หนังสือ ต้นไม้ลดฝุ่น PM 2.5 จัดทำโดย สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม

ทรงบาดาล Senna surattensis (Burm.f.)
H.S.Irwin & Barneby

วงศ์ Fabaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมพ้ มุ่ สูงได้ถงึ 7 ม. แตกก่ิงเป็นพุ่มรปู ร่ม ใบประกอบ
แบบขนนก แผ่นใบเรียบและออ่ นนุ่ม ดา้ นล่างสเี ขยี วนวล

มีขนประปราย ช่อดอกออกตามซอกใบและปลายกิ่ง
กลบี ดอก 5 กลบี สเี หลอื ง คลา้ ยดอกขเี้ หลก็ มถี น่ิ กำ�เนดิ
ในอนิ เดีย ปลกู เป็นไมป้ ระดบั ทว่ั ไปในเขตร้อน

รมิ ถนน ทางเดนิ มมุ อาคาร หรอื ทโี่ ลง่
ทนแลง้ ใบขนาดเลก็ ร่วงหลน่ ย่อยสลายได้งา่ ย

• ตลาดต้นไม้

ข่อย Streblus asper Lour.
วงศ์ Moraceae

ม.ค. มม.ี.-คค..

ไมพ้ มุ่ หรอื ไมต้ น้ ไมผ่ ลดั ใบ สงู ไดถ้ งึ 15 ม. มนี ำ้� ยางสขี าว
ก่ิงและเปลือกเหนียว แตกกิ่งเป็นพุ่มกลมหรือรีหนาแน่น
ใบขนาดเล็กสีเขียวเข้ม ขอบใบจักฟันเลื่อย ผิวใบสาก
คล้ายกระดาษทรายทั้งสองด้าน จึงมีช่ือสามัญว่า
Sandpaper tree มถี น่ิ กำ�เนิดในเอเชียเขตรอ้ น

• ศนู ย์เพาะชำ�กลา้ ไม้ ทำ�รวั้ รมิ อาคาร ลานจอดรถ ทางเทา้ รมิ ถนน
เกาะกลางถนน ลอ้ มรอบตอม่อ หรอื ปลูกให้สงู เป็นไม้ต้น
ให้ร่มเงา หรือตัดแต่งเป็นพุ่มตามต้องการได้ง่ายหรือ
ปลูกในกระถาง/ทำ�ไม้ดัดตั้งในอาคาร ใบมีขนาดเล็กทิ้ง
ใบนอ้ ย ดแู ลรกั ษางา่ ย ทนแลง้ ทนนำ�้ ทว่ ม และทนมลพษิ
ได้ดี

ตน้ ไมล้ ดฝุ่น PM2.5 42

ครสิ ตนิ า่ Syzygium australe (J.C.Wendl. ex Link)
B.Hyland

วงศ์ Myrtaceae

มม..ี-คค.. เมม.-.คย..

ไมพ้ มุ่ หรอื ไมต้ น้ สงู ไดถ้ งึ 15 ม. แตกกงิ่ หนาแนน่ ใบขนาดเลก็
เรียงตรงข้าม แผ่นใบเรียบเกลย้ี ง ด้านบนมนั เงา ด้านล่าง

มจี ดุ ขาวละเอยี ด เสน้ แขนงใบถี่ ยอดออ่ นสแี ดง ชอ่ ดอกออก
ท่ีปลายก่ิง ดอกขนาดเล็ก สีขาว คลา้ ยดอกของตน้ แดง
ผลสแี ดง มถี น่ิ กำ�เนดิ ในออสเตรเลยี ทนแลง้ ชอบดนิ ทร่ี ะบาย
นำ�้ ดี สายพนั ธ์ุ ‘Brilliant’ ใหย้ อดออ่ นสแี ดงเขม้ นยิ มปลกู มาก

• ตลาดตน้ ไม้ ปลูกเป็นไม้พุ่มหรือปล่อยสูงเป็นไม้ต้นก็ได้ ตามริม
ทางเดนิ ทางเทา้ รมิ รว้ั เกาะกลางถนน ตดั แตง่ งา่ ย ตดั แตง่
บอ่ ย ๆ เพ่ือใหแ้ ตกยอดอ่อนสีแดง คล้ายกับแดง (Syzygium

campanulatum)

แดง Syzygium myrtifolium (Roxb.) Walp.
วงศ์ Myrtaceae

กธ..-คย.. มม..ี-คค..

ไม้ต้นขนาดเล็ก แต่อาจสูงได้ถึง 20 ม. แตกพุ่มแน่น
ใบขนาดเล็กออกหนาแน่น แผ่นใบด้านล่างมีต่อมกระจาย
มีถ่ินก�ำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เดิมเข้าใจว่าช่ือ
Syzygium campanulatum Korth. ใบมีกล่ินหอมคล้าย
ซินามอน จึงมีช่ือสามัญว่า wild cinnamon ใบอ่อนสีแดง
บางครั้งจึงมีช่ือสามัญว่า Brush Cherries มีสายพันธุ์ท่ี
ยอดออ่ นมีสีแดงเขม้ ‘Katsura’ ดอกมีสีชมพ ู

• ตลาดตน้ ไม้ รมิ ทางเดนิ เปน็ แนวรวั้ ประดบั ปลกู เปน็ กลมุ่ ตามรมิ อาคาร
พนื้ ทโี่ ลง่ หรอื เปน็ ไมร้ องตามโคนตน้ ไมใ้ หญ่ ตดั แตง่ ทรงพมุ่ ไดง้ า่ ย
ตัดแต่งเป็นไม้พุ่มเตี้ยหรือปล่อยสูงเป็นไม้ต้นก็ได้เหมือนคริสติน่า
ทนแลง้ และโรคแมลง ทนมลพิษ

43 ต้นไมล้ ดฝุ่น PM2.5

ทองอไุ ร Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth
วงศ์ Bignoniaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมพ้ มุ่ สงู 2–4 ม. ทรงพมุ่ คอ่ นขา้ งกลม โปรง่ ใบประกอบ
แบบขนนก ขอบใบจักฟนั เลอ่ื ย แผน่ ใบบาง ดา้ นลา่ งมขี น
ส้ันประปราย-ปานกลาง ช่อดอกออกตามปลายกิ่ง
ดอกรปู แตร สเี หลอื งสด จงึ มชี อื่ สามญั วา่ Yellow trumpet-
flower มีถ่ินกำ�เนดิ ในทวปี อเมรกิ าเขตรอ้ น

• ตลาดต้นไม้ ปลกู ใกลช้ ดิ กนั ตามสองขา้ งถนน เกาะกลาง
ถนน หรือริมอาคารท่ีแสงแดดส่องถึงโดยตรง
มากกว่า 4 ชม. เจริญเตบิ โตไดด้ ใี นดินทร่ี ะบายน�้ำ
ไดด้ ี ทนแลง้ ออกดอกตลอดปี ไมค่ วรปลกู ในทมี่ รี ะดบั
น�้ำใตด้ ินสูง

หกู ระจง Terminalia mantaly H.Perrier
วงศ์ Combretaceae

มม.ี.-คค.. มก..ิ-คย..

ไมต้ น้ สูง 10–20 ม. กงิ่ ตั้งฉากกับลำ�ตน้ ออกเป็นชน้ั ๆ
คลา้ ยฉตั ร แผก่ วา้ ง ใบขนาดเลก็ รปู ใบพาย เรยี งกระจกุ ท่ี
ปลายกงิ่ แผน่ ใบเกลยี้ ง คอ่ นขา้ งหนา ดา้ นลา่ งมตี อ่ มเปน็
จุดที่ซอกเส้นแขนงใบกับเส้นกลางใบ ช่อดอกออกตาม
ซอกใบใกล้ปลายกงิ่ มถี ่ินกำ�เนดิ ในมาดากสั การ์ มีหลาย
สายพนั ธ์ุ ทง้ั พนั ธแ์ุ คระและพนั ธด์ุ า่ ง

• ตลาดต้นไม้ ใหร้ ม่ เงาดี ปลกู ในพนื้ ทโ่ี ลง่ เกาะกลางถนน สองขา้ งถนน
ทมี่ คี วามกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 5 ม. ทนแลง้ โตเรว็ มชี ว่ งผลดั ใบสน้ั ๆ
ตน้ ไมล้ ดฝ่นุ PM2.5 แตใ่ บขนาดเลก็ เกบ็ กวาดไดง้ า่ ย ไมค่ วรปลกู ใกลส้ ง่ิ กอ่ สรา้ งขนาด
เล็กหรือในพนื้ ท่ีระดับน้�ำใตด้ ินตืน้ เพราะระบบรากมีขนาดใหญ่
จะลอยข้ึนมาที่ผิวดนิ จะตอ้ งคอยตดั แต่งกิ่งเพื่อปอ้ งกันโค่นล้ม

44

งว้ นภู Viburnum odoratissimum Ker Gawl.
วงศ์ Adoxaceae

พมี..-คค.. พม.ี.-คค..

ไม้พุ่ม แต่อาจสูงได้ถึง 10 ม. ทรงพุ่มทึบ ใบสีเขียวสด
เป็นมัน ออกหนาแน่น แผ่นใบท้ังสองด้านไม่เรียบ แผ่นใบ
ดา้ นล่างมีปุม่ และรขู นาดเล็ก ช่อดอกออกท่ีปลายก่งิ ดอก
ขนาดเล็ก สีขาว มีกลิ่นหอม จึงมีช่ือสามัญว่า Sweet
Viburnum ผลสีแดง สุกสีดำ� มีถิ่นกำ�เนิดในบังคลาเทศและ
เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ ในไทยพบท่ี จ. เพชรบูรณ์ และเลย
ข้ึนบนที่สูง แต่สายพันธุ์ที่ปรับปรุงแล้วสามารถปลูกในท่ีต่�ำ

และในเขตมลพิษไดด้ ี

https://www.flowerpower.com.au ปลกู เปน็ แนวรมิ ทางเดนิ แนวรวั้ พนื้ ทโี่ ลง่
โตเรว็ ตดั แต่งทรงพมุ่ ได้ง่าย

• ตลาดต้นไม้

โมกบ้าน Wrightia religiosa (Teijsm. & Binn.)
Benth. ex Kurz

วงศ์ Apocynaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมพ้ ุ่ม สงู ได้ถงึ 10 ม. มนี ำ�้ ยางสขี าว เปลอื กมชี ่อง อากาศ
กระจาย ใบเรียงตรงข้าม แผ่นใบบาง เรียบและเกล้ียง
ด้านล่างมีคราบไขระหว่างเส้นใบย่อย ช่อดอกออกส้ัน ๆ
ตามปลายกง่ิ หอ้ ยลง ดอกสขี าว คลา้ ยดอกมะลิ มกี ลน่ิ หอม
แรง ในธรรมชาตพิ บตามรมิ นำ้� หรอื มนี ำ�้ ขงั จงึ มชี อื่ สามญั วา่
Water Jasmine มถี ่นิ กำ�เนดิ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

รมิ ทางเดนิ ริมอาคาร แนวร้ัว ปลกู แซม
ไม้ต้นอ่ืน หรอื เปน็ ไมก้ ระถาง

• ตลาดต้นไม้

45 ต้นไมล้ ดฝุน่ PM2.5

äÁŒµ¹Œ áÅÐäÁŒ¾‹ØÁ
äÁàŒ ¶Ò
»ÒŏÁáÅÐ伋

กนั ภยั Afgekia sericea Craib
วงศ์ Fabaceae

ตม.ิ.-คย.. ตม..ิ-คย..

ไมเ้ ถาเนื้อออ่ น ยาวได้ถึง 15 ม. ทุกส่วนมขี นยาวหนานุม่
สีขาว ใบประกอบแบบขนนก แผ่นใบด้านล่างมีขนสีขาว
คล้ายไหมหนาแน่น เส้นแขนงใบนูนชัดเจน ดอกออกเป็น
ชอ่ ขนาดใหญ่ ทป่ี ลายกง่ิ รปู กรวยแหลม สชี มพู ใบประดบั
เรยี งซอ้ นกันแนน่ ท่ปี ลายช่อดอก เป็นพชื ถิน่ เดยี วของไทย

• ตลาดต้นไม้ ปลูกใหพ้ ันร้วั หรอื ซุม้ เปน็ แนวริมทางเดนิ
แนวร้วั ทางเทา้ หรือพ้ืนทีโ่ ล่ง โตเร็ว ตดั แตง่ ทรง
พุ่มได้ง่าย เติบโตได้ดีในที่มีแสงแดดจัดตลอดวัน
ความชนื้ ปานกลาง ชอบดนิ ร่วนระบายนำ�้ ดี

การเวก Artabotrys hexapetalus (L.f.) Bhandari
วงศ์ Annonaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมเ้ ถาเนอื้ แขง็ ลำ�ตน้ พาดเลอ้ื ยไดไ้ กลถงึ 20 ม. กงิ่ มตี ะขอ
ใบออกหนาแน่น เนื้อหนา ด้านบนสีเขียวเข้มมันเงา เรียบ
และเกลี้ยง ด้านล่างมีคราบขาวและตุ่มละเอียด ดอกออก
เด่ยี ว สเี ขียวออ่ น-เหลือง มกี ล่ินหอมเยน็ ชว่ งเย็น-พลบคำ่�
มชี อ่ื สามญั วา่ Climbing lang-lang, Tail Grape,Ylang-ylang
Vine มถี ่ินกำ�เนิดทางอนิ เดยี ตอนใต้ ศรลี ังกา และจีน

• ตลาดตน้ ไม้ ปลกู เปน็ ซมุ้ ตามทางเดนิ รมิ ถนน หรอื รวั้
เพอื่ ใหร้ ม่ เงา บงั ฝนุ่ หรอื ลม เตบิ โตไดด้ ใี นทม่ี แี สงแดด
อยา่ งนอ้ ยครง่ึ วนั ชอบดนิ รว่ นซยุ โตเรว็ ทนแลง้
ทนนำ้� ทว่ มและมลพษิ

47 ต้นไม้ลดฝนุ่ PM2.5

เลบ็ มอื นาง Combretum indicum (L.) DeFilipps
วงศ์ Combretaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมเ้ ถาเนื้อแข็ง เล้ือยไดไ้ กลถึง 30 ม. ใบเรียงตรงขา้ ม
แผ่นใบด้านล่างมขี นหนาแนน่ -ปานกลาง ชอ่ ดอกแบบชอ่
เชงิ ลดคลา้ ยรปู รม่ หอ้ ยลง ดอกเปน็ หลอดยาว 6-11 ซม.
ปลายแยก 5 แฉก สแี ดง-ชมพู มกี ลนิ่ หอมแรงชว่ งบา่ ย-
กลางคืน สายพันธุ์กลีบดอกซ้อนจะนิยมปลูกมากกว่า
มีถิ่นกำ�เนิดในเอเชียเขตร้อนและแอฟริกา ชื่อสามัญคือ
Rangoon creeper หรอื Chinese honeysuckle

• ตลาดต้นไม้ ท�ำเป็นซุ้มหรือเล้ือยเกาะตามแนวร้ัว หรือผนงั
อาคารที่ไดร้ ับแสงแดดโดยตรง มพี นื้ ท่ีมากกว่า 6 ตร.ม.
ควรตดั แตง่ กงิ่ อยเู่ สมอ เนอ่ื งจากโตเรว็ ทนแลง้ ทนนำ้� ทว่ ม
และมลพิษได้ดี ขนึ้ ได้ในดินเหนียว-ดนิ ปนทราย

เครือออน Congea tomentosa Roxb.
วงศ์ Lamiaceae

เธม.-.คย.. พม..-คค..

ไม้เถาเน้ือแข็งเลื้อยได้ไกลถึง 30 ม. ส่วนต่าง ๆ มีขน
ยาวน่มุ หรอื สากหนาแน่นสขี าว แผ่นใบดา้ นบนเปน็ คล่นื
เล็กน้อย ช่อดอกแยกแขนงแน่นออกตามปลายกิ่ง ยาว
20-40 ซม. มีใบประดับสีชมพู 3 กลีบ ดอกย่อยขนาด
เลก็ อยกู่ ลางใบประดบั มชี อื่ สามญั วา่ Wooly Shower of
Orchid มีถ่ินกำ�เนดิ ในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

• ตลาดต้นไม้ ปลูกเป็นไม้ประดับตามรั้วหรือซุ้มไมเ้ ล้ือย
ชอบดนิ รว่ นระบายนำ�้ ดี โตเรว็ ตน้ ใหญค่ วรตดั แตง่
กิ่งทกุ ๆ ปีหลงั ออกดอก

ตน้ ไม้ลดฝ่นุ PM2.5 48

เหลอื งชชั วาลย์ Dolichandra unguis-cati (L.) L.G.Lohmann
วงศ์ Bignoniaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมเ้ ถา ยาวไดถ้ งึ 20 ม. มรี ากเกาะเกดิ ตามเถา ปลายกง่ิ มี
มอื เกาะเปน็ เสน้ แยก 3 แฉก รปู ตะขอ ใบประกอบมี 3 ใบยอ่ ย
แผ่นใบด้านบนเกลี้ยง สีเขียวเข้มมันเงา ด้านล่างมีคราบ

ขาว ช่อดอกแบบช่อกระจุกสั้น ดอกรูปแตร สีเหลืองสด
ผลแหง้ แตก รปู แถบ มถี นิ่ กำ�เนดิ ในเมก็ ซโิ ก เวสตอ์ นิ ดสี และ
อารเ์ จนตนิ า

• ตลาดต้นไม้ ตามกำ�แพงอาคาร หรอื ตอมอ่ ตา่ งๆ ท่ีมีพน้ื ผวิ
ขรุขระและแสงแดดส่องถึงโดยตรงอย่างน้อย 4 ชม.
ควรมีโครงสร้างหรือตาข่ายรองผนังเพ่ือให้การเลื้อย
พันได้รวดเร็วและแข็งแรง และควรตัดแต่งก่ิงอยู่เสมอ
สามารถปลกู ห้อยตามเพดานที่โปร่งได้

พลูดา่ ง Epipremnum aureum (Linden &
Andre’) G.S.Bunting

วงศ์ Araceae

--

ไมเ้ ถาเลอื้ ยเนอ้ื ออ่ น เลอ้ื ยไดไ้ กลถงึ 20 ม. มรี ากเกดิ ตามขอ้
ต้นเล็กท่ีเลื้อยตามพื้นใบรูปหัวใจ ต้นท่ีเล้ือยขึ้นที่สูงและ

มีอายุมากใบจะมีขนาดใหญ่มากข้ึน ขอบใบแตกเป็นริ้ว
ผิวใบหนา เรียบเกล้ียงและมันเงา สีเขียว บางพันธุ์มีลาย

ด่างสีเหลืองหรือสีขาว ชื่อสามัญ Devil’s Ivy, Taro vine
มถี ่ินกำ�เนดิ ในแถบหมเู่ กาะโซโลมอนในมหาสมทุ รแปซฟิ กิ

• ตลาดต้นไม้ ปลกู ในกระถางพนั หลกั กระถางแขวน ปกั ชำ�แช่
นำ้� ในแจกนั ตง้ั ในหอ้ งทำ�งาน ไมค้ ลมุ ดนิ หรอื ปลอ่ ยเลอื้ ย
ไต่ข้ึนก�ำแพง ต้นไม้ใหญ่ หรือเสาตอม่อที่มีผิวขรุขระ
เติบโตได้ดีในที่มีแสงแดดรำ�ไร และความชื้นสูง ทนต่อ
มลพิษได้ดี

49 ต้นไมล้ ดฝุ่น PM2.5

ตนี ตกุ๊ แก Ficus pumila L.
วงศ์ Moraceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมเ้ ถายดึ เกาะ ยาวไดถ้ งึ 30 ม. เถามรี ากยดึ เกาะ มนี ำ้� ยาง
สขี าว ปลายกงิ่ มขี นสนี ำ�้ ตาลหนาแนน่ แผน่ ใบหนา สเี ขยี ว

เขม้ ผวิ สากคายและมคี ราบสขี าวทง้ั สองดา้ น ผลทรงไข่
แบบมะเดอื่ -ไทร มชี อื่ สามญั วา่ Creeping Fig มถี น่ิ กำ�เนดิ

ในเอเชยี ตะวนั ออก และเวยี ดนาม

• ตลาดต้นไม้ ปลูกเป็นไม้เล้ือยเกาะผนังหรือประดับตาม
แนวร้ัว แนวกำ�แพง หรือเสาตอม่อที่พื้นผิวขรุขระ
ควรตัดแต่งก่ิงและเถาท่ียื่นออกจากแนวผนังหรือ
บริเวณซอกกำ�แพงอยู่เสมอ เพื่อควบคุมบริเวณ
ปกคลมุ

พลูแฉก Monstera deliciosa Liebm.
วงศ์ Araceae

--

ไมเ้ ถาเนอื้ ออ่ น เลอ้ื ยไดไ้ กลถงึ 20 ม. แผน่ ใบหนาคลา้ ย
แผน่ หนงั ขนาดใหญ่ ขอบใบจักเปน็ แฉกจำ�นวนมากคล้าย
ขนนก มักพบช่องโหว่บนแผ่นใบโดยเฉพาะในต้นแก่
แผน่ ใบเรยี บเกลย้ี ง หนา สีเขียวเข้มและมันเงา ด้านลา่ ง
มคี ราบขาว ชอ่ื การคา้ ในไทยอกี ชอ่ื วา่ มอนสเตอรา่ ชอ่ื สามญั
Monstera, Ceriman, Split–leaf Philodendron, Swiss cheese plant,
Window plant มถี ิ่นกำ�เนดิ ในเขตร้อนของทวปี อเมริกา

• ตลาดต้นไม้ ปลกู เปน็ ไมเ้ ลอื้ ยกระถางพนั หลกั หรอื เลอ้ื ยเกาะ
ไมต้ น้ เสาตอมอ่ ผนงั อฐิ หรอื คอนกรตี ทผ่ี วิ ขรขุ ระ เลย้ี ง
ตน้ ไมล้ ดฝ่นุ PM2.5 ง่าย ทนทานต่อมลพิษ เติบโตได้ดีในที่มีแสงแดดรำ�ไร
ความช้ืนสูง หรือปลกู ลงกระถางตงั้ ในหอ้ งทำ�งานใกล้
หนา้ ตา่ ง

50

กะทกรก Passiflora foetida L.
วงศ์ Passifloraceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไม้เถาลม้ ลุก ยาวไดถ้ งึ 4 ม. มีมอื เกาะออกตามซอกใบ
ทุกส่วนมีขนสีทอง มีกลิ่นเหม็นเขียว ใบรูปสามแฉกหรือ

รูปหัวใจ ดอกเดี่ยว มีกลีบเลี้ยงแตกแขนงเป็นฝอยสีเขียว
และมตี อ่ มเหนยี ว ดอกสขี าว รอบเกสรมรี วิ้ ประดบั จำ�นวน
มากโคนสมี ว่ งอมชมพู ชอ่ื สามญั Stinking Passion Flower
มถี ิ่นกำ�เนิดในทวีปอเมริกาใต้

• ตลาดต้นไม้ ปลูกเป็นไม้เล้ือยประดับร้ัวหรือทำ�เป็นซุ้ม
ต้องการแสงแดดจัด มักพบข้ึนในที่รกร้างริมทาง
โตเรว็ เลยี้ งดงู า่ ย ผลสุกรสหวานอมเปรยี้ วทานได้

พวงคราม Petrea volubilis L.
วงศ์ Verbenaceae

กพ..-พย.. กพ..-พย..

ไม้เถาเน้ือแข็ง พาดเลื้อยได้ไกลถึง 30 ม. ก่ิงอ่อนมีขน
ปกคลมุ หนาแนน่ ใบเรยี งตรงขา้ ม เนอื้ หนา ดา้ นบนเปน็ คลน่ื
และสากคาย ดา้ นล่างมีขนสากหนาแน่น ดอกเปน็ ชอ่ แยก
แขนงออกตามปลายกง่ิ ยาว 20-30 ซม. กลบี เลย้ี งสมี ว่ ง
ออ่ น 5 กลบี กลบี ดอกสมี ว่ งเขม้ ชอื่ สามญั วา่ Purple wreath,
Sandpaper vine มีถ่ินกำ�เนิดในทวีปอเมริกาตอนกลางและ
บราซลิ

• ตลาดต้นไม้ ปลูกเป็นซุ้มไม้เล้ือยหรือท�ำโครงสร้างให้
เลื้อยตามผนังหรือร้วั เตบิ โตได้ดใี นทมี่ ีแสงแดดจดั
ทนแล้ง ควรดแู ลตัดแตง่ ทรงพ่มุ อยเู่ สมอ

51 ต้นไมล้ ดฝุน่ PM2.5

ใบสที อง Phanera aureifolia (K.Larsen & S.S.Larsen)
Bandyop., P.P.Ghoshal & M.K.Pathak
วงศ์ Fabaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมเ้ ถาเนอ้ื แขง็ เลอื้ ยไดไ้ กลถงึ 40 ม. ตามสว่ นตา่ ง ๆ มขี น
สสี นมิ หนาแนน่ ใบรปู กบี เทา้ ววั ขนาดใหญ่ ชว่ งออกดอก
จะมีขนสีทองแดงมันวาวมากข้ึน ใบแก่ขนจะมีสีเทาเงิน

ดอกออกเปน็ ชอ่ ท่ีปลายกิ่ง สขี าว-ครีม มกี ลิ่นหอมอ่อน
ชือ่ สามัญวา่ Gold Leaf Bauhinia พบขึ้นในป่าดิบชน้ื ทาง
ภาคใต้ตอนลา่ ง เป็นพืชถนิ่ เดียวของไทย

• ตลาดต้นไม้ ปลกู เป็นซ้มุ ไม้เล้ือยหรอื ทำ�โครงสรา้ งเหลก็
ตดิ ผนังอาคารใหเ้ ลอ้ื ย ได้รับแสงแดดโดยตรงอย่าง
น้อยคร่ึงวันและความชื้นสูงจะโตเร็วทำ�ให้สีใบเข้ม
ขึน้ สามารถปลูกได้ทว่ั ประเทศ

เงินไหลมา Syngonium podophyllum Schott
วงศ์ Araceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 20 ม. มีรากออกตามข้อ
ต้นอ่อนมีใบเด่ียวรูปเง่ียงใบหอก ต้นอายุมากเป็น
ใบประกอบรปู ผา่ มอื มี 7 ใบยอ่ ย แผน่ ใบบางนมุ่ ผวิ เกลยี้ ง
เป็นคลื่นตามแนวเส้นใบ ด้านล่างมีคราบขาว ใบของ
ต้นอ่อนมีรูปทรงและสีสันแตกต่างหลายสายพันธุ์
ชื่อสามัญ Arrow Vine, Variegata African Evergreen
มถี ่ินกำ�เนดิ ในแถบเม็กซิโก บราซิล ถงึ โบลเิ วีย

• ตลาดต้นไม้ ปลกู ใหเ้ ลอ้ื ยไตก่ ำ�แพงหรอื ตน้ ไมใ้ หญ่ ชอบความชมุ่ ชน้ื
สงู และแสงรำ�ไรจะโตเรว็ อาจเปน็ วชั พชื ไดโ้ ดยเฉพาะในภาคใต้
ตน้ ไม้ลดฝ่นุ PM2.5 ต้นอ่อนสายพันธุ์ด่างปลูกคลุมดินให้ความชุ่มช้ืน หรือปลูก
ในกระถางหรอื แจกนั ตงั้ ในห้องทำ�งาน ทนมลพษิ ได้ดี

52

ตาลหมอ่ น Tarlmounia elliptica (DC.) H.Rob.,
S.C.Keeley, Skvarla & R.Chan

วงศ์ Asteraceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ไมเ้ ถาเนอ้ื คอ่ นขา้ งแขง็ ยาวไดถ้ งึ 10 ม. ปลายกง่ิ หอ้ ยลง
ตามสว่ นตา่ ง ๆ มขี นสเี งนิ แนบไปกบั ผวิ หนาแนน่ โดยเฉพาะ

แผ่นใบด้านล่าง ใบเรียงเวียน ช่อดอกแยกแขนง ยาวถึง
50 ซม. ดอกย่อยขนาดเล็ก เมล็ดเป็นกระจุกกลมสีขาว

เมอื่ แกป่ ลวิ ตามลม ชอื่ สามญั Climbing Vernonia มถี น่ิ กำ�เนดิ
ในเอเชยี เขตรอ้ น

• ตลาดต้นไม้ ปลกู เปน็ ซมุ้ ไมเ้ ลอ้ื ยตามกำ�แพง หรอื ปลกู ใสก่ ระถาง
วางรมิ ระเบยี ง/กนั สาด ใหก้ งิ่ ยอ้ ยลงชว่ ยกนั แดด ฝนสาด
เตบิ โตได้ดีในท่ีมแี สงแดดจัด ได้รับแสงโดยตรงอย่างนอ้ ย
ครงึ่ วนั ชว่ งเมล็ดแกจ่ ะปลิวฟุง้ กระจายควรตดั แต่งออก
กอ่ นเมลด็ แก่

สรอ้ ยอินทนลิ Thunbergia grandiflora
(Roxb. ex Rottler) Roxb.

วงศ์ Acanthaceae

มต..ี-คค.. มต..ี-คค..

ไม้เถาเน้ืออ่อน เล้ือยได้ไกลถึง 30 ม. แตกกิ่งหนาแน่น
ใบเรยี งตรงขา้ ม รปู หา้ เหลยี่ มหรอื ไขก่ วา้ ง แผน่ ใบออ่ นนมุ่
ดา้ นบนเกลย้ี ง ดา้ นลา่ งมขี นสากประปราย ชอ่ ดอกหอ้ ยลง
ยาว 30-70 ซม. ดอกรูปแตร สีฟ้าอมม่วง ช่ือสามัญ
Blue Skyflower หรอื Blue Trumpet Vine มีถิน่ กำ�เนิดทาง
ตอนเหนือของอนิ เดยี จีน และภมู ิภาคอนิ โดจนี

• ตลาดต้นไม้ ปลูกเป็นซุ้มไม้เล้ือยหรือทำ�โครงสร้างให้เล้ือย
ตามผนงั ทง้ั ในทมี่ แี สงแดดจดั และแสงรำ�ไร ควรตดั แตง่
กำ�จัดกิง่ แหง้ เก่าออกอยเู่ สมอ เพือ่ ให้ดูไมร่ กและกระตุ้น
การแตกกิ่งใหม่

53 ต้นไมล้ ดฝุ่น PM2.5

äÁàŒ ¶Ò
»ÒŏÁáÅÐ伋

หมากเหลอื ง Dypsis lutescens (H.Wendl.)
Beentje & J.Dransf.

วงศ์ Arecaceae

มธ..-คค.. มธ..-คค..

ปาล์มแตกกอหนาแน่น อาจสูงได้ถึง 7 ม. ลำ�ต้นตรงมีข้อ
ปล้องคล้ายลำ�อ้อย กาบมีสีเหลืองอมเขียว ช่ือสามัญว่า
Golden can palm ลำ�ต้นและกาบมีคราบไข ใบประกอบ
แบบขนนกเรียงค่อนข้างชิดกันสม�่ำเสมอ ปลายใบย่อย
โค้งลง ผวิ ใบเกล้ียง มีคราบไขละเอยี ด มีถน่ิ กำ�เนิดทเ่ี กาะ
มาดากสั การ์

• ตลาดต้นไม้ ปลูกได้ทั้งกลางแจ้งและท่ีรำ�ไร ความชุ่มช้ืน
ปานกลาง ไม่ทนแล้งจัด เหมาะสำ�หรับปลูกรมิ ทางเดนิ
บังอาคาร เป็นแนวรั้ว ปลูกเป็นกลุ่มใหญ่ หรือเป็นไม้
กระถางในอาคารเพื่อดูดซับมลพิษ ต้องใส่ปุ๋ยบ�ำรุง
อย่เู สมอเพือ่ ใหม้ ีลำ�ต้นทส่ี มบูรณ์แขง็ แรง

ไผ่เลย้ี ง Bambusa multiplex (Lour.) Raeusch.
ex Schult. & Schult.f.

วงศ์ Poaceae

--

ไผ่แตกกอคอ่ นขา้ งแน่น ไม่ผลัดใบหากรดนำ้� สม�่ำเสมอ สงู
3-7 ม. ปลอ้ งยาว 30–50 ซม. สเี ขยี วผวิ เกลยี้ ง ไมม่ หี นาม

กาบลำ�รูปสามเหล่ยี มแคบ รว่ งเร็ว มีคราบขาว ด้านล่าง
สาก แตกกิ่งหนาแน่น ใบรูปแถบ ยาว 1.6–16 ซม. แผ่นใบ
ดา้ นล่างมขี นสัน้ นมุ่ และมนี วลหรือคราบขาว มถี ่นิ กำ�เนดิ ใน
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จีนตอนใต้ และไต้หวนั นิยมปลูกเป็น
ไมป้ ระดบั หรอื กินหน่อได้ มีหลายสายพนั ธุ์

• ตลาดต้นไม้ ปลูกเป็นแนวร้วั ริมกำ�แพง หรอื ปรบั ภมู ทิ ัศน์
• ศนู ย์เพาะชำ�กล้าไม้ กันลม ทนแล้ง ระบบรากฝอยไม่ลึก ไม่ชอนไชอาคาร
แต่ไมท่ นรม่ และนำ�้ ทว่ มขัง

55 ต้นไมล้ ดฝุน่ PM2.5

บรรณานุกรม

กรมควบคมุ มลพษิ (2561). โครงการศกึ ษาแหลง่ กำ� เนดิ และแนวทางการจดั การฝนุ่ ละอองขนาดไมเ่ กนิ 2.5 ไมครอน
ในพนื้ ทกี่ รงุ เทพและปรมิ ณฑล กรมควบคมุ มลพษิ กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม.<http://infofile.
pcd.go.th/air/PM2.5.pdf?CFID=15489&CFTOKEN=43051633>
ธรรมรตั น์ พทุ ธไทย, กมั ปนาท ภกั ดกี ลุ และ สรุ ะ พฒั นเกยี รต.ิ มาตรการระยาวเพอื่ ควบคมุ คณุ ภาพอากาศใหเ้ หมาะสม
โดยใชพ้ ชื พรรณทม่ี ศี กั ยภาพในการดกั จบั ฝนุ่ ละอองในอากาศ ลงทนุ นอ้ ยแตไ่ ดผ้ ลระยะยาว คณะสงิ่ แวดลอ้ ม
และทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหิดล (unpublished paper)
มณฑาทพิ ย์ โสมมชี ยั (2559). การคดั เลอื กชนดิ ไมแ้ ละการจดั การตน้ ไมใ้ นเมอื ง เอกสารประกอบการบรรยาย หลกั สตู ร

การฝึกอบรม รุกขกร. รุ่นท่ี 2 วันที่ 20–25 พฤศจิกายน 2559 ณ สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช อ�ำเภอ

วงั นำ�้ เขยี ว จังหวดั นครราชสีมา ภาควชิ าวนวฒั นวิทยา คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์
Li, Y., Wang, S. & Chen, Q. (2019). Potential of thirteen urban greening plants to capture particulate
matter on leaf surfaces across three levels of ambient atmospheric pollution. International
Journal Environmental Research. Public Health 2019, 16(3): 402
Liang, Dan, Ma, Chao, Wang, Yun-qi, Wang, Yu-jie and Chen-xi, Zhao. (2016). Quantifying PM2.5 capture
capability of greening trees based on leaf factors analyzing. Environ Sci Pollut Res Int.
23(21): 21176–21186.
Pallawala, P.A.P.M., Wijesinghe, S.A.E.C. and Yakandawala, K. (2013). Potential tree species as a source
of air filters to capture particulate matter of the atmosphere. Journal of Food and
Agriculture Vol. 6.
Rahul, J. & Jain, M. (2016). Dust holding capacity of some selected road side tree species. ICEBESE
2016 : International Conference on Environmental, Biological, Ecological Sciences and

Engineering. April 19–20, 2016. Istanbul, Turkey.

Singh, P. & Pal, A. (2017). Response of dust accumulation on roadside plant species due to open
cast mining at Jhansi-Allahabad NH-76, Uttar Pradesh, India. Tropical Plant Research
4(3): 461–467.
The Nature Conservancy (2016). Planting healthy air. Available at https://thought-leadership-
production.s3.amazonaws.com/2016/11/07/14/13/22/685dccba-cc70-43a8-a6a7-e3133
c07f095/20160825_PHA_Report_Final.pdf
Wang, H., Shi, H. & Li, Y. (2011). Leaf dust capturing of urban greening plant species in relation to
leaf micromorphology. International Symposium on Water Resource and Environmental
Protection.
Wolverton, B.C. 1997. How to Grow Fresh Air: 50 House plants that purify your home or office.
Penguin Books. 144 pp.
Wolverton, B.C., Douglas, W.L. and Bounds, K. 1989. A study of interior landscape plants for indoor
air pollution abatement. Available at https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.
gov/19930073077.pdf
Yang, Jun, Yamin Chang, PengboYan. (2015). Ranking the suitability of common urban tree species
for controlling PM2.5 pollution. Atmospheric Pollution Research 6(2): 267-277.

ตน้ ไม้ลดฝุ่น PM2.5 56

รายช่ือต้นไม้ที่เหมาะสมสำ�หรับปลูกเพื่อลดฝุ่นและมลพิษในเขตเมือง

กรรณิการ์ (Nyctanthes arbor-tristis L.) ต้นไมล้ ดฝุน่ PM2.5
กลาย (Mitrephora keithii Ridl.)
กะทกรก (Passiflora foetida L.)
กะพ้อ (Licuala spinosa Thunb.)
กนั ภยั (Afgekia sericea Craib)
กัลปพฤกษ์ (Cassia bakeriana Craib)
กาซะลองค�ำ (Mayodendron igneum (Kurz) Kurz)
การเวก (Artabotrys hexapetalus (L.f.) Bhandari)
กุมารกิ า (Parameria laevigata (Juss.) Moldenke)
แก้ว (Murraya paniculata (L.) Jack)
โกงกางเขา (Fagraea ceilanica Thunb.)
ขอ่ ย (Streblus asper Lour.)
เขม็ (Ixora spp.)
เขม็ พญาอนิ ทร์ (Pseuderanthemum graciliflorum (Nees) Ridl.)
คริสตนิ ่า (Syzygium australe (J.C.Wendl. ex Link) B.Hyland)
เครือออน (Congea tomentosa Roxb.)
แคนา (Dolichandrone serrulata (Wall. ex DC.) Seem.)
งว้ นภู (Viburnum odoratissimum Ker Gawl.)
เงินไหลมา (Syngonium podophyllum Schott)
จั๋งญ่ีปนุ่ (Rhapis excelsa (Thunb.) Henry)
จามจรุ ี (Albizia saman (Jacq.) Merr.)
แจง (Maerua siamensis (Kurz) Pax)
เฉียงพรา้ นางแอ (Carallia brachiata (Lour.) Merr.)
ชัยพฤกษ์ (Cassia javanica L.)
ชาขอ่ ย (Acalypha siamensis Oliv. ex Gage)
ชาฮกเกยี้ น (Ehretia microphylla Lam.)
แดง (Syzygium myrtifolium (Roxb.) Walp.)
ตะขบฝร่ัง (Muntingia calabura L.)
ตะเคยี นทอง (Hopea odorata Roxb.)
ตะเคียนหนู (Anogeissus acuminata (Roxb. ex DC.) Guill. & Perr.)
ตะแบก (Lagerstroemia floribunda Jack)
ตะลิงปลงิ (Averrhoa bilimbi L.)
ตาเปด็ ตาไก่ (Ardisia crenata Sims)
ตาลหม่อน (Tarlmounia elliptica (DC.) H.Rob., S.C.Keeley, Skvarla & R.Chan)
ติง่ ต่ัง (Getonia floribunda Roxb.)
ตีนตุ๊กแก (Ficus pumila L.)
ทรงบาดาล (Senna surattensis (Burm.f.) H.S.Irwin & Barneby)
ทองกวาว (Butea monosperma (Lam.) Taub.)

57

รายชื่อต้นไม้ที่เหมาะสมสำ�หรับปลูกเพ่ือลดฝุ่นและมลพิษในเขตเมือง (ต่อ)

ทองหลางลาย (Erythrina variegata L.)
ทองอุไร (Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth)
ไทรย้อยใบทู่ (Ficus microcarpa L.f.)
ไทรยอ้ ยใบยาว (Ficus maclellandii King)
ไทรย้อยใบแหลม (Ficus benjamina L.)
นนทรี (Peltophorum pterocarpum (DC.) Backer ex K.Heyne)
นมแมว (Uvaria siamensis (Scheff.) L.L.Zhou, Y.C.F.Su & R.M.K.Saunders)
นิโครธ (Ficus benghalensis L.)
ใบระบาด (Argyreia nervosa (Burm. f.) Bojer)
ใบสีทอง (Phanera aureifolia (K.Larsen & S.S.Larsen) Bandyop., P.P.Ghoshal & M.K.Pathak)
ปอกระสา (Broussonetia papyrifera (L.) L’Hér. ex Vent.)
ปบี (Millingtonia hortensis L.f.)
แปรงล้างขวด (Callistemon viminalis (Sol. ex Gaertn.) G.Don)
ไผโ่ จด (Vietnamosasa ciliata (A.Camus) T.Q.Nguyen)
ไผ่เพ็ก (Vietnamosasa pusilla (A.Chev. & A.Camus) T.Q.Nguyen)
ไผร่ วก (Thyrsostachys siamensis Gamble)
ไผเ่ ล้ียง (Bambusa multiplex (Lour.) Raeusch. ex Schult. & Schult.f.)
ไผ่หวาน (Bambusa multiplex (Lour.) Raeusch. ex Schult.f.)
พรวด (Rhodomyrtus tomentosa (Aiton) Hassk.)
พลแู ฉก (Monstera deliciosa Liebm.)
พลูดา่ ง (Epipremnum aureum (Linden & André) G.S.Bunting)
พวงคราม (Petrea volubilis L.)
พวงแสด (Pyrostegia venusta (Ker Gawl.) Miers)
พกิ ุล (Mimusops elengi L.)
โพทะเล (Hibiscus tiliaceum L.)
เฟิรน์ ดาบออสเตรเลยี (Nephrolepis obliterata J.Sm.)
เฟิรน์ บอสตัน (Nephrolepis exaltata (L.) Schott)
มหาพรหม (Mitrephora winitii Craib)
มะกลำ�่ ต้น (Adenanthera pavonina L.)
มะเกลือกา (Diospyros gracilis H.R.Fletcher)
มะขาม (Tamarindus indica L.)
มะเด่อื ปล้อง (Ficus hispida L.)
มะยมปา่ (Ailanthus triphysa (Dennst.) Alston)
โมกบ้าน (Wrightia religiosa (Teijsm. & Binn.) Benth. ex Kurz)
ยางนา (Dipterocarpus alatus Roxb. ex G.Don)
ยางอินเดีย (Ficus elastica Roxb. ex Hornem)
ยโี่ ถ (Nerium oleander L.)
รวงผง้ึ (Schoutenia glomerata subsp. peregrina (Craib) Roekm.)

ต้นไม้ลดฝนุ่ PM2.5 58

รายช่ือต้นไม้ท่ีเหมาะสมสำ�หรับปลูกเพ่ือลดฝุ่นและมลพิษในเขตเมือง (ต่อ)
รัก (Calotropis gigantea (L.) Dryand.)
รามใหญ่ (Ardisia elliptica Thunb.)
ลดาวัลย์ (Porana volubilis Burm.f.)
ล�ำดวน (Melodorum fruticosum Lour.)
ลน้ิ กระบือ (Excoecaria cochinchinensis Lour.)
ล้นิ มงั กร (Dracaena trifasciata (Prain) Mabb.)
เล็บมือนาง (Combretum indicum (L.) DeFilipps)
ศรีมหาโพธิ์ (Ficus religiosa L.)
สนทะเล (Casuarina equisetifolia L.)
สนประดิพัทธ์ (Casuarina junghuhniana Miq.)
สนอินเดีย (Greillea robusta A.Cunn. ex R.Br.)
สร้อยอนิ ทนิล (Thunbergia grandiflora (Roxb. ex Rottler) Roxb.)
สะเดา (Azadirachta indica A.Juss.)
สะตอื (Crudia chrysantha (Pierre) K.Schum.)
สั่งทำ� (Diospyros buxifolia (Blume) Hiern)
สามพันตา (Sampantaea amentiflora (Airy Shaw) Airy Shaw)
เสลา (Lagerstroemia tomentosa C.Presl)
เสยี ว (Phyllanthus angkorensis Beille)
โสกน�้ำ (Saraca indica L.)
โสกเหลือง (Saraca thaipingensis Cantley ex Prain)
หงสฟ์ ู่ (Loropetalum chinense (R.Br.) Oliv. var. rubrum Yieh)
หม่อน (Morus alba L.)
หมากเหลือง (Dypsis lutescens (H.Wendl.) Beentje & J.Dransf.)
หมี่ (Litsea glutinosa (Lour.) C.B.Rob.)
หอมหมนื่ ลี้ (Osmanthus fragrans Lour.)
หางนกยูงไทย (Caesalpinia pulcherrima (L.) Swartz)
หูกระจง (Terminalia mantaly H.Perrier)
เหลอื งชชั วาลย์ (Dolichandra unguis-cati (L.) L.G.Lohmann)
อง่นุ ทะเล (Coccoloba uvifera (L.) L.)
อรพมิ (Lysiphyllum winitii (Craib) de Wit)
อโศกเซนคาเบรยี ล (Monoon longifolium (Sonn.) B. Xue & R.M.K.Saunders)
อินทนลิ น้�ำ (Lagerstroemia speciosa (L.) Pers.)
อินทรชติ (Lagerstroemia loudonii Teijsm. & Binn.)

59 ตน้ ไมล้ ดฝุ่น PM2.5