นิราศนรินทร์คำโคลง

โคลงนิราศนรินทร์

นายนรินทร์ธิเบศร์ (อนิ )

นายนรินทร์ธิเบศร์ (อนิ )

เป็ นกวใี นสมยั รัชกาลท่ี ๒
รับราชการเป็ นมหาดเลก็ หุ้มแพรในสมเดจ็
พระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ (วงั หน้า)

วงั หน้า (ในปัจจุบนั )

โคลงเร่ืองนิราศนี้ นรินทร์อนิ
รองบาทบวรวงั ถวลิ ว่าไว้
บทใดปราชญ์ปวงฉิน เชิญเปลย่ี น แปลงพ่อ
ปรุงเปรียบเสาวคนธ์ไล้ เลอื กลมิ้ ดมดู

ร่ายสุภาพนํา ๑ บท
โคลงส่ีสุภาพ ๑๔๓ บท

แผนผงั โคลงส่ีสุภาพ

แผนผงั ร่ายสุภาพ

นายนรินทร์แต่งเมอื่ คราวตามเสดจ็ สมเดจ็
พระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ ยกทพั
ไปปราบพม่าทเี่ มอื งถลางและชุมพร



การเดนิ ทาง
ของนายนรินทร์





วดั หงส์รัตนาราม วดั สังข์กระจาย

บางยเ่ี รือ บางขนุ เทยี น

บางบอน หัวกระบอื

โคกขาม มหาชัย



เข้าแม่นํา้ ท่าจนี บ้านบ่อ

เข้าคลองสามสิบสองคด
เข้าแม่นํา้ แม่กลอง

ผ่านสมุทรสงคราม ออกปากแม่นํา้ แม่กลอง

ถงึ บ้านแหลมเพชรบุรี
ขึน้ ฝั่งทเ่ี มอื งเพชรบุรี

เดนิ ทางบกต่อมาจนถงึ
เมืองกาํ เนิดนพคุณ
(บางสะพาน)
วกกลบั ขึน้ ไปยงั
ตะนาวศรี



๒. อยุธยายศล่มแล้ว ลอยสวรรค์ ลงฤา
สิงหาสน์ปรางค์รัตน์บรร- เจดิ หล้า
บุญเพรงพระหากสรรค์ ศาสน์รุ่ง เรืองแฮ
บังอบายเบกิ ฟ้ า ฝึ กฟื้ นใจเมือง

แปลความ

กรุงศรีอยุธยาท่ีล่มสลายไปแล้วได้ลอยลงมาจาก
สวรรค์อกี คร้ังคอื กรุงเทพมหานคร

มสี ิงหาสน์ราชบลั ลงั ก์ของพระเจ้าแผ่นดนิ และ
ปราสาทพระราชวงั ที่สวยงามยง่ิ

ด้วยบุญบารมีของพระมหากษตั ริย์น้ันทาํ ให้
พระพทุ ธศาสนาเจริญรุ่งเรือง ปิ ดบังทางแห่งความ
ล่มจมทําให้ราษฎรพ้นจากความช่ัวท้ังปวง

๓. เรืองเรืองไตรรัตน์พ้น พนั แสง
รินรสพระธรรมแสดง คา่ํ เช้า
เจดยี ์ระดะแซง เสียดยอด
ยลยงิ่ แสงแก้วเก้า แก่นหล้าหลากสวรรค์

แปลความ

พระพทุ ธศาสนามคี วามรุ่งเรืองและให้ความสว่าง
แก่โลกเหมอื นกบั แสงอาทติ ย์ มกี ารแสดงธรรมท้งั
เช้าและคาํ่

เจดยี ์ท่เี รียงรายยอดสูงเสียดกนั มองดูงามยง่ิ กว่า
แสงจากแก้วเก้าประการ เป็ นหลกั ของแผ่นดนิ เป็ นท่ี
พศิ วงแก่สวรรค์

นพรัตน์ เพชร ไพลนิ
ทับทมิ มุกดาหาร
มรกต เพทาย
บุษราคมั ไพฑูรย์
โกเมน

๔. โบสถ์ระเบยี งมณฑปพนื้ ไพหาร
ธรรมาสน์ศาลาลาน พระแผ้ว
หอไตรระฆงั ขาน ภายคา่ํ
ไขประทีปโคมแก้ว กา่ํ ฟ้ าเฟื อนจนั ทร์

แปลความ

ในบริเวณวดั มโี บสถ์ ระเบียง มณฑป วหิ าร
ธรรมาสน์ ศาลา ลานวดั และพระพุทธรูปที่
ผ่องแผ้วบริสุทธ์ิ

นอกจากนีย้ งั มหี อไตรและหอระฆงั ซ่ึงพอคา่ํ ลงจะ
มกี ารจุดโคมไฟทาํ ให้ทวั่ บริเวณสว่างไสวจนแสง
จนั ทร์ยงั ดูด้อยลงไป

๘. จาํ ใจจากแม่เปลอื้ ง ปลดิ อก อรเอย
เยยี วว่าแดเดยี วยก แยกได้
สองซีกแล่งทรวงตก แตกภาค ออกแม่
ภาคพไี่ ปหน่ึงไว้ แนบเนือ้ นวลถนอม

แปลความ

จาํ ใจต้องจากน้องนางอนั เป็ นท่รี ักไปเหมือนหวั ใจ
ของพถ่ี ูกพรากไปจากอกน้อง

หากแม้ว่าดวงใจของพแี่ บ่งแยกได้ หากผ่าหวั ใจของ
พอี่ อกเป็ นสองดวงได้ ดวงหน่ึงเอาไว้กบั ตวั พขี่ ณะ
เดนิ ทาง อกี ดวงหนึ่งฝากไว้ให้น้องเกบ็ แนบใจไว้

๑๐. โฉมควรจกั ฝากฟ้ า ฤาดนิ ดฤี า
เกรงเทพไท้ธรณนิ ทร์ ลอบกลาํ้
ฝากลมเลอื่ นโฉมบนิ บนเล่า นะแม่
ลมจะชายชักชํ้า ชอกเนือ้ เรียมสงวน

แปลความ

จะฝากนางไว้กบั ฟากฟ้ าหรือผนื ดนิ ดเี พราะกลวั ว่าถ้า
ไว้กบั ผนื ดนิ พระเจ้าแผ่นดนิ จะมาลอบเชยชมนาง
แต่ถ้าฝากไว้บนฟ้ ากก็ ลวั เทวดาจะมาลอบเชยชมนาง

จะฝากนางไว้กบั สายลมกก็ ลวั ลมพดั ทาํ ให้ผวิ นางมี
รอยชํ้า

๑๑. ฝากอมุ าสมรแม่แล้ ลกั ษมี เล่านา
ทราบสวยภูวจกั รี เกลอื กใกล้
เรียมคดิ จนจบตรี โลกล่วง แล้วแม่
โฉมฝากใจแม่ได้ ยงิ่ ด้วยใครครอง

แปลความ

จะฝากนางไว้กบั ใครดจี ะฝากนางไว้กบั พระแม่อมุ าก็
กลวั พระอศิ วรจะมาเชยชมนางหรือจะฝากไว้กบั พระ
ลกั ษมีกเ็ กรงว่าพระนารายณ์จะเข้าใกล้ชิดนาง

พคี่ ดิ จนสามโลกแล้วกค็ ดิ ได้ว่าจะฝากนางไว้ในใจ
ตนเองดกี ว่าฝากไว้กบั คนอน่ื

๒๒. จากมามาลว่ิ ลาํ้ ลาํ บาง
บางยเ่ี รือราพลาง พพ่ี ร้อง
เรือแผงช่วยพานาง เมยี งม่าน มานา
บางบ่รับคาํ คล้อง คล่าวนํา้ ตาคลอ

แปลความ

เมอ่ื เดนิ ทางมาถงึ ตําบลบางยเี่ รือ เรือกไ็ ด้ลดความเร็วลง
และได้กล่าวกบั บางยเี่ รือให้ส่งเรือแผงไปรับน้องนางมาหา
ข้าที แต่บางยเ่ี รือไม่ตอบจงึ ทาํ ให้ข้าน่ังนํา้ ตาไหล

๓๗. บ้านบ่อนํา้ บกแห้ง ไป่ เหน็
บ่อเนตรคงขงั เป็ น เลอื ดไล้
อ้าโฉมแม่แบบเบญ- จลกั ษณ์ เรียมเอย
มาซับอสั สุชลให้ พแี่ ล้วจกั ลา

แปลความ

เดนิ ทางมาถงึ บ้านบ่อซึ่งเป็ นตาํ บลหนึ่งใน
สมุทรสาคร กวจี งึ คดิ ไปว่าในเมื่อชื่อบ้านบ่อแต่ทาํ ไม
ในบ่อจงึ ไม่เห็นมนี ํา้ ให้เห็น

มแี ต่บ่อนํา้ ตาของข้าทไ่ี หลเป็ นสายเลอื ด ขอให้น้อง
นางของข้ามาซับนํา้ ตาให้แล้วค่อยจากลาไป

๔๑. เห็นจากจากแจกก้าน แกมระกาํ
ถนัดระกาํ กรรมจาํ จากช้า
บาปใดทโ่ี ททาํ แทนเท่า ราแม่
จากแต่คาบนีห้ น้า พนี่ ้องคงถนอม