บทที่-1

เรอ่ื ง ทกั ษะทจี่ ำเป็ นในการดำรงชวี ติ เพอ่ื สขุ ภาวะ

จัดทำโดย
น.ส.อารรี ัตน์ หวงั พทิ กั ษ์ 1ชอ1

รหสั 021

อาจารย์ ชตุ กิ าญจน์ ทาเออื้
วทิ ยาลยั เทคนคิ ลพบรุ ี

ความหมายของสขุ ภาวะ

องคก์ ารอนามยั โลกไดน้ ยิ ามไวว้ า่ “ สขุ ภาพหมายถงึ สขุ ภาวะทส่ี มบรู ณท์ งั้
ทางกายจติ ใจสงั คม และ ปัญญามใิ ชเ่ พยี งการปราศจากโรค หรอื ความ
พกิ ารเทา่ นัน้ (ตามนยิ าม“ สขุ ภาพ” ขององคก์ ารอนามยั โลก และ พ.ร.บ.
สขุ ภาพแหง่ ชาติ พ.ศ. 2550)” หรอื สขุ ภาวะทส่ี มบรู ณท์ กุ ๆทางเชอ่ื มโยงกนั
สะทอ้ นถงึ ความเป็ นองคร์ วมอยา่ งแทจ้ รงิ ของสขุ ภาพทเี่ กอื้ หนุน และเชอ่ื ม
โยงกนั ทงั้ 4 มติ นิ ำมาสวู่ สิ ยั ทศั นข์ องสำนักงานกองทนุ สนับสนุนการสรา้ ง
เสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) คอื “ คนไทยมสี ขุ ภาวะยงั่ ยนื หมายถงึ คนไทยมสี ขุ ภาวะ
ดคี รบทงั้ สดี่ า้ น ไดแ้ ก่ กายจติ สงั คมและปัญญาอนั ไดแ้ ก่

1. สขุ ภาวะทางกายหมายถงึ การมรี า่ งกายทสี่ มบรู ณแ์ ข็งแรงมเี ศรษฐกจิ พอ
เพยี งมสี ง่ิ แวดลอ้ มดไี มม่ อี บุ ตั ภิ ยั เป็ นตน้
2. สขุ ภาวะทางจติ หมายถงึ จติ ใจทเี่ ป็ นสขุ ผอ่ นคลายไมเ่ ครยี ดคลอ่ งแคลว่ มคี
วามเมตตากรณุ ามสี ตมิ สี มาธเิ ป็ นตน้

3. สขุ ภาวะทางสงั คมหมายถงึ การอยรู่ ว่ มกนั ดว้ ยดใี นครอบครัวในชมุ ชนในที่
ทำงานในสงั คมในโลกซง่ึ รวมถงึ การมบี รกิ ารทางสงั คมทดี่ แี ละมสี นั ตภิ าพ
เป็ นตน้
4. สขุ ภาวะทางปัญญา (จติ วญิ ญาณ) หมายถงึ ความสขุ อนั ประเสรฐิ ทเ่ี กดิ จาก
มจี ติ ใจสงู เขา้ ถงึ ความจรงิ ทงั้ หมดลดละความเห็นแกต่ วั มงุ่ เขา้ ถงึ สง่ิ สงู สดุ ซงึ่
หมายถงึ พระนพิ พานหรอื พระผเู ้ ป็ นเจา้ หรอื ความดสี งู สดุ สดุ แลว้ แตค่ วาม
เชอื่ มทแี่ ตกตา่ งกนั ของแตล่ ะคน

สขุ ภาวะ หมายถงึ การดำรงชพี ของบคุ คลอยา่ งมสี ขุ ทงั้ กายและจติ อาจกลา่ ว
ไดว้ า่ มใิ ชเ่ พยี งไมม่ โี รคภยั ไขเ้ จ็บ แตร่ วมถงึ การมชี วี ติ ทมี่ รี า่ งกายแข็งแรงจติ
แข็งแรงมคี วามสขุ อยใู่ นสงั คมโลกในปัจจบุ นั ซง่ึ มกี ารเปลย่ี นแปลงตา่ ง ๆ เกดิ
ขนึ้ อยา่ งรวดเร็วบางอยา่ งทเ่ี กดิ ขนึ้ กอ่ ใหเ้ กดิ ภาวะคกุ คามตอ่ สขุ ภาวะคนไทย
เกดิ เป็ นปัญหาดา้ นสขุ ภาพมลภาวะทเ่ี กดิ ขน้ึ การเปลย่ี นแปลงทเี่ กย่ี วกบั
อาหารวถิ ชี วี ติ คา่ นยิ มและวฒั นธรรมทเี่ ปลย่ี นไปลว้ นแลว้ แตก่ อ่ ใหเ้ กดิ ปัญหา
สขุ ภาพตามมาทงั้ สน้ิ กอ่ ใหเ้ กดิ โรคภยั ไขเ้ จ็บเชน่ เกดิ โรคเอดสเ์ กดิ โรคความ
ดนั โลหติ สงู โรคหวั ใจขาดเลอื ดเกดิ อบุ ตั ภิ ยั สงู ขน้ึ เป็ นตน้ มโี รคหลายโรคที่
อาจป้องกนั หรอื สามารถลดอตั ราเสย่ี งลงไดซ้ ง่ึ ตอ้ งการความรว่ มมอื รว่ มใจ
จากหลาย ๆ ฝ่ ายชว่ ยการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพใหก้ บั สงั คม

ความหมายและความสำคญั

การวางแผนดแู ลสขุ ภาพหมายถงึ การกำหนดแนวทางในการเลอื กรปู แบบ
ของการปฏบิ ตั เิ พอื่ การดแู ลสขุ ภาพทนี่ ำมาสสู่ ขุ ภาวะทส่ี มบรู ณท์ งั้ รา่ งกาย
จติ ใจ, อารมณแ์ ละสงั คมการวางแผนดแู ลสขุ ภาพหมายถงึ การกำหนด
แนวทางในการเลอื กรปู แบบของการปฏบิ ตั เิ พอื่ การดแู ลสขุ ภาพทนี่ ำมาสสู่ ขุ
ภาวะทส่ี มบรู ณท์ งั้ รา่ งกายจติ ใจ, อารมณแ์ ละสงั คม

การวางแผนดแู ลสขุ ภาพของบคุ คลในชมุ ชนหมายถงึ การะบวนการคดิ ทสี่ ง่
ผลตอ่ การเลอื กปฏบิ ตั ทิ ท่ี กุ คนในชมุ ชนตอ้ งรว่ มกนั ปฏบิ ตั เิ พอ่ื ใหม้ สี ขุ ภาวะท่ี
สมบรู ณท์ งั้ รา่ งกายจติ ใจอารมณแ์ ละสงั คม

การวางแผนดแู ลสขุ ภาพของบคุ คลในสงั คมหมายถงึ กระบวนการในการวาง
แผนเพอื่ ใหท้ กุ คนในสงั คมมสี ขุ ภาวะทสี่ มบรู ณท์ งั้ รา่ งกายจติ ใจอารมณแ์ ละ
สงั คมซงึ่ การทบ่ี คุ คลในสงั คมจะมสี ขุ ภาพทสี่ มบรู ณใ์ ตน้ ัน้ จำเป็ นตอ้ งเรม่ิ มา
จากหน่วยทเ่ี ล็กทส่ี ดุ นั่นคอื การดแู ลสขุ ภาพบคุ คลและสมาชกิ ในครอบครัว
จากนัน้ จงึ ออกไปสชู่ มุ ชนและสงั คมซง่ึ การปฏบิ ตั ดิ งั กลา่ วในทส่ี ดุ กจ็ ะนำไปสู่
การมสี ขุ ภาพดถี ว้ นหนา้ ได ้

การสง่ เสรมิ สขุ ภาพเป็ นทงั้ กระบวนการกจิ กรรมและแนวทางสำหรับการ
ดำเนนิ งานเกยี่ วกบั สขุ ภาพเพอื่ สง่ เสรมิ และ เกอ้ื หนุนใหบ้ คุ คลไดพ้ ัฒนา
ศกั ยภาพของตนเองครอบครัวและชมุ ชนในทกุ ดา้ นแบบ องคร์ วมอยา่ งเป็ น
ระบบเนอ่ื งจากสขุ ภาพนัน้ เป็ นองคร์ วมทมี่ าจากสว่ นประกอบหลาย ๆ ประการ
อาทสิ งั คมสง่ิ แวดลอ้ มระบบบรกิ ารสขุ ภาพ และ วถิ กี ารดำเนนิ ชวี ติ ของบคุ คล
เพอื่ สนับสนุนยบั ยงั้ หรอื กำหนดพฤตกิ รรมสขุ ภาพ ไปสกู่ ารปฏบิ ตั จิ งึ ตอ้ ง
อาศยั ความรว่ มมอื และการระดมพลงั จากทกุ ฝ่ าย ในการดแู ลสขุ ภาพของตน
เอง และ การปรับปรงุ สงั คมดา้ นตา่ งๆ เชน่ สง่ิ แวดลอ้ มเศรษฐกจิ การเมอื ง
การศกึ ษาและอนื่ ๆ โดยใชก้ ลยทุ ธก์ ารถา่ ยโอนอำนาจจากรัฐมาสปู่ ระชาชน
ใหม้ พี ลงั อำนาจทจี่ ะดแู ลสขุ ภาพและ จัดการกบั ชมุ ชนของตนเองอยา่ ง
เหมาะสมสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการ และ ความเป็ นไปไดใ้ นแตล่ ะทอ้ งถน่ิ
โดยคำนงึ ถงึ ระบบสงั คมวฒั นธรรม และ เศรษฐกจิ ทแี่ ตกตา่ งกนั ของชมุ ชน
และเนน้ การทำงานรว่ มกนั ทงั้ ภาครัฐภาคเอกชนและประชาชนอยา่ งเต็ม

ทกี่ ารประชมุ แพทยศาสตร์ (2542) ไดเ้ ล็งเห็นถงึ ความสำคญั ของการมสี ว่ น
รว่ มของประชาชนในการสง่ เสรมิ สขุ ภาพจงึ เสนอแนะระบบบรกิ ารสขุ ภาพทจี่ ะ
สนับสนุนการมสี ว่ นรว่ มของประชาชนไว ้ 3 ประการ