Kreyolofoni#17.pub

LANE II, NUMEWO XVII NOVANM 2018 CHAK MWA

KREYOLOFONI

NOU PA KA BATI YON FRANKOFONI SOLID SAN YON FONDASYON KREYOLOFONI KI PI SOLID

Fèt lanmò ANDEDAN
KREYOLOFONI

1.– Ann sèvi ak 17
oktòb la pou nou wè
si na dekole…. p.3

2.– Yon modèl
konsekan… p. 11

TAP TAP
MULTI-
SERVICES

SAINT-
MICHEL
BOTANIKA

Gede PLANET
Halloween FM

100. FM
STEREYO

Pa Bliye

Pèsonn pa ka rep-
wodwi atik jounal sa

a san otorizasyon
redaksyon an

Redaksyon an pap
publiye atik san non

san adrès

Sponsorisé par

SE LANG AK LIV YO TOUJOU UTILIZE KOM ZOUTI POU KOLONIZASYON AN 2

KREYOLOFONI

Fonde 12 avril 2017 par
Pierre Richard Osias & Francisque Jean-Charles

Propriyetè : KREYOLOFONI
Depo Legal : ISBN

PDG : Pierre Richard Osias
Sekretè Ekzekutif : Francisque “Riko” Jean-Charles

Administratè :
Relasyon Publik :

Trezorye :
Redaksion :
Publisite :
Rubrik Spò :
Rubrik Kultu : Dieunou Maurice
Fotografi : Wilgens Devilas
Grafis : Ebens Pierre
Teknisyen-Enprimè :

Mesaje :
Distribusyon : Lenglesou Botanika & DAL Papéterie

59, ru Sténio Vincent, Podepè, Hayti
E-mail : [email protected]

Telefòn : (509) 3848/5890

Email :[email protected]

KONBIT NORD-OUEST
POUR UNE NOUVELLE

HAYTI (KNONH)

Parti Politique Régional & Moderne

Faites-vous membre pour le désenclavement
et le dévéloppement du Nord-Ouest.

Appelez aux # 36 53 65 84 
38 48 58 90

Edite ak Enprime pa
KREYOLOFONI
38 48 58 90

Gen yon sèl Dye e chak pèp reprezante l ak nome l selon kultu yo ak lang yo...

KREYOL SE MANMAN ISTWA NOU, IDANTITE NOU, DWA NOU AK DEVLOPMAN NOU3

EDITORYAL LA

Ann sèvi ak 17 oktòb sa-a pou nou wè si n ka dekole peyi a ansanm, men nan men
Yon dal moun pran lari foure men yo byen lwen, yap chache ki sekrè sitwayen ki gen nan dat 17 oktòb
la. Mwen menm me sa m konprann de dat sa:
- 17 oktòb pèmèt nou dekouvwi yon bann moun ki pat moun, ki pa moun e ki pap janm moun. Menm si
yon gason ak yon fanm ta met tèt yo ansanm pou refè yo.
- Li pèmèt nou dekouvwi yon dal moun ki potko moun, men ki vin moun jodi a.
- Li pèmèt nou dekouvri yon bann moun nou te panse ki te moun men ki pat janm moun vre. Gonayiv fè
nou dekouvwi vrè vizaj yo!
- Li pèmèt nou dekouvri peyi sa se kote ki gen moun ki gen plis pasyans sou latè beni. Men tou jou pa-
syans li bout pa gen ankenn fòs fè nwa menm si l ak zam ki ka anpeche l eksprime sa l panse.
- Li montre nou manti otorite yo gen limit. Se pa tout dat nan ane a nou pran manti nan men moun.
Manti a pa vitamin ou mèt kenbel nan bouch ou zanmi m. Bwè l pou kò w!
- Li montre nou Ayiti se sèl peyi ki fèt tou granmoun menm si mizè ap fè l depafini sou pye.
- Li montre nou pèp sa tèrib anpil. Lajan gen limit li, se sak fè yo foure l nan pòch kote tout moun pa ka
wè l. Tout moun temwanye rivyè 17 branch sa menm 3 rivyè poko ka parèt.
- Li montre nou rekonsilyasyon nasyonal la posib si nou vle. Paske konsyans kolektif la sou wout pou
pran jarèt. Gen anpil moun ki kòmanse regrèt yo te nan vòlè kòb peyi a.
- Li moutre nou vrè chèf la se pèp ayisyen an se pa moun ak kagoul yo. Nou pa bezwen kontinye ap
gapiye kòb bay fo chèf yo pou kreye plis dezòd nan Pon Wouj, sèvi ak kòb sa yo pou nou konstwi wout
kafou Jòf-Pòdepè a pito, bon jan lopital, lekòl kap kreye plis elèv mwens bandi andedan peyi a,
elatriye...
- 17 oktòb la montre nou pouvwa teknoloji a genyen. Lè rezo sosyo yo vle, yo ka itilize pou fè bon ba-
gay. E nou dwe sèvi ak yo pou nou montre kay Desalines ka bèl menm jan ak kay Petyon.
- Li moutre nou nou pa bezwen trayi frè n ak sè n pou yon plat manje, yon fanm, ti moso tè, ti moso
lajan. Ni Desalin ni Petyon pa la ankò.
Ann sèvi ak dat sa pou nou wè si n ka dekole peyi a ansanm, men nan men. Laneth Bonhomme.
Powèt !
*****************************************
Tounen vyolans nan nanm leta…
Lè yon Peyi rive nan Sitiyasyon Ayiti ye la, ni tanpri souple, ni la fwa, ni la priyè, ni bon entansyon pa-
ka metel deyò. Sèl sak ka metel deyò se lè pèp ki oprime a rive tounen vyolans leta ap fè sou li a bay
leta menm. Vyolans se ak vyolans menm ou rezoud sa. M rele vyolans grangou yon pèp, chomaj yon
pèp, kòripsyon jeneralize nan leta a, absans swen lopital, absans dlo potab elatriye...
Okenn pèp pa gen dwa ap sibi vyolans sa yo epi li kwaze bwal ap tann mirak…Tout tan nou pa tounen
vyolans lan nan nanm leta, leta ap toujou aji an gaga kè di poul pran pòz li pa santi si lap mòdew...
Li sa byen :

4/100 (4 pousan) moun nan peyi a kontwole 66/100 (66 pou san) richès peyi a epi sou chak 3 Ayisyen
gen 2 ki gen mwens pase 60 dola ameriken pa mwa.
Bagay la grav, e leta pa konprann sa…
Chanjman peyi Dayiti pa posib nan lapè, menm tibilans papa Dessalines, Toussaint ak lòt estratèj batay
lendepandans lan te fè nan koloni an se li menm ase ki ka banou lendepandans sosyal ak ekonomik nou
tout reve a.
Sèl kote vyolans pa peche se lèw fèl kont moun ki mete laviw andanje. Avoka yo rele sa lejitim defans
osinon vyolans lejitim !
Daniel Loriston, Mwen bouke sibi vyolans leta a !

“Anpil moun an amerik m kwè gen yon vizyon negatif ak ewone sou vodou sakre a” D. MacKay

E PARAN KI PALE KREYOL SELMAN YO KI LANG POU YO PALE AK TIMOUN YO 4

Moun ki pap Oze
Toujou ap ranse !

Chak fwa yon jèn nan nòdwès vle souke kòl soti nan choute videyo yo ki pou fè pil fatra tounen jaden diri,
silans ak inaktivite yon ti klik ki pa gen ni lèkti ni ekriti bannann oubyen jaden pwa ak jaden mayi.
Tout vrè imaj dwe tradwi yon reyalite, mwen pa kwè l
men ki parèt pwisan vle bòykote li .
Sakad Vatikan soti yon tèks pwofon ki se pi gwo foto- ka di plis ke sa l wè a, menm si m konnen yon imaj vo
grafi ki fèt ak mo ki reprezante Nòdwès. Mwen kon- 1000 mo.
prann ke ekip li a ki se yon pakèt jenn gason ki pa gen Videyo Sakad Vatikan an tradwi egzateman sa map
pouvwa ekonomik podyab patka amboche yon gwo kon- gade chak jou nan depatman Nòdwès lan.
payi de pwodiksyon videyo pou yo te ka gen pibèl pibon Koulye a si nou ta vle wè yon pi bèl videyo, ann fè yon
move san pou sa chanje nan kreye bèl imaj kap anpeche
imaj sou video a.
Men se pa yon rezon pou moun vle sabote gwo efò de nou pale de ''kri Nòdwès'', men de preferans de ''jwa
Nòdwès''. Nou bezwen gade videyo pou n wè wout ki
panse ki fèt nan tèks la !
Lèm te pi jèn chak inisyativ ki gen grandè m te pran nan asfate poutan nou yon bann wout ki fèt an tè bati. Nou
vil potpe te gen yon gwoup moun kite toujou vle barem. bezwen gade videyo ki gen bèl flè poutan se pil fatra
Podyab m pat janm jwenn okenn moun kite pi gran pa- nou genyen kòm dekorasyon.
sem ki te pran kontrepye pou mwen. Men jodia m geri Mwen pa pwatike estil mizik sa yo anpil, men pawòl yo
de sa yo m pap kite pèsonn detwi ni bare chimenn yon mwen viv chak jou ki jou. Mwen bat yon gwo bravo
jèn nan Pòdepè. M pa vle okenn jènn soufri sam te soufri pou Sakad Vatikan ki deside pa bay ankenn manti nan
videyo a. Li filme sa tout moun ap gade chak jou nan 2
nan vil sa.
zye yo.
"Mwen kanpe dèyè Sakad Vatikan"
Pou yon fwa mwen mande tout moun serye nan Pòdepè Daniel Loriston Ajach Cob'art, mwen pa gen pwoblèm
pou mete vwa yo ansanm pou kwape vagabon. Twòp si yon moun ki gen konesans nan zafè sa soulve kèk
enbesil ap foure bouch yo nan bagay yo pa konnen ! defayans teknik. Men pwofan kap Kritite pou detwi m
pa ladann ! Se pou moun Nòdwès manyè sponsorize jèn
Se fout twòp atò !
yo kap fè efò. Nou pap depanse yon goud poun bourade
Mwen se Sakad Vatikan
yon jèn men pigwo kritikeur se nou.
Mwen se Daniel Loriston
Nap kontinye gade VIDEO a annatandan nou jwenn M sonje lèm soti 2èm liv mwen " Lanvè Piman" gon
esponsò pou nou fè youn ki pi bon ! Al gade video a sou pwofesè lekòl nan Pòdepè ki pa janm ekri yon tèks nan
vil, menm yon lèt, li pase nan tout klas lap fè kou li di
link anba a.
Dal elèv yo pa achte liv Daniel la paske li pa bon. Webelaire
Laneth Bonhomme Imaj videyo a pwojte yo se reya- Amiel Dufresne ki se youn nan moun ki konn literati pi
Ale nan paj 05
lite nòdwès la. Eske gen maji ki egziste pou moun kap

Radyo PLANET FM - 100.7 FM Stereyo SE SA NET

Nesesite Yon Près Sitwayèn Pou Yon Nouvel Hayti

PDG Ralph Moreau
Tel : 3154-0909/4250-4949

Captez la radio en ligne : www. [email protected]

Émissions spéciales à caractère éducatif : Planet Sou Ray, Desiderata &

Le Novateur à l’Oral

MITOLOJI a konstitwe yon baz esansyèl nan expresyon entèlijans imèn nan. Li inepwizab...

LOM GEN YON NANM DIVINN...CHAK PÈP TOU GEN YON NANM KOLEKTIV... 5

Moun ki pap Oze
Toujou ap ranse !

byen se li kite korije liv la. Amiel nan yon klas lap Ajach Cob'art Mwen k pa de menm avi avèw paske

di elèv yo fòk nou achte liv Daniel la wi paske domèn sa m konnen l tikras. Tèks mizik la plis ke

msye itilize kouran literè Jacques Stephen Alexis a transandantal, e nodwès pako janm gen fòm tèks sa

ki rele "le réalisme du merveilleux" (lè sam nan yo ki boujonnen ladanl wè poul ta pouse. Sakad se

reto Lycee T. G.) Elèv yo di Amiel te kwè mèt en- yon sèvo toutbon, yon atis konfime men m pa re-

tèl di nou li pa bon. Amiel di yon liv mwen korije jwenn mwn nan video a, e kote m pa rejwenn

jouk mèt entèl te ka wèl pa bon. mwen pa gen anyen pou wè ak kalite imaj la, men

Elèv pòdepè te fè yon solidarite avèm yo achte liv pito ak kantite imaj. Yon tèks konsa videyografi-

la kou pate cho, nan 4 jou lekol m vann 2000 liv, kman l ta dwe senatize, m pakonn se te tròp

pa rete ankò. lapresman ki fè neg

Konnyen moun isit ki yo pa mete mizik la

dakò pou esponsorize ansanm ak videyo a

Sakad Vatican pou fè sam vle di, videyo a

se produsè pòtoprens pa sanble ak mizik la,

ki gen gwo aparèy ki sim ta vle itilize tèm

refè Video a ? profàn sa a. Mwen

Ann ale ! felisite nèg yo pou

Steph Nord Mwen jan yo t vle bourade

menm sa pap etonem atis la al pilwen, men

si gen yon ti group yo manke travay la, e

profàn ou yon ti group m pa di se materyèl

restavèk ki ap eseye ki manke ki fè vide-

pou detwi sa SAKAD yo a pa kòrèk men

AP ESEYE konstrui la pito se tan nèg yo pa

-a, paske depi lèm fin mete disponib e ekri

tande mizik la epi senaryo videyo a epi

Gade Video a mwen konprann yon bagay ki se "" al sou plato, m gen lenpresyon video a shoot san

Anpil swa dizan gwo nèg nan podepè pran kou e ekri. Pou fine DAL m pap dezaktive okenn moun

pral kontinye pran kou ak jan de miizik sa Jèn Sa sou mizik la ni voir sou video a paske kelkeswa jan

Oze fè a. Men selman sam konnen Nou se La Jenès sa vini a li pap fe tro gro enpak sou paralele media

e fwa nou pi fò. Nap kontinye Share mizki la e an group, men se sou karye atis la enpak la ap ye

menm tan pran defans SAKAD VATIKAN. Poum pozitif ou negatif…

suiv Daniel Loriston Se fout trop atò.... Port de paix Laneth Bonhomme Mizik sa ak revòlte Blaze one

Will RISE UP. (268). lan ap jwe yon gwo wòl nan nouvèl Ayiti a wi

Chavannes Lhérissé : Nati a menm fèt ak 2 faz : DAL. Wa di m te di w sa bro.

pozitif e negatif. Dal, sa yo ap toujou vini sou wout Roldy-Balansky Constant : Kritike san ankouraje e

yon moun ki chwazi fè sa anpil moun dakò ki di- envesti se pi gwo mal podpe. Atis la ta dwe pran

fisil, sinon « mont Everest » patap gen moun ki twòp tan pou li choute video a si li ta dwe degren-

eskalade'l. Pa pran tan reponn moun kap ekri ko- nen fraz ki nan mizik la pandan se tan ke nap peri

mantè negatif, ann rete fokis sou Sak bon yo. sou pye Kri nou patap ka rive pi lwen ke pwòp

Camoens Zicky Daniel Mwen gade videyo a maten zòrèy nou. Bon travay Sakad Vatikan e kenbe la

an sou youtube. Mwen etone ! Se yon gwo travay li Parallele Media Group

reyalize. Bèl tèks. Ochan ak rèspè pou SaKAD Ale nan paj 06

VATIKAN

IFA se yon DEYÈS kreyativite a ak teknoloji a...Li pwize RESOUS li yo nan MITOLOJI...

KULTU YON PÈP C LEXPRESYON NANM PÈP LA E LANG LAN C ZAM PRENSIPAL LA 6

“LÈ IYORAN OPOUVWA, KONESANS VINN YON DELI”

Un jardin d’enfants où l’on se fait tout petit avec les petits.

RELE MET CLAVAROCHE ROCK, DIREKTÈ JENERAL LA Nan 3765-5531

Moun ki pap Oze
Toujou ap ranse !

Samuel Gervil Daniel Loriston : m pa konn si Eske yo pat dwe montre imaj ladwàn nan ki

"remix" video egziste, dezole si se pa vrè tèm nan kraze depi plis pase 14 zan?

mwen itilize pou sa. Men si toutfwa ta genyen l vre, Eske yo pat dwe montre pil fatra ki gen nan chak

remix yon video tankou sa Parallèle bay Sakad Vati- kwen ri nan vil la?

kan an, t'ap ankò yon lòt chans n'ap bay a tou moun Eske PMG pat dwe montre mizè moun pandan e

k'ap kritike gwo travay sa a, rezon, malgre fèb aprè yon ti lapli fin tonbe?

mwayen PMG te genyen pou reyalize l. M'ap gen twòp kesyon pou moun ki konprann ke

Okontrè ann mande es- rete chita nan Delmas, ap

ponnsò pou ede atis la sòti gade jefò yon majistra ap

yon album epi k'ap tou gen fè pou komin li, gentan fè

mwayen pou pwomosyon yo pa moun Pòdpè epi

ladann tou. gentan bliye reyalite vil

Lè m te premyen tande Kri ak depatman kote yo te

Nòdwès, mwen gen lenpre- sòti a. Pa gen okenn oto-

syon Sakad Vatican fè yon rite ki gen yon ons kon-

dyagnostik e li mete tout ma- syans ki rete nan kantite

ladi depatman sa nan yon sa Bondye te ba yo a, pou

grenn mizik. Video a vin travay e panse pou zòn

eteye pawòl verite ki gen nan yo.

mizik la kote l ap montrè vrè Bravo PMG, ak zong nou

imaj depatman sa. montre kisa n ka fè, si n te

M'ap kite n ak kesyon sa yo: gen mwayen nou t'ap fè

Eske pat dwe gen imaj waf plis toujou.

Pòtpe a? Mwen rete kwe ke kalite

Eske yo pat dwe montre kon- imaj yo ase bon pou

sène yo, eta mache bodmè a? pèmèt otorite san konsyans yo, wè gen yon

Eske yo pat dwe montre yo eta lopital Imakile a? gwoup jèn ki di ase. Yon gwoup jèn ki refize

Eske yo pat dwe montre yo eta rantre vil Pòtpe a? aksepte mete yo chèf nan jou k'ap vini yo.

Idantite yon NÈG se konstriksyon sosyal li...Eske w konn tèt ou ? Eske w konnen kote w prale ?

...KULTU C MOD LAVI A... SPIRITWALITE C MOD LAVI A...SPIRITWALITE C KULTU...7

RIBRIK : Sosyete

Nou mande espas pou n sèvi…

Fout bannou espas pou nou fè pou lakay nou gratis. Nou Péniel Honorat : Péniel Honorat
bouke...Jacques Alin Michaud, Gabbart Saintil, Martine Saintvil Clermont : Wi nou bouke nou paka Kite vil
Saintil, Horace Labranche, Ingénieur Chiky, Gerson Fer- Port-de-Paix konsa nou wè pa gen responsab.
Wisly Paul : Où est la classe sociale au niveau de la
nando, Jean Vidas, Carl Denis dite ville, nous devons construire une société civile à
Joseph, Fritzner André, Altes Port-de-Paix avec un cahier décharges, sinon, nous
Labranche, Paul Élie Faustin, continuerons toujours de la même manière, la manière
Ricot Francisque Jean-Charles... de plenyen chak jou l'heure c'est de passer à l'action.
(Ajoute non pou nou souple). Jean Claude Thervil : Hi Ralph, voici mes # de télé-
Remylda Joseph : Edler Louima. phone 3725 3929 ou 33604167, je suis à Port-au-
Belizaire Yvenert Berly : Joseph Prince
Jean Remy , Fresnel Jean , Fertil Erdais Comete : Ralph Moreau, nou rive nan moman
Marie Annaise pou nou pete apsè a. Yon sitwayen ki chita etranje se
Gulnes St Phar : C'est exacte- ekri wap ekri selman, ou pa jamè kontribye nan koz
ment cette agressivité positive, Podpe, al anba. Jounen Jodi a, si chak katye gen 20
cette fougue et cet esprit d'anga- moun ki diaspora yo ka ede mete pwòpte nan zòn yo.
gement qu'il nous fallait dans le Erdais Comete : Mwen lanse apèl sa-a ak tout diaspora
Nord Ouest. Personne ne veut se ki soti nan ri dikè a pou nou trase yon egzanp. Mwen
mouiller. Moi-même je suis entièrement d'accord avec pare pou mwen kontribye.
votre manière et votre attitude en abordant ce sujet aussi Ralph Moreau : Pa bliye ou soti nan 2 baz ti frè.
crucial pour la ville de Port de Paix, humiliée, meprisée, Erdais Comete : Baz Dragon Bleu ap komase travay an
massacrée, marginalisée etc. Et ceci, des fois...par ses desanm si Bondye kontan gran frèm.
propres fils... Gen lòt kontak nap pran sou lide sa pou rès vil la.
Gulnes St Phar : On a tous peur de se prononcer. Cette Francisque Jean-Charles Yo pap bannou Ralpho, se
bravoure est louable. pran pou n pran...
Lily Affordable Hair Do's : Yes Maitre Ralph pale yo. Kensly Cadet Kouzen degajew ou konnen w gen moun
Ralph Moreau : Clebert Duval, Maurepas Bazile, Catts dèyè w.
Michaud, Mme Catts Michaud... Francisque Jean-Charles : kuz dèyè lanmo m ye...M pa
Ralph Moreau : Pasteur Jean Claude Thervil,... nan pouwa sa a menm. M konjige l opase anteryè
Don Berto : Ok kuz...Tranzisyon map tann…
Nèg Pwovèb La : Pierre Richard Osias Amos Pierre : Mw pa konprann sa nou vle fè konsa si
C Laurent Sainvil : Laurent c sainvil gen yon bagay serye tout bon vre nou vle fè reyinyon
Ralph Moreau : Don Berto, Comète Erdais,... Anpil tou ak tout fòs viv kap batay pou potpe chanje tout bon
nan dyaspora. M pa konnen si yo prè pou fè sakrifis sa-a. pou nou pran yon rezolisyon kap pèmèt nou chita sou
Don Berto : Nap swiv yon baz solid kap defann san pati pri enterè nord-ouest
Laurent Rodrigue : VP kouman ye? Mwen pataje pèn sans mounpanis pou yon ta byen detèmine e kelke swa
moun Nodwes. desizyon kap pran nan non nord-ouest fòk li pase pa
Ralph Moreau : Nou anfom. Mesi bokou nou menm san nou pa fè vendik..
Joseph Gayot : Gen anpil moun toujou wi, yo ap batay an
silans. Bon bagay VP, kenbe la... Lorfils Wisly : M sezi wè ou pa mete Lorfils wisly wi
Ernsy Charles Nou pare Ralph

Bayyinah Bello
Fondation Marie Claire Heureuse Félicité Bonheur Dessalines (FF)
FONDASYON FELICITEE
(509) 22 48 22 38; 29 40 08 69
sitweb: fondasyonfelicitee.com
Konnen kimoun Zansèt ou yo te ye, pouka konn valè pwòp tèt ou. Konnen sa k te pase pouka konnen sa w
ka fè pi douvan. Konnen ki moun ou ye pouka renmen tèt ou.
Mwen chwazi swiv tras Zansèt mwen yo pou tout letènite!!!

Daprè lejand YORUBA, IFA se ta kote divinite kreyatris ODUDUWA ta komanse lemond...

“PA GEN PÈP KI KA DEVLOPE SAN SPIRITWALITE ANSETRAL LI” J. ZUMA 8
RIBRIK : Sa zòt di….

Anmwe Osekou…

Ralph Moreau depi tèks la long ou pap ka jwen'n efè ki k atire moun;
Anmwe osekou....Anmwe osekou...Prezidan Jovenel konsa, mwen rezime mesaj mwen yan ki sitye li dans
Moise, Madan Premyè Dam nan, Pastè Jean Claude Ther- le temps, question de momentum !
vil, Guito Macena, Madam Angelet Guillaume, Enjenyè Paul Elie Faustin : 17 OKTÒB se Pral gro JOU a…
Marc Élie Tassy, Senatè Louis Onondieu, Gérard Jean- Fritzner Andre : Paul Elie Faustin la a wap pâle pou
Baptiste, ak tout lòt m pa konnen yo, desten Potpè nan Ayiti men an nantye men nou menm se pou pòdepè
men nou paske popilasyon an konnen nou ka jwe yon wòl map rele anmwe à wi Paul…
enpotan nan chwa katèl majistra a pouvwa-a pral nome a. Erdais Comete : Ralpho, sa se yon trè bon SOS ak
Silans nou oubyen move chwa nou ap rann nou konplis. tout kad vil la pou chwa otorite yo.
Nou konn tout moun ki onèt, ki kapab, ki renmen vil sa-a. Lap empotan tou, apre yo fin n chwazi yo, pou popi-
Gen yon group sitwayen ki deside sèvi lakay yo benevòl- lasyon an akonpaye yo nan tout sa kap fèt nan vil
man. M pran responsabilite pam nan. Nou menm pran pa la.YON SEL PODPÈ, YON SEL VIZYON.
nou an. Si nou pa fè sa demen si Dye vle map denonse Keynolex Keyno Noel : Annavan annavan Port De
nou tout kom trèt nachon an. Paix leve kanpe nou pase tròp mati soufrans lan di pou
Jacques de Rougemont : Ralph ou byen fè se depi kon- nou mezanmi oh Dieu souf nou preske koupe…
nye a wap mobilize tout pitit konsekan vil la pou nou pa Joseph Gayot : Kisa ou wè nou k fè nan moman sa a.
pran nan move kou, pou yo pa
ban nou nan moun ki pa konnen Mwen menm, m prè déjà, map
dantan vil la. Vòlè pa konn mache tann sinyal ou.
sou moun nan Pòdepè. Otorite Ralph Moreau : Prezidan
kap deside yo sipoze gen respè Gaillot nou gen anpil bèl lide
pou sitwayen onèt ki renmen vil pou nou pataje. Men batay
la. konnye ya se enfliyanse chwa
Nèg Pwovèb La : Map ede w rele yo pou yo pa bannou moun ki
anmweeeee. Potpe dwe wè yon nil, ki pa ouvri pou resevwa
lòt jou. lide yo
Fritzner Andre : Ou finn pâle wi Ivens Orly Fénélus : Etan ke
direktè paske bagay la paka rete nèg pòtpe…
konsa non. Anmweyyyyyyy. Paul Elie Faustin : Nan zafè
Gabart Emmanuel Saintil : sosyeté SIVIL sa-a si se legali-
Mwen panse moun ki gen zòrey zasyon nap tan NÒDWÈS ap
ak je prezidan'an Madam Martine, peri, se jis demare epi lòt ba-
Senatè Louis Onondieu ak tout lòt gay yo ap fèt aprè
moun ou deja site yo, fòk yo wè vrè pitit vil la ap frape Nesly Elge : se pa manti non
pye yo fwa sa'a pou denonse briganday! Fritzner mwen panse tout moun ki site la tout otorite
Mwen rete kwè nan sa'w t di nan mikro'm sou radio Idéal potpe yo map gade si nap pote wont sa a vre map ima-
prezidan Jovenel "ke'w konnen tout pwoblèm de- jine sou sa ke Direteur Moreau di la eske vre prezidan
patman'an patikilyèman vil la. Konsa, se sèten kew kon- Jovenel ak tout premye dame nan si yap kite nodwès la
nen tout vrè pitit vil sa'a, ak tout sa ki onèt nan yo ki pa ti konsa nou mande fòk tout pitit nodwès la leve kanpe
sanzave, prezidan Jovenel balon'an nan pye'w ! pou nou di ke nodwes pa ka rete nan malpwopte sa
Fritzner Andre : Kòman le train de la dernière chans lan ankò, nou mande fok mize sa fini ak nodwès depi dik-
Sexy oubliye Bondye ka chanje tout bagay lè li vle antou- dantan nap tande se ti vil ke yo plis maltrete fòk sa
ka mwen rete kwè vil sa a yap maltrete a yon jou se li fini…
menm kap reprezante Ayiti nan tout kote nan mond sèl sa Micheline Francois : Ralph mwen se premye moun ki
map mande nou mete konfyans nan Bondye epi tout ba- te rele anmweyy lèl te tande yon seri de non kap site.
gay ap chanje ok. Anpil moun te kòmanse reponn anba tèks mwen an...
Eh byen ann gonfle vwa nou pou nou rele AN-
Gabart Emmanuel Saintil : Fritzner Andre lè mwen di MWEYYY BARE VOLÈ kou sa nou pap pranl...
sa'a, se yon kondanse de sa'm ta vle ekri'a. Men ou kon'n Labranche Altes : 17 oktòb pwal defini avni peyi a…

Si w NÈG e w deklare w mizilman ou kretyen sa ta vle di ou gen yon gwo pwoblèm memwa...

NÈG LA PA KONNEN ZANSÈT LI YO C PREMYE GID NAN VWA SIVILIZASYON 9

Saint-Michel

BOTANIKA

30, Ru Defile,
PòdePè, Ayiti
Telefòn: 3848 5890
Francisque Jean-Charles

RIBRIK : Di saw vle...

Fèt lanmò, Gede/ Halloween

Fredex Lyntus Anpil flè ki depoze pa atifisyèl ! Sa kreye yon sistèm

Sa fè m anpil ane ak tout konsyans mw toujou ap tande jaden potaje kote agwonòm nan kreye plis aktivite, plis

ayiti se yon peyi pòv. Jodi a mw anvi konprann nan ki moun depann de kiltive flè pou dekore tonb nan sime-

dimansyon. Twòp richès materyèl, twòp sèvo ap gas- tyè.

piye. Ayiti js gen yon pwoblèm konpòtman ak yon idan- Iit, ou pa bezwen gen diplòm nan leve zonbi pouw tra-

tite kiltirèl kap meprize ! vay nan simetyè: netwaye, plante flè, poze seramik,

Nan okazyon fèt "La pentire, wouze flè. Se tout

TOUSSAINT", mw ta ren- yon chenn aktivite long ki

men konnen poukisa blan kreye. Sa ka plis etone m, se

an ap vòlè sa ki soti nan yon aktivite ki mande re-

matris nou, poukisa tout sa nouvle preske chak 8 Jou,

nou jete blan fè l tounen yon kote flè sa ranplase, jis pou

sous devlopman. Poukisa dèfen an kapab repoze nan

blan an anvi konnen zonbi- lapè ak kè kontan.

fikasyon ? Èske Halloween Se tris, nou poko ka kon-

gen diferans ak fèt mò nan prann konbyen idantite

peyi dayiti ? Poukisa pitit kiltirèl nou te ka ede nou

ayisyen yo makiye lakay pran yon elan, vole pi wo.

Tonton blan epi nou pa Anpil fwa se moun ki gen

janm montre yo jete yon nivo kap detwi sèvo nou sou

tidlo ? sa ki ta ede nou avanse.

Map swiv menm mò yo Pafwa nou melanje lavi

kontinye patisipe nan devlopman peyi yo ! Moun yo kretyen nou ak sa nou ye vrèman. Men nou bliye lè men

kwè anpil nan bay omaj pou jis yo bouke a fanmiy yo te dwat oubyen goch grate nou sa di nou anpil bagay, nou

renmen anpil ki rive fè vwèl pou peyi san chapo. Chak bliye lè pye dwat oubyen goch frape, panse nou voye n

dimanch se tout yon defile nan simetyè pou pote flè, byen lwen. Nou bliye si lè je nou bat, lè nou mode lang

netwaye epi pafime tonb zansèt yo. nou, lè krache apre nou pipi, sa yo mare lonbrit nou ak

Mw pa vin pale w de moun mouri, mw pa fè etnoloji, sa nou ye vreman.

men mw vin diw se tout yon chenn aktivite ekonomik ki Twop ipokrizi

kreye.

Pa gen yon AFRIKEN ki pou ap chache AFRIKANITE l paske AFRIK ap viv nan wou...

KOMAN ESKLAV LA AK MÈT LI KAPAB ADORE MENM DYE TANDE PRIYÈ TOU DE 10

JENERASYON NOUVEL AYITI

KLINIK
Dr. Jean Robert
LALLEMAND

Klinik Sa-a Pran Swen
Tout moun nèt...

Ri Kotplaj # 1
Nan Grigri...

NÈG PWOVÈB LA

Pierre Richaard Osias

Prete m Bale w Mal Pwopte Pa Gade m Si w te nan plas Pèp la
Devan kay la tèlman sal Vire je w si w ipokrit Kisa w tap fè
Sa fè pèp la ap domi mal Si la jounen Ki chimen w tap pran
Pandan wap batay pou pouvwa ou se yon moun Lè grangou komanse pike w
Oubliye sevi pèp la se yon devwa Lannwit Lè ti moun tonbe malad
La ri Pòtoprens santi ou se yon lòt Lè lekol pra l apenn louvri
Bon ak move toutouni Pa gade m Si w te nan plas Pèp la
Dekay tounen devan pòt Si w sonje m Ki sa w tap fè
Tout enstitisyon tounen radòt Sèlman lè w bezwen m Lè w wè malere nan yon ti tan rich
Kes leta fenn fè tòtòt Pa gade m Apre selman yon ti tan nan politik
Si w pale wap pran kalòt ki Si devan m Lè Kay pay tounen beton
Eyy politisyen !! Ou di m se lò Lè bourik tounen Prado
Prete m bale w mal propte Dèyè m Si w te nan plas Pèp la
Devan pale plen fatra Kisa w tap fè
Andedan l chaje ak malfatra Si w gen yon nèg aprè de- Lè w tande lajan petwokaribe fè lòt wout
Mizè ti pèp pa mele yo zan l pa pwopoze. Gade Moun ou pa panse jwen n ladan l tou
devan gade dèyè pou wè si Ou oblije vanm ti bet ou pou ka voye
Bagay ki fèt a de dwe rete Pitit Chili
a de... se pa tan wap pèdi Panda Pitit zòt ap penpennen nan letazi-
ni
Fanm ap bon lè gason kite Si w te nan plas Pèp la
pa bon…
Vakans pase mwen sonje m tap gade w nan yon lonnvi natirèl
Si maryaj te gen dat pandan w tap fè lesiv nan twa rivyè lakay ak yon ti mayo blan sou ou
ekspirasyon ala kontan kite mouye byen tranp sa te bay je m yon serenad sitou w pat mete soutyen
mwen bliye sa m te vinn fè lè w kenbe m kap gade w ou banm yon ti souri
dan w te tèlman blan mwen te wè reflè pantalon m kite gentan tro piti pou

“POLITIK MONETÈ ENDEPANDANT SE KLE SOUVERÈNTE A” EVO MORALES

Gen yon sèl Dye e chak pèp reprezante l ak nome l selon kultu yo ak lang11

RIBRIK : Sosyete...

Yon modèl Konsekan…

Ralph Moreau mwen mouri nan goumen pou lavi miyò demen Ayiti. Se

Felisitasyon Ricot Francisque Jean Charles. Ou te konsiltan sak fè map mande popilasyon an kolaborasyon yo pou nou

Senatè Evalière Beauplan ou kritike lè pou fèl, ou te gen yon elimine fatra sou tout fòm.

kontra nan Primati sou Laurent S. Lamothe wap mande kot Lorfils Wisly : Francique Jean Charles est une espèce

kòb petro karibe ya, Direktè Agabus te fèw konsiltan nan rare. Un homme droit et responsable.

Ofatma ou remèt li djòb la paske w te apiye manifestasyon Erdais Comete : Desizyon ewoyik toujou koute chè, li

pou Potpè 17 avril 2018 la ki tap mande prezidan Moise souvan koute laviw frèm. Desizyon ou a, motive lòt Jèn n

sonje pwomès li te fè Nodwès yo, gen yon Senatè ki apèn kap viv toupatou pou yo renmen peyi yo, paske etranje

ofriw djòb ou refize l paske ou paka fè timoun nèg. Ou te gen pap janm vi n ranje peyi nou pou nou, se responbilite nou.

rezidans etazini ou remèt li pou yon viza pou ka rete nan peyi Si yon Ayisyen vle tounen Francisque Jean-Charles,

w. Se sa ki yon modèl sitwayen konsekan. montre nachon an se pa vòlè li vi n vòlè, li vi n ede.

Francisque Jean-Charles Mesi Ralpho. Eske m pa fou Francisque Jean-Charles : M dakò san pou san pou n

Ralpho ? Desizyon sa yo vini ak razè, ak grangou, ak paka goumen e kontinye goumen pou sa chanje nan Pòdepè.

pran swen pitit ou kom sa dwa...Se gwo sakrifis...e si man- Konbyen nan nou nan diaspora Nòdwès ki nan ògani-

man m pat kite kras, papa Thervil, papa Serge Attulien, papa zasyon Nord-Ouest Réuni e ki ansanm ta deside envesti

Oreste Thervil, papa Gerard Jean Baptiste, papa Lamennais yon 500 milyon dola nan ekonomi nodwès la pou n fè

Shakelton, frèm/kolaboratèm Ralph Moreau, Kondisip Rock agrikilti, elevaj, agwoendistri, wout segondè, lapèch, ko-

Clavaroche, Gran frèm Jean Serge Giraud, Lucien Francoeur mès, elatriye…Pa gen lopital pou bannou laswenyaj tifrè

Guy Andre St-Phard, Mèt Fresnel Jean ak enjenyè Max G. sa vle di ou dwe goumen chak jou kont kriminèl yo rele

Desrameaux ak kuz Enex Jean-Charles ki banm opòtinite pou maladi a. Pa gen nursing home pou jere granmoun yo, pa

m vann de grenn kou, zanmi vityèl Wesley Deguerre, zanmi gen lekòl ak inivèsite pou voye timoun yo…Nou tout ex-

m yo JWSimon, Tony Lele Vassor, tifrem Raphaël Jean- poze ak tout kalite maladi ki k koupe lavi n…Se yon risk

Charles, tisem Patricia Renaud Geffrard, tontonm Clerveau abite ak viv Ayiti…Si travay w pa reponn a bezwen w

Clersaint e tout lòt ankadre ki sipòte m nan tout sans pandan wap soufri ansanm ak fanmi ou…Madanm ou ka kite w…

chwa sa a ki peze sou lavi pam ak pitit mwen yo...Mèsi an- Lajan ak fwote devan bouch ou wap di non mèsi, ou gen

pil...Sim bliye na padone m..Kouzen m Colbert Gilles, kou- pou vinn selibatè…Siw gen antrepriz prive w se yon lòt

zin Marie Milleret, notaire Eddy Louis, frèm Marc Arthur deba…Erdais, ou konnen

Virgile, frèm Daniel Loriston, zanmi vityèl Dr Jonas Jolivert, m jwenn bourad nan ko-

kondisip frem Mèt Ronel Gelin, elatriye....M fè gwo sakrifis mès me refize pou sous

pou m rete viv nan peyi m, anpil moun pa konprann sa. Yo fè lajan moun kap ofri w

konplo pou yo dekouraje m…Menm madanm ou yo monte yo…Ayiti cheri, politisyen

kont wou… ak nèg lajan fè l yon lanfè,

Erdais Comete : Felisitasyon, Ralph Moreau, pou kompli- yon simetyè pou moun ki

man sa yo ou fe Francisque Jean-Charles, paske li mande vle viv nan diyite…Metriz

kouraj pou ti nèg bat bravo pou ti nèg nan tan sa. nan Universtity of Miami

Francisque Jean-Charles Erdais gwo sakrifis, gen lot bagay ki ak Lisans nan St Thomas

rive m toujou frem. M te pèdi de premye pitit mwen yo etazi- University epwi m pa ka fè

ni menm si m refè kontak ak yo sa gen 6 zan konsa...M kouri $10.000 US nan peyi m

remarye an Ayiti nou enkonpatib...yon lot divòs...M pap an- kom gid-anseyan nan

kouraje yon nonm tounen la a jan bagay yo ye la tifrè...Se inivèsite e m travay di pase

yon gwo sakrifis e pèp sa a otorite yo pa edike l pou yo kon- tout lòt yo, m pè reprimand ak obzèvasyon…Dizan m pa

prann ou...Plizy tantativ dasasina fet sou lavi pam, lakou m, janm absan yon jou…Map fè emisyon nan radyo Planèt

mò paran w yo ak gran paran m yo pwoteje m...Se yon peyi depwi 2003 m pa janm gen patwon. Poukisa ? M pa nan

kap dirije pa yon bann asasen...Yap tante tout bagay pou yo voye nèg monte…Sitou volè, trafikan dwòg…M lanse

fini ak wou menm madanm lakay ou. M swete w konprann jounal Le Novateur depwi 2001, se zanmi vityèl ki voye

sakrifis sa a...Moun m site pi wo yo si se pat ankadreman yo t materyèl pou jounal la. Mèsi Daniel Loriston, Doktè Mi-

ka gen rèl kay makorèl chel Dorval, Doktè Jonas Jolivert, pa Jean Claude Thervil

Erdais Comete Gran frèm Francisque Jean-Charles, mwen ak Rock Clavaroche m salye nou sou trak sa a…M lanse

kompran n trè byen tout pwoblèm yo. tou jounal Kreyolofoni sa gen 16 mwa e nou pa janm gen

Mwen di tèt mwen si mwen pa mouri bonè, mwen pap al patwon. Poukisa ? Tifrè, pa bliye lamaji, tinèg pap manke

pran kout sevyèt mouye nan (nursing home ) etazini lem w menm…M gen Botanica, men m se yon nayif-novis nan

granmou n. domèn sa-a men sa pa anpeche lènmi an vann ou kòm

An verite, se swa sistèm nan chanje nan peyi m oubyen houngan, bòkò…M pa sèvitè lwa ni m pa achte gad…Se

SUPREMASI BLANCH LAN ALYENE NOU LI RANN NOU ETRANJE A PWÒP TÈT NOU...

PA GEN YON MALADI MENM KANSÈ KI KA EKZISTE NAN YON ANVIRONMAN ALKALEN 12

« Menm Lekòl la, ak menm deviz la pou
Bondye ak pou lumanite »

Lekòl Étienne Saintil, yon lekòl ak anpil referans
Kontakte Jean-Claude & Claudine Thervil au # 3725-3929

« Desizyon m poum detwi otorite an Ayiti yo, se pat
pou konsiderasyon komès ak lajan, men se pluto
akoz nesesite poum bloke pou tout tan mach nwa yo

nan mond lan »
—Napoléon Bonaparte
*********************
*********************
Deklarasyon Papa nachon an Dessalines
« Nèg tankou mulat, nou tout te batay kont blan yo,
byen yo nou te konkeri yo kote nou te vèse san nou se
pou nou tout. M vle yo pataje ak ekite »

KREYOLOFONI : SIM M MOURI DEMEN SE YON BLAN KI AME YON NWA POU TOUYEM