แผนพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง

44 5. เทศบำลต ำบลเกำะนำงค ำ ครอบคลุมพื้นที่ต ำบลเกำะนำงค ำทั้งต ำบล 6. เทศบำลต ำบลดอนประดู่ ครอบคลุมพื้นที่ต ำบลดอนประดู่ทั้งต ำบล 7. องค์กำรบริหำรส่วนต ำบลเกำะหมำก ครอบคลุมพื้นที่ต ำบลเกำะหมำกทั้งต ำบล 8. องค์กำรบริหำรส่วนต ำบลฝำละมี ครอบคลุมพื้นที่ต ำบลฝำละมีทั้งต ำบล 3. ลักษณะกำยภำพทำงภูมิศำสตร์ จังหวัดพัทลุง มีลักษณะพื้นที่เป็นภูเขำและที่รำบสูง ทำงด้ำนทิศตะวันตก ประกอบด้วย เทือกเขำบรรทัด ถัดมำทำงทิศตะวันออกเป็นพื้นที่รำบสลับดอน และเป็นพื้นที่รำบลุ่มจดทะเลสำบสงขลำ โดยแบ่งออกเป็นพื้นดิน 1,919,446 ไร่ พื้นน ้ำ 220,850 ไร่ พื้นที่ทำงเกษตร 1,327,270 ไร่ พื้นที่ป่ำ 384,438 ไร่ และพื้นที่อื่น ๆ 428,588 ไร่ จังหวัดพัทลุง มี ควำมยำวจำกทิศเหนือไปทิศใต้ประมำณ 83 กิโลเมตร และควำมกว้ำงจำกทิศตะวันออกไปทิศตะวันตกเป็นระยะทำงประมำณ 56 กิโลเมตร ส ำหรับอ ำเภอปำกพะยูน ตั้งอยู่ทำงตอนล่ำงของจังหวัด ห่ำงจำกตัวเมืองพัทลุง 63 กิโลเมตร เป็นอ ำเภอที่อยู่ ห่ำงจำกตัวเมืองมำกที่สุดของจังหวัด มีอำณำเขตติดต่อกับเขตกำรปกครองข้ำงเคียง ดังต่อไปนี้ ทิศเหนือ ติดต่อกับ อ าเภอบางแก้วและอ าเภอเขาชัยสน รวมถึงอ าเภอกระแสสินธุ์ และอ าเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา ทิศตะวันออก ติดต่อกับ อ าเภอสทิงพระและอ าเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ทิศใต้ ติดต่อกับ อ าเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา และอ าเภอป่าบอน จังหวัดพัทลุง ทิศตะวันตก ติดต่อกับ อ าเภอป่าบอนและอ าเภอบางแก้ว จังหวัดพัทลุง ลักษณะภูมิประเทศแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วน ได้แก่ บริเวณพื้นที่ระหว่ำงถนนเพชรเกษมกับทะเลสำบสงขลำ พื้นที่ เป็นที่ลำดเอียงไปทำงทิศตะวันออก มีเนินสลับกันเป็นลูกฟูก ลักษณะกำรตั้งถิ่นฐำนของ อ ำเภอปำกพะยูน จ ำแนกเป็น 4 รูปแบบ ได้แก่ กำรตั้งถิ่นฐำนริมน ้ำบริเวณในเมือง กำรตั้งถิ่นฐำนริมน ้ำบริเวณชนบท กำรตั้งถิ่นฐำนริมถนนบริเวณในเมือง และกำรตั้งถิ่นฐำนริมถนนบริเวณชนบท มีคลองที่ส ำคัญ 3 สำย ได้แก่ คลองฝำละมี คลองพระเกิด และคลองเขต ไหลลงสู่ ทะเลสำบเขตอ ำเภอปำกพะยูน และบริเวณพื้นที่เกำะในทะเลสำบ ประกอบด้วยจ ำนวนเกำะ 13 เกำะ มี 2 ต ำบล คือ ต ำบล เกำะหมำก และต ำบลเกำะนำงค ำ ส่วนลักษณะภูมิอำกำศ เป็นแบบร้อนชื้น มี 2 ฤดูกำล ได้แก่ ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนสิงหำคม ถึงเดือนมกรำคม และฤดูร้อน ตั้งแต่เดือนกุมภำพันธ์ ถึงเดือนกรกฎำคม อุณหภูมิเฉลี่ย 20-37องศำเซลเซียส 4. ลักษณะกำรปกครอง/ประชำกร อ ำเภอปำกพะยูน เป็นอ ำเภอ 1 ใน 11 อ ำเภอของจังหวัดพัทลุง กำรปกครอง แบ ่งออกเป็น 7 ต ำบล 65 หมู่บ้ำน และหน่วยงำนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีจ ำนวน 8 แห่ง แยกเป็นเทศบำลต ำบล 6 แห่ง และองค์กำรบริหำร ส่วนต ำบล 2 แห่ง

45 อ ำเภอปำกพะยูน แบ่งเขตกำรปกครองย่อยออกเป็น 7ต ำบล 63 หมู่บ้ำน ได้แก่ 1. ต ำบลปำกพะยูน จ ำนวน 6 หมู่บ้ำน 2. ต ำบลฝำละมี จ ำนวน 11 หมู่บ้ำน 3. ต ำบลดอนประดู่ จ ำนวน 11 หมู่บ้ำน 4. ต ำบลหำรเทำ จ ำนวน 9 หมู่บ้ำน 5. ต ำบลเกำะนำงค ำ จ ำนวน 9 หมู่บ้ำน 6. ต ำบลดอนทรำย จ ำนวน 6 หมู่บ้ำน 7. ต ำบลเกำะหมำก จ ำนวน 10 หมู่บ้ำน ประชำชนในเขตพื้นที่อ ำเภอปำกพะยูน ส่วนใหญ่ประกอบอำชีพเกษตรกรรมอย่ำงสวนยำงพำรำ ไม้ผล ท ำนำ เป็นต้น และรองลงมำเป็นอำชีพประมง เนื ่องด้วยสภำพภูมิประเทศเป็นพื้นที ่เกำะ ขนำนกับทะเลสำบสงขลำ มี ทรัพยำกรที ่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยำกรดิน น ้ำ อำกำศ ระบบนิเวศป ่ำพรุ ป ่ำชำยเลน และเกำะแก ่ง นอกจำกนี้ ทรัพยำกรธรรมชำติ ประกอบด้วย พื้นที่สวน ไร่ นำ และพื้นที่ป่ำ จึงเป็นสิ่งส ำคัญเนื่องจำกเป็นฐำนกำรรองรับในกำรประกอบ อำชีพ ทั้งในด้ำนกำรเพำะปลูก กำรประมง เป็นต้น กลุ ่มแรงงำนในพื้นที่ ส ่วนใหญ่เป็นแรงงำนภำคกำรค้ำขำย แรงงำน ภำคเอกชน และแรงงำนภำครัฐ 5. ลักษณะประเพณีและวัฒนธรรม อ ำเภอปำกพะยูน ประชำชนโดยส่วนใหญ่ นับถือศำสนำพุทธ และศำสนำอิสลำม รวมถึงมีศำสน-สถำน ส ำหรับประกอบพิธีกรรมทำงศำสนำ เช่น วัด วิหำร และ มัสยิด เป็นต้น มีวัดและส ำนักสงฆ์ในเขตรับผิดชอบ ทั้งหมด 30 แห่ง มีมัสยิดทั้งหมด 18 แห่ง ส่งผลให้เกิดควำมผูกพันธ์และก่อให้เกิดกำรผสำนกันของวัฒนธรรมเป็นสังคมสองศำสนำที่ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน และมีขนมธรรมเนียมประเพณีที่ส ำคัญของศำสนำพุทธ เช่น วันขึ้นปีใหม่ วันเข้ำพรรษำ วันออกพรรษำ กำรจัดงำนย้อนรอยประวัติศำสตร์ตำมรอยพระพุทธเจ้ำหลวง ประเพณีลำกพระ ประเพณีลอยกระทง เป็นต้น และ ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ส ำคัญของศำสนำอิสลำม เช่น วันเมำลิค และงำนอำรีรำยอ เป็นต้น ทั้งนี้ภูมิปัญญำท้องถิ่น ได้ อนุรักษ์ภูมิปัญญำท้องถิ่น ได้แก่ วิถีกำรท ำเครื่องจักสำน กำรประมง กำรท ำขนมพื้นเมือง และวิธีกำรจับปลำธรรมชำติ ส่วน ภำษำถิ่น ประชำชนภำยในพื้นที่อ ำเภอปำกพะยูน พูดภำษำใต้เป็นภำษำพื้นเมือง

46 ตารางที่ 8 ประเพณีและวัฒนธรรม อ าเภอปากพะยูน ล าดับ ประเพณี รายละเอียด 1 ประเพณีชักพระ จัดขึ้นในวันแรม 1 ค ่ำ เดือน 11 ตรงกับวันออกพรรษำ มีกำรลำกพระทำงบกและ ลำกพระทำงน ้ำ โดยกำรลำกพระทำงน ้ำ คือ กำรอัญเชิญพระพุทธรูปปำงอุ้มบำตร ขึ้นประดิษฐำนบนบุษบกในเรือ แล้วแห ่แหนโดยใช้เชือกแบ ่งผูกเป็น 2 สำย เป็นสำยผู้หญิงและผู้ชำย ใช้ตะโพน ฆ้อง ระฆัง เป็นเครื ่องตีให้จังหวัดในกำร ลำกพระ 2 ประเพณีแข่งเรือ จัดขึ้นบริเวณท่ำเรือปำกพะยูนควบคู่ไปกับงำนชักพระ ประเพณีกำรแข่งขันเรือ ยำวมักจัดคู ่ไปกับประเพณีกำรชักพระ เนื ่องในเทศกำลออกพรรษำ กำรแข่งเรือในชุมชนปำกพะยูน มีวัตถุประสงค์เพื่อเชื่อมควำมสำมัคคีของคนใน ชุมชน และควำมเป็นน ้ำหนึ่งใจเดียวกัน 3 ประเพณีชิงเปรต (วันสำรทเดือน 10) วันท ำบุญเพื่ออุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้กับบุคคลที่ล่วงลับไปแล้ว และไปอยู่ใน สภำพ “เปรต”ตลอดจนเป็นกำรอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้กับพ่อ แม่ ปู่ ย่ำ ตำ ยำย ซึ่งมีควำมเชื่อสืบต่อกันมำว่ำกำรบริจำคทำนโดยน ำไปถวำยพระภิกษุสงฆ์จะ สำมำรถอุทิศส่วนบุญกุศลไปให้กับผู้ตำยได้ นอกจำกนี้ประเพณีสำรทเดือนสิบหรือ ประเพณีชิงเปรต เป็นประเพณีเสริมสร้ำงควำมผูกพันระหว่ำงครอบครัวและพี่น้อง ในกำรกลับบ้ำนมำร่วมพิธีท ำบุญระลึกถึงบุญคุณของบุพกำรี 4 วันรำยอหรือวันอีด วันรำยอหรือวันอีดเป็นวันส ำคัญของศำสนำอิสลำม “อีด”แปลว ่ำเทศกำลที่ กลับมำหรือเวียนมำ ในรอบปีหนึ่งชำวไทยมุสลิมมีวันอีดสองครั้ง คือ ดุลฟีฎร์ มีควำมหมำยว่ำวันรื่นเริง เนื่องในกำรครบรอบเข้ำสู่สภำพเดิมหรือเทศกำลของกำร เข้ำสู่สภำพเดิม และอีดุลอัฎหำ มีควำมหมำยว่ำวันรื่นเริงเนื่องในกำรเสร็จสิ้นวัน ประกอบพิธีฮัจญ์ มีกำรสงเครำะห์อำหำรแก่คนยำกจน 5 งำนตำมรอยพระพุทธเจ้ำ หลวง งำนตำมรอยพระพุทธเจ้ำหลวงเป็นงำนที่จัดขึ้นเพื่อร ำลึกถึงพระมหำกรุณำธิคุณ ของพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู ่หัว รัชกำลที ่ 5 ครั้งเมื ่อพระองค์ ทรงเสร็จประพำสและเยี ่ยมเยียนพสกนิกรชำวอ ำเภอปำกพะยูน และได้ทรง ประทับแรม ณ เกำะสี่ เกำะห้ำ ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน ดังหลักฐำน พระปรมำภิไธยย่อ จ.ป.ร. และศักรำช 108 ไว้ที่หน้ำเพิงผำเกำะหน้ำเทวดำ 6 กำรบวชกลำงน ้ำ กำรบวชกลำงน ้ำเริ ่มโดยพ ่อท ่ำนวรรณ เจ้ำอำวำสวัดรัตนำรำมในอดีต ก ่อนนี้อุโบสถมีค ่อนข้ำงน้อย บำงแห ่งห ่ำงไกลควำมเจริญและไม ่สะดวก

47 ล าดับ ประเพณี รายละเอียด ในกำรเดินทำง จึงเกิดกำรบวชทำงน ้ำเกิดขึ้น โดยกำรปลูกหลำกลำงน ้ำ หรือศำลำ ไม้ชั่วครำวไว้บริเวณกลำงน ้ำทะเลสำบเสมือนเป็นอุโบสถ ปัจจุบันไม่มีกำรสืบทอด กำรบวชกลำงน ้ำอีกแล้ว นอกจำกนี้วิถีชีวิตของชุมชนปำกพะยูนในอดีตมีกำรท ำประมงเป็นหลักในช่วงฤดูฝน ตั้งแต่เดือนสิงหำคมเดือนมกรำคม ซึ่งเป็นช ่วงเวลำที่ช ุมชนไม ่สำมำรถท ำกำรเกษตรได้เนื ่องจำกฝนตกช ุก และเป็นช ่วงเวลำ ที่เหมำะสมกับกำรประมง กำรท ำประมงของชุมชนปำกพะยูนเป็นกำรประมงพื้นบ้ำนด้วยเรือหำงยำวขนำดเล็ก หรือขนำด กลำง ไม่มีกำรท ำประมงแบบอุตสำหกรรม เมื่อหมดช่วงฤดูฝนและเข้ำสู่ช่วงฤดูร้อน ชุมชนใช้เวลำดังกล่ำวในกำรท ำกำรเกษตร เป็นกำรปลูกยำงพำรำและประกอบอำชีพเกี่ยวกับยำงพำรำ 6. ข้อมูลแหล่งท่องเที่ยวที่ส าคัญที่สามารถค้างคืนได้ มีที่พัก และสิ่งอ านวยความสะดวกส าหรับนักท่องเที่ยว การเชื่อมโยงท่องเที่ยว 3จังหวัด ภายใต้วิถีชีวิตแห่งลุ่มน ้าทะเลสาบสงขลา ภำยใต้วิสัยทัศน์ “วิถีชีวิตแห่งลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ ต้นแบบกำรท่องเที่ยวเชิงนิเวศและวัฒนธรรมอย่ำงยั่งยืน” เพื่อยกระดับฐำนทุนวัฒนธรรมที่มำจำกกำรเคลื่อนย้ำยของคนหลำยสัญชำติมำพัฒนำภำยใต้แนวคิด “โหนด นำ เล” ที่ สะท้อนวิถีดั้งเดิมที่ยังคงรำกวัฒนธรรมไว้อย่ำงเหนียวแน่น “โหนด” มำจำกค ำว่ำ “ตำลโตนด” ที่เป็นสัญลักษณ์แทนควำม หลำกหลำยด้ำนทรัพยำกรธรรมชำติพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ ที่เป็นฐำนเศรษฐกิจส ำคัญ “นำ”คือ ฐำนส ำคัญทำงควำมมั่นคงด้ำน อำหำร ส่วน “เล”คือ แหล่งทรัพยำกรทำงน ้ำ อำหำร เส้นทำงกำรค้ำที่ท ำให้ผู้คนมั่งคั่งและมีชีวิตชีวำ เป็นเส้นเลือดใหญ่ของ ควำมอุดมสมบูรณ์ที่ขับเคลื่อนสงขลำให้มีควำมเจริญมำอย่ำงยำวนำน ตารางที่9 การเชื่อมโยงท่องเที่ยว 3 จังหวัด ภายใต้วิถีชีวิตแห่งลุ่มน ้าทะเลสาบสงขลา ล าดับ อัตลักษณ์ ที่มา ความหมาย 1 โหนด ตำลโตนด สัญลักษณ์แทนควำมหลำกหลำยด้ำนทรัพยำกรธรรมชำติพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ ที่เป็นฐำนเศรษฐกิจส ำคัญ 2 นำ นำ ฐำนส ำคัญทำงควำมมั่นคงด้ำนอำหำร 3 เล ทรัพยำกร แหล ่งทรัพยำกรทำงน ้ำ อำหำร เส้นทำงกำรค้ำที ่ท ำให้ผู้คน มั่งคั่งและมีชีวิตชีวำ

48 กำรเชื่อมโยงท ่องเที ่ยว 3 จังหวัด ภำยใต้วิถีชีวิตแห่งลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ โดยพื้นที่ดังกล่ำวนี้มีเนื้อที่รำว 5,553.260ตำรำงกิโลเมตร ครอบคลุม 15อ ำเภอ ใน 3จังหวัดโดยประกอบด้วย สงขลำ 8อ ำเภอ คือ อ.เมืองสงขลา ระโนด สทิงพระ กระแสสินธุ์ สิงหนคร หาดใหญ่ ควนเนียง และบางกล ่า พัทลุง 5อ ำเภอ คือ อ.เมืองพัทลุง ปากพะยูน บางแก้ว เขาชัยสน และควนขนุน และนครศรีธรรมรำช 2อ ำเภอ คือ อ.ชะอวด และหัวไทร ตารางที่ 10 แหล่งท่องเที่ยว ต าบล แหล่งท่องเที่ยว ต ำบลปำกพะยูน วัดรัตนำรำม กลุ่มเลี้ยงผึ้งชันโรง มัสยิดกลำงประจ ำจังหวัดพัทลุง ตลำดเทศบำลต ำบลปำกพะยูน วัดธรรมประยูร ต ำบลดอนประดู่ ศูนย์เรียนรู้ข้ำวสังข์หยด คลองรำมสูร (เลเหวน) วัดหัวควน ต ำบลหำรเทำ สถำนีรถไฟหำรเทำ วัดทุ่งขุนหลวงนิมิตร วัดหำรเทำ มัสยิดบ้ำนม่วงทวน ต ำบลเกำะนำงค ำ แกรนด์แคนย่อนเกำะนำงค ำ ต ำบลดอนทรำย วัดหัวเตย พิพิธภัณฑ์ชุมชนวัดหัวเตย ศูนย์เรียนรู้ข้ำวสังข์หยด สถำนีรถไฟโคกทรำย ต ำบลเกำะหมำก กลุ่มประมงอินทรีย์บ้ำนช่องฟืนและช่องฟืนล่องแพ หน่วยพิทักษ์ป่ำอ่ำวท่ำยำง เส้นทำงป่ำพรุเกำะโคบ วัดเกำะโคบ เกำะค ำเหียง วัดแหลมบ่อท่อ หมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ

49 ต าบล แหล่งท่องเที่ยว เกำะกระ ไทรโอบรัก หลำดนัด ชำวเกำะ ชำวเล @ บ้ำนหัวหิน ต ำบลฝำละมี วัดพระเกิด ตารางที่ 11 สถานที่พัก ต าบล สถานที่พัก เบอร์ติดต่อ ต ำบลปำกพะยูน เบดแอนด์โบ๊ท อ่ำวพะยูน รีสอร์ท 081328 0083 แสงเทียน รีสอร์ท 088447 5616 มำนิตำ รีสอร์ท 081896 2749 แสนดี โฮมสเตย์ 061779 4956 เก้ำเกำะเลควิว 093667 6801 ริมบึง แกรนด์วิว 074699 055 โค้งน ้ำโฮมสเตย์ 086965 6137 ต ำบลดอนประดู่ ขวัญแก้ว รีสอร์ท 084749 6488 ต้นเงิน รีสอร์ท 089297 8145 ดอนประดู่ รีสอร์ท 087152 3888 ต ำบลหำรเทำ โรงแรมหำดทองรีสอร์ท 074603 660 ต ำบลเกำะหมำก ช่องฟืน รีสอร์ท 093574 5234 เขำชัน รีสอร์ต 083526 9935 แหลมกรวด โฮมสเตย์ 095260 9495 บ้ำนริมเขำ โฮมสเตย์ 065409 1364 บ้ำนสวนกะเศก Farm stay 086541 5463 ต้นอ้อย รีสอร์ท 081609 0922 ท่ำวำ โฮมสเตย์ 089978 6226

50 ตารางที่ 12 สิ่งอ านวยความสะดวก ต าบล สถานที่ เบอร์ติดต่อ ร้ำนอำหำร ชมดำว ลำนยอ 093674 6786 ร้ำนครัวริมเล 084966 8679 ร้ำนยำย กะ ตำ 093581 8995 ร้ำนเอมโอษฐ์ ปำกพะยูน 085583 7776 ร้ำนกินเส้น ปำกพะยูน 083228 6196 ร้ำนเก้ำแสนชิลล์เล 061182 8447 ร้ำนอำหำรสวนปำล์ม ซำยังกู 086269 7505 ร้ำนอำหำร 40 ริมแดง 063103 7955 ร้ำนก๋วยเตี๋ยวเรืออิสลำม 089598 6396 โกหนิงอำหำรตำมสั่ง 084637 9225 ครัวในสวน&คอฟฟี่ 065353 8904 ร้ำนส้มต ำโนรำห์ 086756 7126 มำดูนำ @จังหวัดพัทลุง 082825 8377 ของที่ระลึก ไข่ในหิน บ้ำนเขำชัน 089897 6847 บ้ำนกุ้งแก้วสอลิหะ 085895 8775 โรงพยำบำล โรงพยำบำลปำกพะยูน 074699 023 สถำนีต ำรวจ สถำนีต ำรวจภูธรปำกพะยูน 074699058 6. โครงข่ำยกำรสัญจร กำรสัญจรเส้นทำงส ำหรับคมนำคมหรือกำรเดินทำงภำยในพื้นที่ โครงข่ำยกำรสัญจรของชุมชนปำกพะยูน แบ่งออกเป็นทำงน ้ำและทำงบก ส ำหรับระบบกำรสัญจรทำงน ้ำ ในอดีตชุมชนปำกพะยูน มีทั้งกำรคมนำคมทำงทะเลสำบและ ทำงบก โดยใช้กำรคมนำคมทำงทะเลสำบเป็นหลัก เพื ่อแลกเปลี่ยนสินค้ำ ตลอดจนประกอบอำชีพ ส ่งผลให้เป็นพื้นที่ ศูนย์กลำงของกำรคมนำคมทำงน ้ำ และระบบกำรสัญจรทำงบก แบ่งถนนออกมำเป็น 4 ลักษณะ ประกอบด้วย ถนนสำยหลัก เป็นเส้นทำงที่ใช้ในกำรคมนำคมขนส่งและเชื่อมต่อกับพื้นที่ชุมชนอื่น ๆ ได้แก่ ทำงหลวงแผ่นดินหมำยเลข 4181 (โคกทรำยปำกพะยูน) และทำงหลวงแผ่นดินหมำยเลข 4049 (ห้วยทรำย-ปำกพะยูน) ถนนสำยรอง ถนนซอย หรือถนนย่อย และตรอก

51 ข้อมูลทรัพยำกรกำรท่องเที่ยวทะเลปำกพะยูน มีเกำะทั้งหมด 5 แห่ง ได้แก่ 1. เกาะหมาก เกำะหมำก เป็นเกำะสุดท้ำยในทะเลสำบสงขลำตอนกลำง ตั้งอยู่ในพื้นที่อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง ว่ำกันว่ำ พื้นที่แห่งนี้เคยเป็นถิ่นที่พักอำศัยของมนุษย์หินมำก่อน โดยหลักฐำนทำงโบรำณคดีบ่งชี้ว่ำเคยขุดพบขวำนหินโบรำณกว่ำ ร้อยชิ้น (ปัจจุบันบำงส่วนอยู่ที่ หมู่ที่3 บ้ำนแหลมกรวด) ซึ่งเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ของมนุษย์ยุคหิน เกำะหมำก ประกอบด้วย ชุมชนเล็กๆ 11 หมู่บ้ำน ชำวบ้ำนส่วนใหญ่ประกอบอำชีพประมงพื้นบ้ำน ท ำสวนเกษตร เลี้ยงสัตว์ นอกเหนือจำกกำรท ำมำ หำกินตำมแบบวิถีดั้งเดิมแล้ว ชำวบ้ำนในชุมชมเกำะหมำกยังได้จัดสร้ำงหมู่บ้ำนอนุรักษ์สัตว์น ้ำ ภาพที่ 14-15 เกาะหมาก 2. เกาะนางค า แกรนด์แคนยอนหำดนำงค ำ เป็นสถำนที่ที่เพิ่งจะถูกค้นพบได้ไม่นำนนักสำเหตุของกำรเกิดหินที่มีลักษณะคล้ำย แกรนด์แคนยอนนี้ เนื่องจำกว่ำสมัยก่อนพื้นที่บริเวณนี้มีกำรขุดดินไปขำย ต่อมำเมื่อขุดเข้ำไปเรื่อย ๆได้ไปพบกับก้อนหิน ใหญ่เหล่ำนี้เข้ำจึงเปลี่ยนแปลงให้กลำยเป็นสถำนที่ท่องเที่ยว ภาพที่ 16-17 เกาะนางค า

52 3. เกาะสี่ เกาะห้า เกำะแห่งนี้เป็นที่อยู่ของนกอีแอ่นทะเลเป็นจ ำนวนมำก จึงถูกเรียกว่ำเกำะรังนก เป็นที่ตั้งของถ ้ำถึง 78 แห่ง ซึ ่งเป็นที ่อยู ่ของนกอีแอ ่น นกเศรษฐกิจของจังหวัดพัทลุงที ่สำมำรถผลิตรังนกจนได้รับกำรกล ่ำวขำนจำกทั ่วโลก ว่ำประเทศไทยคือ 1 ใน 3 ของประเทศทั่วโลกที่ค้ำรังนก และรังนกอีแอ่นของจังหวัดพัทลุงเป็นรังนกที่สวยและมีคุณภำพดี ที่สุดในโลก เพรำะอยู่ในเขตพื้นที่สำมน ้ำ คือ น ้ำเค็ม น ้ำกร่อย และน ้ำจืด ท่องเที่ยวเกำะแก่งในทะเลสำบสงขลำตอนกลำง เข้ำชมรังนกนำงแอ่น สักกำระพระบรมรำชำนุสำวรีย์ รัชกำลที่ 5ชื่นชมพระปรมำภิไธยย่อ จ.ป.ร.108ในหมู่เกำะต้องห้ำม พลำด “หมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ”ล่องเรือชม ควำยไล่ทุ่ง บริเวณ “แหล่งนกน ้ำเกำะโคบ”ตลอดเส้นทำงจะพบกับวิถีชำวเล 3 น ้ำ คือ น ้ำจืด น ้ำกร่อย น ้ำเค็ม ที่ใช้ทะเลสำบเป็นแหล่งอำหำรเลี้ยงชีวิต ภาพที่ 18-19 เกาะสี เกาะห้า 4. เกาะกระ เกำะกระเป็นเกำะขนำดเล็กกลำงทะเลสำบสงขลำตอนใน บ้ำงก็เรียกว่ำทะเลพัทลุง เกำะกระอยู่นอกเขตสัมปทำน ของบริษัทเก็บรังนก และเกำะแห่งนี้เมื่ออดีตก็เป็นสถำนที่พักของชำวประมงที่หำปลำอยู่ในทะเลสำบ หลังจำกที่ได้วำง เครื่องมือดักปลำแล้ว ชำวประมงจะล่องเรือไปพักอยู่ที่เกำะเพื่อรอเก็บปลำที่ดักไว้ และเกำะกระก็ไม่มีสัตว์หรือผู้คนอยู่อำศัย แม้แต่นกอีแอ่นก็ไม่มีกำรสร้ำงรังอยู่ในเกำะแห่งนี้ แต่ปัจจุบันเจ้ำของกิจกำรร้ำนอำหำรริมทะเล ได้ลงทุนสร้ำงพระพุทธรูป หลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม สระน ้ำกระจก ศำลำ 12 เหลี่ยม สะพำน 12 นักษัตร พัฒนำทำงเดินรอบ ๆ เกำะ สร้ำงห้องน ้ำ ห้องส้วมพัฒนำตบแต่งแสงสีภำยในถ ้ำ โดยมีกำรน ำเจ้ำแม่กวนอิมไปวำงให้นักท่องเที่ยวได้บูชำขอพรภำยในถ ้ำ ส่วนด้ำนนอก รอบ ๆเกำะก็ยังมีหินงำม 3 ชนิด 5,000 ปี เสี่ยงโชคกับต้นโพธิ์เงิน โพธิ์ทอง เดินสะพำนสั่นระฆัง 12 นักษัตร

53 ภาพที่ 20-21 เกาะกระ 5. เกาะราบ เกำะรำบเป็นอีกเกำะหนึ่งของจังหวัดพัทลุงที่ดูรำบแบนเหมือนชื่อ น ้ำจะท่วมพื้นที่เกำะในช่วงมรสุม ไม่มีผู้คน เป็นเกำะที่คงควำมเป็นธรรมชำติต้นไม้ส่วนมำกที่ขึ้นอยู่ทั่วเกำะคือต้นตำลโตนดอยู่ใน ต ำบลฝำละมี อ ำเภอปำกพะยูน ภาพที่ 22-23 เกาะราบ

54 ข้อมูลทรัพยากรการท่องเที่ยวใกล้เคียงของ อ าเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง 1. อุทยำนนกน ้ำทะเลน้อย อุทยำนนกน ้ำทะเลน้อยเป็นทะเลสำบน ้ำจืดที่อยู่ทำงตอนเหนือของทะเลสำบสงขลำ โดยมีคลองนำงเรียมเชื ่อม ระหว่ำงทะเลน้อยและทะเลสำบสงขลำ ทะเลน้อยเป็นบริเวณที่มีน ้ำขังตลอดปี มีจุดเด่น คือ ดอกบัวน ้ำที่โดดเด่นและสร้ำง สีสัน อันเป็นเอกลักษณ์ให้กับทะเลน้อย นอกจำกนี้ยังมีนกน ้ำนำนำชนิด ทั้งนกประจ ำถิ่น และนกอพยพมำอำศัยอยู่ให้เรำได้ รับชมควำมอุดมสมบูรณ์ของธรรมชำติอย่ำงเต็มอิ่ม ที่อยู่ : ทะเลน้อย อ.ควนขนุน จ.พัทลุง ภาพที่ 24-25 อุทยานนกน ้าทะเลน้อย 2. สะพำนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษำ สะพำนที่ยำวที่สุดในประเทศไทย ด้วยควำมยำวประมำณ 5.5 กม. สร้ำงขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติในหลวงรัชกำลที่ 9 เป็นสะพำนที่เชื่อมกำรเดินทำงระหว่ำงอ ำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง ไปยังอ ำเภอระโนด จังหวัดสงขลำ บนสะพำนที่ทอดยำว ไปจนสุดสำยตำจะมีจุดพักชมวิวให้แวะเก็บภำพซึมซับไปกับธรรมชำติ ภำพบรรยำกำศสุดชิลท่ำมกลำงฝูงนกที่บินว่อนและ ชำวประมงที่ออกเรือหำปลำยำมเย็น วิวบนสะพำนนับเป็นจุดชมวิวพระอำทิตย์ตกที่สวยงำมอีกแห่งหนึ่ง ที่อยู่ : สะพำนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษำ อ.ควนขนุน จ.พัทลุง ภาพที่ 26-27 สะพานเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา

55 3. คลองปำกประ ภำพควำมแปลกตำของยอจับปลำขนำดใหญ ่ท ่ำมกลำงวิวพระอำทิตย์ตกดินยำมเย็นสุดแสนโรแมนติก ที่ปรำกฏบนภำพถ ่ำยที ่ได้รับรำงวัลจำก National Geographic คือ เอกลักษณ์อันมีเสน ่ห์ของคลองปำกประ คลองขนำดใหญ่ที่ส ำคัญของ จังหวัดพัทลุง เป็นเหมือนปำกแม่น ้ำเป็นที่ชุมนุมของสัตว์น ้ำต่ำง ๆ มีแม่น ้ำหลำยสำยไหลมำ บรรจบกันเพื ่อไหลออกสู ่ทะเลสำบ จนกลำยเป็นแหล ่งประมงพื้นบ้ำนและแหล ่งท ่องเที ่ยวส ำคัญของพัทลุง ที่ไม่ควรพลำด ที่อยู่ : บ้ำนปำกประ อ.ควนขนุน จ.พัทลุง ภาพที่ 28-29 คลองปากประ 4. ภูเขำอกทะลุ ภูเขำสูงใหญ่ที่เป็นสถำนที่ท่องเที่ยวชื่อดังและเป็นสัญลักษณ์ประจ ำจังหวัดพัทลุง โดยชำวพัทลุงมีควำมเชื่อและ เปรียบภูเขำอกทะลุเป็นเสมือนเสำหลักของเมืองพัทลุง เขำอกทะลุมีควำมสูงประมำณ 250 ม. มีลักษณะพิเศษ คือ บริเวณ เกือบถึงปลำยยอดจะมีช่องที่สำมำรถมองลอดทะลุยอดภูเขำไปยังอีกฝั่งหนึ่ง และยังสำมำรถปีนต่อขึ้นไปจนถึงลำนหินบน ยอดเขำ ซึ่งเป็นจุดชมวิวที่สำมำรถชมทิวทัศน์ของเมืองพัทลุงได้รอบทิศทำงอีกด้วย ที่อยู่ : ภูเขำอกทะลุ ต.คูหำสวรรค์ อ.เมือง จ.พัทลุง ภาพที่ 30-31 ภูเขาอกทะลุ

56 5. หำดแสนสุขล ำป ำ ชวนมำพักผ่อนหย่อนใจบนเกำะกลำงน ้ำขนำดใหญ่ เนื้อที่ประมำณ 4 ไร่ มีหำดทรำยร่มรื่น ด้วยทิวสนเรียงรำย ริม ฝั่งทะเลสำบสงขลำ ชมทิวทัศน์ของทะเลสำบน ้ำจืดที่ใหญ่สุดในเอเชีย เต็มไปด้วยเสน่ห์และควำมสวยงำม ด้วยเกำะน้อยใหญ่ ชวนให้ตื่นตำ และท ำให้สุขใจสมชื่อ ไฮไลต์อีกอย่ำง คือ หอโพนศรีไพศำล โพนมงคลหนึ่งในโพนมงคล 9 ที่มีเอกลักษณ์เป็นรูป ปั้นโนรำและภำพหนังตะลุง ศิลปะกำรแสดงที่มีชื่อเสียงของจังหวัดพัทลุง ที่อยู่ : หำดแสนสุขล ำป ำ ต.ล ำป ำ อ.เมือง จ.พัทลุง ภาพที่ 32-33 หาดแสนสุขล าป า 6. แกรนด์แคนยอน ควนน้อย จำกบ่อดินลูกรังที่มีกำรขุดดินออกไป เมื่อขุดไปจนเจอตำน ้ำใต้ดิน ท ำให้เกิดน ้ำขังภำยในบ่อดินที่มีควำมสวยงำม เตะตำผู้คนที่ผ่ำนไปมำ จนกลำยเป็นแหล่งท่องเที่ยวทำงธรรมชำติแห่งใหม่ของเมืองพัทลุง และด้วยทัศนียภำพที่แปลกตำ บรรยำกำศเย็นสบำย พร้อมทั้งกิจกรรมสันทนำกำรอีกมำกมำย ท ำให้แกรนด์แคนยอนควนน้อยเป็นจุดเช็คอินยอดฮิตของ เมืองพัทลุงที่ไม่ควรพลำดที่จะไปเยือน ที่อยู่ : แกรนด์แคนยอน ควนน้อย ต.แพรกหำ อ.ควนขนุน จ.พัทลุง ภาพที่ 34-35 แกรนด์แคนยอน ควนน้อย

57 7. นำโปแก เที ่ยวย้อนวัยสไตล์บ้ำนทุ ่ง สัมผัสวิถีชีวิตคนเมืองพัทลุงได้ที ่ “นำโปแก” ซึ่งมีควำมหมำยว ่ำ นำของปู่ เป็นสถำนที่ท่องเที่ยวแบบครบวงจรมีทั้งร้ำนอำหำร ร้ำนกำแฟ มีมุมถ่ำยภำพวิวทุ่งนำเก๋ๆ พร้อมเพลิดเพลินไปกับโชว์กำรท ำ ข้ำวซ้อมมือโบรำณ ทุกวันศุกร์-เสำร์-อำทิตย์ จะมีกำรสำธิตกำรด ำนำ และกำรไถนำด้วยควำยอีกด้วย เหมำะกับกำรพำ ครอบครัวมำผ่อนคลำยในวันว่ำง เดินเล่นบนสะพำนไม้ไผ่ เลือกซื้อสินค้ำของที่ระลึก นั่งชิลบนกระท่อมปลำยนำ เรียนรู้และ ซึมซับวิถีชำวนำอย่ำงลึกซึ้ง ที่อยู่ : ถนนควนขนุน-ทะเลน้อย ต.มะกอกเหนือ อ.ควนขนุน จ. พัทลุง ภาพที่ 36-37 นาโปแก 9. ศรีปำกประ รีสอร์ท สัมผัสวิถีชีวิตในพื้นที่ชุ่มน ้ำ ชมวิถีชีวิตประมงพื้นบ้ำน ชมแสงแรกในจุดชมพระอำทิตย์ยำมเช้ำที่สวยงำมที่สุด ท่ำมกลำงดงยอที่มำกที่สุด ที่พักสวยวิวทะเลสุดอันซีน ภำยในที่พักแวดล้อมไปด้วยธรรมชำติที่อุดมสมบูรณ์ สัมผัสวิถีชีวิตที่ แสนสโลว์ไลฟ์ของชำวเล ห้องพักตกแต่งอย่ำงเรียบง่ำยและครบครันด้วยสิ่งอ ำนวยควำมสะดวก เติมเต็มทริปสุดพิเศษของคุณ ได้อย่ำงลงตัว ที่อยู่ : 222 หมู่ 4 ต.พนำงตุง อ.ควนขนุน จ.พัทลุง ภาพที่ 38-39 ศรีปากประ รีสอร์ท

58 10. ทะเลสำบปำกประ ทะเลสำบปำกประอยู่ใกล้วิวทะเลสำบสงขลำ เป็นแหล่งประมงพื้นบ้ำนของชำว จังหวัดพัทลุง รวมถึงเป็นจุด ท่องเที่ยวชมวิวพระอำทิตย์ขึ้นและพระอำทิตย์ตกดินที่สวยงำม ภาพที่ 40-41 ทะเลสาบปากประ 11. หลำดใต้โหนด หลำดใต้โหนดหรือตลำดใต้โหนดเป็นตลำดถนนคนเดินที่แตกต่ำงจำกจังหวัดอื่น ๆ เพรำะยังคงจัดโซนตลำดแบบ วิถีชุมชนเป็นเพิงไม้ ใช้ใบไม้ห่ออำหำรแทนพลำสติก และมีขนมไทยพื้นบ้ำนท ำให้ดูกันสดๆ ภาพที่ 42-43 หลาดใต้โหนดหรือตลาดใต้โหนด

59 12. วัดเขำอ้อ วัดเขำอ้อตั้งอยู่ในเขตอ ำเภอควนขนุน เดิมเป็นสถำนที่รวบรวมสรรพศำสตร์วิชำสมุนไพรไสยเวทย์ จนครั้งหนึ่งเคย ได้ชื่อว่ำ “ส ำนักตักศิลำมหำเวทย์แห่งปักษ์ใต้”เป็นต ำนำนของเรื่องขุนพันธ์ ภาพที่ 44-45 วัดเขาอ้อ ส ารวจอารยธรรม 3 จังหวัด แหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศ-วัฒนธรรม “สงขลำ”จังหวัดท ่องเที ่ยว ที ่มีเสน่ห์ มีกลิ่นอำยควำมรุ่งเรืองในอดีตของกำรเป็นเมืองท่ำส ำคัญที่มีกำรค้ำขำยกับต่ำงประเทศ มีผู้คนต่ำงเชื้อชำติ ศำสนำ เข้ำมำตั้ง ถิ่นฐำนร่วมกับคนในท้องถิ่น จนเกิดวัฒนธรรมที่หลำกหลำย ควำมร ่ำรวยด้ำนทรัพยำกรธรรมชำติและวัฒนธรรมในอดีตส่งต่อ มำถึงปัจจุบันผ่ำนวิถีชีวิตของผู้คนที่หำเลี้ยงชีวิตกับสำยน ้ำใน “ลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ” ที่มีอัตลักษณ์เฉพำะตัวและยังคง ปฏิบัติสืบต่อกันมำ โดยมีเส้นทำงกำรท่องเที่ยว ดังนี้ 1. เริ ่มตั้งแต ่เดินชมเมืองเก ่ำสงขลำ ศูนย์กลำงของกำรก ำหนดเส้นทำงกำรท ่องเที ่ยวเพื ่อเชื ่อมโยง ไปยังพื้นที่เป้ำหมำย และชุมชนอื่น ๆตำมแผนยุทธศำสตร์ โดยจุดแรกเริ่มกันที่ “ศำลหลักเมืองสงขลำ”ศูนย์รวม ใจของชำวสงขลำที่มีอำยุกว่ำ 200 ปี ภาพที่ 46-47 ศาลหลักเมืองสงขลา

60 2. จำกนั้นเดินสัมผัสสตรีตอำร์ตซึมซับบรรยำกำศควำมเป็นเมืองเก่ำ เรียนรู้วัฒนธรรม วิถีชีวิตและควำมเป็นอยู่ของ คนในชุมชนผ่ำนภำพวำดที่ปรำกฏอยู่ตำมอำคำรต่ำง ๆ บนถนน 3สำย คือ ถนนนครนอก ถนนนครใน และถนน นำงงำม ภาพที่ 48-49 สตรีตอาร์ตบนถนนนครนอก ถนนนครใน และถนนนางงาม 3. ชมบ้ำนนครในบ้ำนโบรำณอำยุกว่ำ 100 ปี ที่สร้ำงโดยสถำปัตยกรรมแบบจีนดั้งเดิม และอำคำรสีขำวสร้ำงใหม่ สไตล์ยูโรเปียนที่ถูกแปลงสภำพเป็นพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมท้องถิ่น ที่บอกเล่ำเรื่องรำวควำมเจริญรุ่งเรืองในอดีต 4. โรงสีแดง (หับ โห้ หิ้น) โรงสีข้ำวเก่ำแก่ที่มีอำยุร่วม 100 ปี เป็นแหล่งที่ถูกยึดเป็นคลังเก็บเวชภัณฑ์และศูนย์ บัญชำกำรตลอดช่วงสงครำมมหำเอเชียบูรพำ (ปี 2481-2488) ซึ่งหลังสงครำม โรงสีได้ถูกปรับปรุงให้เป็นท่ำเทียบ เรือระหว่ำงสงขลำและระโนด ภาพที่ 50-51 โรงสีแดง (หับ โห้ หิ้น) โรงสีข้าวเก่าแก่ที่มีอายุร่วม 100 ปี 5. ป้อมหมำยเลข 9 หรือป้อมโบรำณ เมืองสิงขระ โบรำณสถำนส ำคัญในสมัยกรุงศรีอยุธยำ เป็น 1ใน 13 ป้อมที่ตั้ง ในจุดยุทธศำสตร์ส ำคัญกระจำยไปทั่วเมืองสงขลำ

61 6. หลังจำกนั้น คณะได้เดินทำงไปองค์กำรบริหำรส่วนต ำบลคลองรี (อ ำเภอสทิงพระ) เพื่อขึ้นเรือชมเกำะ พื้นที่ วัฒนธรรมรำบลุ่มน ้ำสงขลำ ประกอบด้วย 1. เกำะค ำเหลียง แหล่งท่องเที่ยวใหม่เชิงธรรมชำติ 2. หมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ (เขตพัทลุง) หรือเรียกว่ำ เกำะรังนก แหล่งรังนกคุณภำพที่ได้รับกำรกล่ำวขำนใน ระดับโลก 3. เกำะกระ พื้นที ่อุดมสมบูรณ์ทำงวัฒนธรรม ปัจจุบันมีบริษัทเอกชนเข้ำมำลงทุนสร้ำงพระพุทธรูป หลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม สระน ้ำกระจก สะพำน 12 นักษัตร ฯลฯ และ 4. เที่ยวชุมชน “ชมดำว ลำนยอ”ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง เหมำะกับผู้ชื่นชอบ ธรรมชำติและสำยแคมปิ้ง และเป็นแหล่งธนำคำรสัตว์น ้ำ การเชื่อมโยงท่องเที่ยว 3จังหวัด ภำยใต้วิสัยทัศน์ “วิถีชีวิตแห่งลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ ต้นแบบกำรท่องเที่ยว เชิงนิเวศและวัฒนธรรมอย่ำงยั่งยืน”เพื่อยกระดับฐำนทุนวัฒนธรรมที่มำจำกกำรเคลื่อนย้ำยของคนหลำยสัญชำติมำพัฒนำ ภำยใต้แนวคิด “โหนด นำ เล” ที่สะท้อนวิถีดั้งเดิมที่ยังคงรำกวัฒนธรรมไว้อย่ำงเหนียวแน่น ปำกพนัง นครศรีธรรมรำช-เกำะ หมำก พัทลุงส าหรับพัทลุง มีเกาะหมากเป็น 1ใน 25แหล่งท่องเที่ยว Unseen New Series ของ ททท. เป็นเกำะกลำง ทะเลสำบสงขลำ ตั้งอยู่ทำงทิศตะวันออกเฉียงใต้ของ จังหวัดพัทลุง มีสะพำนคอนกรีตเกำะหมำก-ปำกพะยูน ควำมยำว ประมำณ 500เมตร เชื่อมระหว่ำงเกำะหมำกและแผ่นดินใหญ่ ตำมแนวคิดของ อพท. นับตั้งแต่ทะเลสำบตอนบน ซึ่งเป็นจุดก ำเนิดแหล่งน ้ำจืดในจังหวัดนครศรีธรรมรำช ที่ไหล มำรวมกันเป็นทะเลน้อย ซึ่งอยู่ตอนบนของจังหวัดพัทลุง ท ำให้เป็นแหล่ง 3 น ้ำในทะเลสำบตอนใน มีพื้นที่รำบเหมำะต่อกำร ท ำกำรเกษตร และไหลบรรจบที ่ทะเลสำบสงขลำตอนล ่ำง จังหวัดสงขลำ ผ ่ำนกำรน ำเสนอ 5เส้นทำงกำรท ่องเที ่ยว ประกอบด้วย 1. เส้นทำงท่องเที่ยวเชิงนิเวศลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ 2. เส้นทำงท่องเที่ยววิถี โหนด นำ เล 3. เส้นทำงท่องเที่ยววิถีชีวิตทะเลสำบสงขลำ 4. เส้นทำงท่องเที่ยวตำมรอยหลวงปู่ทวด 5. เส้นทำงท่องเที่ยวโนรำ มรดกภูมิปัญญำไทย มรดกวัฒนธรรมโลก

62 1. เส้นทางท่องเที่ยว 1.1 เส้นทางการท่องเที่ยวโดยชุมชน (1) บ้านช่องฟืน ประวัติหมู่บ้ำนช่องฟืน บ้ำนช่องฟืนตั้งอยู่หมู่ที่ 2 ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง ใน สมัยก่อนชำวบ้ำนจะไปที่อ ำเภอสทิงพระ ในฝั่งของต ำบลคูขุด เพื่อน ำฟืนที่ได้ไปแลกเป็นสินค้ำ ซึ่งในสมัยก่อนยังไม่มีเตำแก๊ส ที่ทันสมัย จึงใช้ไม้ฟืนเป็นเครื่องหุงต้มอำหำร ซึ่งชำวบ้ำนที่มำอำศัยอยู่ในหมู่บ้ำนช่องฟืนจะมีกำรประกอบอำชีพหมกปูน หรือเผำปูน ประมำณ 90-100 ปีก่อน ชำวบ้ำนบ้ำนช่องฟืนจะน ำเอำหินมำจำกเกำะกระที่มีอยู่ในเกำะบริเวณทะเลสำบสงขลำ ขั้นตอนกรรมวิธีหมกปูนคือกำรน ำเอำหินปูนมำเผำในเตำเผำปูน เป็นระยะเวลำประมำณ 4-5 วัน เมื ่อครบตำมก ำหนด ระยะเวลำหินปูนที่น ำเข้ำไปเผำจะมีกำรแตกตัวจนละเอียดกลำยเป็นผงสีขำว และผงสีขำวที่ได้มำจำกกำรเผำหินปูนนี้เรียกว่ำ “ปูนขำว”กำรผลิตปูนขำวต้องใช้ไม้ฟืนเป็นจ ำนวนมำกเพื่อน ำมำเป็นเชื้อเพลิงในกำรเผำหินปูน โดยเชื้อเพลิงที่มีอยู่ใน หมู่บ้ำนไม่เพียงพอแก่กำรเผำปูน ชำวบ้ำนในหมู่บ้ำนจึงต้องเดินทำงไปหำไม้ฟืนที่เป็นเชื้อเพลิงในกำรเผำจำกแหล่งอื่น ๆ ซึ่งเส้นทำงที่ชำวบ้ำนช่องฟืนใช้ในกำรหำฟืนเป็นเส้นทำงระหว่ำงภูเขำภำยในหมู่บ้ำน มีระยะทำงยำวประมำณ 5 กิโลเมตร ช่องทำงดังกล่ำวจึงกลำยเป็นที่มำของชื่อหมู่บ้ำนที่เรียกสืบทอดกันต่อมำว่ำ “บ้ำนช่องฟืน” มำจนถึงปัจจุบัน ภาพที่ 52-53 การออกหาปลาของขาวบ้าน บ้านช่องฟืน เกำะกระ เป็นเกำะขนำดเล็กกลำงทะเลสำบสงขลำตอนใน เป็นเกำะที่อยู่นอกเขตสัมปทำนของบริษัทเก็บ รังนก เกำะแห่งนี้ในอดีตเป็นสถำนที่พักของชำวประมงที่หำปลำในทะเลสำบ หลังจำกที่ได้วำงเครื่องมือดักจับปลำแล้ว ชำวประมงจะล่องเรือไปพักที่เกำะเพื่อรอเก็บปลำที่ดักจับไว้ เกำะกระไม่มีสัตว์หรือผู้คนอยู่อำศัย แม้แต่นกอีแอ่นก็ไม่มีกำร สร้ำงรังอยู่ในเกำะแห่งนี้ ปัจจุบันเจ้ำของกิจกำรร้ำนอำหำรริมทะเล ได้ลงทุนสร้ำงพระพุทธรูปหลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม สระน ้ำกระจก ศำลำ 12 เหลี่ยม สะพำน 12 นักษัตร เพื่อพัฒนำทำงเดินรอบ ๆ เกำะ และสร้ำงห้องน ้ำห้องส้วม ตบแต่งแสงสี ภำยในถ ้ำ โดยมีกำรน ำเจ้ำแม่กวนอิมไปประดิษฐำนไว้ เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้บูชำขอพรภำยในถ ้ำ บริเวณโดยรอบเกำะกระยัง มีหินงำม 3 ชนิด ที่มีอำยุถึง 5,000 ปี บนเกำะนักท่องเที่ยวยังสำมำรถมำเสี่ยงโชคกับต้นโพธิ์เงินโพธิ์ทอง และเดินสะพำนสั่น ระฆัง 12 นักษัตรได้อีกด้วย นอกจำกนั้นยังมีเถำวัลย์ 1,000 ปี ที่ชำวบ้ำนเชื่อกันว่ำคู่รักคู่ไหนที่ได้ไปถ่ำยรูปคู่ด้วยกันจะท ำ

63 ให้รักกันยืนยำวเป็นพันปี กิจกรรมล่องแพบ้ำนช่องฟืน เป็นกำรท่องเที่ยวเชิงธรรมชำติ ซึ่งนักท่องเที่ยวสำมำรถมำสัมผัส บรรยำกำศในรูปแบบใหม่ โดยมีกิจกรรมนันทนำกำรบนแพ พร้อมทั้งอำหำรทะเล เครื่องดื่ม และที่พักในรำคำ 12,000 บำท ต่อ 1 วัน สำมำรถรับนักท่องเที่ยวได้มำกถึง 60 คน ซึ่งชั้นที่ 2 ของแพ จะเป็นที่พักผ่อนเพื่อรองรับนักท่องเที่ยว นอกจำกนี้ ยังมีกิจกรรมกำรร้องเพลงส ำหรับนักท่องเที่ยวเพื่อควำมบันเทิง และได้เรียนรู้วิถีชีวิตกำรเป็นอยู่ของชำวประมงในพื้นที่ ภาพที่ 54-55 บริเวณเกาะกระ หน ่วยพิทักษ์ป ่ำอ่ำวท ่ำยำง สร้ำงเมื ่อปี พ.ศ. 2538 เป็นหน ่วยงำนย ่อยของเขตห้ำมล ่ำสัตว์ป ่ำทะเล สำบสงขลำ-พัทลุง มีสภำพป่ำโดยทั่วไปเป็นป่ำดิบชื้น ป่ำพรุ และทะเลสำบมีควำมลึกโดยเฉลี่ยประมำณ 1.50 เมตร น ้ำใน ทะเลสำบเป็นน ้ำกร่อย น ้ำจืด และน ้ำเค็ม ซึ่งลักษณะ 3 น ้ำของทะเลสำบนี้มีผลท ำให้สัตว์น ้ำจ ำพวกกุ้งหอย ปู ปลำ มีรสชำติ อร่อยกว่ำที่อื่น บริเวณโดยรอบหน่วยพิทักษ์ป่ำอ่ำวท่ำยำงมีพันธุ์ไม้ในพื้นที่ เช่น ต้นโกงกำง ล ำภู โพธิ์ทะเล เสม็ดขำว เสม็ดแดง เป็นต้น และสัตว์ป่ำในพื้นที่มี 2 ประเภท สัตว์ป่ำที่อำศัยอยู่ในป่ำ และสัตว์ป่ำที่อำศัยอยู่ในทะเลสำบจ ำพวกนกน ้ำ สัตว์ป ่ำที ่อำศัยอยู ่ในป ่ำ ได้แก ่ ตะกวด ไก ่ป ่ำ อีเห็น กระรอก กระแต ชะมด เป็นต้น สัตว์ป ่ำที ่อำศัยอยู ่ในทะเลสำบ มี 2 จ ำพวก คือ นกประจ ำถิ่นและนกอพยพ นกประจ ำถิ่น เช่น นกเป็ดน ้ำ เป็ดแดง อีโก้ง กำน ้ำเล็ก ตีนเทียน กระสำนวล กระสำแดง อีล ่ำ ยำงโทน ยำงเปีย และนกอพยพ เช่น นกปำกห่ำง นกช้อนหอยด ำเหลือบ นกเป็ดแดง นกเป็ดคำบแค เป็นต้น นอกจำกนี้สถำนที่ท่องเที่ยวยังมีจุดที่น่ำสนใจบริเวณหน่วยพิทักษ์ป่ำอ่ำวท่ำยำงจะมีเทศกำลงำนย้อนรอยประวัติศำสตร์ตำม รอยพระพุทธเจ้ำหลวง (ร.5) เป็นประจ ำทุกปี ระหว่ำงวันที่ 23-26 กรกฎำคม และมีกำรบวงสรวงพระบรมรูป (ร.5) อีกด้วย หลวงปู่ทวดเหยียบน ้ำทะเลจืด ในอดีตได้มีนักท่องเที่ยวเข้ำมำเที่ยวบริเวณเกำะสี่ เกำะห้ำ และได้สังเกตเห็นรอยพระบำท ด้ำนบนผนังหน้ำผำเชิงถ ้ำ จึงมีควำมศรัทธำว่ำสิ่งที่เห็นคือรอยเท้ำของหลวงปู่ทวด หลังจำกนั้น จึงน ำคนที่เป็นนักท่องเที่ยว จำกมำเลเซียมำท่องเที่ยว และได้ระดมเงินสร้ำงเกำะกระร่วมกับบริษัทหำดทอง จึงกลำยเป็นสถำนที่ท่องเที่ยวจนถึงปัจจุบัน ส่วนใหญ่นักท่องเที่ยวที่มำเที่ยวจะเป็นชำวจีน มำเลเซีย และสิงคโปร์ ซึ่งได้เดินทำงมำกรำบไหว้หลวงปู่ทวดที่ชำวต่ำงชำติ นับถือกันเป็นจ ำนวนมำก

64 (2) บ้านเขาชัน ประวัติหมู่บ้ำนเขำชัน บ้ำนเขำชันตั้งอยู่ที่หมู่ 7 บ้ำนเขำชัน ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัด พัทลุง เป็นหมู่บ้ำนขนำดเล็กโดยแยกมำจำกหมู่ 3 และหมู่ 10 ที่ตั้งอยู่ริมทะเลสำบสงขลำ และอยู่ใกล้เกำะสี่ เกำะห้ำซึ่งเป็น สถำนที่ท่องเที่ยวที่ส ำคัญของ จังหวัดพัทลุง มำกที่สุด ในสมัยก่อนหมู่บ้ำนเขำชันมีกำรประกอบอำชีพท ำปูนกินกับหมำก (ปูนโบรำณ) อีกอำชีพที่ส ำคัญคือกำรน ำหินจำกเกำะสี่ เกำะห้ำ มำเผำเป็นเตำ สินค้ำทั้งหมดนี้ชำวบ้ำนได้น ำลงเรือใบไปขำยที่ ปำกพะยูนเพื่อหำเลี้ยงครอบครัว ในอดีตหมู่บ้ำนเขำชันยังเป็นเส้นทำงประวัติศำสตร์ตำมรอยประพำสของพระบำทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว หรือพระพุทธเจ้ำหลวง รัชกำลที่ 5 เมื่อปีพ.ศ. 2432 เมื่อพระองค์ท่ำนเสด็จมำประทับที่หมู่บ้ำน เขำชัน และได้ประทับเรือพระที่นั่งเสด็จไปที่เกำะสี่ เกำะห้ำ เพื่อตั้งที่ประทับแรมส ำหรับจับกระจง ถือเป็นอีกหนึ่งในเส้นทำง ประวัตศำสตร์ที่จะให้นักท่องเที่ยวได้มำศึกษำเรียนรู้ ภาพที่ 56-57 บรรยากาศการออกหาปลาของชาวบ้าน หมู่บ้านเขาชัน ปัจจุบันชำวบ้ำนเขำชันส่วนใหญ่ประกอบอำชีพท ำประมง ท ำสวนยำง และรับจ้ำงทั่วไป โดยเฉพำะอำชีพ กำรท ำประมงเป็นอำชีพที่ช่วยฟื้นฟูเศรษฐกิจของหมู่บ้ำนให้ดีขึ้นเป็นอย่ำงมำก โดยชำวบ้ำนได้น ำผลิตภัณฑ์ต่ำง ๆ ที่มีอยู่ใน ชุมชนมำแปรรูปและจ ำหน่ำยซึ่งสำมำรถสร้ำงรำยได้ให้แก่ครอบครัวและหมู่บ้ำนได้เป็นอย่ำงมำก ไข่ในหิน คือไข่เค็มที่เรำ รู้จักกันโดยทั่วไปแต่ด้วยวิธีกำรผลิตที่แปลกและแตกต่ำงไปจำกที่อื่น ถือเป็นภูมิปัญญำของชำวบ้ำนแห่งบ้ำนเขำชัน วิธีกำร ท ำคือ กำรน ำหินกรวด ทรำย และดินจอมปลวกมำพอกไข่แทนดินสอพอง ซึ่งส่วนผสมเหล่ำนี้จะมีคุณสมบัติพิเศษท ำให้ ไข่แดงมีรสชำติมันกว่ำปกติ ส่วนชื่อ “ไข่ในหิน”เป็นชื่อที่ชำวบ้ำนช่วยกันคิดช่วยกันตั้งขึ้นตำมลักษณะของไข่เค็มที่พอกไว้ ส ำเร็จรูปแล้ว โฮมสเตย์บ้ำนเขำชัน เป็นที่พักริมทะเลไว้ให้บริกำรส ำหรับนักท่องเที่ยว เหมำะแก่กำรพักผ่อน และได้สัมผัส กับธรรมชำติชมควำมงดงำมของทะเล และมีอำหำรพื้นบ้ำนไว้คอยบริกำร ชำวบ้ำนที่นี่ให้กำรต้อนรับแบบอบอุ่น เป็นกันเอง เหมำะแก่กำรมำท่องเที่ยวชมวิถีชีวิตควำมเป็นอยู่ของคนในชุมชน โฮมสเตย์บ้ำนเขำชัน สำมำรถรองรับนักท่องเที่ยวได้จ ำนวน 30 คน รำคำ 200 บำทต่อหนึ่งคืน

65 วิถีชีวิตลงเรือหำปลำของชำวประมงในหมู่บ้ำนเขำชัน ส่วนใหญ่เป็นอำชีพที่ชำวบ้ำนใช้เลี้ยงชีพ สัตว์น ้ำที่ ได้มำน ำไปบริโภคเองและน ำไปขำย โดยสภำพพื้นที่บริเวณหมู่บ้ำนเขำชันเป็นพื้นที่ติดทะเลและเต็มไปด้วยควำมอุดมสมบูรณ์ สัตว์ทะเลที่ชำวบ้ำนหำมำจะมีควำมสดและใหม่ทุกวัน เพรำะชำวบ้ำนจะน ำมำขำยตำมที่ผู้ซื้อหรือพ่อค้ำขำประจ ำได้สั่งไว้ ล่วงหน้ำแล้ว เพรำะฉะนั้นถ้ำหำกต้องกำรซื้อปลำหรืออำหำรทะเลจำกชำวบ้ำนในหมู่บ้ำนเขำชันจะต้องมีกำรสั่งล่วงหน้ำอย่ำง น้อยหนึ่งวัน รับประกันว่ำจะได้ของสดอร่อยอย่ำงแน่นอน ปลำหัวโม่ง เป็นปลำที่ขึ้นชื่อชนิดหนึ่งของหมู่บ้ำนเขำชัน ซึ่งปลำ ชนิดนี้จะพบชุกชุมในทะเลสำบสงขลำตั้งแต่อ ำเภอปำกพะยูนจนถึงปำกทะเลสำบสงขลำ รวมทั้งภำคใต้ฝั่งอ่ำวไทย และ อ่ำวไทยตอนบนด้วย ปลำหัวโม่งจะชอบเลือกอยู่บริเวณที่กระแสน ้ำไหลเวียนดี มักพบรวมกันเป็นฝูงออกหำกินทั้งกลำงวัน และกลำงคืน แต่กลำงคืนจะพบใกล้ชำยฝั่งมำกขึ้น มีพฤติกรรมกำรว่ำยไปมำหำเหยื่อใกล้พื้นดินโคลน โดยใช้หนวดสัมผัส ปลำหัวโม่งจะกินกุ้ง ปู หอย และปลำขนำดเล็กเป็นอำหำร โดยทั่วไปชำวบ้ำนมักใช้วิธีกำรจับด้วยข่ำย แห ลอบ และเบ็ดตก อำหำรยอดนิยมจำกปลำหัวโม่งที่ชำวบ้ำนส่วนใหญ่มักชื่นชอบ คือ แกงส้ม ซึ่งมีรสชำติอร่อยไม่แพ้ปลำชนิดอื่น (3) บ้านแหลมกรวด ประวัติหมู่บ้ำนแหลมกรวด บ้ำนแหลมกรวด ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัด พัทลุง เป็นชื่อที่นักเดินเรือสมัยโบรำณเรียกขำนกัน เพรำะทำงทิศตะวันตกเฉียงเหนือของเขำคลองกรูด (ภูเขำที่สูงที่สุดใน ต ำบลเกำะหมำก) มีหำดหินกรวดยื่นเป็นแหลมออกไปประมำณ 8 กิโลเมตรเชื่อมต่อกับบ้ำนแหลมบ่อท่อ (บริเวณวัดบ่อท่อ) ต ำบลเกำะใหญ่ อ ำเภอกระแสสินธุ์ จังหวัดสงขลำ ซึ่งหำดดังกล่ำวเป็นอุปสรรคต่อกำรเดินเรือ หำกผู้เดินเรือไม่มีควำมช ำนำญ ในล่องน ้ำ จะมีควำมเสี่ยงเกยตื้น แต่ด้วยควำมอุดมสมบูรณ์ของสัตว์น ้ำ ท ำให้บ้ำนแหลมกรวดมีผู้คนเข้ำมำอำศัยกันอย่ำง หนำแน ่น เป็นหมู ่บ้ำนที ่ใหญ ่ที ่สุดของ ต ำบลเกำะหมำก ประกอบด้วยบ้ำนแหลมกรวด บ้ำนอ ่ำวสวนน้อย บ้ำนเก่ำ บ้ำนอ่ำวม่วง (บ้ำนเขำชัน) บ้ำนแหลมขี้เหล็ก บ้ำนแหลมกอก บ้ำนอ่ำวท้องโหนด บ้ำนน ้ำบ่อหมำก บ้ำนโคกหว้ำ บ้ำนหัวหิน และบ้ำนตำกแดด ปี พ.ศ.2516 ได้รวบเอำเกำะรังนก หมู่เกำะสี่ เกำะห้ำเข้ำมำอยู่ในเขตพื้นที่ปกครอง ภาพที่ 58-59 งานบุญประเพณีประจ าปีของชาวบ้าน บ้านแหลมกรวด

66 พระบรมรำชำนุสำวรีย์พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว มีประวัติศำสตร์ในสมัยที ่ครั้งหนึ่ง พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัวเคยเสด็จมำประทับแรม ก่อนเสด็จไปยังเกำะหมำก ซึ่งเป็นที่ตั้งขนำบอยู่หน้ำเกำะสี่ เกำะห้ำ จึงได้มีกำรสร้ำงพระบรมรูปบนเกำะรังนกและสิ่งส ำคัญมำกอย่ำงหนึ่งที่หลงเหลือไว้ผ่ำนกำลเวลำเนิ่นนำนนับร้อยปี คือ พระปรมำภิไธย ที่จำรึกไว้ว่ำ จ.ป.ร. 108 บริเวณผำหน้ำถ ้ำบนเกำะรังนกแห่งนี้ ซึ่งพระปรมำภิไธยจะอยู่บริเวณหลัง พระบรมรูป นักท่องเที่ยวสำมำรถมำเยี่ยมชม และร ำลึกถึงพระมหำกรุณำธิคุณถึงพระองค์ท่ำน ซึ่งแม้แต่ดินแดนที่คนพัทลุง เองบำงคนยังไม่เคยไปถึง แต่พระองค์ยังได้เคยเสด็จประพำส และทรงจำรึกพระปรมำภิไธยย่อไว้อีกด้วย หมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ เป็นหมู่เกำะหินปูน ซึ่งตั้งอยู่ในทะเลสำปสงขลำตอนใน อยู่ห่ำงจำกเกำะหมำกไปทำงทิศตะวันตกประมำณ 1.6 กิโลเมตร สำเหตุที่เรียกว่ำ “เกำะสี่ เกำะห้ำ” เนื่องจำกเมื่อมองจำกทิศใต้และทิศเหนือ จะมองเห็นเป็นเกำะสี่เกำะ แต่ถ้ำมองจำก ทิศตะวันตกจะเห็นเป็นเกำะห้ำเกำะ จึงเรียกว ่ำ เกำะสี่ เกำะห้ำ ซึ ่งมีเกำะเล็กเกำะใหญ ่มำกมำย เช ่น เกำะท้ำยถ ้ำด ำ เกำะร้ำนไก่ เกำะรูสิม เกำะหน้ำเทวดำ หรือเกำะมวย เกำะกันตัง เกำะป้อย เกำะตำโส เกำะยำยโส เกำะกระ และเกำะรำบ ซึ่งเป็นดินแดนประวัติศำสตร์ มีธรรมชำติที่อุดมสมบูรณ์ มีลักษณะเป็นภูเขำหินปูนเขียวครึ้มไปด้วยต้นไม้ที่ขึ้นตำมซอกของ โขดหิน และระหว่ำงเขำหินเป็นที่รำบลุ่มชุ่มน ้ำ เต็มไปด้วยต้นกกและกระจูด ที่นี่จึงเหมำะส ำหรับกำรชมธรรมชำติของนักนิยมไพร ในบริเวณทะเลสำบพัทลุง-สงขลำ-นครศรีธรรมรำช เป็นที่ก่อก ำเนิดชุมชนอำรยะธรรม ศิลปะวัฒนธรรมมำนำนนับพันปี และสืบเนื่องมำเป็นวิถีชีวิตปัจจุบัน ผสมผสำนกับ วัฒนธรรมสมัยใหม่ นักท่องเที่ยวสำมำรถมำล่องเรือสัมผัสบรรยำกำศธรรมชำติได้ เขำวัด อยู่ในพื้นที่อ่ำวบ้ำนเก่ำ ซึ่งเป็น ชุมชนโบรำณเก่ำแก่ที่มีกำรตั้งรกรำกถิ่นฐำนมำยำวนำนบริเวณทำงขึ้นเขำวัดจะเต็มไปด้วยเถำวัลย์ไม้เลื้อย ไม้ยืนต้นขนำด ต่ำงๆ ส่วนด้ำนบนของเขำวัดจะมีศำลำอยู่หลังหนึ่งมีลักษณะเหมือนศำลำวัดทั่วไป แต่จะมีควำมแตกต่ำงในกำรก่อสร้ำง ตรงที่หลังคำศำลำจะหล่อด้วยปูนทั้งหมดแทนกำรใช้กระเบื้อง ตัวศำลำจะมีพนักพิงอยู่ด้ำนข้ำง โดยภำพรวมของศำลำเหมือน มีศิลปะแบบจีนผสมอยู ่เล็กน้อย อีกทั้งศำลำยังมีพระพุทธรูปปั้นท ำด้วยปูนขำว ซึ ่งเคยบูรณะมำแล้วในปีพ.ศ. 2524 ส่วนองค์เจดีย์ และพระเวียนได้ถูกท ำลำยผุพังลงไปเกือบหมด บริเวณด้ำนหลังของเขำวัด สำมำรถมองเห็นเกำะสี่ เกำะห้ำ ถือ ได้ว่ำเป็นจุดชมวิวที่สวยงำมแห่งหนึ่ง นอกจำกนี้ยังมีงำนบุญประเพณีประจ ำปีของชำวบ้ำนคืองำนท ำบุญที ่เขำวัด จะมีกิจกรรม กำรตักบำตร กำรถวำยทำน กำรถวำยสังฆทำนแก่พระสงฆ์ กำรท ำบุญกรวดน ้ำ และงำนบุญต่ำงๆ ซึ่งในวันขึ้น 10 ค ่ำ เดือน 5 ของทุกปี จะมีกำรท ำควำมสะอำดวัดบนเขำ และนิมนต์พระสงฆ์ขึ้นไปประกอบพิธีกรรมทำงศำสนำ จุดชมวิวเขำนำงฟ้ำตั้งอยู่ บนเนินเขำ เป็นเขำที่สำมำรถมองเห็นลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำตอนกลำง และถนนพระธำตุเจดีย์สถำนทิพย์พิมำน ด้ำนบนเป็นที่ ประดิษฐำนเจดีย์ก ่ออิฐถือปูนสร้ำงเมื ่อ พ.ศ. 2527 มีควำมสูงประมำณ 20 เมตร รวมฐำนล่ำงหอระฆังมีขนำดประมำณ 5X5 เมตร องค์ระฆังสูงประมำณ 50 เซนติเมตรเส้นผ่ำนศูนย์กลำงประมำณ 30 เซนติเมตร สลักลวดลำยไทยโบรำณไว้และได้ มีกำรจัดงำนสมโภชเมื่อปี พ.ศ. 2532 ไว้ให้นักท่องเที่ยวได้กรำบไหว้สักกำระ บริเวณยอดเขำนำงฟ้ำได้จัดให้เป็นเขตอนุรักษ์

67 ทรัพยำกร เป็นจุดชมวิวที่เหมำะส ำหรับนักท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เพรำะเมื่อขึ้นไปบนจุดชมวิวจะได้ชื่นชมกับทัศนียภำพของ ต ำบลเกำะหมำกได้อย่ำงจุใจ หมู่เกำะรังนก เป็นเกำะแห่งหนึ่งที่มีขนำดค่อนข้ำงใหญ่ อยู่ประมำณกลำงๆ ของหมู่เกำะ คือ เกำะเทวดำ แต่ชำวบ้ำนมักจะเรียกว่ำ “หมู่เกำะรังนก”เพรำะเกำะแห่งนี้เป็นที่อยู่ของนกนำงแอ่น ว่ำกันว่ำรังนกที่เก็บจำกเกำะนี้เป็นรัง นกที่ดีที่สุดในโลก บริเวณเกำะเป็นสัมปทำนของบริษัท สยำมรังนกทะเลใต้ จ ำกัด จึงดูค่อนข้ำงเข้มงวดส ำหรับกำรเข้ำ-ออก บรรยำกำศโดยรอบหมู่เกำะรังนกตอนเรือเข้ำเทียบท่ำดูคล้ำย ๆ กับคลองมำกกว่ำเกำะ เหลือพื้นที่น ้ำระหว่ำงเกำะไม่กว้ำง มำก มีป่ำชำยเลนขึ้นปกคลุม บริเวณรอบหมู่เกำะรังนกมีบ้ำนพักคนงำนอยู่ริมฝั่ง ซึ่งคนงำนจ ำนวนหลำยสิบคนที่มำอยู่บน เกำะแห่งนี้เป็นเวลำนำน ๆ กว่ำจะถึงฤดูกำรเก็บรังนก ซึ่งจะมีเพียงปีละ 2 ครั้งเท่ำนั้น (4) บ้านปากพะยูน ประวัติหมู่บ้ำนปำกพะยูน บ้ำนปำกพะยูน ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ต ำบลปำกพะยูน อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัด พัทลุง มีชำวมุสลิมจำกเปอร์เซียได้เข้ำมำตั้งถิ่นฐำนเป็นกลุ่มแรก ในปี พ.ศ.2310 ได้มีชำวมุสลิมจำกไทรบุรีเข้ำมำตั้งรกรำก เป็นชุมชนเล็กๆ ขึ้นอีกกลุ่มหนึ่งที่บริเวณริมฝั่งทะเลสำบสงขลำตอนใน ปำกพูน คือบริเวณปำกน ้ำ ส่วนชื่อ ปลำพะยูน ใน สมัยก่อนมีปลำพะยูนอำศัยอยู่เป็นจ ำนวนมำกในทะเลสำบสงขลำตอนใน เป็นปลำที่มีลักษณะคล้ำยกับวำฬ เลี้ยงลูกด้วย น ้ำนม สมัยนี้สูญพันธุ์ไปแล้ว จึงเป็นที่มำของ “บ้ำนปำกพะยูน”ซึ่งในปัจจุบันเป็นที่ตั้งของตัวอ ำเภอปำกพะยูน ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2439 ในรัชสมัยพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัวรัชกำลที่ 5 เดิมมีอำณำเขตกว้ำงขวำงมำกจำกกำรเริ่มตั้ง ชุมชนชำวประมงอิสลำม ซึ่งอำชีพดั้งเดิมของชำวบ้ำนปำกพะยูน คือ กำรท ำประมง ปัจจุบันในสภำพธรรมชำติทำงนิเวศได้ เปลี่ยนไป สัตว์น ้ำจำกธรรมชำติลดน้อยลง ชำวปำกพะยูน จึงหันมำประกอบอำชีพเลี้ยงสัตว์น ้ำ เช่น เลี้ยงปลำกะพงขำว ทั้งใน กระชัง และในบ่อดิน ซึ่งมีกำรเลี้ยงกุ้งกุลำด ำเป็นอำชีพที่ท ำเงินให้ผู้ประกอบกำรเป็นจ ำนวนมหำศำล เนื่องจำกในบ้ำนปำกพะยูน มีชุมชนชำวไทยมุสลิมเกินกว่ำ 70% มีขนบธรรมเนียมประเพณีส่วนใหญ่เป็น แบบชำวมุสลิม ส่วนชุมชนไทยพุทธซึ่งจะกระจำยปะปนอยู่ในหมู่ชำวมุสลิมและยังคงมีขนบธรรมเนียมประเพณีของชำวพุทธ เหมือนในท้องที่อื่น ๆ วัดรัตนำรำม (พระนอน) พระพุทธรัตนำรำกร (พระนอน) เป็นพระปำงไสยำสน์ประดิษฐำนอยู่บนเนิน เขำภำยในวัดรัตนำรำม (วัดบ ่อหมำแป๊ะ) สร้ำงเมื ่อวันที ่ 4 กรกฎำคม 2514 โดยพระบำท-สมเด็จพระเจ้ำอยู ่หัวภูมิพล อดุลยเดช ทรงประทำนนำมให้ เขำพระนอนที ่ประชำชนชำวปำกพะยูนเรียกจนเคยชิน ซึ ่งเป็นเนินสูงสำมำรถมองเห็น ทะเลสำบสงขลำได้ถึงสำมด้ำน คือ ด้ำนทิศตะวันออกมองเห็นทะเลหลวง ส่วนทำงด้ำนทิศตะวันตกจะมองเห็นทั้งทะเลหลวง และอ่ำวบำงเตง สภำพพื้นที่โดยรอบมีธรรมชำติที่สวยงำม เป็นป่ำละเมำะหนำแน่น มีพันธุ์ไม้นำนำชนิด ระยะทำงเดินขึ้นไป มีบันได 109 ขั้น เป็นสถำนที ่ให้นักท ่องเที่ยวมำกรำบไหว้สักกำระบูชำ วัดรัตนำรำมเดิม ชื ่อ “วัดบ ่อหมำแป๊ะ”ซึ ่งคน ยุคบุกเบิกชำวปำกพะยูน ชำวอินเดีย ได้ล่องเรือมำขึ้นที่อ่ำวมำยำ ต้นตระกูล เอ็มเหย็บหนุด (ที่หน้ำวัดปัจจุบัน) แล้วมีคนจีน มำอำศัยอยู่ข้ำงเนินวัด คนทั่วไปเรียกว่ำ “อำแป๊ะ” ท่ำเรือใหม่ปำกพะยูน เป็นท่ำเรือที่สำมำรถมองเห็นหมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ ของอ ำเภอปำกพะยูนได้ ซึ่งท่ำเรือใหม่ เป็นจุดแวะพักเรือยนต์ขนส่งสินค้ำที่มำจำกระโนด เพื่อมำจอดเทียบท่ำที่ปำกพะยูนสู่

68 เมืองสงขลำ ช ่วงเวลำในกำรเดินเรือมีช่วงเช้ำถึงเย็น ปัจจุบันไม ่มีกำรเดินทำงทำงเรือ เนื ่องจำกมีสะพำนเชื ่อมระหว่ำง ปำกพะยูนไปเกำะหมำก ท ำให้มีกำรสัญจรไปมำสะดวก (5) เกาะหมาก ณ เกาะกลางทะเลสาบสงขลา ภาพที่ 60-61 บรรยากาศเกาะกลางทะเลสาบสงขลา เกำะหมำก เกำะกลำงทะเลสำบสงขลำที่ตั้งอยู่ใน อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง สถำนที่ท่องเที่ยวเชิง อนุรักษ์ที่สำมำรถชื่นชมควำมงำมของเกำะเล็กใหญ่ในบริเวณใกล้เคียง อีกทั้งได้สัมผัสวิถีชีวิตอันผูกพันกับสำยน ้ำของชุมชน ต ำบลเกำะหมำก โดยมีคุณคิมหันต์ สุวรรณเรืองศรี ประธำนกลุ ่มท ่องเที ่ยวโดยชุมชน ผู้รวมพลังชำวเกำะหมำก เพื่อ สร้ำงสรรค์ให้เกิดกำรท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ภำยในพื้นที่แห่งนี้ขึ้น ส ำหรับนักท่องเที่ยวที่มำเที่ยวเกำะหมำกจะได้ล่องเรือชม ควำมงำมของเกำะแก่งมำกมำยในทะเลสำบสงขลำ สักกำระพระบรมรำชำนุสำวรีย์พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว ตื่นตำตื่นใจไปกับรังนกนำงแอ่นภำยในถ ้ำ นอกจำกนี้ยังได้สัมผัสวิถีประมงกลำงทะเลสำบสงขลำอย่ำงใกล้ชิดพร้อมกับยกมื้อ อร่อยมำรับประทำนกันถึงบนเรือ ควำมพิเศษของมื้อนี้อยู่ตรงที่ได้ชิมกุ้งก้ำมกรำมย่ำงที่รับประกันควำมสด เพรำะได้เห็น ตั้งแต่ขั้นตอนกำรจับกุ้งของชำวบ้ำนที่ยังคงใช้อุปกรณ์ดั้งเดิมอย่ำงไซ และน ำมำย่ำงบนเตำถ่ำนที่จัดเตรียมไว้บนเรือ อีกทั้งยัง อร่อยกับเมนูอำหำรพื้นถิ่นจำกชุมชนอีกมำกมำย ถ้ำไม่อยำกพลำดควำมอร่อยท่ำมกลำงบรรยำกำศแปลกใหม่ก็ติดต่อมำ ล่วงหน้ำได้ที่กลุ่มท่องเที่ยวโดยชุมชนเกำะหมำก ซึ่งนอกจำกจะได้สนุกกับกิจกรรมล่องเรือแล้ว ยังได้ควำมเพลิดเพลินจำกกำรเดินเที่ยวชมวิถีชีวิตในชุมชน ไม่ว่ำจะเป็นกำรเรียนรู้กำรท ำอุปกรณ์ดักจับปลำแบบดั้งเดิมและลิ้มลองอำหำรพื้นเมือง หำกใครอยำกมำชื่นชมควำมงำมของ ธรรมชำติท่ำมกลำงทะเลสำบสงขลำ พร้อมสัมผัสควำมเป็นอยู่แบบชำวประมงที่ชำวบ้ำนยังคงอนุรักษ์รักษำไว้อย่ำงรู้ค่ำ ไม่ ควรพลำดกำรมำเที่ยวที่เกำะหมำก โดยมีกิจกรรมที่น่ำสนใจ เช่น 1. กิจกรรมสร้ำงบ้ำนปลำ 2. กิจกรรมท ำไข่ในหิน

69 (6) ตัวอย่างเส้นทางปั่นจักรยานเกาะหมาก พัทลุง • 06:00 น. ลงทะเบียนนักจักรยำน ณ หน้ำที่ว่ำกำรอ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุงและรับประทำนอำหำร เช้ำพื้นเมือง • 08:00 น. ปล่อยตัวคณะจักรยำนโครงกำร ปั่น Slow Life สไตล์เกำะหมำก o จุดที่ 1แวะสักกำระพระนอน วัดรัตนำรำม เพื่อควำมเป็นสิริมงคลกับคณะฯ o ปั่นชมวิวทะเลสำบสงขลำตอนกลำง สู่บ้ำนช่องฟืน ชุมชนประมงเชิงอนุรักษ์ สร้ำงสมดุลระหว่ำง มนุษย์และธรรมชำติ o จุดที่ 2แวะพักกินน ้ำที่หน่วยพิทักษ์ป่ำอ่ำวท่ำยำง ด้ำนหน้ำหมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ o ปั่นลัดเลำะผ่ำนสวนยำงพำรำ สู่บ้ำนปำกบำงนำครำช ผ่ำนวิวทะเลสำบสู่บ้ำนเกำะโคบ ชม ทิวทัศน์ของท้องทุ่งหญ้ำ ป่ำพรุ และวัดเกำะโคบ นมัสกำรเจดีย์ทองค ำริมทะเลสำบ • 12:00 น. จุดที ่ 3ออกเดินทำงสู ่บ้ำนเขำชัน และนมัสกำรรูปหล ่อรัชกำลที ่ 5ครั้งเสด็จประภำสต้น ณ เขำชัน รีสอร์ท • รับประทำนอำหำรกลำงวันที ่เขำชันรีสอร์ทผ ่อนคลำยอิริยำบถริมทะเล และทดลองท ำกิจกรรม ไข่ในหิน ผลิตภัณฑ์คุณภำพน ำกลับเป็นของฝำก • 13:30 น. จุดที่ 4 ปั่นกลับสู่บ้ำนเกำะเสือ สคูลสเตย์ สถำนที่พักแรม • 15:00 น. จุดที่ 5ลงเรือเพื่อท ำกิจกรรมท่องเที่ยวอย่ำงรับผิดชอบ “สร้ำงบ้ำนให้ปลำ” o กิจกรรมสร้ำงบ้ำนให้ปลำ หมู่ 9 บ้ำนน ้ำบ่อหมำก o กิจกรรมปล่อยพันธ์กุ้งก้ำมกรำมสำมน ้ำคืนสู่ทะเลในบ้ำนปลำที่สร้ำงเสร็จ • 17:00 น. กลับสู่ที่พัก 2จุดคือ เกำะเสือสคูลสเตย์และต้นอ้อยรีสอร์ท (7) เส้นทางการท่องเที่ยวเกาะหมาก ภาพที่ 62-63 บรรยากาศเส้นทางการท่องเที่ยวเกาะหมาก

70 สะพำนเกำะหมำก-ปำกพะยูน เป็นสะพำนที่เชื่อมเกำะหมำกกับฝั่งปำกพะยูน อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง วิวสองฝั่งของสะพำนสวยงำมไปด้วยทิวทัศน์ของปำกพะยูนที่จะออกไปยังทะเลสำบหลวง ทำงด้ำนซ้ำยจะเป็นชุมชนของ ชำวบ้ำนที่ท ำอำชีพชำวประมง หำกใครได้มำที่จังหวัดพัทลุง ก็สำมำรถแวะมำชมวิว ถ่ำยรูป รับบรรยำกำศเกำะหมำก อ ำเภอ ปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง เกำะกลำงทะเลสำบสงขลำ กับวิถีประมงพื้นบ้ำน แหล่งทรัพยำกรทำงทะเลที่อุดมสมบูรณ์มีควำม หลำกหลำย และแตกต่ำงกันไปตำมฤดูกำล นอกจำกนี้ ยังสำมำรถเชื่อมโยงไปท ำกิจกรรมบนฝั่งด้วยพำหนะชุมชนหน ำติดล้อ กิจกรรมเส้นทางการท่องเที่ยวเกาะหมาก • ล่องเรือผ่ำนคลองสำยโบรำณที่บ้ำนเกำะโคบ กิจกรรมท่องเที่ยวทำงทะเล ชมทัศนียภำพสองฝั่งคลองที่ ได้รับกำรขนำนนำมว่ำเป็น “สะวันนำเกำะหมำก”แห่งอ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง • ดินแดนสุดดินพัทลุงฝั่งตะวันออกกับวิถีประมงพื้นบ้ำน อย่ำงที่เห็นนี้ คือ ปลำชะโด ที่มำติดอวนวำงกัด ของชำวบ้ำน นอกจำกปลำชะโดแล้ว ทะเลสำบสงขลำที่เกำะหมำกฤดูกำลนี้จะมีปลำจิ้มฟันจระเข้ที่พบมำก ซึ่งก ำลังเป็นสัตว์เศรษฐกิจที่ได้รับควำมนิยม แหล่งทรัพยำกรทำงธรรมชำติที่อุดมสมบูรณ์จริง ๆ เพรำะมี สัตว์น ้ำนำนำชนิด ให้ล่องเรือเรียนรู้ดูวิถีชำวเลที่แตกต่ำงกันไปตำมฤดูกำล • ริมทะเลสำบสงขลำฝั่งพัทลุง ยังเป็นที่ตั้งของ “เจดีย์ทองวัดเกำะโคบ” ให้นักท่องเที่ยวขึ้นฝั ่งไปไหว้ สักกำระ แล้วขึ้นหน ำติดล้อ เที ่ยวบนบกแบบเท่ ๆ ไปเช็กอินที ่ “ต้นไทรโอบรัก”แห ่งบ้ำนหัวหิน รุกขมรดกแห่งชุมชน ที่มีอำยุมำกกว่ำ 600 ปี ยังมีกิจกรรม “ประติมำกรรมทรำย” สร้ำงสรรค์งำนศิลป์ เพิ่มมูลค่ำ กิจกรรมท ำมือกับปรำชญ์ท้องถิ ่น และปิดท้ำยด้วยมื้อค ่ำบนแพลอยน ้ำ ดื่มด ่ำบรรยำกำศ อำหำรถิ่นสุดฟิน และกุ้ง 3 น ้ำ วันเดย์ทริปที่เกำะหมำก พัทลุงชุมทำงแห่งควำมสุข ชุมชนเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง เป็นชุมชมหนึ ่งที ่ประชำชนส ่วนใหญ ่ประกอบอำชีพ ด้ำนประมง เกษตรกรรม และกำรท่องเที่ยวเป็นอำชีพเสริม ด ำรงวิถีชีวิตที่เรียบง่ำยโดยยึดหลักปรัชญำเศรษฐกิจพอเพียง โดยได้มีกำรรวมตัวกันของสมำชิกในชุมชน จัดตั้งเป็นวิสำหกิจชุมชนส่งเสริมและพัฒนำอำชีพบ้ำนแหลมกรวด มีวัตถุประสงค์ เพื ่อร ่วมกันผลักดันพัฒนำผลิตภัณฑ์ พัฒนำพื้นที ่เพื ่อรองรับกำรท ่องเที ่ยวที ่เริ ่มมีกำรกระจำยสู ่ชุมชน ส ่งเสริมและ พัฒนำกำรท่องเที่ยว รวมทั้งกำรอนุรักษ์ทรัพยำกรทำงธรรมชำติและสิ่งแวดล้อม ภำยใต้กำรบริหำรจัดกำรของคนในชุมชน โดยวิสำหกิจชุมชนมีกำรสร้ำงสรรค์กิจกรรมท่องเที่ยวทั้งทำงบกและทำงน ้ำหลำกหลำยรูปแบบเพื่อสร้ำงรำยได้ให้แก่ชุมชน ได้แก่ เพื่อให้เกิดควำมยั่งยืนของทรัพยำกร ส ำหรับกิจกรรมของแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร เช่น กิจกรรมเรียนรู้วิถีชีวิตชุมชน กำรปลูกผักยกแคร่ กำรแปรรูป สัตว์น ้ำ ชมวิถีชีวิตชำวประมง ปั ่นจักรยำนท ่องเที ่ยว กินร้อยปล ่อยล้ำน ประติมำกรรมทรำย ไข ่ในหิน เมนูอำหำร ปลอดสำรพิษ และอื่น ๆ อีกมำกมำย

71 เส้นทาง UNSEEN New Series หมู่เกาะสี่ เกาะห้า 1. พำยเรือคำยักไปชมธรรมชำติรอบเกำะร้ำนไก่ อบอุ่นวิถีชุมชน ยลเสน่ห์เกำะทะเลสำบ สัมผัสวิถีชีวิตอัน ผูกพันกับสำยน ้ำของชำวชุมชน ต ำบลเกำะหมำก จังหวัดพัทลุง 2. “ชมดำว ลำนยอ” สถำนที ่ส ำหรับกำงเต็นท์ ดื ่มด ่ำกับบรรยำกำศพระอำทิตย์ตกกระทบกับสำยน ้ำ กลำงคืนนอนชมดำวสุดโรแมนติก เรียกได้ว่ำถ่ำยรูปมุมไหนก็สวยว้ำวจนเพื่อน ๆ ต้องอิจฉำ ใครชอบกำร ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ รับรองไปแล้วไม่ผิดหวังแน่นอน ภาพที่ 64-65 บรรยากาศหมู่เกาะสี่ เกาะห้า เส้นทางเกาะหมาก-เกาะนางค า เกำะใหญ่กลำงทะเลสำบสงขลำ อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง 1. แกรนด์แคนยอน เกำะนำงค ำ 2. ลำนไทรโอบรัก รุกขมรดกของชุมชนมีอำยุมำกกว่ำ 600 ปี 3. เจดีย์วัดเกำะโคบ เข้ำไปกรำบสักกำระเจดีย์เพื่อควำมเป็นสิริมงคล 4. ป่ำพรุ บ้ำนเกำะโคบ ปั่นจักรยำนชมวิถีธรรมชำติ ควำยไล่ทุ่ง หมูกินแห้ว และป่ำชำยเลน 5. ทุ่งสะวันนำ เกำะหมำก 6. ลำนยอบ้ำนแหลมกรวด ชมพระอำทิตย์ตกดิน ไปนอนดูดำว พำยเรือเล่น แล้วไปกินอำหำรปิ่นโตฝีมือ ชำวบ้ำน และกุ้ง 3 น ้ำ สถำนที่เที่ยวอื่น ๆ 1. หมู่เกำะสี่ เกำะห้ำ 2. สะพำนเกำะเสือ 3. สวนดินด ำ 4. ตลำดนัดชำวเล 5. อ่ำวท่ำยำง

72 เส้นทางชุมชนชาวประมง เส้นทำงชุมชนชำวประมง ดูกำรจับกุ้งแบบวิถีชำวบ้ำน ด้วยควำมเป็นชุมชนเล็กๆ และยังคงมีวิถีชีวิตที ่พึ ่งพิง ธรรมชำติ และธรรมชำติอยู่ร่วมกันอย่ำงเป็นหนึ่งเดียว โดยมีคติที่ว่ำ “ถ้ำเรำใช้ทรัพยำกรไปเท่ำไหร่ เรำก็ต้องคืนเท่ำนั้น” เพื่อให้ธรรมชำติเกิดควำมสมดุล ไม่ว่ำจะเป็นกำรปล่อยกุ้ง ปล่อยปลำ ปลูกต้นไม้ เพื่อเติมสิ่งที่ใช้ไป ภาพที่ 66 แผนที่เส้นทางเที่ยวเกาะหมาก ปากพะยูน เส้นทางเที่ยวเกาะหมาก ปากพะยูน ดูวิถีประมงพื้นบ้าน กลางทะเลสาบ จังหวัดพัทลุง • “ท่องเที ่ยวชุมชนวิถีเล” ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง ตั้งอยู่ในทะเลสำบสงขลำ ตอนกลำง พื้นที่ระบบนิเวศที่มีควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรทำงธรรมชำติ สัมผัสวิถีประมงพื้นบ้ำน ณ ดินแดนสุดดินพัทลุงฝั่งตะวันออก “เที่ยว 3คลอง ล่อง 2เล” • จุดนัดพบระหว่ำงน ้ำเค็มและน ้ำจืด ที่ท ำให้ก่อเกิดควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ โดยเฉพำะ “กุ้งก้ำมกรำม 3 น ้ำ”อำหำรทะเลขึ้นชื่อ ที่มีเนื้อแน่นรสชำติหวำน สัตว์น ้ำเศรษฐกิจที่สร้ำงรำยได้ให้กับประมงในพื้นที่ นอกจำกนี้ ชุมชนยังมี “ธนำคำรสัตว์น ้ำ”เพื่อขยำยพันธุ์กุ้งก้ำมกรำมและปล่อยคืนสู่ธรรมชำติ เพื่อกำร ท่องเที่ยวอย่ำงรับผิดชอบ

73 • ท ำควำมรู้จักปลำเฉพำะถิ่นแห่งลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ อย่ำง “ปลำจิ้มฟันจระเข้” ที่สร้ำงรำยได้ให้กับ ชำวบ้ำนอย่ำงมำก เพรำะขำยได้รำคำสูง จำกกิโลกรัมละ 300-500 บำท ถ้ำส่งออกจีนรำคำพุ่งไปถึง 3,000- 5,000 บำทต่อกิโลกรัม ยังมีปลำชะโด ปลำมิหลัง ปลำนิล และอีกสำรพัดชนิด • กิจกรรมท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ “สร้ำงบ้ำนปลำ”โดยกลุ่มอนุรักษ์บ้ำนน ้ำบ่อหมำก เหล่ำบัณฑิตคืนถิ่นที่ สร้ำงเครือข่ำยช่วยกันฟื้นฟูทรัพยำกรทำงทะเล เพื่อกำรอยู่ร่วมกับธรรมชำติอย่ำงเป็นมิตร และเป็นบ้ำน ส ำหรับสัตว์ทะเลให้มีที่พึ่งพิง • “หน ำติดล้อ เกำะหมำก เมืองลุง” พำหนะชุมชนที่ดัดแปลงมอเตอร์ไซค์พ่วงข้ำงที่ตกแต่งด้วย “ขน ำ” ภำษำใต้ใช้เรียกกระท่อมหรือเพิงส ำหรับหลบลมหลบฝน มำนักท่องเที่ยวเดินทำงบนเกำะตำมจุดเช็กอิน ของชุมชน เช่น ต้นไทรโอบรัก รุกขมรดกชุมชนแห่งบ้ำนหัวหิน ท ำกิจกรรมประติมำกรรมทรำย งำนศิลป์ ท ำมือเพิ่มมูลค่ำ สักกำระเจดีย์ทองวัดเกำะโคบ เป็นต้น • “ล่องแพ แลวิถี ที่เกำะหมำก”สัมผัสควำมสุขลอยล ำกลำงทะเลสำบสงขลำ ฝั่งพัทลุง กับเมนูถิ่นในปิ่นโต ท่ำมกลำงบรรยำกำศกลิ่นอำยธรรมชำติ ชมนกยกยอ และฟังเรื่องรำวของกูรูน ำเที่ยวชุมชน เส้นทางท่องเที่ยวเกาะหมาก อ าเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง ชุมชนขนำดเล็กบนเกำะกลำงทะเลสำบสงขลำ ที่เต็มไปด้วยควำมสมบูรณ์ของธรรมชำติ วิถีของชุมชนที่ไม่เลือนหำย และอำหำรทะเล โดยมีรำยละเอียดค ำอธิบำยเส้นทำงท่องเที่ยว ดังนี้ • ดูวิวเกำะรังนก (เกำะสี่ เกำะห้ำ) ที่ลำนยอบ้ำนแหลมกรวด ชุมชนเล็กๆ ที่ถูกธรรมชำติโอบล้อมเอำไว้รอบ ด้ำน มีควำมเรียบง ่ำยของชุมชนริมทะเลสำบให้เรำได้พักสำยตำมองดูควำมเป็นไปของชีวิตขำวบ้ำน ชำวประมง และวิวทะเลสำบสงขลำทะเลสำบแห่งชีวิต • ลำนยอแหลมกรวดเป็นมุมพักผ่อนที่สโลว์ไลฟ์จนต้องยอมใจแห่งนี้ถูกเสริมเติมแต่งด้วยวัสดุธรรมชำติใน ท้องถิ่นให้บรรยำกำศกำรเข้ำถึงธรรมชำติ • นอนหลับไปพร้อมดำวและตื่นเข้ำพร้อมนกน ้ำเป็นเรื่องปกติส ำหรับกำรเดินทำงไปแล้ว ในกำรเดินทำง แต่ละครั้งจะต้องตื่นเช้ำเพื่อมำดูแสงแรกของวัน ฟังเสียงนก ดูควำมเป็นอยู่ สัมผัสกับผู้คนและเรื่องรำว เรื่องเล่ำของที่นั่น • ล่องเรือไปตำมหำเรื่องเล่ำของเกำะรังนก และเกำะแห่งควำมเชื่อ (เกำะกระ) พำยคำยักส ำรวจพื้นที่ท ำ ประมงพื้นบ้ำนไปพร้อม ๆกับฟังเสียงของธรรมชำติ และปิดท้ำยทริปแห่งควำมเรียบง่ำยนี้ด้วยควำมสุข ของกำรกินที ่เสิร์ฟเมนูอำหำรทะเลสด ๆ อำทิ ต้มย ำกุ้งก้ำมกรำมสำมน ้ำ ผัดเผ็ดปลำดุกทะเล แก้งส้มปลำหัวอ่อน

74 เส้นทางท่องเที่ยวเกาะหมาก (เดิม) • สักกำระพระบรมรูปรัชกำลที่ 5 ณ ดินแดนประวัติศำสตร์ บ้ำนเขำชัน • กำรเดินทำงไปยังเกำะกระ ไหว้หลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม ใช้บริกำรเรือแบบเหมำล ำจำกท่ำเรือเทศบำล ต ำบลปำกพะยูน หรือจัดหำเรือชำวบ้ำนที่อยู่ริมทะเลสำบใน อ ำเภอปำกพะยูน บำงแก้ว และอ ำเภอ เขำชัยสน รำคำค่ำเหมำเรือก็ตกลงกันเองกับเจ้ำของเรือ o กิจกรรมที่น่ำสนใจในเกำะกระ ไหว้หลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม เที่ยวเกำะกลำงทะเลใน สักกำระหลวงปู่ทวด ขอพรเจ้ำแม่กวนอิม สิ่งน่ำสนใจอื่น ๆ ในเกำะกระ ไหว้หลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม หลวงปู่ทวด เจ้ำแม่กวนอิม สระน ้ำ กระจก ศำลำ 12เหลี่ยม สะพำน 12 นักษัตร (8) เส้นทางท่องเที่ยวทะเลสาบเกาะหมาก เส้นทำงท ่องเที ่ยวทะเลสำบเกำะหมำก พื้นน ้ำ 1,040ตำรำงกิโลเมตร เป็นทะเลสำบที ่มีลักษณะของน ้ำ ในทะเลสำบถึง 3 น ้ำ คือ น ้ำจืด น ้ำกร่อย และน ้ำเค็ม เกำะสี่ เกำะห้ำ มีถ ้ำโพรงมำกมำย เป็นแหล่งอำศัยท ำรังของนกนำงแอ่น ทะเลจ ำนวนมำกเรียกในอีกชื่อหนึ่งว่ำ “เกำะรังนก”และเขำชันรีสอร์ท ที่ ต ำบลเกำะหมำก อ ำเภอปำกพะยูน จังหวัดพัทลุง ภาพที่ 67-68 สถานที่ท่องเที่ยวทะเลสาบเกาะหมาก

75 ภาพที่ 69-70 ป่าไผ่สร้างสุข “ตลาดชุมชนของคนหัวใจสีเขียว” ภาพที่ 71-72 ตลาดใต้โหนด “ตลาดสีเขียวเลี้ยวเข้ามาก็สุขใจ” เส้นทางเชื่อมโยงจากเกาะหมาก ไปยังสถานที่ท่องเที่ยวอื่น ๆ ในจังหวัดพัทลุง 1. วัดเขียนบำงแก้ว (32 กิโลเมตร) 2. จุดชมวิวควนนกเต้น (70 กิโลเมตร) 3. สะพำนเฉลิมพระเกียรติฯ 80 พรรษำ 5 ธันวำคม 2550 (80 กิโลเมตร) 4. ทะเลน้อย (90 กิโลเมตร) 5. วัดเขำอ้อ (92 กิโลเมตร) 6. ล่องแก่งหนำนมดแดง (107 กิโลเมตร)

76 ภาพที่ 73 รูปภาพแสดงแผนที่แสดงที่ตั้งหมู่บ้านของ อ าเภอปากพะยูน ตารางที่ 13 แนวคิดการพัฒนาการท่องเที่ยวตามยุทธศาสตร์ระดับพื้นที่ ล าดับ ต าบล วิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์ 1 ต ำบลเกำะนำงค ำ - - 2 ต ำบลเกำะหมำก ต ำบลแห่งกำรท่องเที่ยวที่มีควำมมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นต ำบลพัฒนำแล้วตำมแนวคิด เศรษฐกิจพอเพียง 1. ส่งเสริมและสนับสนุนประชำชนและกลุ่ม อำชีพต่ำงๆ ให้ผลิตและพัฒนำผลิตภัณฑ์ ครัวเรือน/ผลิตภัณฑ์ของกลุ่ม/ผลิตภัณฑ์ ชุมชน ให้มีคุณภำพและได้มำตรฐำนผ่ำน กำรรับรองจำกหน่วยงำนที่เกี่ยวข้อง 2. ส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชำชนใน พื้นที่ใช้วิถีชีวิตโดยน ำหลักปรัชญำเศรษฐกิจ แบบพอเพียงมำใช้ให้เกิดประโยชน์ในทำง ปฏิบัติอย่ำงแท้จริง 3. พัฒนำและปรับปรุงสถำนที่ท่องเที่ยวใน พื้นที่ประชำสัมพันธ์กิจกรรมต่ำงๆ เพื่อ ดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มำเยี่ยมเยือน

77 ล าดับ ต าบล วิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์ 4. ส่งเสริมและประชำสัมพันธ์แหล่ง ท่องเที่ยวต่ำงๆ ทั้งแหล่งท่องเที่ยวเชิง ธรรมชำติและเชิงประวัติศำสตร์ของต ำบลให้ เป็นที่รู้จักแพร่หลำย 3 ต ำบลดอนทรำย ส่งเสริมกำรศึกษำ พัฒนำคุณภำพชีวิต ยึด หลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง พัฒนำกำรท่องเที่ยวที่โดดเด่น โดยเฉพำะ กำรท่องเที่ยวเชิงนิเวศและกำรท่องเที่ยวเชิง วัฒนธรรมที่เน้นควำมเป็นอัตลักษณ์ของ จังหวัดพัทลุง และสนับสนุนกำร ประชำสัมพันธ์เพื่อส่งเสริมกำรท่องเที่ยวที่ มุ่งน ำเสนอกำรท่องเที่ยวที่มีควำม หลำกหลำย 4 ต ำบลดอนประดู่ เกษตรกรรมดีเด่น มุ่งเน้นกำรศึกษำ ส่งเสริม กำรกีฬำสุขภำพดีถ้วนหน้ำ พัฒนำด้ำน เศรษฐกิจแบบพอเพียง - 5 ต ำบลปำกพะยูน โครงสร้ำงพื้นฐำนเข้ำถึงทุกหนแห่ง ระบบ เศรษฐกิจชุมชนเข้มแข็ง แหล่งท่องเที่ยวลือ เลื่อง บ้ำนเมืองสะอำด ประชำรำษฎร์สุขภำพดี เด็กและเยำวชนมีกำรศึกษำ พัฒนำแหล่งท่องเที่ยวในเขตเทศบำล 6 ต ำบลฝำละมี สู่คุณภำพชีวิตที่ดีกว่ำ สำนงำนกำรศึกษำ มุ่ง พัฒนำโครงสร้ำงพื้นฐำนส่งเสริมกีฬำและภูมิ ปัญญำท้องถิ่น - 7 ต ำบลหำรเทำ - -

78 อพท. ได้ด ำเนินกำรจัดท ำแผนขับเคลื่อนกำรพัฒนำระยะ 5 ปี (2566-2570) ที่สอดคล้องกับนโยบำยกำรท่องเที ่ยว และควำมต้องกำรของชุมชนท้องถิ่นและภำคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อน ำไปสู่กำรปฏิบัติจริง ทั้งนี้ จำกกำรศึกษำเบื้องต้นก ำหนดไว้ 5ยุทธศำสตร์ ได้แก่ 1. ยุทธศำสตร์กำรพัฒนำแหล่งท่องเที่ยวให้ได้มำตรฐำน 2. ยุทธศำสตร์กำรพัฒนำและส่งเสริมกิจกรรมกำรท่องเที่ยวเชิงสร้ำงสรรค์ตำมวิถีโหนด-นำ-เล 3. ยุทธศำสตร์กำรพัฒนำสินค้ำและบริกำรด้ำนกำรท ่องเที ่ยวที ่ต ่อยอดอัตลักษณ์ของลุ ่มน ้ำทะเล สำบสงขลำ 4. ยุทธศำสตร์กำรพัฒนำเครือข่ำยกำรมีส่วนร่วมในกำรพัฒนำและส่งเสริมกำรท่องเที่ยว 5. ยุทธศำสตร์กำรพัฒนำมำตรฐำนกำรบริหำรจัดกำรกำรท่องเที่ยว

79 บทที่4 การประเมินความพร้อมของพื้นที่และแนวทางการพัฒนาแบบบูรณาการ 7. การประเมินความพร้อมของพื้นที่ จากผลการวิเคราะห์ ต าแหน่งทางการตลาด ก าหนดห่วงโซ่คุณค่าของ พื้นที่ศักยภาพพื้นที่และการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย ภาพที่ 74การประเมินความพร้อมของพื้นที่ 7.1 การวิเคราะห์ Position Map แหล่งท่องเที่ยวอ าเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง เมื่อเปรียบเทียบกำรท่องเที่ยวของพื้นที่ปำกพะยูนกับพื้นที่อื่น ๆ ที่มีควำมคล้ำยคลึงกัน พบว่ำ ปัจจัย ส ำคัญที่ชุมชนจะพัฒนำเป็นแหล่งท่องเที่ยวได้นั้นต้องมำจำกควำมต้องกำรของชุมชนเองร่วมมือกันหรือในบำงชุมชนอำจมี หน่วยงำนมำช่วยสนับสนุนในกำรให้ควำมรู้ด้ำนกำรจัดกำร กำรบริหำร เป็นต้น กำรร่วมมือกันของชุมชนจะส่งผลให้ชำวบ้ำน เกิดควำมสำมัคคีและหวงแหนทรัพยำกรต่ำงๆ ของชุมชนนอกจำกนี้ยังถือเป็นกำรส่งผลประโยชน์โดยตรงให้มือชำวบ้ำน ทั้งในด้ำนรำยได้โอกำสทำงอำชีพ และคุณภำพชีวิตที่ดี ซึ่งปัจจัยเชิงบวกดังกล่ำวจะสำมำรถส่งต่อไปถึงรุ่นลูกรุ่นหลำน ถือเป็นกำรท่องเที่ยวที่เป็นไปอย่ำงยั่งยืน เช่น ชุมชนต ำบลกมลำ จังหวัดภูเก็ต ที่จำกเดิมเป็นชุมชนพื้นบ้ำนธรรมดำต่ำง ด ำเนินชีวิตไปตำมวิถีควำมเป็นอยู่ของชุมชน เช่น กำรท ำกำรเกษตร กำรค้ำขำยภำยในชุมชน ต่อมำเริ่มมีกำรท่องเที ่ยว กระจำยลงสู่พื้นที่ของชุมชน ท ำให้แต่ละครัวเรือนในชุมชนต่ำงหำผลประโยชน์ จำกกำรท่องเที่ยวที่เกิดขึ้น ท ำให้ผลประโยชน์ เช่น รำยได้ ตกอยู่กับแต่ละครัวเรือนซึ่งไม่ได้ถูกน ำไปพัฒนำชุมชน และกำรท่องเที่ยวให้เกิดควำมยั่งยืน ดังนั้น ภำครัฐ หรือหน ่วยงำนต ่ำง ๆ จึงช ่วยผลักดันให้เกิดกำรรวมกลุ ่มกันผ ่ำนคนในชุมชน เพื ่อท ำให้ธุรกิจในชุมชนกลำยเป็น แหล่งท่องเที่ยวที่ได้รับควำมนิยมกำรแปรรูปผลิตภัณฑ์ของชุมชน ควำมรู้ด้ำนกำรบริหำรจัดกำรกำรท่องเที่ยว กำรให้ควำมรู้

80 ด้ำนภำษำ เช่น ภำษำอังกฤษ ภำษำจีน เป็นต้น นอกจำกนี้ในบำงชุมชนอำจเล็งเห็นปัญหำที่อำจะเกิดขึ้นในชุมชน เช่น ชุมชนเกำะยำวน้อย จังหวัดพังงำ ในอดีตชำวบ้ำนส่วนใหญ่มักเผชิญกับปัญหำด้ำนสุขภำพ เนื่องจำกคนในชุมชนมีกำรใช้ สำรเคมีในภำคเกษตร จึงเกิดกำรรวมกลุ่มกันเพื่อพัฒนำกำรเกษตรอินทรีย์ส ำหรับกำรบริโภคและจ ำหน่ำย อีกทั้งยังถือเป็น แหล่งท่องเที่ยวโดยชุมชนเพื่อสุขภำพที่ได้รับควำมนิยมในปัจจุบัน การท่องเที่ยวปากพะยูน อ าเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง ตารางที่ 14 ปัจจัยภายในและภายนอกการเปลี่ยนแปลงของอ าเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) อ ำเภอปำกพะยูน เป็น อ ำเภอหนึ่งของจังหวัด พัทลุง เป็นอ ำเภอ เก่ำแก่และเป็นหัวเมือง ส ำคัญของจังหวัด พัทลุง เดิมชื่อ อ ำเภอ ทักษิณ ต่อมำเมื่อปี พ.ศ. 2445 ได้เปลี่ยนมำ เป็นชื่ออ ำเภอปำก พะยูน ตำมชื่อที่รำษฎร ในท้องที่เรียก“ปำก พะยูน” หรือที่เรียกกัน ติดปำกว่ำ “ปำกยูน” เป็นอ ำเภอเก่ำแก่ ที่ตั้ง ขึ้นในยุคแรกของกำร เปลี่ยนแปลงกำร ปกครองจำกระบบ จตุสดมภ์ เดิมที่มี ประชำกรอำศัยอยู่น้อย มำก แต่เนื่องจำกอุดม สมบูรณ์ด้วยปลำใน ทะเลจ ำนวนมำกท ำให้ ต่อมำเมื่อประชำชนเข้ำ - เป็นอ ำเภอที่อยู่ติดลุ่ม น ้ำทะเลสำบสงขลำ ที่มี ควำมอุดมสมบูรณ์และ ควำมหลำกหลำยทำง ชีวภำพและพหุ วัฒนธรรม -กำรเดินทำง สะดวกสบำยสำมำรถ เดินทำงเข้ำถึงและ เชื่อมโยงกับเส้นทำง ท่องเที่ยวหลัก -กิจกรรมกำรท่องเที่ยว มีควำมหลำกหลำยท ำ ให้นักท่องเที่ยวมีโอกำส เลือกกิจกรรมที่ตนเอง สนใจและแสดงให้เห็น ถึงอัตลักษณ์ของพื้นที่ ได้อย่ำงชัดเจน - เป็นศูนย์รวมกำร จ ำหน่ำยสัตว์น ้ำนำนำ ชนิดจำกทะเลสำบ สงขลำ -กำรให้บริกำรแก่ นักท่องเที่ยวยังไม่ เพียงพอ เช่น ที่พัก รถ ประจ ำทำงร้ำนอำหำร จุดจ ำหน่ำยสินค้ำ -ยังไม่เป็นแหล่ง ท่องเที่ยวที่เป็นจุดหมำย ปลำยทำงหลักของกำร เดินทำง -แหล่งท่องเที่ยวในพื้นที่ อยู่กระจัดกระจำยและ ยังไม่มีกำรเชื่อมโยงให้ ชัดเจน -กำรประชำสัมพันธ์ยัง ไม่ถึงกลุ่มนักท่องเที่ยว เป้ำหมำย -สร้ำงเครือข่ำยเส้นทำง กำรท่องเที่ยวเชื่อมโยงกับ พื้นที่จังหวัดสงขลำ-สตูลตรัง -ก ำหนดกำรวำง แผนพัฒนำกำรท่องเที่ยว แบบ Slow Lifeสอดคล้อง กับศักยภำพของพื้นที่ - พื้นที่ที่หมดสัมปทำน สำมำรถน ำมำพัฒนำเป็น แหล่งท่องเที่ยวในพื้นที่ได้ เช่น แกรนแคนยอน -Story Telling เกี่ยวกับ ประวัติควำมเป็นมำ กำร เสด็จเยือนของ พระมหำกษัตริย์ไทยใน อดีต สำมำรถน ำมำใช้เป็น เครืองมือสื่อควำมหมำย ให้กับนักท่องเที่ยวได้ รวมถึง เกจิอำจำรย์ ที่ ประชำชนนับถือ (ควำม ศรัทธำและควำมเชื่อ) -สถำนกำรณ์ทำงกำรเมือง ส่งผลต่อควำมเชื่อมั่น ด้ำนกำรค้ำ กำรลงทุน กำร ท่องเที่ยวของพื้นที่ - นโยบำยขำดควำม ต่อเนื่องในแต่ละช่วงแต่ ละสมัย - ภูมิอำกำศที่แปรปรวน ฝนตกชุกตลอดทั้งปีส่งผล กระทบต่อภำคกำรเกษตร กำรประมงพื้นบ้ำนและ ภำคกำรท่องเที่ยว -ยังเป็นพื้นที่เสี่ยงภัย พิบัติทำงธรรมชำติ โดยเฉพำะบริเวณชำยฝั่ง ทะเลสำบสงขลำ - ภำคอุตสำหกรรมกำร ท่องเที่ยวมีตลำดกำร แข่งขันทั้งในและ ต่ำงประเทศสูงซึ่งอำจ ส่งผลต่อกลุ่มเป้ำหมำย ของนักกำรท่องเที่ยวที่มี อยู่

81 ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) มำอำศัยจับสัตว์น ้ำ ได้รับผลประโยชน์อย่ำง มำกท ำให้ประชำชนจำก ถิ่นต่ำงๆ ก็เริ่มอพยพ เข้ำมำตั้งบ้ำนเรือนตำม ริมฝั่งทะเลสำบสงขลำ มำกขึ้น - เป็นแหล่งผลิตภัณฑ์ รังนกที่ดีที่สุด ตารางที่ 15 ท่องเที่ยวชุมชนต าบลกมลา อ าเภอกะทู้ จังหวัดภูเก็ต ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) ชุมชนต าบลกมลา อ ำเภอกะทู้ จังหวัด ภูเก็ตชุมชน ไทย-มุสลิม ประชำกรส่วนใหญ่ ร้อย ละ 85 นับถือศำสนำ อิสลำม ส่วนน้อยนับถือ ศำสนำพุทธ ปัจจุบันมี กำรขยำยตัวของกำร ท่องเที่ยวเข้ำมำ พื้นที่ รำบที่เคยเป็นผืนนำ หลำยแห่งถูกเปลี่ยนเป็น ที่พักรองรับ นักท่องเที่ยว บ้ำนกมลำ จึงได้จัดตั้งศูนย์อบรม จริยธรรมศำสนำอิสลำม ขึ้นให้เยำวชนได้เข้ำมำ เรียนรู้แนวทำงกำร ปฏิบัติตนตำมหลัก ศำสนำ และมีกำร รวมกลุ่มกลุ่มจัดตั้งศูนย์ - เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มี ชื่อเสียงและมีควำม หลำกหลำยทำงกำร ท่องเที่ยวทั้งบนบกและ ทะเล - มีกิจกรรมกำรท่องเที่ยว ที่สร้ำงขึ้นมำเพื่อดึงดูด ควำมสนใจแก่ นักท่องเที่ยว จำก ภำคเอกชน เช่น (ภูเก็ต แฟนตำซี) และภำค รำชกำร/ชุมชน เช่น (อนุสรณ์สถำน ท่องเที่ยว โดยชุมชน ต ำบลกมลำ) -ชุมชนมีเรื่องรำว (Story Telling) และ ประวัติศำสตร์เชื่อมโยง กับวิถีวัฒนธรรมมำลำยู -ผลไม้ “ส้มควำย 100 ปี”เป็นสินค้ำท้องถิ่น -ขำดควำมร่วมมือใน กำรขับเคลื่อนกำร ท่องเที่ยวในชุมชน เนื่องจำกชุมชนอยู่ใน พื้นที่ท่องเที่ยวกระแส หลัก ท ำให้ชำวบ้ำนมี ธุรกิจส่วนตัวและ แข่งขันกันเอง -กำรพัฒนำสินค้ำและ บริกำรยังไม่กระจำยสู่ ชุมชนอย่ำงเป็นรูปธรรม เนื่องจำก กลุ่มวิสำหกิจ ต่ำงๆ ในชุมชนมีจ ำนวน มำกแต่ยังไม่ได้รับกำร พัฒนำจำกหน่วยงำน ภำครัฐ - เน้นส่งเสริมเฉพำะกลุ่ม ที่มีควำมเข้มแข็ง -ผลิตภัณฑ์ชุมชนไม่มี ควำมหลำกหลำย เน้น -อนุรักษ์/ฟื้นฟู ทรัพยำกร ของท้องถิ่นและ ประชำสัมพันธ์ให้ นักท่องเที่ยวรู้จักผลไม้ ประจ ำท้องถิ่น “ส้มควำย” -กรมส่งเสริมอุตสำหกรรม จังหวัดช่วยพัฒนำและต่อ ยอดให้เป็นสินค้ำ พรีเมียมได้ในอนำคต -สร้ำงควำมร่วมมือกับกลุ่ม เครือข่ำยท่องเที่ยวโดย ชุมชนใกล้เคียง - เป็นแหล่งท่องเที่ยว ทำงเลือกให้กับ นักท่องเที่ยวกระแสหลัก ที่ ชอบศึกษำวิถีชีวิตของ ชุมชน -ชุมชนได้รับกำรสนับสนุน ด้ำนควำมรู้จำกภำค -ขำดควำมต่อเนื่องกำร พัฒนำจำกหน่วยงำน ท้องถิ่น เช่น องค์กำร บริหำรส่วนต ำบลกมลำ (อบต.) -ชุมชนไม่สำมำรถลงทุน และแข่งขันกับภำค ธุรกิจในชุมชน -กำรเข้ำมำท่องเที่ยว ของกลุ่มนักท่องเที่ยวไม่ ผ่ำนชุมชน ท ำให้ไม่ สำมำรถควบคุมและ จัดกำรในชุมชนได้ (over tourism)

82 ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) กำรเรียนรู้ชุมชน เพื่อให้ กลุ่มแม่บ้ำนเข้ำไปสอน ท ำขนมพื้นบ้ำน สอน กำรสำนใบมะพร้ำว ส ำหรับเป็นกระทงใส่ ขนมต้มใบมะพร้ำว ปลูกฝังให้เยำวชนรุ่น ใหม่เกิดควำมรักในภูมิ ปัญญำท้องถิ่นและร่วม รักษำให้คง อยู่คู่ชุมชน ต่อไป ลักษณะเด่น 1. เป็นชุมชนชำวไทย มุสลิมเก่ำแก่ที่ใหญ่ที่สุด ในภูเก็ต เชื่อมโยง ประวัติประไหมสุหรี 2.ชำวบ้ำนท ำสวนผลไม้ เช่น มังคุด ที่ปลูกโดย วิธีธรรมชำติ มีสวน โบรำณ เช่น ทุเรียน ขนุนจ ำปำดะ ส้มแขก 3.วิถีชีวิตชำวมุสลิม มัสยิดกุโบร์ วิถีประมง 4. เขำเก็นหนี่ก ำลังได้รับ กำรส่งเสริมให้เป็นแหล่ง ท่องเที่ยว กิจกรรมที่น่าสนใจ 1.ชมวิถีชีวิตชุมชนไทย มุสลิมเก่ำแก่ใน จังหวัด ภูเก็ต สร้ำงผลิตภัณฑ์แปรรูป สร้ำงรำยได้ให้ชุมชน แต่ผลิตภัณฑ์ประเภทผ้ำ บำติกและผลไม้ส้มควำย กำรศึกษำในกำรพัฒนำองค์ ควำมรู้ใหม่ๆ

83 ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) 2. มีกำรรวมกลุ่ม แม่บ้ำน ท ำเครื่องแกง น ้ำพริก ขนมโบรำณ เช่น ขนมข้ำวเหนียวตะกร้อ ขนมอำโปง ตารางที่ 16 การท่องเที่ยวปากบารา อ าเภอละงู จังหวัดสตูล ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) ชุมชนปำกบำรำ ต ำบล ปำกน ้ำ อ ำเภอละงู จังหวัดสตูล เป็นสถำนที่ เชื่อมโยงไปยังแหล่ง ท่องเที่ยวทำงทะเล มี ท่ำเรือส ำหรับ นักท่องเที่ยวที่ต้องกำร จะเดินทำงไปยังเกำะหลี เป๊ะ เกำะบุโหลน เกำะตะ รุเตำ รวมทั้ง เกำะลังกำวี ประเทศมำเลเซีย นอกจำกนี้ แหล่ง ท่องเที่ยวบนบก ยังมี สถำนที่ท่องเที่ยว ธรรมชำติ และวัฒนธรรม ไทยพุทธและมุสลิม อำชีพหลักของชุมชน คือ กำรประมงพื้นบ้ำนและ ภำคกำรเกษตร มีกำร ปลูกข้ำว และพืช เศรษฐกิจ - มีอุทยำนธรณี หรือ GEO PARK อยู่บนในเขต พื้นที่ ได้รับกำรประกำศ จำก UNESCO ให้เป็น แหล่งธรณีโลก - มีแหล่งท่องเที่ยวทำง เชิงธรรมชำติมำกมำย -กำรเดินทำงเข้ำสู่แหล่ง ท่องเที่ยวสะดวก - หน่วยงำนภำครัฐและ เอกชนมีควำมร่วมมือ อย่ำงเป็นรูปธรรม -วิถีวัฒนธรรมมำลำยู และไทยพุทธ -กำรให้บริกำรแก่ นักท่องเที่ยวที่ยังมีข้อ ห้ำมทำงศำสนำ -ยังไม่เป็นแหล่ง ท่องเที่ยวที่เป็นจุดหมำย ปลำยทำงหลัก นักท่องเที่ยวมักจะ เดินทำงมำเพื่อเดินทำง ต่อไปยังแหล่งท่องเที่ยว อื่น ๆ เช่น เกำะหลีเป๊ะ -แหล่งท่องเที่ยวในพื้นที่ อยู่กระจัดกระจำยและยัง ไม่มีกำรเชื่อมโยงให้ ชัดเจน -กำรพัฒนำเศรษฐกิจ ชำยแดนร่วมกัน ทั้งด้ำน กำรค้ำ กำรท่องเที่ยว ระหว่ำงสตูลกับเกำะลังกำวี และกำรพัฒนำเส้นทำง คมนำคมชำยแดนสตูล-เปอร์ ลิส -สร้ำงเครือข่ำยเส้นทำงกำร ท่องเที่ยวธรณีโลกเชื่อมโยง ระหว่ำง ลังกำวีและสตูล -ก ำหนดกำรวำงแผนกำร ท่องเที่ยวร่วมกันระหว่ำง รัฐเปอร์ลิส-กำรท่องเที่ยว แห่งประเทศไทย -ระเบียบและขั้นตอน ในกำรขออนุญำตทำง กฎหมำยระหว่ำง ประเทศในกำรท ำธุรกิจ กำรค้ำชำยแดน -ระยะเวลำในกำร เดินทำงท่องเที่ยว เข้ำออกชำยแดนตำมเวลำ มำเลเซีย เร็วกว่ำ 1 ชั่วโมง

84 ตารางที่ 17 การท่องเที่ยวชุมชนเกาะยาวน้อย อ าเภอเกาะยาว จังหวัดพังงา ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) เกำะยำวน้อย ตั้งอยู่ใน อ ำเภอเกำะยำว จังหวัด พังงำ เกำะของที่นี่จะมี ควำมสวยงดงำม และมี เกำะเล็กเกำะน้อย มำกมำย เป็นเกำะที่ ค่อนข้ำงจะเงียบสงบ เหมำะส ำหรับ นักท่องเที่ยวที่ชอบ ควำมสงบและอยำกดื่ม ด ่ำกับบรรยำกำศของ ธรรมชำติอย่ำงแท้จริง บนเกำะยำวน้อยจะมี พื้นที่กว่ำ 147.8 ตำรำง กิโลเมตร สำมำรถแบ่ง ออกเป็นเกำะ 2 เกำะ และมีทั้งหมด 3 ต ำบล คือ เกำะยำวน้อย เกำะ ยำวใหญ่ และพรุใน โดย ชำวบ้ำนบนนี้ส่วนใหญ่ จะนับถือศำสนำอิสลำม และประกอบอำชีพ ประมง นักท่องเที่ยว ส่วนใหญ่ที่มำเที่ยว จะ เลือกมำพักผ่อนตำมรี สอร์ทต่ำงๆ บนเกำะ หรือจะพักแบบโฮมส เตย์ก็มีให้บริกำรโดย โฮม สเตย์ที่ เกำะยำว น้อยนั้น จะมีกลุ่มโฮมส - มีคุณค่ำด้ำนกำร ท่องเที่ยว มีสภำพป่ำ ชนิดของพันธุ์พืชและ สัตว์จ ำพวกนก ที่ หลำกหลำย และ ค่อนข้ำงอุดมสมบูรณ์ สำมำรถดึงดูด นักท่องเที่ยวนำนำชำติ -กำรเดินทำงเข้ำถึงเกำะ ยำวน้อยสะดวกมำก มี เรือบริกำรนักท่องเที่ยว เพียงพอเป็นประจ ำ ตลอดฤดูกำล และ ระยะทำงไม่ไกลจำกฝั่ง -ศักยภำพในกำรรองรับ นักท่องเที่ยว มี หน่วยงำนภำครัฐ ภำคเอกชน และองค์กร ท้องถิ่นร่วมกันให้กำร สนับสนุนและจัดกำร ด้ำนนโยบำยงบประมำณ และบุคลำกรในกำร พัฒนำแหล่งท่องเที่ยว และมีศักยภำพในกำร พัฒนำกำรท่องเที่ยวที่ จะมำกขึ้นในอนำคต -ศักยภำพด้ำนเศรษฐกิจ ชุมชน มีผลิตภัณฑ์ ชุมชนที่หลำกหลำยที่สื่อ ถึงเอกลักษณ์ของพื้นที่ -แรงงำนและบุคลำกรยัง ขำดกำรพัฒนำสู่มือ อำชีพที่รองรับธุรกิจกำร ท่องเที่ยวและบริกำร รวมทั้งภำคกำรเกษตร ยังไม่เพียงพอที่จะ รองรับสู่กำรแข่งขันใน ภูมิภำค (ทักษะฝีมือและ ภำษำ) -ขำดกำรบริหำรจัดกำร อย่ำงเป็นระบบ และมี ประสิทธิภำพในกำรเพิ่ม มูลค่ำด้ำนกำรเกษตร (ตลำดกลำงสินค้ำ/ ต้นทุนกำรผลิต/กำร รวมกลุ่มหรือสถำบัน เกษตรกร/เกษตร อุตสำหกรรมแปรรูป) - ปัญหำทรัพยำกร ธรรมชำติและ สิ่งแวดล้อมมีแนวโน้ม เริ่มเสื่อมโทรม (กำรบุก รุกพื้นที่ป่ำไม้ ขยะมูล ฝอยในพื้นที่ท่องเที่ยว/ ป่ำต้นน ้ำ/ป่ำพรุ/ป่ำชำย เลน) -แหล่งท่องเที่ยวบนเกำะ ยำวน้อยยังขำดกำร ยกระดับมำตรฐำนกำร พัฒนำและ - นโยบำยของรัฐบำลที่ ก ำหนดให้กลุ่มท่องเที่ยว Andaman Gate Way เป็นกลุ่มที่มีศักยภำพกำร ท่องเที่ยวของจังหวัดพังงำ -ตลำดกำรท่องเที่ยวมีกำร ขยำยตัวเพิ่มมำกขึ้นอย่ำง ต่อเนื่อง - ทิศทำงกำรพัฒนำกำร ท่องเที่ยวแบบ Slow Life สอดคล้องกับศักยภำพของ จังหวัด -กรอบควำมร่วมมือเขต เศรษฐกิจอำเซียน ด้ำนกำร ท่องเที่ยว กำรค้ำกำรลงทุน ด้ำนกำรเกษตร อุตสำหกรรมและ สิ่งแวดล้อม ฯลฯ - นโยบำยกำรก ำหนดพื้นที่ กำรเกษตร (Zoning) ของ รัฐบำลท ำให้เกิดควำม ชัดเจนต่อกำรบริหำร จัดกำรภำคเกษตรในพื้นที่ -ระบบเศรษฐกิจโลก เปลี่ยนแปลงและผันผวนมี ผลกระทบต่อกำรค้ำ กำร ลงทุน ภำคเกษตรกรรม กำรท่องเที่ยว และกำร พัฒนำในด้ำนอื่น ๆ -สถำนกำรณ์ทำงกำรเมือง ส่งผลต่อควำมเชื่อมั่น ด้ำนกำรค้ำ กำรลงทุนกำร ท่องเที่ยวของชำวต่ำงชำติ - นโยบำยขำดควำม ต่อเนื่องในแต่ละช่วงแต่ ละสมัย - ภูมิอำกำศที่แปรปรวน ฝนตกชุกตลอดทั้งปีส่งผล กระทบต่อภำคกำรเกษตร และภำคกำรท่องเที่ยว หลักของจังหวัด -ยังเป็นพื้นที่เสี่ยงภัย พิบัติทำงธรรมชำติ - ภำคอุตสำหกรรมกำร ท่องเที่ยวมีตลำดกำร แข่งขันทั้งในและ ต่ำงประเทศสูงซึ่งอำจ ส่งผลต่อกลุ่มเป้ำหมำย ของนักกำรท่องเที่ยวที่มี อยู่

85 ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) เตย์ ชื่อว่ำชมรมกำร ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยชุมชนชำวเกำะยำว น้อย ที่มีชื่อเสียงและมี กำรจัดกำรที่ดี ได้เป็นอย่ำงดี และมี ชื่อเสียงในระดับประเทศ เช่น ผ้ำบำติก ผ้ำมัด ย้อมจำกสีเปลือกไม้ ใบไม้จำกป่ำชำยเลน ผลิตภัณฑ์จำก กะลำมะพร้ำว เป็นต้น -กำรบริหำรจัดกำรด้ำน สิ่งแวดล้อม กำรจัดกำร ขยะมูลฝอยและกำร รักษำควำมสะอำดมีกำร จัดเก็บเป็นอย่ำงดีมี ภำชนะรองรับอย่ำง เพียงพอและมีควำม สะอำดอยู่ตลอดเวลำ กำรจัดกำรด้ำนกำร ท่องเที่ยว มีกำรจัดสิ่ง อ ำนวยควำมสะดวก พร้อมทั้งที่พัก ระบบ ประปำ กำรสื่อสำร ท่ำเรือ เจ้ำหน้ำที่ดูแล ควำมเรียบร้อย มีบริกำร ด้ำนโทรคมนำคม มีที่ ว่ำงให้นักท่องเที่ยว พักผ่อน ควบคุม กำรใช้ พื้นที่ได้อย่ำงดีส ำหรับ กิจกรรมบนบกและทะเล - มีมำตรกำรรักษำควำม ปลอดภัยและระบบ เตือนภัยอยู่ในระดับที่ดี มำก ประชำสัมพันธ์ยังไม่ ครอบคลุม

86 ปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก สถานที่ จุดแข็ง (Strength) จุดอ่อน (Weakness) โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Treat) - มีกำรให้บริกำร นักท่องเที่ยวอย่ำง ชัดเจน มีเจ้ำหน้ำที่ ประจ ำมีสื่อให้ข้อมูลแก่ นักท่องเที่ยว - ได้มีกำรปรับปรุงและ พัฒนำระบบกำร ให้บริกำรอยู่เสมอ ชุมชนมีส่วนร่วมในกำร บริหำรจัดกำร กำร ท่องเที่ยว ดูแลรักษำ ทรัพยำกร-ธรรมชำติใน พื้นที่ 7.2 การพัฒนาแผนการท่องเที่ยวและเส้นทางการท่องเที่ยวอ าเภอปากพะยูน กำรพัฒนำแผนกำรท ่องเที ่ยวที ่เป็นกำรเริ ่มต้นในกำรร ่วมกันคิดพัฒนำเส้นทำงกำรท ่องเที ่ยวอ ำเภอ ปำกพะยูน โดยพิจำรณำจำกเขตกำรปกครองท้องถิ ่น ซึ่งจะประกอบไปด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง แบ่งเป็น เทศบำลต ำบล 6 แห่ง และองค์กรบริหำรส่วนต ำบล 2 แห่ง คือ • เทศบำลต ำบลปำกพะยูน ครอบคลุมพื้นที่บำงส่วนของต ำบลปำกพะยูน • เทศบำลต ำบลอ่ำวพะยูน ครอบคลุมพื้นที่ต ำบลปำกพะยูน (เฉพำะนอกเขตเทศบำลต ำบลปำกพะยูน) • เทศบำลต ำบลหำรเทำครอบคลุมพื้นที่ต ำบลหำรเทำทั้งต ำบล • เทศบำลต ำบลดอนทรำยครอบคลุมพื้นที่ต ำบลดอนทรำยทั้งต ำบล • เทศบำลต ำบลเกำะนำงค ำครอบคลุมพื้นที่ต ำบลเกำะนำงค ำทั้งต ำบล • เทศบำลต ำบลดอนประดู่ครอบคลุมพื้นที่ต ำบลดอนประดู่ทั้งต ำบล • องค์กำรบริหำรส่วนต ำบลเกำะหมำกครอบคลุมพื้นที่ต ำบลเกำะหมำกทั้งต ำบล • องค์กำรบริหำรส่วนต ำบลฝำละมีครอบคลุมพื้นที่ต ำบลฝำละมีทั้งต ำบล โดยที่แหล่งท่องเที่ยวต่ำงๆ ในเขตกำรปกครองท้องถิ่นของอ ำเภอปำกพะยูน อยู่กระจัดกระจำยโดยรอบ ทั้งบนบก และลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ ซึ่งแต่ละพื้นที่จะมีจุดเด่นของแหล่งท่องเที่ยวที่มีควำมโดดเด่นที่แตกต่ำงกัน ดังนั้น หำกต้องกำร

87 พัฒนำเส้นทำงกำรท่องเที่ยวของพื้นที่ อ ำเภอปำกพะยูน จะต้องพิจำรณำถึงอัตลักษณ์และควำมต้องกำรของผู้มำเยือน จำกกำรศึกษำภำคสนำมพบว ่ำ นักท ่องเที ่ยวที ่มำเยือนพื้นที ่ปำกพะยูนส ่วนใหญ ่เป็นนักท ่องเที ่ยวชำวไทย ส ำหรับ นักท่องเที่ยวชำวต่ำงชำติจะเป็นนักท่องเที่ยวชำยแดนใต้ คือ ประเทศสหพันธรัฐมำเลเซียเป็นหลัก ปี พ.ศ. 2559 จนถึง ปัจจุบัน กำรท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย มีโครงกำรส่งเสริมกำรท่องเที่ยวเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจจำกกิจกรรมกำรท่องเที่ยว ภำยใต้แนวคิด “เมืองต้องห้ำมพลำด...PLUS” ซึ่งจังหวัดพัทลุง เป็น 1 ใน 12 จังหวัดที่อยู่ในโครงกำรนี้ คือ “ท่องเที่ยว แบบธรรมะและธรรมชำติ”ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลจำกกำรประชุมขับเคลื่อนกำรพัฒนำกำรท่องเที่ยวปำกพะยูนอย่ำงยั่งยืน ในวันที่ 12 พฤศจิกำยน 2565 ได้เสนอวิสัยทัศน์ “เมืองท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ที่มีควำมมั่นคงทำงอำหำร บนพื้นฐำน กำรอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม อย่ำงมีส่วนร่วม”ก ำหนดกลุ่มเป้ำหมำยคือ นักท่องเที่ยวประเภท Eco-adventure ครอบครัว กลุ่มอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม กลุ่มผู้มีรำยได้สูง นักท่องเที่ยวชำวไทยในพื้นที่ 3 จังหวัดชำยแดนใต้ และสำมำรถเดินทำงมำ อ ำเภอปำกพะยูนด้วยรถไฟ จำกข้อมูลเบื้องต้น เป็นโอกำสดีส ำหรับประชำชนในพื้นที่ เพื่อกำรสร้ำงงำน อำชีพ น ำไปสู่รำยได้ ให้ชุมชน เสริมสร้ำงคุณภำพชีวิติของคนในชุมชน โดยรักษำไว้ซึ่งควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติและวัฒนธรรม ท้องถิ่น ที่เป็นอัตลักษณ์ของลุ่มน ้ำทะเลสำบสงขลำ ภาพที่ 75 ภูมิศาสตร์ของที่ตั้งแหล่งท่องเที่ยว ปากพะยูน ภาพที่ 75 ภูมิศาสตร์ของที่ตั้งแหล่งท่องเที่ยว ปากพะยูน

88 หำกศึกษำสภำพทำงภูมิศำสตร์ของที ่ตั้งแหล ่งท ่องเที ่ยวเพื ่อสร้ำงเส้นทำงกำรท ่องเที ่ยว เพื ่อควำมชัดเจนและ ตอบสนองควำมต้องกำรของนักท่องเที่ยว สำมำรถก ำหนดแผนพัฒนำและเส้นทำงท่องเที่ยวจำกกลุ่มกิจกรรม 3 กลุ่ม ได้แก่ 1. กำรท่องเที่ยวเชิงธรรมชำติ (สำยกรีน) 2. กำรท่องเที่ยวเชิงศรัทธำ (สำยมูเตลู) 3. กำรท่องเที่ยวเชิงอำหำร (สำยกิน) นอกจำกนี้ เส้นทำงกำรท่องเที่ยวที่แบ่งตำมกลุ่มกิจกรรม ยังเป็นกำรท่องเที่ยวที่นักท่องเที่ยวและเจ้ำของพื้นที่มี ควำมรับผิดชอบต่อทรัพยำกรสิ่งแวดล้อม สังคม และวัฒนธรรม เป็นกำรท่องเที่ยวที่ได้ควำมรู้และประสบกำรณ์ ส่งผลทั้งด้ำน กำยภำพและคุณภำพของคนในชุมชนได้อย่ำงยั่งยืน ในกำรสร้ำง Positioning Map ของพื้นที่ปำกพะยูนจะต้องสร้ำงและ พัฒนำให้เส้นทำงกำรเดินทำงมีควำมสัมพันธ์ไปในทิศทำงเดียวกัน กล่ำวคือ จะต้องเหมำะสมกับสภำพพื้นที่ที่จะใช้เป็น สถำนที่ท่องเที่ยวหรือท ำกิจกรรม ซึ่งจ ำเป็นอย่ำงยิ่งที่จะต้องดึงจุดเด่นของพื้นที่เพื่อให้เกิด Customer Journey ในพื้นที่ ปำกพะยูน กำรสร้ำงเส้นทำงจะต้องส ำรวจองค์ประกอบเสริมที่สำมำรถพัฒนำพื้นที่เพื่อกำรท่องเที่ยวได้ เช่น กฎระเบียบของ พื้นที่ กำรเข้ำถึงแหล่งท่องเที่ยว ทั้งนี้ กำรสร้ำงเส้นทำงกำรท่องเที่ยวจะต้องค ำนึงถึงควำมปลอดภัยของนักท่องเที่ยว และ ผลกระทบต่อสภำพแวดล้อมทำงธรรมชำติและวัฒนธรรมชุมชนไม่ให้เกิดกำรเสื่อมโทรมหรือปรับเปลี่ยนวิถีของคนในพื้นที่ ส ำหรับกำรก ำหนดกิจกรรมกำรท่องเที่ยว จะต้องสร้ำงประสบกำรณ์ให้กับนักท่องเที่ยวในกิจกรรมที่น ำเสนอแบบสมัครใจ เนื่องจำกแต่ละชุมชนมีกิจกรรมที่หลำกหลำย ดังนั้น ควรคัดเลือกกิจกรรมที่นักท่องเที่ยวยินดีมีส่วนร่วมที่ชุมชนจัดเตรียมให้ ซึ่งจ ำเป็นอย่ำงยิ่งที่จะต้องพิจำรณำถึงจุดเด่น โอกำส อุปสรรค ต่อกำรพัฒนำเพื่อกำรท่องเที่ยว พร้อมทั้งเสนอแนวทำงให้ ชุมชนได้คัดเลือก ควำมเหมำะสมตำมก ำหนดของบริบทเชิงพื้นที่ เวลำ และโอกำส ทั้งนี้ หำกก ำหนดกิจกรรมได้แล้วจะ สำมำรถด ำเนินงำนได้ง่ำย อย่ำงไรก็ตำมสิ่งส ำคัญของกิจกรรมนั้น ๆ จะต้องสร้ำงควำมประทับใจ และมีกำรสื่อควำมหมำย ให้แก่นักท่องเที่ยวอย่ำงชัดเจน กำรพัฒนำเส้นทำงและกิจกรรมกำรท่องเที่ยวที่ชุมชนในพื้นที่ปำกพะยูนควรค ำถึง คือ 1. ระยะทำงระหว่ำงกำรเดินทำงแต่ละจุดของแหล่งท่องเที่ยวที่มีกำรท ำกิจกรรมจะต้องมีระยะทำงไม่ไกลมำกนัก เพื่อลดระยะเวลำในกำรเดินทำงของนักท่องเที่ยว 2. ช่วงอำยุของกลุ่มนักท่องเที่ยวและกิจกรรมกำรท่องเที่ยว จะต้องค ำนึงถึงอำยุหรือกลุ่มนักท่องเที่ยว เนื่องจำก นักท่องเที่ยวบำงกลุ่มมีควำมสำมำรถและควำมสนใจที่มีควำมแตกต่ำงกัน 3. กำรก ำหนดระยะเวลำในกิจกรรมส ำหรับนักท่องเที่ยวให้มีกำรเรียนรู้หรือท ำกิจกรรมในระยะเวลำที่เหมำะสม ไม่นำนจนเกินไปเพื่อลดควำมเบื่อหน่ำยของนักท่องเที่ยว

89 กำรก ำหนดรูปแบบของเส้นทำงท่องเที่ยว สำมำรถออกแบบได้เป็น 2 ลักษณะ คือ 1. แบบเส้นตรง เป็นกำรออกแบบเส้นทำงท่องเที่ยวที่มุ่งไปยังจุดหมำยปลำยทำงของแหล่งท่องเที่ยวนั้น สำมำรถ ออกแบบเส้นทำงได้ทั้งระยะใกล้และไกล ตำมวัตถุประสงค์ของจุดหมำยปลำยทำงของกำรเดินทำง 2. แบบเส้นทำงที่มำบรรจบกัน เป็นกำรออกแบบเส้นทำงท่องเที่ยวที่สำมำรถแบ่งได้อีก 2 รูปแบบ กล่ำวคือ เป็น เส้นทำงสำยเดียวที่มำบรรจบกันและเส้นทำงหลำยสำยตัดกัน โดยที่เส้นทำงทั้งสองรูปแบบคล้ำยกัน คือ มีจุดเริ่มต้น และจุดหมำยปลำยทำงเดียวกันหรือเกือบเป็นจุดเดียวกัน แต่ผู้ใช้จะใช้เส้นทำงในกำรเดินทำงแบบทิศเดียว ไม่เดินทำง สวนกลับทำงเดิม จะมีกำรตัดเส้นทำงเป็นวงกลม โดยจะต้องก ำหนดแหล่งท่องเที่ยวแต่ละจุดให้ชัดเจน เพื่อก ำหนด ระยะทำงในกำรเดินทำง ภาพที่ 76 แผนที่แสดงสถานที่เที่ยวในเส้นทางธรรมชาติ ภาพที่ 76 แผนที่แสดงสถานที่เที่ยวในเส้นทางธรรมชาติ

90 ภาพที่ 77 แผนที่แสดงสถานที่เที่ยวในเส้นทางสายมู ภาพที่ 78 แผนที่แสดงสถานที่เที่ยวในเส้นทางสายกิน

91 สรุป จำกกำรศึกษำกำรพัฒนำเส้นทำงกำรท่องเที่ยวพื้นที่ปำกพะยูนในภำพรวม โดยยึดถึงองค์ประกอบของกำร ท่องเที่ยวในพื้นที่ พบว่ำ 1. สิ่งส ำคัญที่สุดที่จะต้องค้นหำจำกควำมต้องกำรของนักท่องเที่ยวที่มีควำมสนใจที่สุดเพื่อเป็นสิ่งดึงดูดใจให้ นักท่องเที่ยวมำเยือนปำกพะยูน ไม่ว่ำจะเป็นกลุ่มของนักท่องเที่ยวสำยธรรมชำติ (สำยกรีน) สำยธรรมะหรือ เชิงศรัทธำ (สำยมู) และนักท่องเที่ยวเชิงอำหำร (สำยกิน) 2. กำรเข้ำถึงแหล่งท่องเที่ยว จะต้องมีควำมสะดวกในกำรเดินทำงและจะต้องเป็นเส้นทำงที่สำมำรถเชื่อมโยงต่อ แหล่งท่องเที่ยวอื่น ๆ ได้อย่ำงทั่วถึง และมีควำมปลอดภัย 3. สิ่งอ ำนวยควำมสะดวกที่บริกำรให้แก่นักท่องเที่ยว เช่น จุดให้บริกำรข้อมูลแหล่งท่องเที่ยว ป้ำยบอกทำง ป้ำยสื่อควำมหมำย ห้องน ้ำ ที่จอดรถ จุดจ ำหน่ำยของที่ระลึก เป็นต้น 4. ทั้งนี้กำรออกแบบแผนที ่ด้วยกำรเริ ่มจำกจุดท ่องเที่ยวหลัก และวัดระยะทำงจำกวงรัศมี (Radius Tourist Mapping) เพื่อเป็นกำรกระจำยรำยได้สู่ทุกพื้นที่ ในช่วงกำรสร้ำงกำรมีส่วนร่วมของทั้ง 8 ต ำบล โดยค้นพบว่ำ กำรพัฒนำแหล่งท่องเที่ยวใหม่ควบคู่ไปกับกำรให้ควำมรู้ในเรื่องกำรท ำแผนและกำรจัดท ำเส้นทำงท่องเที่ยวให้ เกิดควำมยั่งยืนนั้น ควรมีกำรจัดตั้งคณะท ำงำนเพื่อเชื่อมโยงข้อมูลและร่วมกันคิด ร่วมกันออกแบบตั้งแต่ ในช่วงเริ่มต้น

92 7.3การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่าของพื้นที่ศักยภาพพื้นที่และการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในช่วงการ ลงพื้นที่เพื่อการพัฒนาแผน ภาพที่ 79 การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่าของพื้นที่ศักยภาพ ในกำรลงพื้นที่นั้น ทำงทีมที่ปรึกษำได้ท ำกำรศึกษำข้อมูลด้ำนห่วงโซ่คุณค่ำของพื้นที่ ซึ่งเป็นเครื่องมือในกำรช่วย วิเครำะห์กิจกรรมทั้งหมดที ่ช ่วยเพิ ่มมูลค ่ำตั้งแต ่ในขั้นตอนกำรออกแบบกิจกรรม กระบวนกำรผลิต และส ่งมอบไปยัง นักท่องเที่ยว โดยมีองค์ประกอบ 4 ด้ำน ได้แก่ 1)แหล่งท่องเที่ยว/กิจกรรมกำรท่องเที่ยว 2) กำรเดินทำง/ขนส่ง 3)ที่พัก และ 4) อำหำร ซึ่งเป็นห่วงโซ่หลักในกำรส่งมอบประสบกำรณ์ท้องถิ่นแก่นักท่องเที่ยว ซึ่งมีกำรก ำหนดขั้นตอน กลุ่มเป้ำหมำยเพื่อ สร้ำงกำรมีส่วนร่วม พร้อมทั้งสื่อสำรถึงผลที่คำดว่ำคนในพื้นที่จะได้รับ โดยมีรำยละเอียดดังนี้ ขั้นตอน ประสำนงำนกลุ่มเป้ำหมำยเพื่อให้เกิดควำมร่วมมือในกำรเก็บข้อมูลและส ำรวจข้อมูลของชุมชนเพื่อน ำมำ พัฒนำให้เกิดมูลค่ำต่อยอดในกำรท่องเที่ยว กลุ่มเป้าหมายกลุ่มเป้ำหมำยหลัก ตัวแทนชุมชนจำกหน่วยงำนภำครัฐและภำคประชำชนได้คัดเลือกตัวแทนของกลุ่ม เพื่อเข้ำรับกำรฝึกอบรมและปฏิบัติงำนร่วมกันกับนักวิจัย เพื่อให้เกิดทักษะ และได้รับองค์ควำมรู้จำกวิทยำกรในกำรคัดเลือก และจัดท ำเส้นทำงเพื่อกำรท่องเที่ยวของชุมชนเพื่อใช้ในกำรท ำกิจกรรมกำรท่องเที่ยวตำมวัตถุประสงค์ที่ก ำหนดไว้ ผลที่ได้รับ ให้ทำงเลือกแก่ชุมชนในกำรตัดสินใจว่ำในอนำคตชุมชนต้องกำรที่จะขับเคลื่อนกำรท่องเที่ยวไปในทิศทำง ใดและกำรสร้ำงเส้นทำงกำรท่องเที่ยวในชุมชน เนื่องจำกมีแหล่งท่องเที่ยวที่หลำกหลำย เช่น แหล่งท่องเที่ยวทำงธรรมชำติที่ ยังคงควำมสมบูรณ์ แหล่งท่องเที่ยวทำงวัฒนธรรม ประวัติศำสตร์ สถำปัตยกรรม กำรเกษตร หัตถกรรม สุขภำพ และมี ทัศนียภำพที่สวยงำมไม่ว่ำจะเป็นทะเลสำบสงขลำ เกำะต่ำงๆ จุดชมวิว ภูเขำ สวนผลไม้ วิถีประมงพื้นบ้ำน มัสยิด วัด เป็น ต้น นักท่องเที่ยวไม่หนำแน่น เหมำะส ำหรับกำรพักผ่อนในบรรยำกำศครอบครัว มีร้ำนอำหำรท้องถิ่นให้บริกำร มีสิ่งอ ำนวย ควำมสะดวกแก่นักท่องเที่ยว เป็นสถำนที่ที่นิยมในกลุ่มของนักท่องเที่ยวชำวไทยเป็นส่วนใหญ่ มีกำรปรุงอำหำรโดยกำรใช้ วัตถุดิบที่มีอยู่ในท้องถิ่น ท ำให้อำหำรมีรสชำติเป็นแบบดั้งเดิมจำกพืชสมุนไพรต่ำงๆ มีควำมหลำกหลำยทำงประเพณี ศำสนำ และวัฒนธรรม ที่เป็นมนต์เสน่ห์ของชุมชน และมีภูมิปัญญำวิถีชีวิตแบบดั้งเดิมที่น่ำสนใจ เช่น วิถีชำวมุสลิมมำลำยูและวิถี

93 ชำวไทยพุทธ ที่อยู่รวมกันอย่ำงสันติ และเป็นทำงเลือกของกำรท่องเที่ยวเชิงควำมเชื่อและควำมศรัทธำ นอกจำกนี้ยังมีควำม หลำกหลำยทำงอำชีพ เช่น กำรเกษตร ท ำสวน เลี้ยงสัตว์ ค้ำขำย มีสินค้ำผลิตภัณฑ์ของชุมชนที่หลำกหลำย ซึ่งผลิตโดยคน ในชุมชน และสินค้ำมีรำคำไม ่แพง เหมำะที ่จะน ำเป็นของระลึก มีหน ่วยงำนให้ควำมส ำคัญกับกำรท ่องเที ่ยวรวมถึง กำรอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยำกรทำงกำรท่องเที่ยวอยู่ตลอด นอกจำกนี้ ชุมชนปำกพะยูนมีโอกำสพัฒนำต ่อยอดในอนำคตได้ โดยเฉพำะแหล ่งท ่องเที่ยวและผลิตภัณฑ์ ภูมิปัญญำของชุมชนในกลุ่มต่ำงๆ ที ่มีอัตลักษณ์ที่แตกต ่ำงกัน และสำมำรถน ำมำเชื่อมโยงหรือพัฒนำร่วมกันได้ และ ก ำหนดให้เกิดเส้นทำงกำรท่องเที่ยวเชื่อมโยง ได้เสนอแนะแนวทำงในกำรพัฒนำผลิตภัณฑ์ให้ตอบโจทย์ผู้บริโภคโดยเฉพำะ กำรแปรรูปจำกสัตว์น ้ำจำกทะเลสำบสงขลำ ข้ำวสังข์หยด ที่ชุมชนคัดเลือกมำเพื่อเป็นสินค้ำเด่นของชุมชน ✓ 8. แผนพัฒนาแบบบูรณาการด้านการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (เป้าหมายสูงสุด และแนวทางพัฒนาบุคลากร การมี ส่วนร่วม พัฒนาแหล่งท่องเที่ยวทางกายภาพ พัฒนาสาธารณูปโภคพื้นฐาน การส่งเสริมด้านสิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม การบริการด้านการท่องเที่ยว และการประชาสัมพันธ์) กำรท ำแผนพัฒนำแบบบูรณำกำรด้ำนกำรท่องเที่ยวอย่ำงยั่งยืน เพื่อให้บรรลุเป้ำหมำย จึงจ ำเป็นต้องระบุกลไกกำร ขับเคลื่อน โดยสำมำรถแบ่งแนวทำงกำรพัฒนำใน 3 หัวข้อส ำคัญดังต่อไปนี้ 8.1 รูปแบบและกระบวนการท างานเพื่อให้เกิดการบูรณาการด้านการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน รูปแบบและกระบวนกำรท ำงำนเพื ่อให้เกิดกำรบูรณำกำรด้ำนกำรท ่องเที ่ยวอย ่ำงยั ่งยืน สามารถแบ่ง ออกเป็น 3 ระดับ โดยในระดับแรกนั้น เป็นกำรบูรณำกำรในระดับผลลัพธ์ นั่นหมำยถึงควำมพยำยำมของกำรขับเคลื ่อน โครงกำร/กิจกรรมต่ำงๆ ในแผนพัฒนำกำรท่องเที่ยวเพื่อขับเคลื่อนให้เป็นไปตำมวิสัยทัศน์ โดยมีกำรก ำหนดเป้ำหมำยสูงสุด กล่ำวคือ กำรที่ปำกพะยูน จะก้ำวไปสู่ “เมืองท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ทีมีความมั่นคงทางอาหารบนพื้นฐานการอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อมอย่างมีส่วนร่วม และพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล” นั้น จ ำเป็นต้องสร้ำง กลไกและเครื่องมือที่เน้นกำรมีส่วนร่วมของทุกภำคส่วนเป็นส ำคัญ ทั้งนี้ ในกำรจัดท ำแผนพัฒนำกำรท่องเที่ยวอย่ำงยั่งยืนของ อ ำเภอปำกพะยูน จึงได้มีกำรจัดตั้งคณะท ำงำน โดยมีนำยอ ำเภอเป็นประธำน และน ำทีมนำยกองค์กำรปกครองส่วนท้องถิ่น ของ 8 พื้นที่ พร้อมคณะอำสำสมัครที่ต้องกำรเข้ำร่วมเป็นส่วนหนึ่ง มำขับเคลื่อนและสร้ำงควำมเข้ำใจเกี่ยวกับกำรพัฒนำ กำรท่องเที่ยวอย่ำงยั่งยืน และตระหนักถึงเป้ำหมำยร่วมกันตำมวิสัยทัศน์ที่ได้ร่วมกันตั้งไว้ ในระดับที่ 2 คือกำรบูรณำกำรในระดับกำรบริหำรจัดกำร ของหน่วยงำนภำครัฐในระดับพื้นที่ ประกอบ ไปด้วยหน ่วยงำนพี ่เลี้ยงที ่ได้จัดตั้งให้องค์กำรปกครองส ่วนท้องถิ ่นที ่สำมำรถเป็นศูนย์กลำงในกำรจัดกำรประชุมระดม ควำมคิดเห็นพร้อมเป็นสถำนที่ที่เดินทำงได้สะดวก โดยองค์กำรปกครองส่วนท้องถิ่นมีบทบำทในกำรเป็นผู้ประสำน ส่งเสริม และร่วมพัฒนำตำมกรอบแนวคิดกำรท่องเที่ยวอย่ำงยั่งยืน รวมถึงกำรพัฒนำแหล่งท่องเที่ยวทำงกำยภำพ พัฒนำสำธำรณูปโภค พื้นฐำนแบบองค์รวม กำรส่งเสริมด้ำนกำรจัดกำรสิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมอันดีงำม รวมถึงกำรจัดกำรสิ่งอ ำนวยควำมสะดวก