De samenhang tussen werkklimaat en agressief gedrag 305 sen drie werkklimaatfactoren (positief teamfunctioneren, werkdruk, werkmotivatie) en repressie gevonden. Deze verschillen kunnen mogelijk verklaard worden door specifieke kenmerken van de studie zoals kenmerken van de steekproef, interne consistentie en/of de verschillende doelgroepen (jongeren versus volwassenen met een LVB) en verdienen bij vervolgonderzoek nadere aandacht. Op basis van het huidige onderzoek is het niet mogelijk om conclusies te trekken over een mogelijke samenhang tussen werkklimaat en agressie. Zowel werkklimaat als agressie zijn beide complexe, multifactoriële en veranderbare begrippen en kunnen ook beïnvloed worden door andere factoren, die niet zijn meegenomen in het huidige onderzoek. Het werkklimaat kan invloed uitoefenen op hoe een medewerker functioneert, maar daarnaast zijn er nog vele andere factoren die daarin een rol kunnen spelen. Enkele factoren waarvan bekend is dat deze ook invloed kunnen uitoefenen zijn: persoonskenmerken van de medewerker, persoonlijke omstandigheden in het leven van de medewerker, werkervaring, persoonlijke visie en begeleidingsstijl (Knotter et al., 2019). Datzelfde geldt voor de variabele agressie. Agressief gedrag kan verklaard worden door een complexe interactie tussen zowel persoonlijke, interpersoonlijke als omgevingsfactoren. Het ontstaan van agressie kan gezien worden als een transactioneel proces (Fontaine & Dodge, 2009), waarbij de interactie tussen de karakteristieken van de persoon, de medewerkers en kenmerken van de omgeving kan leiden tot ernstige agressie (Van der Helm et al., 2011b). Limitaties Er zijn verschillende beperkingen binnen het huidige onderzoek. In het huidige onderzoek zijn slechts twee bronnen meegenomen, namelijk de zelfrapportage van medewerkers en de registratie van agressie-incidenten. Mogelijk is hierdoor belangrijke informatie niet meegenomen in het onderzoek, zoals wisselingen van medewerkers op de afdeling die invloed kunnen hebben gehad op zowel het werkklimaat als het aantal incidenten of veranderingen in werkprocedures in een organisatie. De afname van de LGWCI-vragenlijst heeft in totaal zeven maanden geduurd, waardoor medewerkers van een en dezelfde afdeling het werkklimaat op verschillende momenten kunnen hebben beoordeeld. De kans bestaat dat het werkklimaat in de tussenliggende periode is veranderd, bijvoorbeeld door veranderingen in de organisatie of op de afdeling. Ook zijn in de onderzoeksopzet alle incidenten meegenomen drie maanden voorafgaand aan het werkklimaatonderzoek en drie maanden erna. Het zou kunnen dat medewerkers de vragenlijst aan het begin van de onderzoeksperiode hebben ingevuld (bijvoorbeeld september 2017), terwijl de metingen van agressie vooral dateren van augustus 2018. Door deze grote spreiding bij het verzamelen van de data kan het zijn dat eventuele associaties niet zichtbaar worden. Een andere beperking is dat op meerdere afdelingen een lage respons was op de LGWCI en daardoor mogelijk onvoldoende power behaald is voor het aantonen van effecten. Er is in het huidige onderzoek gekozen alleen afdelingen mee te nemen waar minimaal twee medewerkers het werkklimaat beoordeeld hebben en gezien de representativiteit van de steekproef zijn wij ervan uitgegaan dat dit een betrouwbaar beeld geeft van de gehele organisatie. Het advies is om bij vervolgonderzoek hierop te controleren en vooraf meer te sturen (bijvoorbeeld door alleen afdelingen mee te nemen in de analyses waar de power behaald is). Conclusie en aanbevelingen Vervolgonderzoek naar een mogelijke samenhang tussen werkklimaat en agressie is – ook gezien eerdere wisselende resultaten bij het onderzoek naar de samenhang tussen werkklimaat en repressie – gewenst. Naast de vraag of er een samenhang bestaat tussen het werkklimaat en agressief gedrag van cliënten is het ook wenselijk om in vervolgonderzoek zicht te krijgen op de richting van een even-
306 Angela Besselink, Robert Didden & Marinus Spreen tueel verband. Naar alle waarschijnlijkheid is er sprake van bi-directionele relaties, waarbij agressief gedrag van cliënten effect kan hebben op het werkklimaat, maar ook kenmerken van het werkklimaat kunnen leiden tot repressie en een toename van agressieve incidenten. Om goed zicht te krijgen op de mogelijke interactie is het ook van belang rekening te houden met het gegeven dat de beleving van medewerkers kan afwijken van cliënten en het advies is dan ook om bij vervolgonderzoek beide perspectieven mee te nemen en de richting van eventuele causale verbanden te exploreren door gebruik te maken van een longitudinaal design. Het onderzoek van Roy et al. (2020) geeft ook aanwijzingen dat een longitudinaal design beter in staat is om eventuele samenhangen tussen werkklimaat en agressie/repressie te kunnen signaleren. Dit is ook in lijn met de visie dat zowel werkklimaat als agressie gezien kunnen worden als dynamische, multifactoriële concepten, die continu aan verandering onderhevig kunnen zijn. Aanvullend onderzoek gericht op de risicofactoren die samenhangen met agressie, kan een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen en bij voorkeur voorkómen van agressie. De uitkomsten van vervolgonderzoek kunnen bijdragen aan het creëren van een veilige en stabiele omgeving voor zowel medewerkers als cliënten. Referenties Bass, B.M., & Bass, R. (2009). The bass handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. The Free Press. Bosma, A.Q., Van Ginneken, E.F.J.C., Sentse, M., & Palmen, H. (2020). Examining prisoner misconduct: A multilevel test using personal characteristics, prison climate, and prison environment. Crime & Delinquencey, 66, 451-484. Bowerman, B.L., & O’Connell, R.T. (1990). Lineair statistical models: An applied approach (2nd ed.). Duxbury. Dekker, A.L., van Miert, V.S.L., van der Helm, G.H.P., & Stams, G.J.J.M. (2015). Manual living group working climate inventory (LGWCI). Hogeschool Leiden. Didden, R., Lindsay, W., Lang, R., Sigafoos, J., Deb, S., & Wiersma, J. (2016). Aggression. In N. Singh (Ed.), Clinical handbook of evidence-based practices for individuals with intellectual disabilities (pp. 727-750). Springer. Doyle, P., Quayle, E., & Newman, E. (2017). Social climate in forensic mental health settings: A systematic review of qualitative studies. Aggression and Violent Behaviour, 36, 118-136. https://doi.org/10.1016/j. avb.2017.06.008 Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics (5th ed.). Sage. Fountaine, R.G., & Dodge, K.A. (2009). The transactional development of individual social-Information processing and aggressive behaviour. In A.J. Sameroff (Ed.), Transactional process in development (pp. 117-137). American Psychological Association. Griethuijsen, R.A.L.F. van, van Eijck, M.W., & Haste, H. et al. (2015). Global patterns in students’ views of science and interest in science. Research in Science Education, 45, 581–603. Haslam, N. (2004). Psychology in organizations. The social identity approach. Sage. Harder, A.T., Knorth, E.J., & Zandberg, T. (2006). Residentiële jeugdzorg in beeld, een overzichtsstudie naar de doelgroep, werkwijzen en uitkomsten. SWP. Harer, M. & Steffensmeier, D. (1996). Race and prison violence. Criminology, 34(3), 323-355.
De samenhang tussen werkklimaat en agressief gedrag 307 Hastings, R.P. (2005). Staff in special education settings and behaviour problems: Towards a framework for research and practice. Educational Psychology, 25 (23), 207-221. Helm, G.H.P. van der, Beld, M., Van Miert, V., Dekker, A., Kuiper, C., & Boekee, I. (2018). Leren van leef-, leer en werkklimaat. Een handleiding voor organisatieverbetering voor het management. Hogeschool Leiden. Helm, G.H.P. van der, Boekee, I., Stams, G.J.J.M., & Van der Laan, P.H. (2011a). Fear is the key. Keeping the delicate balance between flexibility and control in a Dutch youth prison. Journal of Children’s Services, 4, 248-263. Helm, G.H.P. van der, Moonen, X., & Roest, J. (2013). Leefklimaat en residentiele zorg voor jeugdigen met een (L)VB: Het geheim van observatiecentrum De Hondsberg. In R. Didden & X. Moonen (Eds.), Met het oog op behandeling 3 (pp. 97-102). LKC LVB. Helm, G.H.P. van der, & Stams, G.J.J.M. (2012). Conflict and coping by clients and group workers in secure residential facilities. In K. Oei & M. Groenhuizen (Eds.), Progression in forensic psychiatry: About boundaries. Kluwer. Helm, G.H.P. van der, Stams, G.J.J.M., Van Genabeek, M. & Van der Laan, P.H. (2011b). Group climate, personality, and self-reported aggression in incarcerated male youth. Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 1, 23-39. Hosmer, D.W., & Lemeshow, S. (2000). Applied logistic regression. 2nd ed. John Wiley & Sons. House, R.J., Hanges, P., Ruiz-Quintanilla, S.A., Dorfman, P.W., Javidan, M., Dickson, M., Gupta, V., & Koopman, P.L. (1999). Cultural influences on leadership and organizations: Project GLOBE. In M.J. Gesner & V. Arnold (Eds.), Advances in global leadership (pp. 175-233). JAI Press. IBM Corp. Released 2019. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 26.0. IBM Corp. Jacob, J.D., Holmes, D., & Buus, N. (2008). Humanism in forensic psychiatry: The use of the tidal nursing model. Nursing Inquiry, 15(3), 224-363. Janis, I.L., & Mann, L. (1977). Decision making: A psychological analysis of conflict, choice, and commitment. Free Press. Jansen, P.G.W., & Zaal, J.N. (1984). Handleiding TABOK. Uitsprakenlijst taakbeleving en organisatieklimaat. Rijks Psychologische Dienst. Knotter, M.H., Spruit, A., De Swart, J.J.W., Wissink, I.B., Moonen, X.M.H., & Stams, G.J.J.M. (2018). Training direct care staff working with persons with intellectual disabilities and challenging behavior: A meta-analytic review study. Aggression and Violent Behaviour, 40, 60-72. Knotter, M., Willems, A., & Moonen, X.M.H. (2019). De rol van de context bij agressief gedrag van mensen met een lichte verstandelijke beperking. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61 (11), 814-818. Kline, P. (1999). The handbook of psychological testing (2nd ed.). Routledge. Larue, C., Dumais, A., Ahern, E., Bernheim, E., & Mailhot, M.P. (2009). Factors influencing decisions on seclusion and restraint. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 16(5), 440-446. Lenselink, C. (2009). De invloed van organisatieverandering op de betrokkenheid van medewerkers: emoties en handeling. Bachelorscriptie. Universiteit Utrecht. Looff, P. de, Nijman, H.L.I., Didden, R., & Embregts, P.J.C.M. (2018). Burnout symptoms in forensic psychiatric nurses and their associations with personality, emotional intelligence, and client aggression: A cross sectional study. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 25 (8), 506-516. Menard, S. (1995). Applied logistic regression analysis (Sage University Paper Series on Quantitative Application in the Social Sciences, 07-106). Sage.
308 Angela Besselink, Robert Didden & Marinus Spreen Miert, V.S.L. van, Roest, J.J., Van der Helm, G.H.P., Solinger, O., Spisak, B., & Jansen, P.G.W. (2023, submitted). Team functioning in secure residential care facilities: Validation study of a self-report measure. Myers, R. (1990). Classical and modern regression with applications (2nd ed.). Duxbury. Neimeijer, E.G. (2013). Work climate and living climate. Masterscriptie. Universiteit van Amsterdam. Neimeijer, E.G., Delforterie, M.J., Roest, J.J., Van der Helm, G.H.P., & Didden, R. (2021a). Group climate, aggressive incidents, and coercion in a secure forensic setting for individuals with mild intellectual disability or borderline intellectual functioning: A multilevel study. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 34, 1026-1036. Neimeijer, E.G., Roest, J.J., Van der Helm, G.H.P., & Didden, R. (2021b) The association between work climate and group climate in a secure forensic treatment setting for individuals with mild intellectual disability or borderline intellectual functioning. Manuscript submitted. Nunnally, J.C. (1978). Psychometric theory. McGraw-Hill. Perelman, A.M., & Clements, C.B. (2004). Beliefs about what works in juvenile rehabilitation. The Prison Journal, 84, 452-471. Roy, C., Morizot, J., Lamothe, J., & Geoffrion, S. (2020). The influence of residential workers social climate on the use of restraint and seclusion: A longitudinal study in a residential treatment center for youth. Children and Youth Services Review, 114. Saloviita, T. (2002). Challenging behavior and staff responses in residential environments for people with intellectual disability in Finland. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 27(1), 21-30. Stams, G.J.J.M., & Van der Helm, G.H.P. (2017). What works in residential programs for aggressive and violent youth? Treating youth at risk for aggressive and violent behavior in (secure) residential care. In Sturmey, P. (Ed.), The Wiley handbook of violence and aggression (pp. 1-12). Wiley. Stone, D.T. (2001). Countertransference issues in adolescent residential settings. Journal of Child and Adolescent Group Therapy, 11(4), 147-157. Taber, K.S. (2018). The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education, 48(6),1273-1296. Tassé, M.J., Schalock, R.L., Balboni, G., Bersani, H., Borthwick-Duffy, S.A., Spreat, S., Thissen, D., Widaman, K.F., & Zhang, D. (2012). The construct of adaptive behavior: Its conceptualization, measurement, and use in the field of intellectual disability. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 117(4), 291–303.https://doi.org/10.1352/1944-7558-117.4.291 Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach’s alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55. Thompson, B. (2006). Foundations of behavioral statistics: An insight-based approach. Guilford Publications. Tillaart, J. van den, Eltink, E., Stams, G.-J., Van der Helm, P., & Wissink, I. (2018). Aggressive incidents in residential youth care. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 62(13), 3991–4007. Tzelgov, J. & Henik, A. (1991). Suppression situations in psychological research: Definitions, implications, and applications. Psychological Bulletin, 109(3), 524-536. Valk, S.M de, Kuiper, C., van der Helm, G.H.P., Maas, A.J.J.A., & Stams, G.J.J.M. (2016). Repression in residential youth care: a scoping review. Adolescent Research Review, 1(3), 195-216. Valk, S.M de, (2019). Under pressure: Repression in residential youth care. Proefschrift. University of Amsterdam. Veldhoven, M., van & Meijman, T. (1994). Het meten van psychosociale arbeidsbelasting met een vragenlijst: de vragenlijst beleving en beoordeling van de arbeid (VBBA). Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden. OOP – Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk Special Education: Research and Practice 61 (6) | november-december 2022 © Gompel&Svacina | ISSN 2211-6273 www.orthopedagogiek.eu Redactie / Editorial Board Prof. dr. A.M.T. Bosman (hoofdredacteur), prof. dr. H.J.A. van Bakel, dr. A. de Boer, dr. J. De Maeyer, dr. N. Frielink, prof. dr. J. Vanderfaeillie, prof. dr. S. Vandevelde (hoofdredacteur), drs. H. Wieberdink, Prof. dr. J.M.A.M. Janssens (voorzitter), prof. dr. K.P. van den Bos, prof. dr. P. Ghesquiere, prof. dr. E. Knorth, prof. dr. H. van Luit, drs. F.J. Prins, prof. dr. A.J.J.M. Ruijssenaars Hoofdredactie / Editor-in-chief Prof. dr. Anna M.T. Bosman Radboud Universiteit – Fac. Sociale wetenschappen Postbus 9104 – NL-6500 HE Nijmegen Tel.: +31 (0)24 3612129 Mail: [email protected] Prof. dr. Stijn Vandevelde Universiteit Gent – Vakgroep Orthopedagogiek Henri Dunantlaan 2 – B-9000 Gent Tel.: +32 (0)9 3310307 Mail: [email protected] Inzending kopij / Article submission Van oudsher fungeert dit tijdschrift als een brug tussen de praktijk en theorievorming in het domein van de orthopedagogiek. De redactie streeft ernaar artikelen te plaatsen over theorievorming, empirisch onderzoek naar de waarde en bruikbaarheid van behandelingen, diagnostische methoden, theoretische modellen, overzichten van theoretisch en empirisch onderzoek, beschrijvingen en evaluaties van werkmethoden en over historische aspecten van de orthopedagogische theorie en praktijk. Het tijdschrift biedt echter niet alleen ruimte aan artikelen, ook neemt de redactie graag commentaar van lezers, rapportages en boekbesprekingen op. Wilt u ook een bijdrage leveren? Stuur dan uw kopij per e-mail aan de hoofdredacteur. Uw kopij is onderworpen aan peer reviewing. Ze wordt ter beoordeling voorgelegd aan minstens twee redactieleden. De redactie streeft ernaar om u binnen een maand te laten weten of de bijdrage kan worden geplaatst. De auteursinstructies kunt u downloaden van de website www.orthopedagogiek.org. Abonnementen / Subscriptions Gompel&Svacina Abonneeservice Postbus 105, NL-2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. NL: 0031 (0)172476085 Tel. BE: 0032 (0)25888745 E-mail: [email protected] Het tijdschrift verschijnt zes keer per jaar. Een abonnement omvat de papieren versie plus toegang tot de digitale versie via Google Play en de App Store. Particulieren: € 69 | Instellingen: € 99 | Studenten: € 59 | Groepen: € 59, vanaf 5 exemplaren | Los nummer: € 17. Abonneren kan door te mailen naar OOP@Spabonneeservice.nl en een bestelling te plaatsen met vermelding OOP + jaar. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en gelden voor de lopende jaargang, m.i.v. van de reeds verschenen nummers van die jaargang. Daarna wordt het abonnement stilzwijgend met een jaar verlengd. Een abonnement kan jaarlijks worden opgezegd vóór 1 december van de lopende jaargang. Rechten / Rights Gompel&Svacina en de respectieve auteurs. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag openbaar worden gemaakt, op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Redactie en uitgever zijn niet aansprakelijk voor de inhoud van de onder de auteursnaam opgenomen artikelen of van de advertenties. Initiatief / Initiative Dit tijdschrift is een gezamenlijk initiatief van Stichting OenA en Gompel&Svacina. Verantwoordelijk uitgever / Responsible publisher Stephan Svacina Gompel&Svacina Nationalestraat 111, B-2000 Antwerpen www.gompel-svacina.eu [email protected] Winny Ang, Sofie Bettens, Ilse Hardy, Lieve Kiebooms, Marleen Pirotte & Veerle Verboven Gewoon en anders?! Geestelijke gezondheidszorg bij mensen met een beperking ‘Anders kunnen en mogen zijn’. Deze slogan raakt misschien meer ingeburgerd in onze maatschappij, maar ‘anders zijn’ is nog zeker geen evidentie. Mensen met een verstandelijke, fysieke of andere beperking vormen een groep die ‘anders is’. Er is ontegensprekelijk meer kennis, meer medische hulp, meer technische vooruitgang in hulpmiddelen van allerlei aard. Maar het organiseren van geestelijke gezondheidszorg op maat van iemand met een beperking blijft een grote uitdaging. Door de beperkte doorverwijsmogelijkheden binnen het reguliere circuit werd een Geestelijk Gezondheidsteam opgericht binnen Heder, een voorziening in Antwerpen voor mensen met een beperking. In dit praktijkhandboek bundelen de auteurs hun ervaringen en geven ze een antwoord voor zorg op maat aan mensen met een beperking, zeker wanneer ‘weinig taal’ een extra uitdaging is. Geënt op bekende psychotherapeutische denkkaders wordt creatief gezocht naar methoden om psychotherapie mogelijk te maken, rekening houdend met thema’s die vaak een rol spelen in het leven van de cliënten, zoals gehechtheid, identiteit, contextdynamieken,… Dit boek wil hulpverleners, ouders en alle anderen die betrokken zijn in de ondersteuning van mensen met een beperking inspireren om aan de slag te gaan met de verrijkende levensverhalen van deze kinderen en jongeren. Giel Vaessen Communicare Ontwikkelingsstimulatie bij jongeren Het aantal jongeren met een gedragsstoornis, AD(H)D, hechtingsstoornis, depressie, angststoornis, autisme… neemt de laatste decennia in sneltempo toe. De auteur beschrijft de opkomst van de kinder- en jeugdpsychiatrie tot heden aan de hand van zijn 46-jarige carrière in de zorg en het onderwijs. Hij plaatst daarbij kritische noten bij de overdreven hang naar het als gestoord of ziek classificeren van jongeren. Het boek levert praktijkgerichte inzichten en handvatten om jongeren die introvert of extravert ontregelen, relationeel verbonden te ondersteunen in het herstel van hun balans. Het meest succesvolle in de begeleiding blijkt namelijk de verbonden relatie met de volwassene te zijn. Daarnaast blijkt de bewezen effectieve aanpak van de genoemde ‘stoornissen’ meer overlap dan verschil te kennen. Zowel de invloed van de breinontwikkeling als die van de omgeving passeren steeds de revue. Naast veel praktijkvoorbeelden beschrijft hij zijn eigen periodes van ontregeling, waarbij hij het belang van ‘communicare’ diepgaand ervoer in het toepassen van de effectieve herstelbenaderingen. ISBN 978-94-6371-123-4 172 blz. € 24 Gompel&Svacina www.gompel-svacina.eu ISBN 978-94-6371-241-5 288 blz. € 32,50 Gompel&Svacina www.gompel-svacina.eu
OOP – Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk Special Education: Research and Practice 61 (6) | november-december 2022 © Gompel&Svacina | ISSN 2211-6273 www.orthopedagogiek.eu Redactie / Editorial Board Prof. dr. A.M.T. Bosman (hoofdredacteur), prof. dr. H.J.A. van Bakel, dr. A. de Boer, dr. J. De Maeyer, dr. N. Frielink, prof. dr. J. Vanderfaeillie, prof. dr. S. Vandevelde (hoofdredacteur), drs. H. Wieberdink, Prof. dr. J.M.A.M. Janssens (voorzitter), prof. dr. K.P. van den Bos, prof. dr. P. Ghesquiere, prof. dr. E. Knorth, prof. dr. H. van Luit, drs. F.J. Prins, prof. dr. A.J.J.M. Ruijssenaars Hoofdredactie / Editor-in-chief Prof. dr. Anna M.T. Bosman Radboud Universiteit – Fac. Sociale wetenschappen Postbus 9104 – NL-6500 HE Nijmegen Tel.: +31 (0)24 3612129 Mail: [email protected] Prof. dr. Stijn Vandevelde Universiteit Gent – Vakgroep Orthopedagogiek Henri Dunantlaan 2 – B-9000 Gent Tel.: +32 (0)9 3310307 Mail: [email protected] Inzending kopij / Article submission Van oudsher fungeert dit tijdschrift als een brug tussen de praktijk en theorievorming in het domein van de orthopedagogiek. De redactie streeft ernaar artikelen te plaatsen over theorievorming, empirisch onderzoek naar de waarde en bruikbaarheid van behandelingen, diagnostische methoden, theoretische modellen, overzichten van theoretisch en empirisch onderzoek, beschrijvingen en evaluaties van werkmethoden en over historische aspecten van de orthopedagogische theorie en praktijk. Het tijdschrift biedt echter niet alleen ruimte aan artikelen, ook neemt de redactie graag commentaar van lezers, rapportages en boekbesprekingen op. Wilt u ook een bijdrage leveren? Stuur dan uw kopij per e-mail aan de hoofdredacteur. Uw kopij is onderworpen aan peer reviewing. Ze wordt ter beoordeling voorgelegd aan minstens twee redactieleden. De redactie streeft ernaar om u binnen een maand te laten weten of de bijdrage kan worden geplaatst. De auteursinstructies kunt u downloaden van de website www.orthopedagogiek.org. Abonnementen / Subscriptions Gompel&Svacina Abonneeservice Postbus 105, NL-2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. NL: 0031 (0)172476085 Tel. BE: 0032 (0)25888745 E-mail: [email protected] Het tijdschrift verschijnt zes keer per jaar. Een abonnement omvat de papieren versie plus toegang tot de digitale versie via Google Play en de App Store. Particulieren: € 69 | Instellingen: € 99 | Studenten: € 59 | Groepen: € 59, vanaf 5 exemplaren | Los nummer: € 17. Abonneren kan door te mailen naar OOP@Spabonneeservice.nl en een bestelling te plaatsen met vermelding OOP + jaar. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en gelden voor de lopende jaargang, m.i.v. van de reeds verschenen nummers van die jaargang. Daarna wordt het abonnement stilzwijgend met een jaar verlengd. Een abonnement kan jaarlijks worden opgezegd vóór 1 december van de lopende jaargang. Rechten / Rights Gompel&Svacina en de respectieve auteurs. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag openbaar worden gemaakt, op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Redactie en uitgever zijn niet aansprakelijk voor de inhoud van de onder de auteursnaam opgenomen artikelen of van de advertenties. Initiatief / Initiative Dit tijdschrift is een gezamenlijk initiatief van Stichting OenA en Gompel&Svacina. Verantwoordelijk uitgever / Responsible publisher Stephan Svacina Gompel&Svacina Nationalestraat 111, B-2000 Antwerpen www.gompel-svacina.eu [email protected] Winny Ang, Sofie Bettens, Ilse Hardy, Lieve Kiebooms, Marleen Pirotte & Veerle Verboven Gewoon en anders?! Geestelijke gezondheidszorg bij mensen met een beperking ‘Anders kunnen en mogen zijn’. Deze slogan raakt misschien meer ingeburgerd in onze maatschappij, maar ‘anders zijn’ is nog zeker geen evidentie. Mensen met een verstandelijke, fysieke of andere beperking vormen een groep die ‘anders is’. Er is ontegensprekelijk meer kennis, meer medische hulp, meer technische vooruitgang in hulpmiddelen van allerlei aard. Maar het organiseren van geestelijke gezondheidszorg op maat van iemand met een beperking blijft een grote uitdaging. Door de beperkte doorverwijsmogelijkheden binnen het reguliere circuit werd een Geestelijk Gezondheidsteam opgericht binnen Heder, een voorziening in Antwerpen voor mensen met een beperking. In dit praktijkhandboek bundelen de auteurs hun ervaringen en geven ze een antwoord voor zorg op maat aan mensen met een beperking, zeker wanneer ‘weinig taal’ een extra uitdaging is. Geënt op bekende psychotherapeutische denkkaders wordt creatief gezocht naar methoden om psychotherapie mogelijk te maken, rekening houdend met thema’s die vaak een rol spelen in het leven van de cliënten, zoals gehechtheid, identiteit, contextdynamieken,… Dit boek wil hulpverleners, ouders en alle anderen die betrokken zijn in de ondersteuning van mensen met een beperking inspireren om aan de slag te gaan met de verrijkende levensverhalen van deze kinderen en jongeren. Giel Vaessen Communicare Ontwikkelingsstimulatie bij jongeren Het aantal jongeren met een gedragsstoornis, AD(H)D, hechtingsstoornis, depressie, angststoornis, autisme… neemt de laatste decennia in sneltempo toe. De auteur beschrijft de opkomst van de kinder- en jeugdpsychiatrie tot heden aan de hand van zijn 46-jarige carrière in de zorg en het onderwijs. Hij plaatst daarbij kritische noten bij de overdreven hang naar het als gestoord of ziek classificeren van jongeren. Het boek levert praktijkgerichte inzichten en handvatten om jongeren die introvert of extravert ontregelen, relationeel verbonden te ondersteunen in het herstel van hun balans. Het meest succesvolle in de begeleiding blijkt namelijk de verbonden relatie met de volwassene te zijn. Daarnaast blijkt de bewezen effectieve aanpak van de genoemde ‘stoornissen’ meer overlap dan verschil te kennen. Zowel de invloed van de breinontwikkeling als die van de omgeving passeren steeds de revue. Naast veel praktijkvoorbeelden beschrijft hij zijn eigen periodes van ontregeling, waarbij hij het belang van ‘communicare’ diepgaand ervoer in het toepassen van de effectieve herstelbenaderingen. ISBN 978-94-6371-123-4 172 blz. € 24 Gompel&Svacina www.gompel-svacina.eu ISBN 978-94-6371-241-5 288 blz. € 32,50 Gompel&Svacina www.gompel-svacina.eu
jrg. 61 nr. 6 november-december 2022 tweemaandelijks Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk Inhoud • Volgspot Anke de Boer • Effectieve begeleiding op ondersteuningsniveau 3 met Rekensprint Madelon van den Boer, Liesbeth Luycx & Peter F. de Jong • De beperkte rol van aandachtsconcentratie bij leren lezen Sietske A.E. Walda, Lydia Weenk & Marjolijn van Weerdenburg • De samenhang tussen werkklimaat en agressief gedrag in een forensische behandelsetting voor volwassenen met een lichte verstandelijke beperking Angela Besselink, Robert Didden & Marinus Spreen GGoompe mpell&&SSvvaaci cinnaa GGoompe mpell&&SSvvaacicinnaa Chris Swerts The Quality of Life in Youth Services Scale (QOLYSS) Prioritizing Adolescents’ Perspectives Individual quality of life has been widely used as a frame of reference guiding service provision in social and health services, as well as a critical objective or outcome of these services. Yet, the topic of quality of life in the context of child and youth care remains a relatively uncharted territory. This dissertation is based on a practice-oriented project that focuses on bridging the gap between research and practice on the topic of quality of life of adolescents in youth care. This work concentrates on the development, validation, and application of a new self-report tool, grounded in youngsters’ experiences and perceptions, to methodically and systematically assess the quality of life of adolescents in youth care from their own perspectives: the Quality of Life in Youth Services Scale (QOLYSS). The QOLYSS aims to help understand how youngsters perceive, evaluate, and make sense of varying discrete aspects and circumstances of their lives. This line of work offers valuable insights to develop person-centered planning and implement individualized support, tailored to youngsters’ characteristics, perceptions of life, wishes, and expectations. It further helps unveil critical opportunities and barriers regarding a life of quality on the different layers of everyday life of youngsters. The work presented here provides a concrete tool and a number of cross-cutting implications for research, practice and policy when aiming to build quality of life-enhancing environments for youngsters in youth care that help them (re-)claim ownership of their lives and care pathways. Renée Reynders, Laura Franssen, Daniëlle Nelissen & Céline Neesen Spraak plus Dit boek bevat oefeningen voor articulatie, vooral voor patiënten met dysartrie en verbale apraxie in het stadium dat ze de transfer moeten maken naar het spontaan spreken en naar een beter gebruik van de aangeleerde strategieën. Ook kan dit oefenboek worden aangewend in opleidingen waar het juist en zuiver articuleren een belangrijk punt is, zoals aan de opleidingen dictie/voordracht, lerarenopleidingen enz. ISBN 978-94-6371-254-5 75 blz. € 21 Gompel&Svacina www.gompel-svacina.eu ISBN 978-94-6371-416-7 352 blz. € 49,90 Gompel&Svacina www.gompel-svacina.eu