ส่งเสริมการอ่าน สืบสานคุณค่าสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน

ส่งเสริมการอ่าน

สืบสานคุณค่าสารานุกรมไทย
สําหรับเยาวชน

หอ้ งสมดุ ประชาชนอาํ เภอเชียงม่วน จงั หวดั พะเยา

Chiang Muan District Public Library

ประวตั คิ วามเป็นมาของสารานุกรมไทย
สาํ หรบั เยาวชน

1. สาํ หรบั โครงการสารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชนนี้

พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัวไดท้ รงปรารภกับอาจารย์ (ท่าน
ประธาน) ตั้งแตป่ ี พ.ศ.2506 แต่ยังมิไดม้ ีการแต่งต้ังคณะกรรมการ
ดาํ เนินงานจนกระทัง่ ปี พ.ศ.2511 จงึ มคี ณะกรรมการเข้าเฝา้ ท่วี ังสวน
จติ รลดาเปน็ ครง้ั แรก ตอ่ มาปี พ.ศ.2512 จงึ มีการพจิ ารณาเรอ่ื งการ
ทาํ สารานกุ รมไทยฯเลม่ ตัวอยา่ งข้นึ เพอื่ ใหเ้ ปน็ ไปตามพระราช
ประสงคข์ องพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ทีจ่ ะให้มี

สารานกุ รมไทยท่ีคนไทยทําด้วยความมงุ่ หมายท่ีจะให้เปน็ หนังสอื
ที่เปน็ ประโยชน์ตอ่ เยาวชนและสง่ เสรมิ ใหเ้ ยาวชนไทยได้หาความรู้
พ้ืนฐานในเรอื่ งราวและวชิ าการสาขาต่างๆ แบ่งออกเปน็ สามระดบั
ดว้ ยกันคอื เด็กรนุ่ เลก็ อา่ นเข้าใจระดับหน่ึง เด็กรนุ่ กลางระดับหน่ึง
และเดก็ รนุ่ ใหญร่ วมทัง้ ผใู้ หญผ่ ู้สนใจอกี ระดับหน่ึงการเขียนบทความ
แตล่ ะเรอ่ื งจงึ ได้เขียนข้นึ ให้ได้ลกั ษณะทเ่ี หมาะสมสาํ หรบั เยาวชนแต่
ละรนุ่ และพิมพ์ไว้โดยใช้อกั ษรขนาดต่างๆกนั แต่ละเรอ่ื งตัง้ ต้นดว้ ย
เรอ่ื งสาํ หรบั เด็กรนุ่ เลก็ กอ่ น ถดั ไปสาํ หรบั เด็ก รนุ่ กลางแลว้ จึงเปน็
เรอื่ งสาํ หรบั ระดับรนุ่ ใหญส่ ว่ นเรอื่ งทุนในการจัดทาํ หนังสอื นี้ โดยมี
คณะไลออนสแ์ ห่งประเทศไทยไดใ้ หค้ วามรว่ มมือจัดหาทุนโดยการ
ถวายพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั เพื่อให้โครงการฯ นี้สาํ เรจ็ ลลุ ว่ ง
ไปตามพระราชประสงค์

ประวตั คิ วามเปน็ มาของสารานุกรมไทย
สําหรบั เยาวชน

2. เม่อื เรมิ่ ดาํ เนินงานในปี พ.ศ.2512 ก็ได้มีการเชิญ

คณาจารย์และผรู้ ใู้ นสาขาวิชาตา่ งๆ 7 สาขาวชิ าคือ วทิ ยาศาสตร์
เทคโนโลยี สงั คมศาสตร์ มนษุ ยศาสตร์ เกษตรศาสตร์ คณิตศาสตรแ์ ละ
แพทยศาสตร์ มาเปน็ กรรมการประสานงานเพื่อจดั ทาํ สารานกุ รมไทยฯ
โดยมกี ารรว่ มมอื จากวิทยากรในสาขาวชิ าน้ันตลอดจนกรรมการฝา่ ย
ตา่ งๆ อกี มากมาย เช่น ฝา่ ยศลิ ป,์ ฝา่ ยภาษา, ฝา่ ยการพมิ พ์ เปน็ ต้น
จนกระทง่ั สารานกุ รมไทยฯ เลม่ ท่ี 1 ไดจ้ ดั พิมพแ์ ลว้ เสรจ็ ในปี พ.ศ.2516
เปน็ จํานวนหม่นื เลม่ และครง่ึ หนึ่งของจาํ นวนพิมพไ์ ด้นําทลู เกลา้ ฯ ถวาย
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว เพือ่ พระราชทานแก่โรงเรยี นและห้องสมดุ
ตา่ งๆ ทั่วราชอาณาจักรต่อไป สว่ นจาํ นวนทเ่ี หลอื กไ็ ด้นําออกจําหน่าย
แก่ประชาชนทวั่ ไป
สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชน โดยพระราชประสงคใ์ นพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอย่หู วั เปน็ สารานกุ รมไทยแบบเปน็ ชุด เน้นความรทู้ ่เี กดิ ขน้ึ และ
ใช้อยู่ในประเทศไทย จดั ทาํ โดยคนไทย เพอื่ ใหค้ นไทยทกุ เพศทกุ วยั มี
โอกาสได้อา่ น แตล่ ะเลม่ รวบรวมเน้ือเรอ่ื งจากหลากหลายสาขาวชิ า
เน้ือหาของวิชาต่างๆ เรยี บเรยี งใหเ้ หมาะสมกบั 3 ระดับความรู้ ได้แก่
เด็กรนุ่ เลก็ เด็กรนุ่ กลาง และเดก็ รนุ่ ใหญ่ รวมท้ังผู้ใหญท่ ีส่ นใจทว่ั ไป
แตล่ ะเรอื่ งเรม่ิ ตน้ ด้วยเน้ือหาของระดับเด็กรนุ่ เลก็ ตามด้วยเนื้อหาของ
รนุ่ กลางและรนุ่ ใหญ่ตามลาํ ดับ เน้ือหาในแต่ละระดับพมิ พ์ด้วยตัวอกั ษร
ขนาดต่างกัน

ประวัติความเป็นมาของสารานุกรมไทย
สาํ หรบั เยาวชน

หนังสอื สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระ

บาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั พมิ พ์ขนึ้ ใน พ.ศ. ๒๕๑๖ จนถงึ ปจั จุบนั
(สาํ หรบั หนังสอื สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ๑-๑๑ เลกิ ผลติ
และไมม่ จี ําหน่ายแลว้ )

หนังสอื สารานุกรมไทย ฉบับเฉลิมพระเกียรติ ในโอกาส
ทรงครองสริ ริ าชสมบัตคิ รบ ๖๐ ปี

หนังสอื สารานกุ รมไทย ฉบบั เฉลมิ พระเกียรติฯ จดั ทําขึ้นเพ่อื เฉลมิ พระ
เกียรติพระบาท สมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั รชั กาลท่ี ๙ โดยประมวลพระราช
จรยิ าวตั ร พระราชกรณียกิจ และพระปรชี าสามารถในด้านต่างๆ อนั กอ่ ให้
เกดิ ประโยชน์ต่อประเทศชาตแิ ละอาณาประชาราษฎร์ พิมพข์ ้นึ ใน พ.ศ.
๒๕๔๙ ประกอบดว้ ยรายละเอยี ด ดงั น้ี
๑. ธรรมิกราชา
๒. พระปรชี าสามารถดา้ นเทคโนโลยแี ละนวัตกรรม
๓. เศรษฐกิจพอเพยี ง
๔. กษัตรยิ ์-เกษตร
๕. พระราชกรณียกจิ ด้านการแพทย์และการสาธารณสขุ
๖. พระปรชี าสามารถดา้ นการพัฒนาปญั ญา
๗. อคั รศิลปนิ
๘. พระราชกรณียกจิ ด้านการสบื สานวัฒนธรรมและขนบประเพณี
๙. สงั คมสมานฉันท์
สามารถคน้ คว้าหาข้อมลู เพิ่มเตมิ ไดจ้ ากหนังสอื สารานกุ รมไทย ฉบบั เฉลมิ

พระเกียรติฯ

ประวตั ิความเปน็ มาของสารานุกรมไทย
สําหรบั เยาวชน

หนังสือ สารานุกรมไทย ฉบบั กาญจนาภิเษก

พมิ พข์ ้ึนใน พ.ศ. ๒๕๔๒ มที งั้ หมด ๖๐ เรอ่ื งโดยแบ่งเปน็ ๙ หมวด คอื
หมวดที่ ๑ พระราชประวัติและพระราชกรณียกจิ สาํ คัญ
หมวดที่ ๒ พระราชวงค์
หมวดท่ี ๓ องค์กรและสว่ นราชการ
หมวดที่ ๔ มูลนิธิ ทุน รางวัล และโรงเรยี น
หมวดท่ี ๕ พระราชสถานะและพระราชอาํ นาจตามรฐั ธรรมนญู
หมวดท่ี ๖ ราชธรรมและพระราชกรณียกจิ เกีย่ วกบั ศาสนา
หมวดที่ ๗ พระราชพิธใี นรชั กาลปจั จบุ นั
หมวดที่ ๘ พระบรมราชสญั ลกั ษณ์และเรอ่ื งราวเก่ยี ว ขอ้ ง
หมวดท่ี ๙ เบ็ตเตลด็
สามารถคน้ ควา้ หาข้อมลู เพ่มิ เตมิ ได้จากหนังสอื สารานกุ รมไทย ฉบับกาญจ
นาภิเษก

ประวตั คิ วามเป็นมาของสารานุกรมไทย
สําหรบั เยาวชน

ฉบบั เสรมิ การเรยี นรู้

๑. ความเปน็ มา การจดั ทําหนังสอื สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชน ฉบบั
เสรมิ การเรยี นรูส้ มเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี องคท์ ี่
ปรกึ ษาโครงการสารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชน โดยพระราชประสงค์ ใน
พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ไดพ้ ระราชทานพระราชดําริ ใหจ้ ดั ทําหนังสอื
สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ทมี่ ขี นาดเลก็ พกพาสะดวก ราคาไม่แพง
เพมิ่ ขน้ึ จากหนังสอื สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ที่ได้จดั พิมพ์เผยแพร่
อย่างตอ่ เนื่อง เพือ่ ให้มีหนังสอื ทีเ่ ปน็ แหลง่ คน้ ความรู้ แพรห่ ลายในหมู่
เยาวชนให้มากย่ิงข้นึ

๒. แนวทางการจัดทําหนังสอื
๒.๑ เปน็ หนังสอื ขนาดพอ็ กเกต็ บกุ๊ หนาประมาณ ๒๐๐ หน้า

ภาพประกอบสสี่ ที ง้ั เลม่ และให้มรี าคาย่อมเยาทเ่ี ดก็ จะซ้ือได้
๒.๒ เนื้อหาบรรจุเลม่ ละ ๓ เรอ่ื ง โดยคดั เลอื กเรอ่ื งทนี่ ่าสนใจจาก

หนังสอื สารานกุ รมไทยฯ เลม่ ใหญ่ และเน้ือเรอื่ งสอดคลอ้ งกันทง้ั ๓ เรอื่ ง
เรยี บเรยี งใหม่ ใหม้ ีสาํ นวนเดยี ว ใหอ้ า่ นงา่ ย เหมาะแกเ่ ยาวชนอายุระหวา่ ง
๑๐ - ๑๕ ปี หรอื นักเรยี นระดับประถมศึกษาตอนปลาย ถึงมัธยมศึกษา
ตอนต้น

๒.๓ จัดทําปลี ะ ๓ เลม่ เลม่ แรกออกเดอื นพฤษภาคม เลม่ ท่ีสองเดอื น
กนั ยายน และเลม่ ท่ีสามออกเดอื นธนั วาคมของทุกปี

๒.๔ ใช้ชื่อหนังสอื วา่ สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบับเสรมิ การ
เรยี นรู้

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบับปกติ จนถึงปี
พ.ศ. 2564 มที ั้งหมดรวม 42 เลม่ ดงั ต่อไปนี้

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 1

พมิ พ์ข้ึนใน พ.ศ. 2516 มีท้ังหมด 9 เรอื่ ง คอื
ดวงอาทติ ย์ อปุ ราคา ท้องฟา้ กลางคืน นก ปลา เครอ่ื งจกั รกล พลงั งาน
อากาศยาน และ ดนตรไี ทย

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 2
พมิ พ์ขน้ึ ใน พ.ศ. 2518 มที ้ังหมด 10 เรอื่ ง คอื
การจําแนกและจดั ลาํ ดบั หมวดหมู่ของสตั ว์ เวลา บรรยากาศ การตรวจอากาศ
อตุ สาหกรรม อปุ กรณ์ขยายขอบเขตของสมั ผัส มหาราชในประวตั ิศาสตรไ์ ทย
การศึกษา กรงุ เทพมหานคร และ ตราไปรษณียากรไทย

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 3
พิมพข์ ึน้ ใน พ.ศ. 2520 มีทั้งหมด 10 เรอื่ ง คอื
ขา้ ว ข้าวโพด ฝา้ ย ยางพารา ทรพั ยากรปา่ ไม้ ผลติ ผลปา่ ไม้ การทําไม้ วชั พืช ววั
ควาย และ ช้าง

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 4
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2521 มีท้งั หมด 10 เรอ่ื ง คอื
การเรอื งแสงของสง่ิ มีชีวิต การหายใจ ความสมดลุ ของของเหลวในรา่ งกาย
ไวรสั ปรากฏการณ์ของอากาศ ภมู ิอากาศ รถไฟ การศาสนา การตา่ งประเทศ
สมยั รตั นโกสนิ ทร์ และ ลาํ ดับพระมหากษัตรยิ ไ์ ทย[5]

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 5
พมิ พ์ข้ึนใน พ.ศ. 2523 มที ง้ั หมด 9 เรอื่ ง คือ
ผกั ไม้ผล ออ้ ย มันสาํ ปะหลงั พืชหัว การขยายพันธพ์ุ ืช เปด็ ไก่ และ พันธไ์ุ ม้ปา่

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบับปกติ จนถึงปี
พ.ศ. 2564 มที ั้งหมดรวม 42 เลม่ ดงั ต่อไปนี้

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 1

พมิ พ์ข้ึนใน พ.ศ. 2516 มีท้ังหมด 9 เรอื่ ง คอื
ดวงอาทติ ย์ อปุ ราคา ท้องฟา้ กลางคืน นก ปลา เครอ่ื งจกั รกล พลงั งาน
อากาศยาน และ ดนตรไี ทย

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 2
พมิ พ์ขน้ึ ใน พ.ศ. 2518 มที ้ังหมด 10 เรอื่ ง คอื
การจําแนกและจดั ลาํ ดบั หมวดหมู่ของสตั ว์ เวลา บรรยากาศ การตรวจอากาศ
อตุ สาหกรรม อปุ กรณ์ขยายขอบเขตของสมั ผัส มหาราชในประวตั ิศาสตรไ์ ทย
การศึกษา กรงุ เทพมหานคร และ ตราไปรษณียากรไทย

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 3
พิมพข์ ึน้ ใน พ.ศ. 2520 มีทั้งหมด 10 เรอื่ ง คอื
ขา้ ว ข้าวโพด ฝา้ ย ยางพารา ทรพั ยากรปา่ ไม้ ผลติ ผลปา่ ไม้ การทําไม้ วชั พืช ววั
ควาย และ ช้าง

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 4
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2521 มีท้งั หมด 10 เรอ่ื ง คอื
การเรอื งแสงของสง่ิ มีชีวิต การหายใจ ความสมดลุ ของของเหลวในรา่ งกาย
ไวรสั ปรากฏการณ์ของอากาศ ภมู ิอากาศ รถไฟ การศาสนา การตา่ งประเทศ
สมยั รตั นโกสนิ ทร์ และ ลาํ ดับพระมหากษัตรยิ ไ์ ทย[5]

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 5
พมิ พ์ข้ึนใน พ.ศ. 2523 มที ง้ั หมด 9 เรอื่ ง คือ
ผกั ไม้ผล ออ้ ย มันสาํ ปะหลงั พืชหัว การขยายพันธพ์ุ ืช เปด็ ไก่ และ พันธไ์ุ ม้ปา่

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบบั ปกติ จนถึงปี
พ.ศ. 2564 มที ัง้ หมดรวม 42 เล่ม ดงั ตอ่ ไปน้ี

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 6
พิมพ์ขน้ึ ใน พ.ศ. 2525 มีทัง้ หมด 15 เรอื่ ง คอื
คณิตศาสตรเ์ บ้ืองตน้ ประวตั แิ ละพัฒนาการเกี่ยวกับจาํ นวน เซต ตรรกวิทยา
ฟงั ก์ชัน สมการและอสมการ จดุ เสน้ และผวิ โคง้ ระยะทาง พน้ื ท่ี ปรมิ าตร สถิติ
ความน่าจะเปน็ เมตรกิ กราฟ และ คณิตศาสตร์ ธรรมชาติ และ ศิลปะ

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 7
พมิ พข์ ึ้นใน พ.ศ. 2525 มที ัง้ หมด 9 เรอ่ื ง คอื
กลว้ ยไม้ ผีเสอื้ ในประเทศไทย การปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหม โรคพืช ครง่ั การเลย้ี ง
ปลา การชลประทาน บา้ นเรอื นของเรา และ โทรคมนาคม (ภาคแรก

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 8
พมิ พ์ข้ึนใน พ.ศ. 2526 มีทั้งหมด 7 เรอ่ื ง คือ
ประวตั ิการแพทยแ์ ละเภสชั กรรมไทย กายวิภาคศาสตรแ์ ละสรรี วิทยา การ
กาํ เนิดของโรค การบรบิ าลทารกและโรคทางกุมารเวชศาสตร์ ศลั ยศาสตรแ์ ละ
วิสญั ญีวิทยา เลอื ดและธนาคารเลอื ดในประเทศไทย และอบุ ัตเิ หตุและการ
ปฐมพยาบาล

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 9
พมิ พข์ ้ึนใน พ.ศ. 2528 มีท้ังหมด 13 เรอ่ื ง คอื
เรอื่ งของยา สตู ศิ าสตรแ์ ละนรเี วชวิทยา วิธกี ารทางการแพทยใ์ นการควบคมุ
การเจรญิ พนั ธ์ุ การทําแท้ง การสาธารณสขุ โรคมะเรง็ รงั สวี ิทยา ฟนั และเหงือก
ของเรา เวชศาสตรช์ ันสตู ร เวชศาสตรฟ์ ้ นื ฟู นิตเิ วชศาสตร์ โภชนาการ และ ยา
เสพติดใหโ้ ทษและวัตถุออกฤทธติ์ อ่ จติ ประสาท

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบบั ปกติ จนถงึ ปี
พ.ศ. 2564 มีทง้ั หมดรวม 42 เล่ม ดงั ต่อไปน้ี

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 10
พมิ พข์ น้ึ ใน พ.ศ. 2530 มที ง้ั หมด 10 เรอ่ื ง คือ
โรคทางอายรุ ศาสตร์ โรคติดต่อและโรคเขตรอ้ น โรคภมู แิ พ้ โรคผิวหนังท่ีพบ
บอ่ ยในประเทศไทย โรคตา โรคหู คอ จมูก จติ เวชศาสตรแ์ ละสขุ ภาพจิต
สงิ่ แวดลอ้ มและสขุ ภาพ การออกกาํ ลงั กายเพ่ือสขุ ภาพ และ การปลกู กระดูก
ข้าม
คน

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 11
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2531 มีทง้ั หมด 9 เรอื่ ง คือ
ววิ ฒั นาการของคอมพวิ เตอร์ สว่ นประกอบของคอมพิวเตอร์ ระบบการสง่ั งาน
ของคอมพวิ เตอร์ การประยุกต์คอมพิวเตอร์ การใช้คอมพวิ เตอรช์ ่วยในการออก
แบบ สง่ิ ประดษิ ฐจ์ ากพฒั นการดา้ นคอมพวิ เตอร์ หนุ่ ยนต์อตุ สาหกรรม ผลของ
การใช้คอมพิวเตอร์ และ พัฒนาการอกั ษรไทยในเครอื่ งคอมพิวเตอร์

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 12
พมิ พ์ขึน้ ใน พ.ศ. 2531 มีทัง้ หมด 10 เรอื่ ง คือ
การแพทย์ การศกึ ษา การสงั คมสงเคราะห์ การพฒั นาชาวเขาและการเกษตรที่
สงู การพฒั นาการเกษตรในชนบท การศกึ ษาการพัฒนา การสหกรณ์ การ
พัฒนาแหลง่ นา การพฒั นาปจั จัยการผลติ และ แผนท่ี

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 13
พมิ พ์ขน้ึ ใน พ.ศ. 2532 มที ้งั หมด 11 เรอ่ื ง คอื
เรอื นไทย ชีวิตชนบท หัตกรรมพนื้ บา้ น จิตรกรรมไทย นาฏศลิ ปไ์ ทย ตุ๊กตาไทย
การละเลน่ ของไทย อาหารไทย การประดิษฐ์ผักและผลไม้ การเพาะเลยี้ งกุ้ง
ก้ามกราม และ ธนาคาร

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบบั ปกติ จนถึงปี
พ.ศ. 2564 มที ง้ั หมดรวม 42 เล่ม ดังตอ่ ไปน้ี

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 14
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2533 มีทั้งหมด 10 เรอื่ ง คือ
พระราชวงั ในกรุงเทพมหานคร พระราชวังในสว่ นภมู ิภาค ประติมากรรมไทย
อาหารสตั ว์ พชื อาหารสตั ว์ การปลกู หญา้ เลยี้ งสตั ว์ ข้าวฟา่ ง เทคโนโลยีชีวภาพ
สารพิษและสง่ิ ปนเป้ อื นอาหาร และ สมนุ ไพร

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 15
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2534 มีทง้ั หมด 10 เรอ่ื ง คือ
ผึง้ การเลยี้ งผึ้งโพรงไทย ยาสบู ไม้สกั ผา้ ไทย ชุมชนโบราณในเมืองไทยจาก
หลกั ฐานภาพถา่ ยทางอากาศ นาเสยี ขยะมูลฝอย มลพษิ ทางอากาศ และ
ปญั หาสงิ่ แวดลอ้ มระดับสากล

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 16
พิมพข์ ้ึนใน พ.ศ. 2535 มีทง้ั หมด 10 เรอ่ื ง คือ
การบูรณะวัดพระศรรี ตั นศาสดาราม พระไตรปิฎกและ การชําระพระไตรปฎิ ก
การอนรุ กั ษโ์ บราณสถานและโบราณวตั ถุ ศลิ าจารกึ และการอา่ นจารกึ สงั คม
และวัฒนธรรมไทย การผลติ หนังสอื การดนตรสี าํ หรบั เยาวชน การช่างและหมู่
บ้านช่าง ดาวเทยี มเพอื่ การเกษตร และ การฟ้ นื ฟสู มรรถภาพเยาวชนผพู้ ิการ
ทางดา้ นการศึกษา

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 17
พิมพ์ขนึ้ ใน พ.ศ. 2536 มีทัง้ หมด 10 เรอ่ื ง คือ
ช้างเผอื ก ฉันทลกั ษณ์ไทย ระบบนิเวศและความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งธรรมชาตกิ บั
สง่ิ มชี ีวิต โรคตับอกั เสบจากไวรสั ของเสยี ทีเ่ ปน็ อนั ตราย การต้งั ถ่นิ ฐานของ
มนษุ ย์ ปอแก้วปอกระเจา พชื เสน้ ใย การปรบั ปรงุ พนั ธพ์ุ ชื และ ขา้ วสาลี

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ ฉบบั ปกติ จนถงึ ปี
พ.ศ. 2564 มีท้ังหมดรวม 42 เลม่ ดงั ตอ่ ไปนี้

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 18
พมิ พข์ น้ึ ใน พ.ศ. 2537 มีทง้ั หมด 10 เรอื่ ง คอื
สภาพแวดลอ้ มกับการตั้งถ่ินฐานของมนษุ ย์ในประเทศไทย ประเพณีหลวงและ
ประเพณีราษฎร์ การแต่งกายของคนไทย กฎหมายกับสงั คมไทย ประวตั กิ าร
พมิ พ์ไทย ภาษาและอกั ษรไทย ยาฆ่าแมลง ดินและปุ๋ย การเลย้ี งหมู และ ระบบ
การคา้ ผลติ ผลการเกษตร

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 19
พมิ พ์ข้นึ ใน พ.ศ. 2538 มีทง้ั หมด 9 เรอ่ื ง คือ
การจดั การทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม พืชนามนั การถนอมผลติ ผล
การเกษตร ม้า แมลง เครอื่ งมอื ทางการแพทยท์ ใ่ี ช้เทคโนโลยีขนั้ สงู ศลิ ปะการ
นับเบอื้ งตน้ ภมู ปิ ญั ญาชาวบา้ น และ สารกึง่ ตัวนํา

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 20
พมิ พข์ น้ึ ใน พ.ศ. 2538 มีทง้ั หมด 10 เรอื่ ง คอื
ศาสนาและระบบความเชื่อในประเทศไทย ความสมั พันธท์ างวฒั นธรรมกับต่าง
ประเทศ จิตรกรรมไทยแบบประเพณี เสยี งและมลภาวะทางเสยี ง เลเซอร์ เซลล์
แสงอาทติ ย์ อญั มณี เวชศาสตรก์ ารบนิ ภาวะภมู ิคุม้ กนั บกพรอ่ งหรอื โรคเอดส์
และ การปลกู ถา่ ยอวัยวะ

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 21
พิมพ์ขึ้นใน พ.ศ. 2539 มีทัง้ หมด 9 เรอ่ื ง คอื
กระบวนพยุหยาตรา วรี สตรไี ทย ศิลปะการทอผ้าไทย เครอื่ งถม เครอ่ื งป้ นั การ
ตลาดและการสง่ ออกศลิ ปหัตถกรรม พฤกษศาสตรพ์ นื้ บา้ น การอนรุ กั ษแ์ ละ
พฒั นาทรพั ยากรธรรมชาติ และ องคก์ ารสหประชาชาตแิ ละองค์การในเครอื

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบับปกติ จนถึงปี
พ.ศ. 2564 มที ง้ั หมดรวม 42 เลม่ ดังต่อไปนี้

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 22
พมิ พ์ขน้ึ ใน พ.ศ. 2540 มที งั้ หมด 9 เรอ่ื ง คือ
ภาษาศาสตร์ เครอื่ งถ้วยไทย เครอ่ื งจักสาน ไม้ดอกหอมของไทย เครอื่ งท่นุ แรง
และเครอ่ื งจักรกลเกษตร อาชีวอนามัย ครอบครวั ไทย สตั ว์ทะเลหน้าดิน และ
ทา่ อากาศยาน

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 23
พิมพ์ขึ้นใน พ.ศ. 2541 มีท้งั หมด 10 เรอื่ ง คอื
ภูมิปญั ญาไทย วฒั นธรรมทางละครไทย ละครราํ การละเลน่ พ้ืนเมือง
ประวตั ศิ าสตรเ์ ศรษฐกิจไทย ชาตพิ นั ธุ์ เฟิรน์ ไทย ไมใ้ นวรรณคดไี ทย (ตอน1) การ
ทํางานใต้นา ระบบวิทยุ และ การผลติ เบียร์

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 24
พิมพ์ข้นึ ใน พ.ศ. 2542 มที ้ังหมด 9 เรอื่ ง
วรรณคดีมรดก ไมใ้ นวรรณคดีไทย (ตอน2) เมืองหลวงเก่าของไทย การผลติ
รถยนต์ การผลติ รถจักรยานยนต์ การผลติ ปนู ซีเมนต์ ปโิ ตรเลยี มและการผลติ
โรคติดเช้ืออบุ ตั ิใหมแ่ ละโรคตดิ เชื้ออบุ ัตซิ า และ แผนพฒั นาประเทศ

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 25
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2544 มที ัง้ หมด 8 เรอื่ ง
ซอฟตแ์ วรพ์ น้ื ฐานสาํ หรบั สาํ นักงาน ระบบฐานขอ้ มูล ววิ ฒั นาการของ
ไมโครคอมพิวเตอร์ การพฒั นาซอฟต์แวร์ โครงขา่ ยประสาทเทยี ม อนิ เทอรเ์ น็ต
การประยกุ ต์ใช้ภาษาไทยบนคอมพวิ เตอร์ และ แนวโน้มของเทคโนโลยี
สารสนเทศ ในต้นศตวรรษท่ี 21

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ ฉบับปกติ จนถงึ ปี
พ.ศ. 2564 มที ้ังหมดรวม 42 เล่ม ดังต่อไปนี้

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 26
พิมพข์ ึ้นใน พ.ศ. 2545 มีทงั้ หมด 9 เรอื่ ง
นิทานพน้ื บ้านไทย ห้องสมดุ เสยี งแห่งแรกของไทย ชุมชน การใช้สอื่ ประสม
สง่ เสรมิ การศึกษา สม้ เชื้อเพลงิ ยานยนต์ และ สงิ่ แวดลอ้ ม

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 27
พิมพข์ นึ้ ใน พ.ศ. 2546 มที ง้ั หมด 9 เรอ่ื ง
ลเิ ก การบรหิ ารราชการแผน่ ดิน การทอ่ งเท่ียวเชิงนิเวศ เทคนิคการผลติ ไม้ผล
นอกฤดู ไฮโดรพอนิกส์ พษิ ภัยของแอลกอฮอล์ ผสู้ งู อายุ พลงั งานนิวเคลยี ร์ และ
การปฏิวัตทิ างพนั ธกุ รรม

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 28
พิมพข์ น้ึ ใน พ.ศ. 2547 มที ัง้ หมด 9 เรอื่ ง
วดั ไทย ประชุมจารกึ วัดพระเชตุพน ตลาด ทเุ รยี น เทคโนโลยชี ีวภาพทาง
การเษตร พิษภยั ของบหุ รี่ โรงไฟฟา้ นิวเคลยี ร์ พลาสติกกับชีวิตในปจั จบุ ัน และ
แผ่นดินไหว

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 29
พิมพ์ขึ้นใน พ.ศ. 2548 มที งั้ หมด 9 เรอ่ื ง
ศิลปาชีพ พระพุทธรูป การผลติ ทองรปู พรรณ อทุ ยานประวัติศาสตรใ์ นประเทศ
ไทย สวนพฤกษาศาสตร์ เงินตรา ปลาสวยงาม ธาลสั ซีเมยี และ การดแู ล
สขุ ภาพทีบ่ ้าน

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 30
พิมพ์ข้นึ ใน พ.ศ. 2548 มที ั้งหมด 9 เรอ่ื ง
ศลิ ปการเห่เรอื หอพระไตรปฎิ ก ปราสาทขอมในประเทศไทย กฎหมายตราสาม
ดวง ไมด้ อกหอมของไทย กลว้ ย ปลากัด คลนื่ สนึ ามิ และ วัสดุการแพทย์

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ ฉบบั ปกติ จนถงึ ปี
พ.ศ. 2564 มที งั้ หมดรวม 42 เลม่ ดงั ต่อไปน้ี

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 31
พมิ พ์ขึ้นใน พ.ศ. 2549 มที งั้ หมด 9 เรอ่ื ง
ต้พู ระธรรม วดั ญวนในประเทศไทย วรรณคดีทอ้ งถ่นิ พรรคการเมอื งไทย การ
เพาะเลย้ี งเนื้อเยือ่ ซากดกึ ดาํ บรรพ์ในประเทศไทย ดาวหาง ระบบสรุ ยิ ะ และ
อลั ไซเมอร์

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 32
พิมพข์ ึน้ ใน พ.ศ. 2550 มที ัง้ หมด 9 เรอื่ ง
ตาลปตั ร พัดยศ และสมณศักด์ิ หนุ่ กระบอก หนังสอื โบราณของไทย
สทิ ธมิ นษุ ยชน เสน้ แบ่งเขตแดนระหวา่ งประเทศ ชีวสนเทศศาสตร์ การยศาสตร์
นาโนเทคโนโลยี และ โรคออทซิ ึม

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 33
พิมพ์ขึ้นใน พ.ศ. 2551 มีทั้งหมด 8 เรอื่ ง
สนุ ทรภู่ เพลงลกู ทุ่ง คลอง ววิ ฒั นาการของมนษุ ย์ เซลลเ์ ชื้อเพลงิ เปลอื กโลก
และหิน อาหารกบั โรคเรอ้ื รงั และ การแพทย์แผนไทย

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 34
พิมพ์ขนึ้ ใน พ.ศ. 2552 มที ้ังหมด 9 เรอ่ื ง
เทวสถานโบสถพ์ ราหมณ์ เพลงพ้นื บ้าน เครอื่ งประดับ หอยในประเทศไทย
บรกิ ารธนาคารผ่านสอ่ื อเิ ลก็ ทรอนิกส์ พายุและฝนในประเทศไทย โรคพารก์ ิน
สนั และ โรคฉ่ีหนู

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 35
พมิ พ์ขึ้นใน พ.ศ. 2553 มที ้งั หมด 9 เรอ่ื ง
วดั จีน สงกรานต์ มวยไทย โรคพชื และการจัดการด้วยวธิ ชี ีวภาพ มาตรวิทยา
พยากรณ์อากาศ โรคขอ้ อกั เสบรูมาทอย โรคเบาหวาน และ โรคสะเกด็ เงนิ

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ ฉบบั ปกติ จนถึงปี
พ.ศ. 2564 มีทง้ั หมดรวม 42 เลม่ ดงั ตอ่ ไปน้ี

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มท่ี 36
พมิ พ์ข้ึนใน พ.ศ. 2554 มที ้งั หมด 9 เรอื่ ง
มัสยดิ ละครชาตรี เกวยี น ทองคาํ มะคาเดเมีย หนุ่ ยนต์ แอนิเมชัน โรคมาลาเรยี
และ โรคไต

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 37
พมิ พ์ขน้ึ ใน พ.ศ. 2555 มที ัง้ หมด 9 เรอื่ ง
พระเจดีย์ หอศลิ ป์ ศลิ ปนิ แหง่ ชาติ วา่ ว หนังสอื พมิ พ์ ระบบสารสนเทศ
ภมู ศิ าสตร์ การประเมินผลกระทบสง่ิ แวดลอ้ ม โรคเอสแอลอี และ โรค
ไข้หวัดใหญ่

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 38
พมิ พข์ นึ้ ใน พ.ศ. 2556 มที ้ังหมด 9 เรอื่ ง
ลายไทย-ลายกระหนก บายศรี การอดุ มศกึ ษา แกว้ มังกร มะพรา้ วนาหอม การ
ผลติ ยารกั ษาโรค รงั สี โรคกระดูกและข้อในเด็ก และ โรคพนั ธกุ รรมในเด็ก

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 39
พมิ พ์ขึน้ ใน พ.ศ. 2557 มที ัง้ หมด 8 เรอื่ ง
การศึกษาของสงฆ์ เพลงกลอ่ มเด็ก เรอื ไทย ภมู สิ ถาปตั ยกรรม สบูด่ าํ การ
ประปา โรคเลอื ดออกงา่ ยฮโี มฟเิ ลยี และ ศัลยกรรมตกแต่ง

สารานุกรมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ เล่มที่ 40
พิมพ์ข้นึ ใน พ.ศ. 2558 มที ั้งหมด 9 เรอื่ ง
พพิ ธิ ภณั ฑสถาน รางวลั ซีไรต์ นกเงือกไทย เหด็ การโคลนน่ิงสตั ว์ แรเ่ หลก็ การ
ใช้เลเซอรใ์ นทางการแพทย์ ไขอ้ อกผ่นื และ มะเรง็ ต่อมลกู หมาก

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ ฉบับปกติ จนถงึ ปี
พ.ศ. 2564 มที งั้ หมดรวม 42 เล่ม ดงั ต่อไปนี้

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ท่ี 41
พมิ พข์ นึ้ ใน พ.ศ. 2559 มที งั้ หมด 9 เรอ่ื ง
ลอยกระทง ละครดึกดําบรรพ์ โนรา ภูมิลกั ษณ์เดน่ ในประเทศไทย ทะเลไทย ชา
วสั ดุวศิ วกรรมทางการกฬี า เทคโนโลยชี ีวภาพทางการแพทย์ และ โรคหัวใจ
พกิ ารแต่กําเนิด

สารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชนฯ เลม่ ที่ 42
พมิ พข์ นึ้ ใน พ.ศ. 2564 มีท้งั หมด 9 เรอ่ื ง
ประเพณีชีวติ ของไทยมสุ ลมิ หนังตะลงุ หญ้าแฝก แมว มลพิษของดนิ และการ
เกษตร แสงซินโคตรอน อาชญากรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ จติ วทิ ยาพฒั นาการ
ของเดก็ และวยั รนุ่ และ โรคมะเรง็ ในเด็ก

ฉบับเทดิ พระเกียรติ

สารานกุ รมไทย ฉบับเทิดพระเกยี รติ "ธรรมิกราชาธคิ ุณ" เปน็ สว่ นหน่ึงของ
โครงการสารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชน เพอื่ ใหป้ ระชาชนทุกคนได้ราํ ลกึ ในพระ
มหากรุณาธคิ ณุ ในธรรมกิ ราชาท่ีพระบาทสมเด็จพระมหาภมู ิพลอดุลยเดช
มหาราช บรมนาถบพิตร ไดท้ รงบาํ เพ็ญมาตลอดระยะเวลา 70 ปี โครงการ
สารานกุ รมไทยสาํ หรบั เยาวชนฯ จงึ ได้จัดทําหนังสอื สารานกุ รมไทย ฉบับเทิด
พระเกยี รติ โดยไดร้ วบรวมประมวลหลกั ธรรมซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว
รชั กาลท่ี 9 ทรงยดึ ถือและปฏิบัติอยา่ งครบถว้ น และในสารานกุ รมฉบบั น้ียัง
ประกอบด้วยพระราชกรณียกจิ ด้านการสบื สานวฒั นธรรมและขนบธรรมเนียม
ประเพณี และพระราชพธิ ใี นพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช
บรมนาถบพติ ร ทพ่ี ระองคม์ ีพระราชประสงค์ให้ดาํ รงอยเู่ ปน็ เอกลกั ษณ์ของชาติ
ตราบนานเทา่ นาน

ฉบบั ผู้สงู วยั

สารานกุ รมไทย "ฉบบั ผู้สงู วยั " เปน็ สารานกุ รมไทยภายใต้โครงการสารานกุ รม
เพอ่ื เยาวชน โดย รวบรวมสาระความรูเ้ กี่ยวกบั ผูส้ งู วัย

ขอขอบคุณขอ้ มลู จาก

https://th.wikipedia.org/wiki/สารานุกรมสาํ หรบั เยาวชนไทย
มลู นิธโิ ครงการสารานุกรมไทยสําหรบั เยาวชชน
https://saranukromthai.or.th/sub/Ebook/Ebook.php?book=1

หอ้ งสมุดประชาชนอาํ เภอเชียงม่วน จงั หวัดพะเยา

Chiang Muan District Public Library