02

1

กลมุ สาระการเรยี นรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม

ชั้นมัธยมศกึ ษาปท ี่ ๒

ตาํ แหนง ครู วิทยฐานะครูชํานาญการพิเศษ

โรงเรียนมธั ยมศึกษาเทศบาลเมอื งปทุมธานี
เทศบาลเมืองปทุมธานี อําเภอเมืองปทมุ ธานี จังหวดั ปทมุ ธานี

ก

รปู แบบการจัดการเรียนรูพระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของพระพุทธเจา เพื่อสงเสริมทักษะ
การเรยี นรแู บบ Active learning กลมุ สาระการเรยี นรูส ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ชั้นมธั ยมศกึ ษา
ปท่ี ๒ เน้ือหาเลมน้ีสอดคลองกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษา ข้ันพื้นฐานพุทธศักราช ๒๕๕๑
กลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เพ่ือเสริมสรางความรูและความเขาใจประวัติ
ความสําคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือและศาสนาอ่ืน มีศรัทธาที่
ถูกตอ ง ยึดมนั่ และปฏบิ ตั ติ ามหลักธรรมเพ่ืออยรู ว มกันอยางสนั ตสิ ขุ

รูปแบบการจัดการเรียนรูพระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของพระพุทธเจา เพ่ือสงเสริมทักษะ
การเรียนรูแบบ Active learning กลุมสาระการเรียนรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ช้ันมัธยมศกึ ษา
ปที่ ๒ เลมท่ี ๒ เร่ือง พุทธประวัติ พุทธสาวก และชาดก จัดทําเพื่อใหนักเรียนสามารถสรุปและ
วิเคราะหพุทธประวตั ิเกี่ยวกับการผจญมาร การตรสั รูการส่ังสอนได สามารถอธิบายเกี่ยวกับประวัติ
พุทธสาวก และพุทธสาวิกา และนาํ วัตรปฏิบตั ขิ องทานเปน แบบอยางในการดาํ เนนิ ชีวติ ประจําวนั ได
สามารถอธิบายชาดก เร่ือง มิตตวินทุกชาดก และราโชวาทชาดก และนาํ ไปเปนแนวปฏิบัติในการ
ดาํ เนินชวี ติ ได

ขอขอบพระคุณผูเชี่ยวชาญทุกทานท่ีใหคําปรึกษา แนะนําในการจัดทํารูปแบบการจัดการ
เรียนรูพระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของพระพุทธเจา เพ่ือสง เสริมทักษะการเรียนรแู บบ Active
learning กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ช้ันมัธยมศึกษาปท่ี ๒ ชุดนี้จน
สําเรจ็ สามารถนําไปใชพ ัฒนาใหคงอยตู อ ไป

หวงั เปนอยางย่งิ วารูปแบบการจัดการเรียนรูพระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของพระพุทธเจา
เพ่ือสงเสริมทักษะการเรียนรูแบบ Active learning กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและ
วัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๒ ชุดนี้จะเปนประโยชนตอการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนของ
ครูชวยพัฒนานักเรียนและเยาวชนทุกคนใหเปนศาสนิกชนที่ดี และธํารงรักษาพระพุทธศาสนา
หรือศาสนาที่ตนนับถือสืบไป

นางอมรรัตน ภูมิประหมัน

ข

เร่ือง หนา

คาํ นํา ก
สารบญั ข
คําชแี้ จง ค
มาตรฐานและตวั ชว้ี ัด ง
จุดประสงคการเรียนรู ๑
แบบทดสอบกอนเรยี น ๒
ใบความรทู ่ี ๑ เร่อื ง พุทธประวัตเิ ก่ียวกับการผจญมาร การตรสั รู และการสั่งสอน ๔
ใบกิจกรรมที่ ๑ เร่ือง พุทธประวัติ ตอนผจญมาร ตรัสรู สง่ั สอน ๘
ใบความรูท ี่ ๒ เรือ่ ง ประวัตพิ ุทธสาวก พุทธสาวิกา ๑๐
ใบกิจกรรมที่ ๒ เรอ่ื ง ประวตั ิพุทธสาวก พุทธสาวิกา ๑๕
ใบความรูท่ี ๓ เรอ่ื ง ชาดก ๑๗
ใบกิจกรรมที่ ๓ เรอื่ ง ชาดก ๒๐
แบบทดสอบหลงั เรยี น ๒๑
ภาคผนวก ๒๓
เฉลยแบบทดสอบกอ นเรยี น ๒๔
เฉลยใบกจิ กรรมที่ ๑ เรื่อง พทุ ธประวตั ิ ตอนผจญมาร ตรสั รู สัง่ สอน ๒๕
เฉลยใบกจิ กรรมที่ ๒ เรื่อง ประวัตพิ ุทธสาวก พุทธสาวกิ า ๒๗
เฉลยใบกิจกรรมท่ี ๓ เรอ่ื ง ชาดก ๒๙
เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น ๓๐
บรรณานุกรม ๓๑

ค

รูปแบบการจดั การเรียนรพู ระพุทธศาสนา ตามแนวคาํ สอนของพระพุทธเจา เพ่ือสง เสริมทักษะการ
เรียนรูแบบ Active learning กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษา
ปท่ี ๒ พัฒนาขึน้ มาเพือ่ เปน แหลง ความรูของนกั เรยี น เรอื่ ง พุทธประวัติ พทุ ธสาวก และชาดก

รูปแบบการจัดการเรียนรูพระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของพระพุทธเจา เพื่อสงเสริมทักษะ
การเรยี นรูแบบ Active learning กลมุ สาระการเรียนรูสงั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษา
ปที่ ๒ มที ง้ั หมด ๗ เลม ดังน้ี

เลมท่ี ๑ เร่อื ง พระพุทธศาสนาในประเทศเพ่อื นบาน
เลมที่ ๒ เรื่อง พุทธประวตั ิ พุทธสาวก และชาดก
เลมที่ ๓ เรื่อง หลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนา
เลมท่ี ๔ เรอ่ื ง พระไตรปฎกและพุทธศาสนสภุ าษิต
เลม ท่ี ๕ เรอ่ื ง หนาทชี่ าวพุทธและมารยาทชาวพุทธ
เลม ท่ี ๖ เร่อื ง วันสําคญั ทางพทุ ธศาสนาและศาสนพิธี
เลมที่ ๗ เร่ือง การบรหิ ารจติ และการเจรญิ ปญญา

เพ่ือใหบรรลุจุดประสงคของรูปแบบการจัดการเรียนรูพระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของ
พระพุทธเจา เพ่ือสงเสริมทักษะการเรยี นรแู บบ Active learning กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา
ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๒ เลมที่ ๒ เรื่อง พุทธประวัติ พุทธสาวก และชาดก มีขอ
เสนอแนะใหน ักเรยี นปฏิบัตติ ามขนั้ ตอน ดังน้ี

๑. ศกึ ษาทาํ ความเขา ใจจดุ ประสงคของรปู แบบการจดั การเรยี นรู
๒. ทําแบบทดสอบกอนเรียนจํานวน ๑๐ ขอ กอนศึกษาเนื้อหาในเลม เพื่อตรวจความรู
พื้นฐาน
๓. นกั เรยี นศึกษาใบความรูและทําใบงานทกี่ ําหนดให
๔. นักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียน พรอมกับตรวจคําตอบจากเฉลยเพื่อจะไดทราบ
วาตนเองมกี ารพัฒนาดานความรูเพ่มิ เตมิ เพยี งใด

ง

สาระที่ ๑ ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม
มาตรฐาน ส ๑.๑ รู และเขาใจประวัติ ความสาํ คัญ ศาสดา หลกั ธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนา

ที่ตนนบั ถอื และศาสนาอ่ืน มีศรทั ธาที่ถูกตอ ง ยึดมน่ั และปฏิบตั ิตามหลักธรรม
เพอ่ื อยรู ว มกันอยา งสนั ตสิ ขุ
ตวั ช้ีวดั
ส ๑.๑ ม.๒/๕ วิเคราะหพุทธประวัตหิ รอื ประวัตศิ าสดาของศาสนาทีต่ นนบั ถือตามท่กี าํ หนด
ส ๑.๑ ม.๒/๖ วิเคราะหและประพฤตติ นตามแบบอยา งการดําเนินชวี ิตและขอ คิดจาก

ประวัติสาวก ชาดก/เร่อื งเลาและศาสนกิ ชนตวั อยางตามทีก่ าํ หนด

สาระสําคญั
การศึกษาพุทธประวตั ิในแตละตอนของพระพทุ ธเจา ทําใหเกดิ ความเขาใจ หรอื ความศรัทธา

ในพระพุทธศาสนามากยง่ิ ข้ึน และทาํ ใหเห็นแบบอยางท่ีดีซึ่งสามารถนําไปเปนแนวทางในการประพฤติ
ปฏบิ ัติให เกิดความสุขในการดําเนนิ ชีวติ ได

ประวัติพทุ ธสาวก พุทธสาวกิ า มีคุณคาในการถือเปนแบบอยางอยมู ากซ่งึ ตางก็มีคุณสมบัติ
ของแตละทานซ่ึงหากพทุ ธศาสนกิ ชนนาํ มาใชเ ปนแนวทางในการประพฤตปิ ฏิบตั ิแลวจะชวยในการ
พฒั นาตนและดาํ รงชวี ติ อยูในสงั คมอยา งสงบสขุ

ชาดกเปนเร่ืองเลาถงึ อดตี ชาตขิ องพระพุทธเจา การบําเพญ็ บารมีเพ่อื การตรัสรู ในชาตสิ ดุ ทา ย
การศกึ ษาชาดกทําใหเราไดข อคดิ ทจี่ ะนาํ ไปประยกุ ตใ ชในชวี ิตประจําวัน เชน มิตตวินทกุ ชาดก ทาํ ให
เราไดข อคดิ วาไมควรเห็นกงจกั รเปน ดอกบัว หรอื เห็นส่ิงไมด เี ปน สงิ่ ดี และราโชวาทชาดกทําใหเราได
ขอคิดวา ผนู ําท่ดี ีตองเปนตัวอยางเปนทีพ่ ึ่งของประชาชนไดท ําไปเพ่อื ความสงบสุขของประชาชน

๑

เมอื่ ศกึ ษารูปแบบการจดั การเรียนรพู ระพุทธศาสนา ตามแนวคําสอนของพระพุทธเจา
เพอ่ื สง เสริมทกั ษะการเรยี นรูแบบ Active learning กลมุ สาระการเรียนรูส งั คมศกึ ษา ศาสนา
และวฒั นธรรม ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ี่ ๒ เลม ที่ ๒ เรื่อง พุทธประวตั ิ พุทธสาวก และชาดก นกั เรียน
สามารถแสดงพฤติกรรมดังตอไปน้ี

ดา นความรู (K)
๑. นักเรยี นสามารถสรุปและวเิ คราะหพุทธประวตั ิเก่ียวกบั การผจญมาร

การตรสั รูการส่งั สอนได
๒. นักเรยี นสามารถอธิบายเกีย่ วกบั ประวัตพิ ุทธสาวก และพุทธสาวกิ า และ

นําวตั รปฏบิ ัติของทานเปน แบบอยางในการดําเนนิ ชวี ิตประจาํ วนั ได
๓. นักเรียนสามารถอธบิ ายชาดก เร่อื ง มติ ตวนิ ทุกชาดก และราโชวาทชาดก

และนําไปเปน แนวปฏิบตั ใิ นการดาํ เนนิ ชวี ติ ได

ดานทักษะ (P)
๑. นักเรียนมคี วามสามารถในการแกป ญหา
๒. นกั เรยี นมีความสามารถในการใหเหตผุ ล
๓. นกั เรยี นมีความสามารถในการสื่อสาร สือ่ ความหมาย

ดานคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค (A)
๑. นกั เรียนมีความซ่ือสตั ยส ุจรติ
๒. นกั เรียนมีการใฝเ รยี นรู
๓. นักเรยี นมีจิตสาธารณะ

๒

แบบทดสอบกอนเรียน
เลมที่ ๒ เรื่อง พทุ ธประวัติ พทุ ธสาวก และชาดก
คําช้แี จง ใหน ักเรียนทําเคร่อื งหมาย  ลงบนหนาขอ ท่ถี ูกตองมากท่สี ดุ

๑. การผจญมารของพระพทุ ธเจา หมายถงึ อะไร
ก. การคน หาความจรงิ กอ นการท่ีจะตรสั รู
ข. การกาํ จัดบคุ คลคดิ รายกอ นวนั จะตรสั รู
ค. การปฏบิ ัตธิ รรมอยางเครง ครัดกอนการตรสั รู
ง. การตอสูก ับกเิ ลสทคี่ อยขวางมิใหตรัสรู

๒. ขอ ใด ใหค วามหมายคําวา “การตรสั รู” ไดถูกตองทส่ี ุด
ก. การรูแจง ทุกสิ่งทกุ อยา งในโลกนี้
ข. การรคู วามจรงิ ในส่ิงที่คนอ่นื ไมรู
ค. การรูความจรงิ ที่ทาํ ความบรสิ ุทธ์แิ กตนเอง
ง. การรคู วามจรงิ ท้ังทางธรรมและทางโลก

๓. ใหเรยี งลาํ ดบั การคนควาทางพน ทุกขของพระพทุ ธเจา จากกอนไปหลัง
ก. ฝก ปฏิบัติโยคะ บาํ เพ็ญตบะ บําเพญ็ เพยี รทางจิต บาํ เพ็ญทกุ กรกริ ยิ า
ข. บาํ เพญ็ ทุกกรกริ ยิ า  บําเพ็ญตบะ ฝกปฏิบตั ิโยคะ บําเพญ็ เพียรทางจิต
ค. ฝก ปฏบิ ัติโยคะ บําเพ็ญตบะ บาํ เพ็ญทุกกรกิรยิ า บําเพ็ญเพยี รทางจิต
ง. บาํ เพญ็ ตบะ ฝก ปฏิบัติโยคะ บาํ เพญ็ ทกุ กรกริ ิยา บาํ เพญ็ เพยี รทางจิต

๔. ขอใด มิใช เหตุผลทพ่ี ระพุทธเจา ทรงแสดงธรรมแกเ บญจวคั คยี ก อ นใครๆ
ก. เพราะตอ งการเปลี้องความเห็นผิดของปญ จวัคคีย
ข. เพราะนกึ ถึงอปุ การคุณท่ปี ญ จวัคคยี เ คยรบั ใชม ากอน
ค. เพราะทรงคิดวา ปญ จวัคคยี เ ปนผอู าวุโสกวา ผูอื่น
ง. เพราะตอ งการใหปญจวัคคยี เปน สักขีพยานแหงการตรสั รู

๕. การศกึ ษาพุทธประวัติใหป ระโยชนต อ ผูเรียนอยางไร
ก. เปนการเผยแผพ ุทธประวตั ิ
ข. เปนแบบอยางการทําความดี
ค. เปนการเผยแผห ลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนา
ง. เปน การถา ยทอดเรือ่ งราวทางพระพทุ ธศาสนา

๓

๖. พระสารบี ุตรเปน พระอัครสาวกเบือ้ งขวาของพระพทุ ธเจาคูกับพระเถระรูปใด
ก. พระอานนท
ข. พระมหากสั สปะ
ค. พระโมคคลัลลานะ
ง. พระอัญญาโกณฑญั ญะ

๗. คุณธรรมใดของพระสารบี ุตรท่คี วรยดึ เอาเปนแบบอยาง
ก. มีฤทธิม์ าก
ข. มีปญ ญาเลิศ
ค. มีความเพียรพยายาม
ง. มคี วามออนนอมถอมตน

๘. พระโมคคลั ลานะไดร ับยกยองจากพระพทุ ธเจาวามีความเปนเลศิ ทางดา นใด
ก. มฤี ทธ์ิมาก
ข. มสี ตปิ ญญามาก
ค. มคี วามเพียรพยายาม
ง. มีความออนนอ มถอมตน

๙. สาระสําคัญของเร่อื ง มิตตวินทกุ ชาดก ตรงกบั สํานวนไทยขอใด
ก. เห็นชางข้ี ข้ตี ามชา ง
ข. อยาเหน็ กงจักรเปนดอกบัว
ค. หมเู ขาจะหามเอาคานเขาไปสอด
ง. คบคนดีเปน ศรแี กต วั คบคนชัว่ อัปราชัย

๑๐. ราโชวาทชาดก ใหขอคดิ ในเร่อื งใด
ก. ผลไมมีหลายรส
ข. วธิ ีเลอื กรบั ประทานผลไม
ค. ผูนําตอ งรจู ักเสดจ็ เทย่ี วชนบท
ง. ผูนําทีด่ ีตองเปน ตัวอยางและเปนท่ีพงึ่ ของประชาชนได

๔

ใบความรูท ี่ ๑ เรอื่ ง พทุ ธประวัตเิ กยี่ วกบั การผจญมาร การตรสั รู และการสั่งสอน

พุทธประวัติ

เจาชายสิทธัตถะ ในปท่ีทรงพระชนมายุ

ได ๒๙ พรรษาไดเสด็จประพาสพระราชอุทยาน

ไดทอดพระเนตรเห็น คนแก คนเจ็บคนตายและ

สมณะ ตามลําดับ พระองคทรงสลดพระทัยใน

ความทุกขยาก และความไมเท่ียงแทของชีวิต

ทรงตัดสินพระทัยเสด็จออกผนวชในคืนวันนั้น

โดยทรงมากัณฐกะ มีนายฉันนะ เปนผูตามเสด็จ

สูแควนมคธเมื่อเสด็จถึงแมนํ้าอโนมาเขาสูฝง

ของแควนมัลละ ประทับอยูฝงแมน้ําทรงตัด

พระเมาลีของพระองคดวยพระขรรค แลวทรง

อธิฐานเพศบรรพชิตทรงผนวชเปนสมณะ ณ ฝง ภาพ : อนสุ าวรียพ ระเจาอโศกมหาราช จังหวัดสมุทรปราการ
ทีม่ า : https://www.nakhononline.com/๖๘๑๔/
แมนา้ํ อโนมา

จากน้ันไดแสวงหาทางพนทุกข โดยเสด็จเขาไปอบรมศึกษาในสํานักอาฬารดาบส กาลาม

โคตร และสํานักอุทกดาบสรามบุตร ทรงเห็นวาลัทธิของ ๒ สาํ นกั น้ีไมใชทางพนทุกขใดได จึงทรง

อาํ ลาจากสํานักดาบสท้ังสองน้ัน เสด็จจารกึ แสวงหาโมกขธรรมตอ ไปจนถึง ตําบลอุรุเวลาเสนานิคม

อันมีแมน้ําเนรัญชราไหลผาน ไดประทับอยูในปา ณ ตําบลนี้ ทรงเร่มิ บําเพญ็ ทกุ รกิริยา โดยอยาง

เครงครัดแตก็ไมทรงพบทางพนทุกข ในเวลาน้ันพวกปญจวัคคีย คือ ภิกษุ ๕ รูป ไดแก โกณฑัญญะ

วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ มีความเลื่อมใสในพระสิทธตั ถะดวยเช่ือวาพระองค จะได

สาํ เร็จเปนพระพุทธเจา จงึ ไดพากนั มาเฝาปฏิบัติพระองคดวยความเคารพ

ภาพ : การบําเพญ็ ทกุ รกริ ยิ า
ที่มา : https://www.facebook.com/dongkasiri/posts/1000923470118900/

๕

การผจญมาร

กอนท่ีพระพุทธองคจะตรัสรู ไดมีเหตุการณมารผจญเกิดข้ึนกับพระองค ไดมีเหลามาร

จํานวนมาก ถือหอกดาบและอาวุธอ่ืนๆ มุงหนามาที่ประทับของพระองคเพื่อจะมาขัดขวางทําลาย

มใิ หไ ดต รสั รู มารไดกลา วหาวา พระสทิ ธัตถะแยง บัลลังคท่ีใตตนโพธ์ิซง่ึ เปนของตนไป จึงมาเรียกรอ ง

คืน โดยไดอา งพยานทเ่ี ปน มารพวกเดียวกนั

ขณะนั้นพระพุทธองคไมอาจหาใครเปน

พยานไดวาที่บัลลังคท่ีน่ังน้ันเปนของพระองค

จงึ ทรงย่นื พระหัตถชลี้ งท่ีพืน้ ดนิ เพ่อื ขอใหแผน ดิน

เปนพยาน ทนั ใดน้นั แมนางธรณผี ดุ ขน้ึ จากพืน้ ดิน

เพ่ือเปนพยานใหกับพระองค พรอ มบบี มวยผม

เปน น้ําทวมเหลามารจนพา ยแพไ ป นา้ํ ท่อี อกจาก

มวยผมน้ัน เปนน้ําที่พระพุทธองคเ คยกรวดไว

ตอนท่ที รงบําเพญ็ บารมที กุ ๆ ชาติ จงึ รวมเปนนํ้า ภาพ : พระแมธ รณบี ีบมวยผม
จํานวนมหาศาลมาชว ยพระองคใ หช นะมาร ที่มา : "https://www.tnews.co.th/religion/

เม่ือเหลามารไดพา ยแพไ ปจงึ คิดหาวิธกี าร

ใหมท่ีจะเอาชนะพระพุทธองคใหได กอนจะตรสั รู

จงึ สงธิดามาร ๓ คน ไดแก นางตณั หา นางอรดี

และนางราคา มายว่ั ยวนใหพระองคหลงใหล แต

ไมสําเร็จ พระองคไดบรรลุเปนพระพุทธเจาใน

ลาํ ดับตอมา หลังจากท่ีพระพุทธเจาทรงตรัสรู

แลว มารจงึ หมดโอกาสท่จี ะขัดขวางรงั ควานได

ภาพ : ธดิ ามาร ๓ คน ไดแก นางตณั หา นางอรดี และนางราคา อีกตอไป

ท่ีมา : http://www.madchima.org/forum/index.php?topic=11512.0

บทวิเคราะห

ในพระพุทธศาสนา มาร หมายถงึ สิ่งทม่ี าขัดขวางมิใหบรรลุถึงสง่ิ ท่ีดงี ามมี ๕ ประการ ไดแก

๑. กเิ ลสมาร มารคอื กเิ ลสท่เี กดิ กบั ใจ

๒. ขันธมาร มารคือขนั ธ ๕ อันเปนองคป ระกอบของชีวิต ไดแ ก รปู เวทนา สัญญา สังขาร

และวิญญาณ ซ่ึงองคประกอบทั้งหา นี้ มีความแปรปรวนและเสือ่ มสลายไปตามธรรมชาติ

๓. อภสิ งั ขารมาร มารคอื ความนึกคิดปรงุ แตงท่ีคดิ ไปในทางลบ

๔. เทวปตุ ตมาร มารคือเทวบตุ ร ซง่ึ อาศยั อยูในสวรรคชน้ั กามาวจร คอยขัดขวางการทํา

ความดขี องผูอืน่

๕. มัจจุมาร มารคือความตาย ท่เี ปน อปุ สรรคขัดขวางโอกาสทจี่ ะไดพ บกับสงิ่ ท่ีดงี าม แตม าร

ท่ีเกิดกบั พระพุทธองคนนั้ คอื กิเลสท่เี กิดข้นึ ในพระทัยของพระองค ซง่ึ จะเปนตัวขัดขวางมใิ หต รัสรู

ไดแ กการตอสทู างความคิดระหวางกเิ ลสกบั ธรรมะ ดานหน่ึงมงุ จะบรรลุเปน พระพุทธเจา แตอ กี ดาน

หน่งึ ยังคิดถงึ ความสะดวกสบายในอดตี และความทกุ ขท รมานในการบาํ เพญ็ เพียร

๖

กเิ ลสมารทีม่ าผจญพระองคในคร้ังนี้ มิใชเปนครงั้ แรก เมอ่ื ตอนที่
พระสิทธตั ถะออกผนวชกไ็ ดมมี ารมาขัดขวางมใิ หอ อกบวชเชน กนั มารน้นั
หมายถึงกเิ ลสท่จี ะทําใหเกิดความลงั เลในการออกบวช และเลิกลม ความต้ังใจ
แตพ ระองคก ท็ รงชนะมารไดทุกคร้ัง ดว ยพระทัยทห่ี นักแนน และบญุ บารมี
ท่ีสง่ั สมมาจงึ สามารถเอาชนะมารได

การตรัสรู

พระสิทธัตถะ ไดเสด็จอยูตามลําพังทรงฝกฝนอบรมจิตใจใหสงบ และในเชากลางเดือน ๖

ทรงรับขาวมธุปายาส จากนางสุชาดาซึ่งเขาใจวาพระองควาเปนเทพยดาจึงนําขาวมธุปายาสไป

ถวาย หลังจากเสวยแลวพระองคไดทรงลอยถาดในแมนํ้าเนรญั ชราและไดท รงรบั หญาคา ๘ กาํ จาก

นายโสตถิยะมาปลู าดเปนอาสนะ (ท่ีน่งั ) ณ โคนตนโพธ์ิ

ประทับนั่งขัดสมาธิผินพระพักตรไปทางทิศทาง

ตะวนั ออก แลวทรงตั้งพระทัยแนวแนว า ถา ไมส าํ เร็จ

ทางพน ทุกขจ ะไมย อมเสดจ็ ลุกไปไหนถึงแมเ นอ้ื และ

เลอื ดจะเหือดแหง กต็ าม ทรงพิจารณาความเปน ไป

ของธรรมชาตทิ ั้งหลายจนเกิดญาณ (การหยงั่ รสู ง่ิ ทงั้

หลายตามความเปนจริง) ส่งิ ที่พระองคต รสั รเู รยี กวา ภาพ : ทาวสกั กะไดเสดจ็ มาเฝา ทรงดีดพิณ ๓ สาย
ทีม่ า : http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7292
อริยสจั ฺ (ความจริงอนั ประเสรฐิ ) ๔ ประการ คอื

๑. ทกุ ข ความทกุ ข หรือปญหาของชีวิตทัง้ หมด

๒. สมุทัย สาเหตขุ องทุกข หรอื สาเหตุของปญ หาชวี ติ

๓. นิโรธ ความดับทกุ ข หรือภาวะหมดปญหา

๔. มรรค ทางดับทกุ ขห รอื แนวทางแกป ญหาชีวิต

พระสิทธัตถะ ไดตรัสรูเปนพระสัมมาสัมพุทธเจาในตอนเชาของคืนวันเพ็ญ เดอื น ๖ กอ น

พุทธศกั ราช ๔๕ ป ขณะที่พระองคม ีพระชนมายุได ๓๕ พรรษา หลังจากตรสั รแู ลวพระพุทธเจาไดท รง

พักผอนเปน เวลา ๗ สัปดาห แลวเสด็จไปเผยแผพระพุทธศาสนาทรงคิดถึงพระอาจารยทั้งสอง คือ

อาฬารดาบส และ อทุ กดาบส แตท งั้ สองไดส ้ินชพี ไปแลวจงึ เสดจ็ ไปโปรดปญจวัคคีย ณ ปาอิสิปตน

มฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี ทรงแสดงพระธรรมเทศนาที่แสดงครั้งแรก คือ ปฐมเทศนาหรือ

ท่ีเรียกวา ธรรมจักรกัปปวัตนสูตร หลังจากฟง

พระธรรมเทศนา โกณทญั ญะ ไดด วงตาเห็นธรรม

จึงทลู ขอบวช นับวาเปนพระสงฆอ งคแ รกในโลก

ตอจากน้ันทรงแสดงธรรมเทศนาโปรดอกี ๔ ทาน

จนเกดิ ความเขาใจธรรมและทูลขอบวชตามลาํ ดับ

และทง้ั ๕ ทา น ก็ไดส ําเรจ็ เปนพระอรหนั ต

ภาพ : การแสดงธรรมจักรกปั ปวัตนสูตร
ท่ีมา : https://sites.google.com/site/

๗

บทวิเคราะห
พระพุทธศาสนา คือคําสง่ั สอนของพระพุทธเจา กลาวอีกอยางหน่ึงก็คือเรอ่ื งของความจรงิ ที่

มีอยูแลวตามธรรมชาติเปนเพียงแตว าพระพุทธเจาทรงคนพบแลวนํามาชี้แจงเปดเผยพระพุทธเจา
เคยตรัสวาสภาพธรรมเปนของมีอยูแลว ไมวาจะมีพระพุทธเจาเกิดขึ้นหรือไม พระพุทธเจาเปนผู
ที่ตรัสรูสภาพธรรมนั้นๆ แลวนํามาบอกเลาใหเขาใจชัดขึ้นความจริงหรือสัจธรรมที่มีอยูแลวตาม
ธรรมชาติน้ี จึงเปนของกลางสําหรับทุกคนและมิใชส่ิงท่ีประดิษฐหรือคิดขึ้นตามอารมณเพอฝน
พระพุทธเจา ตรสั วา ตราบใดท่พี ระองคย งั มิไดต รสั รูความจริงในลักษณะ ๓ อยาง คือ รูตัวความจริง รู
หนาทีอ่ ันควรทําเกยี่ วกับความจรงิ น้นั และรวู า ไดท าํ หนา ท่สี ําเรจ็ บริบูรณแลว ตราบนนั้ พระองคก็ยัง
ไมอาจกลาวไดวาตรัสรูแลว ซึ่งแสดงใหเห็นวา ความจริงนั้นพระองคก็ไดทรงลงมือปฏิบัติจน
คนพบประจักษแลว พระองคจึงไดนํามาสง่ั สอนสจั ธรรมหรือความจริงที่มีอยูแลวตามธรรมชาติท่ี
พระพุทธเจาทรงคนพบนั้นไดแก ทรงรูแจงหรือรูอริยสัจ ๔ คือ ความจริงอันประเสริฐ ๔ อยาง
ไดแก ทุกข สมุทัย นิโรธ มรรค ซึง่ อธบิ ายได ดังนี้

๑. ทุกข คือ ความทุกข สภาพที่ทนไดยาก สภาวะท่ีบีบคั้น ขัดแยง บกพรอง ขาดแกนสาร
และความเท่ียงแท ไมใ หความพึงพอใจแทจ ริง ไดแก ชาติ ชรา มรณะ การประจวบกับสง่ิ อันไมเปน
ที่รกั การพลดั พรากจากสง่ิ ทีร่ กั ความปรารถนาไมส มหวงั หรือปญหาของชีวติ ทงั้ หมด

๒. สมุทัย คอื สาเหตุของทุกข ไดแ ก ตณั หา หรือ กามตัณหา หรอื สาเหตุของปญ หาชีวติ
๓. นิโรธ คือ ความดับทุกข ไดแก ภาวะท่ีตัณหาดับสิ้นไป ภาวะที่เขาถึงเมื่อกําจัดอวิชชา
หมดสนิ้ ตณั หาแลว ไมต ดิ ของ หลดุ พน สงบ ปลอดโปรง เปน อสิ ระ คือนิพพาน หรือภาวะหมดปญ หา
๔. มรรค คอื ทางดับทุกข ขอ ปฏิบัติใหถึงความดับทุกข ไดแก มัชณิมาปฎิปทา แปลวา ทาง
สายกลาง

มชั ณิมาปฎิปทา คอื ทางสายกลาง”ของพระพทุ ธองค กลาวคอื
เม่ือพระพุทธองค ไดบ าํ เพญ็ ทุกรกริ ิยาอยูน ้ันถอื วาเปนการทรมานตนเอง
เปนการปฏิบตั ิท่เี ครงครัดเกินไปในลกั ษณะ”สุดโตง”น่ันคือ หากสายพณิ
ตงึ เกนิ ไป หรือ หยอนยานเกนิ ไปเสยี งก็ไมไพเราะ นาฟง หากสายพิณตงึ
พอดี พอดดี เขา ไปกบ็ งั เกิดเสียงไพเราะนาฟง

พระพทุ ธองคจ ึงทรงเหน็ วา การดาํ เนนิ ทางสายกลางเทา นั้นจงึ
เปน หนทางสูความพน ทุกขไ ด ในกรณนี จ้ี ะเห็นไดวา การดําเนนิ กจิ กรรมใดๆ
ก็ตามไมค วรทําอะไรท่สี ุดโตงเกินไป เชน ไมห กั โหมทําการงานมากเกนิ ไป
ควร มเี วลาพักผอนบา ง หรือไมปลอ ยตวั ตามสบายเกนิ ไป จนไมทาํ อะไรเปน
ช้นิ เปนอัน ควรทําแตพอดี มกี ารวางแผนแบงเวลาใหเหมาะสม เปนตน

๘

การสงั่ สอน
การตรัสรูของพระพุทธเจา ก็คือ การรูแจงความจริงอันประเสริฐ ๔ ประการนี้ซึ่งมีอยูแลว

ตามธรรมชาติ ฉะนั้นคาํ ส่ังสอนของพระพุทธเจาที่เรียกวา พระพุทธศาสนา จึงเปนหลักคาํ สอนที่
เกี่ยวกับความจริงท่ีมีเหตุผลสมบูรณถูกตอง และสามารถนํามาประพฤติปฏิบัติ และไดรับผลดวย
ตนเอง พิสูจนได ไมจํากัดกาลเวลา ฉะน้ันในพระพุทธศาสนาจึงไมมีคําสอนชนิดที่เรียกวา “เดา”
หรือ “สันนิษฐาน” หรือ “คาดคะเน (สมมุติฐาน)” วาจะเปนอยางน้ันอยางน้ี ตองเปนความจริง
ที่ไดคนควาประจักษแจงแลวจึงใชได
บทวเิ คราะห

คําสง่ั สอนของพระพุทธเจา ท่เี รยี กวา พระพุทธศาสนา เปนหลักคําสอนท่ีเกี่ยวกับความจริงท่ี
มีเหตุผลสมบูรณ ถูกตอง และสามารถนํามาประพฤติปฏิบัติ และไดรับผลดวยตนเอง พิสูจนได
พระพุทธเจา ทรงมหี ลกั การสอนดังนี้

๑. ทรงคํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคล โดยเนนความแตกตางดานสติปญญา กลา วถึง
วิธกี ารสอนแตละบคุ คลไวอยา งชดั เจนและเปรยี บเทียบใหเหน็ ชดั เจน ดว ยดอกบัว ๔ เหลา ดังน้ี

๑.๑ อุคฆปฏติ ญั ู ไดแก ผูมีปญญาฉลาดเฉียบแหลม เพียงแคย กหัวขอขึ้นแสดงก็สมารถ
รแู ละเขาใจไดทันทีเปรียบเสมือนดอกบัวที่อยูเหนือน้ํารอคอยแสงอาทิตยพออาทติ ยฉายแสง ก็เบง
บานไดท นั ที

๑.๒ วิปจิตัญู ไดแก ผูมีปญญาอยูในระดับปานกลาง ตองอธิบาย ขยายความแหงขอ
นน้ั ๆแลว จงึ จะสามารถรูและเขาใจไดเปรียบเหมือนดอกบวั ที่อยูเ สมอผิวน้าํ จะบานในพรงุ น้ี

๑.๓ เนยยะ ไดแ ก ผูท ่พี อจะแนะนาํ ได คือพอจะฝกสอนอบรมใหร ูและเขา ใจไดอยูและจะ
ตองยกตัวอยา งประกอบใหช ดั เจนเปรียบเหมือนดอกบัวทย่ี งั โผลไ มพ นนํา้ ซึ่งจักบานในวันตอ ๆไป

๑.๔ ปทปรมะ ไดแกผูดอยปญญา สอนใหรู แตไมอ าจเขาใจความหมายไดเปรียบเหมือน
ดอกบัวทยี่ งั จมอยใู นนํ้า โคลนตม ซ่งึ ยอ มเปนภักษาแหงปลาและเตา

ภาพ : ดอกบัว ๔ เหลา
ที่มา : https://phatpark.wordpress.com/all-about-lotus/

๙

๒. สอนโดยคาํ นงึ ถึงเนื้อหาท่สี อน เชน
๒.๑ สอนจากเนื้อหาทีง่ ายไปสเู นอื้ หาทีย่ าก โดยเรียงลําดบั เนอ้ื หาใหเขาใจอยางชัดเจน

ตามลําดบั เชน การสอนอริยสัจ ๔ คือ (๑) ทกุ ข (๒) เหตแุ หง ทุกข (๓) ความดับทกุ ข (๔) หนทาง
ปฎบิ ัติใหถึงความดบั ทุกข

๒.๒ สอนดวยวิธีการปฏิบัติ เชน สอนวิธีการปฏิบัติสมถะวิปสสนากัมมัฏฐานฐาน สอน
วัตรปฏิบัตขิ องพระภิกษุสงฆ เปน ตน

๒.๓ สอนใหมีเหตุมีผล ไมเช่ืองาย เชน หลักการสอนในกาลามสูตร ๑๐ ประการ หรือ
สอนใหเ ขาใจถึงกฎธรรมชาติท่เี ปน ไปตามเหตุปจจยั เชน อิทปั ปจจยตา หรือไตรลักษณ

๒.๔ สอนใหรู ใหเขาใจถึงองคประกอบของส่ิงมีชีวิต ในลักษณะองครวม เชน หลักของ
ขันธ ๕ มนษุ ยประกอบดวย นาม รูป (รปู +นาม)

๒.๕ สอนใหรูจักประพฤติปฏิบัติตนใหอยูในทางสายกลาง ไมสุดโตงในดานใดดานหน่ึง
เรยี กวา มชั ฌมิ ปฏปิ ทา เชน ปฏิบตั ติ ามอริยมรรค ๘

๓. สอนโดยคาํ นงึ ถงึ ลกั ษณะการสอน เชน
๓.๑ สอนโดยการยอตัวอยา งประกอบการสอน เชน ยกเหตุการณท ี่เกดิ ข้ึนแตปางกอนท่ี

เรียกวา ชาดก ประกอบการสอนใหเขาใจงายขนึ้
๓.๒ สอนโดยการสรา งบรรยากาศในการสอนใหปลอดโปรง เพลิดเพลิน ไมต ึงเครียด

สอนเร่อื งยากใหเปนเร่ืองงา ยๆผูฟงจงึ เขาใจงา ยๆผูฟ งจึงเขาใจงาย
๓.๓ สอนไดท ุกสถานการณ ทกุ สถานที่ และปรบั ตวั ใหเ ขา กบั สถานการณน น้ั ๆ เชน

สอนตามตนไม สอนองคลุ มี าร
๓.๔ สอนแบบรแู จง จนผทู ่ไี ดสดับฟงสามารถบรรลุพระอรหนั ตไ ด เชน สอนนางกีสาโคตร

มี โดยใหสืบหาเมลด็ พนั ธผุ กั กาดเพือ่ เปนสว นประกอบของยาชุบชวี ติ บุตร จนนางกีสาโคตรมีบรรลุ
ถึงสจั ธรรมของความตาย เปน ตน

๓.๕ สอนโดยใชภ าษาสุภาพ นนุ นวล เหมาะสม เชน สอนคนไมดดี วย ความดี สอนคน
โกรธดวยความไมโ กธร เปนตน

ภาพ : พระพุทธเจา สอนนางกสี าโคตร
ที่มา : https://www.facebook.com/491812030909593/photos/

๑๐

ใบกจิ กรรมที่ ๑ เรอื่ ง พทุ ธประวตั ิ ตอนผจญมาร ตรัสรู สงั่ สอน

คาํ ชีแ้ จง : ใหน กั เรียนเขียนบรรยายภาพพทุ ธประวตั ิพรอมท้ังวิเคราะหคติธรรมจากภาพ (๑๐ คะแนน)

๑. บรรยายภาพ
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................

.ค..ต..ิธ...ร..ร..ม..จ...า.ก...ภ...า..พ.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

๒. บรรยายภาพ

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

คติธรรมจากภาพ ...............................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

...........

๑๑

๓. บรรยายภาพ
...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

คตธิ รรมจากภาพ ...............................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

๔. จากการศึกษาเรื่องการผจญมารของพระพุทธเจา นักเรียนไดความรูท่คี วรยดึ ถอื เปนแบบอยา ง
อะไรบาง จงแสดงขอคดิ เห็นพรอมยกตัวอยางประกอบ

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๕. จากปรากฏการณก ารตรสั รขู องพระพุทธเจา นักเรยี นไดค วามรูเก่ียวกบั เรื่องอะไรบา ง
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

ความรูคคู วามประพฤติดี เปน ศรแี กตนเอง

๑๒

ใบความรูท ี่ ๒ เรื่อง ประวตั พิ ุทธสาวก พุทธสาวกิ า

พุทธสาวก คือ สาวกของพระพุทธเจาซ่ึงไดบรรลุธรรมและ
มีชีวิตอยูใ นชว งท่ีพระพทุ ธเจา ทรงมพี ระชนมอยู ประวตั ิของบุคคล
เหลานี้นา ศกึ ษาและนํามาเปนแบบอยา งในการดาํ เนนิ ชีวิตของเรา

ประวตั พิ ระสารีบตุ ร

พระสารบี ุตร เดมิ ชื่อ อุปตสิ สะ เปนบตุ รของนายพราหมณ

มารดาชื่อสารี บดิ าเปนนายบา น อปุ ตสิ สคาม ใกลเมอื งราชคฤห มี

ฐานะราํ่ รวย เหตทุ ่ีทานไดช่อื วา สารีบตุ ร เนือ่ งจากเม่ือทา นบวช

แลวเพ่ือนพระภิกษุดวยกันมักเรียกทานวา สารีบุตร แปลวา

บตุ รนางสารตี ามชอ่ื มารดาของทา นอุปตสิ สะมสี หายคนหน่ึงช่อื วา

โกลิตะ ท้ังสองเปน เพ่ือนสนทิ เท่ียวดวยกันและศึกษาศิลปวทิ ยา

รวมกนั วันหน่งึ ไดไปเท่ียวชมมหรสพในเมืองเหน็ ความไรสาระของ

มหารสพเกดิ ความเบอื่ หนายในการเสพสุขสําราญ จึงชวนกันบวช

เปน ปรพิ พาชกอยูในสํานักสญั ชยั เวลฏั ฐบตุ ร เพ่อื ศกึ ษาธรรม แต

ยงั ไมพงึ พอใจเพราะเห็นวาความรจู ากสํานกั นั้นหาใชท ่ตี นคน หาไม ภาพ : พระสารีบตุ ร

จงึ แยกกนั ไปตามหาครูผูสามารถสอนความจรงิ ของโลกใหป ระจกั ษ ที่มา : https://th.wikipedia.org/wiki/

ไดอ ยา งแทจ ริง

ขณะนั้นพระพุทธเจาประทับอยูที่พระเวฬุวัน เมืองราชคฤห พระอัสสชิซึ่งเปนสาวกรูปหนึ่งใน

จํานวนปญจวัคคียไดเดินทางมาเพ่ือเขาเฝาพระพุทธเจาและกําลังบิณฑบาตอยู อุปติสสะไดพบทาน

เกดิ ความเลอ่ื มใสศรัทธา จงึ ไดเขาไปถามถึงขอปฏบิ ัติ พระอัสสชิไดแสดงธรรมใหฟง วา “ส่ิงทั้งหลาย

ยอมเกิดจากเหตุ จะดับไปก็เพราะเหตุดับ” อุปติสสะไดฟงเกิดดวงตาเห็นธรรม คือ เขาใจสิ้นความ

สงสัยบรรลุโสดาบนั เมื่อทราบวาพระพุทธเจา ประทับอยูพระเวฬุวันจึงนําธรรมที่ไดฟง ไปเลา

ถายทอดใหโกลิตะ ผูเปนสหายฟง โกลิตะเมื่อฟงแลวก็ไดดวงตาเห็นธรรมเชนเดียวกัน จึงไปลา

อาจารยสญั ชัย พรอ มทั้งบรวิ ารไปเฝา พระพุทธเจา ไดขอบวชเปน พระสาวกพรอมบริวาร พระพุทธเจา

ประทานบวชใหทั้งหมด เมื่อบวชแลวพระพุทธเจาตรัสเทศนาอบรม บริวารทั้งหมดสาํ เร็จอรหันต

สวนอุปติสสะ ไดบําเพ็ญธรรมตอมาอีก ๑๕ วัน จึงสําเร็จอรหันต พระสารีบุตรไดรับยกยองจาก

พระพุทธเจาวา เปนผูเลิศกวาภิกษุอื่นในทางปญญา เปนผูมีคุณธรรมดีเดนดานปญญา เปนอัคร

สาวกเบื้องขวาของพระพุทธเจา เปนกาํ ลังสําคัญในการประกาศพระศาสนาพระสารบี ุตร นิพพานวัน

เพ็ญกลางเดือน ๑๒ นิพพานกอนพระโมคคัลลานะ ๑๕ วัน และกอนพระพุทธเจาประมาณ ๗ เดือน

ก อ น นิ พ พ า น ท า น ไ ด เ ท ศ น า ก ล อ ม เ ก ล า จิ ต ใ จ ข อ ง บิ ด า ม า ร ด า ข อ ง ท า น ใ ห ก ลั บ ใ จ ม า นั บ ถื อ

พระพทุ ธศาสนาจนเปน ผลสําเรจ็

๑๓

คุณธรรมทีเ่ ปน แบบอยา ง

๑. เปนผูม ีปญญาเลศิ สามารถเขาใจพระธรรมคาํ สอนของพระพุทธเจา ไดอยา งลกึ ซ้ึง อธิบาย
ใหคนอน่ื ฟงไดอ ยา งดีย่ิง แมเร่อื งยากเพยี งไรกต็ าม ก็สามารถอธบิ ายใหเขา ใจไดงา ย เมือ่ มีพระสงฆ
สาวกจะทูลลาไปตา งเมือง พระพทุ ธเจามกั ตรัสใหไปลาและรบั ฟง โอวาทจากพระสารบี ุตรดว ย

๒. เปนผูมีขันติเปนเลิศ มีความสงบเสง่ยี มไมคิดรายใคร ไมโกรธหรือคิดตอบโตใคร ๆ เชน
ทา นถูกพราหมณคนหน่ึงซึ่งทราบวา ทา นไมโ กรธและมคี วามอดทน ยองไปทุบขางหลังจนทานเซไป
ขา งหนา ทานกไ็ มเ หลียวมอง ทําใหพราหมณเ กดิ ความสาํ นกึ ผดิ และขอขมาทา น

๓. เปน ผูมคี วามกตัญูกตเวทีเปน เลศิ พระสารีบุตรเปน ผูม คี วามกตญั ูกตเวที ทานนับถือ
พระอสั สชิเปนพระอาจารยองคแรกของทาน เมอ่ื รูวา พระอสั สชิอยูในทิศใด เวลาจะนอนทานจะหัน
ศีรษะไปทางทศิ นั้น นอกจากน้ี ทา นยังเปน ผูยอดกตัญูรูคณุ แมเ พยี งเพราะพรามหณแกช ่ือวา ราธะ
ซ่ึงเคยตกั ขา วใสบ าตรทา นทัพพที านก็จําไดแ ละเม่ือราธะพราหมณป ระสงคจะบวชแตไ มม ใี ครรบั รอง
ใหบ วชทานกก็ ราบทลู พระพทุ ธเจาขอรับหนา ทบ่ี วชให

๔. เปน ผูมคี วามออ นนอ มถอ มตน พระสารบี ุตร เปนผูมคี วามออนนอ มถอมตนมาก ถึงแมจะ
ไดรบั การยกยองจากพระพทุ ธเจาวามีปญญาเทยี บเทาพระองค ทานก็ไมเคยลมื ตนทานออนโยนตอ
ทุกคน ดวยคณุ สมบัตดิ งั กลา วทานจงึ เปนทรี่ กั ของเพื่อนพระสาวกดวยกันเปน อยางมาก

ประวัตพิ ระโมคคลั ลานะ ภาพ : พระโมคคลั ลานะ
ทีม่ า : https://medium.com
พระโมคคัลลานะ เดมิ ชือ่ โกลติ ะ เปน บตุ รของ
นายโกลิตะคาม ช่อื โกลติ ะเชน เดียวกบั ทาน มารดาช่อื
นางโมคคัลลเี มื่อบวช พระสงฆเรียกทา นในนามมารดา
วา โมคคลั ลานะ ทา นเปน สหายท่ีสนทิ กันกบั อุปตสิ สะ
(พระสารบี ุตร) ไดบ วชพรอ มกับพระสารบี ตุ ร บวชแลว
สําเร็จอรหนั ตกอ นพระสารบี ุตร ๗ วัน พระโมคคัลลานะ
นบั แตอปุ สมบทได ๗ วัน ไปทําความเพียรทีห่ มบู า น
กลั ลวาลมุตตคาม แควน มคธ เกดิ ความงวงเขาครอบงํา
พระพุทธเจาเสดจ็ ไปทนี่ ่ันและทรงแสดงวธิ แี กค วามงว ง
พรอ มกับประทานโอวาทวา ดว ยความไมย ึดม่นั ถอื มน่ั ให
ใชปญญาพจิ ารณาเวทนาท้ังหลายวา เปนอนิจจังไมเที่ยง
ทานไดปฏิบัติตามโอวาทท่ีทรงส่ังสอนก็ไดสําเร็จเปน
พระอรหันตในวันน้ัน พระโมคคัลลานะ ไดรับยกยอง
จากพระพุทธเจาวาเปนผูเลิศกวาภิกษุอื่นในทางมีฤทธ์ิ
เปนอัครสาวกเบ้ืองซายของพระพุทธเจา คูกับพระสารี
บุตร ซึ่งเปนอัครสาวกเบ้ืองขวา ทานเปนที่เกรงขาม
ของคนอืน่ พดู อะไรคนเชื่อฟง เปน กําลังสําคญั

๑๔

ในการประกาศพระศาสนา ทําหนา ที่ในการปกครอง ดูแลพระภกิ ษทุ ี่ประพฤตมิ ชิ อบ มคี วามสามารถ
ในงานกอสราง เชน คราวหนึ่งพระพุทธเจาไดมอบหมายใหทา นควบคุมงานกอ สรา งโลหะปราสาทท่ี
นางวสิ าขาสรางถวายจนเสรจ็ สมบูรณ พระโมคคลั ลานะนพิ พานทต่ี ําบลกาฬศลิ า เหตุที่นิพพานถกู
ลัทธติ รงขา มกับพระพุทธศาสนา เกิดความอจิ ฉาริษยาเกรงวาเมอ่ื ทานยังอยูจะทาํ ใหพระพทุ ธศาสนา
เจริญรงุ เรือง จึงจางพวกโจรทุบตที าน แตก ไ็ มสามารถทาํ อันตรายทานได เพราะทานรูตวั หลบหนีไป
กอนถงึ สองครั้ง พอครง้ั ทส่ี ามทานพิจารณาเห็นวา คงกรรมเกา จึงไมไ ดหลบหนีไปไหน พวกโจรก็ทบุ ตี
จนเขาใจวา ทานตายแลว จงึ นําไปท้ิงไวท่พี มุ ไมแลวพากันหลบหนีไป ทานไดรักษารางกายและไปเฝา
พระพทุ ธเจากราบทลู ลานิพพานแลว กลบั มานิพพาน ณ จดุ เดมิ พระโมคคลั ลานะนพิ พานเมอื่ วนั สิน้

เดือน ๑๒ ภายหลังพระสารบี ตุ รนพิ พานได ๑๕ วัน

คณุ ธรรมที่เปนแบบอยา ง

๑. เปนผูม ีฤทธ์ิมาก หมายถึงสามารถแสดงฤทธต์ิ า ง ๆ ได เพราะพระโมคคลั ลานะไดผาน
การบําเพ็ญสมาธิอยา งเช่ยี วชาญ ทําใหส ามารถใชฤ ทธ์ิปราบปรามคนชว่ั คนดรุ าย สามารถชักจงู ให
เขาเหลา นั้นละการประพฤติช่ัวหันกลบั มาถือศลี ปฏิบัตธิ รรมกนั มากขนึ้

๒. เปน ผมู กี ุศโลบายในการสอนคน เน่ืองจากพระโมคคัลลานะมฤี ทธ์มิ าก แตก็ไมไ ดใชฤ ทธ์ิ
พร่ําเพรื่อ ตอ เม่อื มีเหตจุ ําเปนตอ งใชทานถงึ จะใชฤทธ์นิ ัน้ เปนเครื่องมือหรืออุปกรณในการสอนคนและ
ปราบคนช่วั ใหเปน ผูหนั มานบั ถือพระพุทธศาสนา นอกจากนนั้ ยงั มคี วามสามารถพิเศษเหนือสาวก
อ่นื ๆ ในดา นการช้แี จงใหพุทธบรษิ ัทเหน็ บาปบญุ คุณโทษไดอยา งลกึ ซึ้งอกี ดว ย

ประวัตินางขุชชตุ ตรา ภาพ : พระโมคคลั ลานะ
ที่มา : https://medium.com
นางขุชชุตตรา เปนสตรีหลังคอม เปนธิดา
ของแมนมของเศรษฐีผูเปนบิดาเล้ียงของพระนาง
สามาวดีซึง่ ตอมาไดเปน พระมเหสีของพระเจาอุเทน
กษัตริยกรุงโกสัมภีนางขุชชุตตราไดรับมอบหมาย
จากเศรษฐีใหเปนหญิงรับใชประจําตัวของพระนาง
สามาวดีต้ังแตยังสาว ตอมาเม่ือพระนางไดเปน
พระมเหสีของพระเจาอุเทนและเขาไปอยูในราช
สํานักแลวนางขุชชุตตราก็ไดติดตามไปรับใชดวย
พระเจา อเุ ทนพระราชทานเงินคาดอกไมแกพระนาง
สามาวดีวันละ ๘ กหาปณะ ซ่ึงพระนางไดมอบหมาย
ใหนางขุชชุตตราเปนผูจัดซ้ือดอกไม และนาง
ขุชชุตตราก็ยักยอกเงนิ คา ดอกไมว ันละ ๔ กหาปณะ
ซ้ือมาเพียง ๔ กหาปณะ เทาน้ันเปนประจําทุกวัน
วันหน่ึงคนขายดอกไมทําบุญถวายภัตตาหารแด
พระสงฆ มพี ระพทุ ธเจา เปนประธาน

๑๕

เม่ือนางขุชชุตตราไดชวยจัดเตรียมภัตตาหารถวายและไดฟงพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจาก็ได
บรรลุโสดาปตติผล วันน้ันนางไดซ้ือดอกไมทั้ง ๘ กหาปณะมาถวายพระนางสามาวดี ทําใหพระนาง
สามาวดีเกิดความสงสัยจึงซักถาม นางขุชชุตตราก็ไดรับสารภาพ และเลาเร่ืองที่ตนไดฟงพระธรรม
เทศนาของพระพุทธเจาจนเขาใจแจมแจงและบรรลุโสดาปตติผลแลวพระนางสามาวดีมีความสน
พระทัยใครอยากฟงธรรมที่นางขุชชุตตราไดฟงแลว จึงใหนางขุชชุตตราอาบน้ําแตงตัวอยางดี ปู
อาสนะใหน ัง่ แสดงธรรมแกพระนางและหญงิ บรวิ ารดงั ท่ีพระพุทธเจาทรงแสดง เมื่อจบการแสดงธรรม
หญิงเหลานั้นทั้งหมดบรรลุโสดาปตติผล พระนางจึงแสดงคารวะและตรัสใหนางขุชชุตตราไมตอง
ทํางานอีกตอไป ใหนางอยู ในฐานะเปนผูนําธรรมะของพระพุทธเจามาแสดงทุกวันซึ่งนางก็ไดปฏิบัติ
เปนประจํา ทําใหนางเปนผูมีความแตกฉานในธรรมมีความเช่ียวชาญในธรรมเปนอยางย่ิง
พระพุทธเจาทรงยกยอ งนางขชุ ชุตตราวา ”เปน เลศิ กวาอุบาสิกาทงั้ หลาย คอื ผูแสดงธรรม

คุณธรรรมที่ควรถือเปนแบบอยาง

๑. มคี วามเพยี รชว ยเหลือตนเอง แมรางกายจะพกิ าร คือ หลงั คอ ม แตกไ็ มย อมแพตอ ชวี ติ
ประกอบการงานหาเลย้ี งชีพดวยตนเอง

๒. เปนฝก ฝนตนเอง ถึงแมวานางขุชชุตตราจะยกั ยอกคา ดอกไมเ ปน ประจําทุกวันก็ตาม แต
เมือ่ ไดฟ ง พระธรรมเทศนาของพระพุทธเจา แลว กลบั มคี วามสาํ นึกผิด ละเวนในสงิ่ ไมดที ี่ไดกระทาํ
และต้ังมัน่ อยูใ นความดไี ดใ นท่ีสุด

๓. เปนผูมีปญญามาก เอาใจใสจดจาํ พระธรรมคําสอนและนาํ มาถา ยทอดไดอ ยางเชย่ี วชาญ
จนไดร ับการยกยองจากพระพทุ ธเจาวาเปนเอตทัคคะในการเทศนส อนคนอืน่

ประวตั ิพระเจาพมิ พสิ าร

พระเจาพิมพิสาร เปนพระราชาแหงแควน

มคธ มีเมืองหลวงช่ือกรุงราชคฤห พระองคทรง

พระนามวาอชาตศตั รู เม่ือเจาชายสทิ ธัตถะไดเสด็จ

ออกบรรพชา ไดเ สด็จมาพกั ทีเ่ ชิงเขาปณ ฑวะ แควน

มคธ พระเจาพิมพิสารทรงทราบขาว ไดเสดจ็ ไปพบ

ทรงพอพระทัยในบุคลิกลักษณะของพระสิทธัตถะ

เปนอยางมาก และไดทูลเชิญใหครองราชสมบัติ

ครึ่งหน่ึงแหงแควนมคธ ซ่ึงพระสิทธัตถะ ไดตอบ

ปฏิเสธและชี้แจงถึงจุดมุงหมายในการออกบวช

พระเจาพิมพิสารจึงไดทรงขอรองวา เมอื่ สําเร็จธรรม

ท่ีปรารถนาแลวขอใหเสด็จกลับมายังกรุงราชคฤห

เพอ่ื โปรดพระองคบาง ภาพ : พระเจา พมิ พสิ ารเสด็จไปเฝา ทลู ของวา ถา ตรัสรู

แลว ขอใหม าโปรดกอ น

ท่ีมา : https://medium.com

๑๖

เมือ่ พระสิทธตั ถะไดตรสั รูเปนพระพทุ ธเจา

ไดท รงเสด็จไปเผยแพรป ระกาศพระศาสนาแลว

ไดเ สด็จไปยงั แควนมคธ ไดประทับอยูท่ลี ฏั ฐวิ นั

ชานเมืองราชคฤหพระเจา พมิ พิสารทราบขา วได

เสด็จไปเฝาพรอมกับขาราชบริพารและชาวเมือง

เปน จาํ นวนมากพระพทุ ธเจา ทรงแสดงธรรมเทศนา

โปรดพระเจา พิมพสิ ารพรอ มขา ราชบริพารพรอ ม

ชาวเมือง หลังจบพระธรรมเทศนาพระเจา พมิ พิสาร

ไดสาํ เร็จมรรคผลชั้นโสดาบันทรงประกาศพระองค ภาพ : พระพุทธเจา ทรงแสดงธรรมเทศนาโปรดพระเจา พิมพสิ าร
ทม่ี า : https://medium.com
เปน อบุ าสกนับถือพระพทุ ธเจา พระเจาพิมพิสารได

กราบทูลถึงความปรารถนาของพระองค ๕ ประการ แกพ ระพทุ ธเจา และความปรารถนาท้ัง ๕ ประการ

นั้น ไดสาํ เรจ็ บรบิ รู ณแ ลว ในวนั น้คี วามปรารถนาของพระเจาพิมพสิ าร ๕ ประการ

๑. ขอใหไ ดทรงเปนกษตั รยิ แ หง แควน มคธ

๒. ขอใหพ ระอรหันตไ ดม าสูแควน ของพระองค

๓. ขอใหพระองคไดเ ขาไปนั่งใกลพ ระอรหันต

๔. ขอใหพระอรหันตไ ดแ สดงธรรมแกพระองค

๕. ขอใหพ ระองคไดร ธู รรมของพระอรหนั ต

พระเจา พมิ พสิ ารกราบทูลอาราธนาพระพทุ ธเจา

พรอ มพระภกิ ษสุ งฆไ ปรบั ภตั ตาหารท่ีพระราชนิเวศน

ในวนั รงุ ข้นึ ซงึ่ พระพุทธเจาก็ทรงรับอาราธนาในวันรงุ ข้นึ

พระพุทธเจาพรอมดว ยพระภกิ ษุสงฆพ ทุ ธสาวก ไดเ สด็จ

ไปรับภตั ตาหารที่พระราชนเิ วศนข องพระเจาพมิ พสิ าร

หลังจากเสร็จจากภตั ตกิจ พระเจา พมิ พสิ ารไดกราบทลู ภาพ : พระเจาพมิ พิสารทรงเปนพทุ ธมามกะ สําคญั ใน
พระพทุ ธศาสนา
ถวายอุทยานเวฬวุ นั ซ่งึ เปน สวนหลวงแดพ ระพทุ ธเจา สาํ หรบั
ใชเปนสถานทปี่ ระทับ พระพทุ ธเจาทรงรบั ไว เพราะฉะน้นั ที่มา : https://medium.com

เวฬวุ นั หรือสวนไมไผจ ึงเปนวัดแหง แรกในพระพุทธศาสนา พระเจาพิมพิสารทรงเปนพุทธมามกะ ทรง

เปน กําลงั สําคญั ในการประกาศพระพุทธศาสนา ทรงนับถือพระพุทธศาสนาจนตลอดพระชนมชีพ

คณุ ธรรมท่ีควรถือเปน แบบอยาง

๑. ทรงมนี ํา้ พระทัยเอือ้ เฟอเผ่อื แผ จะเห็นไดจากเมอื่ พระองคเ สด็จไปพบพระสทิ ธตั ถะ พระองค
ไดทลู เชิญใหพ ระสทิ ธตั ถะอยคู รองราชสมบตั ิครง่ึ หนึ่งแหง แควน มคธ โดยมิทรงหวงแหนหรอื ตระหน่ีแต
ประการใด

๒. ทรงมีพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนาเปน อยา งยง่ิ เหน็ ไดจ ากที่พระองคสดบั พระธรรม
เทศนาท่พี ระพทุ ธเจา แสดงแลว ทรงมคี วามเล่อื มใสในพระพทุ ธศาสนา ประกาศตนเปนอุบาสก นับได
วาพระเจา พิมพสิ ารเปน พระมหากษัตริยอ งคแ รกท่ปี ระกาศตนเปนอุบาสกผูน บั ถือพระพุทธศาสนาเปน
พระองคแรก

๑๗

ใบกิจกรรมที่ ๒ เรื่อง ประวตั พิ ุทธสาวก พุทธสาวกิ า

คําช้แี จง : ใหน ักเรยี นวเิ คราะหแ ละประเมินคา คณุ ธรรมอันเปน แบบอยางของพุทธสาวก พุทธสาวกิ า
ตามหัวขอทกี่ ําหนด (๑๐ คะแนน)

พุทธสาวก / คุณธรรมอันเปนแบบอยาง ผลดขี องการนาํ ไปปฏิบตั ิ
พุทธสาวิกา
........................................................... ...........................................................
๑. พระสารบี ตุ ร ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๒. พระโมคคัลลานะ ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๓. นางขุชชตุ ตรา ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๔. พระเจาพิมพิสาร ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๑๘
๕. ใหน กั เรยี นยกตวั อยางการนําขอ คดิ ทไ่ี ดจ ากการศกึ ษาประวตั พิ ระสารีบตุ รและพระโมคคลั ลานะ

ไปประยกุ ตใ ชในชวี ิตประจําวันเปนผงั ความคดิ

ยกตวั อยา งการนําขอ คิดท่ีไดจ าก
การศกึ ษาประวัติพระสารีบุตรและ
พระโมคคัลลานะไปประยกุ ตใ ช

๑๙

ใบความรูท่ี ๓ เรอ่ื ง ชาดก

ชาดก คอื เรอื่ งราวในอดตี ชาตขิ องพระพทุ ธเจา คือ สมยั ท่ี
พระองคเปนพระโพธิสตั วบําเพ็ญบารมีอยู พระองคท รงนํามาเลา ให
พระสงฆฟงในโอกาสตา ง ๆ เรียกเรื่องในอดตี ของพระองคน ว้ี า ชาดก

ชาดกเปน เรอ่ื งเลา คลา ยนทิ าน จึงเรยี กวา นิทานชาดก

มิตตวนิ ทุกชาดก

คร้ังหนึ่งในสมัยพุทธกาล มีภิกษุวายากอยูรูปหนึ่ง พระพุทธเจาจึงไดตรัสพระธรรมเทศนา

เปนชาดก เร่อื ง มิตตวนิ ทกุ ชาดก มีความวา มิตตวินทุก เปนบุตรชายในตระกูลพอคา มีพ้ืนฐานนิสยั

เปนคนโลภ ครั้งหนึง่ มี คนชกั ชวนใหม ติ ตวนิ ทุกไปแสวงโชคโดยนั่งเรือสาํ เภาไป ชายหนุมอยากไปย่ิง

นัก ดวยความโลภหวงั วาจะไดเงิน ทองกลับมามากมาย แตแมของเขากลับทัดทานขอรองไมใหไป

มิตตวินทุกไมฟงเสยี งกลบั ดาทอทุบตีแมของตน และหนไี ปแสวงหาโชคในท่ีสุดขณะนัง่ เรือสําเภาไป

นั้นก็เกิดเหตุอาเพศตางๆ ข้ึนมากมาย ชาวเรือจึงเกิดความ สงสยั วา จะตองมีบุคคลผูเปนกาลกิณีลง

เรือมาดวยเปนแน จึงทําฉลากใหทุกคนบนเรือจับเพื่อหาผูเปน กาลกิณี ปรากฏวา ไมวาจะจับกี่คร้ังๆ

มิตตวนิ ทกุ กเ็ ปน ผูท่จี บั ไดความเปน กาลกิณชี าวเรอื นกั แสวงหาโชคท้ังหมดจึงลง มติกันวา มิตตวินทุก

คือบุคคลผูเปนกาลกิณีจึงจับเขาลอยแพไปในมหาสมุทร มิตตวินทุกลองลอยในมหาสมุทรระยะ

หนึง่ กพ็ บกบั อสุ สทุ นรกซงึ่ เปนที่เผาสตั วนรกเขา แตดวยบาปกรรมท่ีทําไวจึงทําใหเขามองเห็นวา เปน

เมอื งใหญง ดงามย่ิงนกั เขาเดินเขา ไปในเมอื งนิมิตแหง นี้ ทแี รกมติ ตวินทกุ พบกับปราสาทแกวผลึก

มเี ทพธิดาส่นี าง เฝาอยู เขาคิดวาหนทางขางหนาจะ

มสี มบัติมีคา มากกวานี้จึงผา นเลยไปพบปราสาทเงนิ

มีเทพธดิ าแปดนางเฝา อยู เขายังไมพ อใจหวงั จะพบ

สงิ่ มีคา มากกวาน้ีจงึ ผา นเลยไปอกี จนถงึ ปราสาท

แกว มณมี เี ทพธดิ าสิบหกนางเฝา อยู แตเขากย็ ังผา น

มาอีกจนถึงปราสาททอง มเี ทพธดิ าสามสิบสองนาง

เฝา อยู แตด ว ยความโลภชักนําใหเขาผาน ไปอกี จน

มาถึงอทุ ยานแหง หนง่ึ มติ ตวนิ ทุกพบเทพบตุ รรูป ภาพ : มิตตวินทกุ ชาดก
งามมดี อกบวั ดอกใหญป ระดับอยูบนศรี ษะดว ยจงึ ทม่ี า : http://119.46.166.126/self_all/
บอกแกมิตตวินทุกวา “นีห่ าใชด อกบัวไม เปนจกั รท่ี selfaccess8/m2/222/lesson2/lesson2.php

บดกระหมอ มขาใหไดร ับความทรมานย่ิงนัก” มิตตวนิ ทุกไม พอใจท่ีเทพบุตรโกหกตนเชน นน้ั จงึ กลา ว

ตอ วา เทพบุตรนัน้ ไปวา “ไมเห็นจะตองโกหกกนั เลย กเ็ ราเหน็ อยูวาบน ศรี ษะเจา นั้นมดี อกบัวงอกงาม

ประดบั อยแู ทๆ” ผเี ปรตตนน้ันคดิ วา คงถงึ คราวหมดกรรมของตน และคงมีคนบาปมารับกรรมแทนตน

๒๐

แลวจึงมอบดอกบัวน้นั ใหแ กมติ ตวนิ ทุกสมใจ ปรากฏวา ทนั ทที ร่ี ับดอกบัวนั้นมาก็กลับกลายเปน
กงจักรบดศรีษะของมติ ตวนิ ทกุ ไดรบั ความทรมานยง่ิ นัก

คร้ังน้ันพระโพธิสัตวเสวยชาติเปนเทวดาเท่ียวจาริกไปยังอุสสทนรกไปพบกับมิตตวินทุก
เขาจึงสอบถามเหตุผลที่ตองมาเทนิ จกั รกรดอยูเ ชน น้ีทาํ ใหทราบความจริงวา ดวยตณั หาความโลภ
ของมติ ตวนิ ทกุ ทําใหตองมารับบาปกรรมดงั กลาว จงึ ตรสั แกมติ ตวินทกุ วา “แทจรงิ เทพธดิ าทั้ง ส่ี
แปด สิบหก และสามสิบสองนาง นนั้ คอื นางเปรตท้ังสนิ้ แตค วามโลภของเจาจึงทําใหเจา ตอ งพบ
กับจักรบดกระหมอมเชนน้ีเพราะฉะนั้นบคุ คลใดก็ตามทม่ี ีตัณหา ความอยาก ความโลภ มากเชนน้ี
เขาเหลา น้นั ยอ มเปน ผเู ทินจักรกรด” ฝายมิตตวนิ ทุกผกู ําลังรบั เวทนานัน้ แล จักรกรดก็พดั ฟน ตอ ไป
ทําใหเขาไมสามรถพูดอีกไดเทวดาจึงกลับไปสูสถานแหงเทวโลกของตนเชนเดิม ตรสั เลา จบ
พระพุทธองคต รสั วา “มิตตวินทุกในครานน้ั ไดแ กภกิ ษุวา ยากผนู ้สี วนเทวดานนั้ ไดแ กเ รา” และได
ตรัสพระคาถาวา “ตณั หาเปน สิง่ ที่ไมสิ้นสดุ มอี าณาเขตกวา งขวาง บคุ คลใดมีแตความอยากยากที่
จะพงึ พอใจ กระทําตนไปตามกําหนดั ตัณหานนั้ บุคคลนัน้ ยอ มเปนผูเทนิ จกั รกรด”

ชาดกเร่อื งนมี้ สี าระท่ใี หข อคดิ หรือคตเิ ตอื นใจ คอื
๑. คนวายากสอนยาก เปนทร่ี าํ คาญของพอแม ของครอู าจารย

ของผหู วังดี และของเพอื่ นฝูง
๒. คนชั่วเห็นอะไรท่ีดีๆ มักไมเห็นความสาํ คญั แตก ลบั ไปบชู า

หรอื ชอบแตใ นส่งิ ท่ชี ว่ั ราย ดงั คาํ โบราณ วา เห็นกงจักรเปน ดอกบัว

ราโชวาทชาดก

กาลครั้งหนึ่งนานมาแลว พระโพธิสัตวเ กิดเปนพระฤๅษีนําเพ็ญเพียรอยูในปาหิมพานต มี
รากไมและผลไมเปนอาหาร ในสมัยน้ัน พระเจาพรหมทัตข้ึนครองราชสมบัติในเมืองพาราณสี
พระองคเปนผูรังเกียจความไมดี วันหน่ึงทรงดําริวา “เราปกครองเมืองมานี้ มีใครเดือนรอนและ
กลาวโทษของเราหรือเปลาหนอ” จึงทรงแสวงหาอยูท ้ังในวังและนอกวังก็ไมพบเห็นใครกลาวโทษ
พระองค ทรงปลอมพระองคไปตามหมูบานตาง ๆ ก็ไมพบเห็นจึงแวะเขาไปในปาหิมพานตเขาไป
สนทนากบั ฤๅษีดวยทาํ ทเี ปนคนหลงทาง

ฤๅษีไดทําการตอนรับดวยผลไมปานานาชนิด พระราชาปลอมไดเสวยผลไมปามีรสหวาน
อรอยดี จึงถามถึงสาเหตุท่ีทําใหผลไมมีรสหวานอรอยดี ฤๅษีจึงทูลวา “ทานผูมีบุญ เปนเพราะ
พระราชาครองราชยโ ดยธรรมเปนแน ผลไมจงึ มรี สหวานอรอ ยด”ี พระราชาปลอมสงสัยจึงถามอีกวา
“ถา พระราชาไมค รองราชยโ ดยธรรม ผลไมจะมรี สชาติเปน เชนไรละ พระคณุ เจา” ฤๅษีตอบวา “ผลไม
ก็จะมีรสขมฝาด หมดรสชาติไมอรอยละโยม” พระราชาปลอมสนทนาเสรจ็ แลวก็อําลาฤๅษีกลบั คืน
เมืองไป ทรงทําการทดลองคําพูดของพระฤๅษีดวยการไมประพฤติปฏิบัติธรรมเปนปแลวกลับไป
หาฤๅษีอีก ฤๅษีก็ทําการตอนรับดวยผลไม พอผลไมเขาปากเทานั้นก็ตองถมท้ิงไปเพราะผลไมมี
รสขมฝาด

๒๑

ฤๅษีจึงแสดงธรรมวา “โยม..คงเปนเพราะพระราชาไมครองราชยโดยธรรมแนเลย ธรรมดา
ฝงู โควายขามแมน้ํา จาฝูงวา ยคดฝูงโคก็วายคดตามกันไป เหมอื นหมมู นุษยถ าผนู ํามนุษยประพฤติไม
เปนธรรม ประชาชนก็ประพฤติไมเปนธรรมเชนเดียวกัน พระราชาผูไมตั้งอยูในธรรม ราษฎรก็เปน
ทกุ ข ท่ัวกัน

ถาจาฝูงโควายนํ้าตรง ฝูงโคก็วายตรงเชนกัน เหมือนหมูมนุษยถาผูนําประพฤติเปนธรรม
ประชาชนก็ตอ งประพฤติเปน ธรรมเชน กนั พระราชาผตู ้งั อยูใ นธรรม ราษฎรก็อยรู มเย็นเชนกนั ”

พระราชาสดบั ธรรมของพระฤๅษีแลว จึงแสดงพระองคเ ปน พระราชาใหพ ระฤๅษที ราบ ไหวฤๅษี
แลวกลับคืนเมืองประพฤติต้ังตนอยูในทศพิธราชธรรมเชนเดิม ทําใหสรรพส่ิงทั้งปวงกลับเปนปกติ
ตามเดมิ

นิทานชาดกเร่ืองน้ีสอนใหร วู า : ผูนําทด่ี ตี องเปนตวั อยา งและ
เปนท่ีพงึ่ ของประชาชนไดและเปน ไปเพอื่ ความสงบสุขของประชาชน

๒๒

ใบกิจกรรมที่ ๓ เรอื่ ง ชาดก

คาํ ช้แี จง : ใหน กั เรยี นวเิ คราะหและประเมนิ คา คณุ ธรรมอนั เปนแบบอยา งของนิทานชาดกตามหวั ขอ
ทก่ี าํ หนด (๑๐ คะแนน)

ชาดก คุณธรรมอนั เปนแบบอยาง ผลดีของการนําไปปฏิบัติ

๑. มิตตวนิ ทกุ ........................................................... ...........................................................
ชาดก
........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

๒. ราโชวาทชาดก ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๓. ชาดกคอื อะไร
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
๔. มิตตวนิ ทชาดกมสี าระใหคติสอนใจอยา งไรบาง
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
๕. ราโชวาทชาดกมสี าระท่ีใหขอ คิดหรือคติเตือนใจอยา งไร
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๒๓

แบบทดสอบหลังเรียน
เลมที่ ๒ เรอ่ื ง พทุ ธประวัติ พุทธสาวก และชาดก
คําชีแ้ จง ใหนักเรยี นทําเครือ่ งหมาย  ลงบนหนาขอ ท่ีถกู ตองมากทีส่ ดุ

๑. ขอ ใด มใิ ช เหตุผลทีพ่ ระพทุ ธเจา ทรงแสดงธรรมแกเบญจวัคคียก อนใครๆ
ก. เพราะตองการเปลอี้ งความเหน็ ผดิ ของปญ จวคั คยี 
ข. เพราะนึกถึงอุปการคุณทป่ี ญ จวัคคยี เ คยรบั ใชมากอน
ค. เพราะทรงคดิ วาปญจวัคคียเ ปน ผอู าวโุ สกวาผอู ่นื
ง. เพราะตอ งการใหปญจวคั คียเปนสักขีพยานแหงการตรสั รู

๒. การศึกษาพทุ ธประวัตใิ หประโยชนต อ ผูเรียนอยา งไร
ก. เปน การเผยแผพุทธประวตั ิ
ข. เปน แบบอยา งการทาํ ความดี
ค. เปนการเผยแผหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
ง. เปน การถา ยทอดเรอื่ งราวทางพระพุทธศาสนา

๓. การผจญมารของพระพทุ ธเจา หมายถึงอะไร
ก. การคนหาความจริงกอ นการท่ีจะตรัสรู
ข. การกาํ จดั บคุ คลคิดรายกอ นวนั จะตรสั รู
ค. การปฏบิ ัติธรรมอยา งเครง ครดั กอนการตรัสรู
ง. การตอสกู บั กิเลสท่คี อยขวางมิใหตรัสรู

๔. ขอใด ใหค วามหมายคาํ วา “การตรสั รู” ไดถ กู ตองท่สี ุด
ก. การรูแจง ทุกส่ิงทกุ อยา งในโลกน้ี
ข. การรคู วามจรงิ ในสิ่งทคี่ นอ่นื ไมรู
ค. การรคู วามจรงิ ที่ทาํ ความบรสิ ทุ ธ์แิ กตนเอง
ง. การรคู วามจรงิ ทั้งทางธรรมและทางโลก

๕. ใหเรยี งลา ดบั การคนควา ทางพนทุกขข องพระพทุ ธเจาจากกอนไปหลงั
ก. ฝก ปฏบิ ัตโิ ยคะ บาํ เพ็ญตบะ บาํ เพ็ญเพียรทางจิต บําเพญ็ ทุกกรกริ ยิ า
ข. บําเพ็ญทุกกรกิริยา  บาํ เพ็ญตบะ ฝก ปฏิบัตโิ ยคะ บาํ เพญ็ เพยี รทางจิต
ค. ฝก ปฏิบัติโยคะ บําเพญ็ ตบะ บําเพญ็ ทุกกรกริ ิยา บาํ เพ็ญเพียรทางจิต
ง. บําเพญ็ ตบะ ฝกปฏิบตั ิโยคะ บาํ เพญ็ ทกุ กรกริ ยิ า บําเพญ็ เพียรทางจิต

๒๔

๖. สาระสําคญั ของเร่ือง มิตตวนิ ทกุ ชาดก ตรงกบั สาํ นวนไทยขอ ใด
ก. เหน็ ชางข้ี ข้ีตามชา ง
ข. อยาเหน็ กงจกั รเปนดอกบัว
ค. หมูเขาจะหามเอาคานเขา ไปสอด
ง. คบคนดเี ปนศรีแกตวั คบคนช่ัวอัปราชัย

๗. ราโชวาทชาดก ใหข อคิดในเรอ่ื งใด
ก. ผลไมมีหลายรส
ข. วธิ เี ลอื กรบั ประทานผลไม
ค. ผูน ําตอ งรจู ักเสด็จเทย่ี วชนบท
ง. ผนู าํ ทด่ี ตี องเปน ตวั อยา งและเปน ทีพ่ งึ่ ของประชาชนได

๘. พระสารบี ุตรเปนพระอัครสาวกเบือ้ งขวาของพระพทุ ธเจาคูกบั พระเถระรูปใด
ก. พระอานนท
ข. พระมหากัสสปะ
ค. พระโมคคลัลลานะ
ง. พระอญั ญาโกณฑัญญะ

๙. คณุ ธรรมใดของพระสารีบตุ รท่ีควรยดึ เอาเปน แบบอยาง
ก. มฤี ทธม์ิ าก
ข. มีปญ ญาเลศิ
ค. มคี วามเพียรพยายาม
ง. มีความออนนอมถอมตน

๑๐. พระโมคคัลลานะไดรบั ยกยอ งจากพระพุทธเจาวา มีความเปน เลศิ ทางดานใด
ก. มีฤทธ์มิ าก
ข. มีสตปิ ญญามาก
ค. มีความเพยี รพยายาม
ง. มคี วามออนนอมถอมตน

๒๕

ภาคผนวก

๒๖

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยี น
ขอ เฉลย
๑ง
๒ก
๓ค
๔ค
๕ข
๖ค
๗ข
๘ก
๙ข
๑๐ ง

๒๗

เฉลยใบกจิ กรรมที่ ๑ เรื่อง พุทธประวตั ิ ตอนผจญมาร ตรัสรู สง่ั สอน

คําชแี้ จง : ใหน ักเรยี นเขยี นบรรยายภาพพทุ ธประวตั พิ รอ มท้ังวเิ คราะหคติธรรมจากภาพ (๑๐ คะแนน)

๑. บรรยายภาพ
..ข...ณ...ะ...ท..ก่ี...าํ..ล..ัง..น...่ัง..บ..าํ...เ.พ...็ญ...เ.พ...ีย...ร..ท..า..ง..จ...ติ ..ท...่ใี.ต...ต..น...โ..พ..ธ...ิ .
..ไ..ด...ม ..เี.ห...ล...า ..ม..า..ร..ม...า..ข..ัด...ข..ว..า..ง..ท...า..ล..า..ย...ม..ิใ..ห...ไ .ด...ต..ร..สั...ร..ู .....
..ม...า..ร..ไ..ด..ก...ล..า..ว..ห...า..ว..า..พ...ร..ะ..ส...ทิ ..ธ...ัต..ถ...ะ..ม..า..แ...ย..ง..บ...ลั..ล...งั ..ค.....
..ท...่ีใ..ต..ต...น ..โ..พ...ธ..ิ.ซ...่งึ ..เ.ป...น..ข...อ..ง..ต...น..ไ..ป....พ...ร..ะ..พ...ุท...ธ..อ..ง..ค...จ..ึง....
..ท...ร..ง..ย..่น.ื ..พ...ร..ะ..ห...ัต...ถ..ช...ีล้ ..ง..ท...ีพ่ ..ื้น...ด...ิน..เ..พ..ื่อ...ข..อ...ใ.ห...แ..ผ...น...ด..ิน....
..เ..ป..น...พ...ย..า..น...ไ..ด..ม ...ีพ...ร..ะ..แ..ม...ธ ..ร..ณ....ีผ..ุด...ข..น้ึ ...จ..า..ก..พ...น้ื...ด..ิน.........
..เ..พ...ื่อ..เ.ป...น ...พ...ย..า..น...ใ.ห...ก ..ับ...พ...ร..ะ..อ...ง..ค....พ...ร..อ..ม...บ..ีบ...ม...ว..ย..ผ...ม...
.ค..สต..ตธิ...ริ .ค.ร..อืม..จ.ค..า.วก..า.ภ.ม..า.ร.พ.ตู ..ัว....ก..า..ร..ค...ว..บ...ค..มุ...ใ.ห...จ..ติ...ม..นั่...ค...ง..ไ.ม...ห..ว...นั่ ..ไ....ห...เ.....ปว.......จน........ะน......ห...า......ยท......ดุ...ว....ย..ม......งั้.เ.....หส.......ง่ิล........า.เ.....ลม.......วา......รร......าจ......ย..น......ท.พ........ี่เ.า..ก....ย...ิด.....แ.......พข........ึน้ไ......ป.ไ.....ด.......ด........งั......ท.........่ี.................................
...พ...ร..ะ..พ...ุท...ธ..อ..ง..ค...ท ..ร..ง..ใ..ช..ส...ต..ิส...กู ..ับ...ม..า..ร..ท...ีม่...า..ผ..จ..ญ....ไ.ด...ส..ํา..เ..ร..็จ...............................................................................

.................................................................................................................................................................

๒. บรรยายภาพ
คตธิ รรมจากภาพ .พ...ร..ะ..ส...ิท..ธ..ตั...ถ..ะ...ต..ัง้..พ...ร..ะ..ท...ัย..แ...น..ว...แ..น...ว..า ..ถ..า..ไ..ม..ส...าํ ..เ.ร..็จ...ท..า..ง
.พ...น..ท...กุ...ข..จ..ะ...ไ.ม...ย..อ...ม..เ..ส..ด..็จ...ล..ุก...ไ.ป...ไ..ห..น...ถ..งึ..แ...ม..เ..น..้ือ...แ..ล...ะ...
.เ.ล...อื ..ด...จ..ะ..เ..ห..ือ...ด..แ...ห..ง..ก...็ต..า..ม....ท...ร..ง..พ...ิจ..า..ร..ณ....า..ค..ว..า..ม...เ.ป...น...
.ไ.ป...ข...อ..ง..ธ..ร..ร..ม...ช..า..ต...ิท..ง้ั..ห...ล..า..ย...จ..น...เ.ก...ิด..ญ....า..ณ....(..ก..า..ร..ห...ย..ั่ง..ร. ู
.ส..่ิง..ท...งั้..ห...ล..า..ย..ต...า..ม..ค...ว..า..ม...เ.ป...น..จ...ร..งิ ..)..ส...ง่ิ ..ท..ีพ่...ร..ะ...อ..ง..ค..ต...ร..ัส..รู
.เ.ร..ีย..ก...ว..า ...อ..ร..ิย...ส..ัจ..ฺ..(.ค..ว..า..ม..จ...ร..งิ .อ...ัน..ป...ร..ะ..เ.ส...ร..ิฐ..)..๔....ป..ร..ะ...ก..า..ร
.ค..อื...ไ.ด...แ..ก... .ไ..ด..แ...ก..ท...กุ..ข... .ส...ม..ุท...ยั....น..โิ..ร..ธ...ม...ร..ร..ค....ซ..ึ่ง..ต...ร..ง....
.ก..บั...ว..นั...ข..นึ้....๑...๕....ค...่าํ...เ..ด..ือ...น....๖......................................

..ค...ว..า..ม...พ..ย...า..ย..า..ม...จ..ะ..น...าํ..ม...า..ส..คู...ว..า..ม..ส...ํา..เ.ร..็จ..ต...า..ม...เ.ป...า ..ห..ม...า..ย..ท...ี่ว..า..ง..ไ..ว...แ...ล..ะ..ค...ว..ร..ว..า..ง..แ...ผ..น...อ..ย...า ..ง.ร...อ..บ...ค..อ...บ...............

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

...........

๒๘

๓. บรรยายภาพ
คตธิ รรมจากภาพ ..โ.ป...ร..ด...ป..ญ....จ..ว..คั...ค..ีย... .ณ.....ป..า..อ...ิส..ิป...ต...น..ม...ฤ..ค...ท...า..ย..ว..ัน....ท...ร..ง.
..แ..ส...ด..ง..ป...ฐ..ม..เ..ท..ศ...น...า...เ.ร..ย.ี ..ก..ว..า....ธ..มั...ม..จ..ัก...ก..ปั...ป...ว..ัต..น...ส...ตู ..ร..
..ห..ล...งั..จ..า..ก...ฟ..ง..พ...ร..ะ...ธ..ร..ร..ม..เ..ท..ศ...น...า...โ.ก...ณ...ฑ...ัญ....ญ...ะ....ไ.ด... .....
..ด..ว..ง..ต...า..เ.ห...็น..ธ...ร..ร..ม....จ..ึง..ท...ูล..ข..อ...บ...ว..ช....น..ับ...เ.ป...น...พ...ร..ะ..ส..ง..ฆ...
..อ..ง..ค...แ..ร..ก...ใ.น...โ.ล...ก....ต..อ...จ..า..ก..น...ั้น...ท..ร...ง.แ...ส..ด...ง..ธ..ร..ร..ม..เ..ท..ศ...น...า
..โ.ป...ร..ด...อ..ีก....๔....ท...า ..น....จ..น...เ.ก...ดิ ..ค...ว..า..ม..เ..ข..า..ใ..จ..ธ..ร..ร..ม...แ..ล...ะ.....
..ท..ลู...ข..อ...บ...ว..ช..ต...า..ม..ล...ํา..ด..ับ....ป...ญ...จ...ว..ัค..ค...ีย..ท...้ัง...๕....จ...งึ ..ส..าํ..เ..ร..จ็ .
..เ.ป...น ..พ...ร..ะ...อ..ร..ห...ัน...ต.....................................................

...ก..า..ร..ม...ีค..ว...า.ม...ร..ูใ..น..เ..ร..อ่ื ..ง..ใ..ด..ๆ...ค..ว..ร..ท...่ีจ..ะ...น..ํา..ส...ง่ิ..ด..ีๆ....เ..ห..ล...า ..น..ั้น...บ...อ..ก...ก..ล...า..ว..แ..ก...ผ ..ูอ...นื่ ..ด...ว..ย..เ..พ..่อื...ป...ร..ะ..โ..ย..ช..น...ใ..น.............
...ภ..า..ย...ภ...า..ค..ห...น..า.........................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

๔. จากการศกึ ษาเรอ่ื งการผจญมารของพระพทุ ธเจา นักเรียนไดค วามรูท ่ีควรยดึ ถอื เปนแบบอยา ง
อะไรบาง จงแสดงขอ คดิ เหน็ พรอมยกตวั อยา งประกอบ

..................................................................................................................................................................
.......................................................อ...ย..ูใ.น...ด...ุล..พ...ิน...ิจ..ข..อ...ง..ค..ร..ผู...สู ..อ...น..................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๕. จากปรากฏการณก ารตรสั รขู องพระพทุ ธเจา นกั เรยี นไดความรเู กย่ี วกับเร่อื งอะไรบา ง
..................................................................................................................อ....ย......ูใ..น......ด....ลุ......พ......นิ ....จิ......ข....อ......ง....ค....ร....ูผ.....สู.....อ....น..................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

ความรคู ูความประพฤติดี เปน ศรแี กตนเอง

๒๙

เฉลยใบกิจกรรมท่ี ๒ เรือ่ ง ประวัติพุทธสาวก พทุ ธสาวิกา

คําชีแ้ จง : ใหนกั เรยี นวิเคราะหและประเมนิ คา คุณธรรมอนั เปนแบบอยางของพุทธสาวก พุทธสาวิกา
ตามหวั ขอ ท่กี าํ หนด

พุทธสาวก / คณุ ธรรมอนั เปนแบบอยาง ผลดีของการนาํ ไปปฏบิ ัติ
พุทธสาวกิ า
........................................................... ...........................................................
๑. พระสารีบตุ ร ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
..........อ..ย..ใู..น..ด...ลุ..พ...ิน...จิ ..ข..อ...ง.ค...ร..ผู ..ูส..อ...น.......... .........อ...ย..ูใ.น...ด..ุล...พ..นิ...จิ..ข...อ..ง..ค..ร..ูผ...สู ..อ..น...........
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๒. พระโมคคัลลานะ ........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

....................อ....ย......ใู ..น......ด....ลุ......พ....นิ......ิจ....ข....อ......ง....ค....ร....ูผ....ูส......อ....น.................... ...........................................................
..........อ..ย..ใู..น..ด...ุล..พ...นิ ..ิจ...ข..อ..ง..ค...ร..ผู ..ูส..อ...น..........

........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

๓. นางขชุ ชตุ ตรา ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
......................อ....ย......ใู ..น......ด....ุล....พ......นิ......จิ ....ข....อ......ง....ค....ร....ูผ....ูส......อ....น.................. ....................อ......ย....ใู....น....ด......ลุ ....พ......นิ ....จิ......ข....อ....ง....ค......ร....ผู ....สู....อ......น..................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๔. พระเจาพมิ พิสาร ........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

......................อ....ย....ใู....น......ด....ุล....พ......นิ ......ิจ....ข....อ......ง..ค......ร....ูผ....สู ......อ....น.................. ...........................................................
..........อ...ย..ูใ.น...ด..ุล...พ...ิน..ิจ..ข...อ..ง..ค..ร..ผู...ูส..อ..น..........

........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

๓๐
๕. ใหน กั เรยี นยกตวั อยางการนาํ ขอ คดิ ท่ไี ดจ ากการศกึ ษาประวตั พิ ระสารีบตุ ร และพระโมคคลั ลานะ

ไปประยกุ ตใชในชีวิตประจําวนั เปนผังความคดิ

ยกตัวอยา งการนําขอ คดิ ท่ีไดจาก
การศกึ ษาประวตั ิพระสารีบุตรและ
พระโมคคัลลานะไปประยุกตใ ช

อยูใ นดลุ พินจิ ของครผู สู อน

๓๑

เฉลยใบกจิ กรรมที่ ๓ เร่อื ง ชาดก

คาํ ชี้แจง : ใหน กั เรยี นวิเคราะหแ ละประเมินคา คุณธรรมอนั เปน แบบอยา งของนิทานชาดกตามหัวขอ
ท่ีกาํ หนด

ชาดก คุณธรรมอันเปนแบบอยาง ผลดขี องการนําไปปฏิบตั ิ

๑. มิตตวนิ ทกุ ........................................................... ...........................................................
ชาดก
........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................
...........อ..ย..ูใ..น...ด..ุล..พ...ิน...จิ ..ข..อ...ง.ค...ร..ูผ..ูส...อ..น......... ..........อ...ย..ูใ.น...ด..ลุ...พ...นิ ..จิ..ข...อ..ง..ค..ร..ูผ...สู ..อ..น..........

........................................................... ...........................................................

........................................................... ...........................................................

๒. ราโชวาทชาดก ........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................
............อ..ย...ใู .น...ด..ุล...พ..ิน...ิจ..ข..อ...ง..ค..ร..ผู..สู...อ..น........ ............อ..ย..ใู..น..ด...ุล..พ...ิน..ิจ...ข..อ..ง..ค...ร..ูผ..ูส..อ...น........
........................................................... ...........................................................
........................................................... ...........................................................

๓. ชาดกคืออะไร
....เ..ร..ื่อ..ง..ร..า..ว..ท...ี่เ.ล...า..ถ..ึง..อ..ด...ีต...ช..า..ต..ิ.ห..ร..ือ...ช..า..ต...ิก..อ...น....ๆ....ข..อ..ง..พ...ร..ะ...พ..ท...ธ..เ..จ..า..ก...อ..น...ท..่พี...ร..ะ...อ..ง..ค...จ..ะ..ม...า..ป..ร..ะ...ส..ตู...ิ .................
....แ...ล..ะ..ต...ร..ัส...ร..เู .ป...น..พ...ร..ะ..พ...ท...ธ..เ..จ..า..ใ.น...ช...า.ต...ิส..ดุ...ท...า ..ย.............................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
๔. มติ ตวินทชาดกมสี าระใหคติสอนใจอยา งไรบาง
......๑.....ค..น...ว..า..ย...า..ก..ส..อ...น...ย..า..ก..เ..ป...น..ท...ี่ร..ํา..ค...า..ญ...ข..อ...ง..พ...อ ..แ..ม...ค...ร..อู ..า..จ..า..ร..ย...ผ..ห...ว..ัง..ด...ีแ..ล..ะ...เ.พ...่ือ..น...ฝ...งู ..................................
......๒.....ค..น...ช..ว่ั...เ.ห...็น..อ...ะ..ไ..ร..ท..ดี่...ีๆ....ม..ัก...ไ..ม..เ.ห...็น...ค..ว..า..ม...ส..ํา..ค...ัญ.....แ..ต...ก ..ล..บั...ไ..ป...บ..ูช...า..ห..ร..ือ...ช..อ...บ...แ..ต..ใ..น...ส..ิ่ง..ท...ช่ี ..วั่..ร..า..ย...ด..งั..ค...ํา.......
......โ.บ...ร..า..ณ.....เ.ห...็น..ก...ง..จ..กั...ร..เ.ป...น ..ด...อ..ก...บ...วั .............................................................................................................
..................................................................................................................................................................
๕. ราโชวาทชาดกมีสาระท่ใี หขอคดิ หรอื คตเิ ตอื นใจอยา งไร
......ผ..นู...าํ ..ท..ดี่...ีต..อ...ง..ป..ร...ะ..พ...ฤ..ต...ิต..น...เ.ป...น ...แ..บ...บ..อ...ย..า..ง..แ...ล..ะ....เ.ป...น ..ท...่ีพ...ึ่ง..ข..อ...ง..ผ..ตู...า..ม..ไ..ด..จ...งึ ..จ..ะ..อ...ย..รู..ว..ม...ก..ัน...อ..ย...า ..ง..ม..ีค...ว..า..ม..ส...ุข...
..................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๓๒

เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น
ขอ เฉลย
๑ค
๒ข
๓ง
๔ก
๕ค
๖ข
๗ง
๘ค
๙ข
๑๐ ก

๓๓

บรรณานกุ รม

กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. สํานกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา. (๒๕๔๗). เรียนรูจ ากกระแสพระราชดํารัสพระบาท
สมเดจ็ พระเจาอยหู ัวพระราชทานเมื่อวันที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๖ ทเี่ กี่ยวของกับการศึกษา. กรงุ เทพฯ :
สาํ นกั งานเลขาธิการสภาการศกึ ษา.

_______________. (๒๕๕๒). หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑. กรุงเทพฯ :
โรงพมิ พช มุ นุมสหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทย.

_______________. (๒๕๕๑). หนงั สือเรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และ
วฒั นธรรม ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ พระพทุ ธศาสนา ม.๒.

กรุงเทพฯ : โรงพมิ พคุรสุ ภาลาดพรา ว.
ณทั ธนัท เลยี่ วไพโรจน. (๒๕๕๘). หนังสอื เรยี น รายวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ช้ันมัธยมศกึ ษาปที่ ๒

กลุม สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน
พุทธศักราช ๒๕๕๑. กรงุ เทพฯ : บริษทั พัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.) จํากัด.
สถาบันพัฒนาวชิ าการ. (๒๕๕๘). คมู ือครูหนังสือเรียนสาระการเรียนรูพ ืน้ ฐาน สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม
ชน้ั มัธยมศึกษาปท ี่ ๒ ตามหลักสูตรการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑. กรงุ เทพฯ : บริษทั พัฒนา
คุณภาพวชิ าการ(พว.) จํากัด.
อรทิรา รัตนพ งษโสภติ . (๒๕๕๒). New สรุปเขม สังคมศกึ ษา ม.๒. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพวัฒนาพานชิ .

๓๔