B. RO' SUKUN( o )V*gsebelumnyaterdapathurufyang
.l
berharokat FATHAH (J-) atau hurufyang berharokat
DLOMMAH (-11.
Contoh:
(3)Yang didahului FATHAH ,
/o
e'rYl,, dibacaFILARDLI
WV dibacaBIARruLIHINNA
t*l .
'ff dibacaMARYAMA
- 9Uf dibacaMARDLooII
Yang didahului DLOMMAH (-L; :
: €';''ti dibacaADZKURKUM
'fri aiua.uwPJLI:NA
W,$,d dibaca LAMINALMURSALIINA
I
dibacaAL-QUR-AANI
dibacaTURIIfUUNA
50 ILMU TAIWID PRAKTIS
C. RO' SUKLIN ( ]), sedangkanhurufyang sebelumnyaber-
(-.harokat KA S ROH ),tetapi kasroh itu bukan asl i dari
asal perkataanArab.
Contoh:
l'biy 'dibacalRll'uu
- \..
e3y dibacaIRIADLoo
*iy dibacarRHAMNAA
- l,2l'ttJlz dibacalRMll
ti.$y dibacarRKABUU
];D. RO' SLIKLIN 1 OanfrumfsebelumnyaberharokatKAS-
ROH (7-) asli, tetapi setelah huruf RO' berupa huruf IS-
LWf)TI'LAA' ( v*g tidak berharokat kasroh.
ISTI' LAA' artinya : meninggi atau berat.
Huruflsti'laa' yaitu hunrfketika diucapkan lidah naik terang-
kat ke atas langit-langit mulut.
bobLeeaHuruf-hurufi rya adalah :
( Kho', Shod, Dlod, Choin; Tho', Qof, dan Dho' )
Huruf-huruf ISTI'LAA' itu terkumpul dalam suatu kalimat:
b--_br:r-_g
ILMA TAJWID PRAKTIS 51
Co-ntph: dibacaQIRSHUN
dibacaQIRDLLrN
Lrr,6'aao a
'o
e?
,frv9, dibaca QIRTHOOSUN
dibaca MIRSHOODAN
6v", dibacaFIRQATI-IN
(t/
4-a e'f.
4. RO'DIBACATIPIS
? <i .P,I!
#jRO' ( ))yangharus dibacatipis ( ), yaitu:
A. RO' ( J) yangberharokatKASROH (;)dimanapun
letaknya pada suatu perkataan, di aY,.di tengah maupun
(di allrir perkataan, pada kata ke n^ "J1t ) ataupun pada
kata benda ( ,+.rrl ).
I
Contoh: dibaca FAzuIQUN
go(
,J"l
ef> dibacaDIYAARIHIM
52 TLMU TAJWID PRAKTIS
9,';i dibacaAKHRIJ
')z dibacaANNUURI
e#,,iJ I dibaca LANUflmff eNNefUV
rL2-.--)l-!o*Jz)t.oellur.4-/)i'/,ll dibaca ARINALLADZIINA
dibacaILAIHI MURIIBIN
v az.o)'/)9/ dibaca'ARIIDLIN
dibaca WANNAHAARI
)W\i
3r;, dibacaRIJAALUN
B. RO'( ))yangsebelumnyaterdapatrYA' o
SUKUN (C; )
Contoh: dibaca AFAGHOIRO"
dibaca FASHOLATIL' IIRU
'to7t'1 dibacaBASHIIRUN
dibacaJAA-ALBASYIIRU
';t#**t dibaca BIGHOIzu 'AMADIN
uru
53
.,t-z'
- ,-
J'-,,2f'rYgl;
- Jt,-zq9l ,(
,>*-*,.1
ILMU TA.JWID PRAKTIS
.- ('o-ot,<tP dibaca GHOIRUHI-ru
'/ J*
ttl 'tr'.*\:Jl dibacaArHTHoIRU
- G*u:F dibaoaKHOIRULLILLADZIINA
eot?"o2 :
lv-oJd? dibacaKABIIRUHUM
dibaca KABIIRON
a
C. RO' SUKLIN ( o yang huruf sebelumnya berharokat
J)
KASROH (Z)yangasli, tetapi yang sesudahnya bukan
huruf ISTI'LAA'.
Contoh:
dibacaTUNYNGDIMUM
dibaca FABASYSYIRHUM
\43'J,/, dibaca MIRYAIIN
'o'i';: dibacaFIR'AUNA
#';t dibacaWADZAKKRIHUM
bi*t dibacaWABI'SALV/IRDU
A:f."3V dibaca WASTAGHFIRHU
54 ILMU TATWID PRAKTIS
€'i5 dibacaNAGHFTRLAKUM
i";'t'JLl dibaca ATNYNGDZUKKTRTUM
tto,' dibACAFAGHFIRLILLADZIINA
GL\.*G
5. RO' DIBACA TIPIS ATAU TEBAL
'all;,tt
tlax,;t;rgt
Huruf RO' ( ,t ) boleh dibaca tebal atau tipis apabila RO' itu
o
SUKI-IN ( ) sedang hurufsebelumnya ituberharokat KASROH
J
z)( dan huruf sesudahnya berupa huruf ISTI' r A A'.
Contoh:
0lrr/ ,, dibacaFIReIN
dibaca'IRDLUN
,(,
U"'t
(, dibacaHIRSHUN
^ dibaca FIRQOTLTN /
efi
(t/
b't,
j\E'], dibaca erRrHoosr.rN
ILMA TAJWID PRAKTIS 55
BAB VII
:
LAJVI ST.MxUnNrnYAKNEGITTIAER( Dr0wrAoP'.)AT PADA
(J\
Ada}hukum bacaan LAM SUKLIN ) Vang terdapat pada
ilr o.
katakeria( il)yaitu: .
. l.,/r9:f
j i1. H1 aoru.lsfdnibAacKalDtHerAd&ajpealathsduarunfteRraOn'g(bilas)edsaundaLhAlAMMS( LdIIK)U' N
iontoh:
Wa* dibacaFAMAYYII'MAL
- I tozl(
J-r*19 dibacaFAL;YA'BUDU
"wi'6 dibaca FA-AL-HAMAHAA
W"'f dibaca QULNAA
dibacaLAMYAJ'AL
2. Harus dibacaIDGHOM dan ditasydidkan bilaLAM SUKUN
orl
( J ) itu sesudahnya terdapat huruf RO' ( ) ) dan LAM ( d ).
56 ILMU TAJWID PRAKTIS
Contoh:
- Lni/)ui,lsor)- dibacaQURROBBI
o t(ot!
- f## dibacaQULLAHUM
O*Disamakan dengan ini yang diidghomkan adalah LAM SUKI,lN
or / ol.
dalam kata
.
"}} "ll
Contoh:
9z) t
#i J. dibacaBARRoBBUKUM
JfA dibacaHALLANAA
Kecuali hanya di satu tempat saj4 yaitu :
,F'rtr, dibaca KALLA BAr.-RooNA
,j.
tidak boleh diidglomkan, tetapi harus IDHAR dan SAKAT.
SAKAT artinya diam sejenak, biar pltus dan pisah suaranya,
dengan tanpa berganti nafas.
ILMA TAJWID PRAKTIS 57
BAB VIII
(. AOLQOLAH
;o,/ ./uo/ 1, )
('AiJSQOLQOLAH ) artinya goncanganataupantulan
suara dengan tiba-tiba sehingga terdengar suara membalik atau
terdengar getaran suara.
IHuruf-hurufqolqolahadalah:
. )eq bO r
(QOF, THO' , BAA' , JIM dan DAL)
J-* t-b9terkumpul dalam kalimat : ./ ) P/-
I
(QOTHBU JADIN)
Qolqolah adaduamacam, yakni :
1. QOLQOLAHSHUGHRO ( cS?)*t,c?"a1 l'tj'l*t )
2. QOLQOLAHKUBRO ( )
1. QOLQOLAHSHUGHRO
? t i('j7
6y-?AJ_cu
QOLQOLAH artinya : memantul /pantulan.
SHUGHRO artinya ; lebih kecil.
58 ILMU TAJWID PRAKTIS
;-
Hukum bacaan disetrut QOLQOLAH SUGHRO yakni apabila
salah satu huruf qolqolah itu berharokat sukun (mati), dan matinya .
itu dari asal kata-kata da.lam BahasaArab.
Cara mer.nbacanya han:s bergerak dan berbunyi seperti mernbalik.
Contoh:. I
o dibaca WAAQBALA
,A dibaca KHOLAQNAAHUM
o ,/ c oz
,A o'r:rr: dibaca TAQROBWNA
o t-;* dibaca SYATHROHW
o 'p1'y dibacaFAWASATHNA
dibacaYAIHMAU
L t ,. lo' dibaca KASABTUM
dibaca SHIB'ATALLAAHI
glo C:*,J dibaca QIBLATIHIM
dibaca WAJHAKA
Dt' ffolor2
qo ,t(eC*
qo / '2.
?o /\t*>:J./(a.r-/
o J#;i
.\7o- e"2'?/6/
dibacaKHOROJTA
.o-7
QPo- o -'
\:_ dibacaTAJzul
ILMA TATWID PRAKTIS 59
)o 1 ,.-* dibaca QODNAROO
LSY re
)o t"rU dibacaYAD'UU
C,V)o dibacaBISHIDQIHIM
2. QOL6QFO,LrAr-4H'l,K-4U.r.BefRO
QOLQOLAH artinya : memarttul / pantulan.
KUBRO artinya : lebih besar.
Hukum bacaan disebut QOLQOLAH KUBRO yakni apabila
salah satu huruf qolqolah berhrirokat sukun (mati) karena waqof
(berhenti).
Cara membacanya lebih jelas dan lebih berkumandang.
Contoh:
o o,z%)ldju dibaca BIL BAITIL'ATIIQ
o./ n(
O , i.A-g 7:-9
l-.. 9,e dibaca FAJJI 'AMIIQ
"W:lM,e dibaca ZAFIRUWWASYAHIQ
b obzJJJ r's
dibaca QOUMI LUUTH
\..J
ol;J,r,3iL dibaca SYAI-IMMUHIITH
60 ILMU TATII/ID'PRAKTIS
b j#"I'ys dibaca FAYA-U SUNGQI-INIIIITI{
q ",;gAta::, dibacaTAQWALQULUUB
o.-rr*\2;q dibacaSARI'ULHISAAB
",3'*;iSy? dibaca ISHAAQO YAQUUB
.,
e dibacaZAUJIMMBAHIIJ
C dibaca DZAAIILBIJRUIJJ
e c)?uo.-. o dibacaMINGFURWJ
o
?
oxJY-J- dibacaMAAYURtrD
";y$;rq) dibaca WAAADLIIWATSAMULjD
€) r,'2*Al 95 dibaca w'ARRUKKI' IS suruuD
"
ILMU TAJWID PRAKTIS 6t
BAB IX
HA: DLOMIB GUnnvAn)
H,Af DLOMIR (Kinayah) berbentuk: o (ha').
Hurufha' ini menunjukkan kata ganti narna orang ketiga tunggal
jenis laki-laki (dlomir lilmudzakkar lilehoibi).
Bila sebelumnya atau sesudalurya ada hurufhidup, maka di sebut
Ha'Kinayah.
Contoh:
u"l';y dibaca TNNAHUU LAAYUHIBBU
:- iSGVF dibacaQouMIHIIFAQooLA
Semua ha' dlomir ini dibaca panj ang dua ketukan, kecuali :
- 2//
.d//;Jti dibaca.FA-ALQIHI
- . o-b'| dibacaYURDLIHI
z zJ-
- ;2aJ->'ri dibacaARIIHI
Jikaha' dlomir ituterletak sesudah hunrfmati, sedangkan sesudah-
nya hurufhidup, maka ia dibaca pendek. Kecuali firman ALLAH :
PUr(rWzj o. Dalamhalini dibacaduaharokat ; FIIfilMU-
HAANAN
62 ILMA TAJWID PRAKTIS
BAB X
HI.JKT.IM BACAAN PATIJANG ATAU MAD
( 'J-1 )
Memanjangkan bacaan suara huruf dengan panjang satti ALIF
atau dua harokat, dua ALIF atau einpat harokat dan tigaALIF atau
enam harokat, ada bermacam-macam, yakni :
1. MAD THOBI'II
l>-/ 5*) "fi
MAD artinya: panjang.
THOPI'il artinya : biasa.
. Hukum bacaan disebut MAD THOBI'Iyakni apabilahtrufyang
dipaaj angkan bunyi suaranya berupa :
. (-)c
a. Hurufberharokat dlommah dan sesudahnyaterdapat-
huruf WAU SUKUN ( J ).
b. Huruf berharokat kasroh dan sezudahnyaterdapat
' (g Qhuruf YAA'SUKLIN )
c. Hurufberharokat fathah (-)dan sesudahnya terdapat
hurufALIF ( ! ).
!Huruf-huruf ,$dun I disebuthurufMAD.
a-
Cara membacanya harus dipanjangkan satuALIF / dua harokat.
ILMU TAJWID PRAKTIS 63
Contoh:
a bertemu oq : 'OZt^ffi
J - Jf t-,---- -
harus dibaca YASTAB SYIRUUNA
J-6srtsrnu ) ': 3'f3'oi
harus dibacaANNTAKUUNA
i- bertemu , : 'o'iw
harus dibacaWAYAQDZIFULINA "'
) :-j- bertemu 'n
fo ?i'"rttt
harus dibacaUJUUROKUM
a bertemu j : ei:ii
harus dibaca WAQWLWLAHUM
-!s6ernu A: U\
harus dibaca LAAYUDLII'U
,S , {;$},'pi
-bertemu
harus dibacaAJRUN'ADHIIMUN
-/bYertemu ,'< : ,/o'a. l-a\
harus dibaca SHOODIQIINA
,S , 'j4lqt-rii
-bertemu
harus dibaca ROAITALMUNAAFIQIINA
64 ILMU TATWID PRAKTIS
-/hYl/eUm.-2uu*.fg , )
WUa-Ul,
harus dibaca FII SABIILILLAAHI
'bertemu I , gJ6i1,
harus dibaca JA ALNAA LAKUM
abertemu I i6/J5
harus dibaca FAQODFAAZA
abertemu i : &t';i
harus dibaca AMWAALAHUM
'bertemu 1 : '$y;t
harus dibacaAMWAALIKUM
1'bertemu eLay
harus dibaca MAA BISHOOHIBIKUM
) MAD WAJIB MUTTASHIL
nbVrJt"t o l-o,
YAD artinya: paqiang.
WAJIB artinya: harus.
MUTTA SHIL artinya : bersambung.
Hulnmbacaandisebut MADWAJIB MUTIASHILyakni pabila
ILMU TAJWID PRAKTIS 65
ada MAD THOBI' II bertemu dengan HAMZAH ( g ) berharokat
hidup di dalam satu kataikalimat.
Cara membacanya waj ib dipanjangkan sarnpai dua setengah
ALIF atau lima harokat atau dua setengah kali panj ang MAD THOBI'IL
Contoh:
Lffi'^i dibaca MINHULi\4rdddd{-U
et7Y2;az
dibaca SHOFROOOOO-U
ze7[zr)) dibaca DU'AAAAA-AN
dibaca MAYYASYA,rq,r4,rd{-U
e\ftl/, io .z dibacaFABAJ^rrdd{-U
dibaca AHYA Auqrqir{-UN
evt-'z( dibaca SAIMA\rA.rA\rAA-UN
dibaca AAMANAS SUFAHTL !A\r^\A:U
Ot/ot
9td>t
oelt''y/
{g,Arr\
;fi4:" dibaca SYUFL{DA.IqJAAr{-A
dibaca WALAUSYATAJqTM-A
zel-.w2:.go(Jl.z
3. MAD JAIZMUNFASHIL
Jix';Yu
MAD artinya: panjang.
JAlZafiinya: boleh.
66 ILMU TATWID PRAKTIS
MUNFASHIL artinya : terpisah.
Hukum bacaan disebut MAD JAIZ MtlNFASHILyalcri apabila
MAD THOBI'IIbotradryandenganFIAMZAH ( I ) di lainperkataan.
Cara membacanya lebih baik dipar:$angkan seperti panjangnya
MAD WAJB MUTTASHIL, tetapi juga boleh dipanjangkan seperti
panjang bacaan MAD THOBI'II.
Contoh:
w.tT;..17 dibaca FI]LAuAJaIJA,r{-ABAD.AN
416aga gnvIAArq,rqr{-I-TNGZILA
aJl.iiol9ttl''r:-.{
Ji;ft,'kwtr.)t) dibaca \MAIv[qirdq.rM-UNGZILA
il ;5irlj 9 9- -z.z! ! dibacaDM
4-e ,Tfr )) MATAN
f$t JyQ, dibaca BTHAAAAA-rr -A,L HUKKAAMT
4. MAD L AZIIM MUTSAQQ OL KILMI
MADartinya: panjang.
LAZIManinya: pasti.
MUTSAQQOL artinya : diberatkan.
KILMI berasal dari kata KALIMAH artinya : katalkalimat.
Hukum bacaan disebut MAD LAZM MUTSAQQOL KILM
ILMU TAIWID PRAKTIS 67
yakni apabila MAD THOBI'II berhadapan dengan huruf yang ber-
tasydid di dalam satuperkataan
Cara membacannya harus dipanjangkaq lebih dahulu sepanjang
3 alif atau 6 haroka! baru ditasydidkan.
Contoh:
i:']$rV dibaca HI-IMUDLDLOOOOOOLLWN
'A,i,fl:tV dibaca WALADLDLOOOOOOLLIIN
(:']:fl:$t dibaca ILLADLDLOOOOOOLLUUN
n;voxfil ditaca JAAAAA-ATrIlIrHoooooo-
MMAru
"A|K#te dibaca FI S S ILMI KAAAAAAFFATAN
5. MAD L AZIN-{MUKHO FFAF KILMI
11..-/.4o.6-,t.,.tyjoj.(t o, .
e.,-)i*-c|\)
MAD artinya: panjang.
LAZIMartnya: pasti.
MUKHOFFAF artinYa : diringankan.
.KILMI berasal dari kata KALIMAH artinya : katalkalimat'
. Hukum bacaan disebut IvfrAD LAZIM MUKHOFFAF KILMI
yakni apabila MAD THOBI',II bertemu dengan hurufyang berharokat
SUKUN tidak di akhir Perkataan
68 ILMU TATWID PRAKTIS
Caramernbacanya seperti MAD I-AZM MUTSAQQOL KILMI
(dipanjangkan sampai tiga alifatau enam harokat).
Di dalam Al-Qur' an yang menurut hukum ini hanya ada satu
fd-f-contoh yang ada di dua tempat dal4m surat Yunus ) yaitu :
6Vi harusdibacaAL-ArdA\rArMNA
6. MADLAYYIN
?lr5
MAD artinya: panjang.
LAY\fIN atau LEIN artinya : lunak atau lemas.
Hukum bacaan disebut MAD LAYYIN,yakni apabila ada huruf
]M4D, baikyangberupaWAU SUKUN ( ) utuuVaa' SUKUN
o (Ll
( didahului oleh hurufyang berharokat FATHAH
q-j;)
Cara membacanya dengan lunak dan lemas.
Contoh:
,/-/*si, dibacaBILGHOIBI
dibaca'ALAIHI
Ao)(9'
{tE dibaca"ALAIKUM
,#L dibacaILAIKA
tL/o#/.-/+ dibacaYADAII{rM
ILMU TATWID PRAKTIS 69
a'$';{:, dibaca FATAMANNAWULMAUTA
t'*.jz// dibacaYAUMA
dibaca QOUMAN
. /o/ dibacaTAUBATUHUM
^\)&-,
l/
\,'g
' o t t'(o7
f{*ty
7. MAD'ARIDL LISSUKUN
'of3.rr4c13
MAD artinya: panjang.
'ARIDL artinya : tiba-tiba ada.
LI artinya : karena.
SUKLIN artinya: mati.
Hukum bacaan disebut MAD'ARIDL LISSUKLIN yakni apabild
ada Mad Thobi'i atau Mad Layyin dan sesudaluryaadawaqof(tempat
berhenti).
Cara membacanya ada 3 macaln :
a. Yang lebih utam4 yakni dibaca panjang, sama dengan MAD
WAJIB MUTASHII, (tiga alif atau enam harokat).
b. Yang pertengahan (sedang), yakni dibaca duaALIF atau
empat harokat (dua kali MAD THOBI'II).
c. Yang pendek. yakni boleh hanya dibaca seperti MAD
THOBI'II biasa (dua harokat).
70 ILMU TAJWID PRAKTIS
Contoh:
. oo,-qr2f.//;,/wAX*l3 "Gflr4:isfitY
- o f;{a:"ihu*
.
oouql,aoq,I(fJ/ lieQ<f)i,,'/ "'J;,.J;#t
-
"(:3*Ctl
- "'q3g$
"'alft:#A3t,V*// . / j';K$'1
t7, !9_,O. z
o Jyiire "3
oWSrs
"4,{di1",l
"$itb""tr
8. MAD SHILAH OH
0-o./ot\-.a3/-o-/UI-O 'J3
MAD artinya: panjang.
SHILAH artinya : hubungan.
QOSHIROH artinya : pendek.
Hukum bacaan disebut MAD SHILAH QOSHIROH yakni
apabila ada hurufFIAA' DLOMIIR / kata ganti orang (benda) ketiga
-yangberupa ( tu 0 ) berada sesudahhurufhidup (berharokat)
dan sesudahnya tidak bdrtemu i dihubungkan dengan hurufbersukun
atau huruf bertasydid dan atau huruf alif.
ILMU TATWID PRAKTIS 7l
Cara membacanya dipanjangkan sampai satuALIF atau dua
harokat atau sepertipanjang Mad Thobi'ii.
Contoh: dibaca BIHII 'INNDA
dibaca WAROSWLIHII KUNNTUM
/g dibaca BIYADIHII' UQDATU
dibaca AAYAAIIHII LA' ALLAKUM
J;p/ a\./:
'#o'*rl
!.?t /
.&utoJ-c. -eto/-)J-l
iuu,* dibaca JUNUUDIHII QOOLUU
dibaca LAHUU MULKU
a$'r dibacaAJRUHUU:INNDA
'&tFi
r#y1*:w'rr dibaca WA ADDADAHW YAHStsU
'*';Y dibaca WAROHMAI UHtItJ LAKUN-
NTUM
dibaca INNAHUU HUWA
CATAIAN:
Apabila sebelum Ha' Dlomir tadi huruf mati (sukun) atau apabila
dihubungkan denganhurufyang lain sesudahny4 maka Ha' tadi tidak
boleh dipanjangkan.
72 ILMU TATWID PRAKTIS
Contoh:
Ha' dlo. rnir yang didalnlui huruf SUKIIN :
tuo/J. .al dibacaYADAIHI
dibacaWAJHU
..2-
G). )o.
Ao-J7g. dibaca'ALAIHI
z4-3/ dibacaFIIHI
dibacaAKHUUHU
eo')fil
jttiiHa' dlomir yang dihubtmgkan dengan huuf lain : '.:3Jt'i
: V*ty;
- ,Uza:or, ,! o
l4-:,e
'rs-Af;3 L(l) + lA-ra:.Le
.//
Kecuali satudidalamAl-Qur'an, yaitu: ,
4a((rzt o. harus dibacaFIIHII MUHAANAN
V\i3
9
-*rt;
9. MAD SHILAHTHOWILAH 73
4"JL, -)o,-t;bilb.'/JJ
MAD artinya: panjang.
SHILAH artinya : hubungan.
TLMU TAJWID PR,AKTIS,
THOMLAH artinya : panj ang.
Hukum bacaan disebut MAD SHILAH THOWILAH yakni
iapabila Mad Shilah Qoshiroh bertemu dengan HAMZAH g )
didahului oleh hurufyang berharokat hidup.
Cara membacanya seperti bacaan MAD JAIZ MUNFASHIL,
artinya boleh dipa{angkan sampai dua setengatrAlifatau satuAlif
seperti Mad Thobi'ii.
Contoh: i;,rlyt+
/a_ / t:ivrziviti
ttLL';l Qw:+
74.t.lt-.Fot))Uo tiw$)
$rpyb $y*
ggJyri
'#r^:ri:ij
10. MAD'IWADL
Jb'fi33
MAD artinya: panjang.
'IWI\DL artinya : ganti tanwin
Yakni tanwin tadi diganti dengar lv{ad *auAlifyang melryebabkan
bacaan panjang itu.
(L)ffrrl.- U*aan disebut MAD 'IWADLyakni apabila ada EAI:
HAIAIN Vat gjanrh pada waqof (pernterhentian), pada akhir
74 ILMU TATWID PRAKTIS
-*-W"it't.'r
kalirnat (selainta' martuthoh) atau disebutMAD pengganti TANWN
sehingga tanwin tidik berbunyi lagi.
Cara mernbacanya dipanjangkan satu.Alif seperti Mad Thobi'ii.
Contoh:
(:$ t3.tk d ibaca' ADZAABAN ALIIMAA
liltKi aiuacaarua[avMAA
- -'g'rd',- ,tl-co./\>/ ttl^,o1r9/ dibaca' ALIIMAN HAKIIMAA
dibaca DAKKANNDAKKAA
WY,;J dibaca FIAJRONYJAI\4ILA.A
6w'a? dibaca KAANAMIIQOOTAA
- l.z - ,/
l:-t.p :(J-.3; dibaca SYAI-IN 'ADADAA
'I
lir'r-.* dibaca MASRUUROO
- 6rkk,/ dibaca SAB' ANffNG S YIDAADAA
- r-Pw' rro /o,a, dibacaNAHAATAFJIIROO
- l|rJo'i.J2-' aJtlEl *-oq/ *o/ dibaca SAMII'AMMBASHIIROO
dibaca ROBBUHUM RO SYADAA 75
' Wat\ dibaca DZAALIKA SABIILAA
ILMU TAJWID PRAKTIS
11.. MAD BADAL
J4-.
MAD atinya: paqiang.
BADALartinva: ganti.
Hukum bacaan disebtrt sebagai MAD BADAL yalcni apabila ada
HAIUZAH ( 9 ) bertemudenganMADyangberasal dad HAIvIZAH
SUKUN,kenrudianhramzahini diubahdandigantider,rgarAuF ( I ),
wAU())atmYAA',(f).
Cam membacanya hanrs dipanjanglran satu alif atau dua harokat
seperti MAD THOBI'II.
Contoh:
- l'tilijl dibacaUUruu
- It
,v/i'J":!-2 dibaca IITUUNtr
- lr\
e)l dibacaA.ADAIvIA
- t' \
O15J-L dibacaIIMAANu
'l\
l'il dibacaAATUU
,
, 'O)1 diuu.awrlYA
. Karenayargsebernmy4hunrfMadyangadadi situtadiasalnya
HafZaU yangjatr{r mati (sukun), kemudian di gartti denganAllF
( I ), wAU ( J ) atau YAA' (€ ).
76 ILMU TATWID PRAKTIS
t2 . t ol
l'fu\ asalnya" / t'i 3\
i a:fi1
asalnya
g.r?/
":lf.\ry
i;ll
lrl asalnya
'r*L
,t )tiil asalnya
l'ilt\ l'isr?lI4
asalnya
.- o1 asalnya cjoll
d9l
Keterangan: s?/ pe .:,?ll/ aigantidengan
a. Hamzahkeduapadakata l';l a
I
J\
hurufMAD yang sesuai yaituhurufAl.lF ( | ), sehingga
menjadi:
lilllFIlt?/ t/
(a'tuu)kemudian
(aatuu)
dihnis l"il (aatuu)
t z7/ g., /
l)ll (1'j;mu)kemudian 1:ll (aadamu)
Crlditulis
(aadamu)
b. Hamzah keduapada on^t$j't & G 3laig*,i dengan
)' hurufMADyangsesuaiyaituhurufwAu SUKUN ( ),
l'i|l"i,2 'sehinsgameniadi :
l'i 31 (u'tuu)kemudian tl
(uuruu)
ILMU TATWID PRAKTIS
ditulis l'tf2u\ (ursuu) (uutiya)
ol 2
Cj\ (u'tiya)kemudian C)\
q," 'rJfi(uutiya)
c. Hamzatrkeduapadakata 'O*Ldiganti
,l:fL "dengan hurufMAD yang sesuai yaitu hurufYA/f SLIKUN
ot
$( ), sehinggamenjadi :
d:;,sLla.
cl'y,,)
O:FL (i'tuurii) kemudian
diulis v, z\'Jo*:231 (iituudi) t
Jo OV:SI r*,.,ry1
OW L r(i' maanu) kemudian
ditulis ;tw.L(iimaanuu)
L2. MAD LAZIM HARFI MUKHOFFAT'
j:r,Ji?,A<;r: .^^/ to). 'l:s
MAD artinya: paqiang.
LAZIMartinya: pasti.
HARFI berasal dari kata HARFUN artinya: huruf.
MUKHOFFAF artinya : diringankan
Hukum bacaandisebut MAD LAZIMMUKHOFFAF yakni
apabila adapermulan surat dariAl-Qur'an terdapat salah satu atau
lebihdarihuruf-hurufHAA'( C ),YAA' (€ ),THO' ( b),
78 ILMA TAT$/ID PRAKTIS
HA'( A )danRo'(J ). '#F
Huruf-huruf ini terhimpun dalam perkataan :
Cara membacariyaharus dipanjangkan satuAlif atau dua harokat
atau sama dengan MAD THOBI'II.
Contoh: dibacaHAAMIIM
dibacaYAASIIN
r dibaca THOQFLM
dibacaTHOOSIIN
L-f-
rl;
P
13. MAD LAZINI{HARFI MUTSA L
MAD artinya:panjang.
LAZIMartinya: pasti.
HARFI berasal dari kata HARFUN artinya : huruf.
MUTSAQQOL artinYa : diberatkan.
Hukum bacaan disebut MAD LAZ\VIHARFI MUTSAQQOL
yakni apabila permulaan surat dari Al-Qur'an terdapat salah satu atau
d elebih dari huruf-hurufNqN ( ), QOF ( Li 1, SHOO ( ),
? j'ArN( \- ),srN ( Lr )'LAM( J )'KAF( ;danMIIrA
ILMA TAJWID PRAKTIS 79
( I l. Huruf-hurufiniterhimpundalamperkataan :
*.G GI dan sesudah rtaeo,".a"pat suara hurufmati
ylngaiiOgto*t* atauo, vdidkan.
Cara membacanya harus dipanj angkan, yaitu ti ga ALIF atau
enamharokat
ry
pl: dibacaALrFLAAlM,AAMMmrrrM
- 6flt dibaoaALTFLMSHOOOOOOD
-f;r- It dibaca THOO SUIIIMMIIIIIIM
FJI dibacaALIFLArqrM\rq.,{v{MIIIIIIMROo
14. MAD LAZIMMUSYABBA'
t
il\3G
MAD artinya: panjang.
LAzlMartinya:pasti.
MU S YABBA' artinya : dikenyangkan.
Hukum bacdan disebut MAD LAZIM MUSYABBA adalah
seperti MAD LAZIM IIARFI MUSTAQQOL, hanya saja sesudah
MAD terdapat suara huruf mati yang tidak diidghomt<an a:tau ditasy-
r'
80 TI,MU TATWID PRAKTIS
Cara membacanya harus dipanjangkan seperti MAD LAZIM
HARFI MUTSAQQOL, yaitu tiga alif.
Contoh:
- .-a---:- dibacaSHOOOOOOD
O!
dibaca QOOOOOOF
15. MAD TAMKIN
'-),1\-qJ,t-"&, c,
MAD artinya: panjang.
TAMKIN artinya : tempat atau penetapan (tepat).
Hukum bacaan disebut MAD TAMKIN yakni apabila ada Yz\A'
o
fSUKLIN ( ) yang didahului dengan YAA'yang bertasydid dan
Cara membu.*yidit patkan dengan tasydid dan Uen fHO-
BI'II nya (sepanjang 2 harokat atau I alif).
Contoh:
"#t ryt dibaca wAIDZAAHUYYIITUM
- ffiteq dibacawAKHoorAMANNABryyrrNA
- tv(o*t4I>*..21r.utJ- r dibacaROBBAANIYYIINA
't$iav dibaca FILUMMI YYIINA
ILMU TAIWID PRAKTIS 81
16. MAD F,
O--'.Po) -b
MAD artinya: panjang.
Hukum bacaan disebut MAD FARQ adalah satu MAD yang
di dalamAl-Qur'an hanya terdapat di empat tempat'
Caramembacanyaharus dipanjang!<anunnrkmern$ala1 agtaxa
pertanyaan atau bukan, j adi dipanj angkannya itu supaya jelas batrwa
kalimat itu berbentuk pertanYaan.
Empat(4) tempat itu adalah':
- tempatdisuratAl-An'r-rTUj:.0,,,*rtj .,
W$tJ$+fxtt
(AADZAKAROINI HARRO MA AMIL UNT SAYAINI)
- 1 tempatdi suratYuntrsyangberbunyi :
'€J6'll'^XtlJ
(QULAALLAAHUADZINALAKUM) .
tf;i\ii";;att- ltempatdisuratAn-Namlyangberbunyt: \ -
(AALLAAHU KHOIRUN AMMAA YUSYRIKUUN)
82 ILMU TATWID PRAKTIS
q
BAB XI
WAQOF'
(
o/ )
-h4
WAQOF adalah berhenti sej enak atau putus bunyi suara dan
berganti nafas. Tempatnya di aktrir kata.
Cara membunyikan kalimat yang diberhentikan (diwaqofl<an)
adalah sebagaiberikut
L Apabila akhir kata-kata (kalimat) berupa huruf SUKIIN,
maka ketika berhenti (waqof) dibaca mati dengan terang
dengan tidak ada perubahan.
Contoh:
.A316
.*v€xl.
+*V:u*V 'r3*cLY
:ib68 ,166:4
.#3$JcrP: {t$!:;;
'f6aui
L,#!i;
ILMU TAJWID PRAKTIS fr.4o )/1 /
t3
2. Apabilaakhirkata-kata(kalimat) ituhunrfyang berharokat
FATHAH 131, XaSnOH (;;-) atau TaSROTAIN ('
danDLOMMAI'-) aIauDLOMMAIAIN (L),mern-
bacanyaharus dis, "rnkan lebih dahulu kemudrarr dibaca
mati dengan terang menurut bacaan masing-masing.
Contoh:
t-+;rs;(ti;yt dibaca +stiy
dibaca
;?ra dibaca '1,;;1iy
6w
jfiirL
U--6to//jt dibaca ;;lu&
Pt& dibaca lt;fiu
#\::,+. dibaca
Jfv)fU-y;K dibaca jF:t
e'rb dibaca
-t:J;5.i dibaca qtk5.;
W'$ dibaca '+.fi'e
- Srt!stYd,;'>i dibaca ort1slY.!,;'>i
ii1,tS dibaca ils\S
84 ILMA TAJWID PRAKTIS
?FTd:,i,t:;' o,1',i ?. dibaca 'li3tk
dibaca .?HFrEg' o]'tn-"n' '
'F-rr;rrl, dibaca
3. Apabilaakhir$ta-kata (kalimat) ituberupaTA' MARB-[J-
a, LTHOH(
),makaketikaberhentidibacadengan
0membunyikan menjadi Hlt' SUKLIN ( ,4- ).
Cgntoh:
iry$t'* dibaca Z:-u9S:'&
';,i.r${tru dibaca '';fl'A\{t:t
'aHst'#t* dibaca rS,lt'4tn
a^7LAt,'z dibaca at6At4
/Y/
a#AYeu:ii dibaca i:SAv,.lu),si
f,iat$ dibaca di avf
'r'ri*JG
;'r:jdr13 dibaca
I
ll
elxly'3i
i*!4u dibaca arf.nW
z;;tev dibaca
ILMU TAJWID PRAKTIS 85
{i5 dibaca oA/ J.o?,
1,2(ta-* dibaca
dibaca Ao/-.r-2-.b.1lo\4-;,-9
l-.2 J I a,/ dibaca '.2 Jl a,t'
us6^!6 'dJ,:J.;'^16
gI;iqt2
4o;1*'9-q!*tD2
4;*9t-)
4. Apabila akhirkata-kata ftalimaQ itu berupahurufyang di-
dahului dengan hunrf mati, maka dibaca dengan mematikan
dua huruf dengan suara per dek, atau dibunyikan sepenuhnya
tetapi hurufyang terakhir dibaca setengah suara.
Contoh:
pt4&su, dibaca BISHSHOBR
(Ro' dibaca setengah suara)
I,'iit/i'l*r
dibaca MAII{LA'ILFAJR
(Ro' dibaca setengah suara)
dibaca LAILATILQODR
(Ro' dibaca setengah suara)
)^'"r$t ' dibaca IDZAAYASR
(Ro' dibaca setengah suara)
r'Aaf,
dibaca DZAATISHSHOD'
o 17,2 ('Ain dibaca setengah suara)
/4lJl> dibaca KALQOSHR
(Ro' dibaca setengah suara)
frv dibaca WAL\I/ATR
(Ro' dibaca setengah suara)
86 ILMA TAJWID PRAKTIS
f,)'rd\ .dibacaBILHAZL
(Lamdibacasetengahsuara)
L/.^/>AI
dibaca ADZDZIKR
(Ro' dibaca setengah suara)
dibaca BILQISTH
(Tho' dibaca setengah suara)
5. Apabilaakhirkata-kataftalimat) itubaupahurufyangdi-
dahului dengan MAD atau MAD LAYYIN (sebelum huruf
akhirterdapat 3 hurufhijaiyahAlifl Ya' sukun dan Wau su-
kun), maka dibaca dengan mematikan hurufyang terakhir
itu dengan memanjangkan madnya 2 harokat atau 4 harokat
atau 6 harokat seperti MAD'ARIDL LISSUKUN.
Contoh:
e"b dibaca -oFb
,7;]ti dibaca ,-riev
'r#Y dibaca o'Jol.9t L./,
,'t^<;il dibu.u o.o I
3tJJ J--l).-l
*)* dibaca uv->(' i
1(i dibaca :Pu'*,
dibaca
uI ,/I -. . '87
)O
Y""*-.;*lAl'e/
ILMU TAJWID PRAKTIS
';t:'t; 'o:'l:ll
dibaca
dibaca o'-oO- J-A\
dibaca
dibaca o$e
dibaca
dibaca sF/s
dibaca
dibaca 'r#j
'rri.A,e
?.o\.,.
UJil.q,rJ-
O? J- 4t4i..L1r-.
6. Apabilaaktrirkalirnat itu hr:nrfyangbertramkat FAIIIAIAIN;
FAIHAH TEGAK; EAIHAH bertemuAlif, maka dibaca
dengan membunyikan meqi adi fathah yang dipanj angkan 2
harokat dan berubatr menjadi MAD' IWADL.
Contoh: dibacaTAWWAABAA
dibacaQOLIILAA
C:f dibacaJAN{'A!A
dibaca SHO'UUDAA
w
4
ta>
(t'#
88 ILMA TAJWID PRAKTIS
lfu'r'* dibacaMASRWROO
dibaca Wz\MAA BANIAu{Iq,A
wq
wwi dibacaAISQOOLAHAA
dibacaJALL|A}IAA
tlJ' dibacaASYQOOHAA
. dibacaMANNDASSAAHAA
t|ti dibacaADZDZIKROO
dibacaMAYYAKHSYA^A.
wk dibacaWAMUUSAA
dibaca WA-ABQOO
6f,l
*-d\ o.6o.
ef). \ o lz
\z
i.Ys
u".^;;J;tit dibacaIDZAAYAGHSYAA
.7 ApabilaakhirkalimatituadalahWausukundidahuluiharokat
dlommafu atauYa' sukun didahului harokat kasroh. Dibaca
panjang 2 harokat atau I alif.
Contoh: at ol
- €o ilo7 d'61
_ :\./,i _ rol-tt/./*JI
VJ l/-/
a/
89
ILMA TAJWID PRAKTIS
$Q. t*.\*1"
o 6'
* . \'*fitr
€tK - Y,rrr'_-&, 6
Qo-.,nd2.t/ .tt _
LAMAL.QUR'AN
Berhenti pada akhir ayat.
Contoh: '9,pfifui6
WAQOF LAZIM: Harus berhenti.
Contoh: 't;1:tG,*i9*'&+r."v
WAQOF MUTLAK : Lebih baik'berhenti'
WAQOF J AV :Boleh berhenti boleh terus.
Contoh: 'rIaTJWri
90 ILMT| TATWID PRAKTIS
No Tanda Keterangan
Waqof
5. ) WAQOF MUJAWV/AZ : Boleh berhenti, tapi lebih
baik disambung dengan kata berikutrya.
Contoh:
'rilrsrtrJtffitJ"$,!4i
6. _f WAQOF MUROKHKHOSH : Diberi kebebasan
berhenti pada kata yang terdapat tanda tersebut
karena darurag yang disebabkan oleh panjangnya
ayat atau kehabisan nafas.
,Contoh: .&15..{r:rqv
7. d, WAQOF AULA/ WAQOF MUSTAHAB : Se-
baiknyaberhenti, tetapitidaklah salatrbiladisanrbung
dengan kata berikutrya.
Contoh:
(t"t,f,g S,pU;L e Oqfi'* t\5
u,..;"$Jflu/ i-J/ir$j,
8. v LAAWAQFA FIIHI / WASHOL : Larangan ber-
henti, kecuali j ika di bawahnya terdapat tanda awal
ayat yang menrbolehkanwaqofsecaramuthlaq dan
kecuali pada akhir ayat
'#t;u;cContoh:
9. aaaa_ aa WAQOF MU'ANAQOH : Boleh berhenti pada
salalr satu k atayangada tanda tersebut.
ILMU TATWID PRAKTIS 91
No Tanda Keterangan
Waqof
'' t#i5"aKi)tJyfed"u,
t10. qilre'ALAIHILV/AQFU : Dikatakan di sini
bolehberhenti.
Contoh:
Ga;jl - lo git
t{ dt i' r7'r$t cti
,A:JLC'fJtli
411. WAQOF MUSTAHAB\MASL{H /ALWASHLU
AULA : Disambung lebih utama
Contoh:
t^iiS#ti#'Jt&(.WU
"*3,iltEi
12. L AL-WAQFUAULA : Berhenti lebih utami.
Contoh:
'ty,6wqf,iTi'
13. WAQOF SA' I yaitu : tempaGtempat yang menun-
jukkan waqofNabi, WAQOF GF"IUFRON dan
WAQOF MUNZAL (waqof Jibril).
Contoh:
;,6;1; ill'^t-F:yvpW
(q t : .rrr^eJD " to-JJ6'^; S3
92 ILMU TAIWID PMKTIS
No Tanda Keterangan
Waqof
Tandawaqofyangmeru1fu}dsanberhenti lebihbaik
t4. J (Suatuundaurtuk menerangkan hukum waqofrryra
dan diisi sesuai dengan tanda waqof sebelumnya).
15. g-7 RUKU' : Isyarat batas tadarusan dan akhir ayat
(tanda pembagian berherrti setiap hari untuk omng
yang ingin menghafalAl-Qur'an dalamjangka dua
tahun).
Contoh:
6*r^",Ffi'
$,16. SAKTAH : Thnda berhenti sejenak tanpa menge-
(.r) luarkan naf,as (tidak bernafas)
Contoh:
t i," " u$FbW;.Jlt3.$6
'oi,:"$\|-q';gt'^ti
ILMA TATWID PRAKTIS 93
AH
usai
SAKTAH / SAKAT iatah diam sejenak sambil inenahan nafas
(tidak menarik dan mengeluarkan nafas), tetapi bukan waqof.
Saktah dalamAl-Qur'an ada 4 tempat yang hanrs dibaca sakat,
yaitu: t#fr,c<o
l. SuratAL-KAHFIayat 1 :
2. SuTatYASIN ayat 52; (i'6$f*
3. SuraIAL-QIYAMAH ayat 27 : i&ib,z!
o"ti
'ct1'g.K4. SuraIAL-MUTHOFFIFIN ayat 14 :
NAQOL artinya : memindahkan.
hmfYakni memindatrkan harokat kamoh dari huruf Hamzah ke
Ilm.
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Al-Hujurat : I 1;
- f-,jt #, dibaca 'e.#,
94 ILMU TAIWID PRAKTIS
TASHIL artinya : memudahkan/meringankan.
Yakni memudahkan/meringankan bunyi hamzah yang berurutan.
Dibaca separuh antara hamzah dan aliftanpa mad.
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Fussilat : 44 ;-
1r;-21; dibaca 3";ite
a
IMALAH artinya : memiringkan/mencondongkan.
Yakni merniringkan/mencondongkan suar4 bturyi harokat fathatr
pada posisi kasroh.
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Hud : 41 ;
w't'wrs$*,
dibaca BISMILLAAHI MAIREEHAA WAMURSA\r{IIM
SYI\,IAAM artinya : mengumpulkan/memancungkan.
Cara membacanya dengarl mempergunakan mulut yang dimo-
nyongkan.
ILMU TATWID PRAKTIS 95
Seperti bacaan yang terdapat pada Q.S Yusuf : l1 ;
lili\, dibaca kli\
(LAA'I^*MANNAA) (LAATA'MANI.INNAA)
NUN 'IWADLatau NUNWASHOL
MWo'i /t ',o'i
'IWI\DL artinya : pengganti.
WASHOL artinya : mEnyambung/terus.
Nu:'Iwadl dauNurWastrol ialahhuufntmkecil sebagai per, gganti
tanwin an, iil, unyangberhadapan.dengan alif lam (AL) dan atau
berhadapan denganharnuhwashol padakatakerja. an, iq un dibaca
a i, upendekkemudiandiambahl<annunkecil (Nun'Iwadl) bertrarokat
kasroh i (ni).
Contoh: dibaca .'*jy,F
#dibaca ti");'>to
'fuilt"rai
-iJo J-
- l^'tr'rto*
alto(?; dibac'a, a
Gl\"W
dibaca 'lit*l*
- ,',5<3zi5'too-lJJ
l)- dibaca ei^6y$
61Affi"
oi
L.-
dibaca ;lylg
li)S* J/.)otuJ-3./$)
96 ILMU TATWID PRAKTIS
,;#WSIIIFIR MUSTADIR
SHIFIR artinya : kosong bacaannya
MUSTADIR artinya : melingkar bundar.
Yakni apabiia ada tanda kosong melingkar bundar (o) di atas
huruf alif, maka kosong bacaannya tetapi tulisannyatetap ada. Di
baca pendek baik ketika Washol (terus) maupun Waqof (berhenti).
Contoh:
- V*LE dibaca e,lfr
- V"frifr\r{'Ft dibaca o4\
dibaca
'rt14"
dibaca 'iol$
'w. v'3it,Wl{e
dibaca
SHIFIR MUSTATIIIL
SHIFIR artinya : kosong bacaannya. 97
MUSTAI{L artinya : melingkar lonjong.
ILMU TAIWID PRAKTIS
Yakni apabila ada tanda melingkar lonj ong ( o) di atas hurufaHq
berarti kosong, bacaannya pendek ketikaWashol (terus) dan dibaca
panj ang 2 harokat / I alif ketika Waqof @erhenti).
Contoh: dibacajikawashol: ';)fr
v;)fr
- OV/ ;/)fr jikawaqof :
cl
IQt1 dibacajikaWashol:
.//
U
UI
'v';kl aitu*il,--::,
it'il;t
jika Waqof :
t'rUt
SUJUDTILAWAH
;ii\ili;H
SUJUD artinya : kepatuhan toJalitas.
TILAWAH artinya : bacaan.
Sujud Tilawah ialah sujud yang dilakukan karena mendengar
atau memb aca ay at-ay at saj adah.
Ketika Sujud Tilawah seyogyanya:
- Suci dari hadaskepildanbesar
- Menutupaurat
- Menghadap kiblat
98 ILMA TAIWID PRAKTIS
Bacaan Do' a ketika Sujud Tilawah :
L.#j'^KrtLff)'$e
(W$'^hyjc$+;'#i{:n
Artinya:
" Telah kuhadopkaniiwa dan ragaht Kepada Dzot yang telah
menc ipt alrannya, memb entulorya (s e demikian rupa) dan t elah
membulalwn pendengaran dan pengelihatannya dengan segala
relra daya dan lwrsanya. Maka Maha BerkahAllah SWT. sebaik-
bailotya Dza! Pencipta'!.
Hadits texltang Sujud Tilawatr :
W'$da*-r,{t1r'6 'v:se$*tr
Artinya:
" Abdullahramengatakanbohwa Nabi saw. membaca suratAn
Najm di Mekah, lalu beliau sujud dan orang banyakpun sujud
pula mengihtti sujud beliau kecuali seorang orang tua. Dia hanya
mengamb,il segenggam pasir/tartah, kemudian'menganglat lce
dahinya sambil berlrata "ni sudah culatp bagiht". Taklalna lcc-
mudian ordng tua itu mati terbunuh dalgm lcelcafiran ".
qWii #Wi.A €? i$f)K'J6'#4 |
ILMA TATWID PRAKTIS 99