรยากาศทสี่ ามารถมองเห็นได้เมื่อมองผา่ น ฌ. พลงั งานความร้อน และ

แผน่ กรองแสงสุริยะ อนุภาคโปรตอน

ญ. แกน่ เขตการแผร่ งั สี และ

เขตการพาความร้อน

62

คาชีแ้ จง ให้นักเรยี นตอบคาถามใหถ้ ูกต้อง

1. จดุ มืดของดวงอาทติ ย์เกิดขึ้นได้อยา่ งไร
จดุ มดื ดวงอาทิตย์ คอื บรเิ วณช้นั โฟโตสเฟียรท์ ี่มีอุณหภูมิตา่ กว่าบรเิ วณโดยรอบ

และมีความเข้มของสนามแม่เหล็กสูงกวา่ บรเิ วณอนื่
2. พายุสรุ ิยะเกิดขนึ้ ได้อย่างไร

เกดิ จากการปล่อยอนภุ าคความเร็วสูงจานวนมหาศาลจากชั้นบรรยากาศคอโรนาของ
ดวงอาทิตย์
3. ปรากฎการณแ์ สงเหนือ แสงใต้ เกดิ ขน้ึ ได้อยา่ งไร

เกิดจากโปรตอนและอเิ ลก็ ตรอนความเร็งสงู เคลื่อนท่ีในแนวเหนอื – ใต้ และเมื่อ
อนุภาคเหล่น้พี งุ่ ชนบรรยากาศชน้ั บน อะตอมของกา๊ ซจะปลดปล่อยแสงสวา่ งออกมา
4. ลมสุรยิ ะเหมือนหรอื แตกตา่ งจากลมบนโลกอย่างไร ถ้าลมสุรยิ ะเขา้ สูช่ ั้นบรรยากาศโลกใน
ปรมิ าณมากจะส่งผลต่อโลกอย่างไรบา้ ง

ลมสรุ ยิ ะแตกตา่ งจากลมบนโลก เพราะลมสรุ ยิ ะเป็นอนุภาคพลงั งานสงู ที่มีประจุไฟฟา้
ที่พุง่ ออกจากชนั้ บรรยากาศดวงอาทติ ย์อย่างต่อเนื่อง ในรูปของโปรตอน อเิ ลก็ ตรอน ส่วนลมบน
โลกเกดิ จากการเคล่ือนทขี่ องมวลอากาศ ถ้าลมสรุ ยิ ะเขา้ สู่ชัน้ บรรยากาศโลกในปริมาณทม่ี ากจะทา
ความเสยี หายให้แกย่ านอวกาศ ดาวเทียม ระบบการส่งไฟฟ้า ระบบนาทางของเคร่อื งบินหรอื
เรือเดนิ สมุทร สัญญาณโทรทัศน์ โทรศัพท์ท่ีใชด้ าวเทียมส่งคลนื่ วทิ ยสุ ือ่ สารมายงั พน้ื โลก เมือ่ ถกู
สนามไฟฟ้าจากลมสรุ ิยะรบกวนระบบอิเล็กทรอนิกสจ์ ึงขัดข้อง ทาใหส้ ัญญาณขาดหายเป็นบางตอน
รวมถึงอปุ กรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ทใี่ ชใ้ นชีวติ ประจาวันอาจเกดิ ความผิดปกตหิ รือเสียหายได้
5. ประเทศไทยมีโอกาสได้รบั ผลกระทบจากลมสุริยะ และพายสุ ุริยะหรือไม่ เพราะเหตุใด

มโี อกาสน้อย เพราะผลกระทบท่ีเกดิ จากปรากฎการณ์ลมสุรยิ ะ และพายสุ รุ ยิ ะ
เกดิ ขึ้นบรเิ วณข้ัวแม่เหล็กโลก