คู่มือดูแลสุขภาพสำหรับประชาชน โดย สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ ศิริราช

คมู่ อื ดแู ลสุขภาพ สำ�หรบั ประชาชน
สรา้ งสขุ ภาวะด้วย

ศาสตรก์ ารแพทย์แผนไทยในยคุ โควดิ – 19

สถานการแพทย์แผนไทยประยกุ ต์
คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ิราชพยาบาล มหาวิทยาลยั มหิดล

คมู่ ือดแู ลสขุ ภาพ สำ�หรับประชาชน
สรา้ งสขุ ภาวะดว้ ยศาสตร์การแพทยแ์ ผนไทยในยุคโควดิ – 19

จำ�นวนพิมพ ์ 100 เลม่ (พ.ศ. 2564)
สงวนลขิ สทิ ธ์ิ
ISBN

มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล. สถานการแพทยแ์ ผนไทยประยกุ ต.์
คูม่ อื ดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน สร้างสุขภาวะดว้ ยศาสตร์การแพทยแ์ ผนไทยใน
ยคุ โควิด-19.-- กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั , 2564.
45 หน้า.
1. การแพทย์แผนไทย. 2. สุขภาพ -- การดูแล. I. ช่ือเรื่อง.
615.88
ISBN 978-616-443-594-0

คณะผู้จัดทำ� สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์
คณะแพทยศาสตรศ์ ิรริ าชพยาบาล มหาวิทยาลยั มหดิ ล
จดั พมิ พ์โดย สถานการแพทยแ์ ผนไทยประยุกต์
คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหดิ ล
ตึกอดุลยเดชวกิ รม ชัน้ 13 เลขที่ 2 ถนนวังหลงั แขวงศริ ริ าช
เขตบางกอกน้อย กรงุ เทพฯ 10700
พมิ พ์ที่ บรษิ ัท วนั โอ ไฟว์ ดิจิตอลพรน้ิ ติ้ง จำ�กดั
โทร. 02-7535560, 02-1012164

คำ�น�ำ

ปัจั จุุบันั สถานการณ์์การระบาดของโรคติดิ เชื้�อไวรัสั โคโรนาสายพัันธุ์ใ�์ หม่่ 2019 (โควิิด - 19) ทวีคี วามรุนุ แรง
มากขึ้�น ส่ง่ ผลกระทบทั้�งทางตรง และทางอ้อ้ มกับั สุขุ ภาพของคนในสังั คม และระบบสุขุ ภาพของประเทศ นอกจากนี้�
ปััญหาการแพร่่ระบาดของเชื้�อไวรััสดัังกล่า่ วยังั ส่ง่ ผลให้้การดำำ�เนินิ ชีีวิติ ประจำ�ำ วันั ต้อ้ งเปลี่�ยนแปลงไป การเดิินทาง
ปฏิิสัมั พันั ธ์์ของผู้�คนในสัังคม และการประกอบอาชีีพมีีความยากลำำ�บากมากขึ้�น ทำ�ำ ให้ส้ ุุขภาวะของคนในสังั คมลดลง
ซึ่่�งคาดการณ์์ว่่าผลกระทบของปัญั หาดัังกล่า่ วอาจจะไม่่ได้ถ้ ููกแก้้ได้โ้ ดยง่า่ ย การใช้้ชีีวิติ อย่า่ งมีีสติิรู้�เท่่าทัันสถานการณ์์
และความคิดิ ของตนเอง การสร้า้ งความเข้า้ ใจกับั ตนเองและคนรอบข้า้ ง การปรับั ตัวั จึงึ เป็น็ กระบวนการที่่�มีคี วามสำ�ำ คัญั
ในการสร้้างสุุขภาวะที่่�ดีี สามารถเริ่�มจากตนเอง โดยการทำำ�ร่่างกาย สติิปััญญา และจิิตใจให้้แข็็งแรงพร้้อม
รัับกัับทุุกสถานการณ์์

การแพทย์แ์ ผนไทยนั้�น เป็น็ ภูมู ิปิ ัญั ญาของชาติทิี่�ใช้ใ้ นการดูแู ลสุขุ ภาพมาตั้�งแต่อ่ ดีตี ได้ร้ ับั การสั่�งสม และสืบื ทอด
จากรุ่�นสู่�รุ่�นมาจนถึึงปัจั จุุบััน ได้ร้ ับั การพััฒนามาอย่่างต่อ่ เนื่�อง ทั้�งในด้า้ นการให้้การบริิบาลสุุขภาพร่่วมกับั สหวิิชาชีีพ
การสร้า้ งเสริมิ สุขุ ภาพด้้วยศาสตร์ก์ ารแพทย์แ์ ผนไทย การพััฒนายาสมุนุ ไพรและผลิติ ภัณั ฑ์์จากสมุนุ ไพร การศึกึ ษา
วิจิ ัยั และวิชิ าการ โดยแนวทางในการดูแู ลสุขุ ภาพด้ว้ ยศาสตร์ก์ ารแพทย์แ์ ผนไทยนั้�นเป็น็ การดูแู ลสุขุ ภาพแบบองค์ร์ วม
ทั้�งในด้า้ นร่า่ งกาย จิิตใจ และการดำำ�เนินิ ชีีวิติ ซึ่�่งเป็น็ แนวทางหนึ่�งที่่�มีสี ่ว่ นช่ว่ ยในการสร้า้ งเสริิมสุุขภาวะของประชาชน
ได้้เป็น็ อย่่างดีี

สถานการแพทย์แ์ ผนไทยประยุุกต์์ คณะแพทยศาสตร์ศ์ ิริ ิริ าชพยาบาล มหาวิทิ ยาลััยมหิิดลได้จ้ ััดทำ�ำ คู่่�มืือดููแล
ตนเองสำำ�หรัับประชาชน เพื่�อสร้้างสุุขภาวะด้้วยศาสตร์์การแพทย์์แผนไทยในยุุคโควิดิ - 19 เผยแพร่่องค์์ความรู้�
มุุมมองทฤษฎีที างการแพทย์์แผนไทยต่อ่ โควิดิ - 19 แนวคิิดในการบรรเทาอาการโควิิด - 19 เบื้�องต้้น และการดููแล
สุขุ ภาพตนเองตามทฤษฎีีทางการแพทย์์แผนไทย รวมถึึงหลัักการในการรัับฟัังข้้อมูลู ข่่าวสาร โดยหวัังเป็็นอย่า่ งยิ่�งว่่า
คู่่�มืือดููแลตนเองฉบับั นี้� จะช่ว่ ยให้ท้ ุกุ ท่่านสามารถนำ�ำ องค์์ความรู้�ทางการแพทย์แ์ ผนไทยมาใช้ใ้ นการดููแลส่ง่ เสริมิ สุุข
ภาพทั้�งตนเองและคนรอบข้้างได้้ในยุคุ โควิิด - 19 นี้� สามารถประเมิินข้้อมููลข่า่ วสาร ข้อ้ มูลู งานวิจิ ััยที่่�น่่าเชื่�อถืือ เพื่�อ
รัับมือื กัับสถานการณ์ป์ ััจจุุบัันได้้อย่า่ งถูกู ต้อ้ งและปลอดภัยั ทั้�งนี้�ควรติดิ ตามข้้อมูลู ใหม่อ่ ย่า่ งสม่ำำ��เสมอ ซึ่่�งอาจส่ง่ ผลต่อ่
การเปลี่�ยนแปลงแนวทางการใช้ส้ มุุนไพรกัับโควิดิ - 19 ในอนาคต

สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์
คณะแพทยศาสตรศ์ ิรริ าชพยาบาล มหาวทิ ยาลัยมหิดล

กรกฏาคม 2564

ก

สารบญั หน้า
ก
1
ค�ำ น�ำ 6
โรคโควิด - 19 กบั ทฤษฎีการแพทย์แผนไทย 8
กายานามยั : 13
19
Fit from Home ด้วยท่าบรหิ ารฤาษีดดั ตน 25
จิตตานามยั : 41

ธรรมะสขุ ใจ ตา้ นภยั โควิด - 19
ชีวติ านามัย:

สมนุ ไพรและอาหารสำ�หรบั ยุคโควิด - 19
การรับขอ้ มูลข่าวสารทางดา้ นสมนุ ไพรอยา่ งมวี จิ ารณญาณ
ฟ้าทะลายโจร กระชาย และขิง ต้านโควิด - 19 ไดจ้ ริงหรอื ไม่ !!!
ยาสามญั ประจ�ำ บา้ นแผนโบราณ พ.ศ. 2556

1

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน
2

3

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน
4

5

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน
6

7

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน
8

9

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
10

11

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
12

13

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
14

15

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
16

ค่มู อื ดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน
17

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
18

19

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
20

21

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
22

23

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
24

25

คู่มือดูแลสุขภาพส�ำ หรับประชาชน
26 ข้อมลู ให้ไว้ ณ เดอื น กรกฏาคม 2564

ขอ้ มลู ใหไ้ ว้ ณ เดือน กรกฏาคม 2564 27

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
28

29

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
30

ขอ้ มลู ใหไ้ ว้ ณ เดือน กรกฏาคม 2564 31

คู่มือดูแลสุขภาพส�ำ หรับประชาชน
32 ข้อมลู ให้ไว้ ณ เดอื น กรกฏาคม 2564

ขอ้ มลู ใหไ้ ว้ ณ เดือน กรกฏาคม 2564 33

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
34

35

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
36

37

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
38

39

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
40

41

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
42

43

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน
44

45