บท 12

บทที่ 12

การควบคมุ การ
เจริญเติบโตและการ
ตอบสนองของพชื

การตอบสนองของพืช

(plant perception) การตอบสนองของพืชตอ่ ส่ิง
เร้าภายนอกและส่งิ เรา้ ภายใน เปน็ กลไกทเ่ี กิดขึน้
จากการทางานของฮอร์โมนพชื หรอื กลไกต่าง ๆ
ของเซลลท์ าให้พืชเกดิ การเคลอื่ นไหว

สง่ิ เรา้ (Stimulus)

สง่ิ ทส่ี ่งผลหรอื มีอิทธผิ ลต่อการตอบสนองของพชื

ส่งิ เรา้ จากภายนอก

(Outernal Stimulator) เชน่ แสง อุณหภูมิ น้า
และการสมั ผัส

ส่งิ เร้าจากภายใน

(Internal Stimulator) เช่นฮอร์โมนพชื
(สารควบคุมการเจรญิ เติบโตของพชื ) และ
พันธุกรรม

การเบนตามแสง

(Phototropism) เปน็ การเบนของพืชโดยมแี สงซ่งึ
เปน็ สงิ่ เร้าภายนอก มกั พบไดก้ ับพืชท่ปี ลูกในรม่

การเบนเนื่องจากความ
โนม้ ถว่ ง (Gravitropism) การ

เคลื่อนไหวแบบนี มีสาเหตมุ าจากการ
เจรญิ เตบิ โต

การเคล่อื นไหวหนแี รง

โนม้ ถว่ งของโลก

(Negative gravitropism)
ลาต้นของพืชจะเจริญไปในทิศตรงขา้ มกบั แรง
โนม้ ถ่วงของโลกเสมอ เมอ่ื ให้ลาตน้ พืชทอด
นอนไปตามพ้ืนจะเห็นปลายยอดชสู งู ขึน้ ทง้ั น้ี
เน่อื งจากทางดา้ นล่างของลาต้นมีออกซนิ สูง
กวา่ ดา้ นบนทล่ี าต้นและปลายยอดตอบสนอง
ตอ่ ออกซินในปริมาณสูง

การเบนเนอื่ งจาก

สารเคมี (Chemotropism) การงอกของ

ละอองเรณูบนส่วนยอดของรังไขเ่ ขา้ หาไข่โดยมี
สารเคมบี างอยา่ ง เชน่ กลโู คส หรอื กรดมาลิก
(malic acid) เปน็ สง่ิ เรา้ พวกราจะเคลอื่ นไหว
เขา้ หาสารเคมี พวกเพปโทน (peptone)ต่าง ๆ
ของเซลลท์ าใหพ้ ืชเกิดการเคลอ่ื นไหว

การเบนเน่ืองจากการ
สัมผสั (Thigmotropism) เปน็ การ

เคลอื่ นไหวของพืชโดยมีการสมั ผสั เป็นสิ่งเร้า
การเจรญิ ของโครงสรา้ งท่ยี ่นื ไปพันหลกั ที่
เรยี กวา่ มอื เกาะ (tendril)

การโนม้ ตอบสนอง

อุณหภมู ิ (Thermotropism) เปน็ การ

เคลื่อนไหวของพืชโดยมีอณุ หภูมิเป็นส่ิงเร้า

การเบนเขา้ หาน้า

(Hydrotropism) เป็นการเคลื่อนไหวของพืชโดยมี
อุณหภูมเิ ป็นสง่ิ เรา้ เชน่ รากจะเจริญเข้าหา
ความชนื้ เสมอ

การเคล่อื นไหวของพืชโดยมที ศิ ทาง
ไมส่ มั พนั ธ์กับทิศทางของสงิ่ เร้า

(Nastic movement หรือ Nasty)
เกยี่ วข้องกับการเจรญิ เติบโตเชน่ กนั โดยมสี ิ่งเร้า
จากภายนอกมากระตุ้น

การหบุ ใบในตอน
พลบค่้าของพืชบางชนดิ

(sleep movement) เกิดจากการเปล่ียนแปลง
แรงดนั เต่งของกลมุ่ เซลลพ์ ลั ไวนสั ทีโ่ คนกา้ นใบ
และก้านใบย่อยเมื่อมีแสงเปน็ สง่ิ เรา้

การเปิดปดิ ของปากใบ

(guard cell movement) เกิดจากการ
เปลีย่ นแปลงแรงดันเตง่ ภายในเซลลค์ ุมโดยการ
เคลอื่ นเขา้ และออกของนา้ โดยมแี สงเป็นตัว

กระตุ้น

การเคลอ่ื นไหวแบบปลายยอดส่ัน
หรอื โยกไปมา (nutation) เปน็ การ

เคลอ่ื นไหวจากส่ิงเรา้ ภายในของต้นพชื เอง พบ
ในตนถวั่ เกดิ จากด้านท้ังสองของลาต้น
เจริญเตบิ โตได้ไมเ่ ทา่ ดนั จงึ ทาให้ปลายยอดสั่น
หรอื แกว่งยอดไปมา ซงึ่ ทาให้เล้ือยและพันหลัก