ACTIVITY
BASED
LEARNING
ก า ร เ รี ย น รู้ โ ด ย ใ ช้ กิ จ ก ร ร ม เ ป น ฐ า น
โดย นาเดีย กาพา
คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
หนังสืออิเล็กทรอนิกส
เรื่อง การเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน
(ACTIVITY-BASED LEARNING : ABL)
เสนอ
อาจารยปาลิดา สายรัตทอง พัฒนพิชัย
จัดทําโดย
นางสาวนาเดีย กาพา
รหัสนักศึกษา 6020117082
นักศึกษาชั้นปท่ี 4 สาขาวิชาการประถมศึกษา
หนังสืออิเล็กทรอนิกสเลมน้ีเปนสวนหนึ่งของรายวิชา 266-411
นวัตกรรมการศึกษาสําหรับครูประถมศึกษา
ภาคเรียนท่ี 2 ปการศึกษา 2562
คณะศึกษาศาสตร
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี
คาํ นํา
หนังสืออิเล็กทรอนิกส เร่ือง การเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน
(Activity-Based Learning : ABL) เปนสวนหน่ึงของรายวิชา 266-411
นวัตกรรมการศึกษาสาํ หรับครูประถมศึกษา ซ่ึงมีเน้ือหาเก่ียวกับความหมายของ
การเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน ลักษณะสําคัญของการเรียนรูโดยใชกิจกรรม
เปนฐาน หลักการจัดการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน ประเภทของการเรียนรู
โดยใชกิจกรรมเปนฐาน ข้ันตอนในการจัดการเรียนการสอนท่ีเนนกิจกรรมเปน
ฐาน กิจกรรมที่นิยมใช ขอดีและขอจํากัดของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปน
ฐาน มีจุดประสงคเพ่ือใหผูที่สนใจไดศึกษาคนควาวิธีการเรียนรูโดยใชกิจกรรม
เปนฐาน (Activity-Based Learning : ABL) และสามารถนําความรูที่ได
รับไปประยุกตใชในการจัดการเรียนการสอนตอไป
นาเดยี กาพา
สารบัญ 01
07
ความหมายของการเรียนรโู ดยใชก ิจกรรมเปน ฐาน 10
ลกั ษณะสาํ คญั ของการเรยี นรโู ดยใชก ิจกรรมเปนฐาน 12
หลกั การจัดการเรียนรโู ดยใชกิจกรรมเปน ฐาน 14
ประเภทของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปน ฐาน 15
ขั้นตอนในการจัดการเรยี นการสอนท่เี นนกิจกรรมเปนฐาน 21
กิจกรรมท่ีนิยมใช 24
ขอ ดีของการเรียนรโู ดยใชกิจกรรมเปน ฐาน
ขอ จํากดั ของการเรยี นรูโดยใชกจิ กรรมเปน ฐาน
ความหมายของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 01
ความหมายของการสอนโดยใช
กิจกรรมเปนฐาน
ความหมายของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 02
การเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน
(ACTIVITY-BASED LEARNING)
เปน วธิ ีการจัดการเรียนรูท่ีพฒั นามาจากแนวคิดในการจัดการเรยี นการสอน
ท่ีเผยแพรในปลายศตวรรษท่ี 20 ท่เี รียกวา การเรียนรทู ี่เนน บทบาท และการ
มีสวนรวมของผูเ รยี น หรอื “การเรียนรเู ชงิ รกุ ” (Active Learning) ซึง่
หมายถงึ รูปแบบการเรยี นการสอนทมี่ ุงเนน สงเสริมใหผ เู รยี นมสี ว นรว มใน
การเรยี นรูและบทบาทในการเรียนรขู องผูเรยี น
ความหมายของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 03
การสอนโดยใชกิจกรรมเปนฐาน (ACTIVITY-
BASED LEARNING) คือการจัดกระบวนการสอนที่เนนการ
ทํากิจกรรมและลงมือปฏิบัติของผูเรียนเปนหลัก หลักการเรียนท่ี
สาํ คัญเพ่ือใหนักเรียนไดเกิดทักษะตาง ๆ ผานการเรียนรู โดยให
นักเรียนไดคนควาดวยตนเอง ไดใชกระบวนการคิดแกไขปญหา
ตาง ๆ เกิดการวิเคราะห สังเคราะหการเรียนรู และสามารถ
ตกผลึกความรูจากการเรียนการสอนเรื่องนั้น ๆ ดวยตัวผูเรียนเอง
ซ่ึงจะแตกตางจากการนั่งเรียนแบบฟงบรรยาย แบบการเปนผูรับ
การเรียนโดยผานกิจกรรมทาํ ใหนักเรียนการเรียนรูในระยะยาว
และเรียนรูอยางมีความสุข (PADMAVATHI, 2013)
ความหมายของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 04
การจัดการเรียนรูท่ีเนนกิจกรรมเปนฐาน มีพื้นฐานมาจากการจัดการ
เรียนรูท่ีสงเสริมใหผูเรียนสรางองคความรูดวยตนเอง ซึ่งเช่ือวาการสรางองค
ความรูดวยตนเองจะทําใหการเรียนรูมีความหมายและมีประสิทธิภาพมากกวา
การปอนความรูใหกับผูเรียน การเรียนรูที่เนนกิจกรรมเปนฐานจะชวยใหผู
เรียนกลาลงมือปฏิบัติ กลาคิดและกลาแสดงออกสามารถคนควาหาความรูจาก
แหลงตาง ๆ ไดดวยตนเอง ผานการสังเกต การทดลองและการลงมือทําโดยมี
ครูผูสอนเปนผูช้ีแนะแนวทางในการเรียนรู การจัดการเรียนรูที่เนนกิจกรรม
เปนฐานเปนสวนหนึ่งของการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนศูนยกลางสังคม
ได (AYOTOLA & ISOHALA, 2013)
ความหมายของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 05
"ใชก ิจกรรมเปน ฐาน"
หมายถึง เอากิจกรรมเปน ทีต่ ้ังเพ่ือทจ่ี ะฝกหรอื พฒั นาผเู รยี น
ใหเกิดการเรยี นรูใหบรรลุวัตถุประสงคหรอื เปาหมายทกี่ ําหนด
ความหมายของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 06
ลักษณะสําคัญของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 07
ลักษณะสําคัญของการเรียนรู
โดยใชกิจกรรมเปนฐาน
ลักษณะสําคัญของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 08
สง เสรมิ ใหผูเรียนมคี วามตื่นตัวและกระตือรอื รนดานการรคู ิด
กระตนุ ใหเ กิดการเรียนรูจากตัวผเู รียนเองมากกวาการฟง ผู
สอนในหองเรียนและการทอ งจาํ
พัฒนาทกั ษะการเรียนรขู องผเู รียน ใหส ามารถเรยี นรูไดดว ยตวั
เองทําใหเกดิ การเรียนรอู ยางตอ เน่อื งนอกหอ งเรยี นอกี ดวย
ไดผลลัพธในการถายทอดความรูใกลเคียงกับการเรียนรู
รูปแบบอื่น แตไดผลดีกวาในการพัฒนาทักษะดานการคิด
และการเขียนของผูเรียน
ลักษณะสําคัญของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 09
ผเู รยี นมคี วามพึงพอใจกับการเรยี นรแู บบน้ีมากกวารปู แบบทผี่ ู
เรยี นเปนฝายรับความรู ซ่ึงเปน การเรียนรแู บบตัง้ รับ
(PASSIVE LEARNING)
มงุ เนน ความรบั ผิดชอบของผเู รียนในการเรียนรูโ ดยผานการ
อาน เขยี น คิด อภิปราย และเขา รวมในการแกปญหา
ผูเรยี นสามารถสมั พันธเกี่ยวของกับการเรยี นรตู ามลาํ ดับข้นั การ
เรียนรขู องบลูมทัง้ ในดา นพทุ ธพิ สิ ยั ทักษะพิสัย และจิตพิสยั
หลักการจัดการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 10
หลกั การจัดการเรยี นรูโดยใชก ิจกรรมเปนฐาน
หลักการจัดการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 11
หลักการจัดการเรียนรูโดยใช
กิจกรรมเปนฐาน
1.ใหค วามสนใจท่ตี วั ผูเรยี น
2.เรยี นรูผานกิจกรรมการปฏิบตั ิท่ีนา สนใจ
3.ครผู สู อนเปนเพยี งผอู ํานวยความสะดวก
4.ใชประสาทสมั ผัสท้ัง 5 ในการเรียน
5.ไมม ีการสอบ แตประเมนิ ผลจากพฤติกรรม ความเขาใจ ผลงาน
6.เพ่อื นในชนั้ เรยี นชวยสง เสรมิ การเรียน
7.มีการจัดสภาพแวดลอม และบรรยากาศท่ีเออ้ื ตอการพฒั นาความคิด
และเสรมิ สรา งความมนั่ ใจในตนเอง
ประเภทของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 12
ประเภทของการเรยี นรโู ดยใช
กิจกรรมเปน ฐาน
กิจกรรมการเรียนรูโดยวิธีใชกิจกรรมเปนฐานมีหลากหลายกิจกรรม
การนาํ มาใชขึ้นอยูกับความเหมาะสม สอดคลองกับวัตถุประสงคของ
การจัดกิจกรรมน้ัน ๆ วามุงใหผูเรียนไดเรียนรูหรือพัฒนาในเร่ืองใด
โดยทั่วไป สามารถจาํ แนกออกเปน 3 ประเภท
ประเภทของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 13
กจิ กรรมเชิงสํารวจ เสาะหา คนควา (Exploratory) ซ่ึงเกยี่ วขอ งกับการ
รวบรวม ส่ังสมความรู ความคดิ รวบยอด และทกั ษะ
กิจกรรมเชิงสรางสรรค (CONSTRUCTIVE) ซ่ึงเกี่ยวของกับการ
รวบรวม สั่งสมประสบการณโดยผานการปฏิบัติ
หรือการทาํ งานที่ริเร่ิมสรางสรรค
กิจกรรมเชิงการแสดงออก (EXPRESSIONAL) ไดแก
กิจกรรมท่ีเกี่ยวกับ การนาํ เสนอ การเสนอผลงาน
ข้ันตอนในการจัดการเรียนการสอนที่เนนกิจกรรมเปนฐาน 14
ข้ันตอนในการจัดการเรียน
การสอนท่ีเนนกิจกรรมเปน
ฐานมี 6 ข้ันตอน
ข้ันนํา ครใู หโ อกาสการเรยี นรแู ละชแ้ี นะการเรยี นรใู หกับนกั เรยี น
ขัน้ ประสบการณ ครใู หสถานการณก ารเรยี นรู โดยใหนักเรียนมีโอกาสที่
จะสงั เกตสาํ รวจใหประสบการณเ พื่อพัฒนาความเขาใจของตนเอง
ข้นั กิจกรรม นักเรยี นทุกคนมสี วนรว มอยางแขง ขันในกิจกรรม
ทแ่ี ตกตา งกนั
ขั้นสรา งความรู นักเรยี นทุกคนสรา งความรูข องตัวเองโดยขนึ้ อยกู บั
ประสบการณ
ข้ันแลกเปลย่ี นเรียนรู นักเรยี นในกลมุ พดู คยุ รว มกันแลกเปลย่ี นความคิด
ขั้นประเมินผล เปนการประเมินตนเอง ซึ่งเปน สวนหนึ่งของ
กระบวนการเรียนรู และการจดั การเรยี นการสอน
กิจกรรมที่นิยมใช 15
กจิ กรรมการเรยี นรูท่นี ิยมใช
กิจกรรมที่นิยมใช 16
กิจกรรมการเรยี นรทู ี่นยิ มใช
การอภปิ รายในช้นั เรียน (class discussion) ทีก่ ระทาํ ไดท้ังใน
หอ งเรียนปกติ และการอภปิ รายออนไลน
การอภปิ รายกลุม ยอ ย (Small Group Discussion)
กิจกรรม “คิด-จับคู- แลกเปลย่ี น” (THINK-PAIR-SHARE)
เซลการเรียนรู (LEARNING CELL)
การฝกเขยี นขอความสน้ั ๆ (ONE-MINUTE PAPER)
การเรยี นรูโ ดยการสอน (LEARNING BY TEACHING)
กิจกรรมที่นิยมใช 17
แกลเลอร่ี วอลค (GALLERY WALK)
บทบาทสมมุติ (ROLE PLAY)
การโตว าที (Debate)
การเรยี นรโู ดยใชส ถานการณ (Situational Learning)
การเรยี นแบบกลมุ รวมแรงรว มใจ (COLLABORATIVE
LEARNING GROUP)
เซปฏิกริ ยิ าจากการชมวดิ ทิ ศั น (REACTION TO A VIDEO)
เกมในช้ันเรียน (GAME)
กิจกรรมท่ีนิยมใช 18
การอภิปรายในช้ันเรียน เปนการอภิปรายรวมกันถงึ ประเดน็ ทไ่ี ดก ําหนด
ไว โดยผูเรยี นสามารถนําเสนอความเหน็ ท้ังที่เหน็ พองกบั เห็นตางได แตต อ ง
แสดงเหตผุ ลหรือขอ มลู เพื่อสนับสนนุ ขอ คิดเหน็ จากน้นั ตอ งลงความเหน็ เพื่อ
หาขอสรปุ รว มกัน
วิธสี อนโดยใชก ารอภิปรายกลมุ ยอย คอื กระบวนการท่ีผูส อนใชใ นการชว ย
ใหผูเรียนเกดิ การเรียนรตู ามวัตถุประสงคท ี่กําหนด โดยการจัดผเู รยี นเปนกลมุ เล็ก
ประมาณ 4-8 คน และใหผ ูเรยี นในกลมุ พูดคยุ แลกเปลี่ยนขอ มูล ความคดิ เห็น
และประสบการณในประเด็นทีก่ ําหนดและสรุปผลการอภปิ รายออกมาเปนขอสรุป
ของกลุม
กลวธิ ีคิดเดย่ี ว คิดคู แลกเปลีย่ นความคิดเปน กลวธิ ีหนง่ึ ของการจัดการเรยี น
รูแบบรว มมือรวมใจ (COOPERATION LEARNING) มวี ตั ถุประสงคให
ทกุ คนมสี วนรวมในการคิด โดยใหน กั เรยี นฝก กระบวนการคิดดว ยตนเอง แลว
แลกเปลี่ยนความคดิ กับเพือ่ นเปน คู แบง ปน ในกลุมของตวั เอง และนาํ มาแบง ปน
ใหเ กิดการเรียนรูในกลุมใหญ
กิจกรรมท่ีนิยมใช 19
การแสดงบทบาทสมมุติเปนวิธีการสอนที่ใหผูเรียนไดฝกการแสดงออก
ตามสถานการณที่กําหนดใหเพื่อเปนประสบการณท่ีจะนาํ ไปแกไขปญหา และ
สถานการณจริงในชีวิต ผูเรียนจะไดแสดงออก ฝกวางแผน การทาํ งานและ
ทํางานรวมกันเขาใจความรูสึกและพฤติกรรมทั้งของตนเอง และของผูอื่นและ
ไดเรียนรูจากการแสดงบทบาทสมมุติ
การโตวาที เปนเทคนิคท่ีมีประสิทธิภาพมากท่ีชวยใหผูเรียนฝก
ทักษะในหลายๆดานทั้งการนาํ เสนอ สรุปประเด็น คนควาขอมูล และการ
อภิปรายเพ่ือสนับสนุนและคัดคาน
การเรียนรูโดยใชสถานการณจาํ ลองเสมือนจริงเปนวิธีการเรียนรูผานประสบการณ
ผูเรียนมีสวนรวมในกระบวนการเรียนรูดวยตนเองเสมือนอยูในสถานการณจริง การ
สรุปผลการเรียนรูโดยการสะทอนคิดประสบการณจากสถานการณจาํ ลองชวยถายโยง
ความรูจากทฤษฎีสูการปฏิบัติผูเรียนไดทําความเขาใจวิเคราะหความคิดความรูสึกตอ
กิจกรรมท่ีไดปฏิบัติในสถานการณและสรุปหลักการหรือแนวคิดท่ีจะนําไปประยุกต
ในสถานการณใหม
กิจกรรมที่นิยมใช 20
การเรียนรโู ดยใชเกม เปน กระบวนการท่ีผสู อนใชใ นการชว ยใหนกั เรยี น
เกิดการเรียนรูต ามวตั ถปุ ระสงคท ก่ี ําหนด โดยการใหนกั เรียนเลนเกมตามกติกา
และนําเนื้อหาและขอ มลู ของเกม พฤติกรรมการเลน วิธกี ารเลน และผลของ
การเลน เกมของนกั เรียนมาใชใ นการสรปุ การเรียนรูโดยมจี ดุ ประสงคเ พ่ือชวยให
นักเรียนไดเรยี นรูเรือ่ งตา ง ๆ อยางสนกุ สนานและทาทายความสามารถ โดย
นกั เรยี นเปนผเู ลน เองทาํ ใหไดประสบการณต รง เปนวธิ ีทีเ่ ปด โอกาสใหน ักเรยี น
มสี วนรว มสงู
กลวิธเี ดนิ ชมแลกเปลีย่ นเรยี นรูหรือ GALLERY WALK เปนกลวธิ ที ีใ่ ห
ผูเ รียนนาํ เสนอผลงานของกลุมในการศกึ ษาเร่ืองเดยี วกนั ภายหลังจบบทเรยี น ให
กลมุ อื่นมาชมแลกเปลยี่ นเรยี นรูผลงาน แสดงความคดิ เห็น อภิปรายภายในกลมุ
โดยเขยี นเครอ่ื งหมายหนา ขอความทม่ี ีความเหน็ เหมือนกันและเขยี นความคดิ เห็น
ทีแ่ ตกตา งกัน ถาไมแ นใจในประเด็นทีเ่ พอ่ื นนาํ เสนอใหใ สเคร่ืองหมายคาํ ถามไว
กลวิธนี ้ใี ชเ ม่อื ตองการใหน กั เรียนนาํ เสนอผลงานโดยทุกคนมีสว นรวม กลวิธีน้ี
ชว ยฝก ทกั ษะการคดิ วเิ คราะห การตัง้ คาํ ถาม การตอบคาํ ถามการสอื่ สารและการ
ยอมรับฟงความคดิ เห็นของผอู ่นื
ขอดีของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 21
ขอดีของการจัดการเรียนรู
โดยใชกิจกรรมเปนฐาน
ขอดีของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 22
เปนแรงขับท่ที าํ ใหผูเ รียนอยากเรียนรใู นเน้อื หารายวิชา
สง เสรมิ และพัฒนาทักษะการสรางการทํางานเปนทีมสรางความแขง็ แกรงของ
เครอื ขา ยการเรยี นรูการเรียนรูแบบมสี ว นรว มทาํ ใหผเู รียนเหน็ คณุ คาในตนเอง
ทําใหเ กดิ การแกปญ หาอยางสรางสรรค
สง เสริมการเรียนรูดว ยการคนพบแนวคิดการสรางองคความรูดวยตนเอง
สง เสรมิ การเรยี นใหสนุกสนานมแี บบเรียนรูทีห่ ลากหลายเหมาะสมกับผูเรยี น
ที่มีความแตกตา งกนั ในรูปแบบการเรยี นรูของแตละคนทาํ ใหการเรยี นสนุก และส่ิง
แวดลอมการเรียนรทู ีต่ น่ื เตนเสริมพลังทางบวกและการมีสวนรว มของผูเรยี นอยา งมี
ชีวิตชวี า
สามารถนําเนื้อหาท่เี รียนไปประยกุ ตใชในการปฏิบัตจิ ริง
ขอดีของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 23
ชวยสรา งความคงทนในการจดจําขอมูลและสรางแรงจูงใจในการเรยี นรู
ทําใหม สี วนรวมสําหรบั ผูสอนและผเู รยี นไดม ปี ฏิสมั พนั ธกัน
เพมิ่ ชอ งทางสอ่ื สารกบั ผเู รียนที่มคี วามแตกตางกัน
เปนการเตรยี มเสน ทางใหผูเรยี นเห็นคุณคา ยอมรบั และไดร ับสงิ่ ตอบแทน
ทําใหผ ูสอนมีการตื่นตัวอยตู ลอดเวลาคิดคนสง่ิ ใหม ๆ เพ่อื เตรียมจดั การ
เรยี นการสอนใหกบั ผเู รยี น
ขอจาํ กัดของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 24
ขอ จํากดั ของการจัดการเรยี นรู
โดยใชกิจกรรมเปนฐาน
ขอจาํ กัดของการเรียนรูโดยใชกิจกรรมเปนฐาน 25
การเรยี นรโู ดยใชกจิ กรรมเปนฐานตองใชเ วลาจึงอาจทาํ ใหผสู อนไมสามารถ
จัดการเวลาท่ีมี อยูกับจํานวนเนื้อหาหลกั สูตรท่มี ากได
การเรยี นรูโดยใชก จิ กรรมเปน ฐาน ตอ งใชเ วลาในการเตรยี มการ
การเรยี นรูโดยใชก ิจกรรมเปน ฐานในหอ งเรยี นทีม่ ขี นาดใหญ จาํ นวนผูเรยี น
มากอาจมี ขอ จํากดั ในการดูแล ควบคุมใหผ ูเรียนดาํ เนนิ กจิ กรรมไปในทศิ ทางท่ผี ู
สอนวางแผนไดยาก
ผสู อนทม่ี ีความเชอ่ื มั่นในตนเองสูงคดิ วา ตนเองเปน ผูบ รรยายทดี่ ีจะไมย อมรับ
วิธกี าเรยี นรูโดยใชก ิจกรรมเปนฐานท่ใี หค วามสําคญั กบั กระบวนการมากกวา ผสู อน
ความตอ งการวสั ดอุ ุปกรณจ าํ เปนอยา งยิ่งสาํ หรับการสอน ตอ งมีความพรอ ม
ในการเรอื่ งวัสดอุ ปุ กรณ
ผูเรียนตอตานวิธีการสอนท่ีไมใชการบรรยาย เนื่องจากผูเรียนจะคุนชิน
กับการเรียนโดยวิธีการมารับความรูจากผูสอนมากกวาการเรียนโดยการลงมือ
ปฏิบัติดวยตนเองตามคําแนะนําของผูสอนเพื่อใหเกิดการเรียนรู
บ ร ร ณ า นุ ก ร ม
เพญ็ นภา ตลับกลาง. (2562).//การพฒั นาผลสมั ฤทธ์กิ ารเรียนรคู ําศัพทภ าษา
องั กฤษโดยใชว ิธสี อนกจิ กรรมเปนฐาน(รายงานผลการวจิ ยั ). ม.ป.ท :
ม.ป.พ.
สุทัศน เอกา.(2562). ABL : ACTIVITY BASED (ออนไลน) . สืบคนจาก:
HTTPS://WWW.KRUMONTREE.COM/WWW/DOCUMENTS/137-
ABL- ACTIVITY- BASED-LEARNING.HTML [25 สงิ หาคม 2563]
หลักการจดั การเรียนรโู ดยใชกจิ กรรมเปน ฐาน(ออนไลน) . สืบคน จาก:
HTTP://WWW.SECONDARY29.GO.TH/DATA/WARUT/FILE/POST
2_1%20ACTIVITY%20BASED%20LEARNING%20(1).DOC [25
สงิ หาคม 2563]