หนังสือ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช



ทรงสถิตในดวงใจไทยนิรันดร์



พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ฟ้าร่�ำกันแสงโศกพิไรหวน พระธรณีตีอกครวญสะอื้นไห้

ขวัญสะท้านดาลเทวษท้ังแดนไตร พระเสด็จสวรรคาลัยพิมานพรหม

เจ็ดสิบฉน�ำเน่ืองเบ้ืองบทรัช สยามพูนพิพัฒน์ภิรมย์สม

หวังรองบาทพระขวัญชาติตราบส้ินลม กลับตรอมตรมส่งเสด็จพระภูบดินทร์

ยินเสียงปี่ไฉนกลองชนะ ลมหายใจราวจะขาดสะบ้ันสิ้น

เยียบเย็นทั่วท้ังธรณิน อัสสุชลไหลรินจากดวงใจ

จักสั่งสมบุญญาและความดี นับแต่นี้กว่าชีวาจะหาไม่

เดินตามรอยบาทบงสุ์พระทรงชัย สมท่ีได้เกิดมาเป็นข้าแผ่นดิน

ปวงข้าพระพทุ ธเจ้า
ขอน้อมเกล้าน้อมกระหมอ่ มรำ� ลกึ ในพระมหากรุณาธคิ ุณหาทส่ี ุดมิได้

ขา้ พระพทุ ธเจ้า พลเอก ประยทุ ธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี
คณะรัฐมนตรี ข้าราชการ และพสกนิกรชาวไทย

3

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

4

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

คำ� นำ�

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี
จกั รนี ฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพติ ร พระมหากษตั รยิ ์รชั กาลท่ี ๙ แห่งพระบรม
ราชจกั รีวงศ์ เป็นพระมหากษตั ริย์ทท่ี รงต้งั ม่นั อยูใ่ นทศพธิ ราชธรรมอยา่ งแนว่ แน่ ทรงบำ� เพ็ญ
พระราชกรณียกิจนานัปการ เพื่อความกินดีอยู่ดีและคุณภาพชีวิตท่ีดีของพสกนิกร และ
ความเจริญรุ่งเรืองอย่างยั่งยืนของประเทศชาติ พระบรมราโชวาทและพระราชด�ำรัสที่
พระราชทานไวใ้ นโอกาสตา่ ง ๆ ลว้ นแลว้ แตเ่ ปน็ แนวทางในการดำ� รงชวี ติ บนความพอเพยี งพอดี
และมภี มู คิ มุ้ กนั แกช่ วี ติ และเพอื่ ใหอ้ าณาประชาราษฎรไ์ ดอ้ ยอู่ ยา่ งรม่ เยน็ เปน็ สขุ นบั เปน็ บญุ ของ
ปวงชนชาวไทยทั้งหลายที่ได้เกิดมาภายใต้ร่มพระบารมีของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงพระคุณอัน
ประเสริฐทม่ี ีสายพระเนตรยาวไกลและมีพระราชจรยิ าวัตรอันงดงาม ทรงเป็นศูนยร์ วมใจของ
คนไทยทง้ั ชาติ พสกนิกรไทยตา่ งจงรกั ภกั ดี เคารพสกั การะ เทดิ ทูนไว้เป็นพ่อแห่งแผน่ ดิน และ
สถติ แนบแนน่ ในดวงใจปวงชนชาวไทยชว่ั นริ นั ดร์ เมอื่ ศภุ สมยั สำ� คญั เนอื่ งในพระองคเ์ วยี นมาทกุ
ครงั้ พสกนกิ รทกุ หมเู่ หลา่ ตา่ งสมานฉนั ทจ์ ดั กจิ กรรมเฉลมิ พระเกยี รตแิ สดงความจงรกั ภกั ดโี ดย
พร้อมเพรียงภิญโญยิ่งเสมอมา ดว้ ยส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมไิ ด้
วนั พฤหสั บดี ท่ี ๑๓ ตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๙ นบั เปน็ วนั แหง่ ความวปิ โยคทพี่ สกนกิ ร
ชาวไทยทง้ั ประเทศ โศกสลดโทมนสั เกนิ กวา่ จะพรรณนา ประหนง่ึ ถกู สายฟา้ ฟาด หวั ใจคนไทย
ทกุ ดวงแตกสลาย เมอื่ ขา่ วเสดจ็ สวรรคตของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช
แพร่กระจายไปอย่างกว้างขวาง เสียงร�่ำไห้ระงมไปท่ัวปฐพี และความเศร้าอาดูรน้ีจะยังคง
ตราตรงึ อยู่ในหวั ใจประชาชนชาวไทยตลอดไป
รัฐบาลส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณล้นเกล้าล้นกระหม่อมหาที่สุดมิได้ จึงจัดพิมพ์
หนงั สือ“พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช” โดยบนั ทกึ พระราชประวัติ และ
พระราชกรณยี กจิ ในดา้ นตา่ ง ๆ ตลอดการครองสริ ริ าชสมบตั ิ ๗๐ ปี พรอ้ มพระบรมฉายาลกั ษณ์
เพ่ือเป็นกตัญญุตาบูชาถวายราชสักการะ และเผยแพร่พระเกียรติคุณอันล�้ำเลิศให้ขจรขจาย
แผไ่ พศาลไปทว่ั โลก

พลเอก
(ประยุทธ์ จนั ทรโ์ อชา)
นายกรฐั มนตรี

5

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระบาทสมเดจ็
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

6

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี
จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร พระมหากษัตริย์รัชกาลท่ี ๙
แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ พระโอรสในสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม
พระบรมราชชนก และสมเด็จพระศรนี ครินทราบรมราชชนนี เสด็จพระบรมราชสมภพ
เม่ือวันจันทร์ที่ ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๗๐ ณ โรงพยาบาลเมานท์ออเบอร์น
เมอื งเคมบรดิ จ์ (Cambridge) รฐั แมสซาซเู ซตส์ (Massachusetts) ประเทศสหรฐั อเมรกิ า
มีพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดนิ ทร รชั กาลที่ ๘
เป็นสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช และสมเด็จพระเจ้าพ่ีนางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา
กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เป็นสมเด็จพระเชษฐภคินี เสด็จด�ำรงสิริราชสมบัติ
เมื่อวันท่ี ๙ มถิ นุ ายน พุทธศักราช ๒๔๘๙

7

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

8

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

9

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

10

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

11

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ทรงประกอบพระราชพธิ อี ภิเษกสมรสกบั หม่อมราชวงศ์สิรกิ ติ ์ิ กติ ยิ ากร เม่ือวันท่ี
๒๘ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๔๙๓ แลว้ สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชนิ ี ตอ่ มาสถาปนาเป็น
สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
ตามล�ำดับ
ทรงรบั การพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก เมอ่ื วนั ท่ี ๕ พฤษภาคม พทุ ธศกั ราช ๒๔๙๓
พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการแก่ประชาชนชาวไทยว่า “เราจะครองแผ่นดิน
โดยธรรม เพอื่ ประโยชนส์ ขุ แหง่ มหาชนชาวสยาม”
พระราชโอรสและพระราชธดิ า ๔ พระองค์ คือ
๑. ทลู กระหม่อมหญงิ อบุ ลรตั นราชกญั ญา สริ วิ ัฒนาพรรณวดี
๒. สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร
๓. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ
สยามบรมราชกุมารี
๔. สมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟา้ จฬุ าภรณวลัยลกั ษณ์ อัครราชกุมารี

12

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระราชพธิ ีเฉลมิ พระราชมณเฑียร ในพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก
วนั ท่ี ๖ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๔๙๓

13

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

14

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

เสดจ็ ประพาสคลองรังสติ จงั หวดั ปทุมธานี เดอื นตลุ าคม พทุ ธศกั ราช ๒๔๙๗

15

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

16

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

17

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

18

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

19

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

20

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

21

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พุทธศักราช ๒๔๙๙ มีพระราชศรัทธาทรงพระผนวช ตามคติของ
พทุ ธศาสนกิ ชนไทย เปน็ เวลา ๑๕ วนั
นับแต่เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติปกครองราชอาณาจักรไทย ตราบถึง
วันท่ี ๑๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๙ เป็นเวลา ๗๐ ปี ๔ เดือน ๗ วัน
กล่าวได้ว่าทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่ทรงครองสิริราชสมบัติยาวนานที่สุด
ในประวัติศาสตร์ไทย ทรงต้ังม่ันอยู่ในทศพิธราชธรรม ทรงอุทิศก�ำลังพระวรกาย
และก�ำลังพระสติปัญญาปฏิบัติพระราชกรณียกิจอเนกอนันต์ เพื่อประโยชน์สุข
ของปวงอาณาประชาราษฎร์

22

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระราชพิธีทรงพระผนวช วันที่ ๒๒ ตลุ าคม พุทธศกั ราช ๒๔๙๙

23

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ประทบั พกั พระราชอริ ิยาบถ ขณะเสด็จประพาสนำ้� ตกพรหมโลก อ�ำเภอพรหมคีรี จงั หวัดนครศรธี รรมราช
วันที่ ๑๕ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๐๒

24

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

25

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

เสดจ็ เยย่ี มราษฎรทวั่ ทกุ ภมู ภิ าค ตงั้ แตพ่ ทุ ธศกั ราช ๒๔๙๕ เปน็ ตน้ มา ทรงตระหนกั
ในความเปน็ อยขู่ องราษฎรทต่ี อ้ งเผชญิ ปญั หาทท่ี ำ� กนิ และการดำ� รงชพี โดยพงึ่ พาธรรมชาติ
จึงมีพระราชดำ� รแิ กไ้ ขและบรรเทาความเดือดรอ้ น ปรากฏเปน็ โครงการอันเน่อื งมาจาก
พระราชด�ำริในรัชสมัยมากกว่า ๔,๖๐๐ โครงการ ประจักษ์ว่า พระองค์คือกษัตริย์
นักพัฒนาย่ิงใหญ่แท้จริง ทรงเน้นการพัฒนาอย่างยั่งยืนและการอยู่อย่างสมดุลระหว่าง
มนุษย์กับธรรมชาติ อันได้แก่ โครงการแก้มลิง แก้ปัญหาน้�ำท่วม โครงการแกล้งดิน
แกป้ ญั หาดนิ เปรย้ี ว โครงการฝนหลวง แกป้ ญั หาภยั แลง้ ธนาคารขา้ ว ธนาคารโค กระบอื
แก้ปญั หาความขาดแคลน การปลูกหญ้าแฝก เพอ่ื อนรุ กั ษด์ นิ และน้ำ� ปลกู ป่าด้วยวธิ กี าร
ต่างๆ เพื่อการจัดการทรัพยากร รวมทั้งการสร้างเข่ือน ฝาย ท�ำนบกั้นน�้ำ เพ่ือความ
อุดมสมบูรณ์แห่งทรัพยากรของประเทศ ตลอดจนพระราชทานแนวพระราชด�ำริไป
ยังนานาประเทศที่ต้องการความช่วยเหลืออีกด้วย พระอัจฉริยภาพเป็นที่ประจักษ์
ไมเ่ ฉพาะแตค่ นไทยเทา่ นน้ั องคก์ ารสากลตา่ งๆ ไดป้ ระกาศยกยอ่ งพระเกยี รตคิ ณุ ใหป้ รากฏ
อยา่ งแพร่หลายกวา้ งขวางมาโดยตลอด

26

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ทอดพระเนตรโครงการอา่ งเก็บน�ำ้ ยางชุม อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ จงั หวดั ประจวบครี ีขนั ธ์
วนั ที่ ๘ พฤศจิกายน พุทธศกั ราช ๒๕๔๘
27

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

28

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

29

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ระหว่างพุทธศักราช ๒๕๐๓ - ๒๕๑๐ เสด็จฯ เยือนมิตรประเทศในเอเชีย
ยุโรป อเมริกา ออสเตรเลีย จ�ำนวน ๑๔ ประเทศ เป็นการเจริญทางพระราชไมตรี
สร้างชื่อเสียงให้ประเทศเป็นที่รู้จักในสังคมโลก เพราะมีพระประมุขที่ทรงพระปรีชา
สามารถในวิชาการ ศิลปวัฒนธรรม และองอาจกล้าหาญ สิ่งส�ำคัญทรงมุ่งหวังท่ีจะ
แสวงหาความรู้ ประสบการณ์จากประเทศท่ีเจริญทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เพ่ือน�ำมาประยุกต์ให้เหมาะกับสภาพแวดล้อมของประเทศไทย เช่น การได้รับความ
ร่วมมือจากประเทศเดนมารก์ ในด้านผลิตฟาร์มโคนม เป็นตน้

30

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

เสด็จพระราชด�ำเนินเยือนสหรัฐอเมริกาและยโุ รป

31

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ระหว่างพุทธศักราช ๒๕๑๐ - ๒๕๓๐ เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเป็นก�ำลังใจ
แก่ทหารหาญและเย่ียมพสกนิกรในพ้ืนท่ีชายแดนท่ีประสบภัยคุกคามจากลัทธิ
คอมมิวนิสต์ ในฐานะทรงด�ำรงต�ำแหน่งจอมทัพไทย ทรงเยี่ยมบ�ำรุงขวัญทหาร ต�ำรวจ
ในพน้ื ทส่ี รู้ บถงึ ฐานปฏบิ ตั กิ ารทว่ั ทกุ พน้ื ท่ี โดยมทิ รงหวน่ั เกรงภยนั ตรายใดๆ พระราชทาน
แนวทางใหป้ ฏบิ ตั ดิ ว้ ยสนั ตวิ ธิ ี ทรงนำ� โครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� รเิ ปน็ ยทุ ธศาสตร์
การพัฒนา ใหช้ ายแดนเปน็ รั้ว ด้านในเปน็ ศนู ย์พฒั นา เป็นแหล่งเรยี นร้ใู นการประกอบ
อาชพี เปน็ ผลใหบ้ า้ นเมอื งกลบั คนื สคู่ วามสงบ

32

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ทรงเยย่ี มราษฎร ทรงรับฟงั ปัญหา และพระราชทานแนวทางแก้ไข

ด้านเกษตรกรรม ทรงคิดค้นทางเลือกใหม่ให้แก่เกษตรกรเพื่อพ่ึงพาตนเอง
อย่างเข้มแข็ง เรียกว่า “เกษตรทฤษฎีใหม่” ดว้ ยแนวพระราชด�ำรใิ ชท้ ่ดี ินใหไ้ ดป้ ระโยชน์
สูงสุด
พุทธศักราช ๒๕๔๐ ประเทศไทยประสบปัญหาภาวะเศรษฐกิจตกต่�ำ ได้
พระราชทานหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง (Sufficiency Economy) ทรงวาง
แนวทางการด�ำเนินชีวิตให้ราษฎร เป็นผลให้เกิดการพัฒนาสังคมและทรัพยากรบุคคล
อยา่ งมัน่ คง ยงั่ ยนื

33

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

เสด็จพระราชดำ� เนินไปทรงเปดิ งานชุมนมุ ลูกเสือแห่งชาติ (เฉลิมฉลองครบ ๕๐ ปี ลูกเสือไทย)
ณ สวนลมุ พินี วันท่ี ๑๙ พฤศจิกายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๐๔

ด้านการศึกษา ทรงมุ่งมั่นพัฒนาคุณภาพชีวิตราษฎร ซึ่งเป็นทรัพยากรของ
ประเทศทุกๆ ระดับ มีพระราชด�ำริส่งเสริมสนับสนุนการศึกษาทุกสาขาแก่เยาวชน
และประชาชนอย่างท่ัวถึง การศึกษาในระบบโรงเรียนทั่วประเทศต้ังแต่ในเมืองไปถึง
ถ่ินทุรกันดาร เช่น โรงเรียนจิตรลดา ในภูมิภาค เช่น โรงเรียนเจ้าพ่อหลวงอุปถัมภ์
โรงเรียนร่มเกล้า โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ฯลฯ จัดโครงการศึกษาทางไกลผ่าน
ดาวเทียม เพ่ือแก้ปัญหาขาดแคลนครูและเพิ่มแหล่งศึกษาให้เยาวชนในถ่ินทุรกันดาร
มีโอกาสเล่าเรียนได้อย่างต่อเน่ือง การศึกษานอกระบบ ได้แก่ โรงเรียนพระดาบส
และการศึกษาตามอัธยาศัย คือโครงการตามพระราชด�ำริสาขาต่างๆ จ�ำนวนมาก
จัดท�ำสารานุกรมไทยส�ำหรับเยาวชน และพระราชทานทุนการศึกษาอย่างกว้างขวาง
เช่น ทุนอานนั ทมหดิ ล ทุนมูลนธิ ภิ มู ิพล เปน็ ต้น

34

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเปดิ โรงเรยี นบา้ นสองพีน่ อ้ ง อำ� เภอทา่ ยาง จงั หวดั เพชรบุรี
วันท่ี ๒๖ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๑๑
35

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ด้านศิลปวัฒนธรรม มีพระอัจฉริยภาพและพระปรีชาสามารถในการสร้างสรรค์
ศิลปะทุกสาขา ทรงสนพระราชหฤทัยในศิลปวัฒนธรรมของชาติทุกแขนง ทรงเป็น
แบบอย่างในการอนุรักษ์มรดกของชาติ ทรงส่งเสริมให้คนในชาติตระหนักถึงคุณค่า
ของศิลปวัฒนธรรมประจ�ำชาติ มีพระราชด�ำริฟื้นฟูการถวายผ้าพระกฐินโดยขบวน
พยุหยาตราทางชลมารค เมื่อพุทธศักราช ๒๕๐๒ และพุทธศักราช ๒๕๐๓ ทรงฟื้นฟู
พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ นอกจากน้ียังมีพระราชด�ำริบูรณ
ปฏิสังขรณว์ ดั พระศรรี ตั นศาสดาราม สรา้ งพระที่นง่ั บรมราชสถิตยมโหฬาร ในพระบรม
มหาราชวัง แทนองค์เดิมท่ีช�ำรุด โปรดให้เขียนจิตรกรรมฝาผนังพระพุทธรัตนสถาน
ในพระราชฐานชั้นใน ทรงอุปถัมภ์การแสดงโขนละครและศิลปะการแสดงอันเป็น
จารีตแบบแผนของชาติ ทรงพระปรีชาปราดเปร่ืองในการดนตรี ทรงพระราชนิพนธ์
เพลงทก่ี ล่าวไดว้ า่ เปน็ อมตะเพ่อื ปวงชนจ�ำนวนมาก เชน่ เพลงพรปีใหม่ สายฝน ใกลร้ ่งุ
แสงเทียน ฯลฯ พระราชนิพนธ์วรรณกรรมเร่ืองพระมหาชนก ทรงแปลเรื่องติโต
และนายอนิ ทร์ผปู้ ดิ ทองหลังพระ

มีพระบรมราชวนิ จิ ฉยั ภาพร่างจิตรกรรมฝาผนงั พระพุทธรตั นสถาน ในพระบรมมหาราชวัง
36

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

37

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ด้านศาสนา ทรงเคร่งครัดและท�ำนุบ�ำรุงพระพุทธศาสนา ทรงเป็นแบบอย่างที่
ล้�ำเลิศในการผดุงรักษาพระพุทธศาสนาให้ประดิษฐานถาวรเจริญรุ่งเรืองในแผ่นดิน
ทรงเป็นองค์อัครศาสนูปถัมภก พระราชทานพระบรมราชูปถัมภ์บ�ำรุงศาสนาอ่ืนๆ
ในพระราชอาณาจักรใหพ้ สกนิกรทุกศาสนาอยรู่ ่วมกนั อย่างสันตสิ ุข
มีพระราชด�ำริสร้างวัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก ให้เป็นวัดแบบอย่าง ค�ำนึง
ถึงประโยชน์ที่สานสัมพันธ์ร่วมกันระหว่าง วัด บ้านและโรงเรียน ที่เรียกว่า “บวร”
ให้มีความเรยี บง่าย และประหยดั เม่อื ใชป้ ระโยชน์และจดั กิจกรรมร่วมกัน

38

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ทรงเป็นอัครศาสนปู ถมั ภก

39

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ด้านสาธารณสุข ทรงตระหนักถึงสุขภาพอนามัยประชาชน ก�ำจัดโรคระบาด
ท่ีคุกคามบั่นทอนชีวิตราษฎร ได้แก่ โรคเร้ือน วัณโรค โปลิโอ และโรคติดต่อร้ายแรง
สงเคราะห์ผู้ประสบสาธารณภัยทุกวาระอย่างทันเหตุการณ์ ฟื้นฟูท้ังร่างกายและ
จิตใจ จัดต้ังหน่วยงานแพทย์หลวง หน่วยแพทย์พระราชทานท้ังทางบกและทางน้�ำ
หน่วยทันตกรรมเคล่ือนที่พระราชทาน ก่อต้ังมูลนิธิราชประชาสมาสัย และมูลนิธิ
ราชประชานุเคราะห์ ด�ำเนินงานช่วยเหลือในโอกาสต่างๆ โดยเฉพาะก่อตั้งมูลนิธิ
ชัยพัฒนา ด�ำเนินการช่วยเหลือประชาชนได้รวดเร็ว ในด้านการแพทย์ ส่งเสริมให้ทุน
นายแพทย์สาขาต่างๆ ไปศึกษาเพิ่มเติมในต่างประเทศ เพ่ือน�ำวิทยาการท่ีเจริญมา
พฒั นาประเทศ

40

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

41

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

ด้านการคมนาคม ทรงวางแผนสร้างถนนเพ่ือความม่ันคงของประเทศและ
พัฒนาบ้านเมือง เส้นทางข้ามภูเขาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือ ภาคใต้
โดยเฉพาะเสน้ ทาง สายน่าน-ปวั -ทงุ่ ช้าง-ปอน-ห้วยโกร๋น ในพนื้ ที่อนั ตรายท่ีผ้กู อ่ การร้าย
ขัดขวาง ทั้งทรงแก้ปัญหาจราจรด้วยระบบเครือข่าย ได้แก่ ถนนวงแหวนรัชดาภิเษก
กาญจนาภิเษก โครงข่ายถนนจตุรทิศเหนือ-ใต้ ตะวันออก-ตะวันตก รองรับการจราจร
ข้ามกรุงเทพฯ ถนนวงแหวนอุตสาหกรรม สะพานขนาดใหญ่ข้ามแม่น�้ำเจ้าพระยา
สองชว่ งทโี่ ดดเดน่ สงา่ งาม สะพานแขวนพระราม ๘ ทางคขู่ นานลอยฟา้ ถนนบรมราชชนนี
เปน็ ตน้

42

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

เสด็จฯ ไปทรงเปดิ การเดินรถไฟฟา้ มหานครสายเฉลิมรัชมงคล
(รถไฟฟ้าใต้ดินสายแรกของไทย) วนั ที่ ๓ กรกฎาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๗
ทอดพระเนตรภาพถา่ ยทางอากาศทางคขู่ นานลอยฟ้า ถนนบรมราชชนนี
วันท่ี ๒๓ มถิ นุ ายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๘

43

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช คือ ดวงมณี ดวงประทีป
และดวงใจของชาวไทย ทรงแผ่พระมหาบารมีอันบริสุทธ์ิไพศาล ทรงร่วมทุกข์ร่วมสุข
กับปวงประชาชาวไทย พระราชทานความรัก ความห่วงใย เปี่ยมด้วยพระเมตตา
อันประมาณมิได้ ทรงทุ่มเทพระวิริยะ อุตสาหะ พระปรีชาญาณ สร้างความสุขสวัสด์ิ
ยั่งยืนแก่ประชาชนของพระองค์อย่างมิทรงรู้สึกเหน็ดเหนื่อย ชาติไทยจึงก้าวหน้า
รุ่งเรืองเป็นล�ำดับ ทรงเป็นหลักชัยน�ำทางแก่ชาติยาวนานถึง ๗๐ ปี ๔ เดือน ๗ วัน
นับเป็นความวิปโยคสุดอาลัยเม่ือพระองค์เสด็จสู่สวรรคาลัย เม่ือวันพฤหัสบดี ท่ี
๑๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๙ ชาวไทยท้ังชาติต่างน้อมศิรเกล้ากราบสักการะ
พระผ้สู ถิตในดวงใจตราบนริ นั ดร์

44

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

45

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

46

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

47

พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช

กระทรวงวฒั นธรรม จดั พิมพ์ จำ�นวน ๑๐๐,๐๐๐ เล่ม
ISBN 978-616-543-419-5
ที่ปรกึ ษา
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม (นายวีระ โรจน์พจนรตั น์)
ปลัดกระทรวงวฒั นธรรม (นายกฤษศญพงษ ์ ศิริ)
คณะทำ�งาน
นางสายไหม จบกลศกึ
นางสาวพิมพ์พรรณ ไพบลู ยห์ วงั เจริญ
นางเบญจมาส แพทอง
นางจฑุ าทิพย์ โคตรประทุม
นางสาววัชน ี พุ่มโมรี
วา่ ทรี่ อ้ ยตรี ธรรมนญู กล่ินคมุ้
นางสาวสวรรยา โคตรประทุม
บทประพันธ์
นางดาวรัตน์ ชทู รพั ย์
จดั พิมพ์
กลุ่มประชาสมั พนั ธ์ สำ�นกั งานปลัดกระทรวงวัฒนธรรม
๖๖๖ ถนนบรมราชชนน ี แขวงบางบำ�หรุ
เขตบางพลดั กรงุ เทพฯ ๑๐๗๐๐
โทร. ๐๒ ๔๒๒ ๘๘๕๓ - ๕ ๑๗๖๕
www.m-culture.go.th
48