ข้อพิจารณาฝ่ายอำนวยการ

ข้อพิจารณาฝ่ ายอาํ นวยการ
Staff Study

พ.อ.ชาตรี แสงทองศรีกมล

วตั ถุประสงค์

เพือ่ ทบททวนความเขา้ ใจเบ้ืองตน้ ใน :
บทบาทหนา้ ที่ของ ฝอ. ในการนาํ เสนอแนวทาง
แกป้ ัญหา
การใชข้ อ้ พิจารณาของ ฝอ. ในรูปแบบต่างๆ

ขอบเขตการบรรยาย

- กล่าวนาํ
- ขอ้ พจิ ารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ / บนั ทึกความเห็น
- รูปแบบของขอ้ พจิ ารณาฯ/บนั ทึกความเห็น
- การเขียนขอ้ พจิ ารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ
- ตวั อยา่ งการเขียนขอ้ พิจารณาฝ่ ายอาํ นวยการ

กล่าวนาํ

 ใครคอื ฝ่ ายอาํ นวยการ ?

งานในหนา้ ทีร่ ่วมของฝ่ ายอํานวยการ
ใหข้ ่าวสาร

กาํ กบั ดูแล ประมาณการ

ทําแผน / คําสงั่ ใหข้ อ้ เสนอ

5

กล่าวนาํ

 การแก้ปัญหาทางทหาร (Military problem solving)
 วธิ แี ก้ปัญหาอย่างมรี ะเบียบซ่ึงทางทหารใช้อยู่เสมอ

 ได้แก่
 การประชุมตกลงใจ
 การทาํ บนั ทกึ เสนอ / ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ
 การปฏบิ ตั ติ ามลาํ ดบั การปฏบิ ตั งิ านของ ผบ. - ฝอ. /
กระบวนการแสวงข้อตกลงใจทางทหาร

ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ(Staff study)

 เป็นเอกสารราชการท่รี วบรวมการวเิ คราะห์ปัญหา
 อย่างถูกต้ องรัดกุม
และให้ข้อเสนอแนะวิธกี ารแก้ปัญหาน้ันไว้ด้วย

ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ(Staff study)

 เอกสารของ ฝสธ.อย่างเป็นทางการ ซ่ึงมกี าร
วิเคราะห์ปัญหา
 อย่างถูกต้อง รัดกุม
 ให้ข้อเสนอแนะวธิ กี ารแก้ปัญหาน้ันไว้ด้วย

 มี ๖ ข้อ คอื ปัญหา, ข้อเทจ็ จริง, สมมุตฐิ าน,
ข้อพิจารณา, ข้อสรุป และ ข้อเสนอ

ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ(Staff study)

 เป็นเอกสารท่ผี ู้ใต้บงั คบั บญั ชา(ฝอ.) เสนอ
ผู้บงั คับบัญชา
 เพ่ือแสดงความเหน็ หรือเสนอแนะแนวทางพิจารณา
วนิ ิจฉัย
 หรือ ดาํ เนินการในเร่ืองท่เี สนอ

ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ(Staff study)

 อาจใช้เทคนคิ ในการแก้ปัญหาโดยทว่ั ไป
 แล้วนาํ คาํ ตอบมาเขยี นเรียบเรียง

วตั ถุประสงค์ (Objective)

 ช่วย ผบ. ในการตกลงใจ
 เป็นเคร่ืองมอื ของ ฝอ. ในการแก้ปัญหาอย่างมเี หตผุ ล มี

ระเบยี บ
 เป็นส่อื ความคิดในการตกลงใจ และทาํ ความเข้าใจ

อะไรคอื บนั ทกึ เสนอ หนงั สือ
รบั รอง
 หนังสอื ราชการ รายงานการ
ประชมุ
 หนังสอื ภายนอก บนั ทึก
 หนงั สอื ภายใน อื่นๆ
 หนงั สอื ประทบั ตรา
 หนงั สอื ส่งั การ
 หนงั สอื ประชาสมั พันธ์
 หนังสอื ท่เี จ้าหน้าท่จี ัดทาํ ข้นึ

บนั ทึก

 คือ การเขยี นข้อความราชการ
 เพ่ือเสนอต่อผู้บังคับบญั ชา หรือ
 ผู้บงั คบั บัญชาส่งั การแกผ่ ู้ใต้บงั คับบัญชา หรือ
 ระหว่างหน่วยราชการในกระทรวง ทบวง กรม เดียวกนั
ติดต่อกนั

ประเภทการบันทึก

โดยปกตกิ ารบันทกึ แบ่งออกเป็ น ๕ ประเภท คือ
๑) บันทกึ ย่อเรื่อง
๒) บนั ทกึ รายงาน
๓) บนั ทกึ ความเห็น
๔) บันทกึ ส่ังการ
๕) บันทกึ ตดิ ต่อ

14

บนั ทึกความเห็น

 คือ ขอ้ ความท่ีเขียนหรือพิมพแ์ สดงความรู้สึกนึกคิด ของตน
เกี่ยวกบั เรื่องท่ีบนั ทึกวา่
 อะไร เมื่อไร ที่ไหน ใคร ทาํ ไม อยา่ งไร เร่ืองใดเร่ืองหน่ึง
 เพอื่ ช่วยการประกอบการพิจารณาสงั่ การ

 ใช้กระดาษบนั ทกึ ข้อความ
 มี ๔ ข้อ คอื ปัญหา, ข้อเทจ็ จริง, ข้อพิจารณา, ข้อเสนอ

ข้อพิจารณาฝ่ ายอาํ นวยการ VS บันทกึ เสนอ

ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ  การทาํ บนั ทกึ ความเหน็
ปัญหา  ปัญหา
สมมุตฐิ าน  ข้อเทจ็ จริง
ข้อเทจ็ จริง  ข้อพิจารณา
ข้อพิจารณา  ข้อเสนอ
ข้อสรปุ
ข้อเสนอ

รปู แบบ (Form)

 แตกต่างกนั ไปตามลักษณะหน่วยงาน
 นยิ มปฏบิ ตั ิ ๓ ลักษณะ คือ

ต่อท้ายเร่ืองเดมิ (Appending)
ปะหน้าเร่ืองเดมิ (Covering)
ต้ังเร่ืองข้นึ ใหม่ (Arranging)

ต่อท้ายเร่ืองเดมิ (Appending)

 กรณที ่ใี ช้
 หน่วยงานอ่นื มีหนังสอื หรือ บนั ทกึ เสนอเข้ามา
 เขียนบันทกึ ต่อท้ายหนังสอื หรือบันทกึ เร่ืองเดิมท่มี ีมาน้ัน (บริเวณ
ท่วี ่าง) โดยข้อความท่บี นั ทกึ ไม่ยาวมากและมีหน้ากระดาษพอท่จี ะ
บนั ทกึ ต่อท้ายได้
 ผู้เสนอมีความใกล้ชิดกบั ผู้บังคับบัญชา เช่น ตาํ แหน่งเลขานุการ
หรือฝ่ ายเสนาธกิ าร
 ใช้นาํ เรียนผู้บงั คบั บญั ชา หรือเวียนทราบภายในหน่วยเท่าน้นั

ต่อท้ายเร่ืองเดมิ (Appending)

 รูปแบบ
 ไม่มชี ่ือเร่ืองและไม่มีคาํ ลงท้าย
 คาํ ข้ึนต้น “เรียน” หรือตามฐานะของ ผบ.
ตัวอย่าง
 สรปุ เร่ืองเดมิ ให้ส้นั ครอบคลุม 5 W(ใคร, ทาํ อะไร, เม่ือไร, ท่ไี หน
และทาํ ไม/ในกรณเี ร่ืองเดิมส้นั หรือกระชับอยู่แล้ว ไม่ต้องสรปุ ก็
ได้
 เพ่ิมเติมความคิดเหน็ หรือข้อมูลท่เี ก่ยี วกบั การในหน้าท่ขี องตน
 ข้อเสนอแนะว่าควรทาํ อย่างไรต่อไป เพ่ือให้บรรลุภารกจิ
 ลงช่ือผู้ทาํ บนั ทกึ (ไม่มีวงเลบ็ ช่ือเตม็ ), ลงตาํ แหน่งผู้บนั ทกึ ใน
บรรทดั ต่อมา และ ลงวันเดือนปี ท่บี ันทกึ ในบันทกึ สดุ ท้าย

ปะหน้าเร่ืองเดมิ (Covering)

 กรณที ่ใี ช้

 คล้ายกบั แบบต่อท้ายเร่ืองเดมิ (หน้ากระดาษไม่พอท่จี ะบันทกึ
ต่อท้ายได้)

 ฝ่ ายอาํ นวยการมีข้อมูลหรือข้อคิดเหน็ ท่หี ลากหลาย เพ่ิมเติม
 ใช้นาํ เรียนผู้บังคับบัญชา หรือเวียนทราบภายในหน่วย

เช่นเดยี วกบั แบบต่อท้ายเร่ืองเดิม

ปะหน้าเร่ืองเดมิ (Covering)

 รูปแบบ

 เช่นเดยี วกบั บันทกึ ความเหน็ แบบต่อท้ายเร่ืองเดิม แต่ใช้
กระดาษบนั ทกึ ข้อความแผ่นใหม่ ตัวอย่าง

 ส่วนหัวเร่ืองของกระดาษบันทกึ ข้อความ ให้เว้นไว้ หรืออาจเขียน
ได้โดย คดั ลอกเฉพาะส่วนหัวเร่ืองของเร่ืองเดิม เท่าน้ัน (สบ.ทบ.
ให้ข้อแนะนาํ ว่าควรจะเขียน)

 เน้อื เร่ืองมี ๔ ข้อ ได้แก่ ปัญหา, ข้อเทจ็ จริง, ข้อพิจารณา และ
ข้อเสนอ ซ่ึงอาจมคี รบท้งั ๔ ข้อ หรือไม่ครบกไ็ ด้

ต้งั เร่ืองข้นึ ใหม่ (Arranging)

 กรณที ่ใี ช้
 เพ่ือพิจารณาหาแนวทางปฏบิ ตั ิจากเร่ืองเดิม หรือ
หนังสอื จากหน่วยอ่นื
 จากความริเร่ิมของ ฝสธ. เก่ยี วกบั ภารกจิ หรือ
เหตุการณใ์ หม่ๆ เช่น ขออนุมตั ิหลักการ หรือ
โครงการใหม่
 มีเร่ืองท่ตี ้องพิจารณาอย่างรอบคอบ/ใช้ข้อมูล
ประกอบมาก

ต้งั เร่ืองข้นึ ใหม่ (Arranging)

 รูปแบบ
 ใช้รูปแบบหนังสอื ภายใน ประกอบด้วยโครงสร้าง ๔ ส่วน
หัวเร่ือง (Heading)
 เน้ือเร่ือง (Body)
 จุดประสงค์ (Objective)
ท้ายเร่ือง (Ending)

แบบฟอรม์
หนงั สือภายใน

ต้งั เร่ืองข้นึ ใหม่ (Arranging)

 เน้ือเร่ือง
ข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ
แบบสมบูรณม์ ี ๖ ข้อคือ  การทาํ บนั ทกึ ความเหน็
ปัญหา  ปัญหา
สมมุติฐาน
ข้อเทจ็ จริง  ข้อเทจ็ จริง
ข้อพิจารณา  ข้อพิจารณา
ข้อสรุป  ข้อเสนอ

ข้อเสนอ

ต้งั เร่ืองข้นึ ใหม่ (Arranging)

สามารถกาํ หนดได้ ๕ แบบ ( 5 Formats)

ตาม ระเบียบ บก.ทท.

หัวเรื่อง ส่วนราชการ ...............................................................................................................
ท่ี ..................................................... วนั ท่ี .................................................................
เร่ือง ...........................................................................................................................
(คําขึน้ ต้น) .....................................................................................................

๑. ปัญหา

๒. สมมตุ ฐิ าน

เนื้อเร่ือง ๓. ข้อเทจ็ จริง
๔. ข้อพจิ ารณา

๕. ข้อสรุป

๖. ข้อเสนอ

จุดประสงค์ จึง ...........................................

ท้ายเร่ือง (ลงชื่อ) ..........................................................
(พมิ พ์ชื่อเตม็ )
(ตาํ แหน่ง)

หัวเรื่อง ส่วนราชการ ...............................................................................................................
ที่ ..................................................... วนั ที่ .................................................................
เร่ือง ...........................................................................................................................
(คําขึน้ ต้น) .....................................................................................................

๑. ปัญหา

เนื้อเรื่อง ๒. ข้อเท็จจริง
๓. ข้อพจิ ารณา

๔. ข้อเสนอ

จุดประสงค์ จงึ ...........................................

ท้ายเรื่อง (ลงช่ือ) ..........................................................
(พมิ พ์ชื่อเต็ม)
(ตาํ แหน่ง)

หัวเรื่อง ส่วนราชการ ...............................................................................................................
ท่ี ..................................................... วนั ที่ .................................................................
เรื่อง ...........................................................................................................................
(คาํ ขึน้ ต้น) .....................................................................................................

๑. ...(ปัญหา)...

เนื้อเรื่อง ๒. ข้อเทจ็ จริง
๓. ข้อพจิ ารณา

๔. ข้อเสนอ

จุดประสงค์ จงึ ...........................................

ท้ายเรื่อง (ลงชื่อ) ..........................................................
(พมิ พ์ชื่อเตม็ )
(ตาํ แหน่ง)

หัวเรื่อง ส่วนราชการ ...............................................................................................................
ที่ ..................................................... วนั ท่ี .................................................................
เร่ือง ...........................................................................................................................
(คาํ ขนึ้ ต้น) .....................................................................................................

๑. ...(ปัญหา)...

เนื้อเรื่อง ๒. ...(ข้อเท็จจริง)...
๓. ...(ข้อพจิ ารณา)...

๔. ข้อเสนอ

จุดประสงค์ จึง ...........................................

ท้ายเรื่อง (ลงช่ือ) ..........................................................
(พมิ พ์ชื่อเตม็ )
(ตาํ แหน่ง)

หัวเรื่อง ส่วนราชการ ...............................................................................................................
ที่ ..................................................... วนั ที่ .................................................................
เรื่อง ...........................................................................................................................
(คําขนึ้ ต้น) .....................................................................................................

๑. ...(ปัญหา หรือ ปัญหา + ข้อเทจ็ จริง)...

เนื้อเรื่อง ๒. ...(ข้อเท็จจริง+ข้อพจิ ารณา หรือ ข้อพจิ ารณา)...
๓. ข้อเสนอ

จุดประสงค์ จึง ...........................................

ท้ายเรื่อง (ลงช่ือ) ..........................................................
(พมิ พ์ช่ือเต็ม)
(ตาํ แหน่ง)

หัวเร่ือง ส่วนราชการ ...............................................................................................................
ที่ ..................................................... วนั ที่ .................................................................
เรื่อง ...........................................................................................................................
(คาํ ขนึ้ ต้น) .....................................................................................................

๑. ...(ปัญหา + ข้อเทจ็ จริง + ข้อพจิ ารณา)...

เนื้อเร่ือง
๒. ข้อเสนอ

จุดประสงค์ จงึ ...........................................

ท้ายเร่ือง (ลงช่ือ) ..........................................................
(พมิ พ์ช่ือเตม็ )
(ตาํ แหน่ง)

รูปแบบข้อพจิ ารณา ฝอ./บนั ทกึ ความเห็น

 ระเบียบงานสารบรรณ พ.ศ.๒๕๕๕ บนั ทึกมี ๓ กรณี คือ

๑) ไม่ใชก้ ระดาษบนั ทึกขอ้ ความ ( )บนั ทึกต่อเน่ือง ต่อท้ายเรื่องเดมิ

๒) ใชก้ ระดาษบนั ทึกขอ้ ความ ปะหน้าเร่ืองเดมิ
๓) ใชร้ ูปแบบหนงั สือภายใน ต้งั เร่ืองขนึ้ ใหม่

การเขยี นข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ

 ความยาว
 ไม่มกี ารกาํ หนดตายตัว ข้นึ อยู่กบั ผู้บงั คับบญั ชาว่า มคี วามชอบ
และต้องการอย่างไร
 ปกติไม่ควรเกนิ ๒ หน้า
 รายละเอยี ดให้ทาํ เป็นผนวก อนุผนวก ใบแทรก ใบแนบ
ประกอบ
 หากมคี วามจาํ เป็น อาจเขยี น ๓-๔ หน้ากไ็ ด้ แต่ไม่ควรเขยี น ๕-
๖ หน้า

การเขยี นข้อพิจารณาของฝ่ ายอาํ นวยการ

 รูปแบบ
 ใช้รูปแบบหนังสอื ภายใน ประกอบด้วยโครงสร้าง ๔ ส่วน
หัวเร่ือง (Heading)
 เน้ือเร่ือง (Body)
 จุดประสงค์ (Objective)
ท้ายเร่ือง (Ending)

หัวเร่ือง (Heading)

บนั ทึกขอ้ ความ

.ส..่ ว..น...ร..า..ช..ก...า.ร.............................................................................................
ท...่ี............................................................................................................ว..น.ั ..ท..่ี
เ..ร.ื่.อ..ง.....................................................................................................................
(คาํ ขนึ้ ต้น) .....................................................................................................

ตวั เร่ือง (Body)

 ปัญหา (Problem)
 ข้อเทจ็ จริง (Information)
 ข้อพิจารณา (Analyses)
 ข้อเสนอ (Suggestion)

ปัญหา

 อะไรคือปัญหา / จะทาํ อะไร(ภารกจิ )
 สรุปประเดน็ ให้มีความชัดเจน
 สรุปประเดน็ ให้ส้นั
 อาจใช้ข้อย่อยช่วย
 นาํ เสนอแนวทางการแก้ปัญหาอย่างไร

ตวั อย่างการเขยี นปัญหา

 เขยี นขออนุมัติ เช่น ... กพ.ทบ. ขออนุมัตหิ ลักการ

กาํ หนดคุณสมบตั ิ น.สญั ญาบัตร เข้ารับการศกึ ษา
หลักสตู รหลักประจาํ รร.สธ.ทบ. ประจาํ ปี งบประมาณ
๔๙ และ ปี งบประมาณ ๕๐ เป็นต้นไป

 เขยี นเป็นจุดประสงค์ เช่น ... เพ่ือเสนอแนะการย้าย

สถานท่ตี ้ัง รร.สธ.ทบ.

 แปลงนโยบาย/หาแนวทางไปส่กู ารปฏบิ ัติ เช่น ...

แนวทางการปรับปรงุ โครงสร้างการจัดหน่วยใน ทบ. โดยรวม ศทท.
ทบ. ไว้ในการจดั ของ สส. และปรับอตั รา จก.สส. เป็น พล.ท.

ข้อเทจ็ จริง (Information)

 กล่าวถงึ ข้อเทจ็ จริงท่มี อี ทิ ธพิ ลต่อปัญหา หรือต่อคาํ แก้ปัญหาน้นั
 อย่านาํ ข้อเทจ็ จริงท่ไี ม่จาํ เป็นมาเขยี น
 ก่อนจะเขยี นข้อเทจ็ จริงลงไป จงถามตวั เองเสยี ก่อน

 มอี ะไรท่ที าํ ให้คาํ กล่าวน้ีเป็นความจริง ท่ปี ฏเิ สธไม่ได้
 มเี อกสาร/หลักฐานยนื ยันหรือไม่
 เก่ยี วข้องกบั ปัญหาท้งั หมดอย่างไร
 ช่วยทาํ ให้ปัญหากระจ่างข้นึ ได้อย่างไร

ข้อเทจ็ จริง (Information)

 ต้องไม่ใช่
 ความเหน็ ของท่านเอง
 กรณนี กึ ฝนั หรือการเดา
 เร่ืองท่นี ่าจะเป็น หรือการทกึ ทกั เอา

ข้อพิจารณา (Analyzing)

 เป็นข้อท่มี คี วามสาํ คญั มากท่สี ดุ
 เป็นการพิจารณาวเิ คราะห์ปัจจยั ท่เี ก่ยี วข้องในรายละเอยี ด

ได้แก่
 ปัญหาและข้อเทจ็ จริงท่ตี ้งั ข้นึ
 รวมเข้าด้วยกบั เหตผุ ลต่าง ๆ ตามความคดิ เหน็ ของผู้ทาํ

ข้อพิจารณา
 พยายามตดั ส่งิ ท่ไี ม่สาํ คญั ออกไป
 มคี วามรัดกุม พัฒนาไปตามข้นั ตอน และข้อมูลตามลาํ ดบั ท่ี

สมเหตผุ ล

ข้อพิจารณา (Analyzing)

 เป็นข้อท่มี คี วามสาํ คญั มากท่สี ดุ
 เป็นการพิจารณาวเิ คราะห์ปัจจยั ท่เี ก่ยี วข้องในรายละเอยี ด

ได้แก่
 อาจกาํ หนดเป็นคาํ แก้ปัญหาไว้หลายๆทาง แล้วนาํ มา

วเิ คราะห์พิจารณาถงึ ผลดแี ละผลเสยี ของคาํ แก้ปัญหาต่างๆ
 การนาํ เสนอข้อมลู ท่เี ป็นตวั เลข/ตาราง จะทาํ ให้การอธบิ าย

หรือเสนอคาํ แก้ปัญหาชัดเจนย่ิงข้นึ
 ถ้ามคี วามยาวมาก จะต้องทาํ เป็นผนวกประกอบต่างหาก

ข้อเสนอ (Suggestion)

 กล่าวถงึ หนทางปฏบิ ตั ดิ ้วยข้อความท่ชี ัดเจนกะทดั รัด
โดยทว่ั ไปมกั จะระบุว่าให้ใคร (หน่วยใด) ทาํ อะไร

 ต้องครอบคลุมทุกข้นั ตอนของปัญหา
 ต้องตรงกนั กบั ข้อสรปุ ของข้อพิจารณาข้างต้น

จุดประสงค์ (Objective)

 ทกุ เร่ืองท่เี ขยี นจะต้องมจี ุดประสงค์ (ขมวดท้าย)
 ควรระบุให้ถกู ต้องชัดเจนว่าต้องการให้ผู้บังคบั บญั ชาทาํ อะไร

เช่น
 จงึ เรียนมาเพ่ือกรณุ าทราบ
 จงึ เรียนมาเพ่ือกรณุ าอนุมตั ติ ามท่ี ... เสนอในข้อ ...
 จงึ เรียนมาเพ่ือกรณุ าดาํ ริ (เร่ืองใดต้องระบุให้ชดั เจน)

จุดประสงค์ (Objective)

 อย่าเขยี นว่า
 “จึงเรียนมาเพ่ือกรณุ าพิจารณาและดาํ เนินการต่อไป”
 สาํ หรับการนาํ เรียนผู้บังคบั บญั ชาโดยหน่วยท่ที าํ หน้าท่ี
ฝ่ ายอาํ นวยการ เพราะผู้บงั คับบัญชาจะไม่พิจารณา
เร่ืองทว่ั ๆ ไป หรือเร่ืองท้งั หมด

จุดประสงค์ (Objective)

ตวั อย่าง
 จงึ เรียนมาเพ่ือกรณุ าพิจารณา หากเหน็ เป็นการสมควร
กรณุ าอนุมตั ติ ามเสนอในข้อ…. ท้งั น้อี ยู่ในอาํ นาจของ….ซ่ึง
มอบให้ …. อนุมตั ติ ามคาํ ส่งั ….ท่ี กห…. ลง…. และกรณุ า
ลงนามในหนงั สอื ท่แี นบ

ท้ายเร่ือง (Ending)

 ลงนามผู้จัดทาํ
 รายการของผนวกต่างๆ
 ความคดิ เหน็ ของผู้รับเร่ืองผ่าน
 ข้อตกลงใจของผู้มอี าํ นาจอนุมตั ิ



ข้นั ตอนของการจัดทาํ ข้อพิจารณาฯ

 การช้ีเฉพาะ และ กาํ หนดปัญหา
 การค้นคว้า และ รวบรวมข้อมูล
 การตคี วามข้อมูล
 การประเมนิ ค่า คาํ แก้ปัญหา
 การเตรียมการจัดทาํ (ร่าง - จัดทาํ )
 การแก้ไข ปรับปรุง