1.3

3หนวยการเรยี นรทู ี่

ประเพณแี ละความเช่ือ
ในทองถิ่น



ใบความรูท่ี 1
เรือ่ ง ประเพณีราํ ผีฟา

 ความเชอ่ื เกี่ยวกับพิธีการราํ ผีฟา
ตามปกติชาวอีสานจะทาํ พธิ ีกรรมเก่ยี วของกับผีฟาหลายลักษณะ เช$น ทาํ บุญบง้ั ไฟในเดือนหก

การเลี้ยงผฟี าในเดือนสาม หรือการลาํ ผฟี าเพ่ือรกั ษาผูป-วย เปน. ตน
องค0ประกอบการลําผีฟาจะมสี ส่ี $วนคือหมอลําผีฟา (หมอจาํ้ หรือกก) หมอแคน (หมอมา)

ผปู ว- ยและเครื่องคายกระบวนการลําจะเรม่ิ โดยการทคี่ รูบา (หมอลําผีฟา) กล$าวคําไหวครูและเสีย่ งทาย
อธิษฐานวา$ จะหายจากโรคหรอื ไม$
ศึกษาเพม่ิ เติมจากลงิ ก0 https://www.youtube.com/watch?v=geua7dbZ9ec

 ขนบธรรมเนยี มประเพณีทองถน่ิ
ประเพณีท่ีคนในทองถิ่นยึดถือปฏิบัติมีประเพณีต$างๆที่สืบทอดกันมาเป.นการผสมผสานระหว$าง

ความเช่ือในพระพุทธศาสนาความเชื่อเรื่องผีและความเชื่อเร่ืองพราหมณ0จําแนกเป.นประเพณีเกี่ยวของ
กับชีวิต ประเพณีการเกษตรและฮีตสิบสองรูปแบบทางสังคมอ่ืนๆชาวบาน(ญัฮกรูหรือเนียะกุล)เป.นชนกล$ุม
นอยท่ีอาศัยอยู$ตามไหล$เขาหรือเนินเขาเต้ียๆในเขตจังหวัดนครราชสีมาและเพชรบูรณ0บริเวณท่ีติดต$อกับ
จังหวัดชัยภูมิชาวบนนิยมเลือกค$ูครองในหมู$เดียวกันดวยการชักนําของผูใหญ$แต$ละฝ-ายหรือโดยงานประเพณี
ประจําปVชาวบานเลือกค$ูครองโดยการเนนนิสัยใจคอขยันขันแข็งเอาการเอางานมากกว$ารูปร$างหนาตาและ
ฐานะครอบครวั

ชาวบานดั้งเดิมมีอาชีพหลักในการทําไร$แบบผสมบนที่สูงนิยมปลูกขาวโพด มันสําปะหลัง
ปอ มีการเลย้ี งสตั ว0เพ่อื ใชเป.นอาหาร เช$น เปด. ไก$ หมู วัว ควาย สุนัข เป.นตน

ในอดีต ชาวบานเรียนรูภายในครอบครัว เครือญาติ กล$ุมเพื่อน และพระสงฆ0 เรียนรูจากสุภาษิต คํา
คม นทิ าน เพลง การละเลน$ ขนบธรรมเนียมประเพณี

ชาวบนมีพิธีเล้ียงปู-ตา (ผีบรรพบุรุษ) ในเดือนหา เดือนหก ก$อนพิธีจะใชไมทําเป.นรูปชาง
มา หอก ดาบ ปYน ไวที่ศาลเจา เมื่อถึงวันเลี้ยง ชาวบนจะมาพรอมกันท่ีศาลา มีการประโคมดนตรี เช$น โทน
ปZVแกว แคน มกี ารเขาทรงผี เซน$ ผ

 ขัน้ ตอนในการประกอบพธิ ี
การฟอนผีฟาจะกระทําขึ้นในระหว$างวันขึ้น 13 ถึง15 คํ่า เดือน 5 คือเดือนเมษายน และ ในวัน

เขาพรรษา ออกพรรษา ซึ่งประชาชนไปทําบุญกันมาก ความหมายของการกลับส$ูเหยาของชาวอีสานน้ัน
นอกจากมากราบไหวผูบังเกดิ เกลาของตนแลว เขาจะพากันไปกราบไหวพระเจาตื้อ นอกจากนน้ั ยงั มีการรา$ ยรํา
บางสรวงที่เรยี กวา$ ฟอนผีฟา เพอ่ื เปน. การเสน$ สรวงทพ่ี ระองค0เจาตื้อ ไดบันดาลใหพวกเขามีความร$มเย็นเป.นสุข
ในรอบปทV ผ่ี า$ นมาอกี ดวย นางเทยี มทุกคนจะนงั่ สงบในท$าสมาธิ และ ประนมมือ

ในระหว$างทําพิธีจะมีหมอแคนขับกล$อมนางเทียม เม่ือผีฟาเขาสิงจะมีอาการตัวสั่น กระทืบเทา แลวสั่ง
ใหหาเครอื่ งแต$งตวั ตามทีช่ อบมาสวมใส$ ซงึ่ แตล$ ะคนจะทราบแลววา$ แต$ละองค0นั้น ชอบแตง$ ตัวชนดิ ใด เช$นผีฟา
ผาแดง ชอบผาสแี ดง สไบแดงและดอกไมแดง เปน. ตน

บางคนก็โพกผาขามมาผาไหม เค้ียวหมากพลู กินเหลา บางคนก็สูบบุหร่ีผสมพริกข้ีหนู โดยปราศจาก
อาการไอหรือจาม เม่ือแตง$ ตัวเสร็จก็ลุกข้ึนรํา บางองค0 ก็ลกุ ขน้ึ รา$ ยรําเป.นจงั หวะเขากบั เสยี งแคน สดุ แต$ทาํ นอง
แคนจะพาไป ซึ่งโดยมากเปน. พญาลอบทจรน้ภี าษาพ้นื เมืองเรยี กว$า " ลอ$ งโขง " บาง " แมลงภ$ูชมดอกไม " บาง
ชาวบานตามแถบนนั้ ถาใครเจ็บปว- ยตองการอยากรูขา$ วถงึ ยาติพ่ีนองทอี่ ยห$ู $างไกลว$าเปน. อย$างไร โดยมากมักจะ
บอกไดเป.นท่ถี ูกตอง

***จะเห็นไดว้ า่ คนสมยั ก่อนเชือในเรืองของผที ีใหค้ วามคุม้ ครองมาก จึงเกิดเป็ นพิธีกรรมต่างๆ ข(ึนมา
ตามทีเห็นกนั ซึงทีจริงแลว้ พิธีกรรมต่างๆ ไดแ้ ฝงไดด้ ว้ ยความทีตอ้ งรู้จกั เคารพนบั ถือและทาํ บุญใหก้ บั
บรรพบุรุษซึงสิงเหล่าน(ีเองจะทาํ ใหเ้ ขาคอยช่วยเหลือคุม้ ครองเรา

กิจกรรมท่ี 1
เร่อื ง เรยี นรปู ระเพณรี ําผีฟา

ช่ือ........................................................สกลุ ......................................เลขท.่ี .................. .....ชนั้ ......................
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

คําชแี้ จง : ใหนกั เรียนสรปุ ความรูทีไ่ ดใบความรูเรอ่ื งเรียนรปู ระเพณีราํ ผีฟา ตามหวั ขอดังต.อไปน้ี

1.จงอธบิ ายประวัตคิ วามเปน. มาเก่ียวกบั มาประเพณีรําผีฟาพอสงั เขป ตามความเขาใจของนักเรียน
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................

......................2.......จ....ง....บ......อ....ก......ป......ร....ะ....เ..พ......ณ........ีร....าํ ....ผ....ฟี......า....เ..ป.......น......ค....ว....า......ม....เ..ช......ือ่ ....ใ....น....เ....ร....ื่อ....ง....ใ....ด........แ....ล......ะ....ม....จี......ดุ ....ป......ร....ะ....ส......ง....เ..พ......ื่อ....อ......ะ....ไ....ร....ต....า....ม......ค....ว....า....ม......ค....ดิ......ข....อ......ง....น....ัก......เ..ร....ีย......น..........................................................
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................

3.ในฐานะท่นี กั เรยี นป.นเดก็ รุ$นใหม$ นกั เรยี นมีแนวทางในการเผยแพร$ประเพณีรําผฟี าใหคนท่ีไมร$ จู กั อยา$ งไร
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….



กจิ กรรมท่ี 2
เรอื่ ง งานนมสั การพระพุทธรูปท่ภี พู ระในทองถน่ิ

ชอ่ื ........................................................สกุล......................................เลขท.ี่ .......................ชนั้ ......................
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

คาํ ชี้แจง : ใหนักเรียนสรุปความรทู ่ไี ดจากการรับฟcงความรูจากปราชญ0ชาวบานในทองถิ่นที่ครูเชญิ มาใหความรู
เรื่อง งานนมสั การพระพุทธรปู ทภ่ี ูพระในทองถิน่ ตามหวั ขอดงั ต$อไปนี้

1.ใหนักเรียนสรปุ ความรทู ี่ไดจากการรบั ฟงc ความรูจากปราชญ0ชาวบานในทองถ่ินท่ีครูเชิญมาใหความรู
เรื่อง งานนมสั การพระพุทธรปู ทีภ่ พู ระในทองถ่ิน มาพอสังเขป
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................