หน่วยที่ 3

หน่วยท่ี 3

การวิเคราะห์รายการค้า

การ เอกสารท่ีตอ้ งใช้ประกอบ
วเิ คราะห์ การลงบญั ชี
รายการ
ความหมายของรายการ
ค้า ค้า

การวิเคราะห์รายการค้า

เอกสารท่ตี อ้ งใช้ประกอบการลงบญั ชี

คือ บันทกึ หนังสือ หรือเอกสารใดๆ ท่ใี ช้เป็น
หลักฐานการลงบัญชี ( ตาม พรบ.การบัญชี 2543 )
และกําหนดให้ผู้มหี น้าท่จี ดั ทาํ บญั ชีเกบ็ รกั ษาเอกสารท่ี
ประกอบการลงบัญชีไว้เกินกว่า 5 ปี แตไ่ มถ่ ึง 7 ปี

ประเภทของเอกสารท่ตี อ้ งใช้ประกอบการลงบญั ชี

1. เอกสารภายใน ( Internal Documents ) จดั ทําข้ึน
ภายในกิจการ และเกบ็ ไว้เป็นหลกั ฐาน เช่น ใบเบิก
เงนิ ใบส่งสินค้า ใบสั่งซ้ือ ใบเสรจ็ รับเงิน เป็นตน้

2. เอกสารภายนอก ( External Documents ) เป็น
เอกสารท่ไี ด้รับจากบคุ คลภายนอก เช่น ใบเสรจ็ รับ
เงิน ใบกาํ กับภาษี

ควาหมายของรายการค้า

รายการค้า ( Business Transaction ) คือ รายการท่ีเกิดข้ึน
ในกจิ การค้า และมีผลกระทบตอ่ สินทรพั ย์ หน้ีสิน และส่วน
ของเจา้ ของ หรือมผี ลทาํ ให้สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของ
เจ้อของเปล่ยี นแปลง เช่น เจา้ ของกจิ การนําเงนิ สดไปใช้
ส่วนตวั เจ้าของกจิ การนําสินทรัพย์มาลงทนุ รับเงินค่าบริการ
จา่ ยชําระหน้ีให้เจ้าหน้ี เป็นตน้

การวิเคราะห์รายการค้า

การวิเคราะห์รายการค้า ( Business Transaction
Analysis) คือ การพิจารณาวา่ รายการค้าท่เี กดิ ข้ึนนั้น
มผี ลกระทบตอ่ สินทรพั ย์ หน้ีสิน และส่วนของ
เจา้ ของอยา่ งไร หรอื มีการเปล่ียนแปลงอยา่ งไร ซ่ึง
การวิเคราะห์รายการค้าจะยดึ ตามหลักสมการบญั ชี

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวิเคราะห์รายการค้า

1. สินทรัพย์ เพ่ิม ส่วนของเจ้าของ เพ่ิม

ตวั อย่าง เจา้ ของกจิ การนําเงินสดมาลงทุน

การวิเคราะห์

นําเงนิ สดมา ทําให้ เงินสดเพ่ิมข้ึน

เงินสดถือเป็นสิ นทรัพย์

มาลงทุน ทําให้ ทนุ ของเจ้าของเพ่ิมข้ึน

วเิ คราะห์รายการได้ว่า

สินทรพั ย์ (เพ่ิม ) (เงนิ สด )

ส่วนของเจ้าของ ( เพ่ิม ) (ทนุ )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อย่างในการวเิ คราะห์รายการค้า

2. สินทรพั ย์ เพ่ิม ส่วนของเจ้าของ เพ่ิม
ตวั อยา่ ง รับรายไดค้ ่าบรกิ ารตดั ผมเป็นเงนิ สด
การวเิ คราะห์
รบั เงินสด ทาํ ให้ เงนิ สดเพ่ิมข้ึน
เงินสดถือเป็นสิ นทรัพย์
รายไ้ดค่าบรกิ าร ทาํ ให้ ทุนของเจ้าของเพ่ิมข้ึน
วิเคราะห์รายการไดว้ า่
สินทรัพย์ (เพ่ิม ) (เงนิ สด )
ส่วนของเจ้าของ ( เพ่ิม ) (รายไดค้ ่าบรกิ าร )

หลกั เกณฑ์และตวั อย่างในการวเิ คราะห์รายการค้า

3. สินทรัพย์ ลด ส่วนของเจ้าของ ลด
ตวั อยา่ ง เจ้าของกจิ การถอนเงนิ สดไปใช้ส่วนตวั
การวิเคราะห์
ถอนเงินสด ทาํ ให้ เงนิ สดลดลง
เงนิ สดถือเป็นสินทรพั ย์
ถอนใช้ส่วนตวั ทําให้ ทนุ ของเจ้าของลดลง
วเิ คราะห์รายการไดว้ า่
สินทรัพย์ (ลด ) (เงินสด )
ส่วนของเจ้าของ ( ลด ) (ถอนใช้ส่วนตวั )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวิเคราะห์รายการค้า

4. สินทรัพย์ ลด ส่วนของเจ้าของ ลด
ตวั อยา่ ง จา่ ยค่านาค่าไฟ เป็นเงนิ สด
การวิเคราะห์
จ่ายเงนิ สด ทาํ ให้ เงินสดลดลง
เงินสดถือเป็นสินทรพั ย์
ค่านาค่าไฟ ทําให้ ทุนของเจา้ ของลดลง
วเิ คราะห์รายการไดว้ ่า
สินทรัพย์ (ลด ) (เงนิ สด )
ส่วนของเจา้ ของ ( ลด ) (ค่านาค่าไฟ )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวเิ คราะห์รายการค้า

5. สินทรพั ย์อย่างหน่ึง เพ่ิม สินทรัพยอ์ ยา่ งหน่ึง ลด
ตวั อยา่ ง ซ้ือท่ดี นิ เป็นเงินสด
การวเิ คราะห์
จ่ายเงนิ สด ทาํ ให้ เงินสดลดลง
เงินสดถือเป็นสินทรพั ย์
ซื้อท่ีดิน ทําให้ ท่ดี นิ เพ่ิมข้ึน
ท่ีดินถือเป็นสินทรพั ย์ฺ
วเิ คราะห์รายการได้วา่
สินทรพั ย์ (เพ่ิม ) (ท่ีดิน )
สินทรพั ย์ ( ลด ) (เงินสด )

หลกั เกณฑ์และตวั อยา่ งในการวเิ คราะห์รายการค้า

6. สินทรัพยอ์ ย่างหน่ึง เพ่ิม สินทรพั ยอ์ ย่างหน่ึง ลด

ตวั อย่าง รับชําระหน้ีจากลกู หน้ี

การวเิ คราะห์

รบั ชําระ ทาํ ให้ เงนิ สดเพ่ิมข้ึน

เงนิ สดถือเป็นสินทรพั ย์

จากลกู หน้ี ทาํ ให้ ลกู หน้ี ลด

ลกู หน้ีถือเป็นสินทรพั ย์

วเิ คราะห์รายการได้ว่า

สินทรัพย์ (เพ่ิม ) (เงินสด )

สินทรพั ย์ ( ลด ) (ลกู หน้ี )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวเิ คราะห์รายการค้า

7. สินทรพั ย์ เพ่ิม หน้ีสิน เพ่ิม
ตวั อยา่ ง ซื้อเครือ่ งปรับอากาศเป็นเงนิ เช่ือ
การวเิ คราะห์
ซื้อเครื่องปรับอากาศ ทาํ ให้ เครือ่ งปรบั อากาศเพ่ิมข้ึน
เครอ่ื งปรับอากาศ ถือเป็นสินทรพั ย์
เป็นเงินเช่ือ ทาํ ให้ เจา้ หน้ีเพ่ิมข้ึน
เจา้ หน้ีถือเป็นหน้ีสิน
วิเคราะห์รายการไดว้ า่
สินทรพั ย์ (เพ่ิม ) (เครอ่ื งปรบั อากาศ )
หน้ีสิน ( เพ่ิม ) (เจา้ หน้ี)

หลกั เกณฑ์และตวั อย่างในการวเิ คราะห์รายการค้า

8. สินทรพั ย์ เพ่ิม หน้ีสิน เพ่ิม
ตวั อยา่ ง ก้เู งนิ จากธนาคาร
การวเิ คราะห์
กู้เงิน ทําให้ เงินสดเพ่ิมข้ึน
เงินสดถือเป็นสินทรพั ย์
กเู้ งนิ ทําให้ เจ้าหน้ีเพ่ิมข้ึน
เจา้ หน้ีถือเป็นหน้ีสิน
วเิ คราะห์รายการได้ว่า
สินทรพั ย์ (เพ่ิม ) (เงินสด )
หน้ีสิน ( เพ่ิม ) (เจา้ หน้ี )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวเิ คราะห์รายการค้า

9. สินทรัพย์ ลด หน้ีสิน ลด
ตวั อยา่ ง จา่ ยชําระหน้ีให้เจ้าหน้ี
การวิเคราะห์
จา่ ยชําระ ทาํ ให้ เงินสดลดลง
เงินสดถือเป็นสิ นทรัพย์
ชําระหน้ี ทาํ ให้ เจา้ หน้ี ลด
เจ้าหน้ี ถือเป็น หน้ีสิน
วเิ คราะห์รายการไดว้ า่
สินทรัพย์ (ลด ) (เงนิ สด )
หน้ีสิน ( ลด ) (เจา้ หน้ี )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวิเคราะห์รายการค้า

10. หน้ีสิน เพ่ิม ส่วนของเจา้ ของ ลด
ตวั อยา่ ง ไดร้ บั ใบแจง้ หน้ีค่าโทรศั พท์ ยังไม่ได้นําเงินไปจ่ายชําระ
การวิเคราะห์
ยงั ไ่มไ่ ด้นําเงนิ จา่ ยชําระ ทําให้ เจา้ หน้ีเพ่ิมข้ึน
เจา้ หน้ีถือเป็นหน้ีสิน
ค่าโทรศั พท์ ทําให้ ทนุ ของเจ้าของลดลง
ค่าโทรศั พท์เป็นส่วนของเจา้ ของ ( ค่าใช้จา่ ย )
วเิ คราะห์รายการไดว้ ่า
หน้ีสิน (เพ่ิม ) (เจา้ หน้ี )
ส่วนของเจา้ ของ ( ลด ) (ค่าใช้จ่าย )

หลกั เกณฑแ์ ละตวั อยา่ งในการวเิ คราะห์รายการค้า

11. สินทรัพย์ เพ่ิม สินทรัพย์ ลด หน้ีสิน เพ่ิม
ตวั อยา่ ง ซ้ือรถยนต์ ราคา 900,000 จ่ายเงินดาวน์ให้กอ่ น 100,000 ท่เี หลอื ผอ่ นชําระ
การวเิ คราะห์
ซื้อรถยนต์ ทําให้ รถยนต์ เพ่ิมข้ึน
รถยนต์ ถือเป็น สินทรพั ย์
จา่ ยเงนิ ดาวน์ ทาํ ให้ เงนิ สด ลดลง
เงนิ สด ถือเป็น สินทรพั ย์
ท่ีเหลือผ่อนชําระ ทําให้ เจา้ หน้ี เพ่ิมข้ึน
เจา้ หน้ี ถือเป็น หน้ีสิน
วเิ คราะห์รายการไดว้ ่า
สินทรัพย์ (เพ่ิม ) (รถยนต์ ) สินทรพั ย์ ( ลด ) (เงินสด )
หน้ีสิน ( เพ่ิม ) ( เจ้าหน้ี )

ต ลําดบั รายการค้า สินทรพั ย์ หน้ี สิ น ส่ วนของ
วั เจ้าของ
อ 1 เจ้าของกจิ การนําเงนิ สดมาลงทุน เพ่ิม เพ่ิม
ย 2 รบั เงินสดเป็นค่าบรกิ าร เพ่ิม เพ่ิม เพ่ิม
า่ 3 จา่ ยค่าเช่าอาคารสํานักงาน ลด ลด เพ่ิม
ง 4 ซ้ือเครอ่ื งคอมพิวเตอร์เป็นเงินเช่ือ เพ่ิม ลด
5 จา่ ยค่าแรงให้พนักงาน ลด
6 ให้บริการแก่ลกู ค้า แตย่ งั ไม่ไดร้ บั เพ่ิม ลด
เพ่ิม
เงิน เพ่ิม , ลด
7 ไดร้ ับใบแจง้ หน้ีค่าไฟฟ้า ยงั ไมไ่ ด้ ลด ลด

จา่ ยชําระ เพ่ิม , ลด
8 รับชําระหน้ีจากลกู หน้ี
9 จ่ายชําระหน้ีให้เจ้าหน้ี
10 นําเงินสดไปฝากธนาคาร

ลาํ ดบั รายการค้า สินทรพั ย์ หน้ี สิ น ส่ วนของ
+ 65,000 เจ้าของ
1 เจา้ ของกจิ การนําเงนิ สดมาลงทนุ 20,000 บาท + 20,000 + 20,000
2 จา่ ยค่าเช่ารา้ น 3,000 บาท - 3,000
3 รับเงนิ สดค่าบริการ 6,000 บาท + 6,000 - 3,000
4 ให้บริการลกู ค้า เป็นเงิน 4,000 บาท ยังไมไ่ ดร้ ับเงิน + 4,000
5 ซ้ือรถยนตม์ ือสอง ราคา 65,000 บาทเป็นเงนิ เชื่อ + 65,000 + 6,000
6 รบั ชําระหน้ีจากลกู หน้ี 10,000 บาท + 10,000
- 10,000 + 4,000
+ 7,000
7 นําเงินสดไปฝากธนาคาร 7,000 บาท - 7,000
- 5,000
8 จ่ายชําระหน้ีให้เจา้ หน้ี 5,000 บาท - 5,000 - 321
9 ไดร้ บั ใบแจง้ หน้ีค่าโทรศั พท์ 321 บาท ยังไมไ่ ดัชําระ - 5,500 + 321 - 5,500
10 จา่ ยเงนิ เดือนพนักงาน 5,500 บาท

ลาํ ดบั รายการค้า เงินสด ลกู หน้ีการ อปุ กรณ์ เจา้ หน้ีการ ทนุ -
ค้า สํานักงาน ค้า รตั นาวดี

1 รตั นาวดี นําเงนิ สดมาลงทนุ 50,000 บาท + 50,000 +50,000

2 ให้บรกิ ารแก่ลกู ค้า 7,200 บาท ยังไมไ่ ดร้ บั เงิน +7,200 +7,200

3 จา่ ยค่าโฆษณา 1,000 บาท -1,000 -1,000

4 รบั เงินสดค่าบริการ 9,000 บาท +9,000 +9,000

5 ซ้ือไอแพด 1 เครอ่ื ง เป็นเงนิ 22,500 บาท ผ่อนชําระ 10 งวด +22,500 +22,500

6 ซื้อเคร่อื งพิมพ์ ราคา 4,990 บาท เป็นเงนิ สด -4,990 +4,990

7 รบั ชําระหน้ีจากลกู หน้ี 3,000 บาท -3,000 -5,000
8 เจา้ ของกิจการนําเงนิ สดไปใช้ส่วนตวั 5,000 บาท +3,000

-5,000

9 จ่ายค่าพาหนะ 280 บาท -280 -280

10 จ่ายชําระหน้ีให้เจ้าหน้ี 2,250 บาท -2,250 -2,250

แทนค่าสมการบญั ชี ( จากโจทย์ )

สินทรพั ย์ = ( 50,000 +7,200 - 1,000 + 9,000 + 22,500 + 4,990 - 4,990 +3,000
- 3,000 - 5,000 - 280 - 2,250 ) = 80,170

หน้ีสิน = ( 22,500 - 2,250 ) = 20,250
ส่วนของเจา้ ของ = ( 50,000 + 7,200 - 1,000 + 9,000 - 5,000 - 280 ) = 59,920

สิ นทรัพย์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ ของ
80,170 = 20,250 + 59,920

น่ีไง เร่มิ เห็นบัญชีละ่

สินทรพั ย์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ ของ เพ่ิมๆ ลดๆ
เอาไงดี ตอ่ ๆดกี วา่ สนุกอย่นู ้าาาาาาา