AOTH pathelpbook

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Βασικές οικονομικές έννοιες

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ»

Α 0 340

Β 20 300

Γ 50 180

Δ 80 0

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας να χαρακτηρίσετε (υπολογι-
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ στικά) τους παρακάτω συνδυασμούς:
α. Χ = 15 και Ψ = 320.
β. Χ = 40 και Ψ = 220.
γ. Χ = 60 και Ψ = 110.

Υπολογίζουμε την ποσότητα ενός αγαθού που πρέπει να θυσιαστεί
προκειμένου να παραχθεί μια ποσότητα «πρώτων» ή «τελευταίων»
μονάδων ενός άλλου αγαθού.

Ο παρακάτω πίνακας αφορά μια υποθετική οικονομία στην οποία,
με δεδομένη την τεχνολογία, απασχολούνται όλοι οι παραγωγικοί
συντελεστές για την παραγωγή δύο μόνο αγαθών, του αγαθού «Χ»
και του αγαθού «Ψ»:

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ»

Α 0 4.000

Β 800 3.200

Γ 1.200 2.000

Δ 1.600 0

56

Βασικές οικονομικές έννοιες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Να υπολογίσετε:
α. Πόσες μονάδες του αγαθού «Ψ» πρέπει να θυσιαστούν για να πα-

ραχθούν οι 1.500 πρώτες μονάδες του αγαθού «Χ».
β. Πόσες μονάδες του αγαθού «Ψ» πρέπει να θυσιαστούν για να πα-

ραχθούν οι 500 τελευταίες μονάδες του αγαθού «Χ».

ΛΥΣΗ α. Η ποσότητα Χ = 1.500 βρίσκεται ανάμεσα στους συνδυασμούς Γ

και Δ.

Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού «Χ» σε όρους του αγαθού «Ψ»

μεταξύ των συνδυασμών Γ και Δ είναι:
_ΔΨ(Γ→Δ)
ΚΕΧ(Γ→Δ)= ΔΧ(Γ→Δ) = _1.620.000–0_1–.2000 = _2.000 = 5.
400

Έστω Γ΄ το σημείο το οποίο αντιστοιχεί σε ποσότητα Χ = 1.500. Κά-

νοντας την υπόθεση ότι και σε οποιονδήποτε ενδιάμεσο συνδυα-

σμό το κόστος ευκαιρίας είναι σταθερό, με τη βοήθεια του παρα-

κάτω πίνακα υπολογίζουμε τη μέγιστη ποσότητα του αγαθού «Ψ»,

έστω ΨΓ΄, που αντιστοιχεί σε 1.500 μονάδες του αγαθού «Χ»:

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα Κόστος ευκαιρίας αγαθού «Χ»
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ» (σε όρους του αγαθού «Ψ»)

Γ 1.200 2.000 5
1.500 ΨΓ΄ = ;
Γ΄
Δ 1.600 0

ΚΕΧ(Γ→Γ΄) = 5 ⇒ _ΔΔΨΧ((ΓΓ→→ΓΓ΄΄)) = 5 ⇒ _12.5.00000–_–1Ψ.2Γ0΄ 0 = 5 ⇒

⇒ 2.000 – ΨΓ΄ = 1.500 ⇒ –ΨΓ΄ = –500 ⇒ ΨΓ΄ = 500

ή ΚΕΧ(Γ΄→Δ)= 5 ⇒ _ΔΨ(Γ΄→Δ) = 5⇒ _1.60Ψ0Γ΄–_–10.500 = 5 ⇒ ΨΓ΄ = 500.
ΔΧ(Γ΄→Δ)

Άρα, όταν η υποθετική αυτή οικονομία παράγει 1.500 μονάδες από

το αγαθό «Χ», έχει τη δυνατότητα να παράγει μέχρι και 500 μονά-

δες από το αγαθό «Ψ».

Έτσι προκύπτει ο πίνακας:

57

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Βασικές οικονομικές έννοιες

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ»

Α 0 4.000

Β 800 3.200

Γ 1.200 2.000

Γ΄ 1.500 500

Δ 1.600 0

Συνεπώς, για να παραχθούν οι 1.500 πρώτες μονάδες του αγαθού
«Χ», πρέπει να θυσιαστούν 4.000-500 = 3.500 μονάδες του αγα-
θού «Ψ».

β. Η ποσότητα Χ = 1.600 – 500 = 1.100 βρίσκεται ανάμεσα στους

συνδυασμούς Β και Γ.

Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού «Χ» σε όρους του αγαθού «Ψ»

μεταξύ των συνδυασμών Β και Γ είναι:

ΚΕΧ(Β→Γ) = _ΔΨ(Β→Γ) = _31.2.20000–_–28.00000 = _1.200 = 3.
ΔΧ(Β→Γ) 400

Έστω Β΄ το σημείο το οποίο αντιστοιχεί σε ποσότητα Χ = 1.100. Κά-

νοντας την υπόθεση ότι και σε οποιονδήποτε ενδιάμεσο συνδυα-

σμό το κόστος ευκαιρίας είναι σταθερό, με τη βοήθεια του παρα-

κάτω πίνακα υπολογίζουμε τη μέγιστη ποσότητα του αγαθού «Ψ»,

έστω ΨΒ΄, που αντιστοιχεί σε 1.100 μονάδες του αγαθού «Χ»:

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα Κόστος ευκαιρίας αγαθού «Χ»
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ» (σε όρους του αγαθού «Ψ»)

Β 800 3.200 3
1.100 ΨΒ΄ = ;
Β΄
Γ 1.200 2.000

ΚΕΧ(Β→Β΄) = 3 ⇒ _ΔΨ(Β→Β΄) = 3⇒ _13..120000_–– 8Ψ0Β0΄ =3⇒
ΔΧ(Β→Β΄)

⇒ 3.200 – ΨΒ΄ = 900 ⇒ –ΨΒ΄ = –2.300 ⇒ ΨΒ΄ = 2.300

58

Βασικές οικονομικές έννοιες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ή ΚΕΧ(Β΄→Γ) = 3 ⇒ _ΔΨ(Β΄→Γ) = 3 ⇒ _1Ψ.2Β0΄ 0––2_1.0.10000 = 3 ⇒
ΔΧ(Β΄→Γ)

⇒ ΨΒ΄ – 2.000 = 300 ⇒ ΨΒ΄ = 2.300.

Άρα, όταν η υποθετική αυτή οικονομία παράγει 1.100 μονάδες του

αγαθού «Χ», έχει τη δυνατότητα να παράγει μέχρι και 2.300 μονά-

δες του αγαθού «Ψ».

Έτσι προκύπτει ο πίνακας:

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ»

Α 0 4.000

Β 800 3.200

Β΄ 1.100 2.300

Γ 1.200 2.000

Δ 1.600 0

Συνεπώς, για να παραχθούν οι 500 τελευταίες μονάδες του αγα-
θού «Χ», πρέπει να θυσιαστούν 2.300-0 = 2.300 μονάδες του αγα-
θού «Ψ».

ΚΑΝΕ ΤΟ ΙΔΙΟ 0 Ο παρακάτω πίνακας αφορά μια υποθετική οικονομία στην οποία,
με δεδομένη την τεχνολογία, απασχολούνται όλοι οι παραγωγικοί
συντελεστές για την παραγωγή δύο μόνο αγαθών, του αγαθού «Χ»
και του αγαθού «Ψ»:

Συνδυασμοί Ποσότητα Ποσότητα
ποσοτήτων αγαθού «Χ» αγαθού «Ψ»

Α 0 700

Β 200 500

Γ 300 300

Δ 400 0
59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Βασικές οικονομικές έννοιες

Να υπολογίσετε:
α. πόσες μονάδες του αγαθού «Χ» πρέπει να θυσιαστούν για να πα-

ραχθούν οι 460 πρώτες μονάδες του αγαθού «Ψ».
β. πόσες μονάδες του αγαθού «Χ» πρέπει να θυσιαστούν για να πα-

ραχθούν οι 80 τελευταίες μονάδες του αγαθού «Ψ».

Καταµερισµός των έργων

ΘΕΩΡΙΑ Ο καταμερισμός των έργων είναι εκείνο το φαινόμενο κατά το
οποίο στη σύγχρονη εποχή κάθε άτομο απασχολείται στην παρα-
γωγή ενός μόνο προϊόντος ή ακόμη και ενός μέρους κάποιου προ-
ϊόντος, ενώ ταυτόχρονα καταναλώνει πολλά προϊόντα στην παρα-
γωγή των οποίων δε συμμετέχει.
Z Τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού των έργων είναι τα εξής:
Κάθε άτομο απασχολείται εκεί όπου μπορεί να αποδώσει περισσό-
τερο και σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά του και τις κλίσεις του.
Όταν ένα άτομο απασχολείται με μία μόνο εργασία, αναπτύσσει με-
γαλύτερη δεξιοτεχνία και ικανότητα και αυξάνει την απόδοσή του
στην εργασία αυτή.
Η εξειδίκευση οδηγεί σε διάφορες βελτιώσεις του τρόπου με τον
οποίο γίνεται η παραγωγή (εφευρέσεις) με αποτέλεσμα την αύξη-
ση της παραγωγής.
Το βασικό μειονέκτημα του καταμερισμού των έργων είναι η πιθανή
μετατροπή της εργασίας σε ανιαρή απασχόληση (ρουτίνα).

Το χρήµα

ΘΕΩΡΙΑ Χρήμα είναι το αντικείμενο εκείνο που είναι γενικά αποδεκτό ως μέ-
σο συναλλαγής (ανταλλαγής) των αγαθών από την κοινωνία.
Z Η χρησιμότητα του χρήματος έγκειται στο ότι διευκολύνει τις ανταλ-
λαγές ή τη διακίνηση των αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των οικο-
νομικών μονάδων μιας κοινωνίας.
Z Με τη χρησιμοποίηση του χρήματος η ανταλλαγή χωρίζεται σε δύο
πράξεις: μία πώληση και μία αγορά.
Z Η κυκλοφορία των προϊόντων μέσα στο οικονομικό κύκλωμα συνο-
δεύεται και με μια αντίθετη σε κατεύθυνση κυκλοφορία χρήματος.

60

Βασικές οικονομικές έννοιες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Το οικονοµικό κύκλωµα

ΘΕΩΡΙΑ Ο όρος οικονομικό κύκλωμα στην απλούστερη μορφή του περι-
λαμβάνει το σύνολο των σχέσεων που δημιουργούνται μεταξύ του
κράτους, των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και δείχνει τις ροές
αγαθών, παραγωγικών συντελεστών και χρήματος που παρατηρού-
νται στην οικονομία.
Z Το κράτος (δημόσιος τομέας) επιβάλλει φόρους τόσο στις επιχει-
ρήσεις όσο και στα νοικοκυριά απορροφώντας τους χρήματα τα
οποία τα χρησιμοποιεί για να προβεί σε δαπάνες (δημόσια έργα
κτλ.).
Z Οι επιχειρήσεις (παραγωγοί) αγοράζουν συντελεστές παραγωγής
(εργασία) από τα νοικοκυριά (καταναλωτές) και προσφέρουν σε
αυτά χρήματα (εισόδημα).
Z Τα νοικοκυριά (καταναλωτές) αγοράζουν από τις επιχειρήσεις (πα-
ραγωγούς) τα αγαθά και τις υπηρεσίες και προσφέρουν σε αυτές
χρήματα.

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ
ΧΡΗΜΑ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ
ΧΡΗΜΑ

ΧΡΗΜΑ (μέσω φόρων) ΚΡΑΤΟΣ ΧΡΗΜΑ (μέσω φόρων)
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Βασικές οικονομικές έννοιες

Z Πρέπει να τονίσουμε ότι:
Οι ροές είναι συνεχείς, δηλαδή συμβαίνουν σε κάθε χρονική στιγ-

μή.
Οι ροές δεν έχουν πάντοτε το ίδιο μέγεθος, δηλαδή ο όγκος των

συναλλαγών μπορεί να μεταβάλλεται, καθώς η παραγωγική δρα-
στηριότητα αυξάνεται ή μειώνεται.

Η αβεβαιότητα στην οικονοµική ζωή

ΘΕΩΡΙΑ Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την οικονομική ζωή
των ανθρώπων είναι η αβεβαιότητα που υπάρχει σχετικά με τα απο-
τελέσματα των ενεργειών τους.
Z Οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι άνθρωποι δε βασίζονται στη βε-
βαιότητα του αποτελέσματος, αλλά στις προσδοκίες που διαμορ-
φώνουν για τα αποτελέσματα των πράξεών τους.
Z Λόγω της αβεβαιότητας στη σύγχρονη οικονομική ζωή έχει αναπτυ-
χθεί ο κλάδος των ασφαλίσεων.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ● Ο αγρότης δε γνωρίζει με βεβαιότητα το αποτέλεσμα της παραγω-
γικής του δραστηριότητας λόγω καιρικών συνθηκών, ζιζανίων κτλ.

● Ο εργάτης δε γνωρίζει με βεβαιότητα αν θα συνεχίσει την απασχό-
λησή του στην ίδια επιχείρηση, αν θα απολυθεί ή αν θα πέσει θύμα

εργατικού ατυχήματος.

● Ο επιχειρηματίας δε γνωρίζει με βεβαιότητα αν η δραστηριότητά
του θα του αποδώσει κέρδη ή αν θα έχει ζημιές.

Πληροφορίες

ΘΕΩΡΙΑ Στην ανάλυση του οικονομικού συστήματος και της λειτουργίας της
αγοράς που θα ακολουθήσει γίνεται υπόθεση ότι τα νοικοκυριά και
οι επιχειρήσεις (οικονομούντα άτομα) έχουν πλήρη γνώση των δε-
δομένων που επικρατούν στην κοινωνία.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ● Ένας εργαζόμενος γνωρίζει τους μισθούς που προσφέρουν όλοι
οι εργοδότες και μπορεί να επιλέξει τον εργοδότη που του προ-

σφέρει τον μεγαλύτερο μισθό, καθώς επίσης γνωρίζει και αν υπάρ-

62

Βασικές οικονομικές έννοιες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

χουν άλλες διαθέσιμες θέσεις εργασίας στις οποίες θα μπορούσε

να απασχοληθεί.

● Οι επιχειρηματίες γνωρίζουν τις τιμές των παραγωγικών συντελε-
στών και την κατάσταση των αγορών.

● Οι καταναλωτές γνωρίζουν τις τιμές των προϊόντων που προσφέ-
ρονται στην αγορά.

ΘΕΩΡΙΑ Σχόλια

Σκοπός του κεφαλαίου είναι να δείξει ότι η οικονομική επιστήμη
μελετά την οικονομική ζωή των ανθρώπων, λαμβάνοντας υπόψη
το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν, το θεσμικό πλαίσιο
το οποίο έχουν οι ίδιοι δημιουργήσει και τις επιδιώξεις τις οποίες
έχουν είτε ως .άτομα είτε ως συλλογικές οντότητες.

63