โครงงานภาษาไทย เรื่อง การจัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย ชื่อหนังสือ “ลิลิตโองการแช่งน้ า” ผู้จัดท า ๑. นายสิรวิชญ์ นิยมวงศ์ม.๔/๑๖ เลขที่ ๕ ๒. นางสาวธนัญชนก วงค์ภา ม.๔/๑๖ เลขที่ ๑๙ ๓. นางสาวสิมิลัน วังสุทธิสมศรีม.๔/๑๖ เลขที่ ๒๑ ๔. นางสาวธิตญาภา มิ่งขวัญ ม.๔/๑๖ เลขที่ ๓๐ ๕. นางสาวณัฐนรี ราชาธรรมกุล ม.๔/๑๖ เลขที่ ๓๔ ครูที่ปรึกษาโครงงาน คุณครู สุธินรัตน์ พานอ่อน โรงเรียนเบ็ญจะมะมหาราช อ าเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงงานวิชาภาษาไทย ท๓๑๑๐๒ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ วันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์๒๕๖๖
ก หัวข้อโครงงาน ลิลิตโองการแช่งน้ า ผู้จัดท า ๑. นายสิรวิชญ์นิยมวงศ์ ม.๔/๑๖ เลขที่ ๕ ๒. นางสาวธนัญชนก วงค์ภา ม.๔/๑๖ เลขที่ ๑๙ ๓. นางสาวสิมิลัน วังสุทธิสมศรี ม.๔/๑๖ เลขที่ ๒๑ ๔. นางสาวธิตญาภา มิ่งขวัญ ม.๔/๑๖ เลขที่ ๓๐ ๕. นางสาวณัฐนรี ราชาธรรมกุล ม.๔/๑๖ เลขที่ ๓๔ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ ครูที่ปรึกษาโครงงาน สุธินรัตน์ พานอ่อน โรงเรียนเบ็ญจะมะมหาราช พ.ศ. ๒๕๖๕ บทคัดย่อ โครงงานนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับลิลิตโองการแช่งน้ า ทั้งสืบค้นประวัติและ ความเป็นมาในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ รายวิชาภาษาไทย ซึ่งได้ค้นคว้าจากแหล่งเรียนรู้ หลายแห่ง ไม่ว่าจะเป็นหนังสือ งานวิจัย เว็บไซต์ต่างๆ จากการศึกษานั้นได้ทราบว่าลิลิต โองการแช่งน้ าต้นฉบับเดิมที่เหลืออยู่เขียนด้วยอักษรขอม เป็นข้อความที่เพิ่มขึ้นในสมัย รัชกาลที่ ๔ ตามหลักฐานซึ่งรัชกาลที่ ๕ ทรงยืนยันไว้ในพระราชพิธีสิบสองเดือน และมี จุดมุ่งหมายเพื่อใช้อ่านในพิธีถือพระพิพัฒน์สัตยาหรือพิธีศรีสัจปานกาล ซึ่งกระท าตั้งแต่สมัย สมเด็จพระเจ้าอู่ทองสืบต่อกันมาจนเลิกไปเมื่อประเทศไทยเปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็น ระบบประชาธิปไตยใน พ.ศ. ๒๔๗๕
ข กิตติกรรมประกาศ โครงงานรายวิชาภาษาไทย เรื่องลิลิตโองการแช่งน้ า ซึ่งศึกษาเรื่องประวัติความ เป็นมา เป็นอีกหนึ่งโครงงานที่ช่วยให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้อย่างกว้างขวาง เกิดความ สามัคคีและความรับผิดชอบในกลุ่มการท างาน และสามารถต่อยอดในการศึกษาในครั้ง ต่อๆไปได้ การจัดท าโครงงานส าเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี จากการศึกษาค้นคว้า และแหล่งอ้างอิง ต่างๆ ขอขอบคุณนักเรียนในกลุ่มทุกคน ทุกคนที่ให้ความร่วมมือและความช่วยเหลือให้ โครงงานส าเร็จลุล่วงได้เป็นอย่างดี คณะผู้จัดท า
ค สารบัญ บทคัดย่อ………………………………………………………………..........................................……………………………………………………..ก กิตติกรรมประกาศ……………………………………………………………….....................................................……….......….……ข สารบัญ………………………………………………………………………………………..............................................................…………ค บทที่ ๑ บทน า....................................................................................................................................๑ ที่มาและความส าคัญของโครงงาน...............................................................................................๑ วัตถุประสงค์................................................................................................................................๑ สมมุติฐานของการศึกษาค้นคว้า..................................................................................................๑ ขอบเขตของการศึกษาค้นคว้า.....................................................................................................๑ บทที่ ๒ การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง................................................................................................๒ บทที่ ๓ การด าเนินโครงงาน.............................................................................................................๙ วัสดุและอุปกรณ์........................................................................................................................๙ ขั้นตอนการจัดท า.......................................................................................................................๙ การจัดแบ่งหน้าที่.......................................................................................................................๙ บทที่ ๔ ผลการจัดท าและอภิปรายผล..............................................................................................๑๑ บทที่ ๕ สรุปผลการจัดท า................................................................................................................๑๒ ประโยชน์ที่ได้รับ.......................................................................................................................๑๒
๑ บทที่ ๑ บทน า ที่มาและความส าคัญของโครงงาน การศึกษาวิชาภาษาไทยมีประโยชน์ช่วยพัฒนาทักษะสื่อสารในชีวิตประจ า ภาษาไทยเป็นเครื่องมือ ในการด าเนินชีวิตประจ าวัน การศึกษา รวมถึงการท างาน หลักสูตรสาระการเรียนรู้วิชาภาษาไทย สาระที่ ๕ วรรณคดีและวรรณกรรม ก าหนดมาตรฐาน ท ๕.๑ เข้าใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณ์วรรณคดีและวรรณกรรมไทยอย่างเห็นคุณค่าและน ามา ประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง และระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรียนที่ ๑ ก าหนดสาระการเรียนรู้เรื่อง วรรณคดี สมัยสุโขทัย ให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม เพื่อให้ได้ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรม สภาพสังคม และ เหตุการณ์บ้านเมือง ควบคู่กันไปกับวิวัฒนาการของวรรณคดีในสมัยสุโขทัย อีกทั้งช่วยเพิ่มความเข้าใจและ ความซาบซึ้งในคุณค่าของวรรณคดี กลุ่มข้าพเจ้าได้รับมอบหมายให้ศึกษาค้นคว้าเรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า ซึ่งได้พิจารณาร่วมกันแล้ว เห็นว่าควรน าเสนอในรูปแบบหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) เพราะสามารถอ่านได้ทุกที่ ทุกเวลา สามารถใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สร้างสรรค์หนังสือที่มีสีสัน ภาพ เสียง ที่น่าสนใจ ไม่น่าเบื่อหน่ายได้และยัง มีประโยชน์ใช้เป็นสื่อการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมการอ่านวรรณคดี ได้เป็นอย่างดีอีกทั้งได้ฝึกการท างานร่วมกัน เป็นกลุ่ม รู้จักการประสานงานร่วมกันที่ดี ฝึกทักษะการใช้ภาษา หรือการใช้ค าในการแต่งเรื่อง รวมถึงฝึก ทักษะการใช้เทคโนโลยี ความคิดสร้างสรรค์ และจินตนาการได้เป็นอย่างดี วัตถุประสงค์ ๑. จัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ประกอบการเรียนเรื่อง วรรณคดีสมัยสุโขทัย ๒. เชิญชวนผู้สนใจอ่าน อย่างน้อย ๒๐ คน ๓. ผู้อ่านมีความพึงพอใจต่อหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ที่จัดท าขื้น อยู่ในระดับดี – ดีมาก สมมุติฐานของการศึกษา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย มีความสวยงาม เนื้อหาสาระดี สนุกสนาน น่าสนใจ ช่วยการเรียนรู้เรื่อง วรรณคดีสมัยสุโขทัย ขอบเขตของการศึกษาค้นคว้า ๑. เนื้อหาของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) เป็นเนื้อหาเกี่ยวกับวรรณคดีสมัยสุโขทัย เรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า ๒. ระยะเวลาจัดท า ตั้งแต่ ๑ มกราคม - ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๖
๒ บทที่ ๒ การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง การจัดท าหนังสือหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ชื่อหนังสือ ลิลิตโองการแช่งน้ า ในการด าเนินการจัดท ากลุ่มข้าพเจ้าได้ศึกษาหาความรู้ ดังนี้ ๑. ศึกษาวรรณคดีสมัยสุโขทัย เรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า ๒. ศึกษาเรื่อง หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ๓. ศึกษาเรื่อง โปรแกรมที่ใช้จัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) โปรแกรมanyflip ๑. วรรณคดีสมัยสุโขทัย เรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า ผู้แต่ง ลิลิตโองการแช่งน้ า หรือที่มีผู้เรียกว่าประกาศแช่งน้ า ประกาศแช่งน้ าโคลงห้า โคลงห้า หรือโคลงแข่ง น ้า เป็นวรรณคดีที่ใช้ในพิธีกรรม คือพราหมณ์ในราชส านักใช้อ่านในพระราชพิธีถือน้ าพระพุทธประติชญาซึ่ง มี ความหมายว่า ผูกมัดด้วยค าสาบาน ชื่อพระราชพิธีดังกล่าวคนในสมัยหลังเรียกว่า พระราชพิธีถือน้ าพระ พิพัฒน์สัตยา วรรณคดีเรื่องนี้ไม่ปรากฏนามผู้แต่ง แต่งขึ้นในสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (อู่ทอง)กล่าวคือมี พระนามของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (อู่ทอง) ปรากฏอยู่ในร่ายบทที่ ๔ คือ “สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินท รบรมมหาจักรพรรดิศรราชาธิราช” และในร่ายบทที่ ๔ คือ “สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรบรมมหา จักรพรรดิศรราช” พระนามในร่ายทั้ง ๒ บทข้างต้นใกล้เคียงกับพระนามของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (อู่ทอง) ที่มีพ่อพราหมณ์ถวายแด่พระองค์ในตอนต้นรัชกาลว่า “สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรบรมบพิตร พระพุทธเจ้า อยู่หัวกรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยามหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุรีรมย์” และยังคล้ายคลึงกับ พระนามของ สมเด็จพระรามาธิบดี (อู่ทอง) ที่ปรากฏในกฎหมาย “พีสูทด าน้ าพี้สูทลุยเพลิง” ในกฎหมายตรา สามดวงที่ใช้ว่า “พระบาทสมเด็จพระเจ้ารามาธิบดีศรีสินทรบรมจักรพรรดิศรบวรธรรมิกมหาราชาธิราชเจ้า” ประวัติ ต้นฉบับเดิมที่เหลืออยู่เขียนด้วยอักษรขอม ข้อความที่เพิ่มขึ้นในรัชกาลที่๔ ตามหลักฐานซึ่งรัชกาลที่ ๕ ทรงยืนยันไว้ในพระราชพิธีสิบสองเดือน คือ "แทงพระแสงศรประลัยวาต" "แทงพระแสงศรอัคนิวาต" และ "แทงพระแสงศรพรหมมาสตร์"ค าประพันธ์ที่ใช้คือโคลงห้าและร่ายโบราณหนังสือเรื่องนี้นับว่าเป็นวรรณคดี เรื่องแรกของคนไทย ที่แต่งเป็นร้อยกรองอย่างสมบูรณ์แบบ ชื่อเรียกแต่เดิมว่า โองการแช่งน้ าบ้าง ประกาศ แช่งน้ าโคลงห้าบ้าง ต้นฉบับที่ถอดเป็นอักษรไทยจัดเป็นวรรคตอนค าประพันธ์ไว้ค่อนข้างสับสน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเจ้าอยู่หัว ทรงสอบทานและพระราชวินิจฉัยเรียบเรียงวรรคตอนใหม่
๓ จุดประสงค์ ใช้อ่านในพิธีถือพระพิพัฒน์สัตยาหรือพิธีศรีสัจปานกาล ซึ่งกระท าตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระเจ้าอู่ทองสืบ ต่อกันมาจนเลิกไปเมื่อประเทศไทยเปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็นระบบประชาธิปไตย ใน พ.ศ. ๒๔๗๕ รูปแบบค าประพันธ์ รูปแบบค าประพันธ์ของวรรณคดีเรื่องนี้เป็นที่ถกเถียงกันมาช้านาน ปัจจุบันนักวิชาการส่วนใหญ่ ยอมรับว่าลิลิตดั้น ประกอบด้วยร่ายโบราณ ๙ บท และโคลงสี่ดั้นบาทกุญชร ๒๙ บท ค าประพันธ์ส่วนใหญ่ มี การร้อยสัมผัสระหว่างร่ายกับโคลงหรือระหว่างโคลงกับร่าย อย่างที่เรียกว่า “เข้าลิลิต” มีการรับส่งสัมผัส ระหว่างโคลงกับโคลงอย่างที่เรียกว่า “ร้อยโคลง” และมีการรับส่งสัมผัสระหว่างร่ายกับร่ายอย่างชัดเจน แม้ว่า ต าแหน่งของค ารับสัมผัสยังค่อนข้างยืดหยุ่น ไม่บังคับแน่นอนตายตัวก็ตาม ส่วน ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต (๒๕๔๑) น. ๑๓) อธิบายฉันทลักษณ์ที่ใช้ในลิลิตโองการแช่งน้ า ดังนี้ ฉันทลักษณ์ของวรรณคดีเรื่องโองการแช่งน้ าเป็นค าประพันธ์ผสมที่มีชื่อเรียกว่า ลิลิต คือ เป็นค าประพันธ์ ประเภทร่ายสลับกับโคลงสี่ ลิลิตในเรื่องนี้เป็นลิลิตนั้น คือเป็นร่ายโบราณ และโคลงสี่ดั้นบาทกุญชร ประกอบด้วยร่ายโบราณ ๙ บท และโคลงสี่ดั้นบาทกุญชร ๒๙ บท ดังมีรายละเอียดดังนี้คือ เป็นร่ายโบราณ ตอนต้นเรื่อง ๓ บท ตามด้วยโคลงสี่ดั้นบาทกุญชร ๒๙ บท และเป็นร่ายโบราณตอนท้ายเรื่องอีก ๕ บท ระหว่างร่ายกับโคลง และระหว่างโคลง กับร่ายมีการร้อยสัมผัสเข้าด้วยกันที่เรียกกันว่า เข้าลิลิต ดังตัวอย่าง ร่ายบทที่ ๓ ... เสวยพรหมาณฑ์ใช่น้อย ประถมบุญภารดิเรก บูรภพบรู้กี่ร้อย ก่อมาฯ โคลงบทที่ ๑ • นานาอเนกน้าวเดิมกัลป์ จักรจักราพาฬเมื่อไหม้ กล่าวถึงตระวันเจ็ดอันพลุ่ง น้ าแล้งไข้ขอดหาย ๆ ร่ายโบราณในวรรณกรรมเรื่องนี้มีการรับสัมผัสตรงค าสุดท้ายของวรรค บางวรรคก็ขาดสัมผัสระหว่าง วรรค บางวรรคมีจ านวนค ามากกว่า ๑๐ ค า แต่ส่วนใหญ่มีวรรคละ ๕ – ๖ ค า ประเภทที่เป็นวรรคละ ๓ – ๔ ค า มักแต่งแทรกเป็นเพียงบางตอนเท่านั้น ดังตัวอย่าง ผีดงผีหมื่นถ้ า ล้ าหมื่นผา มาหนน้ าหนบก ตกนอกขอกฟูาแมน แดนฟูาตั้งฟูาต่อ หล่อหลวงเต้า ทั้งเหง้าภูติพนัสบดี ศรีพรหมรักษ์ ยักษ์กุมาร หลายบ้านหลายท่า ล้วนผีห่าผี เหว เร็วยิ่งลมบ้า หน้าเท่าแผง แรงไกยเอาขวัญ ครั้นมาถึงกับเสียงเยียกระแรงกระแรง แฝง ข่าวยินเยียรช รรางชรราง ร่ายโบราณในเรื่องลิลิตโองการแช่งน้ ามี ๓ บท คือ ร่ายบทที่ ๓ บทที่ 5 และบทที่ ๙ ที่มีการเปลี่ยน ต าแหน่งของค ารับสัมผัสมาไว้ตรงค าท้ายวรรคก่อนจบร่ายแต่ละบท ดังนี้
๔ ร่ายบทที่ ๓ โอมชัยชัยไขโสฬสพรหมญาณ บานเศียรเกล้า เจ้าคลี่บัวทอง ผยองเหนือขุนน่าน ท่านรังก่อดินก่อฟูา หน้าจตุรทิศ ไทมิตรดา มหากฤตราไตร อมไตยโลเกศ จงตรีศักดิ์ท่าน พิญาณปรมาธิเบศ ไทธเรศสุรสิทธิพ่อ เสวยพรหมาณฑ์ใช้น้อย ประถมบุญภารดิเรก บูรภพ บรู้กี่ร้อย ก่อมาฯ ร่ายบทที่ ๖ • จระเข้รีบเสือฟิด หมีแรดถวัดแสนงขนาย หอกปืนปลายปักครอบ ใครต้องจอบ จงตาย งูเงี้ยวพิษทั้งหลายลุ่มฟ้า ตายต่ าหน้ายังดิน นรินทรหยาบหลายหล้า ใครกวินซื้อแท้ผ่านฟูา ปุาวอวยพร ฯ ร่ายบทที่ ๙ • ขจายขจรอเนกบุญ สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรบรมมหา จักรพรรดิศรราช เรื่อย หล้า สุขผ่านฟ้า เบิกสมบูรณ์พ่อสมบูรณ์ ฯ ลักษณะเช่นนี้จะท าให้มีพัฒนาการจากร่ายโบราณไปสู่ร่ายดั้นและร่ายสุภาพต่อไป รวมทั้งจะพัฒนาไป จน ท าให้เกิดโคลงสอง และโคลงสามต่อไปด้วย (ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต, ๒๕๔๑) น. ๑๕) ส่วนที่เป็นโคลงสี่ตั้นบาทกุญชรในลิลิตโองการแช่งน้ าไม่เคร่งครัดเรื่องค าเอกค าโท แต่มีข้อสังเกตว่า เน้น สัมผัสระหว่างบาทและระหว่างบทอยู่มาก ตัวอย่างเช่น • แผ่นหงายฟูาฟัดพรีใจยัง ช่วยดู ใจตายตน ปใกล้ บ่ใกล้สี่ปวงผี หาวแห่ง ช่วยดู ช่วยดูพื้นใต้ชื่อ กามภูมิฯ • กามภูมิฟูาชรแร่ง หกคลอง ช่วยดู ช่วยดูครูมคลองแผ่น ช้างเผือก ช้างเผือกผีกลางหาว หารแอ่นช่วยดู หารแอ่นเสียงเงือกงูวาง ขึ้นลง ฯ • ขึ้นลงฟูากระแฉ่น เรือนผยอง ช่วยดู เรือนผยองเอาธงเป็น หมอกหว้าย .................................... .................................... .................................... .................................... นอกจากนี้ ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต (๒๕๕๑, น. ๑๘) กล่าวว่าโคลงสี่ดั้นบาทกุญชรในลิลิตโองการแช่งน้ า นี้ไม่ใช่โคลงสี่ดั้นบาทกุญชรธรรมดา แต่เป็นโคลงสี่ชั้นบาทกุญชรชนิดกลบท มีปรากฏลักษณะกลบทอยู่ ๒ ชนิด ได้แก่ กลบทเก็บบาท และกลบทอมเขมือบหาง กลบทเก็บบาทมีลักษณะส าคัญคือ ค าหรือกลุ่มค าท้ายบาทกับค าในต้นบาทถัดไปในโคลงบท เดียวกัน ซึ่งมี วิธีการซ้ าค าหรือการเก็บบาทที่ค่อนข้างหลากหลาย ตัวอย่างเช่นกลบทเก็บบาทเพียงค าเดียว
๕ • เจ็ดปลามันพุ่งหล้า เป็นไฟ ไฟวาบจตุราบาย แผ่นขว้ า แผ่นขว้ าชักไตรตรึงษ์ เป็นเฝูา เป็นเผ้าแลบน ้า สีสอง ฯ ส่วนกลบทอมเขมือบหางคล้ายกลบทเก็บบาท กล่าวคือ กลบทเก็บบาทเก็บค่าหรือกลุ่มระหว่างบาทใน โคลงบทเดียวกัน แต่กลบทอมเขมือบหางเป็นการเก็บท้ายบทกับต้นบทของโคลงต่างบท มีลักษณะส าคัญ คือ เก็บกลุ่มค าซ้ าท้ายบทไปไว้ต้นบทของโคลงสี่ที่อยู่ถัดไป กลวิธีการเก็บกลุ่มค าท้ายบท อาจเก็บกลุ่มค า ที่อยู่ใน วรรคหลังของบาทสุดท้าย หรือเก็บค าสร้อยในบาทสุดท้ายก็ได้ • กล่าวถึงน ้าฟูาฟาด ฟองหาว ฟองหาวดับเดโช ฉ่ าหล้า ฉ่ าหล้าปลาคืนดาว เดือนแอ่น เดือนแอ่นลมกล้าปุวน ไปมา ฯ • ไปมาแลเป็นแผ่น เมืองอินทร์ เมืองอินทร์เมืองธาดา แรกตั้ง ขุนแผนแรกเอาคืน ดูที่ ดูที่ทุกยั้งฟูา ก่อคืน ฯ • ก่อคืนแลเป็นสี่ ปวงดิน ปวงดินเป็นเขายืน ทรง้ าหล้า ทรง้ าหล้าเป็นเรือนอินทร์ ถาเถือก ถาเถือกเป็นสร้อยฟูา จึ่งบาน ฯ อย่างไรก็ตามในต้นฉบับเรื่องลิลิตโองการแช่งน้ าที่มีอยู่ในเวลานี้โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เป็นโคลงไม่ ปรากฏ รูปแบบฉันทลักษณ์อย่างชัดเจน เมื่ออ่านจึงต้องรู้ว่าก าลังอ่านค าประพันธ์ประเภทใด ชนิดใด และมีกลวิธี อ่านอย่างไร เนื้อหา วรรณกรรมเรื่องลิลิตโองการแช่งน้ าใช้ประกอบพระราชพิธีถือน้ าพระพัฒน์สัตยาเป็นพระราชพิธีที่จัด ขึ้นเพื่อให้ข้าราชการมาดื่มน้ าสาบานตัวว่าจะซื่อตรงต่อพระมหากษัตริย์ โอกาสของการถือน้ าแบ่งออกเป็น ๕ ประเภท คือ ๑. การถือน้ าเมื่อพระเจ้าแผ่นดินได้รับราชสมบัติ ๒. การถือน้ าของข้าราชการประจ า ที่ท าปีละ ๒ ครั้ง คือ ในเดือนห้า ขึ้น ๓ ค่ า และในเดือนสิบ แรม ๑๓ ค่ า ๓. การถือน้ าของศัตรูที่เข้ามาขอพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ๔. การถือน้ าทุกเดือนของทหารที่ถืออาวุธ
๖ ๕. การถือน้ าเมื่อแรกเข้ารับต าแหน่งของที่ปรึกษาราชการ การถือน้ าประเภทที่ ๑ ๓ และ ๕ ไม่มีการก าหนดเวลาถือน้ าอย่างแน่ชัด ผู้ถือน้ าจะต้องอ่านค าสาบาน ทุกคน จะฝุาฝืนไม่ได้ ส่วนการถือน้ าประเภทที่ ๒ พระบรมวงศานุวงศ์ที่ได้รับการไว้วางพระราชหฤทัยไม่ต้องอ่านค าสาบาน พระราชพิธีถือน้ าพระพิพัฒน์สัตยาเป็นทั้งพิธีพุทธและพิธีพราหมณ์ ในสมัยโบราณมีปีละ ๒ ครั้ง ลิลิตโองการ แช่งน้ านั้นเป็นบทสวดที่ใช้ในพระราชพิธีนี้เพื่อให้ดูศักดิ์สิทธิ์ขึ้น เนื้อหาในลิลิตโองการแช่งน้ า แบ่งได้เป็น ๕ ส่วน ดังนี้ ๑. เนื้อหาเริ่มด้วยค านมัสการเทพเจ้าสูงสุด ๓ พระองค์ในศาสนาฮินดู ได้แก่ พระนารายณ์ พระอิศวร และพระพรหม ตัวอย่างเช่นบทนมัสการพระนารายณ์ • โอมสิทธิสรวงศรีแกล้ว แผ้วมฤตยู เอางูเป็นแท่น แกว่นกลืนฟูากลืนดิน ปืนเอา ครุฑมาขี่ สี่มือถือสังข์จักรคธาธรณี ภีรุอวตาร ๑ อสูรแห่งลาญทัก ททัศนิจรนาย ฯ (แทงพระแสงศรปสัยวาต) ๒. การก าเนิดจักรวาล ก าเนิดพระสมมุติราชา และสิทธิธรรมของพระราชา ตัวอย่างเช่นบทการก าเนิดจักรวาล • นานาอเนกน้าวเดิมกัลป์ จักร่ าจักราพาฬเมื่อไหม้ กล่าวถึงตระวันเจ็ดอันพลุ่ง น้ าแล้งไข้ขอดหาย ฯ • เจ็ดปลามันพุ่งหล้าเป็นไฟ วาบจตุราบายแผ่นขว้ า ซักไตรตรึงษ์เป็นเผ้า แลบล้ าสีลอง ฯ ๓. ค ากล่าวเชิญภูตผีและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายมาร่วมเป็นพยานในพระราชพิธีถือน้ า ตัวอย่างเช่นการเชิญเจ้าปุาเจ้าเขามาเป็นพยาน • เจ้าผาด ามาเผือกช่วยดู หันเหย้าปูุสมิงพราย เจ้าผาหลวงผากลายช่วยดู ฯ ๔. ค าสาปแช่งและโทษที่ผู้คิดคดทรยศต่อองค์พระมหากษัตริย์จะได้รับ “แช่ง” คือการกล่าวให้ได้รับ อันตรายจากการใช้ชีวิตประจ าวัน เช่น ถูกสัตว์ที่มีเขี้ยวเล็บงาท าร้ายถึงตาย ใช้ของมีคมในการท างานแล้วถูก คมของเครื่องใช้นั้นบาดเอาจนถึงแก่ความตาย ถูกหลังคาถล่มทับ และถูกใบหญ้าคาบาดจนตายในขณะก าลัง นอน กินน้ าแล้วตายเหมือนกินยาพิษ และกินข้าวแล้วตายเหมือนถูกไฟเผา ท าให้สรุปได้ว่าเรื่องลิลิตโองการ
๗ แช่งน้ านี้น่าจะคัดลอกวิธีการแช่งน้ ามาจากโองการแช่งน้ าที่ใช้มาก่อนหน้านี้ ก่อนหน้าที่สมเด็จพระรามาธิบดี ที่ ๑ (อู่ทอง) จะทรงสถาปนาอาณาจักรอยุธยาขึ้น ตัวอย่างค าสาปแช่ง จงเทพยุดา ฝูงนี้ให้ตายในสามวัน อย่าให้ทันในสามเดือน อย่าให้เคลื่อนในสามปี อย่าให้มีสุขสวัสดีเมื่อใด อย่ากินเข้าเพื่อไฟจนตาย ฯ ๕. ค าพรและยศถาบรรดาศักดิ์ที่ผู้ซื่อสัตย์ต่อพระมหากษัตริย์จะได้รับ และค าถวายพระพร พระมหากษัตริย์ ตัวอย่างค าอวยพร • อ านาจแปล้เมื่อแมนอ ามรสิทธิ มีศรีบุญพ่อก่อเศกเหง้า ยศท้าวตรีไตรจักร ใครชื่อเจ้าเติมนาง ฯ • มิ่งเมืองบุญศักดิ์แพร่ ใครชื่อรางควายทอง เพิ่มช้างม้าแผ่วัวควาย ใครชื่อฟูาสองข้าวเร่งยืน ฯ เรื่องลิลิตโองการแช่งน้ าเป็นเรื่องที่ให้ความรู้แก่ผู้อ่านเรื่องความคิดความเชื่อในเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ ของคนไทยในสมัยที่แต่งนั้น ความเชื่อเรื่องสมมุติราช และให้ความรู้สึกขลัง ศักดิ์สิทธิ์ และน่าสยดสยองจาก การใช้ค้าจินตภาพและความเปรียบต่าง ๆ ๒. หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) e-book ย่อมาจากค าว่า electronic book คือหนังสือที่สร้างขึ้นด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ มี ลักษณะเป็นเอกสาร อิเล็กทรอนิกส์ โดยปกติมักจะเป็นแฟูมข้อมูลที่สามารถอ่านเอกสารผ่านทางหน้า จอคอมพิวเตอร์ ทั้งในระบบออฟไลน์และออนไลน์ คุณลักษณะของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถเชื่อมโยง จุดไปยังส่วนต่างๆ ของหนังสือ เว็บไซต์ต่างๆ ตลอดจนมีปฏิสัมพันธ์และโต้ตอบกับผู้อ่านได้ นอกจากนั้น หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถแทรกภาพ เสียง ภาพเคลื่อนไหว แบบทดสอบ และทั้งยังมีความสะดวกต่อ การเผยแพร่และจัดพิมพ์เป็นเอกสาร อีกประการหนึ่งที่ส าคัญก็คือ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถปรับปรุง ข้อมูลให้ทันสมัยได้ตลอดเวลา ซึ่งคุณสมบัติเหล่านี้จะไม่มีในหนังสือธรรมดาทั่วไป ลักษณะของหนังสือ อิเล็กทรอนิกส์จะมีความคล้ายคลึงกับหนังสือทั่วไปที่ พิมพ์ด้วยกระดาษ หากจะมีความแตกต่างที่เห็นได้ ชัดเจนก็ คือ กระบวนการผลิต รูปแบบ และวิธีการอ่านหนังสือ ท าให้ผู้อ่านสะดวกขึ้นเพราะไม่ต้องพก
๘ หนังสือหลายๆเล่มเพียงแค่มีคอมพิวเตอร์แบบพกพาติดตัวอย่างtablet ก็สามารถพกหนังสือติดตัวได้ทีละ หลายๆเล่ม ๓. โปรแกรมที่ใช้จัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) โปรแกรม Anyflip เป็นโปรแกรมในการสร้าง E-book อย่างง่าย โดยการน าไฟล์ในรูปแบบ PDF มา สร้างเป็น E-Book ในระบบออนไลน์ และสามารถแชร์ไปยัง Social Media ต่างๆ ได้อย่าง่ายดาย
๙ บทที่ ๓ การด าเนินโครงงาน วัสดุและอุปกรณ์ ๑. คอมพิวเตอร์ ๒. เครื่องพิมพ์ ขั้นตอนการจัดท า ๑. ศึกษาเนื้อหาวรรณคดีสมัยสุโขทัย เรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า ๒. ศึกษาเรื่องการจัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ๓. น าเนื้อหาวรรณคดีเรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า มาออกแบบการด าเนินเรื่อง ๔. ออกแบบหนังสือฉบับร่างตามข้อก าหนด คือ ๑.๑ รูปเล่มหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book)ต้องมีปกนอก ปกใน ค าน า สารบัญ เนื้อเรื่อง และบรรณานุกรม ๑.๒ เนื้อเรื่อง มีการด าเนินเรื่อง ๑.๓ เนื้อเรื่องต้องให้ความรู้เกี่ยวกับวรรณคดีเรื่องที่ได้รับมอบหมาย ๕. จัดพิมพ์และออกแบบภาพประกอบ ๖. สร้างช่องทางการเข้าอ่านได้อย่างสะดวก รวดเร็ว การจัดแบ่งหน้าที่ ๑. ผู้เขียนเรื่อง ออกแบบการด าเนินเรื่อง ๑.๑ นางสาวสิมิลัน วังสุทธิสมศรี ๑.๒ นางสาวณัฐนรี ราชาธรรมกุล ๒. ฝ่ายพิมพ์ ออกแบบ จัดแต่งหน้าหนังสือ ภาพ กราฟิก ต่าง ๆ ให้สวยงาม ชวนอ่าน ๒.๑ นางสาวสิมิลัน วังสุทธิสมศรี ๓. ฝ่ายบรรณาธิการ อ่าน ตรวจสอบความถูกต้อง เหมาะสมของหนังสือทั้งเล่ม ๓.๑ นายสิรวิชย์ นิยมวงศ์
๑๐ ๔. ฝ่ายเชิญผู้อ่านเข้าอ่านหนังสือที่จัดท าขึ้น และจัดท าแบบประเมินให้ผู้อ่านได้ประเมินหนังสือ ๔.๑ นางสาวธนัญชนก วงค์ภา ๔.๒ นางสาวธิตญาภา มิ่งขวัญ ๕. ผู้รวบรวม วิเคราะห์ข้อมูล และจัดท าเล่มรายงานโครงงานภาษาไทย ๕.๑ นางสาวณัฐนรี ราชาธรรมกุล
๑๑ บทที่ ๔ ผลการจัดท าและอภิปรายผล การจัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย ชื่อหนังสือ ลิลิตโองการแช่งน้ า โดยมีวัตถุประสงค์จัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ประกอบการ เรียนเรื่อง วรรณคดีสมัยสุโขทัย และเชิญชวนผู้สนใจอ่าน อย่างน้อย ๒๐ คน ผู้อ่านมีความพึงพอใจต่อ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) ที่จัดท าขื้น อยู่ในระดับดี – ดีมาก สรุปผลการจัดท าได้ ดังนี้ ๑. หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e – book) เรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า มีเนื้อหาจ านวน ๒๑ หน้า มีภาพประกอบสวยงาม ๒. น าเสนอและเชิญชวนผู้สนใจอ่าน มีผู้อ่านจ านวน ๒๐ คน ๓. ผู้อ่านมีความพึงพอใจ ดังนี้ ระดับปรับปรุง จ านวน ๐ คน คิดเป็นร้อยละ ๐ ระดับพอใช้ จ านวน ๐ คน คิดเป็นร้อยละ ๐ ระดับดี จ านวน ๗ คน คิดเป็นร้อยละ ๓๕ ระดับดีมาก จ านวน ๑๓ คน คิดเป็นร้อยละ ๖๕
๑๒ บทที่ ๕ สรุปผลการจัดท า โครงงานการจัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e–book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย เรื่อง ลิลิตโองการแช่งน้ า และน าเสนอ เชิญชวนผู้อ่าน มีผู้สนใจร่วมอ่านหนังสือจ านวน ๒๐ คน โดยผู้อ่านมีความพึงพอใจต่อหนังสือที่จัดท าอยู่ในระดับ ดี ประโยชน์ที่ได้รับ ๑. ได้หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e–book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย ประกอบการเรียนรู้ เรื่องวรรณคดีสมัยสุโขทัย ๒. ได้ฝึกการท างานเป็นหมู่คณะ ๑. ฝึกทักษะการใช้ภาษาไทย ๒. ฝึกทักษะการใช้เทคโนโลยี ๓. ฝึกความคิดริเริ่มสร้างสรรค์และจินตนาการ ข้อเสนอแนะ สมาชิกในกลุ่มควรจัดการเวลาส่วนตัวเพื่อที่จะมีเวลาท าโครงงานชิ้นนี้มากกว่านี้และ ควรหาข้อมูลจาก หลายๆแห่งมากกว่านี้ ประโยชน์ที่ได้รับ ๑.ได้ฝึกการท างานร่วมกันเป็นกลุ่ม ๒.เนื่องจากมีสมาชิกในกลุ่ม จึงท าให้งานเสร็จได้อย่างรวดเร็ว ๓.ได้ฝึกการยอมรับในความเห็นของผู้อื่น
๑๓ บรรณานุกรม https://elfhs.ssru.ac.th/warunya_aj/pluginfile.php/73/block_html/content/.pdf https://human.yru.ac.th/thai_ba/page/249/.html https://vajirayana.org/%E0%B8%A5%E0%B8%B4% https://www.tewfree.com/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B 4%E0%B8%95%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%
๑๔ ภาคผนวก ภาพการจัดท าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e–book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย ผลงานหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e–book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย แบบประเมินหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e–book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย
๑๕ แบบประเมินหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e–book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดีไทย ชื่อหนังสือ ลิลิตโองการแช่งน้ า ค าชี้แจง การประเมินมี ๕ ด้าน ดังนี้ ๑. ด้านรูปเล่ม รูปเล่มสวงยงาม ดึงดูดใจ จ านวนหน้าเหมาะสม ส่วนประกอบของหนังสือครบถ้วน ๒. ด้านการจัดภาพ ภาพประกอบเหมาะสม สวยงาม สอดคล้องกับเรื่อง ช่วยให้เข้าเรื่อง จัดวางภาพและ ข้อความเหมาะสม ๓. ด้านการด าเนินเรื่อง ตัวละครเหมาะสมกับเรื่อง ด าเนินเรื่องชวนติดตามโดยตลอด ค าเนินเรื่องต่อเนื่อง เหมาะสม ๔. ด้านเนื้อหา เหมาะกับวัยนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย มีความสนุกสนานเพลิดเพลิน และ ได้รับความรู้เรื่องวรรณคดีไทยที่ได้รับมอบหมาย ๕. ด้านภาษา ขนาดตัวอักษรเหมาะสมกับวัยคนอ่าน ชัดเจน อ่านง่าย ภาษาสุภาพเหมาะสมกับวัย ๖. ช่องทางการเข้าอ่าน ชี้แจงช่องทางการเข้าอ่าน ผู้อ่านสามารถเข้าอ่านได้ง่าย สะดวก รวดเร็ว ระดับ ดีมาก ให้ ๕ คะแนน ระดับ ดี ให้ ๔ คะแนน ระดับ ปานกลาง ให้ ๓ คะแนน ระดับ พอใช้ ให้ ๒ คะแนน ระดับ ปรับปรุง ให้ ๑ คะแนน สรุปผลตามฐานนิยม คือ หาตัวที่ซ้ ากันมากที่สุดว่าส่วนใหญ่อยู่ในระดับใด ที่ ชื่อ สกุล ชั้น ระดับความคิดเห็น สรุปผล อยู่ใน ระดับ รูปเล่ม (๕) การจัด ภาพ (๕) การ ด าเนิน เรื่อง (๕) ด้าน เนื้อหา (๕) ด้าน ภาษา (๕) ช่อง ทางการ เข้าอ่าน (๕) ๑ นางสาวฐิติรัตน์ ยามประโคน ๔/๘ ๔ ๕ ๔ ๕ ๔ ๕ ดีมาก ๒ นางสาวกัญญาณัฐ บุญประดับ ๔/๑๖ ๔ ๕ ๔ ๕ ๔ ๕ ดีมาก ๓ นางสาวธนพร ใยสุข ๔/๑๖ ๕ ๔ ๕ ๔ ๕ ๔ ดีมาก ๔ นายภูริ ธรรมคงแสงกุล ๔/๑๖ ๔ ๕ ๔ ๓ ๔ ๕ ดี ๕ นางสาวศุภิสรา สุทธิโคตร ๔/๑๖ ๕ ๓ ๕ ๕ ๔ ๕ ดีมาก ๖ นางสาวมุกรวีคงนุ่น ๔/๑๖ ๔ ๕ ๕ ๔ ๕ ๔ ดีมาก ๗ นางสาววรัญญา ยืนยาว ๔/๑๖ ๔ ๕ ๔ ๕ ๔ ๔ ดี
๘ นางสาวณัฏฐิกา มงคลเสริม ๔/๑๖ ๔ ๓ ๕ ๕ ๕ ๕ ดีมาก ๙ นายเทพปิติ จึงสุวดี ๔/๑๖ ๕ ๔ ๕ ๓ ๔ ๕ ดี ๑ o นายภาคิน บรรพตะธิ ๔/๑๖ ๔ ๕ ๔ ๕ ๕ ๕ ดีมาก ๑๑ นางสาวภคมน สนณกุล ๔/๑๓ ๕ ๕ ๕ ๕ ๔ ๔ ดีมาก ๑๒ นายรณชัย ปลูกเจริญ ๔/๑๖ ๕ ๔ ๕ ๕ ๕ ๔ ดีมาก ๑๓ นายภานุ เอกวิทยาเวชนุกูล ๔/๑๖ ๕ ๕ ๔ ๔ ๓ ๔ ดี ๑๔ นายมังกรกนก น าพา ๔/๑๖ ๔ ๔ ๕ ๓ ๔ ๔ ดี ๑๕ นายธนภูมิ จาระงับ ๔/๑๖ ๔ ๔ ๕ ๔ ๔ ๔ ดี ๑๖ นายมีเกียรติ แดงศรี ๔/๑๖ ๔ ๔ ๔ ๕ ๕ ๕ ดีมาก ๑๗ นางสาวกัญญาภัค โชคชัย ๔/๑๑ ๔ ๔ ๔ ๕ ๕ ๕ ดีมาก ๑๘ นางสาวจันทร์จิรา บุญนามน ๔/๑๖ ๔ ๔ ๔ ๕ ๕ ๕ ดีมาก ๑๙ นางสาวอาภากร นวภาณพงษ์ ๔/๑๖ ๔ ๔ ๕ ๔ ๔ ๔ ดี ๒๐ นางสาวณิชากร วงศ์สุนา ๔/๑๖ ๔ ๕ ๔ ๕ ๕ ๕ ดีมาก